PAN Magazine 2018 by PAN Amsterdam

Beurs voor kunst, antiek en design Foto Erwin Olaf voor PAN Amsterdam

Beurs voor kunst, antiek en design PAN Amsterdam 2018

Hoofdsponsor

Vermogensbeheer

Sponsoren

PA N M a g a z i n e | I n h o u d

Maak kennis met de kracht van PAN en de stad Amsterdam Geniale vrouwen op PAN Amsterdam 34

Gepassioneerde beleggers en kunstliefhebbers 06 10 04 PAN & Amsterdam Voorwoord

Kunstenaar Erwin Olaf eregast PAN Amsterdam

06 Oyens & Van Eeghen en Delen Private Bank 10 Interview met Erwin Olaf

PA N M a g a z i n e | I n h o u d

20 Roberto Payer en Frans van der Avert in gesprek

PAN Amsterdam en Residence â&#x20AC;&#x201C; A Love Story

26 Lang Leve de verzameling Museumtijdschrift

32 Programma PAN Podium 38 De Kunst van het geven Prins Bernhard Cultuurfonds 40 PAN Amsterdam en Residence A Love Story

Lang Leve de verzameling

46 Paardekooper Private Insurance 48 John Andrea uit de collectie Voorlinden

PAN Podium Van verzameling naar Museum

49 De keuze vanâ&#x20AC;Ś 50 PAN Amsterdam Deelnemers

173 Deelnemerslijst 180 Colofon

PA N M a g a z i n e | Vo o r w o o r d

PAN &

De stad Amsterdam, kunst en handel zijn voor Nederland al vele eeuwen een succesvolle combinatie. Eén van de vele significante momenten in de geschiedenis van Amsterdam is de bouw van P.J.H. Cuypers Rijksmuseum in 1885. In de jaren die volgden streken in de Spiegelstraat en Spiegelgracht, uitkijkend op dit monument, veel kunsthandelaren neer. Tot op de dag van vandaag staat het Spiegelkwartier synoniem voor kunst en antiek. Tal van deelnemers aan PAN Amsterdam hebben hier hun thuisbasis, waar zij hun vakkennis delen met en collecties tonen aan kunstliefhebbers, -kopers en voorbijgangers. In deze stad, met haar rijke historie, vindt dit jaar voor de 32ste keer PAN Amsterdam plaats.

en werkende fotograaf Erwin Olaf de tentoonstelling op de beursvloer. Met als opdracht om de veelzijdigheid van de beurs te verbeelden en de verbinding met Amsterdam te maken, portrettteert Olaf acht Amsterdammers in hun eigen omgeving met een kunstwerk van PAN-deelnemers. Hij brengt de kunst naar de plaatsen waar zij het beste tot hun recht komen: bij mensen thuis, op de werkvloer en andere plekken waar mensen elkaar ontmoeten. Olaf, die volgend jaar met drie tentoonstellingen in Nederland zijn 60ste verjaardag viert, toont ons met zijn uitgesproken fotografie zijn Amsterdam, vol humor en verbeeldingskracht. Olaf: “Elke dag kies ik een andere route van mijn huis naar de studio en dan word ik bevangen door de schoonheid en architectuur van de stad. Ik probeer zo veel mogelijk langs historische gebouwen te rijden. Dat betekent dat ik van de Gouden Eeuw naar begin twintigste eeuw fiets”.

Op uitnodiging van het Bestuur van PAN Amsterdam maakt de internationaal gerenommeerde en in Amsterdam wonende

PA N M a g a z i n e | Vo o r w o o r d

Amsterdam Veelzijdigheid en diversiteit zijn met het aanbod van kunst, antiek en design ook de kernwaarden van de beurs. De basis van PAN Amsterdam zijn de 110 kunsthandelaren, antiquairs en galeristen, die hun collecties tonen en de bezoeker meenemen van de klassieke oudheid, langs de Gouden Eeuw naar het heden. Jaarlijks wordt de beurs bezocht door grote diversiteit aan bezoekers, variërend van liefhebbers en startende kunstkopers tot doorgewinterde verzamelaars. Het beheren en behouden van een kunstcollectie brengt verantwoordelijkheden met zich mee. De schenking van de familie Blokker (van de gelijknamige winkelketen) aan Singer Laren, was voor PAN aanleiding het PAN Podium te wijden aan het thema ‘Van verzameling naar museum’. Diverse musea en culturele partijen zijn gevraagd om te reflecteren op dit thema en het gesprek aan te gaan met het publiek. Wij verwelkomen op het PAN Podium ondermeer de Vereniging Rembrandt, Design Museum Den Bosch, Kasteel HEX (België), RKD en Singer Laren. PAN Amsterdam verwelkomt dit jaar zeven nieuwe en vijf terugkerende deelnemers: ASAP Gallery, BorzoGallery, Bruil & Brandsma Works of Art, Foumani Persian Gallery, Histoire, Galerie Carla Koch, LangArt, Galerie Martin Mertens (DE), MPV Gallery, Sue Ollemans Oriental Works of Art (GB), Passage Arts en Qlick Gallery. Eerder dit jaar hebben we -volkomen onverwacht- afscheid moeten nemen van Peter Pappot. Zijn plotselinge overlijden heeft bestuur, medewerkers en deelnemers van PAN geschokt. Wij zijn Peter en zijn vrouw Ria dankbaar voor hun jarenlange steun en deelname aan PAN Amsterdam. Wij zullen de aanwezigheid van Peter en zijn kunsthandel missen op de beurs. Tot slot zijn danken wij onze sponsoren voor hun steun en betrokkenheid. Hoofdsponsor vermogensbeheerder Oyens & Van Eeghen – dochtermaatschappij van de Belgische Delen – Private Bank, presenteert zich ook dit jaar in een uiterst stijlvolle stand ingericht door Anne-Sophie Delen en mevrouw Marie-Alix Delen Somville. Ook danken wij Paardekooper Insurance, het Prins Bernhard Cultuurfonds en Laurent-Perrier voor de genereuze steun. Namens het hele team hopen wij dat u geniet van deze editie van PAN Amsterdam. Patrick van Maris, Algemeen directeur PAN Amsterdam Frédérique van Oorschot, Manager PAN Amsterdam

PA N M a g a z i n e | O y e n s & Va n E e g h e n

Oyens & Van Eeghen op de beursvloer:

Oyens & Van Eeghen en Delen Private Bank: Gepassioneerde beleggers en kunstliefhebbers

Oyens & Van Eeghen is voor het derde jaar op rij trotse hoofdsponsor van PAN Amsterdam. De vriendschap tussen Oyens & Van Eeghen en PAN komt voort uit onze passie voor schone kunsten. Samen dragen wij die liefde voor kunst, design en antiek maar al te graag uit. Dat komt ook tot uiting in de zorgvuldige inrichting van onze kantoren. Daarnaast heeft Oyens & Van Eeghen ook een groot hart voor muziek, daarom zijn wij hoofdsponsor van Opera op de Parade in ’s-Hertogenbosch. 9

PAN Amsterdam is een unieke beurs voor Kunst, Antiek en Design. De beursvloer van PAN Amsterdam is ook dit jaar gevuld met absolute topstukken. Oyens & Van Eeghen zelf zet dit jaar haar beste beentje voor. Onze eigen stand (nr. 83) is wederom smaakvol ingericht door het moeder-dochterduo Anne-Sophie Delen en mevrouw Marie-Alix-Delen-Somville. Als Oyens & Van Eeghen u bekend is, zal de mooie, huiselijke inrichting met unieke vintage designstukken beslist geen verrassing zijn. U herkent de stijl vast van ons kantoor in het Apollo House, en weldra ook van ons kantoor aan de Parade in ’s-Hertogenbosch. De liefde voor kunst en design is geen toeval. Oyens & Van Eeghen maakt sinds eind 2015 deel uit van Delen Private Bank, die al jarenlang enthousiaste hoofdsponsor is van de Brussels Art Fair (Brafa). Delen Private Bank is een van de belangrijkste, onafhankelijke vermogensbeheerders in België, met circa €42 miljard vermogen onder beheer.

De waarden van Oyens & Van Eeghen en Delen Private Bank: Stapt u binnen bij een van de kantoren van Delen of Oyens & Van Eeghen, dan voelt u zich ongetwijfeld meteen thuis. Dat heeft te maken met het familiale karakter van Delen Private Bank en Oyens & Van Eeghen. Delen Private Bank is een familiebedrijf met een stabiel gezamenlijk aandeelhouderschap van het beursgenoteerde Ackermans & Van Haaren en de familie Delen. De persoonlijke touch van onze relatiebeheerders én het management, en de discrete en integere aanpak zijn absolute topprioriteit. In onze beleggingsfilosofie staan veiligheid en voorzichtigheid centraal. Dat wordt concreet vertaald naar een langetermijnvisie, een weldoordacht beheer en een nauwgezette risicobeheersing. We hechten ook veel aandacht aan continuïteit, dankzij de nauwe en persoonlijke opvolging van onze cliënten over de generaties heen. Oyens & Van Eeghen houdt er een eenvoudige structuur en een transparan-

PA N M a g a z i n e | O y e n s & Va n E e g h e n

te communicatie op na. Wij communiceren helder en eerlijk met onze cliënten, hanteren een duidelijke kostenstructuur en bieden enkel begrijpelijk diensten en producten aan. En last but not least zijn wij ook een moderne, efficiënte bank. Naast de onmiskenbare persoonlijke service, vullen wij onze dienstverlening aan met digitale oplossingen die onze cliënten snel, veilig en efficiënt verder helpen. De Oyens app, in huis ontwikkeld door het IT-team van de Groep Delen, is een mooie illustratie van onze digitaal commitment.

Uw vermogen in beheer bij Oyens & Van Eeghen: Oyens & Van Eeghen biedt gespecialiseerd vermogensbeheer en fiduciair advies. Wij bieden vermogensbeheer aan voor families, particulieren, DGA’s en verenigingen & stichtingen. Oyens & Van Eeghen wil daarbij excelleren in haar betrokken, kennisgedreven, pragmatische en oplossingsgerichte dienstverlening. Wij treden op als uw onafhankelijke vertrouwenspersoon en belangenbehartiger en waarborgen te allen tijde discretie, snelheid, bereikbaarheid en kwaliteit. Wij werken met verschillende vermogensoplossingen op maat. Naast breed gespreide portefeuilles bieden wij ook gespecialiseerde aandelen- en obligatiemandaten. Wij werken vanuit een strategische vermogensverdeling, waarbij de persoonlijke situatie, doelstellingen en wensen van onze cliënten de basis vormen.

‘ Wij hebben in het verleden bewezen als goed huisvader voor onze cliënten te beleggen’.

PA N M a g a z i n e | O y e n s & Va n E e g h e n

De strategische vermogensverdeling wordt mede gebaseerd op langetermijnscenario’s. De cliënt geeft Oyens & Van Eeghen een mandaat – een discretionaire bevoegdheid – om investeringsbeslissingen te nemen over de portefeuille. Wij hebben in het verleden bewezen als goed huisvader voor onze cliënten te beleggen. Met de persoonlijke doelstellingen en wensen van cliënten in de hoofdrol hebben wij gezonde groei en bescherming van de vermogens van onze cliënten weten te realiseren.

Oyens & Van Eeghen als fiduciair adviseur: Naast vermogensbeheer biedt Oyens & Van Eeghen fiduciair advies voor families, verenigingen en stichtingen aan. Deze dienstverlening is gericht op integrale vermogensplanning en vermogensmanagement, waarbij we in samenspraak met de cliënt en overige adviseurs kijken naar een optimale verdeling en structurering van het totale vermogen. De toewijzing naar de verschillende activaklassen (aandelen, obligaties, enzovoort) wordt getoetst aan de langetermijndoelstellingen en wensen van cliënten, rekening houdende met onder meer hun risico’s en rendementsverwachtingen. Bij fiduciair advies ligt de uiteindelijke beslissingsbevoegdheid altijd bij de cliënt.

Wilt u meer weten? Kom eens langs bij onze stand (nr. 83), onze relatiebeheerders staan voor u klaar. Wenst u na de beurs een gesprek met een van onze experts, neemt u dan contact op met Frederik Kalff (Kantoor Amsterdam, 020 – 514 16 16) of Bas Coerts (kantoor ’s-Hertogenbosch, 088 – 520 10 20). Uw vermogen verdient onze aandacht en expertise.

L i n k s Staand, v.l.n.r.: Jos Jongen, Ingrid Terlien, Rob van Deursen, Mathilde Joosse, Frederik Baert, Bas Coerts, Marianne Reintjes. Zittend, v.l.n.r.: Richard Pastoor, Edo Huisman, Frederik Kalff, Jacques Brouwers. (Niet op foto: Marc Bakker)

PA N M a g a z i n e | E r w i n O l a f

Kunstenaar Erwin Olaf eregast PAN Amsterdam Het is volgend jaar zijn jaar. Maar liefst drie tentoonstellingen in Nederland, een boek en een documentaire vieren de zestigjarige verjaardag van Erwin Olaf. PAN Amsterdam trakteert op een kick-off van deze artistieke big bang, met Amsterdam als verrukkelijk onderwerp. D o o r Miluska van 't Lam

Rebelse festivalmeisjes op het Leidseplein, een bebloede bokslegende in zijn sportschool en een gracieuze, Joodse dame in een met velours gedecoreerd appartement. Voor PAN fotografeerde Erwin Olaf acht Amsterdammers in een typisch Amsterdamse setting. Elk van hen weerhoudt zich tot een kunstvoorwerp dat ook op PAN te zien is. Olaf selecteerde de Amsterdammers hoogstpersoonlijk. ‘Het zijn de ogen die me trekken. Een opstandige blik. Een brutale oogopslag. Je wordt toch een beetje verliefd op iemand. Al is het maar een seconde. Je komt dichter bij iemand dan dat je met degene in bed ligt.’ PAN vroeg Olaf door zijn ogen naar de stad te kijken. ‘Maar de stad is niet te vangen in één beeld. Het is de architectuur en het zijn de mensen die de stad smoel geven. Er kwam een hele schatkamer aan beelden tevoorschijn. Ik heb gezocht naar de mensen die Amsterdam máken: het zout der aarde.’ Olaf zit op een hoge kruk is zijn studio in Amsterdam-Zuid. Zijn stem is zacht, maar duidelijk. Het onderwerp Amsterdam gaat hem zichtbaar aan het hart. Hij recht zijn rug en begint volop te praten, over de stad waar hij sinds 1980 woont en werkt. ‘Ik heb een haat-liefdeverhouding met Amsterdam. Het is een stad waar ik naar verlang. De schoonheid, de diversiteit. De niet-Amsterdammer, naast de zeurende oud-Amsterdammers. Soms vliegen we elkaar in de haren, maar dan kussen we het de volgende dag weer goed. De ene dag word je zomaar uit het niet uitgescholden op basis van je seksualiteit. En de dag erna knoop je spontaan een gesprek aan in het Vondelpark, bij de Turkse bakker of de Marokkaanse kapper en heb je een geweldige

middag. Zo’n stad is het cement tussen al deze mensen.’ Met een rebelse ondertoon: ‘De grote bek van de Amsterdammer vind ik af en toe écht te groot. Dat je denkt: “je moet je niet te veel verbeelden, bewijs eerst maar eens wat je kunt”. De bescheidenheid van de mensen in Antwerpen, maar ook van de Rotterdammer, is mij veel liever. Maar goed, dat zal ook wel omgekeerd zo gelden. Mensen buiten de stad denken dat ik ook een grote waffel heb. Dat ik overal commentaar op heb. Dus ik ben er wel mee geïnfecteerd. Of ik dat erg vind? Ik zou het allerliefste heel mysterieus, zwijgzaam en bescheiden zijn.’ Met een bulderende lach: ‘Maar dat lukt me niet.’

Nederlands erfgoed In het jaar dat hij zestig wordt, beslaat het oeuvre van Olaf veertig jaar. Begonnen als fotojournalist in de homoscene met provocerende werken, koos en regisseerde Olaf steeds meer zijn eigen thema’s - denk seks, agressie, verdriet - vaak in een serie. De laatste jaren staan verstilling, beschouwing en dromerigheid voorop. Opdrachtgevers van de fotograaf zijn internationale magazines en merken, zoals The New York Times, Diesel en Het Nationale Ballet. Gerenommeerde internationale musea en galeries exposeren zijn vrije werk en hij ontving verschillende prestigieuze prijzen, zoals de Johannes Vermeer Prijs - de Nederlandse staatsprijs voor de kunsten. In mei waren de spotlights wederom op Olaf gericht, vanwege de

P A NP A MNa gMaazgi na ez i |n eE r|wXi nX XO l a f

Er w in O laf Kunstenaar of fotograaf ? ‘ Dat vind ik de laatste tijd een moeilijke stelling. Maar als je m e het mes op de keel zet: fotograaf.’ 2019 ‘ Daarna kan ik dood. 2019 wordt voor mij wel een belangrijk jaar. Een heel vrolijk jaar.’ Zwart wit of kleur ‘Ook zo lastig. Dat is me even lief.’

‘ Met Amsterdam heb ik een haat liefdeverhouding’

Het zout der aarden ‘ Ja, dat is waar mijn hele oeuvre op drijft. Ik houd van de rafelrand.’ Eeuwigheid of nu ‘ Nu.’ →

F o t o Erwin Olaf

PA N M a g a z i n e | E r w i n O l a f

Het gezicht ‘ Net zoals zout der aarden mijn grootste inspiratie bron. Ik val voor de og en. Die zijn voor mij ultiem. Daarna reis ik verder. Mond, oren, neus. De oren en de neus mogen bij mij altijd groot zijn. Dat vi nd ik zo leuk.’ Verzamelen of maken ‘Beetje verzamelen, rest maken. De laatste tijd denk ik, ik zou gek zijn als ik geen antiek zou gaan verzamelen. Design is zo overprijsd tegenwoordig.’ →

Blonde Sien met Veronese tafellamp door Piet Hein Eek | De Galerie van Piet Hein Eek

PA N M a g a z i n e | E r w i n O l a f

Astrid and Laura Oudenhoven met keramieken ontworpen door Pablo Picasso | Lennart Booij Fine Art and Rare Items

acquisitie van het Rijksmuseum van zijn kerncollectie, bestaande uit 500 afdrukken, videokunst, posters, magazines en boeken. Museumdirecteur Taco Dibbits betitelt Erwin Olaf in het persbericht daarover als ‘een van de belangrijkste fotografen uit het laatste kwart van de 20e eeuw’ en schrijft dat Olaf onderdeel is geworden van de Nederlandse culturele geschiedenis. Olaf: ‘Dat heeft me echt ontroerd.’ Hij wijst: ‘Op het moment dat ik hier, in de studio een foto vasthoud, is het een fotootje. Op het moment dat de mensen van het Rijksmuseum het in ontvangst kwamen nemen, met witte handschoenen en al, werd het opeens ‘een werk’. Als het straks in het Rijks hangt (de tentoonstelling opent op zijn verjaardag 2 juli 2019) is het onderdeel van het canon van de Nederlandse kunst. Daar heb ik van tevoren geen seconde over nagedacht natuurlijk. Totdat het daadwerkelijk gebeurt.’ Hij verzucht: ‘Daar word ik stil van.’ De meest recente herinnering aan Olaf zijn werk zijn de officiële

portretten die de kunstenaar dit voorjaar maakte van koning Willem-Alexander, Koningin Máxima en hun drie dochters. ‘Een bijzonder moment in mijn carrière. Ik beschouwde het als mijn taak om iets te maken wat iedereen herkent, maar ik wilde ook dat mensen iets nieuws konden ontdekken. Hoe ik hen heb ervaren? Bevrijd. Dat gevoel wilde ik zo goed mogelijk in beeld brengen. Verder heb ik beloofd er niks over te zeggen.’

Schitterend gebrek De studio van Olaf staat in Amsterdam-Zuid. Zijn huis in de Jordaan. ‘Ik word meestal wakker door de klok van de Westerkerk. Vanaf ons balkon zie ik ‘m ook. Dat maakt me heel gelukkig.’ Per fiets verplaatst hij zich elke dag tussen beide adressen. Een elektrische tegenwoordig, vanwege mijn longen die te

PA N M a g a z i n e | E r w i n O l a f

Kerem Canatan met Espreguicadeira (Chaise longue) door José Zanine Caldas | Morentz

klein en te lelijk zijn. Bij de kunstenaar werd op zijn 36e longemfyseem vastgesteld. ‘Elke dag kies ik een andere route en dan word ik bevangen door de schoonheid en architectuur van de stad. Ik probeer zo veel mogelijk langs historische gebouwen te rijden. Dat betekent dat ik van de Gouden Eeuw naar begin Twintigste Eeuw fiets. Hier om de hoek zie ik de Amsterdamse School en Berlage.’ ‘De laatste tijd sta ik onderweg wel eens stil. Ik scout locaties voor de verfilming van het boek ‘Een schitterend gebrek’ van Arthur Japin. Dat speelt zich af in Amsterdam. Ik doe de regie van de film.’ Cynisch, zoals alleen Olaf kan doen: ‘Tegen de tijd dat het geld op is, hoop ik dat de film af is. Als het meezit leef ik nog.’ ‘Mijn dag begin ik als Erwin Springveld en langzaam word ik Erwin Olaf. Dat is mijn tweede naam. Nee, zo’n grote transformatie is dat niet. Die twee beginnen steeds meer op elkaar te lijken.’ Ondeugend: ‘Zoals zijn hond op zijn baasje.’ De eerste

gelijkenis tussen Springveld en Olaf? ‘Dat ze een ochtendhumeur hebben.’ Hun grootste contrast? ‘Thuis is meer stilte. Hier is meer de grote mond. Die stilte in mijn werk is er wel meer ingekomen. Maar het mag nog meer. Het gaat erom dat je heel eerlijk bent tegen jezelf. Als je vrij werk maakt, moet je heel oprecht zijn; onderzoekend wie je bent. Hoe je in het leven staat op dat moment. Dat kan in een opdracht niet altijd. Dan heb je rekening te houden met de gevoelens van de opdrachtgever. Maar ik merk wel dat het steeds meer wordt verlangd. Dan worden je portretten vanzelf wat meer verstilder. Het doel is om dingen te maken die langer meegaan dan een reclamecampagne. Of dat tijdloos is? Nee. Dat vind ik een moeilijk begrip. Je bent toch een kind van je tijd. Die twee Erwins praten wel eens tegen elkaar.’ Lachend: ‘Ze hebben constant ruzie. De laatste ruzie ging erover dat je geen verbeelding moet hebben. Als je jong bent, ben je het centrum van de maatschappij.

PA N M a g a z i n e | E r w i n O l a f

Interieur ‘ Dat is zo ongeveer het belangrijkste verlengstuk van je persoonlijkheid.Als ik dat in geënsceneerde fotografie gebruik, vertelt dat iets over degene die ik portretteer.’ Vrij werk of opdracht ‘ Vrij werk.’ Relativeringsvermogen ‘ Grootste uitdaging in het leven.’ →

Jennifer Hopelezz met Balloon Venus door Jeff Koons | Smith Davidson Gallery

PA N M a g a z i n e | E r w i n O l a f

W ie wil je nog een keer portretteren? ‘ Daar fantaseer ik niet over. Al mijn wensen zijn vervuld.’ Met wie bespreek je je twijfel? ‘ Met mijn manager.’ →

Ellen le Roy Lopez Cardoz met zilveren kandelaren vervaardigd door Cornelis Rudolf Stolting | Salomon Stodel Antiquités

PA N M a g a z i n e | E r w i n O l a f

Bert Kops met collier door Francesco Pavan | Marjan Sterk Fine Art Jewellery

Dat zie je ook in de stad Amsterdam. Ik hou van die jonge dynamiek. Aan de andere kant, als je ouder wordt, word je langzamerhand naar de buitenkant gecentrifugeerd. Ik begrijp bijvoorbeeld het fenomeen van vloggen en bloggen niet en die vele miljoenen likes. Dan zegt de ene Erwin tegen de andere Erwin: “Shut up, luister en kijk: wat houdt deze generatie bezig?”’ De jonge generatie kunstenaars mag volgens Olaf wel wat meer door de stad beschermd worden. ‘Niet zozeer financieel, als wel letterlijk. Daar zou een beurs als PAN een rol in kunnen vervullen door bijvoorbeeld een middenplein te creëren waar werk wordt getoond van beginnende kunstenaars. Of de stad Amsterdam zou een ateliergebouw kunnen aanwijzen, waar zij kunnen werken. Ik vind overigens dat Amsterdam vierkant achter kunst staat. Zoals Rotterdam dat ook doet. Er wordt vrijheid gecreëerd en gegeven, denk aan die 350 drones die afgelopen zomer boven de stad mochten vliegen van Studio Drift. Fantastisch!

