Παγχαλκιδικός Λόγος, τεύχος 28

ΠΑΓΧΑΛΚΙΔΙΚΟΣ ΛΟΓΟΣ ΠΕΡΙΟΔΙΚΗ ΕΚΔΟΣΗ ΤΟΥ ΠΑΓΧΑΛΚΙΔΙΚΟΥ ΣΥΛΛΟΓΟΥ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ «Ο ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΗΣ»

RE

Ταχ. Γραφείο

PR

020050

ES

ST

X+5

Θεσ/νίκης 16

Αριθμός Αδείας

SS POS T

ΠΛΗΡΩΜΕΝΟ ΤΕΛΟΣ

P

ΜΑΝΤΩΣ ΜΑΥΡΟΓΕΝΟΥΣ 23 - Τ.Κ. 542 49, ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ

O S P

ΤΕΥΧΟΣ 28ο • Ιούλιος -Αύγουστος -Σεπτέμβριος 2016

Π Ε Ρ Ι Ε ΧΟ Μ Ε ΝΑ

ΠΑΓΧΑΛΚΙΔΙΚΟΣ ΛΟΓΟΣ Περιοδική έκδοση του Παγχαλκιδικού Συλλόγου Θεσσαλονίκης «Ο ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΗΣ» ΄Ετος ιδρύσεως 1903 Μαντώς Μαυρογένους 23, Τ.Κ. 542 49 Θεσ/νίκη Τηλ. 2310/323-839, κιν. 6946/470 157, φαξ 2310/326-108 Ηλεκτρ. δ/νση: www.panchalkidikos.gr E-mail Συλλόγου: panchalkidikos@gmail.com, E-mail Προέδρου: mkartsioti@gmail.com ΙΟΥΛΙΟΣ - ΑΥΓΟΥΣΤΟΣ - ΣΕΠΤΕΜΒΡΙΟΣ 2016 Επιτροπή Έκδοσης: Αυγολούπης Σταύρος, Καθηγητής Αστρονομίας του ΑΠΘ Καραμίχος Ιωάννης, Φιλόλογος Καρτσιώτης Μιχαήλ, τ. Εκπαιδευτικός, πρόεδρος του Δ.Σ. του Παγχαλκιδικού Συλλόγου Θεσσαλονίκης Κοντογιαννόπουλος Κωνσταντίνος, Μαθηματικός Παπάγγελος Ιωακείμ, δρ. Αρχαιολόγος Τσαμουρτζή Μαρία, Αρχιτέκτων Τσίκουλας Ιωάννης, Καθηγητής Ιατρικής του ΑΠΘ Ιδιοκτήτης: Παγχαλκιδικός Σύλλογος Θεσσαλονίκης Εκδότης - Διευθυντής: Μιχαήλ Θ. Καρτσιώτης, Πρόεδρος του Διοικητικού Συμβουλίου του Συλλόγου. Το περιοδικό εκδίδεται με χορηγίες συμπατριωτών, φίλων και φορέων και αποστέλλεται δωρεάν. Σελιδοποίηση, Εκτύπωση: GRAFIS Νέα Ραιδεστός Θεσσαλονίκης, Τηλ. 2310.466.776 e-mail: despoina@lithographia.gr

Αρ. Λογαριασμού: Πειραιώς 6 2 3 3 0 4 0 0 3 2 5 7 2 Χορηγός της έκδοσης του παρόντος 28 τεύχους είναι ο Κύριος Ιωάννης Τζίτζιος, πολιτικός μηχανικός, Δήμαρχος Δήμου Σιθωνίας. ου

Εικόνες εξωφύλλου και οπισθοφύλλου. Από την εκδήλωση "Ο χορός και το τραγούδι από την εποχή του Αριστοτέλη μέχρι σήμερα", 8 Ιουνίου 2016. Οι "ιέρειες"-κοπέλες του Παγχαλκιδικού σε αρχαιοελληνικούς χορούς (βλ. σελ. 28, 29, 41, 48).

ΔΙΟΙΚΗΤΙΚΟ ΣΥΜΒΟΥΛΙΟ Πρόεδρος: Μιχαήλ Θεμ. Καρτσιώτης (Πετροκέρασα) Αντιπρόεδρος: Πάνος Βερροιώτης (Πολύγυρος) Γεν. Γραμματέας: Ιωάννης Κοτσάνης (Αρναία) Ταμίας: Αβραάμ Παπαδόπουλος (Βράσταμα) Ειδ. Γραμματέας: Αστέριος Λυρτζής (Ταξιάρχης) Μέλος: Αναστασία Σούστα-Δάφφα (Νεοχώρι) Μέλος: Θεόδωρος Τσαμούρης (Αρναία) Μέλος: Ανδρομάχη Κωστοπούλου (Άθυτος) Μέλος: Άννα Τσότσου-Κυργιαφίνη (Βράσταμα) Αναπληρωματικά μέλη Χρήστος Σαρ. Κουτσός (Βάβδος) Αθανάσιος Δημηνάς (Παλαιόκαστρο) Μίνα Γιαννακάρη (Πολύγυρος) Κονδυλένια Τζούμα-Ζαμπόκα (Ν. Καλλικράτεια) Εξελεγκτική Επιτροπή Φώτης Ταλέας (Νέα Ρόδα) Αστέριος Βαμβακάς (Πολύχρονο) Γεώργιος Χαλκιάς (Αγ. Νικόλαος) Αναπληρωματικά μέλη Αλέξανδρος Οικονομίδης (Ν. Τρίγλια) Αθανάσιος Χατζηπαπάς (Ν. Μουδανιά)

■ Κύριο άρθρο. Επιστολή-Πρόσκληση ■ Καϊάφα-Σαροπούλου Μίνα,

Δεκαπενταύγουστος: Γιορτάζει η Μεγαλόχαρη

■ Καρτσιώτης Θεμ. Μιχαήλ, ■ ■ ■ ■ ■ ■ ■ ■ ■ ■ ■ ■ ■ ■ ■ ■

Οι τέσσερις θαυματουργές εικόνες της Παναγίας στο Άγιον Όρος Καραστέργιος Μ. Χρήστος, Ο Απόστολος Παύλος και η Ιερισσός Κουτσός Θ. Μιχάλης, Η αριστοτελική ηθική Σιμώνης Ορέστης, Αναφορές στον Αριστοτέλη Τσαμούρης Θεόδωρος, Η πενία πολλών εστίν ενδεής, η δε απληστία πάντων Πάππας Ν. Βασίλειος, Κέντρο αριστοτελικών ερευνών και μελέτης των αρχαίων Σταγείρων Τσαμουρτζής Αθανάσιος, Ίδρυση Αριστοτελικού Συνεδριακού Κέντρου στα αρχαία Στάγειρα Πούλιος Μαυροδής, Η Χαλκιδική κι ο Αριστοτέλης (ποίημα) Καραμίχος Γιάννης, Ιερή τέφρα (ποίημα) Κυρίμης Στυλιανός, Η επανάσταση της Χαλκιδικής την 6η Απριλίου 1854 Γουδήρας Β. Δημήτρης, Το Λειβάδι Χαλκιδικής στην επανάσταση του 1821 Χρηστίδης Παν. Πέτρος, Ο Ι.Ν. του Ευαγγελισμού της Θεοτόκου στα Βράσταμα Κατσίκας Χ. Γεώργιος, Το Μεταγγίτσι και η ιστορική διαδρομή του από την ίδρυσή του μέχρι σήμερα Μακρογιάννης Τιμολέων, Το άθλημα της πάλης στο πανηγύρι του Αγίου Μάμαντος επί τουρκοκρατίας Αυγολούπης Ι. Σταύρος, Πιπερού -δροσολογού Τσίκουλας Γιάννης, Οι θεατρίνοι Κανατάς Δ. Γιάννης, Σαν απόψι τέτοια μέρα...

- Η δράση του Συλλόγου μας - Η δράση άλλων Συλλόγων και φορέων - Νέα της ΧαλκιΔικής μας - Επιστολές που λάβαμε - Βιβλία και λοιπά έντυπα που λάβαμε - Πένθη, ευχαριστήριο και συγχαρητήρια - Η χορηγία και οι χορηγοί - Νέα μέλη του Συλλόγου - Τα τμήματα που θα λειτουργήσουν εφέτος - Παραρτήματα, αντιπρόσωποι και ανταποκριτές - Πρόγραμμα εκδηλώσεων και εκδρομών Δ΄ τριμήνου

1 2

4 7 9 11 12

13

16 18 19 20 23 26

31

34 35 36 39 40 43 45 47 47 48 49 50 52 53 56

Φιλολογική επιμέλεια : Αθανάσιος Χριστιανός Τα ενυπόγραφα άρθρα εκφράζουν τις απόψεις των συντακτών τους. Όσα δεν φέρουν υπογραφή συντάσσονται από τον εκδότη. Υπενθυμίζεται ότι οι εργασίες προς το περιοδικό δεν πρέπει να υπερβαίνουν τις 1800 - 2000 λέξεις ή 9000 περίπου χαρακτήρες (χτυπήματα).

ΙΟΥΛΙΟΣ - ΑΥΓΟΥΣΤΟΣ - ΣΕΠΤΕΜΒΡΙΟΣ 2016

ΠΡΟΣ ΟΛΕΣ ΤΙΣ ΝΕΕΣ ΚΑΙ ΟΛΟΥΣ ΤΟΥΣ ΝΕΟΥΣ ΠΟΥ ΠΕΤΥΧΑΝ ΚΑΙ ΕΙΣΗΧΘΗΣΑΝ ΣΤΑ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΑ ΚΑΙ ΣΤΑ ΑΛΛΑ ΑΝΩΤΑΤΑ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΑ ΙΔΡΥΜΑΤΑ ΚΑΙ ΤΟΥΣ ΓΟΝΕΙΣ ΤΟΥΣ Ανοιχτή επιστολή-πρόσκληση Αγαπητά μας παιδιά, όλα αυτά, μαζί με τις εκδόσεις του Συλλόγου (περιοδικό ΠΑΓΧΑΛΚΙΔΙΚΟΣ ΛΟΓΟΣ κ. ά.) σας προσφέρονται εντελώς δωρεάν, χωρίς εγγραφές και συνδρομές. Πληρώνουν οι μεγαλύτεροι για εσάς. Ο σκοπός του Συλλόγου μας είναι ένας, να σας βοηθήσουμε να βρείτε αυτό που θα σας προσφέρει ευχαρίστηση, ψυχαγωγία αλλά και κοινωνική παιδεία, ώστε να γεμίσετε το χρόνο σας επωφελώς για τη συγκρότηση της προσωπικότητάς σας. Πέραν τούτου, στον «Παγχαλκιδικό» θα γνωρίσετε και πολλούς από τους καθηγητές σας. Πολλοί είναι οι Χαλκιδικιώτες καθηγητές στα ΑΕΙ και ΑΤΕΙ, τακτικά μέλη του Συλλόγου μας, που συμμετέχουν στην έκδοση του περιοδικού, στην πραγματοποίηση επιστημονικών εκδηλώσεων, αλλά και γενικά στη διοίκηση και τη λειτουργία τού Συλλόγου. Θα συγχρωτιστείτε μαζί τους και θα χαρείτε αυτή τη συναναστροφή με ανθρώπους ουσιαστικούς και δημιουργικούς. Και βέβαια ΠΡΩΤΑ ΟΙ ΣΠΟΥΔΕΣ! Πρώτα για τα μαθήματα, τα εργαστήρια, τη μελέτη και μετά ο «Παγχαλκιδικός». Η παρούσα πρόσκληση δεν αφορά μόνο τις νέες φοιτήτριες και τους νέους φοιτητές. Απευθύνεται και αφορά όλα τα νεαρά παιδιά, ήδη φοιτητές, σπουδαστές από προηγούμενα έτη που ήδη σπουδάζουν, παιδιά που θα προετοιμασθούν για μια δεύτερη ευκαιρία, εργαζόμενους, ανέργους κλπ. Η νεολαία για τον «Παγχαλκιδικό» είναι ενιαία χωρίς διαχωρισμούς και αποκλεισμούς. Φίλοι γονείς, προτρέψτε τα παιδιά σας, είτε αυτά πέτυχαν εφέτος είτε τα προηγούμενα χρόνια, είτε εργάζονται ή προετοιμάζονται για τη ζωή, να έρθουν στο Παγχαλκιδικό Σύλλογο, που καλύπτει όλη τη Χαλκιδική και τη Θεσσαλονίκη. Γνωρίζετε χρόνια τώρα ότι μέσα σε ένα περιβάλλον σύγχρονο, υπεύθυνο και ασφαλές, ταυτόχρονα με τις σπουδές τους πολλά έχουν να ωφεληθούν. Τα περιμένουμε… ΚΑΛΗ ΑΚΑΔΗΜΑΪΚΗ ΧΡΟΝΙΑ ΣΕ ΟΛΟΥΣ Το Δ.Σ. Δ/νση των γραφείων και επικοινωνία στη σελίδα 3

Μήνας Αύγουστος 2016. Τα αποτελέσματα για την εισαγωγή στα ΑΕΙ και ΑΤΕΙ, που με τόση ανυπομονησία περιμέναμε όλοι, ανακοινώθηκαν. Χαρές, χαμόγελα, αγκαλιές και φιλιά γέμισε η κάθε οικογένεια από την επιτυχία του παιδιού της. Ωραίες στιγμές, ωραίες ώρες! Τα συγχαρητήρια, τα κεράσματα, τα λουλούδια και τα τηλέφωνα που κουδουνίζουν δίνουν ένα ξεχωριστό τόνο στα σπίτια. Πολύχρονες προσδοκίες και όνειρα των νέων και των οικογενειών τους παίρνουν το δρόμο για την πραγμάτωσή τους. Μαζί χαίρεται και ελπίζει ολόκληρη η ελληνική κοινωνία, που βλέπει χιλιάδες νεαρά κορίτσια και αγόρια, με όνειρα και δυναμισμό, έτοιμα να ριχτούν στον αγώνα για την κατάκτηση της γνώσης και της ζωής. Έτσι, κάθε χρόνο τούτες τις μέρες, ξαναγεννιέται η ελπίδα: τούτα τα παιδιά θα μορφωθούν, θα ζυμωθούν στο καμίνι των Πανεπιστημίων και των άλλων Ανωτάτων Ιδρυμάτων και, όταν με το καλό ολοκληρώσουν τις σπουδές τους, θα οδηγήσουν τον τόπο μας σε ένα καλύτερο αύριο. ΣΥΓΧΑΡΗΤΗΡΙΑ, λοιπόν! ΚΑΛΕΣ ΣΠΟΥΔΕΣ και ΠΕΤΥΧΗΜΕΝΗ ΑΚΑΔΗΜΑΪΚΗ ΠΟΡΕΙΑ! Αγαπητά μας παιδιά, Ο Παγχαλκιδικός Σύλλογος στους κόλπους του οποίου εντάχθηκαν, μεγάλωσαν και ανδρώθηκαν τέσσερις γενιές Χαλκιδικιωτών και φίλων, χαίρεται κι αυτός με την επιτυχία σας και σας καλεί με την ιδιότητα της φοιτήτριας και του φοιτητή πλέον, ως υπεύθυνους ακαδημαϊκούς πολίτες, να έρθετε στους κόλπους του Παγχαλκιδικού Συλλόγου και να ενταχθείτε στα τμήματά του. Εδώ θα γνωρίσετε κι άλλους νέους, κορίτσια και αγόρια, συμπατριώτες σας. Θα δημιουργήσετε νέες φιλίες κι ελπίζουμε ότι θα βρείτε διέξοδο στις αναζητήσεις σας, τραγουδώντας στη νεανική χορωδία, χορεύοντας στο νεανικό χορευτικό, μετέχοντας σε νεανικές εκδρομές και σε ποικίλες άλλες εκδηλώσεις. Εδώ θα παρακολουθήσετε ενδιαφέρουσες διαλέξεις από σοφούς καθηγητές, θα συμμετάσχετε σε φιλολογικά βραδινά κι επιστημονικές ημερίδες, σε μουσικές βραδιές κι αφιερώματα κλπ., κλπ.

1

ΠΑΓΧΑΛΚΙΔΙΚΟΣ ΛΟΓΟΣ, Τεύχος 28ο

ΔΕΚΑΠΕΝΤΑΥΓΟΥΣΤΟΣ: ΓΙΟΡΤΑΖΕΙ Η ΜΕΓΑΛΟΧΑΡΗ Θεοτόκος μετέστη!... Αληθώς, μετέστη!... και «...χαίρει πάσα η κτίσις, Αγγέλων το σύστημα και ανθρώπων το γένος» ΜΙΝΑ ΚΑΪΑΦΑ-ΣΑΡΟΠΟΥΛΟΥ Αρχαιολόγος - Δρ. Αρχιτεκτονικής

Έφτασε

τόπτης μάρτυρας της αιματοβαμμένης ιστορίας του. Λαμπρή η πανήγυρη και στο Αιγαίο, σε όλες τις ατάκτως ερριμμένες γήινες σταξιές στο γαλάζιο καμβά του. Πιότερο όμως η πίστη κοχλάζει στης Τήνου το νησί, αφού εκεί η Παναγιά του Ευαγγελισμού υψώνει κάθε χρόνο το πιο ηγεμονικό της παράστημα από όλες. Ανταπαντά θαρρείς απ΄ το Ιόνιο η Παναγιά η Φιδιώτισσα από την Κεφαλονιά, που επικυρώνει κάθε χρονιά θριαμβικά την ιερότητά Της μετουσιώνοντας τη χάρη Της σε βελούδινα φίδια σταυροσημαδεμένα, για να θυμίζει παντού ότι παραμένει πάντα «...ἀμυντήριον ἐχθρῶν ὁρατῶν τε καὶ ἀοράτων...». Τιμάται η Παναγία στην Ελλάδα όλη και φέτος με κατανυκτικούς εσπερινούς που μνημονεύουν την κοίμηση και ενθυμούνται την κήδευσή Της, τιμάται και δοξάζεται η του Θεού μητέρα με πανηγυρικές λειτουργίες, που διαλαλούν το χαροποιόν πένθος, που γιορτάζουν την ένσωμη Μετάσταση. Προσκυνάται η άφθατη δόξα Της με λιτανείες λαμπαδηφόρες και περιφορές χρυσοποίκιλτων επιταφίων, με μεγαλοπρεπείς πομπές, κόλλυβα και αρτοκλασίες. Ακολουθίες της λύπης και της αγαλλίασης ξεδιπλώνονται στη Σαμαρίνα, ηπειρώτικοι σκοποί αντιλαλούν στη Βίτσα και το Τσεπέλοβο, ενώ στη Σιάτιστα στην Παναγιά του Μικροκάστρου καβαλάρηδες περιστοιχισμένοι από εγκώμια καταφτάνουν για να διαλαλήσουν τη χάρη Της. Οι Χιώτες, χαίρουν και αγάλλονται χορεύοντας χορό χαρούμενο και πεταχτό (Πυργούσικο), ενώ η Παναγιά η Εκατονταπυλιανή, πριν το γιορτινό άκουσμα του Μπάλου, αναμένει βεγγέρα από λαμπαδηφόρους που φτάνουν στη Χάρη Της με καΐκια. Αργόσυρτος και σχεδόν κατανυκτικός είναι κάθε Δεκαπενταύγουστο ο Κάτω Χορός μπρος στην Παναγιά στην Κάρπαθο. Πλέκονται τα βήματα αργά για να ακολουθήσει μετά μεγάλο γλέντι, μία διμερής ιεροτελεστεία θαρρείς, γοητευτική, που ξεδιπλώνεται με μαεστρία, έμπρακτος αντικατοπτρισμός της μεγάλης μέρας, που περιέχει μοιρολόι θρηνητικό και ευθύς αμέσως χαρά ανεκλάλητη. Στη Νίσυρο στην Παναγιά τη Σπηλιανή, την ίδια μέρα, κόλλυβα και λιτανεία σμίγουν με γλέντι τρανό, όπως η άφατη θλίψη έρχεται αντάμα με τη μεγάλη Της δόξα. Ανάλογοι εορταστικοί σφυγμοί χτυπούν και σε περικαλλή ναό στη Μ. Παναγία, στα κατάφυτα ανατολικά πρανή του Χολομώντα. Εκεί, στης Χαλκιδικής μας τα ψηλώματα, στην Παναγία τη Ρεβενικιώτισσα καταθέτουν κάθε χρόνο οι πιστοί τιμή και ευλάβεια, με περίλαμπρη λιτανεία και πομπή, κι έτσι γεμίζει ο θάνατος με το μεθύσι της αθανα-

και φέτος της Παναγιάς ο μήνας, ο Αύγουστος, ήρθε η ώρα της ύψιστης γιορτής Της. Γιορτάσιμη μέρα η Κοίμηση της Θεοτόκου, γιατί πάει σιμά με τη Θεία Μετάστασή Της κι έτσι η πλάση χαίρει που «... ἐγυμνώθη ο Ἅδης...». Τρανό γιόρτασμα η τρανή Της Κοίμηση, γιατί εξυμνεί της ζωής το θρίαμβο. Γιορτάσι μέγα ο Δεκαπενταύγουστος, γιατί η φθορά ενδύεται με την αφθαρσία, γιατί η θλίψη σμίγει και απορροφάται από τη νικήτρια ανείπωτη χαρά. Ευλογημένη μέρα η μέρα τούτη, γιατί γιορτάζει η Παναγιά, που κατά τους νόμους της φύσης κοιμήθηκε, αλλά κατά το σύνταγμα του Θεού μετέστη στο βάθρο της αθανασίας, για να γίνει συγκάτοικος με το Γιο Της, για να γίνει προστάτιδα και μεσίτρια του επίγειου στον ουράνιο κόσμο, σωστικό φάρμακο και ευλογία για όλη την πλάση, θεραπεία για όλους, τείχος και παρηγοριά. Γι΄αυτό χαίρουν και οι Άγγελοι και Τη δοξάζουν, αγάλλονται οι Χριστιανοί με «...τὴν τεκοῦσαν, τὸν ἀρχηγὸν τῆς ζωῆς ἡμῶν,..... τήν άπὸ τῆς γῆς πρὸς οὐρανόν μεθισταμένην ἐν δόξῃ....» Και γίνηκε τούτη η χαρμοσύνη τροπάρια βυζαντινά, ύμνοι ιεροί, προσευχές εύηχες, ψαλμοί μελωδικοί, αίνοι και δοξαστικά, όλα πλεγμένα από εγκωμιαστές θεόπνευστους, που πήραν λέξεις και τις έπλεξαν με πίστη και ευλάβεια, ώστε να διασαλπίσουν την Κοίμηση, να βοήσουν τη Μετάσταση. Και γίνηκε το «...τῶν πιστῶν ἀναμφίβολον καύχημα...» άγιες εικόνες μύριες, κάποιες καμωμένες από χέρια ιερά. χρωστήρας και μέταλλο, ξύλο και κηρομάστιχο, κλωστή και πέτρα, μετουσιώνονται στη θεία μορφή Της, την κάμουν ένθρονη βρεφοκρατούσα, ολόσωμη δεομένη, ημίσωμη με ή χωρίς Χριστό, όρθια ή σε οριζόντια θέση με λιπόσαρκο σώμα και σφαλιστά μάτια. Όπως και να’ χει όλες οι εικόνες της συστρατεύονται με την καλοκαιρινή Λαμπρή, γιατί όλες με την ίδια θέρμη μηδενίζουν την απόσταση μεταξύ της γης και του ουρανού. Τιμάται η Παναγία στην Ελλάδα όλη και φέτος, η Παναγιά με τα εκατοντάδες ονόματα και με το περιβόλι Της στη δική μας ευλογημένη Χαλκιδική. Γιορτάζεται μεγαλόπρεπα η Κοίμηση και Μετάστασή Της σε κάθε γωνιά της Ορθόδοξης πατρίδας μας, σε θέσεις αναρίθμητες, ορισμένες τις πιο πολλές φορές μετά από δικό Της θέλημα, άλλες σκαρφαλωμένες σε βουνοπλαγιές, άλλες αντάμα με τη θάλασσα. Η Κυρά των Ποντίων στις κορφές του Βερμίου κρατά τα σκήπτρα της πιο λαμπρής γιορτής στην Ηπειρωτική Ελλάδα, η Παναγιά η προσφυγοπούλα από το όρος Μελά του μακρινού Πόντου, αυ2

