/1-2701121201-424%2001%20419%20heloma%20120118

HELOM A Type

Lineair park

Adres Dorpsstraat, Wolvega Architect huis

n.v.t.

Architect park

L.P. Roodbaard

Jaar ca.1830 Opdrachtgever

Grieternij Weststellingwerf (grietman Nicolaas van Heloma 1821-1850)

Uitvoering

de aanleg is niet gerealiseerd

Betaling Huidige eigenaar

-

Reconstructie

-

Kadastraal minuutplan 1811 - 1832

Topografische Militaire Kaart 1830 - 1850

Atlas Eekhoff 1849 - 1859

Topografische Militaire Kaart 1850 - 1864

Tekening ontwerpschets Archief Gemeente Weststellingwerf Literatuur

- Aa, van der, A.J., Het aardrijkskundig woordenboek der Nederlanden - Boschma, C., e.a., Lucas Pieters Roodbaard, architect van

buitengoederen, 1979 - Mulder-Radetzky, R.L.P., L.P. Roodbaard (1782-1851).

Een tuinarchitect met schildersogen, 1999 - Mulder-Radetzky, R.L.P., L.P. Roodbaard. Tuinen van de Friese adel,

1992 Lijst van Afbeeldingen -

Historie Van der Aa beschrijft Wolvega als: de welvarende en aangename hoofdplaats van de grietenij Stellingwerf-Westeinde. Binnen de grietenij vervulde Wolvega een centrumfunctie. Het belang van het dorp werd bevestigd door de aanwezigheid van het Rechthuis. Bovendien waren hier de buitens en landgoederen van de voorname families Van Haren, Wigeri, Sickenga en Van Heloma gevestigd.

De betekenis en structuur van het dorp veranderde sterk toen rond 1827 de rijksweg van Leeuwarden naar Zwolle in Wolvega werd doorgetrokken. In deze periode werd het besluit genomen voor de bouw van een nieuw grietenijhuis op het kruispunt bij de Dorpsstraat, dat was ontstaan door de aanleg van de rijksweg. Roodbaard kreeg de opdracht om bij dit nieuw te bouwen huis een tuin te ontwerpen. Hiervan is de tekening bewaard gebleven. Het ontwerp is echter nooit uitgevoerd. Het grietenijhuis werd uiteindelijk in 1835 gebouwd. In vergelijking met het ontwerp van Roodbaard is het huis meer in de richting van de weg opgeschoven.

Ontwerpschets Het ontwerp dat Roodbaard in opdracht van de grietenij maakte kan getypeerd worden als een presentatietekening. Het levert een gedetailleerd uitgewerkt beeld op van zijn ontwerp voor het park en de ligging in de context van het dorp. De door de aanleg van de rijksweg nieuw ontstane situatie is nauwkeurig ingetekend. Roodbaard heeft met behulp van perceelsbeschrijvingen en straatnamen de omgeving extra verduidelijkt.

De beschrijvingen zien we ook terugkomen in het parkontwerp. Hiermee geeft Roodbaard aanwijzingen over de invulling en functie van de verschillende elementen. In de tekening zien we het stelsel van paden, de vijverpartij, verschillende perken, bouwwerken, een brug, bomengroepjes en bomenrijen in kleur afgebeeld.

Interpretatie ontwerpschets Dit ontwerp van Roodbaard moet geanalyseerd worden vanuit de ruimtelijke context. Niet alleen heeft hij dit zelf ook uitgebreid en nauwkeurig afgebeeld, het ontwerp wordt bovendien ook bepaald door de omgeving. Zo worden de parkgrenzen gedeeltelijk bepaald door bestaande wegen. Dit resulteert in de opmerkelijke schuine zijde aan de rechterflank. Vanaf deze nieuwe weg is het mogelijk het park te betreden.

Het ontwerp kan opgedeeld worden in twee delen. De scheidslijn is duidelijk zichtbaar in de vorm van de kronkelende waterpartij. Het eerste deel beslaat slechts een klein oppervlak. Binnen dit gedeelte kunnen we diverse gebouwen waarnemen. Aannemelijk is dat de positie en plattegrond van het nieuw te bouwen grietenijhuis is veranderd en op het laatste moment in het ontwerp is verschoven. Dit gedeelte van het park wordt gekenmerkt door een kleinschalige maatvoering. De paden zijn rondom de perken ontwikkeld. In de diverse perken zijn bolvormige bomengroepjes, en ovalen plantenperken ingetekend. Een belangrijk element binnen dit deel wordt gevormd door de zijarm van de waterpartij. Hierdoor wordt de oriĂŤntatie bepaald.

In de linkerhoek is een moestuin gepland. Middels bomenrijen wordt deze afgescheiden van het overige park. Deze moestuin illustreert de aanname dat Roodbaard altijd het nuttige met het aangename combineerde. De moestuin is grotendeels verdeeld in afgeronde vlakken, zoals we die ook in de Roptastate zijn tegengekomen.

Het tweede gedeelte van het ontwerp heeft door de grote schaalsprong een sterk afwijkend karakter.

Toch zijn er diverse verbindende elementen die het park in samenhang brengen. De vijverpartij, die als het ware bestaat uit drie kronkelende zijarmen heeft hierin een belangrijke functie. Vanuit de kleine brede zijarm in het voorste deel worden we door de grote kronkelende zijarm het tweede deel ingeleid. De oriĂŤntatie is dan direct gericht op de linkerflank. Ook de driepuntsbrug heeft een vergelijkbare functie. Dit wordt bovendien versterkt doordat het een verbinding van paden tot stand brengt.

Bepalende elementen in dit deel van het park zijn de weidelanden. De contouren van deze velden zijn bepaald door het verloop van paden en smalle waterlopen. Op de plaatsing van enkele boomgroepen na zijn deze weidelanden open gehouden.

Het park heeft in dit deel een grootschalig karakter. Het karakter van de linkerflank wijkt hiervan af.

Hier zien we de langgerekte parkbosachtige structuren terugkeren. Bepalend binnen deze flank zijn de langgerekte kronkelige paden waartussen perken zijn ontstaan. Ook in beplanting is deze flank afwijkend. Dit deel van het park is relatief gezien dicht bebost. De vormgeving doet denken aan de randzones van bijvoorbeeld Ekenstein en de Algemene Begraafplaats.

Ontwerpschets