In de openbare ruimten zie ik iets te veel compromiskunst. Daar wordt te veel naar inspraak geluisterd. Dat mag van mij wat uitgesprokener.’

Drie expo’s Naast het Rijksmuseum organiseren ook het Fotomuseum en het Gemeentemuseum in Den Haag een tentoonstelling over Olaf. Hoe verschillen deze tentoonstellingen van elkaar? ‘Het Fotomuseum besteedt vooral aandacht aan het ambachtelijk deel van mijn fotografie, met het accent op mijn oude werk. In het Gemeentemuseum ligt het accent op film, fotografie en installaties. Dat wordt meer een, excuseer me voor het woord, beleving. Je gaat als het ware mijn hersenen in. Je ontdekt wat me politiek motiveert en leert de activist kennen. Maar je leert

PA N M a g a z i n e | E r w i n O l a f

Family Rustenburg & Zweden & Huur met houten hoofdtooi | Polak Works of Art

ook wat er in me omgaat en welke ontwikkeling ik heb doorgemaakt. Van de heel opstandige puber tot de meer ingetogen, toch iets teruggetrokkener oudere man.’ Relativerend: ‘Zo is het wel. Zo gaat je leven. De tentoonstelling in het Rijksmuseum gaat vooral over de connectie tussen de oude schilderkunst en mijn werk. Oude meesters hebben me altijd geïnspireerd.’ Volgend jaar is het ook het jaar van Rembrandt en viert Nederland zijn 300-jarige onsterfelijkheid. Hoe kijkt Olaf naar deze Hollandse meester? ‘Het is heel simpel. Er is één zelfportret dat mijn hele leven heeft geïnspireerd, ontroerd en ook voor raadselen heeft gesteld; dat is het zelfportret van Rembrandt als hij jong is. Een zelfportret gaat over licht. Over de lichtval op het aangezicht. En precies dat gedeelte heeft hij in de schaduw geschilderd. Toen ik jong was en net begon dacht ik: “hoe dúrf je?” Hoe durf je om dat wat belangrijk is in het duister te hullen?’ Ook toont hij lef met kaderen. Hij duwt zichzelf als het

ware in het kader. Als je naar mijn werk kijkt, gebruik ik heel vaak dat zelfde gegeven. Tot op de dag van vandaag. Als Rembrandt ouder wordt, zie je hoe waanzinnig mooi los en abstract zijn werken worden. Dat je denkt “dit is goed”. Ik merk dat ik mezelf nog steeds regelmatig de vraag stel: “is dit goed?”. Erwinolaf.com Alle foto’s en kunstwerken zijn tijdens PAN Amsterdam te zien in de tentoonstelling ‘De keuze van Erwin Olaf', naast stands 13 en 15. Een selectie van de foto’s is gebruikt voor de marketingcampagne van PAN Amsterdam 2018. Van 16 februari tot 12 mei 2019 brengen het Gemeentemuseum en het Fotomuseum een dubbeltentoonstelling van Erwin Olaf. Vanaf 2 juli 2019 presenteert het Rijksmuseum de ‘kerncollectie’ van Erwin Olaf. Tevens verschijnt er een 380 pagina’s tellend oeuvre boek ‘Erwin Olaf - I Am’, met essays van Wim van Sinderen, Laura Stamps en Mattie Boom. Regisseur Michiel van Erp maakt de documentaire met de titel ‘Erwin Olaf – The Legacy’, deze wordt in de zomer van 2019 uitgezonden.

PA N M a g a z i n e | E r w i n O l a f

Mooiste emotie ‘Verdriet. Innerlijk verdriet. Dat beweegt niet.’ Belangrijkste emotie ‘ Dat je alleen komt en alleen gaat. Dat boeit me steeds meer.’ Welke emotie verblijd je? ‘ Die ik je net noemde. Dat is voor mij één pakket. Alleen gaan kan me ook opluchten. Op een gegeven moment ga je. Hoe ga je daarmee dealen? Dat is een uitdaging die je het liefst zo ver mogelijk uit de weg gaat. Dat moet ook maar zo blijven.’

Anna van Kesteren met An Alckmaertje door Salomon van Ruysdael | Bijl-van Urk BV

PA N M a g a z i n e | I n t e r v i e w

Amsterdam gastheren Roberto Payer en Frans van der Avert over kunst in Amsterdam

‘Niet te deftig’

Kunst, Amsterdam en PAN zijn onlosmakelijk aan elkaar verbonden. Of toch niet? Wat is de status anno 2018? Twee kunstkenners én gastheren van de stad gaan met elkaar in gesprek: hotelier en PAN bestuursvoorzitter Roberto Payer en citymarketeer Frans van der Avert. D o o r Misulska van ’t Lam | F o t o g r a a f Marc van Praag

PA N M a g a z i n e | I n t e r v i e w

R o b e r t o P a y e r is general manager van Hilton en Waldorf Astoria in Amsterdam. Payer is sinds 2016 bestuursvoorzitter van PAN Amsterdam. Payer is geboren in ItaliĂŤ en woont sinds 1969 in Amsterdam.

F o t o Roberto Payer voor het werk 'Sight Point (for Leo Castelli)' (1972) van Richard Serra bij het Stedelijk Museum Amsterdam. Toen hij net in Amsterdam woonde, bezocht hij wekelijks het museum en nog steeds komt hij er graag.

PA N M a g a z i n e | I n t e r v i e w

Roberto Payer: ‘Vroeger waren we buren. We woonden in hetzelfde grachtenpand.’

RP: ‘Je werkte toen al in de kunst.’

FvdA: ‘In het Rijksmuseum, als erkend gewetensbezwaarde. Na mijn studie Cultureel Management in Leiden zocht ik naar een plek waar ik een vervangende dienstplicht kon vervullen. Dan maar een plek die me kan helpen bij mijn carrière dacht ik. En zo geschiedde. Want in de jaren negentig ben ik teruggekomen. Als voorlichter. Daarna heb ik ruim tien jaar voor de Hermitage Amsterdam en de Nieuwe Kerk gewerkt.’ Lachend: ‘Dus mijn carrière in de kunstwereld heb ik aan het leger te danken.’

Frans van der Avert: Dat is twintig jaar geleden. Je woonde net in Amsterdam. Je had Italië ingeruild voor Nederland omdat Hilton je graag hier wilde hebben.’ Lachend: ‘Je hebt me toen meteen Italiaanse manieren bijgebracht. Geen cappuccino bestellen na twaalf uur ’s middags bijvoorbeeld. Daarmee beledig je een Italiaan. En goede pakken dragen. Het liefst handgemaakt.’ RP: ‘Je ging toen regelmatig uit. Nu ben je een keurige jongen geworden.’

RP: ‘Hoe vind je, als kunstkenner en citymarketeer, dat de PAN zich heeft ontwikkeld de laatste jaren?’

FvdA: ‘Dat was in de tijd van nachtclub de Roxy. Ik ben echt een Roxy-kind. Ik ging uit tot zeven uur ’s morgens en daarna door naar mijn werk.’

FvdA: ‘Ik vond dat PAN te veel op het prestigieuze zusje TEFAF ging lijken: hetzelfde beursontwerp, maar dan op een andere locatie en iets kleiner. Gelukkig is dit aan het veranderen. De fotoserie die Erwin Olaf dit jaar voor PAN maakte, bevestigt deze gedachte. De PAN wordt iets stouter, iets Amsterdamser en individueler. Het krijgt een eigen DNA.’

F o t o Frans van der Avert

F o t o Roberto Payer

PA N M a g a z i n e | I n t e r v i e w

‘ De PAN wordt iets stouter, iets Amsterdamser en individueler’

RP: ‘Daar ben ik blij mee. Want we denken dat iedereen PAN kent, maar dat is helemaal niet waar. Hoewel de beurs al bijna 35 jaar bestaat, weten veel jonge mensen niet wat PAN is. Dus, hoe ga je daarmee om? Zij vormen de toekomst. Ze hebben een andere smaak en geven op een andere manier hun geld uit. Ze hebben ook een ander interieur. PAN moet proberen deze mensen te laten zien wat PAN hen kan bieden. Er moet een beleveniswereld komen voor iedereen.’

RP: ‘Ons interesseert de spreiding van de kunst. Jonge mensen kopen minder antiek. Dat is bij veilingen ook zo. Maar het is een momentum. We zien wel dat jonge mensen niet echt eclectisch kopen. We willen hun ogen openen.’

FvdA : ‘Je bedoelt oude kunst gemixed met design, hedendaagse kunst en juwelen?’ RP: ‘Ja, Dat vinden ze riskant. De binnenhuisarchitecten durven ook niet. Dat je een mooie bank hebt, prima. Maar wat is je echte talking piece? Dat is het object met een verhaal. Dat laten zelfs de bladen niet zien. Dat vind ik jammer.’

FvdA: ‘Daar is ruimte voor in Amsterdam. Unseen en de Affordable Artfair zijn daar mooie voorbeelden van. Er is een enorme behoefte. Ook bij de jonge generatie. De situatie die jij schetst, heb ik zelf ook ervaren in het Rijksmuseum. Waarom komen Amsterdammers niet naar het Rijksmuseum? Het Rijksmuseum van toen hè? “Dat is niet voor mij. Dat is veel te deftig”, kregen we als antwoord van de Amsterdammers. Dat vond ik zo shocking. We moeten dus drempels verlagen. Geen tempels creëren, die drempels ophogen. Dan denken mensen dat ze er niet bij horen.’

FvdA: ‘Weet je wie dat heel mooi doet? Ellen DeGeneres. De televisiepresentatrice uit Amerika. Ik zag een reportage van haar huis. Echt fantastisch. Ze combineert oude kunst met Zweeds design.’ RP: ‘Ik mis in Nederland de persoonlijkheid. De ‘wie ben jij’.

FvdA: ‘De verpersoonlijking is helemaal verschoven naar social media. Naar Pinterest, naar Instagram: how do I look? Wordt het daarom voor jullie niet schraler om genoeg galeries en kunsthandelaren te vinden die zich willen presenteren op PAN?

RP: ‘Dat is typisch het verhaal van Amsterdam.’

FvdA: ‘Ik denk eerder het verhaal van Nederlander. In Engeland staat op de National Gallery met grote letters geschreven: From the Nation, for the Nation. Het is jouw kunst! Daarom is een bezoek ook gratis.’

RP: ‘Steeds meer handelaren werken vanuit huis. De PAN vormt hun etalage. Daarmee tonen hun collectie één keer per jaar aan zo’n 40.000 mensen. En deze producten moet je niet op één hoop gooien. Het tegenovergestelde is noodzakelijk. Je moet meer dan ooit een statement maken: wie ben jij? Mensen zijn gewend om te swipen. Juist daarom moet je als galerie triggeren.’

RP: ‘Toch, als ik andere beurzen bezoek en vergelijk met PAN Amsterdam, is PAN ook interessant voor de jonge generatie. Een gevarieerd aanbod, goede kwaliteit, spannend en leuk om doorheen te lopen en wie goed kijkt, ook affordable.’

FvdA: ‘Maar hoeveel procent van deze galeriehouders komt uit Amsterdam? Wat me zorgen baart, is dat de klassieke kunsthandel uit de stad verdwijnt. Ik weet niet of dat komt omdat mensen online kopen of anoniem willen blijven. Maar het valt me wel op. In de Spiegelstraat bijvoorbeeld, toch dé kunststraat van Amsterdam, zie je nu kledingwinkels. Ook begrijpelijk; een stad is dynamisch en verandert. Maar wat vindt de PAN daarvan? Spelen jullie daarop in?

FvdA: ‘Dat is een mooie metafoor voor hoe de stad Amsterdam naar marketing kijkt. Als citymarketeers vergelijken we Amsterdam met de Bijenkorf. Net als de Bijenkorf hebben we wel 40.000 artikelen en maar zes etalages. Wat zet je in die etalage? Als je te veel aanbiedt, kunnen mensen niet kiezen.’

PA N M a g a z i n e | I n t e r v i e w

RP: ‘Voor mij was Amsterdam vooral een nieuwe kennismaking met kunst en met prachtige sociale voorzieningen. Ik was flabbergasted. Het Stedelijk Museum heeft me opgevoed. Ik leerde daar alles over hedendaagse kunst. En dan de muziek. Ik kwam in 1969, de tijd van de flowerpower. Maar door het Concertgebouw had ik ineens ook toegang tot Mahler en Bruckner. Daarna kwamen het ballet -Hans van Manen werd een goed vriendje- en het theater. De voorstellingen waren in het Nederlands. Ik vond het zo mooi, dat ik de taal wilde leren.’

‘ Amsterdam is een soort warme deken’

FvdA: ‘Toneelgroep Amsterdam heeft zelfs Nederlands als taal als zij in het buitenland spelen.’ RP: ‘Ivo van Hove kreeg een staande ovatie in London. Kwaliteit heeft geen grenzen. Zelfs dan kun je ontroerd raken.’

FvdA: ‘Hoe vergelijk je Amsterdam dan met andere internationale steden?’ RP: ‘Wat staat er op dit moment in de etalage van Amsterdam?’

RP: ‘Er bestaat geen andere stad dan Amsterdam. Er is zo veel kwaliteit en er is zo veel diversiteit. Hoe geldt dat voor jou? Heb jij een stad die je intrigeert?’

FvdA: ‘Het culturele aanbod is enorm en bijna allemaal spelen ze Champions League: het Koninklijk Concertgebouworkest, het Koninklijk Concertgebouw, het Van Gogh Museum, het Rijksmuseum, Nationale Opera en Ballet. Dat zijn dingen die wij in de etalage zetten. Tachtig procent van de bezoekers van Amsterdam gaat naar een museum. Mijn collega’s uit het buitenland zijn daar jaloers op. Het fundament moet gesubsidieerd worden, anders kom je nooit daar. Volgend jaar focussen we ons met het thema 'Languague no problem' op de fantastische podia die we hebben, naast de geweldige musea. Ze trekken nu maar een kleine 10 procent van de buitenlandse bezoekers, wat natuurlijk heel vreemd is gezien de kwaliteit van deze podia.’

FvdA: ‘Ja, maar dan op een andere manier. Ik kijk naar een stad om te kunnen denken: daar zou ik nog wel eens mijn tanden in willen zetten. En dat is Rome. Rome heeft zulke fantastische dingen, ook hedendaags. Maar het wordt niet gezien.’ RP: Als je in je eigen stad even wil opladen. Waar doe je dat?’

FvdA: ‘Tentoonstellingen bekijken. En jij?’ RP: ‘Een wandeling langs galeries en tentoonstellingen bekijken. Ik wil worden verleid en naar binnen lopen. Ik wil weten waarom de galeriehouder de kunstenaar heeft gekozen die hij op dat moment toont. Die verhalen leren me anders kijken en denken. Ik hoop dat mensen dat ook op PAN doen. Ook als ze nog geen ervaren kunstverzamelaar zijn. Stel je vragen, verwonder je. Je zult zien hoe boeiend dat is.’

RP: ‘Staan er alleen maar Champions Spelers in de etalage?’

FvdA: ‘Nee. We hanteren drie kernwaarden: creativiteit, innovatie en handelsgeest. Ook kleine spelers kunnen daaraan voldoen. Zoals vorig jaar Museum ’t Schip dat open ging. Dat ging over de Amsterdamse School. Toch een soort Bauhaus van Nederland. Dat is zo fascinerend.’ RP: ‘Onze architectuur is ongelooflijk onderschat.’

FvdA: ‘Daarom vinden wij het ook zo belangrijk. Met design zijn we ook heel er gezegend. Je ziet wat er met Nederlands design op de Salone del Mobile ontstaat. Ook op culinair vlak is Amsterdam aan een renaissance bezig. Maar je hebt gelijk, wat die architectuur betreft: wordt het niet tijd voor een Museum over Design & Architectuur bijvoorbeeld?’

‘ Wordt het niet tijd voor een museum over architectuur’

RP: ‘We praten alsof we Amsterdammer zijn. Maar beiden komen we van buiten de stad.’

FvdA: ‘Ja, ik kom uit het Zuiden. Ik zat maar met vier andere kinderen in een klas. Maar ik liep op mijn achtste al in Pompeï. Mijn ouders namen me overal mee naar toe. Ik wist al vroeg waar ik wilde uitkomen: in Amsterdam. Vanwege de grootstedelijkheid en vanwege mijn geaardheid en de tolerantie daarvoor in deze stad. Ik vond dat een soort warme deken. Als ik hier ooit wegga, moet het iets anders zijn.’

PA N M a g a z i n e | I n t e r v i e w

F r a n s v a n d e r A v e r t is sinds 2011 algemeen directeur Amsterdam Marketing. Daarvoor was hij Hoofd Voorlichting van het Rijksmuseum en was hij onderdeel van het management van De Nieuwe Kerk en Hermitage Amsterdam. Van der Avert woont sinds 1985 in Amsterdam.

F o t o Frans van der Avert in de tuin van de Hermitage in Amsterdam, het museum waar hij jarenlang werkzaam was.

P A N M aPgAaNz i M n ea g| aMz u i ns ee u| mXtXi jXd s c h r i f t

F o t o Hedge House, Wijlre

PA N M a g a z i n e | M u s e u m t i j d s c h r i f t

Lang leve de verzameling Ook in Nederland wordt hartstochtelijk kunst gekocht en verzameld. Wilde men vroeger de hele collectie schenken aan een uitverkoren museum, tegenwoordig zijn meerdere scenarioâ&#x20AC;&#x2122;s mogelijk. D o o r Frits de Coninck

PA N M a g a z i n e | M u s e u m t i j d s c h r i f t

‘ Kunst kopen is een passie, maar wat als het leven eindigt?’

Particuliere verzamelaars en musea, het lijken wel jonggeliefden die om elkaar heen dartelen, elkaar opzoeken en afhouden en die elkaar vooral nauwlettend in het oog houden. Wat ze ook van elkaar vinden, ze hebben elkaar altijd nodig gehad. Zonder particuliere verzamelaars zouden heel wat musea voor moderne kunst in Nederland niet bestaan. Maar de verhoudingen zijn veranderd. Dat de begeerde privécollecties ooit in het museum terechtkomen is minder vanzelfsprekend geworden.

Van Beuningen had van die valse bescheidenheid overigens niet zo’n last. Bij aankoop van de collectie door de gemeente Rotterdam in 1958 bleek dat de in 1955 overleden ondernemer en verzamelaar wilde dat de collectie als geheel bij elkaar bleef en permanent in Museum Boijmans te zien zou zijn. Voor een museum dat artistiek de handen vrij wil hebben natuurlijk rampzalig. Directeur Ebbinge Wubben kon dat op het laatste moment voorkomen door de naam Van Beuningen toe te voegen aan de naam van het museum, mits de familie zou afzien van die eis. Aldus gebeurde. De Blokker-collectie omvat ruim honderd schilderijen en werken op papier, vooral van kunstenaars uit de eerste helft van de twintigste eeuw. Jan Sluijters vormt het hart, te midden van werk van tijdgenoten als Leo Gestel, Kees van Dongen en Jan Toorop. De schenking is een oplossing voor een probleem waar veel verzamelaars mee te maken krijgen. Na de dood van haar man wilde Els Blokker kleiner gaan wonen en het huis verlaten dat rond hun collectie gebouwd was. Ze heeft ook een bedrag geschonken, waarmee een nieuwe vleugel aan het museum gebouwd kan worden waarin de collectie te zien zal zijn. Gaat het museum nu Singer-Blokker heten? Directeur Jan Rudolf de Lorm: “Nee, absoluut niet. De naam Blokker wil ze niet aan die van het museum verbinden. Nardinc, de naam van hun oude huis, is de enige concessie die ze wil doen”. Voor het museum komt de schenking goed uit. De stichters, het echtpaar Singer, hadden een collectie die vooral bestond uit werken van voor 1900. De Blokkers verzamelden uit de periode van het modernisme in Nederland. Waar de Singers ophielden, rond 1900, begonnen de Blokkers. Zo sluit de particuliere verzameling perfect aan bij die van Singer Laren dat zich een ‘verzamelaarsmuseum’ noemt – het toonde al eerder werk uit particuliere collecties als die van De Heus-Zomer en Fentener van Vlissingen.

De oude droom Enkele maanden geleden besloot Els Blokker de collectie die ze samen met haar inmiddels overleden man heeft opgebouwd, te schenken aan het Singer Museum in Laren. Ooit heeft het echtpaar overwogen om zelf een museum te beginnen, maar daar hebben ze vanaf gezien. Te veel gedoe. Schenken aan een museum waar ze zich thuis voelen, was een comfortabeler optie. Het museum is er blij mee. Het Stedelijk Museum Amsterdam kreeg ter gelegenheid van de heropening in 2015 zo’n honderd kunstwerken van het verzamelaarsechtpaar Pieter en Marieke Sanders. Ze noemden dat een cadeau aan het museum waarmee ze zich zo verbonden voelen. Een geschenk ook aan het publiek dat kunst te zien krijgt die voorheen altijd achter de deur van het particuliere huis verborgen was. Dit soort schenkingen staat in een oude traditie. Veel musea voor moderne kunst in Nederland zijn begonnen of groot geworden door toedoen van particuliere verzamelaars. Het Stedelijk bijvoorbeeld ontstond in 1874 als een initiatief van vooraanstaande inwoners van Amsterdam die vonden dat in de hoofdstad ook moderne kunst te zien moest zijn. Ze staken er geld in en schonken kunstwerken uit hun eigen verzamelingen. Ook het Van Abbemuseum, Museum Kröller-Müller en Museum Boijmans Van Beuningen zijn uit particuliere collecties voortgekomen. Het is een oude droom van veel verzamelaars om hun naam te verbinden aan een museum door hun collecties te schenken. Natuurlijk om publiekelijk te delen wat ze in de loop van de tijd verworven hebben maar ook om hun collectie een belangrijk podium te geven en daarmee zichzelf. Want alhoewel de Nederlandse verzamelaar dat niet echt wil toegeven, men wil zelf ook gezien worden.

Promised gift Kunst kopen en verzamelen is een hartstocht die gedurende het leven van de verzamelaar alleen maar sterker wordt. Maar als dat leven eindigt, bestaat de verzameling nog. En wat dan? Je collectie aan een museum schenken is minder vanzelfsprekend dan het lijkt. Er zitten nogal wat haken en ogen aan.

Zelfportret met Wilma

Larens landschap met fietsers

PA N M a g a z i n e | M u s e u m t i j d s c h r i f t

B o v e n Alfred Sisley, ‘Een boomgaard in de lente te By’, 1881, olieverf op doek, 72 x 54 cm, Rotterdam, Museum Boijmans Van Beuningen (uit de verzameling van D.G. van Beuningen) R e c h t s Jan Sluijters, ‘Larens landschap met fietsers’, 1911, olieverf op doek, 50 x 70 cm, Laren, Singer Museum, schenking coll. Nardinc L i n k s Carel Willink, ‘Zelfportret met Wilma’, 1957, olieverf op doek, 156 x 112 cm, Laren, Singer Museum, schenking coll. Nardinc

That’s How Stories Begin.

One Thing Plus Another Thing or One Thing Minus Another Thing.