ΙΟΥΛΙΟΣ - ΑΥΓΟΥΣΤΟΣ - ΣΕΠΤΕΜΒΡΙΟΣ 2016

σίας. Ασύχαστη η ανάγκη τους και άσβεστη η επιθυμία τους να γιορτάσουν τη μέρα τούτη στο ιερό προσκύνημά Της, αν και ορφανεμένο από τη θαυματουργή εικόνα, που την άρπαξαν χέρια βέβηλα. Εκεί ηχούν τα μαλαματένια λόγια βυζαντινών ωδών, που ανταμώνουν θαρρείς με τον ήρεμο χόχλο, το διακριτικό κελάρυσμα του αγιάσματος, εκεί σιμά, κι έτσι μπαίνει στο μεδούλι η πίστη, εισχωρεί η ευλογία στα μύχια της κάθε ψυχής. Χιλιάδες οι προσκυνητές που συρρέουν τις μέρες τούτες για ευλαβικό προσκύνημα, αδήριτη η ανάγκη και συνάμα χρέος τους να γιορτάσουν τούτη την τρανή γιορτή της Παναγιάς, χρέος χιλιοτοκισμένο από τις χάρες που χαρίζει καθημερινά στον καθένα μας. Μυριάδες οι πιστοί που προστρέχουν τούτο το μήνα στις ιερές γωνιές Της, για να μπολιάσουν τις ελπίδες με τη χάρη και την ευλογία Της, να ελεηθούν απ’ των Αγγέλων την Κυρά, της πλάσης το ακαταμάχητο οχύρωμα. Αναρίθμητοι εκείνοι που κοντοζυγώνουν τα εικονίσματά Της, ψελλίζοντας βυζαντινά άσματα μελωδικά, για να να βυθιστούν στα βαθουλά της μάτια, να χαϊδέψουν την Άγια φιγούρα, που θα ξορκίσει τις ανεμοδούρες στα σπλάχνα τους. Πάσχα της Παναγιάς μας, έφτασε, λίγο μετά το Πάσχα του Χριστού, που υμνήσαμε του θανάτου τη νέκρωση. Πάσχα της Παναγιάς, των Ελλήνων το Πάσχα του καλοκαιριού, που τρυπώνει σε κάθε κύτταρο της θρησκευτικής μας συνείδησης για να χαιρετίσουμε και πάλι της ζωής το θρίαμβο. Ας γιορτάσουμε τη μεγάλη γιορτή, τη νίκη της αφθαρσίας επί της φθοράς. Κι ας γίνει η δόξα της Παναγίας σκευή για το καθένα για να αντιμετωπίζει πιο αποτελεσματικά της ζωής τα ανασείσματα, ας γίνει η «...τεκοῦσα τό φῶς....» φως ανέσπερον του καθενός για να φωτίσει της ψυχής τα ανήλιαγα μονοπάτια, ας γίνει η «...ἀκτὶς νοητοῦ Ἡλίου..» ηλιόφως για να διαλύσει της ζωής μας τις θαμπάδες, για να δώσει ζωή στις γερμένες μας ελπίδες. Πάσχα της Παναγιάς, της οικουμένης το δεύτερο Πάσχα, που εισχωρεί στις αμόλευτες παιδικές ψυχές για να τις γλυκάνει, αλλά και και σε κείνες των με-

γαλύτερων για να δώσει άλλη διάσταση στης ζωής τους τους αναγραμματισμούς, στων σκέψεων και των πράξεών τους τα στραβοπατήματα. «Παναγία μετέστη, λοιπόν! Αληθώς, μετέστη!», είναι τούτης της μέρας το επιμύθιο! Γιατί από την κοίμηση πέρασε στη ζωή και τη χαρά του ουρανού, για να πάρει τη θέση της ως η «...τιμιωτέρα τῶν Χερουβὶμ» ως η «ἐνδοξοτέρα τῶν Σεραφίμ». Είθε να χαιρετίσουμε λοιπον όλοι την Κοίμησή Της, που άφησε σε όλη την πλάση φιλοδώρημα την παντοτινή Της χάρη, είθε να προστρέξουμε όλοι, να γονατίσουμε αντίκρυ Της, να βρούμε απάγγιο στη θαλπωρή των εικόνων Της. Ας κοινωνήσουμε την εκδήμηση και ευθύς ας υμνήσουμε τη μετάσταση, για να γεμίσουν τα μάτια γιορτή, να μεθύσουν από την ιερότητα της μέρας. «Παναγία μετέστη, λοιπόν! Αληθώς, μετέστη!», είναι της λαμπρής γιορτής το απόσταγμα. Γιατί «........ἐν τῆ Κοιμήσει τὸν κόσμον οὐ κατάλιπες, Θεοτόκε......». Περιμένει, λοιπόν, η Παναγιά, παρηγοριά και στήριγμα της κάθε μέρας, περιμένει πιότερο στη γιορτή της να πάει ο καθείς μας και να σταθεί αντίκρυ Της με ξεμαντάλωτη την καρδιά, με το καβαλέτο της συνείδησής του ανά χείρας. περιμένει το καθένα να ξεδιπλώσει μπροστά Της τις πρώτες ύλες της ψυχής του, για να του μεταγγίσει τη χάρης Της. Μας περιμένει όλους να αποθέσουμε τις έννοιες μας στον ιερό της κόρφο, για να γιάνουν της ψυχής τα άλγη, να Της καταθέσουμε τα όνειρά μας, τα ολόκληρα ή τα κουτσουρέμενα, να πακετάρουμε τις σκέψεις και τις προσευχές μας και να τις στριμώξουμε εκεί στο άγιο χέρι Της για να τις ταξιδέψει, ως η ύψιστη του κόσμου μεσίτρια, αλάργα στον ουράνιο Παραλήπτη. Έφτασε λοιπόν και φέτος της Παναγιάς μας η Αθάνατη Κοίμηση και η μέρα είναι ντυμένη στα γιορτάσιμα, δεν προκαλεί την άφατη θλίψη, αλλά γεννά τη ζωοποιό ελπίδα..... Γιατί,«...Μετέστης πρὸς τὴν ζωήν, μήτηρ ὑπάρχουσα τῆς ζωῆς...»..και «..χαίρει πᾶσα ἡ κτίσις, ἀγγέλων τὸ σύστημα καὶ ἀνθρώπων τὸ γένος....». Γιατί....«Χαῖρε, ώ χαῖρε, Νύμφη Ἀνύμφευτε...»!

*** συνέχεια από τη σελίδα 1 Επικοινωνία: Τα ιδιόκτητα γραφεία του Συλλόγου μας βρίσκονται στην περιοχή της Νέας Ελβετίας, Υψηλάντου και Μαντώς Μαυρογένους 23, Τ.Κ. 54249, δίπλα (βόρεια 50 μ. περίπου) από τη γέφυρα της Βούλγαρη. Εξυπηρετούν οι λεωφορειακές γραμμές Νο 10 Χαριλάου ή 31 Βούλγαρη. Η καθορισμένη μέρα για το νεανικό τμήμα είναι προς το παρόν η Δευτέρα. Κάθε Δευτέρα, λοιπόν, ώρες 18.00-21.00, βρίσκεται εκεί ο υπεύθυνος για τη νεολαία Ειδ. Γραμματέας του Συλλόγου κ. Στέργιος Λυρτζής,

πολιτικός μηχανικός. Από αυτόν μπορείτε να πάρετε κάθε πληροφορία. Ως επίσημη ημερομηνία έναρξης λειτουργία των νεανικών τμημάτων ορίστηκε η ΔΕΥΤΈΡΑ 17 ΟΚΤΩΒΡΊΟΥ και ΩΡΑ 8.00΄το βράδυ. Σας περιμένουμε. Τηλέφωνα: Γραφεία: 2310323839, κ. Στ. Λυρτζής: 6944779345, κ. Μιχ. Καρτσιώτης Πρόεδρος: 2310318840 και 6946470157, fax 2310326108, e-mail panchalkidikos@gmail. com και mkartsioti@gmail.com, ηλεκτρονική δ/νση www. panchalkidikos.gr 3

ΠΑΓΧΑΛΚΙΔΙΚΟΣ ΛΟΓΟΣ, Τεύχος 28ο

ΔΕΚΑΠΕΝΤΑΥΓΟΥΣΤΟΣ

ΟΙ ΤΕΣΣΕΡΙΣ ΘΑΥΜΑΤΟΥΡΓΕΣ ΕΙΚΟΝΕΣ ΤΗΣ ΠΑΝΑΓΙΑΣ ΣΤΟ ΑΓΙΟΝ ΟΡΟΣ: ΑΞΙΟΝ ΕΣΤΙΝ, ΠΟΡΤΑΪΤΙΣΣΑ, ΒΗΜΑΤΑΡΙΣΣΑ, ΚΟΥΚΟΥΖΕΛΙΣΣΑ Θρύλοι και παραδόσεις ΜΙΧΑΗΛ ΘΕΜ. ΚΑΡΤΣΙΩΤΗΣ Πρόεδρος του Παγχαλκιδικού Συλλόγου

Η επίσκεψη

της Παναγίας στο Άγιο ΄Ορος Το ΄Αγιον ΄Ορος ονομάζεται και Περιβόλι της Παναγίας, γιατί σύμφωνα με ένα θρύλο η επιλογή της χερσονήσου του Άθω ως κοιτίδας της Ορθοδοξίας αποδίδεται στην ίδια την Παναγία. Σύμφωνα λοιπόν με την παράδοση η Θεοτόκος ταξίδευε με τον Ιωάννη τον Ευαγγελιστή για την Κύπρο, για να επισκεφθούν τον Λάζαρο. Φοβερή αναπάντεχη θαλασσοταραχή ανάγκασε το καράβι να περιπλανηθεί και να αράξει τελικά στην παραλία της Αθωνικής χερσονήσου, όπου σήμερα βρίσκεται η Μονή Ιβήρων. Λέγεται λοιπόν, πως η Παναγία, μαγεμένη από την ομορφιά του τοπίου, ζήτησε από το γιό της τον Ιησού να της προσφέρει ολόκληρο το όρος, παρά το γεγονός ότι οι κάτοικοί του ήταν ειδωλολάτρες, με τα εξής λόγια: «Θέλω να έχω ένα δικό μου περιβόλι, όπου να προσεύχομαι και να το φροντίζω». Η απάντηση από τον ουρανό ήρθε αμέσως: «΄Εστω ο τόπος ούτος κλήρος σος και περιβόλαιον σον και παράδεισος, έτι δε και λιμήν σωτήριος των θελόντων σωθήναι». Στην παραλία όπου αποβιβάστηκε η Παναγία έχει κτιστεί «Καθίσματος»και ναός και ρέει αγίασμα.

πνία στο Πρωτάτο. Αφού έδωσε οδηγίες στο μαθητή του να διαβάζει τα ιερά κείμενα, αναχώρησε. Είχε νυχτώσει για καλά και το καλογεράκι άρχισε να διαβάζει και να ψάλλει, όταν κάποιος χτύπησε την πόρτα του κελλιού. Σηκώθηκε πήγε άνοιξε και ξαφνιάστηκε γιατί είδε μπροστά του έναν καλόγερο ξένο, άγνωστο εντελώς, τον οποίο δέχτηκε και έμειναν όλη σχεδόν τη νύχτα μαζί ψάλλοντας. Κατά τα μεσάνυχτα έψαλαν και οι δυο μαζί την Ακολουθία. Όταν ήλθαν στον ύμνο «Την τιμιωτέρα των Χερουβείμ κλπ.», το καλογεράκι έψαλλε έτσι ακριβώς όπως συνήθιζαν μέχρι τότε. ΄Οταν τελείωσε, ο ξένος μοναχός άρχισε να ψάλλει κάνοντας άλλη αρχή του ύμνου: «Άξιον εστίν ως αληθώς μακαρίζειν σε την Θεοτόκον, την αειμακάριστον και παναμώμητον και μητέρα του Θεού ημών». Και μετά επισύναψε και την «Τιμιωτέραν…» μέχρι τέλους. Και όλα αυτά ψάλλονταν μπροστά στη μεγάλη εικόνα της Παναγίας που είχε το κελλί. Όταν άκουσε ο καλόγερος τη νέα αρχή- προσθήκη του ύμνου γοητεύθηκε και λέγει προς τον ξένο. - Εμείς μέχρι τώρα ψάλλουμε μόνο «Την τιμιωτέραν των Χερουβείμ κλπ.».Το «Άξιον εστίν κλπ.» ούτε εμείς το γνωρίζουμε ούτε οι προηγούμενοι από εμάς. Γι’ αυτό σε παρακαλώ θερμά γράψε μού τον αυτόν τον ύμνο, για να τον ψάλλω και εγώ στην Παναγία μας. – Ευχαρίστως, του απαντάει, φέρε χαρτί και μελάνι. - Δεν έχω ούτε μελάνι ούτε χαρτί. - Τότε φέρε μια πλάκα. Έτρεξε ο μοναχός βρήκε μια λίθινη πλάκα και του την έδωσε. Ο ξένος την πήρε και έγραψε με το δάχτυλό του επάνω στην πλάκα τον ύμνο «Άξιον εστί ως αληθώς..» μέχρι τέλους. Και ω του θαύματος. Τόσο βαθιά χαράχθηκαν τα γράμματα στην πλάκα με το δάχτυλο, που ήταν σαν να γράφτηκαν σε μαλακό πηλό. ΄Οταν τελείωσε τη γραφή ο ξένος, λέει στον αδελφό του: Από σήμερα και στο εξής έτσι να ψάλλετε όλοι οι ορθόδοξοι. Και αμέσως έγινε άφαντος. Ο ξένος

Η Παναγία του «΄Αξιον Εστίν» Σήμερα με τις δύο αυτές λέξεις «Άξιον Εστίν» επονομάζεται η θαυματουργή εικόνα της Παναγίας που βρίσκεται στο Ναό του Πρωτάτου στην πρωτεύουσα του Αγ. ΄Ορους, τις Καρυές. Η παράδοση για τον ύμνο εξαιτίας του οποίου πήρε το όνομά της λέει τα εξής: Κοντά στις Καρυές, στην περιοχή της Μονής Παντοκράτορος, υπάρχει ένας μεγάλος λάκκος, όπου βρίσκονται διάφορα κελλιά. Σε ένα από αυτά, της Κοιμήσεως της Θεοτόκου, κατοικούσε ένας γέροντας ενάρετος με τον υποτακτικό του. Το εσπέρας ενός Σαββάτου ο γέροντας αποφάσισε να πάει στην αγρυ4

ΙΟΥΛΙΟΣ - ΑΥΓΟΥΣΤΟΣ - ΣΕΠΤΕΜΒΡΙΟΣ 2016

την απελευθέρωση της πόλεως. Τότε περισπούδαστο άρθρο με θέμα Άξιον Εστίν, έγραψε ο δρ. κ. Ιωακείμ Αθ. Παπάγγελος και δημοσιεύτηκε στη θέση του κυρίου άρθρου του τεύχους 13 (Οκτ. Νοέμβρ.-Δεκ. 2012)του περιοδικού μας.

δεν ήταν απλά ένας ξένος καλόγερος. Ήταν άγγελος, σταλμένος από το Θεό για να αποκαλύψει στον κόσμο ολόκληρο τον ύμνο που πρέπει να ψάλλεται στην Παναγία μας. Και θρυλείται μάλιστα πως ήταν ο άγγελος Γαβριήλ. Όταν γύρισε ο γέροντας από την αγρυπνία και μπήκε στο κελλί, ο υποτακτικός άρχισε να ψάλλει τον ύμνο, όπως τον πρωτοέψαλε ο άγγελος, του διηγήθηκε τα συμβάντα και του έδειξε την πλάκα με τα αγγελοχάρακτα γράμματα. Απορημένος και θαμπωμένος και αυτός από το θαύμα, πήρε με τον υποτακτικό την πλάκα και την πήγαν στο Πρωτάτο, όπου διηγήθηκαν στον Πρώτο και τους λοιπούς Γέροντες της Ιερής Επιστασίας τα γενόμενα. Το θαύμα έγινε πολύ γρήγορα ευρύτατα γνωστό. Αμέσως η εικόνα της Παναγίας μπροστά στην οποία πρωτοψάλθηκε ο ύμνος μεταφέρθηκε στο ναό του Πρωτάτου, τοποθετήθηκε στο ΄Αγ. Βήμα, ονομάστηκε Παναγία του ΑΞΙΟΝ ΕΣΤΙΝ και εκεί βρίσκεται μέχρι σήμερα, όπως ΑΞΙΟΝ ΕΣΤΙ μετονομάστηκε και το κελλί. Ο δε λάκκος έλαβε το όνομα Λάκκος του Άδειν. ΄Ετσι, είναι ο μοναδικός λάκκος Άξιον Εστίν. Πρωτάτο στον κόσμο με το όνομά του σε απαρέμφατο, λέγει ο έγκριτος αρχαιολόγος δρ. κ. Ιωακείμ Παπάγγελος. Θρυλείται και μέχρις ενός σημείου αποδεικνύεται, ότι το θαύμα έγινε το έτος 982. Από τότε ο αγγελικός αυτός ύμνος, πλήρης πλέον, διαδόθηκε σε όλον τον κόσμο για να ψάλλεται στην Παναγία από όλους τους ορθοδόξους: «΄Αξιον εστίν ως αληθώς μακαρίζειν σε την Θεοτόκον την αειμακάριστον και παναμώμητον και Μητέρα του Θεού ημών. Την τιμιωτέραν των Χερουβίμ και εκδοξοτέραν ασυγκρίτως των Σεραφίμ, την αδιαφθόρως Θεόν Λόγον τεκούσα, την όντως Θεοτόκον Σε μεγαλύνομεν». (Πηγή Αγιορείτικα τετράδια 1, Athos Library, Αγιορείτικη βιβλιοθήκη). Σημ. Η εικόνα του Άξιον Εστίν μεταφέρθηκε προ τριετίας στη Θεσσαλονίκη στα πλαίσια των εορταστικών εκδηλώσεων με την συμπλήρωση εκατό ετών από

Η Παναγία η Πορταΐτισσα Για την Παναγία την Πορταΐτισσα της Μονής των Ιβήρων, που βρίσκεται σήμερα μπαίνοντας στο Μοναστήρι των Ιβήρων αριστερά στο παρεκκλήσι της, οι μοναχοί διηγούνται την εξής ιστορία: Μια βραδιά ήρεμη με πεντακάθαρο ουρανό οι μοναχοί είδαν στη θάλασσα μια δυνατή λάμψη σαν τον ήλιο. Αμέσως πήραν βάρκες κατευθύνθηκαν προς τα εκεί και είδαν μια εικόνα να στέκεται όρθια στα κύματα. Όμως όσο την ζύγωναν, αυτή απομακρυνόταν. Επέστρεψαν στη Μονή και επί τρεις ημέρες ικέτευαν το Θεό να τους χαρίσει την εικόνα. Οι δεήσεις εισακούσθηκαν. Ένας ασκητής από την Ιβηρία, ο Γαβριήλ, είδε σε όραμα την Παναγία να τον προστάζει, να περπατήσει δίπλα στη θάλασσα, γιατί έτσι θα γνωρίσει την πρόνοια και την αγάπη της για τη Μονή των Ιβήρων. Ο Γαβριήλ ενημέρωσε τους προϊσταμέΠορταΐτισσα. Ι.Μ. Ιβήρων νους της Μονής και με πομπή και ψαλμωδίες κατέβηκαν στην παραλία. ΄Αρχισε να περπατάει τότε δίπλα στη θάλασσα και να, ω του θαύματος, η εικόνα «ήρθε» στην αγκαλιά του. Οι Πατέρες την υποδέχθηκαν με σταυροκοπήματα, γονυκλισίες, δάκρυα χαράς και ευφροσύνης και την μετέφεραν στο καθολικό, όπου την τοποθέτησαν σε τιμητική θέση. Αμέσως άρχισαν τριήμερη αγρυπνία, νηστεία και προσευχή. Η εικόνα όμως τα βράδια έφευγε και πήγαινε και στεκόταν δίπλα στην πύλη του Μοναστηριού. Την επανέφεραν, αλλά αυτή πάλι το ίδιο. ΄Επειτα από δεύτερο όραμα του Γαβριήλ οι Πατέρες έκτισαν δίπλα στην εξώπορτα της Μονής ειδικό εξωκλήσι και την τοποθέτησαν για να βρίσκεται εκεί στην ΠΟΡΤΑ, ακοίμητος φρουρός του μοναστηριού, γι΄ αυτό και ονομάστηκε Πορταΐτισσα. Επίσης στη θέση της εύρεσης, στην παραλία, έχει κτισθεί μικρός ναός του καθίσματος και ρέει αγίασμα.

5

ΠΑΓΧΑΛΚΙΔΙΚΟΣ ΛΟΓΟΣ, Τεύχος 28ο

(βλ. και άρθρο του Στ. Κουλουμπή στη σελ. 31 του 25ου τεύχους του Παγχαλκιδικού Λόγου)

τημένη σε ξύλινο θρόνο, μέσα στο παρεκκλήσι που έχει κτισθεί στον περίβολο της Μονής και είναι το παρεκκλήσι της Παναγίας της Κουκουζέλισσας. Πανηγυρίζει δε στις 21Φεβρουαρίου. Σημ. Ο μοναχός Ιωάννης, ο οποίος ας σημειωθεί ότι ανακηρύχθηκε ΄Αγιος,, ονομάσθηκε Κουκουζέλης διότι όταν τον ρωτούσαν τι έτρωγε, αυτός απαντούσε πάντοτε: κούκον και ζέλια, δηλαδή κουκιά και χόρτα.