PA N M a g a z i n e | M u s e u m t i j d s c h r i f t

B o v e n Overzichtsfoto Tlön Projects, Act 1 – One Thing Plus Another Thing or One Thing Minus Another Thing. That’s How Stories Begin. Omer Fast, 6.2, 2009-2010 (Foto: Gunnar Meier) M i d d e n Overzichtsfoto Tlön Projects, Act 1 – One Thing Plus Another Thing or One Thing Minus Another Thing. That’s How Stories Begin. Pavel Büchler, The Muse, 2011 (Foto: Gunnar Meier) O n d e r Overzichtsfoto Tlön Projects, Act 1 – One Thing Plus Another Thing or One Thing Minus Another Thing. That’s How Stories Begin. Jimmy Robert, Untitled, 2009 Christopher Knowles, Untitled (something to get angry at you) and Untitled (bad very bad), 1974-1977 (Foto: Gunnar Meier)

PA N M a g a z i n e | M u s e u m t i j d s c h r i f t

Denkbeeldige collectie

Soms beginnen particuliere verzamelaars zelf een museum zoals Joop van Caldenborgh die voor zijn collectie, die al van museaal niveau was, Voorlinden liet bouwen. Maar wat als je dat te hoog gegrepen vindt en je de collectie niet aan een bestaand museum wilt schenken? Of als een museum zich toch niet zo geïnteresseerd toont? Veel verzamelaars schuiven de beslissing voor zich uit, vaak met het idee dat ‘alles voor de kinderen is’, maar die moeten dat maar net willen en kunnen. Een kunstcollectie erven lijkt spectaculair, maar kan ook problematisch zijn. De waarde is meestal flink toegenomen en daarmee ook de kosten van verzekering, opslag en onderhoud. De kunstkopende ouders wonen meestal in huizen die de kinderen niet meer kunnen betalen. Je kunt als gepassioneerd verzamelaar je kinderen dus ook met iets opzadelen. Zoals een verzamelaar het formuleerde: “Een verzameling is ook een blok aan het been”.

Psychiater Albert Groot en zijn vrouw hebben de toekomst van hun collectie veiliggesteld door het oprichten van de stichting Collectie G & W. Elk jaar schenken ze een deel van de kunst aan de stichting, waarin na hun dood een van de kinderen zitting zal hebben. De kunst die zij vanuit een uitgesproken mensbeeld verzameld hebben willen ze anderen blijvend aanbieden. Vandaar een stichting die het werk beheert, uitleent en exposeert. “Je mag niet eisen dat iemand anders je fascinatie zo maar overneemt. Ik vind dat ik de collectie die ik koester ook los moet laten, net als ik in mijn werk met mijn patiënten moet doen. Als een werk over veertig jaar nog boeit, is dat de kracht van de kunst, niet van mij.” Albert Groot wil dat de collectie levend blijft door verbindingen aan te gaan met andere particuliere verzamelaars. Aanvankelijk met het Collectors House in Heerlen waar tentoonstellingen werden gemaakt uit de collecties van collega-verzamelaars. Maar dat was door gebrek aan professionalisering geen succes. Na vier tentoonstellingen is hij ermee gestopt.

Het kan ook anders. De Haagse verzamelaars Anno Lampe en Lex Plompen hebben gekozen voor de ‘promised gift’. Van elk belangrijk werk uit hun collectie stellen ze per testament vast naar welk museum dat gaat, mocht hen iets overkomen. Het betreffende museum verklaart uiteraard dat ook te willen. Het verzamelaarsechtpaar Jo en Marlies Eijck uit het Zuid-Limburgse Wijlre heeft het op een andere manier in maatwerk gezocht. Een aantal werken, onder andere van Marlene Dumas en René Daniëls, hebben ze in bruikleen aan het museum gegeven. Het grootste deel van de collectie is tegen een redelijke vergoeding verkocht aan de Provencie Limburg ten gunste van de Stichting Beheer Collectie Bonnefanten, niet aan het museum zelf, om te voorkomen dat het werken uit de collectie zou kunnen verkopen om financiële tekorten aan te vullen. Verder is een installatie van de Spaanse kunstenaar Juan Muñoz verkocht en willen ze een klein deel van de collectie voor zichzelf houden, vanwege de persoonlijke affiniteit. De in 2012 opgerichte stichting buitenplaats Kasteel Wijlre is verantwoordelijk voor de exploitatie van het landgoed, de culturele programmering van tentoonstellingen en culturele projecten in het Hedge House, het Koetshuis en de instandhouding van het park. Zo blijft de collectie grotendeels zichtbaar, in het Bonnefanten en in Wijlre, en is de toekomst ervan gewaarborgd. En waar elke verzamelaar van kan dromen: de werken blijven in levende verbinding staan met elkaar en met de kunstgeschiedenis. Zo blijft de collectie ademen.

Groot participeert nu met veel enthousiasme in de activiteiten van Tlön Projects van Chris Bestebreurtje en Petra Kuipers (voorheen Motive Gallery). Zij namen het initiatief de kunst in de diverse depots van internationale verzamelaars zichtbaar te maken voor een groter publiek. Al deze werken, zorgvuldig geïnventariseerd en in een uitgebreide informatieve database opgeslagen, vormen samen een imaginaire collectie die met behulp van tentoonstellingen, lezingen en bijvoorbeeld filmvertoningen aan de vergetelheid ontrukt wordt. Onderzoekers en tentoonstellingsmakers ontwikkelen in nauwe samenwerking met Tlön Projects en andere instellingen projecten uit de denkbeeldige collectie. De eerste twee tentoonstellingen vinden dit jaar plaats in Den Haag. En zo leeft de kunst uit verzamelingen voort. Frits de Coninck is kunstcriticus

Dit artikel verscheen eerder in Museumtijdschrift 7/2018. Nieuwsgierig geworden naar Museumtijdschrift? Bezoekers van PAN ontvangen gratis een digitaal proefnummer van Museumtijdschrift. Vraag uw digitaal proefnummer aan via www.museumtijdschrift.nl/gratisproefnummer. Veel leesplezier gewenst!

‘ De kunstkopende ouders wonen meestal in huizen die de kinderen niet meer kunnen betalen’. 33

100 magenta

PA N M a g a z i n e | PA N P o d i u m

PAN Podium Van verzameling naar museum PAN Podium biedt de bezoeker van PAN Amsterdam een afwisselend programma van inspirerende, interactieve presentaties en wetenswaardigheden over uiteenlopende aspecten van kunst en de kunstmarkt. Met als overkoepelende thema ‘Van verzameling naar museum’ belichten dertien partners verschillende invalshoeken van verzamelen en/of beheren van kunst. Alle beursbezoekers zijn van harte welkom op dit dagelijks wisselende en gratis programma. PAN Podium is gelegen naast de Brasserie

zondag

november 2018

Vereniging Rembrandt Particulieren hebben door de eeuwen heen kunst verzameld. Veel belangrijke kunstwerken vonden (en vinden) hun weg naar de vaste collecties in musea. Wat dreef privéverzamelaars van vroeger en wat is nu - in de ogen van museumexperts – de waarde van hun kunstverzameling? Met onder anderen Arnoud Odding, directeur Rijksmuseum Twenthe; Maite van Dijk, conservator Van Gogh Museum; en Anne-Sophie van Leeuwen, hoofd Collecties Museum Speelklok.

Over Vereniging Rembrandt De ruim 15.500 leden van Vereniging Rembrandt ondersteunen musea bij het aankopen van kunst voor de Collectie Nederland. Overkoepelend, onafhankelijk en met een brede expertise zet de Vereniging zich al 135 jaar in voor ons gezamenlijk kunstbezit. Iedereen kan bijdragen en lid worden.

PA N M a g a z i n e | PA N P o d i u m

maandag

november 2018

dinsdag

november 2018 woensdag

Design Museum Den Bosch

november 2018

Design Museum Den Bosch vertelt het verhaal achter vormgeving en toont de invloed van design op onze maatschappij. Tijdens PAN Amsterdam laat het museum u binnenkijken met Thijs Wolzak en biedt het u de vele metamorfoses van Jean Cocteau.

Koninklijke Vereeniging van Handelaren in Oude Kunst

Maandag 19 november De Nederlander en zijn Interieur Tijdens de fotografie van bijzondere interieurs voor het NRC was fotograaf Thijs Wolzak vaak sprakeloos. Hij zag hoe ver mensen gaan in het construeren van een thuis. Samen met curator Fredric Baas geeft hij zijn visie op de Nederlander en zijn interieur.

Onze leden zijn de ogen van de kunsten antiekmarkt. De Koninklijke VHOK, opgericht in 1911, is de oudste en meest gerenommeerde vereniging van kunsthandelaren in Nederland. Als het kennisinstituut van de kunsthandel in Nederland staan zij garant voor kwaliteit en transparantie. De leden streven samen naar de hoogste standaarden op het gebied van connaisseurschap, kennis en ethische normen.

Dinsdag 20 november De grenzen tussen kunst, design en media Jean Cocteau (1889 – 1963) beroemd kunstenaar in Frankrijk, maar vaak nog onbekend in Nederland, was een ‘duizendkunstenaar’. Hij was onder meer dichter, schrijver, kunstenaar, ontwerper, choreograaf, impresario, theaterman en filmregisseur. Curator Elly Stegeman gaat met de PAN-bezoeker in gesprek over de waarde van zoveel variëteit voor verzamelaars.

PAN Praatjes Specifieke kennis van de Koninklijke VHOK leden en andere professionals uit het kunstveld beklijft het beste door kunst en antiek zelf te ervaren. Onder leiding van moderators Kati Wieg en Joost Heutink gaan experts van KVHOK in gesprek met andere professionals uit het veld met een bijzonder kunstobject als uitgangspunt. Te gast zijn onder anderen Paul van Gelderen - tax manager bij Deloitte en Martin Finkelnberg - hoofd van het Team Kunst- en Antiekcriminaliteit bij de Landelijke Eenheid van het Korps Nationale Politie.

dinsdag

november 2018

Quote Tijdens Businessavond is Quote aan zet. Hoofdredacteur Sander Schimmelpenninck praat op PAN Podium over geld en kunst en is niet bang om de moeilijke vragen te stellen. Quote bericht over de stand van zaken in het Nederlandse bedrijfsleven, over mensen in zaken, geld, carrière en het leven aan de top. Voor succesvolle mannen tussen de 24 en 45, vaak entrepreneurs, is Quote een bijbeltje. Daarnaast doet Quote aan serieuze onderzoeksjournalistiek. Dat maakt Quote uniek.

PA N M a g a z i n e | PA N P o d i u m

donderdag

november 2018

See all this

F o t o Saffron Pape

woensdag

november 2018

Het begon met een simpel idee. See All This kunstmagazine wilde met het zomernummer 2018 de unieke en krachtige stem van vrouwelijke kunstenaars vieren, een voorschot op 100 jaar vrouwenkiesrecht in 2019. In het feestelijke nummer lieten ze zien hoeveel indrukwekkends door vrouwen wordt gemaakt. Tegelijkertijd werd duidelijk dat zelfs in 2018 ze nog altijd weinig erkenning krijgen en minder worden betaald voor hun werk. Hoe verder? De oplossing is eigenlijk eenvoudig: koop kunst van vrouwen! Nicole Ex, hoofdredacteur van See All This kunstmagazine & Manuela Klerkx, kunstagent en auteur van Ontroerend goed. Van kunst kijken naar kunst kopen vertellen over vrouwen in de kunst. Ze gaan daarna met een groep de beursvloer op langs kunstwerken van vrouwen.

Young Collectors Circle In drie panelgesprekken verdiept de Young Collectors Circle zich in het verzamelen van fotografie, design en antiek. Per panel spreken zij met een verkoper, verzamelaar, expert en/of kunstenaar om meer inzicht in de kunstmarkt te verschaffen. Ontdek waar je op moet letten bij het kopen van kunst en doe je voordeel met handige tips & tricks! Young Collectors Circle is een platform voor startende kunstverzamelaars en kunstliefhebbers met verzamelambities. Young Collectors Circle ontsluit de kunstwereld op laagdrempelige wijze door het organiseren van onder meer collectie- en studiobezoeken, rondleidingen op beurzen en masterclasses & talkshows over het verzamelen van kunst.

PA N M a g a z i n e | PA N P o d i u m

donderdag

november 2018

Hélène van der Ven Tijdens Kunstontmoetingen vertelt Hélène van der Ven in de presentatie ‘Collect like a pro’ over de meest recente ontwikkelingen op de internationale kunstmarkt en hoe dit zijn weerslag heeft op kunstverzamelingen. Ook geeft ze tips voor succesvol investeren in kunst en advies voor het opbouwen van een eigen kunstcollectie. Hélène van der Ven Fine Art Consultancy is het kunstadvies bedrijf van Hélène van der Ven. Met meer dan 25 jaar ervaring in de kunstwereld is zij dé een gerenommeerde adviseur voor particulieren en bedrijven als het gaat om aan- en verkoop van kunst en collectie management. Daarnaast schrijft zij voor het tijdschrift Residence over actualiteiten op de internationale kunstmarkt.

donderdag

november 2018

Kasteel HEX Leven in een kasteel dat bekend staat om de bijbehorende kunstcollectie, om de prachtige tuinen en dat behoort tot nationaal cultureel erfgoed vraag visie, lef en daadkracht. Graaf Ghislain d’Ursel die samen met zijn familie kasteel Hex in België bewoont en beheert, vertelt over het reilen en zeilen in een lezing Het dagelijks leven in een kasteel in de 21e eeuw. Maak kennis met de familie, de geschiedenis en de hedendaagse vraagstukken omtrent beheer, het behoud van de gebouwen en terreinen binnen de grenzen van duurzaamheid en zijn visie voor de toekomst.

Over kasteel Hex Twee maal per jaar – in juni en in september – opent kasteel Hex de tuinen voor het publiek. Het hele jaar woont de familie d’Ursel in dit historische gebouw, in het charmante landschap in de driehoek Antwerpen/ Hasselt, Maastricht, Brussel. Graaf Ghislain d'Ursel is erevoorzitter van the European Historic Houses en ijvert voor een culturele uitwisseling van ideeën en het behoud van historisch erfgoed.

F o t o d o o r Diane van der Marel

PA N M a g a z i n e | PA N P o d i u m

vrijdag

november 2018

Museumtijdschrift Hoe maak je op PAN Amsterdam een keuze uit het weelderige aanbod aan betaalbare kunst? Museumtijdschrift organiseert samen met We Like Art een ontspannen, laagdrempelige spoedcursus over kunst kopen vanuit passie. Centraal staat de vraag: ‘Hoe maak je een keuze uit het weelderige aanbod aan betaalbare kunst?’. Met veel ruimte voor vragen en praktische tips. Ook signaleren we onze favoriete PAN-aankopen, gespot op de beursvloer.

B o v e n Gerard Hoet I, Familieportret van Pieter Quarles, Cornelia Splinter van Loenersloot en hun zonen Willem en Lodewijk, met een bediende en in de achtergrond het huis Vrijburg bij Voorburg, ca. 1727, Haags Historisch Museum

Museumtijdschrift biedt al dertig jaar een unieke mix uit het actuele tentoonstellingsaanbod, van oude tot hedendaagse kunst, erfgoed en design. Bij elk nummer zit als bijlage de meest complete tentoonstellingsagenda van Nederland in handig zakformaat. We Like Art is als website sinds 2010 actief en wil een nieuw publiek bereiken voor beeldende kunst van hoge kwaliteit. We Like Art informeert en biedt kunst te koop, aan zowel beginnende kunstkopers als ervaren verzamelaars.

vrijdag

november 2018

RKD–Nederlands Instituut voor Kunstgeschiedenis Kunst kijken met het RKD Vijf conservatoren van het RKD nemen de PAN-bezoeker elk uur mee in de wereld van kunsthistorisch onderzoek. Zo vertelt Laurens Schoemaker hoe hij een onbekend 18e-eeuws familieportret wist te identificeren en legt Mayken Jonkman uit hoe zij met Philip Freriks in Parijs belandde voor de NPO-serie Een Hollander in Parijs. Verschillende verhalen uit de praktijk maken duidelijk welke onmisbare rol het RKD speelt voor kunsthistorici, veilinghuizen, musea, verzamelaars en kunstliefhebbers. Het RKD – Nederlands Instituut voor Kunstgeschiedenis is één van de belangrijkste kunsthistorische instituten wereldwijd met een imposante collectie kunsthistorische documentatie en archieven over kunst van de Nederlanden van ca. 1200 tot nu. Deze verzameling biedt een schat aan informatie die je met andere ogen naar kunst kunnen laten kijken.

PA N M a g a z i n e | PA N P o d i u m

Programma PAN Podium Zaterdag 17 november Vereniging Rembrandt

14:00 – 21:00 uur

Zondag 18 november Vereniging Rembrandt

12:00 – 19:00 uur

Maandag 19 november Design Museum Den Bosch

12:00 – 21:00 uur

Dinsdag 20 november Design Museum Den Bosch B o v e n Jan Sluijters (1881-1957) Portret van Greet van Cooten, 1910, Olieverf op doek, 42 x 33,5 cm, Singer Laren, schenking Collectie Nardinc

Quote

12:00 – 17:00 uur 18:00 – 21:00 uur

Woensdag 21 november zaterdag

november 2018

zondag

november 2018

KVHOK

12:00 – 17:00 uur

Young Collectors Circle

18:00 – 21:00 uur

Donderdag 22 november Kasteel HEX

12:00 – 17:00 uur

Singer Laren

See All This

19:00 – 20:00 uur

Hélène van der Ven

20:00 – 21:00 uur

Dit jaar ontving Singer Laren een omvangrijke schenking van Els Blokker-Verwer. De gift omvat de privécollectie kunstwerken van Els en Jaap Blokker: de Collectie Nardinc. Daarnaast verrijkt Els Blokker Singer met een nog te bouwen Nardinc vleugel. Met kunstenaars als Jan Sluijters, Leo Gestel en Kees van Dongen biedt de Collectie Nardinc een museaal overzicht van het Nederlands modernisme in de periode 1900-1950 en sluit daarmee naadloos aan bij de oorspronkelijke Singer verzameling, met nadruk op het Nederlands impressionisme.

Vrijdag 23 november

Museumdirecteur Jan Rudolph de Lorm introduceert de Collectie Nardinc op PAN Podium. Conservator Anne van Lienden vertelt u over de oorspronkelijke Singer collectie. Vanaf 13 december 2018 toont Singer Laren zelden vertoonde kunstschatten uit bedrijven in de tentoonstelling Out of Office. In dit kader interviewt Jan Rudolph de Lorm Hester Alberdingk Thijm, directeur van de AkzoNobel Art Foundation.

RKD–Nederlands Instituut voor Kunstgeschiedenis

12:00 – 17:00 uur

Museumtijdschrift

18:00 – 21:00 uur

Zaterdag 24 november Singer Laren

12:00 – 19:00 uur

Zondag 25 november Singer Laren

Mediapartner PAN Podium

12:00 – 18:00 uur

PA N M a g a z i n e | P r i n s B e r n h a r d C u l t u u r f o n d s

De Kunst van het geven Frans Hals en de Modernen en Da Vinci

van fondsen. Het Cultuurfonds zet de deuren van het Huis van het Mecenaat in Amsterdam daarvoor wagenwijd open. Niet alleen voor de mensen met een eigen fonds op naam. Er zijn ook andere geefvormen, zoals geefkringen, waarbij groepen mensen met eenzelfde interesse cultuur ondersteunen. ‘Met die geefkringen, zoals voor jonge mecenassen of voor specifieke projecten in de provincie, spelen we in op een groeiende behoefte bij mensen om samen iets te doen voor cultuur’, zegt Mathilde Stuyling de Lange, een van de mecenaatadviseurs van het Cultuurfonds. ‘Wij zijn, naast grote cultuurliefhebbers- en kenners, een professioneel adviescentrum voor filantropie, waar alle geefwensen besproken kunnen worden en meestal ook kunnen worden gerealiseerd, aldus Stuyling de Lange. Van een cultuurproject dat de verdraagzaamheid in de buurt vergroot tot het verfraaien van architectuur in een stad.

in Haarlem, de indringende beeldententoonstelling Giacometti-Chadwick in de Fundatie in Zwolle, kinetische kunst in de Kunsthal in Rotterdam en de grote overzichtsexpositie van de olieverfschetsen van Peter Paul Rubens in Museum Boijmans Van Beuningen in Rotterdam. Allemaal mogelijk gemaakt door een bijdrage van het Prins Bernhard Cultuurfonds. Maar het is niet alleen de beeldende kunst die ondersteund wordt; de activiteiten van het grootste

Particulier initiatief voor cultuur

particuliere cultuurfonds van Nederland

Het Cultuurfonds is sinds de Tweede Wereldoorlog zelf actief aanjager van het particulier initiatief en brengt partijen bij elkaar, geeft advies en zoekt samenwerkingsmogelijkheden om extra geld bij elkaar te krijgen voor cultuur, natuur en wetenschap in Nederland. Vanuit het Cultuurfonds worden jaarlijks zo’n 3.500 initiatieven ondersteund, onder meer namens de moderne mecenas.’

waaieren uit van beeldende kunst naar popmuziek, fotografie, film, theater en monumentenzorg. Een eigen filantropievehikel Steeds vaker komt het geld voor al deze projecten van particulieren, stichtingen of bedrijven die een eigen fonds oprichten bij het Cultuurfonds. Met een eigen fonds op naam zetten zij hun betrokkenheid om in geven of nalaten aan een doel dat hen na aan het hart ligt. Ze stellen een fonds in waarvan ze de naam en doelstelling zelf bepalen. In overleg met de schenkers kleurt het Cultuurfonds het in met mooie projecten. En inmiddels zijn er al meer dan vierhonderdvijftig van deze eigen filantropievehikels in beheer, voor bijvoorbeeld kindertheater, poëzie, jonge musici, behoud van bijzondere natuur of restauratie van eeuwenoude monumenten.

Sponsor van PAN Het Cultuurfonds merkt dat de steun van mecenassen steeds belangrijker wordt voor culturele initiatieven en instellingen en is daarom al een aantal jaren sponsor van de PAN. Hier, op de verzamelplek voor kunstminnend Nederland, kunnen we aandacht vragen voor het idee dat er naast het kopen van kunst vele andere manieren zijn om kunst en cultuur te ondersteunen. Bekijk de mecenaatsfilm met bijzondere portretten van schenkers met een hart voor cultuur op: cultuurfonds.nl/mecenas

Opleving van het mecenaat De opleving van het mecenaat brengt veel vragen met zich mee, zowel van gevers als van culturele instellingen. Over vraag en aanbod, schenken, beleggen, lenen, nalaten en het beheren

PA N M a g a z i n e | R e s i d e n c e

PAN Amsterdam en Residence A Love Story C r e d i t s f o t o â&#x20AC;&#x2122; s portret Jan en Monique des Bouvrie; Erwin Olaf O v e r i g e b e e l d e n Studio Jan des Bouvrie, JW Kaldenbach

De verbindende kracht van kunst tussen PAN en de stad Amsterdam staat dit jaar centraal. Het toonaangevende interieurblad Residence deelt die liefde en neemt dit jaar voor de zesde keer op rij deel aan de beurs.

PA N M a g a z i n e | R e s i d e n c e

‘ Deze keer werken we met geometrische patronen, zowel in kleur als in zwart-wit. We zien de ruimte als een soort sculptuur die langzaam vorm begint te krijgen. Het is een groeiproces.’

Gevarieerd samenspel Residence is net als PAN Amsterdam pleitbezorger van een zo gevarieerd mogelijk samenspel van kunst, antiek en design. Design en toegepaste kunst zijn op de beurs dan ook goed vertegenwoordigd. Bij Gallery Zitzo is de felgekleurde sofa Comet van Vladimir Kagan te zien, terwijl Morentz uit Waalwijk duidelijk maakt dat het patent heeft op midcentury meubelen met een sterke James Bond-vibe. Het is de originele mix van designstukken en kunstwerken die voor visueel vuurwerk zorgt.

Jan en Monique des Bouvrie Datzelfde geldt voor de Residence-stand, die dit jaar door niemand minder dan Jan en Monique des Bouvrie is ingericht. Zoals bekend zijn zij niet alleen thuis in de wereld van interieur en vormgeving, maar bovendien zeer fervent kunstverzamelaars. ‘Als kunstliefhebbers komen we al jaren op PAN Amsterdam en we hebben er verschillende keren werken aangekocht,’ vertelt Monique des Bouvrie enthousiast. ‘Het aanbod is altijd vernieuwend en heel divers. Door de jaren heen hebben we hier steeds meer moderne kunst bij zien komen.’ Het echtpaar Des Bouvrie past veel kunst toe in de interieurs die ze ontwerpen, daarom onderstrepen ze van harte het thema van PAN 2018: ‘The Power of Art’. ‘Kunst geeft karakter aan een huis, het maakt het interieur. Het zegt ook iets over de bewoner, het wekt een bepaalde emotie op. Kunst geeft ook diepte aan de ruimte.’ Residence stand nummer 50. Kijk voor meer informatie op www.residence.nl

A NMMaaggaazzii n n e || RRees si di d en P AP N e cnec e

PA N M a g a z i n e | R e s i d e n c e

5 gouden tips van Monique des Bouvrie

Laat de ruimte groter ogen door grote objecten en meubels â&#x20AC;&#x201C; liever minder en grotere objecten dan vele kleinere objecten en prullaria.

2 3

Dus: volg je gevoel! Denk niet in hokjes, maar pas de ruimtes aan aan jouw levensstijl.

Alles in huis heeft een functie, daar kun je ruimtes op aanpassen. Vroeger was de woonkamer heel groot, terwijl je veel meer tijd door-brengt in de keuken en een eettafel en stoelen veel plek innemen. De keuken is veel meer de leefruimte in het huis geworden.

PA N M a g a z i n e | R e s i d e n c e

Verzamel kleine dingen in clusters, maak er stillevens van. Dat spreekt meer dan allerlei verspreide kleine objectjes.

Even voorstellen

Goede verlichting is de sleutel. Er zou als het ware een zachte lichtgolf door het huis moeten gaan als je binnenkomt, die licht brengt waar je gaat. Ook kun je door goede verlichting contrast en diepte creëren, een extra laag toevoegen. M a r y H e s s i n g is sinds september hoofdredacteur van Residence magazine. Hessing verdiende haar sporen ruimschoots in de wereld van het interieur en design. Mede daardoor is zij goed bekend met Jan en Monique des Bouvrie en hun werk: ‘Iedereen kent Jan des Bouvrie als een belangrijke ontwerper en de man die Nederland aan het witte interieur hielp, maar weinigen weten dat Jan ook de inspirator is geweest van een aantal grote, nieuwe namen, onder wie Marcel Wanders, Piet Hein Eek en Job Smeets. Zelf koester ik warme herinneringen aan een feestelijke avond in het gezelschap van Jan des Bouvrie in Milaan. Tijdens de Salone del Mobile organiseerde Tuttobene, het collectief van jonge Nederlandse ontwerpers, een borreltje. Terwijl iedereen geanimeerd aan de bar stond, vond ik Jan bij de jonge garde en hun werk, oprecht geïnteresseerd én (niet geheel onbelangrijk): hij kocht ook ter plekke een aantal stukken van deze nieuwe lichting ontwerpers. Dat is typisch Jan voor mij: warm, inspirerend, geïnteresseerd en een ware nestor in zijn vak!’

PA N M a g a z i n e | P a a r d e k o o p e r P r i v a t e I n s u r a n c e

Paardekooper Private Insurance Sinds 2016 heeft PAN een nieuwe sponsor: Paardekooper Private Insurance. Het verzekeringsbedrijf vierde ook dat jaar haar 25-jarig jubileum. Maar wat doet Paardekooper precies? En welke bijdrage levert zij jaarlijks met haar sponsorschap?

Aanleiding sponsorschap

klein bedrag voor vergoeding in aanmerking. Het biedt vaak vele voordelen om een aparte (allrisk) kunsten/ of sieradenverzekering af te sluiten, zoals: dekking buitens huis, waardevermindering bij schade van ‘paren & stellen’, geen eigen risico, een lagere premie en een automatische dekking van 90 dagen voor nieuwe aankopen!

Paardekooper Private Insurance werd in 1991, opgericht door Eduard Paardekooper. Het 25-jarig jubileum hebben Eduard en zoon Thomas Paardekooper (Tweede generatie in het familiebedrijf) uiteraard niet zomaar aan zich voorbij te laten gaan. Aangezien Paardekooper zich in de laatste decennia wist te specialiseren in het verzekeren van kunst, sieraden, antiek en verzamelingen werd besloten deze bijzondere dag te combineren met de PAN Amsterdam. Thomas Paardekooper: ‘Om deze reden vonden wij het een prachtig moment om sponsor en partner te worden van de PAN. Wij willen ons op dit terrein meer laten zien en PAN Amsterdam fungeert voor ons dan ook als een nationaal podium’.

Interessante mogelijkheden voor grotere collecties ‘Bij grotere collecties zijn er aanzienlijk meer mogelijkheden en kan de premie zelfs naar beneden worden bijgesteld. Men kan ook kiezen voor een beperkte dekking, zoals enkel een brand-dekking, locatie-dekking, restau- ration only- dekking, of een verhoogd eigen risico. Er zijn veelal meer mogelijkheden te realiseren dan waar men vooraf weet van heeft’.

Achtergrond: Paardekooper in het kort

Paardekooper – Sponsor PAN Amsterdam

‘Al vanaf het allereerste moment hebben wij ons gericht op het verzekeren van vermogende particulieren, ondernemers en families, de zogenaamde private clients’ vertelt Eduard Paardekooper. ‘Het gaat daarbij om alle verzekeringen binnen het luxe segment, zoals: kunstcollecties, juwelen, villa’s, monumentale panden en bijzondere auto’s. Daarnaast adviseren wij ook de DGA en zijn bedrijf. Dit doen wij vanuit Bilthoven met een team van inmiddels 25 specialisten’. Thomas vult aan: ‘als niche verzekeringskantoor bieden wij onze relaties een totale verzekeringsoplossing aan welke is toegespitst op de persoonlijke voorkeuren en situatie. Ons doel is dan ook; ‘kapitaalbescherming, voor nu én de volgende generatie.”

‘Dat we gekozen hebben om sponsor te worden van de PAN is omdat het dé kunstbeurs van Nederland is én omdat wij daar veel van onze relaties treffen. Wij willen echter met ons sponsorschap ook iets extra’s bijdragen. Iedereen die op de beurs een kunstobject of sieraad aankoopt, bieden wij één jaar gratis dekking aan; dit dient tevens als laagdrempelige kennismaking met ons kantoor. Ook voor alle handelaren van de PAN bieden wij een speciale collectiviteitsverzekering. Daarnaast nodigen wij jaarlijks ook een aanzienlijk deel van onze bestaande relaties uit waarvan wij weten dat zij serieuze interesse hebben in kunst en de geschiedenis hiervan.’

Specialisatie: het verzekeren van kunst, sieraden, antiek en collecties

Paardekooper Private Insurance Soestdijkseweg Zuid 247, 3721 AE Bilthoven Telefoon: 030 – 303 21 00

Een, helaas nog veel voorkomend, misverstand is dat men veelal van mening is dat kostbaarheden en sieraden onbeperkt onder de inboedelverzekering meeverzekerd zijn! Dit is echter geenszins het geval en bij schade komt slechts een (relatief)

Meer informatie over Paardekooper Private Insurance vindt u op www.paardekooper.net

PA N M a g a z i n e | Vo o r l i n d e n

Voorlinden toont John DeAndrea op PAN Amsterdam Op uitnodiging van PAN Amsterdam leent museum Voorlinden ‘Amber Reclining’ (2015) van John DeAndrea (1941) uit. Het beeld zal van 18 tot 25 november voor alle bezoekers op de kunstbeurs te zien zijn in de entreehal van RAI Amsterdam. Museum Voorlinden is een museum voor moderne en hedendaagse kunst gelegen op landgoed Voorlinden te Wassenaar. De collectie Voorlinden kent een groot aantal beelden waarvan een deel buiten geïnstalleerd is in beeldentuin Clingenbosch, op steenworp afstand van Voorlinden. De verzameling blijft groeien en is onlangs verrijkt met ‘Amber Reclining’ van John DeAndrea.

De kunstenaar gaat zelfs zo ver dat hij het advies van tanden oogartsen inschakelde om precies te leren hoe een gebit en ogen na te maken. Daarnaast gebruikt hij regelmatig echt mensenhaar. De modellen zijn vaak vrienden, familie en kennissen van DeAndrea en de namen van de beelden zijn ook vaak vernoemd naar de geportretteerden. In een periode van vijftig jaar heeft hij zo’n 350 sculpturen gemaakt waarin hij zijn techniek meer en meer heeft verfijnd.

Zoals Aphrodite leven ademde in Pygmalions sculptuur van Galatea, brengt John DeAndrea leven in zijn hyperrealistische vrouwsculpturen. Hij steekt ongeveer duizend uur aan schilderwerk in zijn veelal in brons gegoten naakten om ze zo echt mogelijk te laten lijken. Hij brengt de verf laag na laag aan op zijn beelden totdat ze aandoen als van vlees en bloed. DeAndrea is in dit opzicht zowel schilder als beeldhouwer en doet denken aan renaissancemeesters die met olieverf levensechte beelden creëren. Anderzijds plaatst DeAndrea zich in de kunstgeschiedenis door vrijelijk – en soms letterlijk – naar verschillende motieven uit de schilderkunst te verwijzen. Zo heeft hij bijvoorbeeld Manets befaamde ‘Déjeuner sur l’herbe’ nagebootst in sculptuur en verwijst hij naar Courbet’s ‘L’atelier du peintre’ door zichzelf als kunstenaar met model af te beelden.

De naakte vrouwfiguur ‘Amber Reclining’ is een vreemde gewaarwording. Naar haar kijken voelt oncomfortabel, het heeft iets voyeuristisch. De vrouwbeelden van DeAndrea zijn veelal naakt, maar ze zijn niet per se erotisch te noemen. Amber doet geen poging contact te maken met de beschouwer en lijkt diep in gedachten verzonken. Het is alsof ze zich in een volstrekt eigen ruimte bevindt waardoor je je als kijker nog sterker bewust wordt van het gevoel van begluren.

Tijdens zijn studie aan verschillende Amerikaanse kunstacademies wordt hem verteld dat figuratie dood is, maar DeAndrea blijft altijd zijn fascinatie voor de menselijke vorm houden. Hij werkt met verschillende technieken om zijn hyperrealistische beelden te maken. In zijn tijd was ‘life casting’ (het vormen van het materiaal op het levende menselijk lichaam) nog een onontgonnen terrein. Ook ontwikkelde hij een methode met siliconen die het mogelijk maakte meer details te tonen.

In museum Voorlinden is nog tot januari in de collectietentoonstelling ‘Stage of Being’ het werk ‘Dawn’ (1985) van John DeAndrea te zien. Het museum is dagelijks – 365 dagen per jaar – geopend van 11 tot 17 uur. Kijk voor het meer informatie en het tentoonstellingsprogramma op www.voorlinden.nl.

PA N M a g a z i n e | D e K e u z e v a n

L i n k s b o v e n H.K.H. Prinses Margarita de Bourbon de Parme (Foto: Frieda Mellema) R e c h t s b o v e n Janny van der Heijden | L i n k s o n d e r Gerda Havertong | R e c h t s o n d e r Miluska van 't Lam

De keuze van… Bekijk de beurs vanuit het perspectief van drie bekende Nederlanders in ‘De keuze van…’. Loop met Gerda Havertong, H.K.H. Prinses Margarita de Bourbon de Parme, Janny van der Heijden of Miluska van ‘t Lam over PAN Amsterdam en kom alles te weten over hun smaak en interesses. Vanuit de passie voor kunst, antiek en design vertellen zij tijdens een rondleiding over verschillende favoriete objecten die dit jaar op de beurs te vinden zijn. 51

PA N M a g a z i n e | X X X

110 galeri antiquair kunsthan 52

PA N M a g a z i n e | X X X

isten, rs en ndelaren 53

110 galeristen, antiquairs en kunsthandelaren

Kunsthandel A.H. Bies Eindhoven | Stand 43 David Oyens (Amsterdam 1842-1902 Brussel) Le dĂŠpart pour le salon Olieverf op paneel 31,9 x 25,7 cm Gesigneerd en gedateerd linksonder 1875

110 galeristen, antiquairs en kunsthandelaren

‘ Typisch Italiaans uit Trapani, dat al sinds de middeleeuwen beroemd is om het bewerken van koraal.’

Kunsthandel Inez Stodel

Een grote gouden broche met een diep gesneden koralen (corallium rubrum) camee van een Bacchante met een gouden schelp op de achtergrond en een omlijsting van gesneden koralen knoopjes aan elkaar verbonden met zilveren lintjes bezet met roosdiamantjes waartussen koralen bloemetjes met een hartje van roosdiamant waaromheen gevlochten licht blauw email. Typisch Italiaans uit Trapani, dat al sinds de middeleeuwen beroemd is om het bewerken van koraal, grote maar ook veel kleinere sculpturen van koraal worden in gelegd in gebruiksvoorwerpen, als vazen en spiegels en juwelen.

Koraal, goud, zilver, roosdiamanten en blauw email

Amsterdam | Stand 21 Trapani broche van een Bacchante

7,5 x 6 cm Italië, vroeg 18e eeuw

110 galeristen, antiquairs en kunsthandelaren

HIDDE VAN SEGGELEN Hamburg | Stand 40 Carina Ellemers (Amsterdam, 1965) Geel verloop in ruit (a) Katoenen theedoek met acrylverf 40 x 35 cm

110 galeristen, antiquairs en kunsthandelaren

Histoire Utrecht | Stand 31 Carlo Nason (1935) Hanglamp, model LS 134 Vier in elkaar geschakelde delen mondgeblazen opaline glas 46 x 42 cm Mazzega, Murano, 1969

110 galeristen, antiquairs en kunsthandelaren

Robert Schreuder Antiquair Amsterdam | Stand 45 Twee Empire kop en schotels en een koffiepot, beschilderd met Hollandse stadsgezichten Wit porselein, deels verguld en beschilderd Hoogte koffiekan 27 cm Hoogte kop en schotels 10,5 cm Frankrijk, circa 1818-30

Op de koffiekan staat aan een zijde het Koninklijk Paleis op de Dam afgebeeld (met onderschrift ‘Le Palais du Dam’) en aan de andere zijde de Montelbaanstoren (‘Vue du Mont Alban a Amsterdam’). Op een kopje zien we Paviljoen Welgelegen, het huidige provinciehuis in Haarlem (‘Pavillon du Roi près Haarlem’) en op het andere kopje de inmiddels afgebroken Lutherse kerk in Rotterdam (‘Eglise luthérienne à Rotterdam’).

‘ De kwaliteit van het goud op het porselein, de fraaie beschildering en de afgebeelde paleizen doen vermoeden dat het servies is gemaakt in opdracht van een welgestelde familie of een lid van het hof van Koning Willem I.’

Deze prachtige kop en schotels en koffiekan hebben waarschijnlijk deel uitgemaakt van een groot servies met Hollandse stadsgezichten. De afbeeldingen zijn gemaakt naar reproductieprenten en de onderschriften in het Frans doen vermoeden dat de porseleinschilder zich heeft gebaseerd op prenten uit de Franse tijd, waarschijnlijk gravures van Evert Maaskamp. Het model van de kan en kopjes alsook de afbeeldingen wijzen op een datering tussen 1818 en 1830. De kwaliteit van het goud op het porselein, de fraaie beschildering en de afgebeelde paleizen doen vermoeden dat het servies is gemaakt in opdracht van een welgestelde familie of een lid van het hof van Koning Willem I. Het porselein voor dit servies werd in Frankrijk vervaardigd (zogenaamde porcelaine de Paris) en in ateliers in Amsterdam beschilderd.

110 galeristen, antiquairs en kunsthandelaren

Jeffrey Milstein is een Amerikaanse kunstenaar, geboren in Los Angeles en woonachtig in New York, met een internationale bekendheid middels zijn fotoseries ‘Aircraft’, ‘NY Aerials’ en ‘LA Aerials’. Milstein is architect, fotograaf en piloot en deze 3 passies brengt hij samen in zijn fotowerken. De inmiddels 74-jarige Jeffrey Milstein heeft op vrijdag 17 augustus 2018, onder zonnige weersomstandigheden, boven Amsterdam gevlogen in een Hughes 300 helicopter (waarvan de zijdeur was verwijderd), om vanuit de helicopter zijwaarts hangend met de opening naar beneden de min of meer loodrechte foto’s met een 100 megapixel fotocamera te kunnen maken.

ARTITLEDcontemporary Herpen | Stand 88 Jeffrey Milstein (USA, 1944) Rijksmuseum - Amsterdam Aerials Fotografie / Archival pigment print achter Museumglas in handgemaakte witte houten lijst 106 x 140 cm en 125 x 165 cm 2018

110 galeristen, antiquairs en kunsthandelaren

Marjan Sterk Fine Art Jewellery Amsterdam | Stand 2 Art Deco oorbellen Platina, jadeiet, diamant en emaille Lengte 7 cm Frankrijk, circa 1920

110 galeristen, antiquairs en kunsthandelaren

Kahmann Gallery Amsterdam | Stand 28 Bastiaan Woudt (1987) Tino Archival Pigment Print 90 x 120 cm Editie van 10 2018

110 galeristen, antiquairs en kunsthandelaren

Galerie Wilms Venlo | Stand 64 Les Deux Garรงons La Naissance du Jour Lederen dameshandschoenen en vlinders in plexi-glas wandvitrine 46 x 34 x 25 cm 2018

110 galeristen, antiquairs en kunsthandelaren

Polak Works of Art Amsterdam | Stand 41 Paneeltje van een kistje voorstellende een figuur met een kromstaf staande voor offers en hiĂŤrogliefen met de naam Iti Hout en pigment Hoogte 31 cm Egypte, Derde Tussenperiode, 1070-730 v. Chr. Verzameld voor 1964

110 galeristen, antiquairs en kunsthandelaren

Galerie Carla Koch Amsterdam | Stand 24 Anima Roos (Lubumbashi, 1956) Zonder titel Porselein 50 x 50 x 30 cm

Het werk van Anima Roos was direct herkenbaar, zeer fijn gedraaide porseleinen vormen met delicate decoraties. Het werk dat getoond zal worden is het tegengestelde daarvan. In haar eigen woorden: â&#x20AC;&#x2DC; Na jaren werken met heel fijn porselein en haar etherische karakter, duik ik nu in de tegenovergestelde richting, stevig, aards. Gebruikmakend van referenties naar de natuur, probeer ik borrelende gedachten een vaste vorm te geven. De structuur krimpt en deint uit. De kracht van het wit porselein met vloeiende bewegingen staat in schril contrast met het zwarte, scherp gecraqueleerd glazuur. Kokend, kolkend, stollend, creĂŤrend. Bewegendemassa in evenwichtâ&#x20AC;?. Anima Roos

110 galeristen, antiquairs en kunsthandelaren

Aanstormend talent Ilse Oelbers (1964) verstaat de taal van brons als geen ander en weet met haar technieken de sculpturen ĂŠcht tot leven te wekken. Oelbers maakt deel uit van het nieuwe sculpturen-park van Collectie Harms Rolde, te vinden in het park van resort Hof van Saksen in Nooitgedacht.

Collectie Harms Rolde Nooitgedacht | Stand 68 Ilse Oelbers (Utrecht, 1964) Duende Brons Hoogte 102 cm 2018

110 galeristen, antiquairs en kunsthandelaren

MPV Gallery ’s-Hertogenbosch | Stand 84 Gerold Miller (Altshausen, 1961) Set 135 Gelakt roestvrij staal 140 x 112 x 7 cm 2013

‘ MPV Gallery is trots de belangrijke internationale kunstenaar Gerold Miller te vertegenwoordigen op PAN Amsterdam. Zijn werken balanceren op de rand van realiteit en illusie.’ 66

110 galeristen, antiquairs en kunsthandelaren

‘ Zeldzaam stuk Madoura keramiek ontworpen door Picasso.’

Dr. Lennart Booij, Fine Arts and Rare Items Amsterdam | Stand 86 Pablo Picasso (Málaga 1881-1973 Mougins) Pitcher ‘Femme’ Picasso Madoura Handvervaardigd keramiek van witte klei met handgeschilderde, gekleurde engobes Hoogte 35 cm Diameter 9 cm Gemarkeerd met de Madoura Picasso merken Editie van 200 1955

110 galeristen, antiquairs en kunsthandelaren

Galerie Dom ‘Arte Rucphen | Stand 67 Marc Mulders (Tilburg, 1958) Walk me out in the morning dew Olieverf op doek 190 x 140 cm 2018

Het atelier van Marc Mulders (1958) is een schuur te midden van een veld vol wilde bloemen. Schilderend in de deuropening zoemen de bijen en fladderen de vlinders om zijn ezel heen. Mulders noemt zijn tuin my own private Giverny, een verwijzing naar de beroemde tuinen van Claude Monet, een groot voorbeeld voor hem. In zijn pasteuze, haast abstracte olieverfschilderijen volgt hij de loop van de natuur om hem heen. “In de lente en de zomer snuif ik de geuren op. In de herfst schilder ik met de echo van die bloemenpracht in mijn hoofd. En in de winter word ik gedreven door het verlangen naar de nieuwe bloemen die zullen opkomen op mijn akker”, aldus Mulders. Een verftoets functioneert niet langer als de weergave van – bijvoorbeeld – een bloemblaadje. Het gevoel, het licht, de kleuren, alles komt erin samen.

110 galeristen, antiquairs en kunsthandelaren

ASAP Gallery Rotterdam | Stand 42 Thomas Pihl (Noorwegen, 1964) Zonder titel Acrylverf op doek 152 x 182 cm New York, 2017

Pihl giet acrylverf laag over laag op het doek tot een dominante kleur ontstaat. Deze verschillende kleurlagen gloeien van een afstand, je neemt schaduwen en herinneringen van onderliggende kleuren waar die collectief een nieuwe kleur vormen. Wanneer je naar de zijkant kijkt van het schilderij, zie je druppels en sporen van de onderliggende kleurlagen. De kleur van het schilderij trekt je naar binnen, het verleidt je om te blijven kijken, keer op keer. In het werk van Pihl is het schilderij het centrum van de aandacht, een venster op een ondefinieerbare ruimte die esthetisch is en refereert naar diepere betekenissen, berichten die verder reiken dan de fysieke realiteit van het schilderij in de museale ruimte. Het schilderij is een object dat in zichzelf betekenis en contemplatie materialiseert.

110 galeristen, antiquairs en kunsthandelaren

‘ Een sleutelwerk binnen het oeuvre van Guido Geelen, één van Nederlands toonaangevende beeldend kunstenaars.’

Galerie Ramakers ‘s-Gravenhage | Stand 107 Guido Geelen (Thorn, 1961) Zonder titel, Martijn, vlinderpopulatie Indo-Australazië Gebakken klei, messing, glas, vlinders 229 x 85 x 59 cm 2011

110 galeristen, antiquairs en kunsthandelaren

Rademakers Gallery Amsterdam | Stand 3 Jan Koen Lomans (Rotterdam, 1978) Nocturne IIII Jacquard geweven wandkleed van mohair, topwool en polyester 230 x 160 cm Editie van 3 2016

De elegante vertaling van de natuurlijke motieven gevangen in textiel, geven op eigentijdse wijze uiting aan het al oude Vanitas thema: de vergankelijkheid van de schoonheid.