Η Παναγία η Κουκουζέλισσα (Μονή Μεγ. Λαύρας) Σύναξη: 21η Φεβρουαρίου Παναγία η Κουκουζέλισσα είναι η θαυματουργή εικόνα, που βρίσκεται στη Μονή της Μεγίστης Λαύρας. Πήρε το όνομά της από τον πρωτοψάλτη της Μονής μοναχό Ιωάννη Κουκουζέλη, ο οποίος υπήρξε στην ιστορία της ψαλτικής, ως αγγελόφωνος ψάλτης, θεωρείται δε μέχρι σήμερα ο καλύτερος ψάλτης της Ορθοδοξίας όλων των εποχών και είναι ο προστάτης των ιεροψαλτών. Μπροστά στην εικόνα αυτή λοιπόν ετελείτο από πολύ παλιά στη Λαύρα η Αγρυπνία του Σαββάτου του Ακαθίστου Ύμνου. Ένα Σάββατο, αφού εψάλη ο Ακάθιστος, όλοι οι μοναχοί αποχώρησαν από την εκκλησία.

‘Oμως τον πρωτοψάλτη, μοναχό Ιωάννη, λόγω της κόπωσης από την αγρυπνία, τον πήρε ο ύπνος στο στασίδι που βρισκόταν απέναντι ακριβώς από την εικόνα της Παναγίας. Τότε είδε μπροστά του την Παναγία να βγαίνει από την εικόνα, να του ανταποδίδει τα τόσα «Χαίρε» και να Κουκουζέλισσα. Ι.Μ. Μεγ. Λαύρας του λέει: «Χαίρε Ιωάννη! Ψάλλε μου και εγώ δεν θα σε εγκαταλείψω»! Συγχρόνως του έβαλε στο χέρι και ένα χρυσό νόμισμα, το οποίο κρατούσε πράγματι ο Άγιος όταν ξύπνησε. Οι πατέρες θαύμασαν το γεγονός, τοποθέτησαν το νόμισμα στην εικόνα της Παναγίας και της έδωσαν το όνομά του Παναγία Κουκουζέλισσα. Όταν, χρόνια αργότερα, πάλι μετά από πολύωρη αγρυπνία και ορθοστασία, στις οποίες επιδόθηκε με ζήλο ο Ιωάννης, ο οποίος είχε σοβαρά ασθενήσει στα πόδια του, η Θεοτόκος πάλι εμφανίστηκε σε ενύπνιο του και τον θεράπευσε. Σήμερα η θαυματουργή εικόνα βρίσκεται τοποθε-

Η Παναγία η Βηματάρισσα (Μονή Βατοπαιδίου) Για την Παναγία την Κτιτόρισσα ή Βηματάρισσα της Ιεράς Μονής Βατοπεδίου υπάρχει η εξής παράδοση: Όταν κάποτε έγινε επιδρομή των Αράβων στη μονή, ο ιεροδιάκονος και βηματάρης (επιμελητής του ιερού βήματος και συνεπώς, υπεύθυνος για τα άγια λείψανα και λοιπά κειμήλια που φυλάσσονται εκεί) πρόλαβε και έκρυψε μέσα στο φρεάτιο της Αγίας Τράπεζας (Αρχαϊκό χω ν ε υ τ ή ρ ι ) μια πολύτιμη εικόνα της Θεοτόκου και ένα Σταυρό, τοποθετώντας μπροστά τους μια αναμμένη λαμπάδα. Το μοναστήρι λεηλατήθηκε και οι μοναΒηματάρισσα. Ι.Μ. Βατοπαιδίου χοί οδηγήθηκαν αιχμάλωτοι στην Κρήτη, από όπου μετά εβδομήντα χρόνια ο επιζήσας ιεροδιάκονος απελευθερώθηκε και επέστρεψε στο μοναστήρι του. Εκεί βρήκε νέους αγνώστους μοναχούς που δεν ήξεραν τίποτα για κρυμμένα κειμήλια. Τότε άνοιξαν το φρεάτιο και βρήκαν την εικόνα και το Σταυρό όρθια πάνω στο νερό, ενώ η λαμπάδα έκαιγε ακόμη. Η εικόνα αυτή βρίσκεται σήμερα στο σύνθρονο του ιερού βήματος γι’ αυτό λέγεται Βηματάρισσα, λέγεται δε και «Κτιτόρισσα», από το γεγονός ίσως ότι η ανεύρεσή της σχετίζεται με την ανοικοδόμηση της μονής από τους τρεις αδελφούς και κτίτορές της, Αθανάσιο, Νικόλαο και Αντώνιο, που μόνασαν περί τα τέλη του 10ου αιώνα.

ΤΟ ΕΠΟΜΕΝΟ ΤΕΥΧΟΣ

Το επόμενο 29ο τεύχος θα κυκλοφορήσει τέλος Νοεμβρίου με αρχές Δεκεμβρίου 2016. Οι συνεργασίες των αρθρογράφων και τα σημειώματα των Συλλόγων κλπ. πρέπει να περιέλθουν στα χέρια του εκδότη (τηλ. 6946470157) το αργότερο μέχρι 10 Νοεμβρίου 2016.

6

ΙΟΥΛΙΟΣ - ΑΥΓΟΥΣΤΟΣ - ΣΕΠΤΕΜΒΡΙΟΣ 2016

Ο ΑΠΌΣΤΟΛΟΣ ΠΑΎΛΟΣ ΚΑΙ Η ΙΕΡΙΣΣΌΣ ΧΡΉΣΤΟΣ Μ. ΚΑΡΑΣΤΈΡΓΙΟΣ

Στις 29 Ιουνίου

κρέας. Κάτι που ισχύει- όπως λένε- σε πολλούς Λαδιαβήτες ως σήμερα! Την παράδοση αυτή τη βρίσκουμε καταγεγραμμένη με ελαφρές διαφοροποιήσεις στο ανέκδοτο έργο «Τα Μαδεμοχωριακά» του ηπειρώτη δασκάλου, εγκατεστημένου στην Ιερισσό, Νικολάου Βουργαρελίδη το 1883, στο βιβλίο του Γεράσιμου Σμυρνάκη, «Το Άγιον Όρος», το 1903, στο άρθρο του Ι. Αποστολίδη, «οι Παυλοκαταραμένοι» στα Χρονικά της Χαλκιδικής, τ.2,1961, και σε π.ά.

η Ιερισσός ετοιμάζεται να γιορτάσει τη μνήμη των ισαποστόλων Πέτρου και Παύλου ή την “γιορτή του Αγίου Παύλου”, όπως είναι γνωστή στους ντόπιους Ιερισσιώτες. Μία γιορτή βαθιά ριζωμένη στη θρησκευτική παράδοση της Ιερισσού. Η λατρεία του Αποστόλου Παύλου είναι βαθειά ριζωμένη μέσα στους αιώνες στη θρησκευτική και πολιτισμική παράδοση της Ιερισσού και της Χαλκιδικής. Κατά την παλιότερη σωζόμενη μαρτυρία του 1550i, ο Απόστολος Παύλος πέρασε για να διδάξει το λόγο του Χριστού από την αρχαία Άκανθο (Ιερισσό). Οι ειδωλολάτρες τότε Ακάνθιοι τον κυνήγησαν για να τον σκοτώσουν και ο Απόστολος κρύφτηκε πίσω από ένα κοπάδι βόδια ανατολικά του οικισμού. Εκεί τον βρήκαν οι κάτοικοι, αλλά ο Θεός άκουσε την παράκλησή του και άνοιξε ένα χάσμα στη γη, που τον οδήγησε στη χερσόνησο της Κασσάνδρας. Η παράδοση αυτή άλλαξε τον 19ο αιώνα και το κυνήγι του Αποστόλου Παύλου το απέδωσαν οι Ιερισσιώτες στους Λαδιαβίτες, μία σαφή πληθυσμιακή ομάδα ενταγμένη στην κωμόπολη της Ιερισσού, προερχόμενη από το κατεστραμμένο, το 1700, χωριό της Λαδιάβαςii. Κατά τη νεότερη παράδοση, όπως σώζεται καταγεγραμμένη στο «Μικρασιατικό Ημερολόγιο» του 1912iii, ο Απόστολος Παύλος ερχόταν με μία βάρκα στην Άκανθο για να διδάξει το λόγο του Θεού. Στα ανοιχτά του κόλπου βρήκε κάποιους Λαδιαβίτες ψαράδες που ψάρευαν. Πεινασμένος ο Άγιος τους ζήτησε λίγο ψωμί για να φάει, αλλά οι Λαδιαβίτες νευριασμένοι τον έδιωξαν. Λίγο αργότερα που ανέβασαν τα δίχτυα τα βρήκαν άδεια και τρυπημένα από τα ορκίνιαiv. Την ατυχία τους την έριξαν στον Άγιο και αποφάσισαν να τον κυνηγήσουν για να τον σκοτώσουν. Ο Απόστολος Παύλος κρύφτηκε πίσω από μια αγελάδα και όταν τον βρήκαν, χτύπησε με το ραβδί του το βράχο στον οποίο βρίσκεται σήμερα η εκκλησία Πέτρου και Παύλου και άνοιξε ένα μεγάλο χάσμα. Αυτό τον οδήγησε στο πρώτο πόδι της Χαλκιδικής, στηΚασσάνδρα. Εκεί σήμερα σώζεται ομώνυμη σπηλιά με αγίασμα και εκκλησία του Αποστόλου Παύλου, κοντά στο σημερινό χωριό της Νέας Φώκαιας. Όμως οι Λαδιαβήτες δεν έμειναν ατιμώρητοι. Ο Άγιος Παύλος τους καταράστηκε “να τους έρχεται αίμα από πίσω”, όταν τρώνε αγελαδινό

Το σπήλαιο στην Ιερισσό, υποστηρίζει ο κος Ιωακείμ Παπάγγελος, είναι αρχαία στοά υδρομαστεύσεως, σκαμμένη στον μαλακό ασβεστολιθικό βράχοv. Ο Ιωάννης Αποστολίδης πιστεύει ότι στο σημείο αυτό υπήρχε αρχαίο μαντείο του Απόλλωναvi. Την εικασία αυτή, ότι κάποιο ιερό υπήρχε κατά τους αρχαίους χρόνους, ενισχύει η ανακάλυψη από τους οικοδόμους του ναού το 1872, δύο ανάγλυφων αρχαίων αγαλμάτων στο χώρο της σημερινής εκκλησίας. Δυστυχώς, από ό, τι μας σώζει ο συντάκτης του άρθρου της εφημερίδας «Νεολόγος» Κων/ πόλεως στις 25-12 του 1872, σ.1, τα ανάγλυφα αυτά θρυμματίστηκαν και χρησιμοποιήθηκαν ως οικοδομικό υλικό! Από την πρωτοχριστιανική Άκανθο σώζεται σήμερα, σε ερειπιώδη κατάσταση, η παλαιοχριστιανική βασιλική της Ιερισσού του 4ου- 5ου αιώναvii. Η πρώτη αναφοράviii στο προσκύνημα του Αποστόλου Παύλου στην Ιερισσό γίνεται τον 11ο αιώνα και στα βυζαντινά χρόνια χτίστηκε εκκλησία με εξαιρετικά μαρμάρινα αρχιτεκτονικά μέλη. Ένα από αυτά διασώθηκε και εκτίθεται σήμερα στην συλλογή του Πύργου του Προσφορίου στην Ουρανούπολη, (Ιωακείμ Παπάγγελος, [Ο Απόστολος Παύλος στην Χαλκιδική] 2013). Μέχρι το 1937 ο ναός και το αγίασμα ανήκαν στο μετόχι της Ι. Μονής Κουτλουμουσίου και την ευθύνη της πανήγυρης την είχαν οι πατέρες του Μοναστηριού. Το 1937 το μετόχι απαλλοτριώθηκε και δόθηκε σε ακτήμονες της Ιερισσού. Παλιότερες αναφορές του 19ου και των αρχών του 20ου αιώνα κάνουν λόγο για 2 σπήλαια από όπου ανάβλυζε αγίασμα (Ν. Βουργαρελίδης, Γ. Σμυρνάκης κ.α). Στην εφημερίδα «Νεολόγοςix» του 1872 διαβάζουμε: (...

7

ΠΑΓΧΑΛΚΙΔΙΚΟΣ ΛΟΓΟΣ, Τεύχος 28ο

εἰς τά ἀριστερά τοῦ ἄντρου ὑπάρχει ἕτερόν τι μικρότερον της Κασσάνδρας. ἐξ οὗ πηγάζει ἄφθονον ὕδωρ, «ἁγίασμα» ὑπό τῶν ἐγχωΗ βαθιά ριζωμένη θρησκευτική παράδοση της έλευρίων καλούμενον,...). Σήμερα το δεύτερο και μικρότερο σης του Αποστόλου Παύλου στην Ιερισσό είναι βασπήλαιο έχει χαθεί. θιά ριζωμένη και σε πολλά παλιά χωριά της ΧαλκιδιΚατά τη διάνοιξη της εθνικής οδού Ιερισσού- Ουρα- κής. Εκτός από το αγίασμα και τον ναό του Αποστόλου νούπολης στις αρχές του 1970 από τη ΜΟΜΑ, μαρτυ- Παύλου στη χερσόνησο της Κασσάνδρας, που όπως είρείται από τους εργάτες του δρόμου η ύπαρξη “χάσμα- δαμε είναι στενά συνδεδεμένα και αποτελούν συνέχεια τοςx” στο ύψος της εκκλησίας του Αποστόλου Παύλου, της παράδοσης της Ιερισσού, έντονη είναι η παρουσία που αναγκάστηκαν να το μπαζώσουν. του και στη θρησκευτική παράδοση του χωριού της ΝιΟ παλιός ναός καταστράφηκε στον καταστρεπτι- κήτης. Εκεί του αποδίδονται πολλά θαύματα και μαγικό σεισμό του 1932. Την εκ νέου οικοδόμησή του την κές ιδιότητες. Στην περιοχή «Ελιά» υπήρχε παλαιοχριανέλαβαν οι γυναίκες της «Χριστιανικής Κίνησης Ιερισ- στιανικός ναός των Αποστόλων Πέτρου και Παύλου σού» με επικεφαλής την Πολυγυρινή δασκάλα της Ιε- που καταστράφηκε τον 6ο αιώναxii. Στο χωριό Δουμπιά ρισσού Στέλλα Ζαμπούνη-Κουντούρη. Αεικίνητες συ- αναφέρεται ότι διήλθε ο Απόστολος Παύλος και σταμάμπαραστάτριες είχε την Ευαγγελία Τσακούλη, την τησε να δροσιστεί και να λουστεί στις γνωστές ιαματιΜαρίκα Σωτηρίου και την Αθηνά Τσιριγώτηxi. Οικοδο- κές πηγές του χωριού. μικό υλικό έστελνε το Άγιο Κατά τον κ. Ιωακείμ ΠαΌρος και με μεγάλο κόπο και πάγελοxiii: “η σύνδεση τόσων μερών της Χαλκιδικής με την θυσίες ο ναός αποπερατώθη«δράση» του Παύλου δεν πρέκε το 1952. πει να περάσει απαρατήρητη… Βρίσκεται ανατολικά της Η ανυπαρξία κάποιας αναφοσημερινής κωμόπολης σε μια ράς στις Πράξεις των Αποστόόμορφη αμφιθεατρική τοπολων για επαφές του Παύλου θεσία που αδικείται από την με την Κασσάνδρεια ή άλλον παρακείμενη εθνική οδό Θεστόπο της Χαλκιδικής δεν αποσαλονίκης- Ουρανούπολης. τελεί στοιχείο αρνητικό, γιατί Πρόσφατα ανακαινίστηκε με είναι γνωστές και άλλες περιοτην οικονομική βοήθεια του χές, όπου έδρασε ο Απόστολος, Ιωάννη Καρρά. χωρίς οι Πράξεις να αναφέρουν Εντός του ναού βρίσκεται το σπήλαιο και το αγία- Ο Ι. Ν. των ισαποστόλων Πέτρου και Παύλου στην Ιερισσό κάτι σχετικό…xiv”. Με αυτόν τον τρόπο δε σμα του Αποστόλου Παύλου. Κάθε χρόνο στην πανήγυρη, οι πιστοί κατεβαίνουν τα μπορούμε να δεχτούμε με σιγουριά αλλά ούτε και να σκαλοπάτια που οδηγούν στο σπήλαιο και, αφού πάρουν αποκλείσουμε την έλευση του Αποστόλου Παύλου στη το αγίασμα, σχηματίζουν σταυρό, οι γυναίκες στον κόρ- Χαλκιδική. Πρέπει να σεβαστούμε και να στηριχτούμε φο τους και οι άνδρες στο μέτωπο, από τα ασβεστολιθι- στην παράδοση του λαού, όπως την σέβεται και στηρίζεκά πετρώματα της σπηλιάς. Αντίστοιχη πανήγυρη γίνε- ται πάνω της αιώνες τώρα η Ορθόδοξη εκκλησία. φιλολογική επιμέλεια Ολυμπία Μαρίνου ται και στην έξοδο του Αποστόλου Παύλου στο σπήλαιο σ.14. Ενδιαφέρον παρουσιάζει ότι στην περιοχή αυτή γίνεται αναφορά τον 10ο αιώνα στην Πατριαρχική μονή του Σπηλαιώτου. Απορροφήθηκε αργότερα από την Ι. Μονή των Ιβήρων. Δεν έχει ακόμα εντοπισθεί. ix Εφ. Νεολόγος, 25- 12- 1872, σ.1. x Μήπως ήταν σπήλαια; xi Στέλλα Ζαμπούνη Κουντούρη, Αναμνήσεις από την Ιερισσό, Κύτταρο Ιερισσού, τεύχος 03/2010. xii Δημήτριος Παπάζης, Παραδόσεις για διέλευση του Αποστόλου Παύλου από τη Χαλκιδική, σ. 426. xiii Με την άποψη αυτή συμφωνεί ο α. καθηγητής της Εκκλησιαστικής Ιστορίας της Ανωτἀτης Εκκλησιαστικής Ακαδημίας Θεσσαλονίκης κος Δημήτριος Παπάζης xiv Δημήτριος Παπάζης, Παραδόσεις για διέλευση του Αποστόλου Παύλου από τη Χαλκιδική, σ. 426- 427.

Ιωακείμ Παπάγγελος, [Ο Απόστολος Παύλος στην Χαλκιδική], Παγχαλκιδικός Λόγος, τεύχος 15, Απρίλιος- Μάιος- Ιούνιος 2013, σ. 9- 10. ii Χρήστος Καραστέργιος, [Αλαδιάβα, το ξεχασμένο χωριό], Κύτταρο Ιερισσού, τεύχος 06/2011, σ. 1-4-5. iii Αναδημοσίευση στο «Μακεδονικόν Ημερολόγιον» το 1913. iv Ορκίνι, είδος μικρού τόνου που αναπαράγεται στο κόλπο της Ιερισσού. Από αυτό το ψάρι πήραν οι Ιερισσιώτες το προσωνύμιο «Ορκινάδες»! v Ιωακείμ Παπάγγελος, [Ο Απόστολος Παύλος στην Χαλκιδική], Παγχαλκιδικός Λόγος, τεύχος 15, Απρίλιος- Μάιος- Ιούνιος 2013, σ. 9- 10. vi Ι. Αποστολίδης, Οι «Παυλοκαταραμένοι» της Ιερισσού, Χ.Τ.Χ, τ. 2/1961, σ. 233. vii Ιωακείμ Αθ. Παπάγγελος- Κλεάνθης Δημ. Δούκας, Η παλαιοχριστιανική βασιλική της Ιερισσού, Κύτταρο Ιερισσού 6 (2011), i

viii

8

ΙΟΥΛΙΟΣ - ΑΥΓΟΥΣΤΟΣ - ΣΕΠΤΕΜΒΡΙΟΣ 2016

2016: ΕΤΟΣ ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΗ

H ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΙΚΗ ΗΘΙΚΗ (Από τη σοφία των προγόνων μας και την πίστη των πατέρων μας) ΜΙΧΆΛΗΣ Θ. ΚΟΥΤΣΌΣ Φιλόλογος

Η αρχαία

τωνα) περιέχει ηθικές αρετές, όπως είναι η ανδρεία, η σωφροσύνη, η δικαιοσύνη, η μεγαλοψυχία, η πραότητα κλπ.

2. Πώς γεννιούνται και αυξάνονται οι διανοητικές αρετές Κατά τον Αριστοτέλη οι διανοητικές αρετές δεν είναι κληρονομικές, δεν προέρχονται εκ φύσεως αλλά αποκτούνται με τη διδασκαλία. Υπάρχει βέβαια η φυσική προδιάθεση σε κάθε άνθρωπο να δεχτεί και να αυξήσει τις αρετές αλλά, αν δεν δεχτεί την επίδραση του περιβάλλοντος και μάλιστα της διδασκαλίας, αρετές δεν αποκτούνται. Μια τέτοια όμως διαδικασία απαιτεί εμπειρία ζωής και χρόνο.

3. Σε ποιο συμπέρασμα καταλήγει ο Αριστοτέλης στο θέμα αυτό; Οι αρετές δεν είναι ούτε σύμφωνες με τη φύση ούτε αντίθετες προς τη φύση. Υπάρχει κάποια προδιάθεση φυσική να δεχόμαστε τις αρετές και να τις τελειοποιούμε με τον εθισμό που προϋποθέτει συχνή άσκηση. Επομένως η κατάκτηση της αρετής για τον Αριστοτέλη δεν είναι δώρο και χάρισμα της φύσης. Δεν πιστεύει στα προικισμένα μυαλά και στους χαρισματικούς ηγέτες, ούτε στους ανθρώπους που είναι καλοί από τη φύση τους, αλλά στην προσωπική κατάκτηση της αρετής. Η ολοκλήρωση, δηλαδή η τελειοποίηση του ανθρώπου, θα γίνει με την κατάκτηση των αρετών, διανοητικών και ηθικών.