â&#x20AC;&#x2DC; Indrukwekkend is het grote formaat en de bijzondere weeftechniek.â&#x20AC;&#x2122;

110 galeristen, antiquairs en kunsthandelaren

â&#x20AC;&#x2DC; Dit is een bijzonder zeldzame vaas wat betreft vorm, met vijf verticale oren en geheel intact.â&#x20AC;&#x2122;

Kunsthandel Mieke Zilverberg Amsterdam | Stand 130 Fles met vijf oren Blauwgroen glas, bolvormig lichaam met lange cilindervormige hals versierd met spiraal draad; vijf verticale lusvormige oren van hals naar lichaam, brede ringvoet met pontil merk aan de onderkant Hoogte 9,8 cm Intact Romeins, 4e-5e eeuw na Chr.

110 galeristen, antiquairs en kunsthandelaren

Eigenmann Juwelen Den Haag | Stand 148 Puck Eigenmann Eigenmann klassiekers herstyled Oorbellen en ringen set uitgevoerd in 18 karaat witgoud, briljant geslepen diamanten, zeeblauwe starlieten met lichtblauwe Tahiti parels 2018

110 galeristen, antiquairs en kunsthandelaren

Creatie Art Goes | Stand 30 Serge Charchoune (Buguruslan 1888-1975 Villeneuve-Saint-Georges) Zonder titel Olieverf op doek 41 x 41 cm Gesigneerd en gedateerd rechtsonder 1944

110 galeristen, antiquairs en kunsthandelaren

â&#x20AC;&#x2DC; Eye catching objectâ&#x20AC;&#x2122;

Galerie Roger Katwijk Amsterdam | Stand 69 Henny van der Meer Zonder titel Gelast staal 160 x 189 x 20 cm 2018

110 galeristen, antiquairs en kunsthandelaren

Tom Okker Art bv Hazerswoude-dorp | Stand 6 Karel Appel (Amsterdam 1921-2006 Zurich) Visages Tournoyants Olieverf op doek 130 x 190 cm 1961

â&#x20AC;&#x2DC; De pasteuze verf in primaire kleuren maakt van dit werk een prachtig schouwspel, een museaal stuk.â&#x20AC;&#x2122; 76

110 galeristen, antiquairs en kunsthandelaren

â&#x20AC;&#x2DC; Dit specifieke werk is een fantastisch stuk van Beschey, met een prachtig onderwerp dat meer dan 90 uitgewerkte figuren toont in het kleurige en levendige paneel. Beschey gebruikte o.a. motieven uit het vocabulaire van Breughel. â&#x20AC;&#x2122;

Douwes Fine Art Amsterdam | Stand 80 Carel Beschey (1706-Antwerpen-circa 1770) Een vrolijk dorpje Olieverf op paneel 44 x 58 cm

110 galeristen, antiquairs en kunsthandelaren

Gude & Meis Antieke Klokken Amsterdam | Stand 26 Claude Michallon (1752-1799) Empire Pendule ‘Amor en Psyche’ Vuurverguld brons op een basement van marmer griotte rouge Hoogte 84 cm Signatuur emailleur ‘Dubuisson’ Signatuur klokkenmaker ‘Ducrest Hr Mecanicien a Paris’ Frankrijk, circa 1800

De pendule is ontworpen door Claude Michallon (1752-1799) een beeldhouwer die werkte in Parijs en Rome. Hij won de ‘grand prix’ van de Académie in 1785 en is verantwoordelijk voor belangrijke werken in Rome en Parijs. De grootte en kwaliteit van de klok zijn uitzonderlijk en vergelijkbare klokken staan in het Ministerie van Oorlog en Fontainebleau. Verder is de fraai uitgevoerde wijzerplaat een klein kunstwerk gesigneerd door de emailleur Dubuisson. De klok heeft tenslotte een zeer mooi uitgevoerd uurwerk met centrale datum en secondewijzer. Maar buiten dit alles is de klok gewoon mooi en harmonieus van ontwerp.

110 galeristen, antiquairs en kunsthandelaren

Mark Smit Kunsthandel Ommen | Stand 16 Leo Gestel (Woerden 1881-1941 Hilversum) Uitzicht op de baai van Mallorca Olieverf op doek 74,5 x 91 cm Gesigneerd rechtsonder en gedateerd ‘14 Annotatie rechtsonder ‘Mallorca’ Annotatie verso ‘Mallorca 1914 Leo Gestel’ 1914

110 galeristen, antiquairs en kunsthandelaren

John Endlich Antiquairs Haarlem | Stand 27 Rutger Memeling Theepot en melkkan Zilver, met houten handvat Hoogte theepot 14 cm Hoogte melkkan 18 cm Den Haag, 1770

110 galeristen, antiquairs en kunsthandelaren

Kunsthandel Studio 2000 Blaricum | Stand 63 Hendrik Jan Wolter (Haarlem 1873-1952 Laren) Gezicht op de Amstel gezien vanuit het atelier Olieverf op doek

Vanuit zijn atelier schilderde Wolter verschillende ‘Amsteldoeken’. Hij was geïntrigeerd door het licht en door de nevels op het water, die ieder moment van de dag veranderden. ‘s Ochtends was alles nog in een grijs waas gehuld, maar als de zon doorbrak en de gebouwen in een warme gloed zette, kwamen die warme tinten tegen een helder blauwe lucht sprankelend over. Bleef het weer nevelig dan hulde de van vocht verzadigde atmosfeer het stadsgezicht in een blauwig waas van tere pastelkleuren. In De Groene schreef Plasschaert: ‘Had Wolter Amsterdam en den Amstel noodig om meer toover, meer spel, meer fijnheid in zijn ‘licht’ te krijgen? Het lijkt zoo, wanneer ge ‘den ochtend aan den Amstel’ ‘ziet en’ ‘den Middag’. In beide is het schilderij vol van licht.’

86 x 100 cm Gesigneerd linksonder ‘HJ Wolter’ 1921

110 galeristen, antiquairs en kunsthandelaren

Morentz Waalwijk | Stand 74 Egon Eiermann (1904-1970) Verstelbare leunstoel Essen, staal, textiel 100 x 71 x 73,5 cm Geproduceerd door Otto Judersleben Duitsland, 1940

Deze stoel is ontworpen door de architect Egon Eiermann (1904-1970). Eiermann ontwierp het eerste model van deze stoel in 1932 voor ‘Das Wachsende Haus’ (het groeiende huis) in Berlijn. In 1940 herontwierp hij dit model voor het privé-huis van hem en Charlotte Eiermann in Berlijn. De singels van de stoel en de verstelbare functionaliteit, twee van de meest bekende ontwerpkenmerken van Eiermann, werd door hem voor het eerst in dit ontwerp gebruikt. De keuze van deze fauteuil voor zijn eigen huis maakte één ding duidelijk: Eiermann gaf de voorkeur aan de meest onconventionele oplossingen. Dit kwam bijvoorbeeld tot uiting in het gebruik van staal, wat indruiste tegen de terugkeer naar houtbewerkingsambacht dat werd gepropageerd binnen het Nationaal-Socialisme. Helaas is slechts een deel van het meubilair van het huis van Eiermann bewaard gebleven, de rest is in de Tweede Wereldoorlog verwoest.

110 galeristen, antiquairs en kunsthandelaren

Kunsthandel Meijer Utrecht | Stand 15

Julio Le Parc is een belangrijke representant van de kinetische kunst en Op-art. Galerie Denise Rene is de uitgever van deze subliem gedrukte zeefdrukken. Er is een terechte herwaardering voor deze werken die nog net zo fris ogen als destijds en qua kracht niets ingeboet hebben.

Julio le parc Couleur # 4 Zeefdruk 74 x 74 cm Oplage 200 1971

110 galeristen, antiquairs en kunsthandelaren

‘ Dit is een van de meest recente werken door Paul de Vries en is geïnspireerd op de onderwatertekeningen van de Duitse zoöloog Ernst Haeckel (1834-1919).’

Zilvergalerie de Watertoren Schoonhoven | Stand 73 Paul de Vries (Mierlo, 1958) Atlantis Zilver Nestbare kandelaars van 5 en 6 armen Hoogte 45 cm Diameter 40 cm Schoonhoven, 2017

110 galeristen, antiquairs en kunsthandelaren

Rengetsu leefde een zeer tragisch leven als moeder, als weduwe en als vrouw tot ze haar tanden uittrok, haar hoofd kaal schoor en een non werd die in een hut bij een tempel is gaan wonen om een rust te vinden in het schrijven van gedichten, het maken van aardewerk en schilderen.

Oranda Jin Japanese paintings & painters’ pottery ‘s-Hertogenbosch | Stand 101

‘ Onze jonge bamboe Stapelt zijn gelukkige knopen op Jaar na jaar – Zijn scheuten rijken grote hoogte Voor ons een toonbeeld.’

Ōtagaki Rengetsu (1791-Kyoto-1895) Vaasje Handgevormd aardewerk uit Kyoto waarin ze haar gedicht heeft ingekrast 8 x 5,4 cm

‘ [Een oude tanuki] Aan de sake Brengt hij zo zijn vrije uren door? Op een regenachtige avond’

Gesigneerd ‘Rengetsu’ Sakeflesje Handgevormd met onderglazuur gedicht en schildering 6,5 x 10,5 cm Gesigneerd ‘Rengetsu’

110 galeristen, antiquairs en kunsthandelaren

Dolf D. van Omme 19th-21st Century European Fine Arts Amsterdam | Stand 53 Wim Schuhmacher (Amsterdam 1894-1986) Gezicht op Ile-de-la-CitĂŠ Olieverf op doek 46.5 x 64.3 cm Gesigneerd rechtsonder Parijs, 1941

110 galeristen, antiquairs en kunsthandelaren

Eduard Planting Gallery | Fine Art Photographs Amsterdam | Stand 131 Saskia Boelsums (Amstelveen, 1960) Landscape #36 Foto geprint op Canson Infinity Fine Art Paper geplakt op dibond 100 x 100 cm Ingelijst in een notenhouten vitrine lijst met museumglas

In haar landschapsfotografie voelt Saskia Boelsums zich sterk verbonden met de Hollandse traditie van landschapsschilders. Net als bij Maris en Van Ruysdael zijn de natuur en de seizoenen haar belangrijkste inspiratiebron. Saskia onderzoekt het landschap intensief en vertaalt haar eigen beleving van bijvoorbeeld kou, mist en dreigend onweer naar haar fotoâ&#x20AC;&#x2122;s. Haar intentie is dat de toeschouwer zoveel mogelijk dezelfde ervaring ondergaat. De huidige klimaatsverandering zorgt daarbij voor een extra spanningsveld.

110 galeristen, antiquairs en kunsthandelaren

Tiny Esveld Brasschaat | Stand 22 Charles Schneider (Chateau-Thierry 1881-1953 Épinay-sur-Seine) Le Verre Francais Poppy lamp met drie lampen Glas 65 x 65 cm

‘ Deze lamp was in het prive bezit van Tiny Esveld voor meer dan 20 jaar, een zeldzaam exemplaar met het populaire ‘Poppy’ design en drie lampen. Nu mag iemand anders ervan gaan genieten!’

Gesigneerd ‘Le Verre Francais’

110 galeristen, antiquairs en kunsthandelaren

Kunstgalerij Albricht Oosterbeek | Stand 114 Isaäc Israels (Amsterdam 1865-1934 Den Haag) Portret van een dame Olieverf op paneel 34,5 x 26,5 cm

Dit werk door Isaac Israels, een van Nederlands’ belangrijkste impressionisten, toont een unieke combinatie van kleuren, oog voor detail en opvallende penseelstreken.

‘ Hoogstwaarschijnlijk is dit Guusje van Dongen, de vrouw van schilder Kees van Dongen, een goede vriend van Isaac.’

110 galeristen, antiquairs en kunsthandelaren

Janknegt Gallery Laren | Stand 20 Anita Groener (Veldhoven, 1958) How Fragile we are

Het werk van Anita Groener is gebaseerd op tekenen waarbij ze een continuüm aan elkaar weeft van denken, en werkt vanuit een intercultureel perspectief. Ze vraagt wat het is om mens te zijn vandaag de dag. Ze benadert deze vraag door ideeën over thuis en verplaatsing binnen geopolitieke realiteiten en richt zich op specifieke gebeurtenissen, hun archetypische en psychologische resonanties. Haar werk houdt zich bezig met het weefsel van trauma en verlies, overgedragen door de ervaring van tijd en plaats.

Raster van drie lagen met beschilderde takjes, papier en twijndraad 80 x 100 cm 2018

110 galeristen, antiquairs en kunsthandelaren

Heutink Ikonen Zwolle | Stand 146 Huwelijksikoon Eitempera op gesso op hout 27,5 x 23,5 Rusland, 17de eeuw

110 galeristen, antiquairs en kunsthandelaren

Bastings & Van Tuijl bv Oss | Stand 51 Grote knobbelvaas, een diepe schotel en een â&#x20AC;&#x2DC;Pronkâ&#x20AC;&#x2122; bord met decoratie van de vier doktoren Famille verte porselein China, Kangxi (1662-1722) en Qianlong (1736-1740)

110 galeristen, antiquairs en kunsthandelaren

‘ Mensen vinden het leuk omdat je ermee kunt spelen.’

Deze Comet sectionele sofa-lounge bestaat uit 5 elementen en is gestoffeerd over houten frames. ‘Mensen vinden het leuk omdat je ermee kunt spelen’, zegt Kagan. Het wordt heel persoonlijk, wat geweldig is, omdat kleur heel subjectief is en kleur mensen identificeert. Met de Comet Sofa zet Kagan zijn decennialange traditie voort van het creëren van sensuele banken die in het midden van een ruimte te plaatsen en een breed scala aan zit configuraties mogelijk maken. Deze ontwerpen in vrije vorm waren de drijvende kracht achter mijn ontwerpen, zegt hij. ‘Ik maak graag iets dat kan worden verplaatst, herschikt en je in verschillende richtingen laat zitten.’ De sofa’s, stoelen en poef kunnen in verschillende combinatie’s worden gepresenteerd. Een van de stoelen draait.

Gallery Zitzo Amsterdam | Stand 149 Vladimir Kagan (Worms, 1927 – Palm Beach, USA, 2016) Comet sectional sofa-lounge Zitbank 240 x 82 x 130 cm Zitbank 300 x 82 x 140 cm Stoelen 103 x 82 x 103 cm Poef 103 x 103 cm Zithoogte overal 44 cm Gemerkt met het label van de fabrikant

110 galeristen, antiquairs en kunsthandelaren

Bijl-van Urk BV Alkmaar | Stand 81 Cornelis Bega (1631-Haarlem-1664) Het doktersbezoek Olieverf op doek 37 x 29 cm Gesigneerd en gedateerd ‘C. Bega 1662’ Haarlem, 1662

‘ Hollandse interieurtjes zijn zeldzaam, geliefd en gezocht over de hele wereld. Een werk van deze kwaliteit verschijnt zelden op de kunstmarkt.’

110 galeristen, antiquairs en kunsthandelaren

Flatland Amsterdam | Stand 75 Katharine Cooper (Grahamstown, Zuid-Afrika, 1978) Danielle and Tiger by the Pool, Harare, Zimbabwe Silver Gelatin Print 61 x 60 cm Geprint door Philippe Bonneau / Cadre en Seine, Atelier Choi, Parijs, 2004

110 galeristen, antiquairs en kunsthandelaren

Dekker Antiquairs Amsterdam | Stand 7 Armband in de vorm van een hagedis Goud, zwart en groen email-glazuur, robijnen en gehalveerde parels Lengte 17 cm Gewicht 34 gram Zwitserland, circa 1740

110 galeristen, antiquairs en kunsthandelaren

Galerie Marzee Nijmegen | Stand 87 Stefano Marchetti (Padova, 1970) Halssieraad Goud

Men zou verwachten dat dit prachtige monumentale gouden halssieraad, gemaakt door de gerenommeerde Italiaanse sieradenontwerper Stefano Marchetti, door zijn lengte en gewicht moeilijk draagbaar is. Niets is minder waar: de elementen zijn gemaakt van dunne gesmede gouden plaatjes. Als het collier niet gedragen wordt kan het makkelijk opgeborgen worden in een klein doosje. Het halssieraad is namelijk zo geconstrueerd dat het ene element in het volgende kan worden gevouwen tot een pakketje van niet meer dan 10 centimeter, de maat van het grootste element.

Diameter 32 cm 2018

110 galeristen, antiquairs en kunsthandelaren

‘ Vanwege het nietsontziende realisme wordt zijn werk tot de Nieuwe Zakelijkheid gerekend.’

Hein A.M. Klaver Kunsthandel Baarn | Stand 71 George Grosz (1893-Berlijn-1959) Neger mit Hund Pen met zwarte inkt 22,1 x 19,7 cm Gesigneerd rechtsonder en achterzijde ‘Ny nr/1912/3302’ 1912 Toegeschreven met goedkeuring van Ralph Jentsch.

George Grosz is een Duits-Amerikaanse tekenaar en schilder, geboren in Berlijn. Grosz speelde een prominente rol in de Berlijnse Dada-beweging. Vanwege het nietsontziende realisme wordt zijn werk tot de Nieuwe Zakelijkheid gerekend. Voor die tijd, het werk is uit 1912, is de voorstelling bijzonder uitdagend. Je ziet in de verte nog wat van het impressionisme door de contouren van de dame achter de kinderwagen, maar op de voorgrond zit een goed geklede, weldoorvoede, gekleurde man met zijn lelijke hond. De nieuwe zakelijkheid, en aanloop naar de Eerste Wereldoorlog.

110 galeristen, antiquairs en kunsthandelaren

A. Aardewerk Antiquair Juwelier Den Haag | Stand 122 Henri Dubret (1872-1947) Art Nouveau hanger in Egyptische stijl 18 karaat goud, iriserend turquoise geëmailleerde papyrusbladeren met langgerekte, zwarte stelen en geemailleerde vlinders Circa 1900

‘ Deze prachtige hanger is één van de bijzondere stukken die wij speciaal voor PAN Amsterdam hebben geselecteerd.’

Deze bijzondere Art Nouveau hanger is rond 1900 gemaakt door Henri Dubret in de Egyptische stijl. Centraal in de 18 karaat gouden hanger is een gestileerde afbeelding van Osiris gedreven, een godheid uit de Egyptische mythologie. Aan weerszijde wordt zijn gezicht geflankeerd door in geëmailleerde papyrusbladeren met langgerekte, zwarte stelen. Op de onderrand van de hanger zijn vier, eveneens in iriserend turquoise en blauw geëmailleerde vlinders aangebracht, die prachtig kleuren bij de gepolijste azuriet-malachiet die eronder hangt. De hanger hangt aan de originele, fijn opengewerkte, gouden schakelketting. Henri Dubret (18721947) is geboren in Dijon maar wordt opgeleid tot beeldhouwer en edelsmid aan de Ecole des Arts Décoratifs in Paris. Daar is hij een leerling van de beeldhouwer Hector Lemaire. Hij exposeert voor het eerst in 1897 in de Salon de la Société des Artistes in Parijs met een aantal zilverstukken. Twee jaar later, in 1899, vestigt hij zich definitief in Parijs. In dat jaar exposeert hij weer bij de Salon, met een bronzen vijzel en een collectie juwelen. Van 1901 tot 1914 zal hij zijn bijoux tentoonstellen in de Salon de la Societé des Artistes Français. Henri Dubret wordt gezien als één van de belangrijkere ontwerpers in de Art Nouveau periode. Zijn werk is opgenomen in de collectie van grote internationale musea waaronder het Musée d’Orsay in Parijs.

110 galeristen, antiquairs en kunsthandelaren

Galerie Helga Hofman Alphen aan den Rijn | Stand 102 Sjoerd Buisman (Gorinchem, 1948) OUROBOROS Gesloten Platanus Spiraal Brons 76 x 76 x 20 cm Uniek 2008â&#x20AC;&#x201C;2018

100

110 galeristen, antiquairs en kunsthandelaren

Feng-Chun Ma Chinese & Japanese Art Amsterdam | Stand 48 Een ‘Scholar’s Tray’ Uitgesneden ivoor 21,8 x 12 cm China, 18e-19e eeuw

101

110 galeristen, antiquairs en kunsthandelaren

Bruil & Brandsma Works of Art Amsterdam | Stand 4 Toegeschreven aan Johann Matthias Jansen (Potsdam 1751-1794 Königsberg) Een figuur van een jongen met een mand waarin twee jonge vogels Terracotta, parelmoer, glas, lindehout, schelpen Hoogte 44,5 cm Duitsland, Postdam, circa 1780-1785

Het figuur is gemodelleerd in terracotta en staat op een laag en beschilderd houten sokkeltje. Zijn jas, broek en de bovenkant van het houten sokkeltje zijn gedecoreerd met parelmoer en verschillende soorten schelpen. In zijn linkerhand houdt de jongen een mandje vast waarin twee jonge vogels zitten die met opgesperde bekken naar zijn andere hand neigen, waarmee de jongen ze aandachtig lijkt te voeren. Johann Matthias Jansen (Potsdam 1751-1794 Königsberg) was leerling van Andreas Ludwig Krüger in Potsdam, Duitsland. In 1770 bezocht hij Wenen, en via Rome kwam hij in 1773 in Parijs aan. Eenmaal terug in Duitsland werkte Jansen in Berlijn, waar hij een aantal schilderijen, portretten en schilderingen in was vervaardigde. Ook ontwierp hij het interieur van het Dobbelsches Theater. In 1790 werd hij aangesteld als directeur van de Kunstacademie in Königsberg waarvan hij het interieur en het toneelgordijn ontwierp. In de 16e en 17e eeuw werden objecten vervaardigd uit schelpen en schilderingen van schelpen tentoongesteld in de curiositeitenkabinetten van de elite. In het Museo degli Argenti, Florence, bevinden zich een paar van de vroegste, 17e eeuwse, sculpturen gedecoreerd met schelpen. Ook werden de interieurs van paleizen versierd met dit kostbare en exotische materiaal: het Gottorf Paleis in Schleswig had een gehele kamer die gewijd was aan de schelpencollectie. In 1751 liet Frederik de Grote in zijn paleis Sanssouci in Potsdam een grot bouwen ter ere van Neptunus en liet deze geheel

decoreren met schelpen. Het stelen van vogelnestjes was een sport voor veel 18e-eeuwse jongens. Het mandje of nestje in de handen van deze jongen functioneert als een markering of attribuut van zijn jeugd. Verder werden vogels, soms ook gekooid, gebruikt als allegorie van de lente. Denk bijvoorbeeld aan de porseleinen Meissen figuren die dit thema veelvuldig uitbeelden. In een bredere context kan de aandacht van de jongen voor de vogels ook een allegorie zijn voor zijn overgang naar de volwassenheid, waarbij het plagen van de jonge vogels staat voor de aantrekkingskracht die de jongeman uitoefent op vrouwen.

‘ Het stelen van vogelnestjes was een sport voor veel 18e-eeuwse jongens.’

102

110 galeristen, antiquairs en kunsthandelaren

Kanalidarte Brescia | Stand 14 Agostino Bonalumi Grigio Vinyl tempera op geĂŤxtrudeerd canvas 120 x 150 cm 1967

103

110 galeristen, antiquairs en kunsthandelaren

Mentink en Roest Ingen | Stand 106 Reisklok in origineel lederen foedraal Slagwerk op uren en kwartieren, repetitie en wekker Gangduur 24 uur 18 x 12 x 5,5 cm Gesigneerd â&#x20AC;&#x2DC;Johann Schmidtbaur Bambergâ&#x20AC;&#x2122; Duitsland, circa 1740

104

110 galeristen, antiquairs en kunsthandelaren

‘ De verstilde eenvoud in combinatie met de krachtige uitstraling geven de icoon karakter.’

Tóth-Ikonen Huizen | Stand 8 Johannes de Voorloper Eitempera op levkas op linnen op hout 31,5 x 26,5 cm Rusland, tweede helft 17e eeuw

105

110 galeristen, antiquairs en kunsthandelaren

Antes Art 1900 ‘ de Blonay’s werk is aanvankelijk Den Haag | Stand 89 vrij academisch vormgegeven maar Anne de Blonay (1897-1966) gaandeweg wordt haar werk expressiever, Marguerite Kameleon Hout (teak) waarvan deze kameleon een mooi 33 x 30 x 20 cm Uniek exemplaar voorbeeld is.’ Circa 1928-1930

106

110 galeristen, antiquairs en kunsthandelaren

Langart Amsterdam | Stand 125 Lara de Moor (Den Haag, 1969) Lead Olieverf op doek 79 x 55 cm 2018

107

110 galeristen, antiquairs en kunsthandelaren

Galerie Rob Koudijs Amsterdam | Stand 124 Evert Nijland (Oldenzaal, 1971) Purple Collier van zilver, glas en linnen 2018

108

110 galeristen, antiquairs en kunsthandelaren

‘ Dit werk was onbekend bij Dr. Jan Kelch Kunsthandel de Boer bv toen hij zijn thesis schreef over De Vlieger. P. Amsterdam | Stand 121 Na gedegen onderzoek schreef hij het Simon de Vlieger (circa 1601-1653) volledig aan hem toe in de herfst van 2018.’ Schepen in woelig water Olieverf op paneel 47,5 x 62,5 cm Gesigneerd rechtsonder

109

110 galeristen, antiquairs en kunsthandelaren

Ans Hemke Kuilboer Juweliers Amsterdam | Stand 12 Belle Epoque ring Platina, saffier en diamanten Saffier 19,12 karaat

Een ongewoon grote langgerekte natuurlijke ‘colourchange’ saffier, gezet in een handgemaakte platina ring, met mooie ajour details. Deze ring is in alle opzichten een schoolvoorbeeld van het vakmanschap van de belle époque goudsmeden. De hoge zijden van de zetting met opengewerkte waaier-motieven, afgewisseld door subtiele diamanten en de zetrand van de saffier, afgezet met vele kleine pave-gezette diamanten. Deze saffier toont verschillende tinten onder verschillende lichtbronnen, van een paarsachtige gloed onder kunstlicht tot bijna hemelsblauw bij daglicht. Saffieren die deze anomalie vertonen zijn ook wel bekend als cameleon saffieren. Deze saffier heeft een gewicht van 19,12 caraat en is gecertificeerd als natuurlijk en onbehandeld.

110

110 galeristen, antiquairs en kunsthandelaren

‘ De schoonheid en zeldzaamheid.’

Kunstzalen A. Vecht Amsterdam | Stand 113 Yves Klein (1928-1962) Victoire de Samothrace Blauw kristal 48,5 x 29 cm Gemonogrammeerd op een van de vleugels ‘YK 62’ Gesigneerd ‘LALIQUE FRANCE’ Een postume serieproductie naar een model van Yves Klein in samenwerking met Lalique SA Oplage 15/83

111

110 galeristen, antiquairs en kunsthandelaren

‘ Dit is een zeldzame eerste editie in perfecte staat.’

Eén van de meest beroemde triptieken van Hiroshige, met drie wandelende schoonheden langs de oever van de Sumida rivier. Links is de beroemde Ryōgoku brug te zien en rechts de Yanagi brug over de aftakkende Kanda rivier. Aan de overzijde van de oever in de verte de verlichte ramen van restaurants en theehuizen. De prent is zeer dynamisch, hetgeen geaccentueerd wordt door de wuivende wilgentakken en de wind die de kimono’s van de dames doet opwaaien. Dit is een zeldzame eerste editie in perfecte staat.

112

Hotei Japanese Prints Leiden | Stand 155 Utagawa Hiroshige Beroemde plaatsen in de Oostelijk hoofdstad: Avondkoelte bij Ryōgoku (Tōto meisho Ryōgoku yūsuzumi) Gesigneerd op alle bladen ‘Hiroshige ga’, met Hiro zegel Uitgegeven door Wakasaya Yoichi Circa 1847-1850

110 galeristen, antiquairs en kunsthandelaren

‘ Elke steen vertegenwoordigt een planeet. Doordat de planeten in harmonie zijn, is ook het lichaam in harmonie.’

Sue Ollemans Oriental Works of Art Londen | Stand 33 Een Navaratna Bazu armband 24 karaat goud, geëmailleerd en gezet in de Kundan-stijl met Navaratna de negen heilige stenen. Diamant, parel, robijn, saffier, cat's eye, hessonite granaat, turkoois, koraal, en gele topaas 3,6 x 7,1 cm Noord India, laat 18de eeuw

113

110 galeristen, antiquairs en kunsthandelaren

Limburg Antiquairs â&#x20AC;&#x2DC;s-Gravenhage | Stand 129 Kraankan Porselein Hoogte 31,5 cm China, KangXi periode, vroeg 18e eeuw

Ballustervormige pot met hoog-gewelfd deksel, met aan weerszijden een handvat met een drakenkop op het bovenstuk. Versierd in onderglazuur blauw met lotusbloemen, bloesemtakken en twee puntig geschulpte medaillons. De medaillons beschilderd met boeken, rollen en twee elkaar overlappende waaiervormige vakken, de voorste met een figuur op een terras. Op het deksel een versiering met bloesemtakjes, rolschildering en een weiqi-bord. Onderaan in de pot is een zilveren kraantje aangebracht. Deze kraankan is een zeldzaam stuk. Slechts een korte tijd zijn deze kannen, naar een Westers model, speciaal voor de Hollandse markt gemaakt. Een tweetal kraankannen met hetzelfde decor zijn in het bezit van het Rijksmuseum in Amsterdam.

114

110 galeristen, antiquairs en kunsthandelaren

Jan van Hoof Galerie â&#x20AC;&#x2DC;s-Hertogenbosch | Stand 13 Marjolijn Mandersloot Goldfinger 24 karaat bladgoud op brons 60 x 50 x 25 cm 2018

115

110 galeristen, antiquairs en kunsthandelaren

Foumani Persian Gallery Amsterdam | Stand 77 Tapijt uit Bakhshayesh Ketting: Wol (Z2S) Inslag: Wol en katoen Pool: Wol (Z2)

‘ Wat dit tapijt zo bijzonder maakt is de zeldzaamheid en de bijna onzichtbare kleur violet, die niet verkleurd is. Deze kleur is enkel te vinden in de twee gestileerde bloemen recht en linksboven.’

Knoop: Symmetrisch 205 x 183 cm Collectie nr. 3801 Noord West Perzië, midden 19de eeuw

Bakhshayesh is een klein stadje circa 80 km ten oosten van Tabriz, waar in het verleden prachtige tapijten werden geknoopt. De randen zijn overduidelijk afkomstig uit Bakhshayesh.

116

110 galeristen, antiquairs en kunsthandelaren

WonderWood Amsterdam | Stand 133 Jean Rispal (1920-1966) Mante Religieuse (bidsprinkhaan) Lamp 1950 Jeroen Henneman (Haarlem, 1942) DOOS Houten staande tekening 2017 Hugues Steiner (1926-1991) Bowwood chair nr 3. Plywood essen 1948

‘ Het organische design toont verwantschap met het werk van jean Arp. Bijzonder is de kleur zwart en de grote witte geplooide kap in rhodoïd.’ ‘ Een bijzondere manier van kijken, precisie en humor kenmerken het werk van Henneman.’

117

110 galeristen, antiquairs en kunsthandelaren

Axel Pairon Gallery Knokke-Zoute | Stand 10 Anne Koskinen Ernestine Graniet 28 x 92 x 55 cm 2015-2017

‘ Ik hou van het contrast van het harde materiaal en de fragiliteit en subtiliteit van Koskinen’s werk. Zij maakt de ziel zichtbaar van miljoenen jaar oud gesteente. Haar werk herinnert mij aan het ZEN motto: ‘be the stone’.’

118

110 galeristen, antiquairs en kunsthandelaren

Rondom 1920 ’s-Gravenhage | Stand 150 Henning Koppel (1918-Kopenhagen-1981) Modern koffie servies Zilver 1.189 gr. Uitgevoerd door Georg Jensen, 1952

‘ Modern design van een wereldberoemde ontwerper.’

119

110 galeristen, antiquairs en kunsthandelaren

ZERP GALERIE Rotterdam | Stand 134 Margriet Smulders (Bussum, 1955) The Hand that whirls the Water in the Pool Fotografie, fuji crystal archive op dibond met plexiglas 247 x 85 cm Editie 6 + 2 AP 360 x 124,5 cm Editie 6 + 2 AP 2018

120

110 galeristen, antiquairs en kunsthandelaren

Arnold Ligthart Kunsthandel & Bemiddeling Amsterdam | Stand 72 J.C.J. van der Heyden (1928-â&#x20AC;&#x2122;s-Hertogenbosch-2012) Kontra punt Acryl op doek op paneel 36 x 37 cm Gesigneerd en getiteld verso

121

110 galeristen, antiquairs en kunsthandelaren

Galerie Fontana Amsterdam | Stand 103

Loew’s Palace Theater is met 3.642 plaatsen het grootste theater van Connecticut, ontworpen door architect Thomas Lamb, en geopend in 1922. Later is het theater overgegaan naar volwassen films (1970) en gesloten in 1975. Het is nu geregistreerd in het National Register van Historische Plaatsen en wachtend op restauratie.

Yves Marchand & Romain Meffre Ultrachrome print op dibond 150 x 190 cm Ingelijst met anti reflectie en UV werend Museumglas Editieon 6 Theaters Series

‘ Één van de meest vooraanstaande foto’s uit de Theaters serie van Marchand & Meffre’

122

110 galeristen, antiquairs en kunsthandelaren

Galerie Bart Amsterdam / Nijmegen Stand 153 Raymond Lemstra (Groningen, 1978) Facing Seoul #83 Acryl en gevonden materialen op paneel 53 x 40 cm 2017

Lemstra heeft een aantal jaar in Seoul gewoond en is sinds kort weer terug in Europa. Hij ervoer in Seoul grote verschillen in omgangsnormen en hierdoor had hij de neiging zich terug te trekken in zijn atelier. Om er toch op uit te gaan en grip te krijgen op de vervreemdende en overweldigende stad stelde hij zich een doel. ‘Ik zocht interactie, wilde mijn werk verbinden met mijn omgeving.’ De vele aanplakbiljetten en stickers in het straatbeeld koos hij als leidraad bij het verkennen van Seoel. Het papier, de ‘huid’ van de stad, peuterde hij van muren in donkere steegjes om het als ruwe ondergrond te gebruiken voor zijn schilderijen. In zijn maskerachtige portretten roepen eenvoudige tekens als driehoeken, lijnen en cirkels direct herkenning op. Ronde ogen kijken ons aan; boos, verbaasd, blij of schuchter. Raymond Lemstra (Groningen, 1978) is gefascineerd door het verschijnsel pareidolia: het waarnemen van herkenbare vormen in bijvoorbeeld een wolk of rotspartij en het daaraan toedichten van menselijke eigenschappen. ‘Een los vierkant zegt weinig, maar plaats je het in de context van andere vormen, dan transformeren ze in een gezicht en drukken ze emoties uit. Hoe eenvoudiger de voorstelling, hoe meer ruimte er is voor onze eigen invulling. Een teken dat een oog verbeeldt kan een krachtiger gevoel oproepen dan een echt oog.’

‘ De maskerachtige portretten van Lemstra roepen eenvoudige tekens als driehoeken, lijnen en cirkels direct herkenning op.’

123

110 galeristen, antiquairs en kunsthandelaren

Verbeek-Schuttelaar Antiquair Juwelier Amsterdam | Stand 109 Wallace Chan (Fujian, 1956) Oorbellen Goud, titanium en diamant (totaal circa 18 karaat) Lengte 9,8 cm Gewicht 30,2 gr. Gesigneerd ‘Wallace Chan’ Hong Kong, circa 2009

Voor zover wij weten is dit de eerste keer dat juwelen van Wallace Chan, de “Filosoof Juwelier” uit Hong Kong, te bezichtigen zijn op PAN Amsterdam. Wallace Chan is een van de eerste Oosterse juweliers die naam heeft gemaakt in het Westen o.a. door deel te nemen aan prestigieuze beurzen als TEFAF (Maastricht en New York) en de Biënnale des Antiquaires (Parijs).

124

110 galeristen, antiquairs en kunsthandelaren

Etienne Gallery Oisterwijk | Stand 141 Baldwin Guggisberg Species Novae Geblazen en gegraveerd, Incalmo techniek #Q55 73 x 18,5 cm #Q56 70 x 18,5 cm 2018

125

110 galeristen, antiquairs en kunsthandelaren

per van der Horst Gallery Taipei | Stand 143 Bas Meeuws (Heerlen, 1974) Hommage Ă Sanyu (#09) C-Print op Dibond achter acryl 70 x 43 cm (editie 4) 100 x 61,5 cm (editie 2) 2018

126

110 galeristen, antiquairs en kunsthandelaren

‘ Victor Dargaud stond bekend om zijn goed gecomposeerde en gedailleerde zichten op Parijs, Marseille en andere (Franse) steden. Vandaag de dag zijn zijn werken hoog geprijsd vanwege de historisch accurate details en de vastgelegde transformatie van Parijs die in die tijd plaatsvond.’

Kunsthandel Pygmalion Maarssen | Stand 111 Victor Dargaud (1873-1921) De vlaktes onder Montmartre, Parijs Olieverf op doek 73,7 x 116,2 cm

Het grote schilderij ‘De vlakte onder Montmartre’ van de Franse schilder Victor Dargaud (1873-1921) biedt een uniek zicht op de wijze hoe de stad Parijs rond 1900 naar het omringende platteland oprukte. In de verte zijn nog wat oude, kleine dorpjes te zien, maar de schoorsteenpijpen van de nieuwe fabrieken zijn ook al zichtbaar. Het leverde voor die tijd een uitzonderlijk schouwspel op waar de stadsbevolking graag naar kwam kijken. Een dergelijk tafereel was niet nieuw in het oeuvre van Dargaud. Destijds was hij bekend om zijn gedetailleerde voorstellingen van Parijs. Tegenwoordig wordt zijn werk tevens gewaardeerd om historisch verantwoorde wijze waarop hij het veranderende leven rond 1900 wist vast te leggen.

Gesigneerd rechts onder ‘Victor Dargaud’ Circa 1900

127

110 galeristen, antiquairs en kunsthandelaren

Schulman BV Amsterdam | Stand 44 Lantaka Cannon Money Ijzer, twee handvatten in de vorm van vissen aan de bovenzijde tussen de wielen en florale versieringen in driehoeken op de loop 81 x 18 cm Monogram van de ‘Vereenigde Oostindische Compagnie’ Borneo, primitieve betaalmiddelen, in gebruik tussen circa 1600 en 1920

Gebruikt in de ruilhandel van goederen, ter betaling van boetes en als deel van een bruidsschat in verlovings- en huwelijksceremonies. De waarde van dit soort miniatuurkanonnen in een bruidsschat werd bepaald door het gewicht uitgedrukt in zogeheten Picul (een Picul was circa 62 kilogram) of Catti (1/100 Picul of circa 620 gram). De waarde van een bruidsschat was afhankelijk van de sociale klasse waartoe de bruid behoorde en werd gesteld op 3, 5 of 7 Piculs.

‘ Dit object betreft een combinatie van het ‘oude’ gebruik ruilhandel en het ‘moderne’ gebruik van geld. Het illustreert daarmee een van de meest elementaire stukken van de studie van de numismatiek: wat voor invloed heeft geld op ons leven, hoe is het ontstaan en in welke vormen treft men het aan?’ 128

110 galeristen, antiquairs en kunsthandelaren

BorzoGallery Amsterdam | Stand 29 Hans van Hoek (Deurne, 1947) All is one Olieverf op doek in meranti lijst 261,5 x 221,5 cm 2017-18

129

110 galeristen, antiquairs en kunsthandelaren

Angevaren Antiquairs ‘s-Gravenhage | Stand 11 Kistje Van meerdere Coquilla noten met een gesneden voorstelling van Wilhelm Tell op de deksel, aan de zijkanten rocailles en putti, op de sluiting een schild met de naam ‘ GUILLAUME TELL’ 4 x 12,5 x 8 cm Duitsland, 19de eeuw

130

110 galeristen, antiquairs en kunsthandelaren

Steltman Juwelier Den haag | Stand 47 Steltman Juwelen uit de Gem collectie Witgouden oorhangers bezet met roze toermalijn, ParaÍba toermalijn en diamant Witgouden ring bezet met Paraíba toermalijn en diamant Den Haag, 2018

Overal ter wereld speuren wij naar de mooiste en kwalitatief meest hoogstaande natuurlijke edelstenen. Zoals de nieuwste aanwinsten in de Steltman Gem collectie: de bijzondere, helder blauwgroene Paraíba toermalijn en roze toermalijn. In onze stand ziet u unieke edelstenen uit verschillende vindplaatsen in de wereld, in de meest sprekende kleuren en met een sprankelende lichtreflectie, alle voorzien van een certificaat. Onze ontwerpers hebben weer tal van creaties gemaakt waarin de edelstenen het beste tot hun recht komen. Elk juweel wordt met de hand gemaakt in ons eigen atelier. Zo ontstaat een uniek Steltman juweel.

‘ Unieke natuurlijke edelstenen’

131

110 galeristen, antiquairs en kunsthandelaren

Richard ter Borg Groningen | Stand 105 George Martens (1894-Groningen-1979) Groninger Land Olieverf en was op doek 35 x 40 cm Gesigneerd rechtsonder 1928

132

110 galeristen, antiquairs en kunsthandelaren

drs. J.C. van Schaik Zwolle | Stand 132 Anatole-Eugène Hillairet (1872-1928) Rue de village dans la Midi Olieverf op karton 16 x 22 cm Gesigneerd en gedateerd rechts onder 1920

Hillairet is vooral bekend geworden door zijn stadsgezichten van Parijs. Af en toe trok hij de provincie in en maakte zoals op dit werk een schilderijtje in zuid Frankrijk. Hillairet exposeerde met enige regelmaat op de Salon des Indépendants. In Schurr staat een fraaie afbeelding van een werk dat hij in Royan maakte. Hillairet wordt besproken in Schurr, en Bénézit.

133

110 galeristen, antiquairs en kunsthandelaren

Het Ware Huis Lage Mierde | Stand 25 Agnes de Frumerie (Quimper 1869-1937 Stockholm) en Edmond Lachenal (1855-Parijs-1948) Dreaming with open eyes Keramiek Hoogte 24 cm Gesigneerd ‘Agnes de Frumerie, Sculpteur en Edmond Lachenal, Ceramiste’ Parijs, 1905

Deze dagdromende knappe jonge vrouw straalt het ontluikende zelfvertrouwen en zelfstandigheid uit van de moderne vrouw in 1900. Geen opsmuk en corset, geen sieraden en kleding om te imponeren. Geen mondaine, beau monde verschijning. In plaats daarvan pure zuivere aanwezigheid. De jonge vrouw kijkt onbevangen als pas geboren de wereld in. Zij vertegenwoordigd de geboorte van de moderne vrouw en het begin van de emancipatie van de vrouw, die pas voltooid is als dit werk op waarde geschat wordt. Edmond Lachenal ontwikkelde de techniek met geglazuurd steengoed in verschillende kleuren, ‘email mat velouté’ keramiek.

‘ Wij hebben voor dit werk gekozen omdat kunst van de vrouwelijke pioniers van rond 1900 ondergewaardeerd is en extra aandacht verdient.’

134

110 galeristen, antiquairs en kunsthandelaren

Qlick Gallery Amsterdam | Stand 52 Joris van der Ploeg (Groningen, 1989) Transcendence Analoge fotografie 80 x 100 cm Editie van 4 HahnemĂźhle Museum Etching, 2015

135

110 galeristen, antiquairs en kunsthandelaren

Mark Haasnoot Fine Arts Utrecht | Stand 147 Jaap Wagemaker (Haarlem 1906-1972 Amsterdam) Terre Ruguesse Gemengde techniek op doek 120 x 95 cm Gesigneerd rechtsonder, en gesigneerd en gedateerd op verso 1957

136

110 galeristen, antiquairs en kunsthandelaren

Galerie de Vis Harlingen | Stand 145 Gerrit Benner (Leeuwarden 1987-1981 Nijemirdum) Landschap met rode wolk Olieverf op doek 40 x 50 cm Circa 1971

137

110 galeristen, antiquairs en kunsthandelaren

Galerie Martin Mertens Berlin | Stand 140 Radu Belcin (Brasov, 1978) The Dawn Olieverf op doek 143 x 115 cm 2017

â&#x20AC;&#x2DC; Radu Belcin is een belangrijke kunstenaar in onze galerie. Wij tonen meer van zijn werk tijdens PAN Amsterdam.â&#x20AC;&#x2122; 138

110 galeristen, antiquairs en kunsthandelaren

Haardpoppen zijn beelden van hout, geschilderd in levende kleuren en uitgehakt, dienende om ergens in een hoek of portaal te plaatsen. Ziedaar de omschrijving uit de achttiende eeuw van een soort ‘platte poppen ‘ die ook wel haardpoppen worden genoemd. Deze benaming staat voor slechts een van de vele functies van deze hoogst curieuze voorwerpen.

Salomon Stodel Antiquités Amsterdam | Stand 123 Stel haardpoppen

Reeds kort na het ontstaan in de 17e eeuw van deze figuren, zijn er exemplaren naar Groot Brittanié overgebracht. Daar zijn ze meer geliefd geworden dan in ons land. Ze dienden in de eerste plaats om in een haardopening te worden geplaatst, als decoratief element als de haard niet in gebruik was. Wanneer dergelijke figuren in de gang of in het voorportaal stonden opgesteld was dit een signaal dat er geen visite kon worden ontvangen. Een vrouw met een bezem, betekende dat het huis werd gepoetst. Stellen haardpoppen uit de zeventiende eeuw zijn erg zeldzaam. Hier staat een propere Hollandse huisvrouw model, vergezeld van haar man, die een tinnen bierpul vasthout, vergezeld van zijn hond, hét symbool van echtelijke trouw.

139

Olieverf op vurenhouten paneel Hoogte 155 cm Nederland, vierde kwart 17de eeuw

110 galeristen, antiquairs en kunsthandelaren

Bruijstens Modern Art Amsterdam | Stand 142 Roy Lichtenstein (1923-New York-1997) Stilleven met Picasso Screenprint in kleur op Arches 88 Print 71,8 x 53 cm Papier 76,2 x 55,6 cm Lijst 88 x 107 cm 1973

140

110 galeristen, antiquairs en kunsthandelaren

Deze sécretaire à doucine is vervaardigd door François Bayer, die tot Maître werd benoemd in 1764. François Bayer was beroemd voor zijn met marqueterie ingelegde meubelen en heeft meerdere elegante bureaus en toilettafels vervaardigd. Dit sécretaire wordt ‘doucine’ genoemd door zijn vorm. Doucine is het Franse woord voor het ojief motief. Een ojief, ogief of cyma is een bepaald profiel. De doorsnede heeft de vorm van twee gespiegelde S’en die aan onder- en bovenzijde min of meer ingekort zijn. Parqueterie is een geometrisch mozaïek van stukjes hout ingelegd om een decoratief effect te creëren. De twee meest gebruikte manieren van parqueterie zijn als fineer op meubelen en als blokpatronen voor op de vloer. Parquet patronen zijn volledig geometrisch en hoekig: vierkanten, driehoeken en ruiten. Het woord stamt van het Oud-Franse woord parchet, het verkleinwoord van parc, letterlijk betekent het ‘een kleine afgesloten ruimte’. Grote diagonale hoeken bekend als parquet de Versailles werden geïntroduceerd in 1684 als parquet de menuiserie om de marmeren vloeren te vervangen. Dit sécretaire is gestempeld F-Bayer, ME, en gestempeld door het Sint Josefgilde Amsterdam.