4. Ποια η διαφορά ανάμεσα στις έμφυτες ικανότητες και τις επίκτητες; Οι έμφυτες ικανότητες προϋπάρχουν, ενώ οι επίκτητες αποκτούνται με τη χρήση. Τη δυνατότητα της όρασης ή της ακοής για παράδειγμα δεν τις αποκτούμε με το να βλέπουμε ή να ακούμε συχνά, αλλά επειδή έχουμε τα ανάλογα αισθητήρια όργανα που έχουν από τη φύση αυτές τις ικανότητες. Αντίθετα την ικανότητα στη ζωγραφική ή τη μουσική τις αποκτούμε με

ελληνική σκέψη στηρίζεται στη γνώση, τη λογική και τον ορθό λόγο. Για τον Αριστοτέλη δεν υπάρχει αντικείμενο, χώρος αυτού του φυσικού κόσμου, που να μην τον εξετάζει με συστηματικό και επιστημονικό τρόπο στηριζόμενος στον ορθό λόγο. Ο Αριστοτέλης ως βάση της επιστήμης έθετε το πείραμα και την παρατήρηση, ως σκοπό δε κάθε επιστήμης όριζε την γνώση των αιτίων των πραγμάτων και φαινομένων εκείνων, όσα υπόκεινται στην πείρα, δηλαδή το γεγονός. Πολλές επιστήμες οφείλουν τη γένεση τους στον Αριστοτέλη, όπως η Βιολογία, η Λογική, η Λαογραφία, η Μεταφυσική, Η Ζωολογία, η Πολιτειολογία, η Ηθική και πολλές άλλες. Η ΗΘΙΚΗ ΤΟΥ ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΗ O Αριστοτέλης είναι ο πρώτος που ασχολήθηκε συστηματικά με το ηθικό πρόβλημα, είναι ο ιδρυτής της Ηθικής ως φιλοσοφικής επιστήμης. H ηθική του Αριστοτέλη είναι μια ορθολογιστική ηθική. Πηγή της Αριστοτελικής ηθικής είναι ο ορθός λόγος. Αυτός ανακαλύπτει και προσδιορίζει το ηθικό πρέπον. Στην εκτίμηση της ηθικής πράξης δεν έχει θέση το συναίσθημα, η συνείδηση ή κάποιος θεϊκός νόμος. Το ηθικό πρόβλημα ο Αριστοτέλης το εξετάζει στα ΗΘΙΚΑ ΝΙΚΟΜΑΧΕΙΑ. Από το βιβλίο Β΄ θα σταθούμε σε μερικά σημεία, απαντώντας σε καίριες ερωτήσεις.

1. Τι είναι αρετή και ποια τα είδη της; Τα είδη της αρετής ποικίλλουν ανάλογα με τα ιδεώδη της εποχής. Στον Αριστοτέλη οι αρετές έχουν σχέση με τη διμερή διαίρεση της ψυχής. Έτσι το καθαρά λόγον έχον μέρος της ψυχής (που έχει σχέση με το λογιστικόν του Πλάτωνα) περιέχει διανοητικές αρετές, όπως είναι η σοφία, η φρόνηση και η σύνεση, και το μέρος που μετέχει και του αλόγου και του λόγον έχοντος (που έχει σχέση με το επιθυμητικόν του Πλά9

ΠΑΓΧΑΛΚΙΔΙΚΟΣ ΛΟΓΟΣ, Τεύχος 28ο

το να ζωγραφίζουμε συχνά και με το να παίζουμε ένα μουσικό όργανο.

5. Ποια η διαφορά ανάμεσα στις έμφυτες και επίκτητες ικανότητες; Οι έμφυτες ικανότητες δεν αποκτούνται με τη χρήση, βελτιώνονται όμως με το χρόνο και την εξάσκηση. Οι επίκτητες ικανότητες αποκτούνται με τη γνώση και άσκηση και βελτιώνονται και αυτές με το χρόνο και την εξάσκηση. Η διαδικασία της απόκτησης είναι: Προηγείται η κατάρτιση (μαθόντες), ακολουθεί η άσκηση (ποιείν), ενδυναμώνεται με την εξάσκηση (ποιούντες) κι έτσι επέρχεται η εμπέδωση (μανθάνομεν). Έτσι και για οποιαδήποτε μάθηση χρειάζεται πρώτο κατανόηση, δεύτερο εφαρμογή, τρίτο εξάσκηση, για να φτάσουμε στην κατοχή της γνώσης.

6. Ποιο είναι το μέσο σε σχέση με το ίδιο πράγμα; Ένα πράγμα μπορεί να διαιρεθεί είτε σε μεγαλύτερα και μικρότερα τμήματα είτε σε δυο ή περισσότερα ίσα τμήματα. Αν είναι δύο τα τμήματα, τότε αναγκαστικά θα έχουμε δύο περιπτώσεις: 1η ένα μεγαλύτερο και ένα μικρότερο τμήμα και 2η δύο ίσα τμήματα. Το μέσο ενός πράγματος είναι αυτό που απέχει εξίσου από τα άκρα. Για παράδειγμα ανάμεσα στο 2 και στο 10 το μέσο είναι το 6, γιατί το 6 είναι τέσσερις μονάδες μεγαλύτερο από το 2 και τέσσερις μονάδες μικρότερο από το 10, άρα απέχει εξίσου και από τα δύο άκρα. Αυτό είναι το μέσο σύμφωνα με την αριθμητική αναλογία. Αυτό το μέσο είναι ένα και είναι παραδεκτό από όλους. Κανείς δεν μπορεί να το αμφισβητήσει.

7. Ποιο είναι το μέσο σε σχέση με μας τους ανθρώπους; Το μέσο σε σχέση με μας τους ανθρώπους δεν είναι αυτό που απέχει εξίσου από τα δύο άκρα, όπως γίνεται για τα πράγματα, όπου υπάρχει κάτι εντελώς αντικειμενικό και παραδεκτό από όλους. Για παράδειγμα, αν κάποιος τρώει δέκα μερίδες φαγητό και ένας άλλος τρώει δύο μερίδες, το κανονικό, το μέσο, δεν είναι έξι μερίδες, γιατί και πάλι οι έξι μερίδες για κάποιον μπορεί να είναι λίγο, ενώ για έναν άλλον να είναι πολύ. Το μέσο επομένως σε σχέση με τον καθένα μας είναι υποκειμενικό και ένας άλλος το ορίζει, ας πούμε ο προπονητής για έναν αθλητή. Τα μόνα κριτήρια είναι η υπερβολή και η έλλειψη, αλλά αυτά οριοθετούνται στα άκρα και αφήνουν ένα μεγάλο περιθώριο προσδιορισμού του μέσου.

8. Τι παρατηρούμε σχετικά με τις δύο αυτές μεσότητες; Το μέσο σε σχέση με το ίδιο το πράγμα (αντικειμενικό) είναι ένα και παραδεκτό από όλους χωρίς καμιά αμφισβήτηση, γιατί είναι μετρήσιμο, με οποιαδήποτε μέτρα κι αν μετρηθεί. Αντίθετα το μέσο σε σχέση με μας τους ανθρώπους (υποκειμενικό) δεν είναι ένα αλλά περισσότερα. Είναι παραδεκτό από μερικούς, ενώ από άλλους όχι, κι αυτό γιατί υπεισέρχονται πολ-

λοί άλλοι παράγοντες στην υποκειμενική κρίση του ανθρώπου.

9. Ποιο είναι το αντικείμενο στο οποίο αναφέρεται η ηθική; Το αντικείμενο της ηθικής αφορά τα πάθη και τις πράξεις. Πάθη για τον Αριστοτέλη είναι οι άλογες παρορμήσεις της ψυχής, που συνοδεύονται από ηδονή ή λύπη, όπως η επιθυμία, η οργή, ο φόβος, το θάρρος, η χαρά, η φιλία, το μίσος κλπ. Τα πάθη αυτά ο Αριστοτέλης τα βλέπει ως βιολογικές ιδιότητες και δεν έχουν καμία σχέση με την ηθική. Παράλληλα με τα πάθη ο άνθρωπος έχει και τις δυνάμεις, δηλαδή τις στάσεις που κρατάει ο άνθρωπος απέναντι στα πάθη. Και οι δυνάμεις δεν έχουν σχέση με την ηθική. Η ηθική αρχίζει να εμφανίζεται από την καλή ή κακή στάση που θα κρατήσουμε απέναντι στα πάθη. Το ίδιο ισχύει και για τις πράξεις, γιατί τα πάθη εξωτερικεύονται με τις πράξεις, γίνονται δηλαδή κίνητρα που μας ωθούν σε ορισμένες ενέργειες.

10. Σε ποιες αρετές αναφέρεται ο Αριστοτέλης κάνοντας λόγο για τη μεσότητα; Η μεσότητα αφορά τις ηθικές αρετές και όχι στις διανοητικές. Οι διανοητικές αρετές, όπως η σοφία, δεν είναι μεσότητες, γιατί αυτές είναι ασυμβίβαστες με τις έννοιες «υπερβολή» και «έλλειψη». Ένα πράγμα ή το γνωρίζουμε ή δεν το γνωρίζουμε, μέση λύση δεν υπάρχει. Αντίθετα στις ηθικές αρετές η μεσότητα προσδιορίζεται υποκειμενικά, ανάλογα με το άτομο και τις περιστάσεις χωρίς τις ακρότητες της υπερβολής και της έλλειψης.

11. Ποια άλλα πράγματα έχουν σχέση με τη μεσότητα; Η έννοια της μεσότητας παρατηρείται και στα πάθη και στις πράξεις. Όλα τα πάθη τα συνδέει με δυο βασικά συναισθήματα, την ηδονή και τη λύπη. Πρέπει να σημειώσουμε εδώ ότι τα συναισθήματα αυτά ο άνθρωπος τα έχει κοινά με τα ζώα, αλλά στα ζώα η ηδονή και η λύπη συνδέονται με το ένστικτο της αυτοσυντήρησης, ενώ στον άνθρωπο με τη λογική. Έτσι τα πάθη και ειδικότερα η ηδονή και η λύπη δεν είναι ούτε κακά ούτε καλά αλλά γίνονται τέτοια, όταν λείπει το μέτρο, η μεσότητα, την οποία η λογική του ανθρώπου θα την καθορίσει. Από την άλλη οι πράξεις έχουν ως αφετηρία τα πάθη, είναι εκδήλωση των παθών και επομένως, ό,τι ισχύει για τα πάθη ισχύει και για τις πράξεις.

12. Κάτω από ποιες προϋποθέσεις τα πάθη και οι πράξεις οδηγούν στην αρετή; Η εκδήλωση των παθών πρέπει να γίνεται κάτω από ορισμένο χρόνο, κάτω από ορισμένες συνθήκες, σε κάποιους ανθρώπους, για κάποιο λόγο και με κάποιο τρόπο. Ποιος όμως θα τα καθορίσει όλα αυτά; Ο ίδιος ο άνθρωπος. Και με ποια κριτήρια; Με τα κριτήρια της εποχής του και της κοινωνίας μέσα στην οποία ζει.

10

ΙΟΥΛΙΟΣ - ΑΥΓΟΥΣΤΟΣ - ΣΕΠΤΕΜΒΡΙΟΣ 2016

13. Πώς γίνεται η ταύτιση της αρετής με το μέσο και το άριστο; Αν η δειλία και η θρασύτητα είναι τα άκρα, διότι η δειλία είναι η έλλειψη θάρρους και η θρασύτητα υπερβολή θάρρους, η ανδρεία είναι το θάρρος στη σωστή δόση. Από την άποψη αυτή η αρετή είναι μεσότητα. Όμως η ανδρεία αυτή καθεαυτή για να είναι ανδρεία πρέπει να είναι τέλεια, γιατί αλλιώς δεν θα είναι αρετή, εφόσον η αρετή είναι η κατοχή μιας ιδιότητας στον υπέρτατο βαθμό. Άρα η ανδρεία αξιολογικά, ως αρετή που είναι, έχει την τελειότητα στον υπέρτατο βαθμό.

14. Ποιος είναι ο τελικός ορισμός της αρετής; «Η αρετή είναι μια συνήθεια προαιρετική, που βρίσκεται στο μέσο, το οποίο καθορίζεται από τη λογική του σώφρονος». Βασικό γνώρισμα της αρετής είναι η προαίρεση, η οποία περιλαμβάνει: α. τη σκέψη (μετά λόγου και διανοίας), β. την ελεύθερη και έλλογη βούληση (επιλογή) και γ. την προσπάθεια για πραγμάτωση τη απόφασης. Η προαίρεση δηλαδή προϋποθέτει έναν έλλογο, εφικτό σκοπό και εξετάζει

πώς μπορεί αυτός να πραγματοποιηθεί. Από την άποψη αυτή και η αρετή είναι ένας λογικός σκοπός, εφικτός, που πραγματοποιείται με συγκεκριμένο τρόπο.

15. Ποια η σχέση της αρετής με τη λογική; Ενώ οι διανοητικές αρετές, όπως είπαμε και πιο πάνω, δεν έχουν διαβάθμιση, και δεν υπόκεινται στην υπερβολή και την έλλειψη, διότι βρίσκονται στον υπέρτατο βαθμό, οι ηθικές στηρίζονται στη λογική του σώφρονος, ο οποίος θα καθορίσει το μέσο σε σχέση με μας. ΕΠΙΛΟΓΟΣ Ο σκοπός της ζωής κατά τον Αριστοτέλη είναι η ευδαιμονία και η Αρετή έχει μια σαφή σχέση με αυτήν, που σημαίνει ότι δεν μπορεί να είναι κάποιος ευτυχισμένος, χωρίς να είναι ενάρετος. Αν θέλουμε λοιπόν να κατακτήσουμε την αρετή και να γίνουμε ευτυχισμένοι στην ζωή μας, πρέπει να αποφεύγουμε τις ακραίες επιλογές και να ακολουθούμε την μέση οδό της Αρετής.

***

ΑΝΑΦΟΡΕΣ ΣΤΟΝ ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΗ ΟΡΕΣΤΗΣ ΣΙΜΩΝΗΣ Αρχιτέκτων

Αριστοτελική πρόταση.

Η ηθική στη γνώση. Πρώτος ο Πλάτων και στη συνέχεια ο Αριστοτέλης εξόπλισαν την γνώση με την ηθική. Αν αφαιρέσουμε την ηθική από την γνώση, η γνώση γίνεται επικίνδυνη για τον άνθρωπο και για όλη τη φύση.

Ο Αριστοτέλης ανταποκρίθηκε στην επιτακτική ανάγκη της εποχής του, που ήταν η θεμελίωση των επιστημών οι οποίες θα βοηθούσαν θετικά στην παραπέρα ανάπτυξη του ανθρώπου. Η πρότασή του ήταν μια σύμβαση του νου με την πραγματικότητα για τον καθορισμό της αντικειμενικής γνώσης, το θεμέλιο των επιστημών. Η πρόταση του Αριστοτέλη έγινε δεκτή σαν σύμβαση, που γεφύρωνε το λόγο με την πράξη, το όλο με το μερικό, το δικαίωμα με την ανάγκη, τις επιστήμες με τη ζωή, το υποκείμενο με το αντικείμενο. Αλλά πολύ πριν από τον εικοστό αιώνα, που αποκαταστάθηκε και επιστημονικά, πέρασε τα όρια της σύμβασης κι έγινε βίωμά μας. Σήμερα γίνεται προσπάθεια ανασύστασης της Αριστοτελικής Σκέψης σ’ορισμένες επιστήμες κι ορισμένους τομείς της καθημερινής μας ζωής.

Ο Πλάτων και ο Αριστοτέλης για τον Όμηρο. Ο Πλάτων, άκρως ρεαλιστής, κατηγορεί τον Όμηρο γιατί περιγράφει την ημέρα της καταστροφής της Τροίας με μαύρα σύννεφα, ενώ ήταν ηλιόλουστη. Αντίθετα ο Αριστοτέλης, ιμπρεσιονιστής, επικροτεί την συναισθηματική φόρτιση της περιγραφής, αντί της φυσικής. Ο Αριστοτέλης πρώτος περιέγραψε την “Epigenetik”. Στην πρόσφατη βιβλιογραφία, (QUANTEN PHILOSOPHIE του Ulrich Warnke, έκδοση SCORPIO, σελ. 168) αναφέρεται η “Epigenetik”, ως καθορισμός της ενέργειας των γονιδίων από έξω κυτταρικούς παράγοντες και σήμερα χρησιμοποιείται κυρίως στην θεραπευτική ιατρική. Αλλά πρώτος την περιγράφει, ο Αριστοτέλης, ως την εξέλιξη ξεχωριστών οργανικών μορφών από την αρχέγονη άμορφη ουσία.

Αριστοτελική μεσότητα. Ο Αριστοτέλης μέσω της συμμετρίας της μεσότητας μας αποκαλύπτει την δημιουργικότητα του μηδενός. Όλα από το τίποτα.

11

ΠΑΓΧΑΛΚΙΔΙΚΟΣ ΛΟΓΟΣ, Τεύχος 28ο

Η ΠΕΝΊΑ ΠΟΛΛΏΝ ΈΣΤΙΝ ΕΝΔΕΉΣ, Η ΔΕ ΑΠΛΗΣΤΊΑ ΠΆΝΤΩΝ ΘΕΌΔΩΡΟΣ ΤΣΑΜΟΎΡΗΣ Πολιτικός Μηχανικός

Ο Μέγας Σταγειρίτης Φιλόσοφος Αριστοτέ-

ότι η συγκέντρωση πολλών αγαθών, είναι αδύνατο να διατηρηθεί και να φυλαχθεί από έναν άνθρωπο, με συνέπεια να διακατέχεται συνεχώς από το φόβο της απώλειας και υπό καθεστώς φόβου διαπράττει την ανοησία. Δεύτερο ποιητικό αίτιο Η μη χρήση του μέσου ανταλλαγής (νομίσματος) κατά τον φυσικό του προορισμό, αλλά για αλλότριους σκοπούς. Όταν ο άνθρωπος χρησιμοποιεί το νόμισμα κατά το φυσικό του προορισμό, η ανταλλαγή οικονομικών αγαθών έχει όριο την αυτάρκεια. Πχ. αγοράζουμε ψωμί, έως ότου καταστούμε αυτάρκεις. Όταν όμως θέλουμε να αποκτήσουμε άπειρα οικονομικά αγαθά, για την άπειρο ζωή, τότε το νόμισμα χρησιμοποιείται για αλλότριους σκοπούς, που όπως ελέχθη παραπάνω δεν έχουν όριο, πχ. η συλλογή νομισμάτων από το ίδιο το νόμισμα δεν έχει όριο (χρηματιστήριο, καζίνο κλπ.). Εξαρτημένο τότε το άτομο από την ουτοπική επιθυμία για άπειρο ζωή, άρα και άπειρα οικονομικά αγαθά, αφοσιώνεται απολύτως στη συγκέντρωση νομισμάτων και τότε, όπως λέγει ο φιλόσοφος, «και την όποια κατεχόμενη αρετή δεν την χρησιμοποιεί κατά φύση, αλλά κατ εκτροπή». Πχ ο στρατηγός δεν χρησιμοποιεί τη στρατηγική για τη νίκη, ο γιατρός την ιατρική για την υγεία, ο δάσκαλος τη διδασκαλική για την παιδεία κ.ο.κ, αλλά για τη συγκέντρωση χρημάτων. Κατά αυτόν τον τρόπο διαφθείρεται και αλλοτριώνεται και οδηγείται στην καταστροφή, ταυτόχρονα με την πόλη του. Επικαιροποιώντας σήμερα το εν λόγω απόφθεγμα, μπορούμε άνετα να διαπιστώσουμε ότι η παγκόσμια αναταραχή και κρίση οφείλεται ακριβώς στην απληστία των μεγάλων δυνάμεων να συγκεντρώσουν στα χέρια τους τα οικονομικά αγαθά του πλανήτη, που έχουν όριο, δεν είναι άπειρα και χρησιμοποιούν τη δύναμη του νομίσματος και των όπλων για την επιδίωξη του μάταιου σκοπού τους. Αν λοιπόν οι μεγάλοι του πλανήτη δεν συνειδητοποιήσουν την πλάνη τους, από το φόβο της απώλειας των επιπλέον αγαθών τους, θα διαπράξουν την ανοησία της διπλωματίας με άλλα μέσα, δηλαδή πόλεμο, κατά τον ορισμό του Κλαούζεβιτς. Αν ζούσε σήμερα ο φιλόσοφος, δεν θα πίστευε στα μάτια του, βλέποντας τον πλανήτη να έχει γίνει ένα διεθνές καζίνο, όπου παίζονται τα αποθεματικά των ταμείων των ασφαλισμένων και οι καταθέσεις τους στις τράπεζες.

λης, κατά την ανάπτυξη της κοινωνικής και οικονομικής του θεωρίας, τον απησχόλησε το θέμα της απληστίας, ως οφειλόμενο κατ’ αρχήν στη διπλή χρήση ιδεών και αντικειμένων, άρα και του νομίσματος ως αντικειμένου, όταν δηλαδή δεν χρησιμοποιείται κοντά στον φυσικό του προορισμό, που είναι η ανταλλαγή οικονομικών αγαθών και έχει όριο την αυτάρκεια, αλλά χρησιμοποιείται για αλλότριους σκοπούς, που δεν έχουν κανένα όριο, πχ. Καζίνο, Λόττο και πάσης φύσεως χρηματοοικονομικά προϊόντα. Μελετώντας το θέμα, προσδιόρισε και το κυρίως ποιητικό αίτιο της απληστίας, που είναι η φυσική επιθυμία του ανθρώπου να ζήσει επ’ άπειρον. Συνιστά δε στους πολίτες και στους άρχοντες των πόλεων να δώσουν βάρος και να εντατικοποιήσουν την παιδεία, στο θέμα του ελέγχου των επιθυμιών τους και ειδικότερα, της καθ’ υπερβολήν κτητικής επιθυμίας (απληστίας), διότι αυτή διαστρέφει, διαφθείρει, αλλοτριώνει και αποξενώνει το άτομο. οι πολιτείες καταρρέουν, όντας για αυτόν το λόγο η καταστρεπτικότερη δύναμη στον πλανήτη. Το απόφθεγμα δε αυτής της επικεφαλίδος αποτελεί και τον επίλογο του θέματος και μας λέγει νεοελληνικά ότι «της φτώχειας της λείπουν αρκετά, της απληστίας όμως τα πάντα». Την ίδια άποψη και γνώμη εξέφρασε και ο Αϊνστάιν, όταν του ετέθη το ζήτημα του κινδύνου που διατρέχει η ανθρωπότητα και ο πλανήτης γενικότερα, από την τρομακτική δύναμη της διασπάσεως του ατόμου. Απάντησε ατάραχος, ότι δεν υπάρχει τέτοιος κίνδυνος, διότι η μεγαλύτερη δύναμη που απειλεί τον πλανήτη είναι η απληστία, η οποία είναι και η μητέρα του φόβου και της ανοησίας, που καταλαμβάνει τον άνθρωπο. Ας δούμε όμως τώρα με τη σειρά τους τα δύο ποιητικά αίτια της απληστίας κατά τον φιλόσοφο. Πρώτο ποιητικό αίτιο Η επιθυμία του ανθρώπου να ζήσει επ’ άπειρον. Η ουτοπική αυτή επιθυμία, όταν καταλάβει τον άνθρωπο, αυτομάτως προκύπτει και η ανάγκη άπειρων οικονομικών αγαθών, ικανή και αναγκαία προϋπόθεση για τη διατήρηση και διασφάλιση της απείρου ζωής. Όμως ο άνθρωπος γνωρίζει, ότι τόσο η ζωή, όσο και τα οικονομικά αγαθά, δεν χωρούν εις το άπειρον, άρα η επιθυμία για ζωή και κτήση επ’ άπειρον είναι καθαρή ουτοπία και οδηγεί τον άνθρωπο στην καταστροφή. Δι12

ΙΟΥΛΙΟΣ - ΑΥΓΟΥΣΤΟΣ - ΣΕΠΤΕΜΒΡΙΟΣ 2016

ΚΕΝΤΡΟ ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΙΚΩΝ ΕΡΕΥΝΩΝ ΚΑΙ ΜΕΛΕΤΗΣ ΤΩΝ ΑΡΧΑΙΩΝ ΣΤΑΓΕΙΡΩΝ (Της Ιστορικής και Λαογραφικής Εταιρείας Χαλκιδικής)

ΔΡ. ΒΑΣΙΛΕΙΟΣ Ν. ΠΑΠΠΑΣ Δικηγόρος - πρ. Βουλευτής Ν. Χαλκιδικής

Ήταν Οκτώβριος

κε ότι έχουν εκπληρώσει και εξαντλήσει την αποστολή τους, μία αποστολή άλλωστε και κάπως αμφίβολη, και όχι συνολικά εκφραστική της ελληνικής πραγματικότητας. Λοιπόν η Χαλκιδική που περιέχει το Άγιο Όρος και που περιέχει τα Στάγειρα, σύμβολο του οικουμενικού πνεύματος «Αριστοτέλης», έχει έναν ιστορικό προορισμό έξοχο. Και εύχομαι – καταλήγει ο κορυφαίος μας ακαδημαϊκός δάσκαλος- ο ενθουσιασμός αυτός, ο τόσο υψηλός, που διακατέχει τους εκπροσώπους των κοινοτήτων αλλά και τους άλλους κατοίκους και τους λογίους της Χαλκιδικής, υπό τη σκέπη του Αριστοτέλη, να απολήξει σε λειτουργία του γεωγραφικού αυτού χώρου, που θα τιμήσει όχι μόνον τον εαυτό του αλλά όλο τον Ελληνισμό και θα υπηρετήσει την Ευρώπη». Ακολούθησε ψήφισμα που κατέθεσα στους Συνέδρους, αποσπώντας τη σύμφωνη και ομόφωνη γνώμη των μελών του Διοικητικού Συμβουλίου της Εταιρείας και της Οργανωτικής Επιτροπής, το οποίο και εγένετο αποδεκτό ενθουσιωδώς. (Αργότερα η απόφαση επικυρώθηκε από τον Γενική Συνέλευση των μελών της ΙΛΕΧ). Το εν λόγω ψήφισμα αναφερόταν στην ίδρυση Αριστοτελικού Κέντρου στην βορειοανατολική Χαλκιδική (στη συνέχεια, ως Παράρτημα της Εταιρείας μας έλαβε την επωνυμία ΚΕΝΤΡΟ ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΙΚΩΝ ΕΡΕΥΝΩΝ ΚΑΙ ΜΕΛΕΤΗΣ ΤΩΝ ΑΡΧΑΙΩΝ ΣΤΑΓΕΙΡΩΝ) με την παρακάτω αυτολεξεί στόχευση: «Το Κέντρο αυτό επιδιώκει μέσα σε μια κοσμογονική εποχή, όπως η δική μας, να στρέψει το ενδιαφέρον των επιστημόνων, των ερευνητών αλλά και του ευρύτερου κοινού στο έργο του Μεγάλου Μακεδόνα πρωτοπόρου. Ένα έργο που αποτέλεσε και αποτελεί τη βάση όλων των σύγχρονων επιτεύξεων. Ζητείται καθημερινά η συνεργασία παλαιοτέρων και νέων επιστημών γι’ αυτήν την υπεύθυνη επιστροφή στις ρίζες της σύγχρονης επιστημονικής παιδείας. Στόχος του Κέντρου δεν είναι μόνο ο στενός ελλαδικός χώρος, αλλά ο ευρύτερος Ευρωπαϊκός. Πέρα ωστόσο από την Ευρώπη, στοχεύει, με μια ευρύτερη θεώρηση, σ’ όλον τον κόσμο. Εφόσον όλος ο κόσμος, για να επιβιώσει στην επικίνδυνη ισορροπία του μέλλοντος, χρειάζεται να επιστρέψει συνειδητά στις μεγάλες αξίες: άρα στον Αριστοτέλη. Συγχρόνως, αποβλέπει στη μελέτη των αρχαίων Σταγείρων, της γενέθλιας

του 1987, όταν σε ξενοδοχειακή μονάδα της Κασσάνδρας Χαλκιδικής η Εταιρεία μας περάτωσε τις Εργασίες τριήμερου Συμποσίου της με θέμα την ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΙΚΗ ΣΚΕΨΗ. Ως πρόεδρος του Συμποσίου, που είχε πανελλαδική εμβέλεια, αλλά και της Εταιρείας, προσπαθούσα να στέκομαι κάθε στιγμή κοντά στον διακεκριμένο, μεταξύ άλλων, προσκεκλημένο μας, στον διανοητή, φιλόσοφο και μεγαλύτερο Έλληνα αριστοτελιστή, τον ακαδημαϊκό Κωνσταντίνο Δεσποτόπουλο, που μας έκανε την μεγάλη τιμή να αποδεχθεί να συμμετάσχει στο εν λόγω Συμπόσιό μας, αναλαμβάνων μάλιστα την επιστημονική φροντίδα του. Η συμμετοχή του ήταν μια επιτυχία που εξασφάλισα με τον φίλο πανεπιστημιακό δάσκαλο Ιω. Καλογεράκο (στενό συνεργάτη του Δεσποτόπουλου). Πριν προβεί ο Δεσποτόπουλος στο κλείσιμο των Εργασιών του Συμποσίου, μας εκμυστηρεύθηκε τον ενθουσιασμό του για το γεγονός ότι ευρίσκετο στη γενέτειρα του μεγάλου φιλοσόφου Αριστοτέλη, αλλά και για την άψογη και από κάθε άποψη άρτια οργάνωση του Συμποσίου. Το σπουδαιότερο όμως ήταν η ανεκτίμητη ιδέα που μας έδωσε για την ίδρυση ενός Αριστοτελικού Κέντρου στη Χαλκιδική. Και πράγματι. Μετά από λίγες ώρες, κλείνοντας τις Εργασίες και αφού έκαμε τον απολογισμό των εισηγήσεων που ακούσθηκαν, έδωσε και το θετικό στίγμα για την Αριστοτελική προοπτική που διαθέτει η Χαλκιδική. Είπε χαρακτηριστικά: «Το Συνέδριο ήταν ριζωμένο στη γη της Χαλκιδικής που έδειξε ένα σκίρτημα γνήσιο για να διεκδικήσει μια αποστολή Πνευματικού Κέντρου της Ελλάδας ή αν θέλετε της ακραίας αυτής περιοχής της Ευρώπης, σε μια περίοδο που μεγάλα προβλήματα βαραίνουν και την Ευρώπη και τον Ελληνισμό! Η Ευρώπη, η πολυεθνική, σ’ αυτή την τάση προς ενοποίηση, που έχει επιβληθεί από ορισμένη ιστορική συγκυρία ακαταμάχητη, θα αντιμετωπίσει προβλήματα κρισιμότατα... Εκεί, εμείς οι αισιόδοξοι, πιστεύουμε ότι η Ελλάς έχει μια αποστολή να δώσει προς την Ευρώπη ένα κοινό παρονομαστή πνευματικότητας και ότι η Χαλκιδική ίσως περισσότερο από τους Δελφούς είναι προορισμένη για την αποστολή αυτή, η Χαλκιδική που είναι δεμένη με τους νεώτερους αιώνες του Ελληνισμού και με τους αρχαίους, ενώ οι Δελφοί από τον καιρό του Ιουλιανού δηλώθη13

ΠΑΓΧΑΛΚΙΔΙΚΟΣ ΛΟΓΟΣ, Τεύχος 28ο

πόλης του μεγάλου φιλοσόφου και στη δημιουργία εκθεσιακού χώρου των αρχαιολογικών ευρημάτων της». Από εκείνη τη στιγμή που η ιδέα της ίδρυσης του Αριστοτελικού Κέντρου καθολικά υιοθετήθηκε από τους συνέδρους, έγινε ο βασικός στόχος της Εταιρείας μας. Άλλωστε, αποτελούσε και αίτημα των κατοίκων της Χαλκιδικής, που ήσαν σχετικά έντονα ευαισθητοποιημένοι. Επιπλέον η ιδέα αυτή υλοποιούμενη θα κάλυπτε μία ανάγκη του πνευματικού κόσμου της χώρας και όλων γενικά, όσων στ’ αλήθεια πίστευαν ότι πρέπει να προβληθεί το έργο του μεγάλου Σταγειρίτη. Μέσα από την πραγματική σταυροφορία που ξεκίνησε για να γίνει πραγματικότητα η ιδέα μας, θέλαμε να περάσουμε το ενδιαφέρον μήνυμα ότι πολλαπλά και σημαντικά θα είναι τα οφέλη από την λειτουργία του εν λόγω Κέντρου, όπως: Η προβολή της Ελλάδος και ειδικότερα της Μακεδονίας στον πνευματικό κόσμο του εξωτερικού, μέσω των διεθνών εκδηλώσεων για τον Αριστοτέλη, η αναβάθμιση της πνευματικής ζωής της περιοχής, όπου θα λειτουργεί το Κέντρο λόγω της προσέλευσης επισκεπτών υψηλού οικονομικού, τουριστικού κ.λ.π. επιπέδου, η ευρύτερη παρουσία της Χαλκιδικής και η προβολή της διαχρονικότητας του πολιτισμού της στα πλαίσια των δραστηριοτήτων της Εταιρείας, η προσέλευση επιστημόνων με σκοπό την επιτόπια έρευνα και συστηματική μελέτη του έργου του Αριστοτέλη, η δημιουργία και ανάπτυξη σχέσεων με ιδρύματα εκτός Ελλάδος καθώς και η οργάνωση αμοιβαίων εκδηλώσεων. Επιπλέον όφελος θα αποτελέσει η οικουμενοποίηση του μακεδονικού ελληνισμού μέσω του Αριστοτελικού έργου και η δημιουργία μόνιμου Κέντρου πολιτιστικής ανάπτυξης της περιοχής, που θα λειτουργεί είτε ως Κέντρο Έρευνας, είτε ως βιβλιοθήκη, είτε ως τόπος εκδηλώσεων, είτε τέλος ως μουσείο του αρχαιολογικού πλούτου της γενέθλιας πόλης του Αριστοτέλη, αλλά και του ανεκτίμητου αριστοτελικού έργου. Εξάλλου, προανηγγέλετο και στην ονομασία του Κέντρου ο διττός χαρακτήρας της αποστολής του: Το μεν Κέντρο Αριστοτελικών Ερευνών θα περιελάμβανε ένα κτήριο με αίθουσες πολλαπλών χρήσεων, ήτοι βιβλιοθήκη, αναγνωστήριο, αρχείο, κοιτώνες για την φιλοξενία συνέδρων, ερευνητών, μικρό αμφιθέατρο για συνέδρια και άλλους μόνιμους εκθεσιακούς χώρους. Το δε Κέντρο Μελέτης των Αρχαίων Σταγείρων θα ήτο ουσιαστικά ένα αριστοτελικό Μουσείο, όπου θα εκτίθετο το αρχαιολογικό υλικό από τις διενεργούμενες ανασκαφικές δραστηριότητες στην περιοχή των αρχαίων Σταγείρων, αλλά και το υλικό απ’ το οποίο ο επισκέπτης θα μπορούσε να ενημερωθεί για το έργο του φιλοσόφου, βιβλιογραφία (ελληνική και ξένη) και αναφορές σε προγράμματα ξένων ιδρυμάτων για τη διδασκαλία του αριστοτελικού έργου. Εν αρχή, χώροι εξυπηρετούντες το πρώτο σκέλος του σκοπού του Κέ-

ντρου σχεδιάσθηκαν στην περιοχή Σταγείρων-Στρατονίκης, το δε δεύτερο στην περιοχή της Ολυμπιάδος. Δεν αποκλείοντο ωστόσο και άλλες περιοχές του σημερινού Δήμου ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΗ που εξεδήλωσαν τότε ανάλογο ενδιαφέρον (Αρναία, Ιερισσός κλπ). Για την προβολή και προώθηση του σκοπού της η Εταιρεία μας συνέστησε τρεις Επιτροπές (τιμητική, οργανωτική και εκτελεστική) με συμμετέχοντες σημαίνουσες προσωπικότητες. Στην τιμητική Επιτροπή του Κέντρου συμμετείχαν ο Μητροπολίτης Μιλήτου Απόστολος ως εκπρόσωπος του Οικουμενικού Πατριαρχείου, ο Μητροπολίτης Κασσανδρείας Συνέσιος, ο Μητροπολίτης Ιερισσού, Αγ. Όρους και Αρδαμερίου Νικόδημος, ο Πρώτος του Αγίου Όρους, ο δήμαρχος Θεσσαλονίκης Κωνσταντίνος Κοσμόπουλος, πρόεδρος του Οργανισμού Πολιτιστικής Πρωτεύουσας της Ευρώπης «Θεσσαλονίκη ‘97», ο καθηγητής και ακαδημαϊκός Κωνσταντίνος Δεσποτόπουλος, τ. Πρόεδρος της Ακαδημίας Αθηνών, ο καθηγητής και αντεπιστέλλον μέλος της Ακαδημίας Αθηνών Κωνσταντίνος Βαβούσκος, πρόεδρος της Εταιρείας Μακεδονικών Σπουδών, η καθηγήτρια και αντεπιστέλλον μέλος της Ακαδημίας Αθηνών Τερέζα Πεντζοπούλου Βαλαλά, γενική Γραμματεύς της Εταιρείας Μακεδονικών Σπουδών, η καθηγήτρια του Πανεπιστημίου Παρισίων και διευθύντρια του Κέντρου Ζωρζ Πομπιντού Ελένη Γλύκαντζη - Αρβελέρ, ο καθηγητής και αντεπιστέλλον μέλος της Ακαδημίας Αθηνών Νικόλαος Μουτσόπουλος, ο καθηγητής και ιστορικός Απόστολος Βακαλόπουλος, ο ποιητής και αντεπιστέλλον μέλος της Ακαδημίας Αθηνών Γ. Θ. Βαφόπουλος, ο σκηνοθέτης και συγγραφέας Νέστορας Μάτσας, η μεγάλη ευεργέτης της Ιστορικής και Λαογραφικής Εταιρείας Χαλκιδικής Αικατερίνη Στεφ. Κοτσιάνου και ο πρόεδρος της ιδίας Εταιρείας (Ι.Λ.Ε.Χ.) δικηγόρος Βασίλειος Ν. Πάππας. Η οργανωτική Επιτροπή του Κέντρου αποτελείτο από τον εκάστοτε περιφερειάρχη Κεντρικής Μακεδονίας, νομάρχη Χαλκιδικής, πρόεδρο ΤΕΔΚ Χαλκιδικής, προϊστάμενο ΠΕΧΩΔΕ Κεντρικής Μακεδονίας, την καθηγήτρια της Φιλοσοφικής του ΑΠΘ και αντεπιστέλλον μέλος της Ακαδημίας Αθηνών Τερέζα Πεντζοπούλου- Βαλαλά, την έφορο Κλασικών Αρχαιοτήτων Ιουλία Βοκοτοπούλου, τον διευθυντή ανασκαφών των αρχαίων Σταγείρων Κωνσταντίνο Σισμανίδη, τον πρόεδρο της ΙΛΕΧ, δικηγόρο, Βασίλειο Ν. Πάππα και την υπεύθυνη εκδόσεων της ΙΛΕΧ, λυκειάρχη, Ερατώ Ζέλλιου-Μαστοροκώστα. Γραμματεία: Ιωάννης Π. Ιακώβου, φοιτητής. Τέλος, την εκτελεστική Επιτροπή του Κέντρου αποτελούσε το Δ.Σ. της Ι.Λ.Ε.Χ.. Πέραν όμως των Επιτροπών που επιβάλετο να συσταθούν – χωρίς, είναι αλήθεια, να προλάβουν να προχωρήσουν συλλογικά στο έργο τους – απευθυν14

ΙΟΥΛΙΟΣ - ΑΥΓΟΥΣΤΟΣ - ΣΕΠΤΕΜΒΡΙΟΣ 2016

θήκαμε κατά κύριο λόγο στην Πολιτεία, για να ζητήσουμε τη συνδρομή των αρμοδίων Υπουργείων Πολιτισμού και Μακεδονίας – Θράκης. Είχαμε δε πράγματι την συμπαράστασή τους για εκδηλώσεις και εκδόσεις του Κέντρου μέσω της Εταιρείας μας που, όπως προαναφέρθηκε, αποτελούσε Παράρτημά της. Οι απλοί και συμπαθείς συμπατριώτες μας Χαλκιδικιώτες ήδη είχαν αρχίσει να αναλαμβάνουν πρωτοβουλίες. Χαρακτηριστική κίνηση η προσφορά οικοπέδου στην Ολυμπιάδα από την ομώνυμη Κοινότητα για την ανέγερση του Κέντρου. Στο σημείο αυτό οφείλουμε να επαινέσουμε το μέλος της Εταιρείας μας τον πολ. μηχανικό κ. Μιχαήλ Κουιμτζή που αδαπάνως μας είχε παραχωρήσει ολοκληρωμένη τεχνική έκθεση για το εν λόγω Κέντρο, με πλήρη κοστολόγηση για την αξιοποίηση όλων των χώρων του κτηριακού συγκροτήματος. Αλλά και οι τοπικές αρχές και πνευματικοί φορείς στάθηκαν από νωρίς στο πλευρό μας (σύμφωνα με τα σχετικά έγγραφα κατωτέρω), όπως η Νομαρχία Χαλκιδικής, η τοπική Ένωση Δήμων και Κοινοτήτων Χαλκιδικής, το Επιμελητήριο Ν. Χαλκιδικής κ.α.. Πέρα ωστόσο από την τοπική σε επίπεδο νομού υποστήριξη, το Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης, η Ακαδημία Αθηνών, η Εταιρεία Μακεδονικών Σπουδών, το Ίδρυμα Μελετών Χερσονήσου του Αίμου, η Ελληνική Φιλοσοφική Εταιρεία, Εφορίες Αρχαιοτήτων Θεσσαλονίκης και Χαλκιδικής και πολλοί άλλοι επιστημονικοί φορείς μάς προέτρεψαν αλλά και μας συμβούλευαν. Και θεωρούσαμε την συμβουλή τους πολύτιμη. Θα πρόσθετα ακόμη αριστοτελιστές από όλο τον κόσμο και γενικά ανθρώπους του Πνεύματος και της Τέχνης που πιστεύουν αληθινά στο έργο του μεγάλου Σταγειρίτη. Δεν θά ‘θελα όμως να παραλείψω και κάποιες ενέργειες που έγιναν διαχρονικά με πρωτοβουλία της Νομαρχιακής Αυτοδιοίκησης Χαλκιδικής για ίδρυση Αριστοτελικού Κέντρου με τη συμμετοχή φορέων του πολιτισμού, όπως τον Παγχαλκιδικό Σύλλογο Θεσσαλονίκης, τον Σύλλογο Αποφοίτων Γυμνασίου Αρναίας και άλλους συλλογικούς φορείς με έδρα την Χαλκιδική και την Θεσσαλονίκη. Ο φίλος αρχαιολόγος Κων/νος Σισμανίδης, διευθυντής ανασκαφών των αρχαίων Σταγείρων, ήτο πάντα στο πλευρό μας, προσφέροντας τις πολύτιμες επιστημονικές του γνώσεις από τα ευρήματα της αρχαιολογικής σκαπάνης. Παράλληλα δε, με θέρμη, να στηρίζει την προσπάθεια της Εταιρείας για τη δημιουργία Αριστοτελικού Κέντρου στη Χαλκιδική. Μάλιστα θα πρέπει να υπογραμμισθεί ότι στα πλαίσια των πρωτοβουλιών του, με δική του πρόταση, ανατέθηκε η εκπόνηση

διπλωματικής εργασίας στο Α.Π.Θ.. Προσωπικά είχα πραγματοποιήσει σειρά ομιλιών και συνεντεύξεων τύπου στο εξωτερικό με την Κοινοβουλευτική μου ιδιότητα, ως Γραματέας Απόδημου Ελληνισμού, αλλά και ως ιδιώτης (με ιδίαις δαπάναις) για τον Αριστοτέλη και δη στις ΗΠΑ, Αυστραλία και Ν. Αφρική. Θεωρώ μεγάλη τη στιγμή των αποκαλυπτηρίων της προτομής του φιλόσοφου Αριστοτέλη στην περιοχή Astoria («Αγορά των Αθηνών») της Ν. Υόρκης, η οποία στήθηκε με δαπάνες της Νομαρχιακής Αυτοδιοίκησης Χαλκιδικής. Σ’ εκείνη την πανηγυρική τελετή, εξεφώνησα τον πανηγυρικό λόγο, παρουσία του Αρχιεπισκόπου Αμερικής κ.κ. Δημητρίου, γερουσιαστών και ομοσπονδιακών βουλευτών των ΗΠΑ, της ελληνικής αντιπροσωπίας της Βουλής των Ελλήνων και ενός ένθερμου ακροατηρίου Ομογενών μας. Ακόμη είχα καταθέσει Ερώτηση στη Βουλή (ΥΠΠΟ, ΥΠΕΧΩΔΕ, Υπ.Μακ.Θρ.) για το Κέντρο που όντως ανεγνωρίζετο ως Παράρτημα της Εταιρείας μας. Τέλος, απήχηση είχε και η εισήγησή μου στην Πολιτιστική Ολυμπιάδα (ως βουλευτής – μέλος της Επιτροπής) στα πλαίσια των Ολυμπιακών Αγώνων του 2004. Κλείνω με τη ικανοποίηση ότι τις ενέργειές μας συνόδευαν πάντα οι ευλογίες της ΑΘΠ του Οικουμενικού Πατριάρχη κκ. Βαρθολομαίου και του μακαριστού Αρχιεπισκόπου Αθηνών και πάσης Ελλάδος Χριστόδουλου. Αξίζει στο σημείο αυτό να γίνει αναφορά και στην αφιλοκερδή συνεισφορά του συμπατριώτη αρχαιολόγου - προγραμματιστή Βασιλείου Αθ. Οικονόμου για την δημιουργία ιστοσελίδας της Εταιρείας, με την οποία διασφαλίζεται η προβολή του Αριστοτελικού Κέντρου στο διαδίκτυο. Όπως επίσης, στην επίπονη εργασία του επί σειρά ετών Γεν. Γραμματέα της Εταιρείας, συντ. Λυκειάρχη, Κων/νου Κοντογιαννόπουλου για την συλλογή βιβλιογραφικού υλικού της Εταιρείας για τον Αριστοτέλη. Τους ευχαριστώ θερμά. Ωστόσο, λόγοι οικονομικοί, κοινωνικοί και άλλης φύσεως δεν επέτρεψαν ως σήμερα που εορτάζουμε το 2016 ως επετειακό Έτος Αριστοτέλη, να φέρουμε εις πέρας τον στόχο μας. Όμως αισιοδοξούμε. Αισιοδοξούμε και φιλοδοξούμε, με όραμα και σεβασμό στις μεγάλες αξίες, να προσεγγίσουμε, μέσα από την ευαισθησία των νέων καιρών, το ελεύθερο πνεύμα του Σταγειρίτη πρωτοπόρου. Να παλέψουμε με όλες μας τις δυνάμεις, με μπροστάρηδες τους απλοϊκούς κατοίκους της καθαρόαιμης Μακεδονικής γης, της απροσκύνητης Χαλκιδικής μας, να κτίσουμε το μέλλον της για τις γενιές που έρχονται, πάνω στην μακραίωνη ιστορία της.