141

Daatselaar Fine Art & Antiques Zaltbommel | Stand 37 François Bayer Parqueterie sécretaire à doucine Eiken kern gefineerd met satijnhout, violethout, rozenhout, citroenhout, mahoniehout met bandintarsia van amaranthout 133 x 77 x 35 cm Gestempeld 'F-Bayer' en 'St Josef Gilde Amsterdam' Frankrijk, 3e kwart 18de eeuw

110 galeristen, antiquairs en kunsthandelaren

Contempo Galerie Rotterdam | Stand 55 Jupp Linssen (Kempen, 1957) Vegetabile Olieverf op doek 132 x 122 cm 2018

‘ Wij vertegenwoordigen de kunstenaar Jupp Linssen al zo’n 25 jaar en in dit recente werk lijken alle stijlen uit deze periode bij elkaar te komen. Zowel voor de galerie als de kunstenaar een opmaat naar een nieuw begin.’

142

110 galeristen, antiquairs en kunsthandelaren

‘ François van Stapele, meester-zilversmid, Jacob J. Roosjen SRI® deken, hoofdman en keurmeester van Breukelen | Stand 46 het gilde.’ Manden van dit type, met vlechtwerk, waren in zwang in Den Haag in het midden van de 18de eeuw bij diegenen die zich een dergelijk kostbaar voorwerp konden veroorloven. François van Stapele vervaardigde drie jaar later, in 1764, een soortgelijke, maar iets kleinere mand, die zich nu bevindt in de collectie van het Haags Gemeentemuseum.

François van Stapele (‘s-Hertogenbosch 1698-1775 Den Haag) Mand Zilver Gewicht 1665 gr. 12,5 x 40,2 cm

François van Stapele (1698-1775), afkomstig uit ’s Hertogenbosch, werd in 1723 meester-zilversmid in Den Haag. In zijn voetsporen traden zijn zoon Martinus (1731- ca. 1803/1806) en later ook kleinzoon Reynier (1764-1795). François werd deken, hoofdman en keurmeester van het gilde.

143

Den Haag, 1761

110 galeristen, antiquairs en kunsthandelaren

‘ Een mooie hedendaagse combinatie van politieke actie, belachelijkheid en de zachtheid van het oordeel’

Je ontkomt er niet aan: de mannen hebben veel weg van politici, die in hun onderlinge onenigheid zich ternauwernood kunnen onthouden van geweld. De roze tutu’s vertellen dat die mannen er in gedachten heel andere opvattingen op nahouden dan zij hun kiezers willen bekennen, wat mede tot gevolg heeft dat zij zich bedienen van correcte cliché’s en hun lichaamstaal daaraan proberen aan te passen en zodoende voor wie dat eenmaal doorheeft in feite een belachelijke vertoning geven. Maar Erik van der Esch veroordeelt niet, getuige de milde ondertoon, die ondanks de onmiskenbare spot toch domineert.

Galerie Lieve Hemel Amsterdam | Stand 9 Erik Van der Esch (Amsterdam, 1956) Outrageous Proposals Olieverf op paneel 52,7 x 68,3 cm 2018

144

110 galeristen, antiquairs en kunsthandelaren

Passage Arts Utrecht | Stand 112 Joseph ChĂŠret La PĂŞche Est Ouverte Brons Hoogte 80 cm Circa 1892

145

110 galeristen, antiquairs en kunsthandelaren

Galerie Mokum Amsterdam | Stand 90 Dick Pieters (Zierikzee, 1941) Middernacht Olieverf op paneel 60 x 55 cm 2018

146

110 galeristen, antiquairs en kunsthandelaren

Bernard C.M. Grijpma Haren | Stand 151 Koppel vuursteen holster pistolen Notenhouten kolven, messing beslag, getrokken lopen Lengte 52 cm Wapenmaker â&#x20AC;&#x2DC;JOHANN ZEFFEL IN WIENNâ&#x20AC;&#x2122; Meester Wiener Neustadt, circa 1711-1730

147

110 galeristen, antiquairs en kunsthandelaren

Op de prent zien we Amsterdam richting westen, vanaf Volewijck aan de overkant van het IJ, met in het midden het Oost-Indisch Zeemagazijn en de werven van de Verenigde Oost-Indische Compagnie, rechts de Oosterkerk.

Inter-Antiquariaat Mefferdt & De Jonge

De werf van de Verenigde Oost-Indische Compagnie lag sinds 1661 op het eiland Oostenburg. Het was het grootste industrieterrein ter wereld: 3 grote scheepshellingen, een 500 meter lange lijnbaan, een enorme houtzagerij en het 4 verdiepingen hoge Oost-Indisch Zeemagazijn, met daarachter nog werkplaatsen en loodsen.

Abraham Allard Scheepvaart in het Y, voor Amsterdam

Het Oost-Indische Zeemagazijn, in de achtergrond met het torentje, was een gigantisch gebouw waar de goederen lagen opgeslagen die de V.O.C. uit Azië haalde. Beneden was een slachthuis. Op de zolder was onder andere de zeilmakerij. Na de opheffing van de V.O.C. in 1799 werd het Oost-Indisch Zeemagazijn een opslagplaats voor graan. Het zwaar verwaarloosde bouwwerk stortte in 1822 in. De kleine Republiek – die nooit meer dan 2,5 miljoen inwoners telde – had met haar enorme vloot van 2000 schepen in de wereldhandel opmerkelijk succes met V.O.C. en W.I.C. Ook waren er grote militaire successen tegenover ogenschijnlijk veel sterkere machten als Spanje en Engeland en de verovering van Indië. De grote koopvaardijschepen van de V.O.C. met hun zware geschut, waren vaak nauwelijks te onderscheiden van de oorlogsschepen van de admiraliteiten.

148

Amsterdam | Stand 54

Kopergravure, later met de hand gekleurd Prent 50,5 x 59,5 cm Inclusief lijst 72 x 82 cm Uitgegeven door Abraham Allard Circa 1720

110 galeristen, antiquairs en kunsthandelaren

‘ Deze klok is zeldzaam vanwege het scheepjesmechaniek met een voorstelling van de Slag bij de Doggersbank.’

Fontijn Antiek Purmerend | Stand 127 Staande klok Op eiken gefineerde wortelnoten Lodewijk XV kast Hoogte 288 cm Gesigneerd ‘GERRIT TERVOOREN EN SOON AMSTERDAM’ Amsterdam, circa 1781

149

110 galeristen, antiquairs en kunsthandelaren

E.J. van Wisselingh & Co Haarlem | Stand 110 Jan Sluijters (â&#x20AC;&#x2DC;s-Hertogenbosch 1881-1957 Amsterdam) Anemonen Olieverf op doek 60 x 50 cm Gesigneerd linksboven

150

110 galeristen, antiquairs en kunsthandelaren

Dep Art Gallery Milaan | Stand 144 Turi Simeti (Alcamo, 1929) 3 ovali rossi (3 rode ovalen) Olieverf op doek 120 x 100 cm

â&#x20AC;&#x2DC; Turi Simeti wordt exclusief door onze galerie vertegenwoordigd, wij hebben ook zijn Oeuvre catalogus gepubliceerd in 2017.â&#x20AC;&#x2122;

2018

151

110 galeristen, antiquairs en kunsthandelaren

galerie VAN DEN BRUINHORST Kampen | Stand 5 Willem Hendrik Gispen (1890-1981) Sonneveldlamp GISO No. 63 Messing pendel met verstelbare fitting, hoogglans vernikkeld, witte gesatineerde opaalglazen schaal Lengte 87 cm Doorsnede schaal 55 cm Rotterdam, 1930

De hanglamp wordt in 1930 door Gispen geïntroduceerd als No.63 maar wordt pas echt bekend als architectenbureau Brinkman en Van der Vlugt in 1933 twee exemplaren toepast als centrale hanglamp in de zitkamer van een modernistische villa in Rotterdam die werd gebouwd in opdracht van de familie Sonneveld. Het interieur, dat geheel door de architecten was samengesteld, werd in 1933 uitgebreid gefotografeerd door Piet Zwart. Zijn foto’s, die nu opgenomen zijn in de collectie van Het Nieuwe Instituut, werden veelvuldig afgebeeld en besproken in publicaties over moderne architectuur en interieurs. De Giso no.63, die daarin duidelijk en herkenbaar afgebeeld staat, wordt daarom ook wel de ‘Sonneveldlamp’ genoemd.

Deze archieffoto gemaakt door Piet Zwart in 1933 toont de bibliotheek en doorzicht op de eetkamer van Huis Sonneveld. (Collectie Het Nieuwe Instituut, bruikleen Stichting B.I.H.S.)

152

110 galeristen, antiquairs en kunsthandelaren

Jaski Amsterdam | Stand 36 Karel Appel (Amsterdam 1921-2006 Zurich) Clouds Acryl en olieverf op handgeschept papier op karton 140 x 215 cm 1984 Certificaat: NS 170222

153

110 galeristen, antiquairs en kunsthandelaren

Huub Hannen Galerie Maastricht | Stand 49 Toon Laurense (Venray, 1958) It burns itself out Olieverf op doek 90 x 180 cm 2018

154

110 galeristen, antiquairs en kunsthandelaren

De Rijk Fine Art ’s-Gravenhage | Stand 154 Christian Megert (Bern, 1936) Reliëf ‘id15’ Hout, spiegel, acryl en perspex 140 x 80 x 12 cm Gesigneerd en gedateerd aan de achterzijde 2017

155

110 galeristen, antiquairs en kunsthandelaren

Frides LamĂŠris Kunst- en Antiekhandel vof Amsterdam | Stand 1 Groep gelegenheidsglazen om mee te drinken op de walvisvaart, de band tussen geliefden verbeeld door een karnende Amor, de haringvangst, de inhuldiging van Willem IV als erfstadhouder en het welvaren van de negotie.

Kunsthandel Frides LamĂŠris presenteert op de PAN Amsterdam de Collectie Van der Poel. De bijbehorende catalogus belicht de zeventiende-eeuwse filigranaen slangen-glazen en de gelegenheidsglazen uit de achttiende eeuw met als hoofdthema de scheepvaart: de walvisvaart, haringvangst en de handel.

Loodglas Hoogte 15,3â&#x20AC;&#x201C;20,2 cm Nederland en Engeland, gegraveerd in Nederland, circa 1710-1750

156

110 galeristen, antiquairs en kunsthandelaren

De Galerie van Piet Hein Eek Eindhoven | Stand 85

â&#x20AC;&#x2DC; Tijdens PAN Amsterdam presenteren wij een solotentoonstelling van Gabriel Roca .â&#x20AC;&#x2122;

Gabriel Roca (Tenerife, 1959) Dennennaalden vierkant Dennennaalden in vlakglas 40 x 40 x 10 cm 2018

157

110 galeristen, antiquairs en kunsthandelaren

SmithDavidson Gallery Amsterdam / Miami | Stand 126 Paul Rousso New York Times 9/4/16 Diverse media op acryl 132 x 188 x 18 cm 2018

â&#x20AC;&#x2DC; Het werk van Amerikaans kunstenaar Paul Rousso is als een tijdsdocument, verrassend maar ook direct herkenbaar. Het internationale thema van de New York Times wordt in dit kunstwerk direct betrokken op Amsterdam, perfect dus om tijdens PAN te presenteren!â&#x20AC;&#x2122; 158

110 galeristen, antiquairs en kunsthandelaren

Advertenties & deelnemerslijst 159

Vermogensbeheer zoals het hoort Oyens & Van Eeghen biedt gespecialiseerd vermogensbeheer en fiduciair advies. En doet ook niets anders dan dat. Betrokken, kennisgedreven, pragmatisch en oplossingsgericht. Met uw persoonlijke wensen en doelstellingen in de hoofdrol streven wij naar een gezonde groei en bescherming van uw vermogen. Beleggen als een goede huisvader noemen wij dat.

Uw vermogen verdient onze ervaring en onze expertise.

museumtijdschrift het grootste kunsttijdschrift van Nederland

• blijf het hele jaar door op de hoogte van kunst, fotografie, erfgoed & design • incl. tentoonstellingsagenda op handig zakformaat met ruim 1000 exposities • ontvang het eerste jaar 8 nummers voor slechts € 37,50 (i.p.v. € 67,50)

€ 30, korti n

Profiteer tot 1 februari 2019 van dit speciale jubileumaanbod. Word nu abonnee! Bel 038 - 467 34 00 of kijk op: www.museumtijdschrift.nl/winkel/Pan2018

Geschiedenis, archeologie, kunst en antiek www.vindmagazine.nl

PAN catalogus Vind 2018 02.indd 1

19-10-18 14:25

HÃ&#x2030;T INTER IEUR M AGA ZINE VOOR DE KOSMOP OLIET MET EEN K LOPPEND H A RT VOOR K UNST

PAN & Residence A Love Story

Ontmoet ons op PAN Amsterdam in stand 50! Volg ons op Residence.nl, Facebook, Instagram en Pinterest: ResidenceNL

Paardekooper Private Insurance is al ruim 25 jaar gespecialiseerd in het verzekeren van bijzondere bezittingen, zoals:

(rietgedekte) villaâ&#x20AC;&#x2122;s en woonboerderijen; herenhuizen en grachtenpanden; waardevolle inboedels; kunst, collecties en sieraden; klassieke en exclusieve autoâ&#x20AC;&#x2122;s; vakantiehuizen (in het buitenland); onroerend goed portefeuilles.

WERELDWIJD DE TOONAANGEVENDE KUNSTBEURS

MAAK KENNIS MET 7.000 JAAR KUNSTGESCHIEDENIS 16 – 24 MAART 2019 MECC MAASTRICHT

OP UITNODIGING

REGULIERE BEURSDAGEN

16 – 23 MAART 11.00 – 19.00 UUR 24 MAART 11.00 – 18.00 UUR TEFAF.COM #tefaf2019

Foto Courtesy of Tomasso Brothers Fine Art

14 – 15 MAART 11.00 – 19.00 UUR

Tableau Tableau Tableau oskar kokoschka

en de ontmaskering van het portret

nazomeren in

mark manders

venetië op & rond de biënnale

36ste jaargang nr. 1 - februari/maart 2014

in een atelier vol verlangens

baanbrekers in beeld

rosso, brancusi & man ray

trend: romantiek

groots, meeslepend, gevoelig en intiem

de man van zero

de waarde van wanders

interview met heinz mack

extreem dichtbij

design & vintage

beelden van lotta blokker

out of africa

de meesters ontmaskerd

connaisseur quiz

pan amsterdam

49 highlights

in binnen- en buitenland: van hynckes tot schiele 36ste Jaargang nr. 5 november 2014 Adviesprijs: € 9,95

Tableau

101 highlights

de primeurs van

exposities, beurzen & veilingen in binnen- en buitenland + 25 inspirerende kunstenaarshuizen wereldwijd anHofft NWFEB 2012.indd 85

top 10 internationale veilingresultaten

35ste Jaargang nr. 4 september/oktober 2013 Adviesprijs: € 9,95

19-10-18 16:00

tefaf 2014

36ste Jaargang nr. 1 februari/maart 2014 Adviesprijs: € 9,95

highlights in brussel • londen • parijs • new york

Tableau

WERF FEBRUARI 2014.indd 4

13-02-14 18:36

ZOmertips

van gOrssel tOt jOhannesburg

gerrit dou

beroemder dan rembrandt

teFaF 2011

Modernist lucas van leYden

zwagerman

groot verzaMelaar van caldenborgh

kiest kunst in dialoog

kunst van nul

lille/rijsel

henderikse & ZerO

metropool bomvol kunst

in de ZOn van Fuchs

arnulF rainer + art Zuid

biënnale venetië + nieuw talent uit aFrika en china

INHOUD april/mei2015.indd 5

stadsgids new York

onthullingen

+ english summaries 37ste jaargang nr. 3 zomer 2015 adviesprijs: € 9,95

15-06-15 04:52

de schreeuw van

francis bacon

highlights in brussel • londen • parijs • new york

anHofft NWFEB 2012.indd 85

...40jaar! 36ste Jaargang nr. 2 april/mei 2014 Adviesprijs: € 9,95

19-10-18 14:29

33ste Jaargang nr. 1 februari 2011 Adviesprijs: € 9,95

DEFCAROCoverFEb2011.indd 1

De mooiste reis door de kunstwereld

Geniet van een informatief, inspirerend en verrassend magazine over tentoonstellingen, veilingen en beurzen in binnen- en buitenland. Met interviews, atelierbezoeken, boekreviews, city specials, essays en een complete agenda. Nu 6 edities voor €35,-. Een prachtcadeau! Kijk op www.tableaumagazine.nl of bel 0251-257924

19-10-18 16:17

DE NIEUWE

EDITIE 2018

NU IN DE WINKEL!

500 kunststukjes

Want het is niet alleen knap een fortuin vanuit het niets op te bouwen, ook het in stand houden van een geĂŤrfd vermogen vereist kunsten vliegwerk

Of bestel hem online via: quotenet.nl/thuisbezorgen

TWEEENTWINTIGSTE JAARGANG NUMMER 6 november/december 2018

KunstKrant

Informatiekrant voor beeldende kunst

NEEMe!

BEAUTy of ThE BATTlE

www.kunstkrant.com

In dit nummer o.a. • CODA: de schoonheid van strijd & sieraden van het rijk • Zadkine aan Zee: perfect retrospectief • Onverwachte wendingen van Pieter Pander • Beeldhouwer Johan Polet - bejubeld en verguisd • Eerbetoon aan ‘onsterfelijke’ Bas Jan Ader • Niets moet en alles mag bij Ton Schulten • Magisch realisme in Museum Folkwang • Boeddha - eeuwenoud en actueel • De goddelijke hand van Da Vinci

Wordt nu abonnee van de KunstKrant: 6 x per jaar voor € 22,50 (buitenland: € 35,-) en maak kans op een origineel schilderij van Pieter Pander: Veulen, olieverf op paneel, 32,5 x 32,5 cm. Dit kunstwerk wordt verloot onder de abonnees. De winnaar wordt eind dit jaar bekend gemaakt. Meer informatie op www.kunstkrant.com

advpan.indd 1

23-10-18 00:26

cultoura

Academische Reizen organiseert jaarlijks zo’n zestig culturele reizen die geleid worden door specialisten op verschillende vakgebieden: archeologen, classici, historici, musicologen en kunsthistorici. Onlangs verscheen de september-uitgave van het magazine CULTOURA met een keur aan bijzondere kunstreizen..

Vier belangrijke kunsttentoonstellingen in Londen

Sir Edward Coley Burne-Jones, Sidonia von Bork, Tate Londen, detail

De Londense musea bieden de komende winter belangrijke tentoonstellingen. De National Gallery brengt de Italiaanse renaissanceschilders Mantegna en Bellini en portretten van Lorenzo Lotto; in het Tate Britain staat de pre-rafaeliet Burne-Jones centraal en Tate Modern schenkt aandacht aan de Franse impressionist Pierre Bonnard. 3-daagse kunstreis 25 t/m 27 januari 2019 o.l.v. drs. Christianne Niesten Reissom: vanaf € 845,- per persoon

Dynamische kunststad New York New York biedt vele nieuwe ontwikkelingen op het gebied van architectuur en kunst. Het stadsbeeld verandert, onlangs met de High Line van landschapsarchitect Piet Oudolf en het indrukwekkende 9/11 memorial. Wij maken een vaartocht rond Manhattan en bezoeken een aantal boeiende kunstcentra: Het Whitney Museum of American Art, de Shed, de Neue Galerie, de Frick Collection en de Cloisters. 5-daagse kunstreis 2 t/m 6 april 2019 o.l.v. kunstcriticus Karel Ankerman Reissom: vanaf € 2.225,- per persoon

Het Whitney Museum of American Art

Dubai en omgeving Het onlangs geopende museum Louvre Abu Dhabi is de aanleding voor een kunsten cultuurverkenning in de Arabische emiraten Abu Dhabi, Dubai en Sharjah. 6-daagse kunstreis 5 t/m 10 februari 2019 o.l.v. kunstcriticus Karel Ankerman Reissom: vanaf € 1.650,- per persoon Louvre, Abu Dhabi

Voor meer culturele reizen en informatie kijkt u op www.academischereizen.nl of bezoek ons op standnummer P1. Telefoonnummer voor het aanvragen van de september-uitgave van CULTOURA: 020 5892940.

photographe Iris Velghe

Kijk voor verkoopadressen op kwastwijnkopers.nl

PAN Magazine LAURENT-PERRIER LA CUVEE oktober '18.indd 1

25-10-18 10:26

3e jaargang nummer 12 prijs € 15,00

For the Love of Art Winter #12 2018/2019

Kunstmagazine

STIJG OP!

+ 30 Museumdirecteuren geven tips voor 2019

Foto Er win Olaf

Het universum-nummer

Bestel het nieuwste nummer voor maar 5 euro! Ga naar seeallthis.com/shop. Pre-order #12 vóór 26 november met kortingscode: stijgop

Advertentie_Pan.indd 1

22/10/18 16:46

Dit weekend ga ik lekker euh... Weet wat er dit weekend speelt. de culturele chatbot kent alle exposities.

adv Goochem PAN 195x277.indd 1

25-10-18 12:12

Het Parool 4 weken voor 4,00 Nu met gratis boek 'ECHT Amsterdams'

cadeau voor u

De mooiste en fijnste plekken van de hoofdstad Samengesteld door de redactie van Het Parool

Ga nu naar parool.nl/hoofdstad - Actie geldig t/m 30 november 2018 -

PA N M a g a z i n e | D e e l n e m e r s l i j s t

Kunsthandel P. de Boer bv Amsterdam T 020 623 68 49 M 06 21 52 00 44 I www.kunsthandelpdeboer.com E info@kunsthandelpdeboer.com 16e- en 17e-eeuwse Hollandse en Vlaamse meesters Stand 121 | pagina 107

Deelnemerslijst A A. Aardewerk Antiquair Juwelier The Hague T 070 324 09 87 I www.aardewerk.com E silver@aardewerk.com Antiek Nederlands zilver en antieke juwelen Stand 122 | pagina 97 Kunstgalerij Albricht Oosterbeek T 026 361 18 76 I www.albricht.nl E info@albricht.nl 19e- en 20e-eeuwse Hollandse en Franse schilderkunst Stand 114 | pagina 87 Angevaren Antiquairs Â´s-Gravenhage T 070 356 10 58 M 06 51 49 57 91 I www.angevarenantiquairs.nl E tom_angevaren@hotmail.com Algemeen antiquair Stand 11 | pagina 126 Antes Art 1900 Â´s-Gravenhage T 06 41 81 02 53 I www.antes-artdeco.nl E info@antes-artdeco.nl Art Nouveau, Art Deco, Design. Franse/ Nederlandse/Italiaanse glaskunst, meubilair en verlichting Stand 89 | pagina 104 ARTITLEDcontemporary Herpen M 06 47 12 18 00 I www.artitled.nl E info@artitled.nl Internationale hedendaagse kunst Stand 88 | pagina 57

ASAP Gallery Rotterdam M 06 57 88 52 91 I http://asap.gallery E asap.gallery@planet.nl Art Projects Stand 42 | pagina 67

Dr. Lennart Booij, Fine Art and Rare Items Amsterdam M 06 55 86 28 62 I www.booij-arts.com E lennartbooij@bkb.nl Stand 86 | pagina 65

Galerie Bart Amsterdam T 020 320 62 08 I www.galeriebart.nl E info@galeriebart.nl Hedendaagse kunst en fotografie Stand 153 | pagina 121

Richard ter Borg Groningen T 050 311 13 35 M 06 218 46 766 I www.terborg.com E galerie@terborg.com Moderne kunst, expressionisme, Groninger ploeg en fotografie Stand 105 | pagina 130

Bastings & Van Tuijl bv Oss T 0412 62 61 38 I www.bastingsantiquairs.com E bastings@bastingsantiquairs.com Schilderijen, Chinees en Japans porselein, bronzen Stand 51 | pagina 90

BorzoGallery Amsterdam T 020 626 33 03 I www.borzo.com E info@borzo.com NUL/Zero, Minimalisme, Conceptuele kunst Stand 29 | pagina 127

Kunsthandel A.H. Bies Eindhoven T +31 40 243 13 77 I www.kunsthandelbies.nl E info@kunsthandelbies.nl Belangrijke schilderijen uit de 19e en begin 20e eeuw. Stand 43 | pagina 53