Από το βιβλίο ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΙΚΕΣ ΕΚΔΟΣΕΙΣ (1960-2016), έκδοση της ΙΣΤΟΡΙΚΗΣ ΚΑΙ ΛΑΟΓΡΑΦΙΚΗΣ ΕΤΑΙΡΕΙΑΣ ΧΑΛΚΙΔΙΚΗΣ (ΚΕΝΤΡΟ ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΙΚΩΝ ΕΡΕΥΝΩΝ ΚΑΙ

ΜΕΛΕΤΗΣ ΤΩΝ ΑΡΧΑΙΩΝ ΣΤΑΓΕΙΡΩΝ), Επετειακό έτος Αριστοτέλη, Θεσσαλονίκη, 2016, σ.11-19.

15

ΠΑΓΧΑΛΚΙΔΙΚΟΣ ΛΟΓΟΣ, Τεύχος 28ο

ΊΔΡΥΣΗ ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΙΚΟΎ ΣΥΝΕΔΡΙΑΚΟΎ ΚΈΝΤΡΟΥ ΣΤΑ ΑΡΧΑΊΑ ΣΤΆΓΕΙΡΑ Περί Ενός Μεγάλου ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΙΚΟΥ ΣΥΝΕΔΡΙΑΚΟΥ ΚΕΝΤΡΟΥ, Διεθνών Προδιαγραφών, στα Αρχαία Στάγειρα

ΑΘΑΝΑΣΙΟΣ ΤΣΑΜΟΥΡΤΖΉΣ Μηχανολόγος -Ηλεκτρολόγος Ε.Μ.Π.

Mε ενθουσιασμό

και με μεγάλη επιση- λούς αιώνες. Το σχετικό γνωστικό αντικείμενο δεν μότητα γιορτάστηκε πρόσφατα η ίδρυση στο Πανε- έχει σήμερα πολλά περιθώρια περαιτέρω διερεύνησης πιστήμιο Θεσσαλονίκης ενός Αριστοτελικού Κέντρου ή αποσαφήνισης. Ηταν το αντικείμενο της τρέχουσας Μελετών, γεγονός το οποίο χαιρετίστηκε από πολλές επιστημονικής πρακτικής και μελέτης πάνω από 1500 χρόνια, ναι 1500 χρόνια χωρίς υπερβολή. πλευρές σαν μεγάλο επιστημονικό γεγονός. Από τον Αριστοτέλη ξεκίνησαν όλες σχεδόν οι σηΗ προσπάθεια ίδρυσης Αριστοτελικού Κέντρου μερινές επιστήμες, Αυτός Μελετών είναι παλαιά, συγκέντρωσε και ταξινόπολύ παλαιά. Εχουν γίνει μησε τις πρώτες γνώσεις με στο παρελθόν πολλές προεπιστημονική μεθοδολογία, σπάθειες. Υπήρξαν πολλές η οποία ακόμη και σήμεενέργειες από πολλές πλευρα τηρείται ευλαβώς απ΄όρές, από τοπικούς φορείς λους. Ιδρυσε και ανάπτυξε και από... διακεκριμένες κλάδους της Επιστήμης, μεπροσωπικότητες. Εγιναν ρικοί των οποίων λίγο αναπολλές συσκέψεις στη Νοπτύχθηκαν έκτοτε. μαρχία Χαλκιδικής. Εχουν Ο Αριστοτέλης υπήρξε γίνει και πολλές δημοσιεύένας και μοναδικός. Ηταν σεις στον τύπο. Ηταν γενιμία ανεπανάληπτη επιστηκά ένα πολύ παλαιό αίτημα Η Α΄ πλευρά του τάφου του Αριστοτέλη. μονική προσωπικότητα. της Χαλκιδικής. Στο βάθος η Ολυμπιάδα Σήμερα παραμένει ακόμη Το αίτημα ικανοποιήθηκε σήμερα με την ίδρυση του Αριστοτελικού Κέντρου έντονα ζωντανό το όνομά του. Κατά γενική παραδοΜελετών του Πανεπιστήμιου Θεσσαλονίκης. Το Κέ- χή, ο Αριστοτέλης υπήρξε ο μέγιστος των επιστημόντρο είναι πλέον μία πραγματικότητα. Αναμφίβολα νων. Τιμάται και αναγνωρίζεται έτσι απ΄όλους, απ΄όλα δόθηκε μία λύση στο θέμα, ίσως να είναι και η καλύ- τα πανεπιστημιακά Ιδρύματα σ΄όλο τον κόσμο χωρίς καμία εξαίρεση. τερη. Δεν υπάρχει άλλη ιστορική προσωπικότητα με τέΕμείς χωρίς να έχουμε οιαδήποτε αντίρρηση στη δοθείσα λύση θα επιθυμούσαμε να προσθέσουμε και τοια καθολική αναγνώριση στο χώρο της επιστήμης. Η προτομή του, σε περίοπτη θέση, κοσμεί τις επίσημες τα εξής: Παλαιότερα είχαμε την ίδρυση ενός άλλου παρό- αίθουσες τελετών όλων των πανεπιστημίων. Το όνομά μοιου κέντρου, του Δελφικού Κέντρου Μελετών, το του είναι συνεχώς στην επικαιρότητα. Αυτό το ουσιώδες στοιχείο πρέπει να εκμεταλλευοποίο είχε άριστη γραφειοκρατική υποστήριξη και επαρκή χρηματοδότηση. Σ΄αυτό υπηρέτησαν πολλές τούμε μπλέκοντας και την ιδιωτική πρωτοβουλία προς διακεκριμένες προσωπικότητες του κλάδου, η αφρό- όφελος της Χαλκιδικής, για να καταστεί βιώσιμο και κρεμα του τομέα. Σήμερα κανείς δεν το θυμάται πλέον. το Αριστοτελικό Κέντρο του Πανεπιστημίου της ΘεσΕμείς τουλάχιστο δεν έχουμε ακούσει τίποτε το σχετι- σαλονίκης. Πρότασή μας είναι παράλληλα με το ιδρυθέν Κέκό εδώ και πολλά χρόνια. Παρόμοια ιστορία είχε και το Αριστοτελικό Κέντρο ντρο ν΄ αναζητηθεί επενδυτής, ένας εξειδικευμένος Ερευνών της Μίεζας, της λεγόμενης Σχολής του Αρι- επενδυτής, προκειμένου αυτός να δημιουργήσει ένα μεγάλο Συνεδριακό Κέντρο, διεθνών προδιαγραφών στοτέλη, στη Νάουσα Οι δυσχέρειες επί του προκειμένου και για το Αρι- στη γενέτειρα του Αριστοτέλη, στα Αρχαία Στάγειρα, στοτελικό Κέντρο, που ιδρύθηκε στο Πανεπιστήμιο που τυχαίνει και σήμερα ακόμη να βρίσκονται σε μια της Θεσσαλονίκης, είναι προφανείς. Οι απόψεις και οι περιοχή με απίθανο φυσικό κάλος Ποιός καθηγητής πανεπιστημίου, ποιός μελετητής, γνώσεις περί Αριστοτέλη είναι γνωστές εδώ και πολ16

ΙΟΥΛΙΟΣ - ΑΥΓΟΥΣΤΟΣ - ΣΕΠΤΕΜΒΡΙΟΣ 2016

κάθε επιστημονικού τομέα, δεν θα ήταν υπερήφανος, δεν θα ονειρεύονταν, δεν θα ήθελε να παρουσιάσει την εργασία του ή ν΄ακούσει τις εργασίες άλλων συναδέλφων του σ΄ένα μεγάλο και καλά οργανωμένο Αριστοτελικό Συνεδριακό Κέντρο κοντά, σχεδόν μέσα στη γενέτειρα του Αριστοτέλη, στα Αρχαία Στάγειρα. Συγχρόνως θα ήταν μία ευκαιρία γι΄αυτόν, σε κάθε σύνεδρο. να περάσει τις διακοπές του σ΄ένα μαγευτικό μεσογειακό περιβάλλον με δυνατότητα να γνωρίσει το μοναδικό Αγιον Ορος και τη Βυζαντινή Θεσσαλονίκη. Και όχι μόνο αυτά. Μπορεί ακόμη να επισκεφθεί την Αμφίπολη με το μεγάλο και μοναδικό Τύμβο της και το γύρω θαλάσσιο χώρο παγκοσμίου προβολής. Η Αμφίπολη ήταν το λιμάνι απ΄όπου ξεκίνησε ο στρατηλάτης των Εθνών γιά τη μεγάλη περιπέτειά του με την οποία σφράγισε ανεξίτηλα την παγκόσμια ιστορία. Το συγκρότημα αυτό θα συνέβαλλε αποφασιστικά στην προβολή της ανεπανάληπτης πολιτιστικής μας κληρονομιάς: Στάγειρα – Αμφίπολη - Αγιον Ορος Βυζαντινή Θεσσαλονίκη, στην οποία θα μπορούσε να ενταχθεί και μία άλλη μεγάλη επίσης πολιτιστική μας κληρονομιά της ευρύτερης περιοχής μας, εκείνης των Αιγών με τους τάφους του Φιλίππου και άλλων επιφανών Μακεδόνων, με παγκόσμια και αυτών προβολή σήμερα και παλαιότερα. Ξεχωριστές εντυπώσεις, που παραμένουν εσαεί στη μνήμη κάθε επισκέπτη και ιδιαίτερα αυτών που θα συμμετείχαν στα συνέδρια ως και σε κάθε άλλο διερχόμενο, που θα επισκέπτονταν την περιοχή. Η υλοποίηση όλων αυτών θα μπορούσε να γίνει απλά και γρήγορα με την παραχώρηση σ΄έναν μεγάλο και εξειδικευμένο επενδυτή μιάς έκτασης κατάλληλης γης στη περιοχή - μάλλον παραθαλάσσιας γης - π.χ. γύρω στα 100 στρέμματα (περισσότερα καλύτερα) για 100 χρόνια - και με την προκήρυξη ενός διεθνούς διαγωνισμού για τη δημιουργία ενός μεγάλου Συνεδριακού Κέντρου, του Αριστοτελικού Συνεδριακού Κέντρου των Αρχαίων Σταγείρων της γενέτηρας του Αριστοτέλη, με πολλά ξενοδοχεία υψηλών, προφανώς, προδιαγραφών και με πολλές μεγάλες και μικρότερες αίθουσες συνεδρίων. Η εύρεσης της κατάλληλης γής δεν είναι ανυπέρβλητο πρόβλημα. Η συγκεκριμένη περιοχή έχει σήμερα μικρό σχετικά εμπορικό ενδιαφέρον. Θα δημιουργηθούν εκατοντάδες θέσεις εργασίας. Θα είναι ένας από τους πρώτους τουριστικούς προορισμούς υψηλού επιπέδου, παγκοσμίου προβολής με ότι αυτό συνεπάγεται για τη Χαλκιδική και για την Ελλάδα γενικότερα Το συγκρότημα αυτό θα απευθύνεται κατά βάση στη πανεπιστημιακή κοινότητα όλου του κόσμου, σε χιλιάδες πανεπιστήμια, σε εκατομμύρια πανεπιστημιακών δασκάλων και ερευνητών όλου του Κόσμου, ως και άλλων βεβαίως ενδιαφερομένων, που θα ήθελαν

να επισκεφθούν την περιοχή. Θα μπορούσε να εξελιχθεί ακόμη και σε μεγάλο κέντρο, φιλοξενίας και άλλων μεγάλων ή και μικρότερων διεθνών συνεδριακών συναντήσεων, που ευδοκιμούν τελευταία στη Πατρίδα μας Θα βρίσκεται σε χώρο εξαιρετικής φυσικής ομορφιάς (θαλάσσιας και ορεινής), θα είναι σε εύκολα προσπελάσιμη περιοχή, κοντά σε αυτοκινητόδρομο υψηλών προδιαγραφών, θα βρίσκεται όχι μακριά, στο μέσον δύο μεγάλων αεροδρομίων Θεσσαλονίκης και Καβάλας, στη περιοχή υπάρχουν ακόμη και τρία λιμάνια, που μπορούν να προσεγγίζουν μεγάλα κρουαζερόπλοια (Θεσσαλονίκης, Καβάλας ίσως και του Σταυρού), θα είναι πολύ κοντά στο Αγιον Ορος και στην Αρχαία Αμφίπολη, Όλα αυτά είναι μεγάλα κίνητρα που συνηγορούν και ενισχύουν τη βιωσιμότητα της Μονάδος. Θα ήταν το μοναδικό Συνεδριακό Κέντρο σ΄όλο τον κόσμο, που θα μπορούσε να φέρει το προνομιακό όνομα του Αριστοτέλη, δακτυλοδεικτούμενο, γεγονός που θα συνέβαλλε και αυτό στην προβολή και βιωσιμότητα της Μονάδος. Θα μπορούσε στο Κέντρο αυτό, με υποχρέωση του Αναδόχου και με τη συνεργασία του Πανεπιστημίου της Θεσσαλονίκης, να δημιουργηθεί μεταξύ άλλων και μία Αριστοτελική Βιβλιοθήκη ψηφιακής μορφής με σκοπό τη συγκέντρωση σ΄αυτήν όλων των κειμένων του Αριστοτέλη και των συναφών δημοσιευμάτων όλων των εποχών όλου του κόσμου, γεγονός που θα ενίσχυε τα επιστημονικά ενδιαφέροντα και σε τελική ανάλυση θα ήταν προς το συμφέρον και του ιδίου του επενδυτή. Ενας συνολικός σχεδιασμός αξιοποίησης της συγκεκριμένης αυτής τεράστιας πολιτιστικής μας κληρονομιάς, που βρίσκεται συγκεντρωμένη μέσα και γύρω από τη Χαλκιδική, θα ήταν προφανώς χρήσιμος και επιβεβλημένος από πολλές πλευρές. Η βαθμιαία δε υλοποίησή του θα ήταν η μόνη πρακτική αντιμετώπιση του μεγάλου αυτού σχεδίου προς όφελος όχι μόνο της Χαλκιδικής αλλά όλου του Ελληνισμού Λόγω της σπουδαιότητας και του μεγέθους της προσπάθειας πολύ χρήσιμο θα ήταν, εάν με πρωτοβουλία ενός ή περισσοτέρων θεσμικών οργάνων της περιοχής μας δημιουργείτο μία σοβαρή συγκροτημένη ομάδα προβολής και προώθησης του έργου. Το έργο είναι πολύ μεγάλο και σπουδαίο. Χρειάζεται εξ αρχής οργανωμένη να είναι και η σχετική προσπάθεια για να έχουμε καλά και γρήγορα αποτελέσματα. Πρέπει κάποτε να ξεκινήσουμε. Αξίζει τον κόπο. Το όφελος θα είναι τεράστιο όχι μόνο για τους Χαλκιδικώτες. Για όλους.

17

ΠΑΓΧΑΛΚΙΔΙΚΟΣ ΛΟΓΟΣ, Τεύχος 28ο

Η ΧΑΛΚΙΔΙΚΉ ΚΙ Ο ΑΡΙΣΤΟΤΈΛΗΣ ΜΑΥΡΟΔΉΣ ΠΟΎΛΙΟΣ Φιλόλογος

Γνωστή ’ναι η Χαλκιδική απ’ τ’ αρχαία χρόνια Κυρίως απ’ τα κλασικά, που θε να ζουν αιώνια.

Ρήτορες βγάλαμε τρανούς κι ιστορικούς μεγάλους Φιλόσοφους και ποιητές ασύγκριτους με άλλους.

Μα κι απ’ τα προϊστορικά, μέρη της κατοικούνται Και τα ευρήματα από κει σπουδαία θεωρούνται.

Ποια άλλη χώρα έβγαλε Όμηρο, Ιπποκράτη Αριστοτέλη, Σοφοκλή, Πλάτωνα και Σωκράτη;

Ετούτ’ η παρουσία της σε όλους τους αιώνες Με ενεργή συμμετοχή σε όλους τους αγώνες.

Ακόμη οι ιδέες τους σ’ όλο τον κόσμο μένουν Και με το σύγχρονο άνθρωπο πολύ ωραία δένουν.

Αγώνες πάσης φύσεως, πνευματικούς και άλλους Κοινωνικούς και εθνικούς, μικρούς μα και μεγάλους.

Μια έρευνα παγκόσμια εσχάτως έχει γίνει τίνος η σκέψη πιο πολύ στον κόσμο έχει μείνει.

Γνωστή η ιστορία της από τα χρόνια εκείνα Το μήλο ήταν της έριδος για Σπάρτη και Αθήνα.

Κι απ’ όλους πρώτον έβγαλε τον μέγα Αριστοτέλη Που η επιρροή του φαίνεται, είναι η πρώτη εν τέλει.

Πόλεμοι έγιναν γι αυτήν, σφοδροί ανάμεσα τους Γιατί χρόνια την ήθελε πολύ η καθεμιά τους.

Τι να πρωτοσκεφτεί κανείς, τι να πρωτοθαυμάσει Το μέγα μας φιλόσοφο κανείς δεν έχει φτάσει.

Με πόλεις αξιόλογες σε όλα της τα μέρη Που η κάθε μία απ’ αυτές τρανή σφραγίδα φέρει.

Η σκέψη, οι ιδέες του για πάντα θα κρατάνε Και τα σοφά τα έργα του αιώνια θε να ’ναι.

Με πρώτες την Ποτίδαια, την Όλυνθο κυρίως Σάνη, Τορώνη, Στάγειρα, γνωστός τους που ειν’ ο βίος.

Κι είναι φέτος επίκαιρο γι ΄αυτόν να συζητάμε Και τον τρανό φιλόσοφο όλοι μας να τιμάμε.

Των Ολυνθίων το κοινό ήταν η συμμαχία Που μεταξύ τους ίδρυσαν για να ΄χουν ησυχία.

Γιατ΄ειν΄η φετινή χρονιά τ’ Αριστοτέλη έτος Και εκδηλώσεις για αυτόν πολλές θα γίνουν φέτος.

Κι ήτανε έτσι δυνατοί όλοι τους ενωμένοι Με μία σχέση φιλική για χρόνια να τους δένει.

Η ΟΥΝΕΣΚΟ τ’ ανακήρυξε έτος τ΄Αριστοτέλη, Γι΄ αυτό να γίνουνε πολλά σ΄όλον τον κόσμο θέλει.

Ο Φίλιππος αργότερα σε μια του εκστρατεία Με νίκη την προσάρτησε εις τη Μακεδονία.

Θα γίνουνε συνέδρια, όπου και θα μιλάνε, Μεγάλοι επιστήμονες γι΄αυτόν θα συζητάνε.

Που έγινε κράτος ισχυρό μετά τα χρόνια εκείνα Κάνοντας πια υποτελείς τη Σπάρτη, την Αθήνα.

Θα προβληθούν τα Στάγειρα σ΄όλη την οικουμένη Κι ή πόλη που τον γέννησε γνωστότερη θα γένει.

Και ο Αλέξανδρος μετά την τράνεψε και άλλο Κι έγινε η Μακεδονία μας κράτος πολύ μεγάλο.

Κι έτσι θα διαφημιστεί και η Χαλκιδική μας Η ένδοξη πατρίδα του, που είναι και δική μας.

Και με την εκστρατεία του που ήταν το κάτι άλλο Έκαν’ ένα κατόρθωμα, πάρα πολύ μεγάλο.

Είναι μεγάλη η τιμή να ΄σαι Χαλκιδικιώτης Κα του τρανού μας στοχαστή να ’σαι συμπατριώτης.

Κι έγινε ο Αλέξανδρος ο πρώτος των Ελλήνων, Γιατί στ’ αλήθεια ποιος μπορεί να συγκριθεί μ’ εκείνον!

Τιμή στον «Παγχαλκιδικό» που φέρει το όνομα του, Ο μέγας μας φιλόσοφος είναι το καύχημα του.

Κι έγινε θρύλος στους λαούς που είχε κατακτήσει, Γιατί είχε ως μέλημα τρανό, να τους εκπολιτίσει.

Με έργο τόσο πλούσιο ως στόχο του έχει βάλει Την όμορφη Χαλκιδική παντού να την προβάλει.

Τη σκέψη την Ελληνική σ΄ αυτούς να μεταδώσει Τα φώτα των προγόνων μας σ΄όλους αυτούς να δώσει.

Κι εδώ και χρόνια φαίνεται πως έχει καταφέρει Του Σταγειρίτη τ΄όνομα επάξια να φέρει.

Τ΄Αριστοτέλη μαθητής ήταν ο στρατηλάτης Και των σοφών προγόνων μας έγινε ιχνηλάτης.

Ευχή μεγάλη όλων μας συνέχεια να προσφέρει, Γιατί το θέλουμε πολύ και μας ενδιαφέρει.

Πρόγονοι τόσο ξακουστοί αλλού δεν έχουν γίνει Και η σοφή η σκέψη τους τρανή χαρά μας δίνει.

Να συνεχίσει ευχόμαστε το έργο του για χρόνια Και η Χαλκιδική κι αυτός να ζουν μαζί αιώνια.

18

ΙΟΥΛΙΟΣ - ΑΥΓΟΥΣΤΟΣ - ΣΕΠΤΕΜΒΡΙΟΣ 2016

ΙΕΡΉ ΤΈΦΡΑ ΓΙΑΝΝΗΣ Χ. ΚΑΡΑΜΊΧΟΣ Φιλόλογος - Ποιητής

Στον Κώστα Σισμανίδη

Στη φλεγόμενη

βάτο της Γνώσης, στην απόλυτη σιωπή του πεταλόσχημου τάφου, στη μεθυστική διάχυση της μυροφόρας χλωρίδας η φωνή του αρχαιολόγου[1], χαμηλόφωνη, ψίθυρος και λυγμός αντάμα, χαϊδεύει τις αισθήσεις των επισκεπτών: Τάφος, βωμός, χάλκινη υδρία, νεκρική τέφρα, Αριστοτέλης … Πυρακτωμένα καρφιά οι λέξεις κτίζουν τη μεγάλη Αλήθεια. Τα βλέμματα υπνωτισμένα ξεστρατίζουν στην παραίσθηση. Αραχνοΰφαντο, γκρίζο σύννεφο στάχτης, άγιο φυλαχτό του χρόνου, τυλίγει τα σώματα των πιλοφόρων εκδρομέων. Παράξενα μοιάζουν αγάλματα, φυτεμένα στα ριζά του τάφου.

Ο Κώστας Σισμανίδης ανακοινώνει την μεγάλη είδηση, μπροστά στον τάφο του Αριστοτέλη (15-5-2016)

Και να, μέσα από το βαθύ λουλακί της θάλασσας, ντυμένος το φθαρτό του σαρκίο ο Δάσκαλος, οδεύει στην ανωφέρεια του δύσβατου δρομίσκου. Οστεομένος, προφητικός και Έλληνας να αναπαυτεί γυρεύει στη γενέτειρά του.

Τα αρχαία Στάγειρα. Μερική άποψη

Ιεροφάντης της υπομονής, οδοιπόρος του παρελθόντος, απόμακρος και εξαϋλωμένος, ο θηρευτής του ονείρου σκαπανέας, μοιάζει να βγαίνει από τα σπλάχνα της πληγωμένης γης. Η φωνή του, όρκος και υπόσχεση, ηχώ και αντίλαλος διαχέεται στην κοιμωμένη Πολιτεία των Αρχαίων Σταγείρων.

Σημ. Το ποίημα γράφτηκε με αφορμή την επίσκεψη του Παγχαλκιδικού Συλλόγου «Ο ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΗΣ» στα Αρχαία Στάγειρα στις 15 Μαΐου 2016. Ο Κώστας Σισμανίδης προέβη στην πρώτη, παγκοσμίως, ανεπίσημη ανακοίνωση για τη θέση του τάφου του Αριστοτέλη που έφερε στο φως η αρχαιολογική του σκαπάνη. Την επίσκεψη κάλυψε η ΕΡΤ3. (βλ. ανωτέρω φωτογραφίες).

[1] Πρόκειται για τον Δρ της Αρχαιολογίας Κώστα Σισμανίδη, ανασκαφέα επί εικοσαετία των Αρχαίων Σταγείρων.

- Το ποίημα γράφτηκε με αφορμή την επίσκεψη του Π.Σ. «Ο ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΗΣ» στα Αρχαία Στάγειρα στις 15 Μαΐου 2016. Ο

Κώστας Σισμανίδης προέβη στην πρώτη, παγκοσμίως, ανεπίσημη ανακοίνωση για τη θέση του τάφου του Αριστοτέλη που έφερε στο φως η αρχαιολογική του σκαπάνη. Την επίσκεψη κάλυψε η ΕΡΤ3.

19

ΠΑΓΧΑΛΚΙΔΙΚΟΣ ΛΟΓΟΣ, Τεύχος 28ο

Η ΕΠΑΝΑΣΤΑΣΗ ΤΗΣ ΧΑΛΚΙΔΙΚΗΣ ΤΗΝ 6Η ΑΠΡΙΛΙΟΥ 1854 ΚΥΡΊΜΗΣ ΣΤΥΛΙΑΝΌΣ Αντιστράτηγος ε.α

Η έναρξη

του Ρωσοτουρκικού πολέμου, 1821 Γεροκαρατάσου από τη Νάουσα. Ο Καρατάσος αφού παραιτήθηκε από τις τάξεις του λεγόμενου και Κριμαϊκού, αναπτέρωσε τις ελπίδες των ελεύθερων και υπόδουλων Ελλήνων, οι του στρατού και αφού είχε έλθει σε μυστικές συνενοποίοι ελπίζοντες σε νίκη των Ρώσων νόμιζαν ότι με νοήσεις με πολλούς κατοίκους της Χαλκιδικής, στις 29 την υποστήριξη αυτής μεγάλο μέρος των υπόδου- Μαρτίου 1854, απέπλευσε με ιστιοφόρα για τη Μαλων αδελφών θα περιερχόταν στην ελεύθερη πατρί- κεδονία, διαφεύγοντας την προσοχή του συμμαχικού δα. Μάλιστα ο Δημ. Καραϊσκάκης (γιός του μεγάλου Αγγλογαλλικού και του Τουρκικού στόλου που είχε οπλαρχηγού του 1821 Γ. Καραϊσκάκη), αξιωματικός αποκλείσει την τότε Ελλάδα. Την 1η Απριλίου έφθασε στις βόρειες Σποράδες του Ελληνικού στρατού, και πολλοί άλλοι έφθασαν (νήσος Παναγιά), όπου παρέμεινε στο σημείο να ονειρεύονται επανίεπί τριήμερο λόγω θαλασσοταραχής. δρυση της μεγάλης Ελλάδας μετά Εκεί συγκρότησε στρατόπεδο εθελοτων Σέρβων και Βουλγάρων. ντών στρατιωτών αποτελούμενο από Οι τότε Βασιλείς της Ελλάδας 1000 άνδρες, πλαισιούμενο και από Όθων και Αμαλία πρωτοστατούσαν τους εκεί ευρισκομένους Χαλκιδικιστον πολεμικό αυτό οργασμό που ώτες. κατέλαβε τον Ελληνικό λαό. Πολλά Στις 4 Απριλίου μετά από τις απαθα γινόταν τότε, αλλά δυστυχώς δεν ραίτητες προετοιμασίες επιβιβάστηυπήρχε η στρατιωτική δύναμη και κε σε δέκα πλοία των νησιών Σκιάη οργάνωση και όλα στηριζόταν σε θου και Σκοπέλου και μετά από εθελοντικά και ανταρτικά σώματα. ολονύκτιο πλου, προς αποφυγή των Χρονολογικά την 8η Ιανουαρίου Τουρκικών περιπολικών σκαφών, 1854, εξερράγη επανάσταση στη νόαποβιβάστηκε στις 6 Απριλίου σε τια Ήπειρο. Μετά από δέκα ημέρες ασφαλές λιμάνι της Σιθωνίας, το Καέφθασε στο στρατόπεδο των επαναλαμίτσι, υψώνοντας και πάλι την Ελστατών περνώντας τα σύνορα (τότε ληνική Σημαία. τα σύνορα της Ελλάδας έφθαναν μέΟ αρχηστράτηγος Την άφιξη του Καρατάσου και χρι τη γραμμή Παγασητικού - ΑμΤσάμης Καρατάσος, 1821 των στρατιωτών του υποδέχθηκαν βρακικού κόλπου) ο Δημ Καραϊσκάκης με πολλούς στρατιώτες και ανέλαβε την αρχηγία με ενθουσιασμό οι πρόκριτοι του χωριού Συκιάς και των άλλων γύρω χωριών μαζί με τους ιερείς και μοτου αγώνα. Εντός του μηνός Ιανουαρίου, όλη η Ήπειρος βρι- ναχούς των μετοχίων, ψάλλοντας δέηση για την ευόσκόταν σε επανάσταση. Περί τα τέλη Φεβρουαρίου η δωση του αγώνα με συγκινητικές εκδηλώσεις, πιστεύ επανάσταση είχε εξαπλωθεί και στη Θεσσαλία, με απο- οντας ότι ήρθε το τέλος της δουλείας. Τότε οι παραπάνω κάτοικοι πληροφόρησαν τον τέλεσμα ολόκληρη πλέον η ύπαιθρος χώρα των παραπάνω περιοχών να βρίσκεται στα χέρια των επα- «Τσάμη» για την ύπαρξη ενός Τουρκικού λόχου πεζιναστατών. Οι Τουρκικές δυνάμεις που εστάλησαν να κού στη Συκιά. Αμέσως ο Καρατάσος απέστειλε τμήκαταστείλουν τον επαναστατικό αγώνα των Ελλήνων μα 40-50 ανδρών με επικεφαλής τον Ιωάννη Στυλούδη από τη Λαμία ως εμπροσθοφυλακή, ενώ ο ίδιος με κατανικήθηκαν. Προ αυτής της μεγάλης εξέγερσης της Ελλάδας, την υπόλοιπη δύναμη κινήθηκε άμεσα, διέλυσε τον δεν ήταν δυνατόν να παραμείνει αμέτοχη η Μακεδο- εχθρικό λόχο και κατέλαβε τη Συκιά, πλην ενός μινία και ειδικότερα η Χαλκιδική η οποία περίμενε την κρού αριθμού ανδρών του Τουρκικού λόχου, οι οποίκατάλληλη ευκαιρία να επαναστατήσει. Έτσι τριαντα- οι διασκορπισθέντες οχυρώθηκαν μέσα στην εκκλησία τρία (33) χρόνια μετά την επαναστατική κίνηση του του Αγίου Αθανασίου και ενός παλαιού πύργου. Στη συνέχεια μετά από έφοδο, ο Πύργος κατα Εμμ. Παπά και του Στάμου Χάψα, ένα νέο επαναστατικό κίνημα εκδηλώνεται στη Χαλκιδική με αρχηγό τον λήφθηκε. Οι ευρισκόμενοι όμως στην εκκλησία Τούρσυνταγματάρχη Δημήτριο (Τσάμη) Καρατάσο, υπασπι- κοι, όχι μόνο δεν αποχώρησαν, όπως είχαν υποσχεθεί, στή του βασιλιά Όθωνα και γιό του οπλαρχηγού του αλλά αντίθετα σκότωσαν και τεμάχισαν έναν μονα20

ΙΟΥΛΙΟΣ - ΑΥΓΟΥΣΤΟΣ - ΣΕΠΤΕΜΒΡΙΟΣ 2016

χό που είχαν συλλάβει και πετούσαν τα μέλη του έξω από τα παράθυρα. Προ αυτής της καταστάσεως ο Καρατάσος διέταξε να καταληφθεί πάση θυσία η εκκλησία. Τότε οι στρατιώτες, βλέποντας ότι δεν μπορούσαν να εισέλθουν, επειδή οι πόρτες ήταν εσωτερικά κλειδωμένες, έβαλαν φωτιά και έτσι λύθηκε η πολιορκία. Μετά την Συκιά ο Καρατάσος με τους άνδρες του κατευθύνθηκε προς τη Νικήτη, όπου έφθασε στις 9 Απριλίου (ημέρα Μ. Παρασκευής), γενόμενος δεκτός από τους κατοίκους με ενθουσιασμό. Μάλιστα, αφού εξοπλίσθηκαν, άρχισαν να πολιορκούν τους ευρισκομένους εκεί Τούρκους, που αριθμούσαν τους τριακόσιους περίπου. Εν τω μεταξύ εκτός από την Νικήτη και τα γύρω χωριά, όπως ο Αγ. Νικόλαος και Παρθενώνας, μόλις πληροφορήθηκαν την άφιξη του «Τσάμη», επαναστάτησαν και έστειλαν εθελοντές για ενίσχυσή του. Ακολούθως συνέχισε την κίνησή του προς τον Αγ. Νικόλαο και στις 11 Απριλίου, ημέρα Πάσχα, έφθασε στο χωριό, όπου και γιόρτασε μαζί με τους κατοίκους. Την ίδια ημέρα Γαλλικό πολεμικό πλοίο, συνοδεύοντας δύο Τουρκικά πλοία, βύθισαν στο λιμάνι του Αγ. Νικολάου ένα Ελληνικό πλοίο (γολέτα του καπετάνιου Βαλσάμη από τη Σκόπελο), όπου υπήρχαν τα πυρομαχικά του εκστρατευτικού σώματος. Ενέργειες Τούρκων Οι Τουρκικές αρχές της Θεσσαλονίκης, μόλις πληροφορήθηκαν την απόβαση του Καρατάσου στη Χαλκιδική και τις μέχρι της στιγμής εκείνης ενέργειές του, ως ομοίως και την επανάσταση των κατοίκων αυτής, προέβησαν στη λήψη σύντομων μέτρων αντιμετώπισης της κατάστασης. Συγκεκριμένα στρατολόγησαν 2500 άνδρες τους οποίους, ενισχύοντας με άλλους άτακτους και 5 πυροβόλα, απέστειλαν υπό τον φρούραρχο Μεχμέτ Μπέη κατά του Καρατάσου, ζητώντας συγχρόνως βοήθεια από τον Βόλο. Παράλληλα ο Βελής (Πασάς) Θεσσαλονίκης ζήτησε βοήθεια από το Γάλλο πρόξενο, όπως τα ευρισκόμενα στο λιμάνι της Θεσσαλονίκης πλοία αποκόψουν κάθε επικοινωνία του Καρατάσσου από τη θάλασσα. Τα στρατεύματα αυτά, που στρατολόγησαν οι Τούρκοι, τα απέστειλαν στην περιοχή της Ορμύλιας με σκοπό να απαγορεύσουν την κίνηση του Καρατάσου προς τον Πολύγυρο, η οποία μπορούσε αφενός μεν να μεταφέρει την επανάσταση στο κέντρο της Χαλκιδικής και αφετέρου να εμποδίσει τον Πασά της περιοχής Μεχμέτ Βοζνάκ Ζαδέ, ο οποίος εκτός των 800 ανδρών που είχε, στρατολογούσε και άλλους Τούρκους πολίτες, προκειμένου να τους αποστείλει προς ενίσχυση των τμημάτων της Ορμύλιας και να καταπνίξει, όπως έλεγε, κάθε επαναστατικό κίνημα. Ενέργειες Καρατάσου Ο Καρατάσος μόλις πληροφορήθηκε για την απο-

στολή Τουρκικών δυνάμεων στην Ορμύλια και τη στρατολόγηση- συγκέντρωση ομοίων στον Πολύγυρο ενήργησε ως εξής: Απέστειλε άμεσα δύο τμήματα, ένα προς Πολύγυρο και ένα προς Αγ. Μάμα, με σκοπό να αποκόψουν την περαιτέρω ενίσχυση αυτών και να διακόψουν τον ανεφοδιασμό τους, ενώ άλλα μικρότερα αποσπάσματα απεστάλησαν προς την Ιερρισό και Γαλάτιστα. Έτσι το μεν τμήμα προς Πολύγυρο υπό τον λοχαγό Αθαν. Μαυρομιχάλη, μετά από πρόσκληση των Πολυγυρινών την επομένη ημέρα εισήλθε στον Πολύγυρο γενόμενο δεκτό με ενθουσιασμό. Μάλιστα το τμήμα αυτό ενισχυόμενο από Πολυγυρινούς εθελοντές επιτέθηκε εναντίον Τουρκικού τμήματος 400 ανδρών που εκινείτο προς την Ορμύλια, το διέλυσε και σκότωσε 65 Τούρκους (το Τουρκικό αυτό τμήμα διερχόμενο από τον Πολύγυρο, σκηνοθέτησε επεισόδιο, συλλαμβάνοντας τους προκρίτους τους οποίους και κατά-κρεούργησαν). Το άλλο τμήμα που εστάλει προς Αγ. Μάμα συνάντησε Τουρκικό τμήμα 300 ανδρών που εκινείτο προς Ορμύλια και αφού του επιτέθηκε το διέλυσε προκαλώντας του πολλές απώλειες. Το κύριο εκστρατευτικό σώμα υπό τον ίδιο τον Καρατάσο επιτέθηκε εναντίον των στρατευμάτων της Ορμύλιας, χωρίς όμως να κατορθώσει να την καταλάβει, λόγω ισχυρής αντίστασης. Έτσι αναγκάσθηκε να προβεί σε πολιορκία αυτής επί τριήμερο χωρίς όμως αποτέλεσμα, λόγω αφίξεως στην περιοχή νέων ισχυρών ενισχύσεων των Τούρκων από ξηρά και θάλασσα. Ο Καρατάσος, βλέποντας ότι δεν ήταν δυνατόν να αντιμετωπίσει και να καταστρέψει τον συγκεντρωθέντα Τουρκικό στρατό, αποφάσισε να κινηθεί προς Πολύγυρο, πιστεύοντας ότι θα αναγκάσει τους Τούρκους να διαλύσουν το ισχυρό στρατόπεδο της Ορμύλιας κατανέμοντας τη δύναμη αυτού σε μικρά τμήματα, προκειμένου να του δοθεί έτσι η δυνατότητα να καταπολεμήσει το καθένα από αυτά χωριστά. Πράγματι η είσοδος του Καρατάσου στον Πολύγυρο δημιούργησε μεγάλες ανησυχίες στις αρχές της Θεσσαλονίκης αλλά και της Πύλης. Τότε οι Τούρκοι επιχείρησαν με παροχή αρχικά αμνηστίας να περιορίσουν την επανάσταση ή να την καταστείλουν, ενώ συγχρόνως προωθούσαν νέες ισχυρές δυνάμεις προς τον Πολύγυρο. Ο Καρατάσος εκτιμώντας τη νέα κατάσταση αποφάσισε να επιτεθεί αιφνιδιαστικά κατά των πρώτων αποσταλθέντων Τουρκικών τμημάτων στην τοποθεσία Καβρόλακας και να τα διαλύσει. Πλην όμως με την άφιξη νέων τμημάτων (800 τακτικοί και 4000 άτακτοι στρατιώτες και δυο πυροβόλα) στη νέα σύγκρουση που έλαβε χώρα και κράτησε μέχρι στις 22 Απριλίου 1854, λόγω του ολιγάριθμου των επαναστατών και 21

ΠΑΓΧΑΛΚΙΔΙΚΟΣ ΛΟΓΟΣ, Τεύχος 28ο

της έλλειψης πυρομαχικών, χάθηκαν και οι τελευταίες- ψεις του στην Αρναία και το Παλαιοχώρι στις 13 Μαΐελπίδες για νίκη και συνέχιση του αγώνα. Οι Τούρκοι ου, δεν επέφεραν κανένα αποτέλεσμα. με κυκλωτικό ελιγμό, που ενήργησαν, ανάγκασαν τον Ισχυρές Τουρκικές δυνάμεις, οι οποίες έφθασαν Καρατάσο να υποχωρήσει αρχικά στα γύρω υψώματα στην περιοχή της Ιερισσού από ξηρά και θάλασσα, επιτου Πολυγύρου και από εκεί να κινηθεί με ασφάλεια τέθηκαν εναντίον του στρατοπέδου των επαναστατών, στο Βατοπεδινό μετόχι της Ορμύλιας. το οποίο βομβαρδιζόταν συγχρόνως και από δύο ποΣτη συνέχεια οι Τούρκοι ανενόχλητοι πλέον, έφθα- λεμικά πλοία. σαν στον Πολύγυρο τις εσπερινές ώρες, σκορπίζοντας Τα παλικάρια του Καρατάσου αμύνονταν με αυτοτην καταστροφή και τον τρόμο στον άμαχο πληθυ- θυσία και πείσμα υπερασπίζοντας το έδαφος σπιθαμή σμό. Μάλιστα ήταν τόσο μεγάλο το μένος εναντί- προς σπιθαμή. ον των κατοίκων, που δεν δίστασαν να προβούν στον Ο αγώνας ήταν άνισος από πλευράς δυνάμεων και αποκεφαλισμό των προκρίτων (από τους 30 σώθη- πυρός των Τούρκων, αλλά η προσπάθεια και η πάλη καν μόνο τρεις) οι οποίοι είχαν μεταβεί ως επιτρο- των αγωνιστών υπεράνθρωπος και γενναία και κράτηπή να τους εξευμενίσουν. Μεταξύ των εκτελεσθέντων σε έξι ολόκληρες ημέρες. Τελικά η αντίσταση των ηρώήταν και ο πρόεδρος της κοινότητας Ιωάννης Αικατε- ων κατέρρευσε, αφού είχαν εξαντληθεί όλα τα πυρορινάρης, γιος του σφαγιασθέντα κατά την επανάστα- μαχικά τους. ση του 1821, Κύρκου ΠαπαΣτη μεγάλη και σκληγιωργάκη. ρή αυτή μάχη, η οποία είΠεραιτέρω ενέργειες του ναι γνωστή και ως μάχη της Καρατάσου Κομίτσας, έπεσαν τριακόσια Μετά τη μάχη του Καβρόπαλληκάρια υπερασπιζόμελακα, όπως είδαμε, ο Καρανα την ελευθερία της πατρίτάσος αρχικά κατευθύνθηκε δας, όπως οι τριακόσιοι του προς το Βατοπεδινό μετόχι Λεωνίδα στις Θερμοπύλες. της Ορμύλιας. Από εκεί μαζί Τέλος ο Καρατάσος, υπομε τους συντρόφους του, χωρώντας συντεταγμένα, αποφάσισε να κινηθεί προς κατόρθωσε με τους εναποτο λαιμό του όρους Άθω, με μείναντες άνδρες του να πεσκοπό να φέρει αντιπερισπαράσει στον ορεινό όγκο του σμό στις Τουρκικές δυνάμεις Άθω και από εκεί με πλοιάΧάρτης μάχης Κομίτσης (16 Μαΐου 1854) και με την ελπίδα επέκταρια μέρος των ανδρών του σης της επανάστασης και σε να διαφύγουν στα νησιά και άλλα σημεία της Μακεδονίας. Προς τούτο υποχωρώ- να επιστρέψουν στην ελεύθερη Ελλάδα. Ο ίδιος ευριντας υπό την πίεση του εχθρού και μαχόμενος πολλές σκόμενος στο Αγ. Όρος, ειδοποιήθηκε από το Βασιλιά φορές σώμα με σώμα κατόρθωσε, αφού προηγουμένως Όθωνα να επιστρέψει στην Αθήνα, καθόσον οι σύμμαεξόντωσε τη Τουρκική φρουρά των Βραστών, να φθά- χοι (Αγγλο γάλλοι), του είχαν αποστείλει τελεσίγραφο σει μαζί με τους άνδρες του στην περιοχή της μονής Χε- με ημερομηνία 29 Απριλίου όπως εντός 15 ημερών απολανδαρίου και στη θέση Κομίτσα όπου εγκατέστησε το κηρύξει την επανάσταση. στρατηγείο του. Μετά από αυτά ο Καρατάσος, υπακούοντας στη διΑπό εκεί ο Καρατάσος εξέδωσε προς τους Έλλη- αταγή του Βασιλιά, εγκατέλειψε τον αγώνα και μαζί με νες Μακεδόνες δύο προκηρύξεις, με τις οποίες προέ- τους λιγοστούς του άνδρες επιβιβάσθηκε στο Γαλλικό τρεπε σε άλλους τη συνέχιση του αγώνα και σε άλλους πολεμικό πλοίο «Σόλων» στο λιμάνι της Δάφνης και τον ξεσηκωμό. Δυστυχώς όμως παρά τη συγκίνηση αναχώρησαν για τον Πειραιά. Έτσι έληξε και η δεύτερη που προκάλεσαν οι προκηρύξεις αλλά και οι επισκέ- μεγάλη επανάσταση.