Bruijstens Modern Art Amsterdam T 020 622 16 82 M 06 53 70 05 95 I www.bruijstens-art.com E contact@bruijstens-art.com Moderne kunst, 20e-eeuwse en hedendaagse kunst Stand 142 | pagina 138

Bijl-van Urk BV Alkmaar M 06 53 42 54 32 I www.bijlvanurk.com E sander@bijlvanurk.com Gespecialiseerd in Nederlandse en Vlaamse Oude Meesters Stand 81 | pagina 92

Bruil & Brandsma Works of Art Amsterdam T 020 341 98 47 I www.bb-worksofart.com E info@bb-art.com Works of art Stand 4 | pagina 100

175

PA N M a g a z i n e | D e e l n e m e r s l i j s t

galerie VAN DEN BRUINHORST Kampen T 038 332 36 74 M 06 15 66 85 04 I www.vandenbruinhorst.com E info@vandenbruinhorst.com Historisch design en toegepaste kunst van Nederlandse modernisten. Stand 5 | pagina 150

C Contempo Galerie Rotterdam M 06 53 26 32 79 M 06 51 88 71 66 I www.contempo.info E info@contempo.info Hedendaagse en actuele kunst Stand 55 | pagina 141 CREATIE ART Goes M 06 53 36 35 47 M 06 53 22 86 72 I www.creatie.biz E info@creatie.biz Moderne en hedendaagse kunst, gespecialiseerd Abstract Post-War Art en New Paris School (Nouvelle École de Paris). Stand 30 | pagina 72

D Daatselaar Fine Art & Antiques Zaltbommel T 0418 71 23 00 M 06 54 39 41 08 I www.daatselaar.com E info@daatselaar.com Algemeen antiquair Stand 37 | pagina 139 Dekker Antiquairs Amsterdam T 020 623 89 92 M 06 27 09 19 40 I www.dekkerantiquairs.com E info@dekkerantiquairs.com Antieke horloges, juwelen en objets d´art Stand 7 | pagina 94

Dep Art Gallery Milaan T +39 02 36 53 56 20 M +39 33 51 99 82 12 I www.depart.it E art@depart.it Moderne kunst Stand 144 | pagina 149 Galerie Dom ´Arte Rucphen T 0165 56 34 15 M 06 51 26 82 72 I www.galeriedomarte.nl E info@galeriedomarte.nl Moderne en hedendaagse kunst Stand 67 | pagina 66 Douwes Fine Art Amsterdam T 020 664 63 62 I www.douwesfineart.com E info@douwesfineart.com Nederlandse, Vlaamse en internationale schilderijen en etsen Stand 80 | pagina 75

E De Galerie van Piet Hein Eek Eindhoven T 040 285 66 10 I www.pietheineek.nl E kunst@pietheineek.nl Hedendaagse kunst en design Stand 85 | pagina 155 Eigenmann Juwelen Den Haag T 070 365 52 55 M 06 42 08 82 51 I www.eigenmann.nl E info@eigenmann.nl Eigentijdse juwelen-ontwerp, vervaardiging en collectie advisering Stand 148 | pagina 71 John Endlich Antiquairs Haarlem M 06 51 22 53 53 I www.johnendlich.nl E info@johnendlich.nl Antiek Nederlands zilver Stand 27 | pagina 78

176

Tiny Esveld Brasschaat T +32 3 312 51 90 M +32 478 21 36 17 I www.tinyesveld.com E info@tinyesveld.com Art nouveau en art deco, met name Emile Gallé, Daum en Charles Schneider. Stand 22 | pagina 86 Etienne Gallery Oisterwijk T 013 529 95 99 M 06 53 89 05 81 I www.etiennegallery.nl E info@etiennegallery.nl Hedendaagse kunst Stand 141 | pagina 123

F Flatland Gallery Amsterdam T 020 330 53 21 I www.flatlandgallery.com E info@flatlandgallery.com Hedendaagse kunst Stand 75 | pagina 93 Galerie Fontana Amsterdam T 020 223 88 33 M 06 21 57 80 45 I www.galeriefontana.com E joris@galeriefontana.com Hedendaagse kunst Stand 103 | pagina 120 Fontijn Antiek Purmerend T 0299 43 64 93 M 06 53 57 38 16 I www.fontijnantiek.com E mfontijn@chello.nl Antieke barometers en wetenschappelijke instrumenten Stand 127 | pagina 147 Foumani Persian Gallery Amsterdam T 020 679 74 30 I www.foumani.com E info@foumani.com Antieke tapijten, Kelims & Midden-Oosterse kunst Stand 103 | pagina 114

PA N M a g a z i n e | D e e l n e m e r s l i j s t

G Bernard C.M. Grijpma Haren T 050 318 76 65 M 06 30 07 49 75 I www.GrijpmaAntiek.nl E info@GrijpmaAntiek.nl Antieke wapens, nautica en zilver Stand 151 | pagina 145 Gude & Meis Antieke Klokken Amsterdam M 06 53 16 29 62 M 06 54 79 07 23 I www.gudemeis.com E info@gudemeis.com Klokken en barometers Stand 26 | pagina 76

H Mark Haasnoot Fine Arts Utrecht M 06 21 71 64 27 I www.markhaasnootfinearts.nl E info@markhaasnoot.nl 19de- en 20ste-eeuwse schilderijen Stand 147 | pagina 134 Hamadi Oriental Art Hattem T 038 444 72 31 M 06 51 15 10 69 I www.hamadi.nl E hamadi@tiscali.nl Chinees en Japans keramiek en oriëntaalse kunstnijverheid Stand 23 Huub Hannen Galerie Maastricht T 043 325 55 52 M 06 53 81 72 84 I www.huubhannen.nl E galerie@huubhannen.nl Hedendaagse kunst Stand 49 | pagina 152 Collectie Harms Rolde Nooitgedacht M 06 51 52 12 82 I www.collectieharms-rolde.nl E info@collectieharms-rolde.nl Hedendaags realisme Stand 68 | pagina 63

Ans Hemke Kuilboer Juweliers Amsterdam T 020 624 62 85 I www.anshemkekuilboer.nl E info@anshemkekuilboer.nl Exclusieve juwelen, antiek en unieke ontwerpen Stand 12 | pagina 108 Heutink Ikonen Zwolle T 038 465 95 24 M 06 13 21 23 27 I www.heutinkikonen.nl E info@heutinkikonen.nl Ikonen Stand 146 | pagina 89 Histoire Gallery Utrecht T 030 269 14 38 M 06 24 75 11 31 I www.histoire.nl E info@histoire.nl Design erfgoed & interieurs Stand 31 | pagina 55 Galerie Helga Hofman Alphen aan den Rijn T 0172 42 11 74 M 06 53 39 67 64 I www.galeriehelgahofman.nl E helga@galeriehelgahofman.nl Internationale hedendaags kunst Stand 102 | pagina 98 Jan van Hoof Galerie ´s-Hertogenbosch T 073 614 23 43 M 06 15 21 78 78 I www.janvanhoofgalerie.nl E denbosch@janvanhoofgalerie.nl Hedendaagse kunst Stand 13 | pagina 113 per van der Horst Gallery Taipei T 070 362 86 24 M 06 50 82 98 99 I www.pervanderhorst.com E info@pervanderhorst.com Moderne & hedendaagse kunst en design Stand 143 | pagina 124

177

Hotei Japanese Prints Leiden T 071 514 35 52 I www.hotei-japanese-prints.com E ukiyoe@xs4all.nl Japanse prenten, schilderingen, geïllustreerde boekjes en Japanse art deco. Japanse hedendaagse prentkunst en keramiek. Stand 155 | pagina 110

J Janknegt Gallery Laren T 035 533 65 60 M 06 53 34 48 85 I www.janknegtgallery.com E janknegtgallery@gmail.com Hedendaagse kunst Stand 20 | pagina 88 Jaski Amsterdam T 020 620 39 39 I www.jaski.nl E info@jaski.nl Cobra en hedendaagse kunst Stand 34 | pagina 151

K Kahmann Gallery Amsterdam T 020 846 07 70 I www.kahmanngallery.com E info@kahmanngallery.com Fotografie, zowel vintage fotografie als hedendaagse fotografie Stand 28 | pagina 59 Kanalidarte Brescia, Italië T +39 030 531 11 96 I www.kanalidarte.com E info@kanalidarte.com Moderne en hedendaagse kunst Stand 14 | pagina 101 Galerie Roger Katwijk Amsterdam T 020 627 38 08 M 06 16 95 48 49 I www.rogerkatwijk.com E info@galerierogerkatwijk.nl Hedendaagse kunst Stand 69 | pagina 73

PA N M a g a z i n e | D e e l n e m e r s l i j s t

Hein A.M. Klaver Kunsthandel Baarn T 035 543 52 96 M 06 50 27 89 05 I www.heinklaver.nl E info@heinklaver.nl Werken op papier Stand 71 | pagina 96

Arnold Ligthart kunsthandel & Bemiddeling Amsterdam M 06 53 32 51 58 I www.arnoldligthart.com E arnoldligthart@live.nl 19e- en 20e-eeuwse schilderkunst Stand 72 | pagina 119

Carla Koch Amsterdam M 06 42 39 74 40 E ckoch@xs4all.nl I www.carlakoch.nl Hedendaags glas en keramiek Stand 24 | pagina 62

Limburg Antiquairs ´s-Gravenhage T 070 34 55 103 M 06 10 75 56 32 E Limburgantiquairs@casema.nl Algemeen antiquair Stand 129 | pagina 112

Galerie Rob Koudijs Amsterdam T 020 331 87 96 M 06 13 90 55 54 I www.galerierobkoudijs.nl E info@galerierobkoudijs.nl Hedendaagse kunstsieraden Stand 124 | pagina 106

L Frides Laméris Kunsten Antiekhandel vof Amsterdam T 020 626 40 66 M 06 19 45 80 30 I www.frideslameris.nl E info@frideslameris.nl Glas, keramiek, objets de collection Stand 1 | pagina 154 LangArt Amsterdam M 06 24 60 50 88 I www.langart.nl E info@langart.nl Stand 125 | pagina 105 Galerie Lieve Hemel Amsterdam T 020 623 00 60 M 06 29 03 90 95 I www.lievehemel.nl E galerie@lievehemel.nl Hedendaags realisme in schilderkunst en hedendaags zilver Stand 9 | pagina 142

M Feng-Chun Ma Chinese & Japanese Art Consultancy Amsterdam T 020 420 82 48 I www.fengchunma.com E info@fengchunma.com Chinees en Japans keramiek, kunstnijverheid en schilderijen Stand 48 | pagina 99 Galerie Marzee Nijmegen T 024 322 96 70 I www.marzee.nl E mail@marzee.nl Hedendaagse kunstsieraden Stand 87 | pagina 95 Inter-Antiquariaat Mefferdt & De Jonge Amsterdam T 020 664 08 41 M 06 53 73 74 22 I www.inter-antiquariaat.nl E interantiquariaat@chello.nl Antieke land- en zeekaarten, stadsgezichten, prenten en tekeningen Stand 54 | pagina 146 Kunsthandel Meijer Utrecht T 030 233 25 03 M 06 42 36 01 48 I www.kunsthandelmeijer.nl E jsmeijer@hetnet.nl Internationale kunst vanaf 1900, pop-art, zero en minimal art Stand 15 | pagina 81

178

Mentink & Roest Ingen T 0344 60 36 06 M 06 29 04 85 15 I www.mentinkenroest.com E info@mentinkenroest.com Antieke klokken, horloges, barometers en meetkundige instrumenten Stand 106 | pagina 102 Galerie Martin Mertens Berlin T +49 30 440 433 50 M +49 176 62 19 03 04 I www.martinmertens.com E info@martinmertens.com Moderne en hedendaagse kunst Stand 140 | pagina 136 Galerie Mokum Amsterdam T 020 624 39 58 M 06 51 54 99 96 I www.galeriemokum.com E info@galeriemokum.com Figuratieve schilderkunst, vooral van Nederlandse bodem Stand 90 | pagina 144 Morentz Waalwijk T 0416 65 01 40 I www.morentz.com E info@morentz.com Design meubelen Stand 74 | pagina 80 MPV Gallery ´s-Hertogenbosch T 073 61 25 774 M 06 54 69 47 28 I www.mpvgallery.com E info@mpvgallery.com Hedendaagse kunst Stand 84 | pagina 64

O Tom Okker Art bv Hazerswoude-dorp T 0172 58 80 62 I www.tomokkerart.nl E info@tomokkerart.nl Galerie gespecialiseerd in Cobra, moderne en hedendaagse kunst Stand 6 | pagina 74

PA N M a g a z i n e | D e e l n e m e r s l i j s t

Sue Ollemans Oriental Works of Art London T +44 7775 566 356 I www.ollemans.com E info@ollemans.com Oosterse kunstnijverheid Stand 33 | pagina 111 Dolf D. van Omme 19th-21st Century European Fine Arts Amsterdam T 020 427 46 42 M 06 18 81 85 55 I www.dolfvanomme.nl E info@dolfvanomme.nl Europese schilderijen en werken op papier uit de 19e/20e eeuw Stand 53 | pagina 84 Oranda Jin Japanese paintings & painters´ pottery ‘s-Hertogenbosch T 073 621 89 51 M 06 34 74 44 42 I www.orandajin.com E orandajin@home.nl Japanse schilderingen, tekeningen en schildersceramiek Stand 101 | pagina 83 Oyens & Van Eeghen Amsterdam T 020 514 16 16 I www.oyens.com E info@oyens.com Vermogensbeheer Stand 83

P Axel Pairon Gallery Knokke-Zoute M +32 498 102 815 I www.axelpairon.com E info@axelpairon.com Hedendaagse kunst en vintage design Stand 10 | pagina 116 Passage Arts Utrecht M 06 53 51 60 91 I www.arts1900.nl E arts1900@xs4all.nl 20e eeuwse toegepaste kunst (int.) Stand 112 | pagina 143

Eduard Planting Gallery | Fine Art Photographs Amsterdam T 020 320 67 05 M 06 15 00 77 77 I www.eduardplanting.com E info@eduardplanting.com 20e-eeuwse en hedendaagse fotografie Stand 131 | pagina 85 Polak Works of Art Amsterdam T 020 627 90 09 I www.polakworksofart.com Algemeen antiquair Stand 41 | pagina 61 Kunsthandel Pygmalion Maarssen T 0346 55 67 36 M 06 49 42 15 02 I www.pygmalion-art.com E Jaap.Versteegh@pygmalion-art.com Schilderkunst, beeldhouwkunst en grafiek (1850-1950) Stand 111 | pagina 125

Q QLICK Gallery Amsterdam T 020 779 44 78 I www.qlickgallery.com E info@qlickgallery.com Stand 52 | pagina 133

Residence Magazine Amsterdam T 020 758 10 00 I www.residence.nl E info@residence.nl Residence is het interieurmagazine voor de kosmopoliet met een warm hart voor kunst. Residence inspireert met spannende interviews, verleidelijke verhalen en verbindt liefhebbers met experts. Stand 50 De Rijk Fine Art ´s-Gravenhage M 06 53 95 34 93 E galeriederijk@hetnet.nl Zero en nul kunst Stand 154 | pagina 153 Rondom 1920 ´s-Gravenhage M 06 17 06 60 01 I www.rondom1920.nl E info@rondom1920.nl Art nouveau, art deco zilver en antiek zilver Stand 150 | pagina 117 Jacob J. Roosjen SRI® Breukelen M 06 53 26 82 80 I www.jacobroosjen.com E jacob.roosjen@gmail.com Europees zilver Stand 46 | pagina 141

R Rademakers Gallery Amsterdam T 020 622 54 96 M 06 42 30 22 93 I www.rademakersgallery.com E info@rademakersgallery.com Hedendaagse kunst, fotografie, fashion & design Stand 3 | pagina 69 Galerie Ramakers Den Haag T 070 363 43 08 I www.galerieramakers.nl E info@galerieramakers.nl Copyright foto: René van der Hulst Hedendaagse kunst, zowel tweeals driedimensionaal Stand 107 | pagina 68

179

drs. J.C. van Schaik Zwolle T 038 333 65 42 E schai132@planet.nl (Franse) schilderkunst 1840-1940 Stand 132 | pagina 131 Robert Schreuder Antiquair Amsterdam T 020 675 48 67 M 06 24 28 95 50 I www.robertschreuder.nl E info@robertschreuder.nl Grand Tour souvenirs, meubelen, studeerkamer- en verzamelobjecten Stand 45 | pagina 57

PA N M a g a z i n e | D e e l n e m e r s l i j s t

Schulman BV Amsterdam T 020 320 91 01 I www.schulman.nl E info@schulman.nl Numismatiek Stand 44 | pagina 126 Scriptum Art Books Schiedam T 010 427 10 22 I www.scriptumart.nl E art@scriptum.nl Kunstboeken Stand 136 Hidde van Seggelen Hamburg M +49 172 836 6893 I www.hiddevanseggelen.com E info@hiddevanseggelen.com Hedendaagse kunst Stand 40 | pagina 54 Mark Smit Kunsthandel Ommen T 0529 46 92 80 I www.marksmit.nl E info@marksmit.nl 19e en 20e eeuwse schilderijen Stand 16 | pagina 77 SmithDavidson Gallery Amsterdam T 020 626 5945 M +1 786 397 5546 I smith-davidson.com E info@smith-davidson.com Moderne en hedendaagse schilderkunst en fotografie Stand 126 | pagina 156 Steltman Juwelier Den Haag T 070 346 96 01 I www.steltman.nl E juwelier@steltman.nl Klassieke en hedendaagse juwelen van hoge kwaliteit, veelal uit eigen atelier, diamant en gekleurde edelstenen, mechanische high-end horloges, vintage horloges Stand 47 | pagina 129

Marjan Sterk Fine Art Jewellery Amsterdam T 020 624 87 03 M 06 53 21 44 45 I www.marjansterk.nl E info@marjansterk.nl Antieke en vintage juwelen Stand 2 | pagina 58 Kunsthandel Inez Stodel Amsterdam M 06 21 87 80 71 I www.inezstodel.com E info@inezstodel.com Antieke juwelen, decoratieve objecten en micromozaïeken Stand 21 | pagina 53 Salomon Stodel Antiquités Amsterdam T 020 623 16 92 M 06 53 93 15 19 I www.salomonstodel.com E stodel@wxs.nl Algemeen antiquair Stand 123 | pagina 137 Kunsthandel Studio 2000 Blaricum T 035 640 94 32 I www.studio2000.nl E blaricum@studio2000.nl Schilderijen en werken op papier uit de 19de en 20ste eeuw Stand 63 | pagina 79

T Tóth Ikonen Huizen M 06 53 46 82 36 I www.tothikonen.com E info@tothikonen.com Russische ikonen Stand 8 | pagina 103

V Kunstzalen A. Vecht Amsterdam T 020 623 47 48 M 06 55 14 59 90 I www.kunstzalenavecht.com E a.vecht@planet.nl Sculpturen, works of art, glas, 19e/20e-eeuwse schilderijen Stand 113 | pagina 109

180

Verbeek-Schuttelaar Antiquair Juwelier Amsterdam T 020 330 43 43 M 06 53 20 65 78 I www.verbeekschuttelaar.nl E info@verbeekschuttelaar.nl Gesigneerde juwelen uit de 20ste eeuw en bijzonder Nederlands zilver Stand 109 | pagina 122 Galerie de Vis Harlingen T 0517 41 71 16 M 06 12 21 78 05 I www.galeriedevis.nl E info@galeriedevis.nl Hedendaagse kunstenaars, voornamelijk uit Nederland Stand 145 | pagina 135

W Het Ware Huis Lage Mierde T 013 509 28 11 M 06 50 95 57 28 I www.hetwarehuis.nl E info@hetwarehuis.nl Art Nouveau en Art Deco Stand 112 | pagina 132 Zilvergalerie de Watertoren Schoonhoven M 06 22 71 85 53 I www.zilvergalerie.nl E info@zilvergalerie.nl Hedendaagse zilversmeedkunst Stand 73 | pagina 82 Galerie Wilms Venlo M 06 43 59 94 07 M 06 40 16 46 53 I www.galeriewilms.nl E info@galeriewilms.nl Hedendaagse kunst Stand 64 | pagina 60 E.J. van Wisselingh & Co Haarlem T 023 531 05 05 M 06 54 70 65 55 I www.wisselingh.com E wdewinter@wisselingh.com Hollandse en Franse meesters uit de 19de en 20ste eeuw Stand 110 | pagina 148

PA N M a g a z i n e | D e e l n e m e r s l i j s t

Wonderwood Amsterdam T 020 625 37 38 M 06 51 38 22 032 I www.wonderwood.nl E info@wonderwood.nl Plywood design uit de 30/40/50-er jaren Stand 133 | pagina 115

Z ZERP Galerie Rotterdam T 010 846 37 30 M 06 27 82 34 56 I www.zerp.nl E info@zerp.nl Hedendaagse kunst Stand 134 | pagina 118 Kunsthandel Mieke Zilverberg Amsterdam T 020 625 95 18 M 06 53 83 26 01 I www.miekezilverberg.com E info@miekezilverberg.com Archeologische Kunst en voorwerpen uit de Klassieke Oudheid, Egypte en West Azië, antieke munten uit de Griekse en Romeinse Oudheid Stand 130 | pagina 70 Gallery Zitzo Amsterdam M 06 27 31 13 96 I www.zitzo.com E info@zitzo.com 20ste-eews design Stand 149 | pagina 91

Media Paviljoen The Art Loss Register London T +44 207 8415 780 I www.artloss.com E info@artloss.com Internationale database voor herkomst onderzoek van kunst en antiek Stand P4 COLLECT / Kunst- en Antiek Journaal Schiedam T 010 473 93 91 I www.collectkaj.nl E antiek@ips.be COLLECT is hét magazine voor de kunstliefhebber en -verzamelaar Stand P6 Cultoura Stichting voor Academische Reizen ´s-Hertogenbosch T 020 589 29 40 I www.academischereizen.nl E info@academischereizen.nl Magazine voor kunst, geschiedenis, archeologie Stand P1

181

Masterart T +32 2 627 00 00 I www.masterart.com Kunstplatform voor kunstobjecten, galerieën en de kunsthandel Stand P3 Tableau Fine Arts Magazine Amsterdam T 020 664 85 43 I www.tableaumagazine.nl E tableaumedia@kpnmail.nl De mooiste en meest complete gids door de wereld van beeldende kunst, antiek en design Stand P2 Vind Magazine Hoorn T 0229 82 02 14 I www.vindmagazine.nl E info@vindmagazine.nl Vind Geschiedenis, Archeologie, Kunst en Antiek Stand P5

PA N M a g a z i n e | C o l o f o n

Colofon Design

Deelname

Studio Enkelvoud

Aanvragen voor PAN Amsterdam 2019 kunt u indienen via onze site. Toelating geschiedt alleen na goedkeuring en op uitnodiging van de Raad van Commissarissen.

Productie Yvonne van den Eerenbeemt

Teksten

Bij het betreden van de beurs gelden onze algemene bezoekers voorwaarden. Deze vindt u op www.pan.nl/bezoek en zijn opvraagbaar bij de informatiebalie.

Miluska van 't Lam

Redactie Jan Peter Verhagen | Coco Bannenberg | Frederique Hanssen

Uiterste zorg is besteed aan deze uitgave, de beschrijvingen en verwijzingen van de geïllustreerde objecten vallen geheel onder de verantwoordelijkheid van de deelnemers. Niets uit dit magazine mag worden gebruikt zonder schriftelijke toestemming van de organisatie.

Fotografie voorwoord Bodine Koopmans, Dik Nikolai

Druk Damen Drukkers, Werkendam

PAN Amsterdam Uitgave

Barbara Strozzilaan 201 1083 HN Amsterdam T 0411 64 44 40 E info@pan.nl I www.pan.nl

182

PAN Amsterdam 17-24 november 2019

Vermogensbeheer