Αναρτήσεις στην ιστοσελίδα μας Εδώ και καιρό στην ιστοσελίδα μας www.panchalkidikos.gr αναρτώνται από το Δ.Σ. όλα τα ενδιαφέροντα: αποφάσεις, ανακοινώσεις, ενημερώσεις, προσκλήσεις κλπ. Καλό θα είναι πλέον να τη βλέπουμε αν μπορούμε καθημερινά. Επίσης είναι αναρτημένα και τα τεύχη του Παγχαλκιδκού Λόγου.

22

ΙΟΥΛΙΟΣ - ΑΥΓΟΥΣΤΟΣ - ΣΕΠΤΕΜΒΡΙΟΣ 2016

TO ΛΕΙΒΆΔΙ ΧΑΛΚΙΔΙΚΉΣ ΣΤΗΝ ΕΠΑΝΆΣΤΑΣΗ ΤΟΥ 1821. ΔΗΜΉΤΡΗΣ Β. ΓΟΥΔΉΡΑΣ Καθηγητής Ψυχοπαιδαγωγικής ΠΑ.ΜΑΚ.

Στο τέλος

του 18ου και την αρχή του 19ου λαιά και άχρηστα όπλα. Οι Τούρκοι εξοργίστηκαν από αιώνα το Λειβάδι ήταν μια ευημερούσα κοινότητα της το γεγονός και προς εκδίκηση έκαψαν την εκκλησία περιοχής των Μαντεμοχωρίων (Sidrekapsi= Σιδηρο- του Αγίου Αθανασίου και τα σπίτια που ήταν στον καύσια) με αμιγή χριστιανικό πληθυσμό. Ανήκε στον δρόμο προς αυτή, ενώ βασάνισαν, θανάτωσαν και οδήναχιγιέ της Παζαρούδας (Selanik sancağı tabi Pazargah γησαν στην εξορία πολλούς κατοίκους, κυρίως γυναίnahiyesi). Στην πληθυσμιακή και οικονομική ανάπτυ- κες και παιδιά. ξη του Λειβαδίου συνετέλεσε ως έναν βαθμό και η ευΤα γεγονότα αυτά μνημονεύονται στην προφορινοϊκή φορολογική μεταχείριση που είχαν οι κάτοικοι κή παράδοση, η οποία επι(το έτος 1715 κατέβαλαν ως βεβαιώνεται από πολλές φόρο 2.890 άσπρα και 2.727 μαρτυρίες και καταγραφές. το 1822) καθόσον από το Ο Ιωάννης Βασδραβέλλης 1484 ο Βάβδος, η Γαλάτιστα (1967:138-139) γράφει ότι και το Λειβάδι ανήκαν στα μετά την ηρωική μάχη του χωριά του βακουφιού του Καπετάν Χάψα και των άλΙσχάκ Πασά (Κura-ı vakfı-ı λων αγωνιστών, οι τουρκικές Ιshak paşa), τα οποία συνειδυνάμεις στράφηκαν προς σέφεραν στη συντήρηση του τα γύρω χωριά, τα οποία καΑλατζά Ιμαρέτ της Θεσσατέστρεψαν. «Κατά το διάστηλονίκης, όπως προκύπτει από μα τούτο εκ Βασιλικών μια διάφορες γραπτές μαρτυρίες. ισχυρή τουρκική φάλαγξ καΜε την έναρξη της Επατευθύνθη εις τα ελληνικά χωνάστασης στη Χαλκιδική, Το Λειβάδι Χαλκιδικής ρία Επανομή και Μεσημέρι τον Μάιο του 1821, πολλοί οπλαρχηγοί και αγωνιστές καταγόμενοι από το Λει- ένθα μη ευρούσα κατοίκους ελεηλάτησε και επυρπόληβάδι εντάχτηκαν στο σώμα του Εμμανουήλ Παπά και σε ταύτα. Άλλη δε φάλαγξ κατευθύνθη δια του χωρίου συμμετείχαν στις μάχες που έγιναν στη Ρεντίνα και το Λειβάδι εις Ραβνά και το Ζαγκλιβέρι, τα οποία ελεηλάΕγρί Μπουτζάκ (Ν. Απολλωνία), ενώ ορισμένοι από τησεν επίσης και επυρπόλησεν, παρόλον ότι ταύτα δεν τους αμάχους που είχαν καταφύγει τις ημέρες του χα- είχον επαναστατήσει». Ο ίδιος ιστορικός παραθέτει στη συνέχεια του βιλασμού στη μονή της Αγίας Αναστασίας διέφυγαν βλίου του (1967:159-160) έναν κατάλογο των χωριών προς το Λειβάδι. Μετά την ηρωική μάχη που έδωσαν στις 10/13 Ιου- του Δήμου Παζαρούδας της Χαλκιδικής, τα οποία νίου 1821 ο οπλαρχηγός Σταμάτης (Στάμος) Χάψας οι Τούρκοι απάλλαξαν από την καταβολή φόρων το και οι συμπολεμιστές του με το τουρκικό ιππικό του 1821 «… διότι δεν εκαλλιέργησαν, ούτε είχον προσόΜπαϊράμ πασά της Θεσσαλονίκης και του Αχμέτ μπέη δους κατά το έτος 1237 (1821) τα κατωτέρω χωρία, των Γιαννιτσών στη θέση «Στου Τσεπέλ’ τις πέτρες» άτινα εκάησαν, οι δε κάτοικοι αυτών διεσκορπίσθη(σήμερα «Στα Συκιωτάκια» ή «Κομμένοι», στο πεδι- σαν.» Στη θέση 7 του καταλόγου αυτού αναγράφεται νό μέρος ανατολικά των Βασιλικών), το τουρκικό ιππι- το Λειβάδι. Η μαρτυρία αυτή περιέχεται και στο βικό στράφηκε εναντίον της μονής της Αγίας Αναστασί- βλίο του Απόστολου Βακαλόπουλου (1989:407), καας, την οποία πυρπόλησε και κατέστρεψε ολοσχερώς. θηγητή της Ιστορίας στο Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Μετά από τα δραματικά αυτά γεγονότα, ένα μέρος Θεσσαλονίκης. Από την αρχή της Επανάστασης, οι καταγόμενοι του τουρκικού ιππικού ήρθε στο Λειβάδι και στρατοπέδευσε στην κεντρική πλατεία του χωριού, «τα Πλα- από το Λειβάδι οπλαρχηγοί Αγγελής, Θεοδόσιος και τάνια», την 21 Ιουνίου 1821, αναγκάζοντας τους κα- Δημήτριος Στέριου, ο Δημήτριος Αθανασίου και ο Δητοίκους να συγκεντρωθούν εκεί και να παραδώσουν μήτριος Στάμου καθώς και πολλοί άλλοι αγωνιστές με τα όπλα. Οι περισσότεροι άντρες βρίσκονταν στον επικεφαλής τον Θεοδόσιο Στέριου έλαβαν μέρος μαζί Αγώνα και τα γυναικόπαιδα παρέδωσαν κάποια πα- με τις δυνάμεις του Εμμανουήλ Παπά στις μάχες ενα23

ΠΑΓΧΑΛΚΙΔΙΚΟΣ ΛΟΓΟΣ, Τεύχος 28ο

τροπή Εκδουλεύσεων», ζητώντας τη δικαίωση των αγώνων του κατά την Επανάσταση, απεικονίζει κατά βάση την προσφορά στον Αγώνα και την κατάληξη και των άλλων λειβαδιωτών οπλαρχηγών και αγωνιστών, για αυτό και την παραθέτουμε. «Ο υποφαινόμενος από αρχής του αγώνος λαβών τα όπλα εις χείρας μου ακόμη από την κωμόπολη μας Λιβάδι της επαρχίας Αρδαμερίου της Μακεδονίας με όλους τους συμπολίτας μου επικεφαλής των οποίων ως οπλαρχηγός αντιπαρετάχθην εκεί και εις τα πέριξ αυτής κατά του από Θεσσαλονίκης διορισθέντος αρχηγού Ισμαήλ Αγά Κεσίμογλου έχοντος περίπου 5000 εχθρικόν στράτευμα. Επομένως με διαφόρους εν διάφορα μέρη ακροβολισμούς διατηρήσας τα γυναικόπαιδα του μέρους εκείνου έφθασα εν τη χερσόνησο Κασσάνδρα όπου και κατετάχθην υπό την οδηγίαν του γενικού της Μακεδονίας αρχηγού Εμμανουήλ Παπά Σερραίου με τους υπό την διεύθυνσήν μου στρατιώτας και υπηρέτησα εις όλην την διάρκειαν του πολέμου έως της καταστροφής της από το εχθρικόν του σατράπη Λουμπούτ πασά και άλλων 40000 όλον εχθρικόν στράτευμα. Επομένως καταφυγών ως τοιούτος εις Πελοπόννησον με τους υπό την οδηγίαν μου εναπομείναντας στρατιώτας, κατετάχθην εις το σώμα του αρχηγού Παναγιώτη Ζαφειρόπουλου εις τας μάχας Δερβενακίων και Άργους κατά του Δράμαλη και άλλων. Επομένως υπό την οδηγίαν του Νικολάου Σουλιώτου κατά του ίδιου Δράμαλη και άλλων πάλι εις Άργος και εις τα πέριξ. Έπειτα υπό την οδηγίαν του Θεοδωράκη Ζαχαρόπουλου κατά του Ιμπραήμ πασά εις τα μέρη της Καλαμάτας και των πέριξ. Έπειτα υπό την οδηγίαν του Καρατάσιου κατά του Ιμπραήμ εις Σχοινόλακκα. Έπειτα υπό την οδηγίαν του ταγματάρχου Κωνσταντίνου Δουμπιώτου εις διάφορα μέρη της Πελοποννήσου όπου και όπως το εκάλεσεν η χρεία τότε. Έπειτα υπό την οδηγίαν του Δημητρίου Κριεζή Υδραίου εις την Ύδραν και επομένως εις την πολιορκίαν των Παλαιών Πατρών και αλλαχού. Έπειτα επανελθών κατά το 1826 εις τας νήσους Σκιάθον και Σκόπελον συσσωματωθείς με το Μακεδονικό σώμα του προειρηθέντος Κωνσταντίνου Δουμπιώτου αντιπαρετάχθημεν εις την Ορμύλιαν με τον Ομέρ Βεργιόνην, εις Τρίκερην με τον Νούρκα μπέη και εις την Αταλάντην με τον Μουστά μπέη. Έπειτα εδιορίσθην εις την Σκόπελον πολιτάρχης δια την ευταξίαν. Ότε μετέβησαν τα στρατεύματα εις Μέγαρα να οργανωθούν και μη ευρεθείς εκεί να οργανωθώ έμεινα ζημιωμένος από του βαθμού κ.τ.λ. Έπειτα το 1830 μετοίκησα εις χωρίον Σκεντέραγα της Λοκρίδος εις το έτος 1836 έδωσα τα αποδεικτικά μου εις το επαρχείον Λοκρίδος και δεν ηξιώθην έκτοτε απάντησιν τινά επί των δικαιωμάτων και θυσιών και αγώνων μου, ήδη δε αποκατασταθείς εις την Νέαν Πέλλην της Λοκρίδος-Συνοικισμού των Μακεδόνων. Δυστυχώς ων εις ηλικίαν περίπου 60, διο και απεκδεχόμενος έυελπις το αίσιον αποτέλεσμα των αναφερομένων δικαιωμάτων μου

ντίον των Τούρκων στη Ρεντίνα, την Ν. Απολλωνία, την Κασσάνδρα και αλλού. Ύστερα από την ολοσχερή καταστροφή της Κασσάνδρας (τον Οκτώβριο του 1821) και πολλών χωριών και κωμοπόλεων της Χαλκιδικής (συνολικά 42 χωριών), οι οπλαρχηγοί αυτοί και πολλοί άλλοι λειβαδιώτες αγωνιστές με τις οικογένειές τους και άλλους οπλαρχηγούς από τη Χαλκιδική κατέφυγαν μαζί με τον Εμμανουήλ Παππά στα επαναστατημένα νησιά Σκιάθο, Σκόπελο και Ύδρα και συνέχισαν τον ένοπλο αγώνα στο Αιγαίο, την Πελοπόννησο και τη Στερεά Ελλάδα. Μετά την επικράτηση της Επανάστασης του 1821 στη Νότια Ελλάδα και την απελευθέρωση του Ελληνικού Έθνους, από τον Μάιο του 1828 οι λειβαδιώτες οπλαρχηγοί και αγωνιστές που είχαν καταφύγει στη Σκιάθο, τη Σκόπελο και στα άλλα νησιά των Βόρειων Σποράδων άρχισαν να κατατάσσονται μαζί με τους άλλους μακεδόνες οπλαρχηγούς στο κεντρικό στρατόπεδο του ελληνικού τακτικού στρατού που οργάνωσε ο Κυβερνήτης της Ελλάδας Ιωάννης Καποδίστριας στα Μέγαρα Αττικής, λαμβάνοντας καθένας τον στρατιωτικό βαθμό που αναλογούσε στην αγωνιστική του δράση. Πολλοί από αυτούς έλαβαν μέρος στους αγώνες των Ελλήνων εναντίον του Δράμαλη, του Ομέρ Βρυώνη, του Ιμπραήμ και άλλων. Ορισμένοι κατέληξαν τελικά στη Νέα Πέλλα της Αταλάντης της Λοκρίδας και εγκαταστάθηκαν μόνιμα εκεί. Τα ονόματα και η δράση των οπλαρχηγών και αγωνιστών της Χαλκιδικής και της Μακεδονίας είναι καταγεγραμμένα σε διάφορες ιστορικές πηγές, όπως στα Γενικά Αρχεία του Κράτους (Καποδιστριακό Αρχείο, Οθωμανικό Αρχείο, Φάκελοι Αγωνιστών του 1821, Αριστεία Αγωνιστών του 1821), στην Εφημερίδα της Κυβερνήσεως, στο Αρχείο Αγωνιστών της Εθνικής Βιβλιοθήκης, στους καταλόγους διανομής κτημάτων της Νέας Πέλλας το 1836 και σε άλλα ιστορικά ντοκουμέντα (Χιονίδης, 1972). Στις ιστορικές αυτές πηγές εμφανίζονται, βέβαια, οι επιζήσαντες μακεδόνες οπλαρχηγοί και αγωνιστές, ενώ δεν υπάρχουν στοιχεία για όσους έπεσαν ηρωικά στα πεδία των μαχών. Μαζί με αυτούς πρέπει να συναριθμήσουμε τους αφανείς αγωνιστές που μετείχαν ενεργά στον αγώνα της Εθνεγερσίας, τις γυναίκες, τα παιδιά και τους άνδρες που βασανίστηκαν, αιχμαλωτίστηκαν, εξανδραποδίστηκαν ή θανατώθηκαν. Λεπτομερείς μαρτυρίες για τη ζωή και τη δράση των οπλαρχηγών και αγωνιστών της Χαλκιδικής μπορεί να αναζητήσει κάποιος στο υπό έκδοση βιβλίο του Νίκου Παπαοικονόμου με τίτλο: «Προσωπογραφία Αγωνιστών του 1821 από τη Χαλκιδική και τη Θεσσαλονίκη», τον οποίο ευχαριστούμε για την ευγενή παραχώρηση των ιστορικών στοιχείων. Η αίτηση που υπέβαλε ο οπλαρχηγός Θεοδόσιος Στέριου ή Μουστάκας (1779) το 1841 προς την «Επι24

ΙΟΥΛΙΟΣ - ΑΥΓΟΥΣΤΟΣ - ΣΕΠΤΕΜΒΡΙΟΣ 2016

υποσημειούμαι ευσαβάστως. Εν Αταλάντη τη 1η Δεκεμβρίου 1841.»

θηκαν πολλοί άλλοι για την απονομή αριστείων, χωρίς να γνωρίζουμε το αποτέλεσμα (Παπαοικονόμου, Χρονικά της Χαλκιδικής, τεύχος 54-55, σελ. 201). Στους κατοίκους της Κοινότητας Λειβαδίου έγκειται, επομένως, το ιερό χρέος να αναδείξουν την ένδοξη ιστορία και την ηρωική δράση των γενναίων προγόνων τους και να απονείμουν σε αυτούς τιμή και δόξα αντάξιες της προσφοράς τους στο ελληνικό Έθνος.

Στη συνέχεια παραθέτουμε έναν κατάλογο 25 γνωστών οπλαρχηγών και αγωνιστών που γεννήθηκαν στο Λειβάδι και η ελληνική Πολιτεία τους τίμησε με αργυρά, χάλκινα και σιδηρά μετάλλια αριστείας και άλλες διακρίσεις αναγνωρίζοντας την προσφορά τους στον απελευθερωτικό αγώνα του 1821 (Παπαοικονόμου, Χρονικά της Χαλκιδικής, τευχ.54-55; 2013; 2010). Βιβλιογραφία Καταγόμενοι από το Λειβάδι Χαλκιδικής οπλαρ- Πελαγία Αστρεινίδου-Κωτσάκη, αρχιτέκτων, Κοσμική ζωγραφική στο Άγιο Αθανάσιο στο Λιβάδι. χηγοί και αγωνιστές του 1821. Αγγελής Στέριου ή Μουστάκας (1794), Δημήτρι- Απόστολος Ε. Βακαλόπουλος, Πηγές της Ιστορίας της Μακεδοος Στέριου ή Μουστάκας (1793), Θεοδόσιος Στέριου ή νίας 1354-1833, Θεσσαλονίκη 1989. Μουστάκας (1779), Δημήτριος Αθανασίου (1803), Δη- Ιωάννης Κ. Βασδραβέλλης, Οι Μακεδόνες κατά την Επανάσταμήτριος Στάμου (1804), Νικόλαος Σπύρου (1806), Νι- σιν του 1821, Θεσσαλονίκη 1967. Δημητρίου Κύρου, Η μάχη των Βασιλικών και κόλαος Αγγελίδης, Μαργαρίτης Αγτα νεώτερα ιστορικά στοιχεία για το μετά από γέλου (1793), Στεριανός Αθανασίου αυτήν ολοκαύτωμα της Μονής της αγίας Ανα(1804), Πασχάλης Αναστασίου (1808), στασίας κατά την Επανάσταση του 1821, Οι Άγγελος Γεωργίου, Αθανάσιος ΕμμαΑγιαναστασίτες, τεύχος 35, 2015, σελ. 22-25. Νίκος Εμμ. Παπαοικονόμου, Προσωπογρανουήλ (1803), Νέστορας Εμμανουήλ φία Αγωνιστών του 1821 από τη Χαλκιδική (1786), Άγγελος Κανάκη (1805), Ιωκαι τη Θεσσαλονίκη (υπό έκδοση). άννης Κωνσταντίνου, Αναστάσιος ΛιΝίκος Εμμ. Παπαοικονόμου. Η πορεία της βαδιώτης του Αθανασίου (1790), Αθαέρευνας για τους αγωνιστές του 1821 από τη νάσιος Νέστορα (1804), Εμμανουήλ Χαλκιδική, Χρονικά της Χαλκιδικής. ΑγωνιΝέστορα (1801), Δημήτριος Νικολάστές του 1821 από τη Χαλκιδική και τη θεσου (1798), Ιωάννης Στεριανού ή Κοσαλονίκη, τεύχος 54-55. σ. 183-203. ντογιάννης (1800), Ξάνθος Στεριανού Ν. Παπαοικονόμου. «Οι Χαλκιδικιώτες ή Κοντογιάννης, Δημήτριος Στέριου αγωνιστές του 1821 στον στρατό του Καποδίστρια», περ. «Πολύγυρος», τευχ. 55/Ιαν.ή Μουστάκας (1800), Ιωάννης ΣτέριΦεβρ. 2010, σελ.8. ου του Δημητρίου (1800), Γιαννάκης Νίκος Εμμ. Παπαοικονόμου. Ελευθέριος Τρατούδης του Ευστρατίου (1803), Ιωάννου. Ένας ξεχασμένος ήρωας του 1821 Παναγιώτης Φίνου (1798). από τη Λιαρίγκοβη, ΑΡΝΑΙΑ, τεύχος 98, Σύμφωνα με τις ιστορικές πηγές, έτους ΚΣΤ, Ιανουάριος – Μάρτιος 2013. έλαβαν αριστεία οι εξής οπλαρχηΑργυρό Αριστείο που απένειμε https://el.wikipedia.org/wiki/Λιβάδι_Θεσγοί: Αθανασίου Δημήτριος, Εμμανου- ο βασιλιάς Όθων στον Αγγελή Στέριου σαλονίκης (Γενικά Αρχεία του Κράτους) ήλ και Αθανάσιος, Σπύρου Νικόλαος, Γ. Χιονίδη, “Οι εις τα μητρώα των αγωνιστών Στάμου Δημήτριος, Στέριου Αγγελής, του 1821 αναγραφόμενοι Μακεδόνες”, ΜαΔημήτριος και Θεοδόσιος. Εκτός από αυτούς, προτά- κεδονικά 12 (1972), σ. 34-65.

Α ΝΑ ΚΟΙ Ν Ω ΣΗ Ορίστηκε η ημερομηνία των αρχαιρεσιών του Συλλόγου Η θητεία του παρόντος Δ.Σ. λήγει τον Ιανουάριο 2017. Οι αρχαιρεσίες για την ανάδειξη νέων οργάνων διοικήσεως με απόφαση του Δ.Σ. ορίστηκε να γίνουν στις 15-1-2017. Δικαίωμα ψήφου κλπ. έχουν όσοι θα βρεθούν γραμμένοι στο μητρώο μελών μέχρι και 15 Δεκεμβρίου 2016, δηλαδή ένα μήνα προ των εκλογών. Η σχετική προκήρυξη θα δημοσιευθεί στο επόμενο τεύχος. Το Δ.Σ.

25

ΠΑΓΧΑΛΚΙΔΙΚΟΣ ΛΟΓΟΣ, Τεύχος 28ο

Ο ΙΕΡΟΣ ΝΑΟΣ ΤΟΥ ΕΥΑΓΓΕΛΙΣΜΟΥ ΤΗΣ ΘΕΟΤΟΚΟΥ ΣΤΑ ΒΡΑΣΤΑΜΑ ΧΑΛΚΙΔΙΚΗΣ ΠΕΤΡΟΣ ΠΑΝ. ΧΡΗΣΤΙΔΗΣ Συντηρητής-Διαχειριστής εκκλησιαστικών κοιμηλίων

Τα Βράσταμα

ανατολάς σε παρεκκλήσια, αφιερωμένα στους Αγίους Μόδεστο (βόρειο) και Χαράλαμπο (νότιο). Ο σημερινός νάρθηκας, που αρχικά ήταν μια ανοικτή στοά, έχει όροφο - γυναικωνίτη που προεκτείνεται προς τον χώρο του κυρίως ναού. Εκτός της κεντρικής εισόδου στον άξονα της δυτικής πλευράς, υπάρχουν και δύο πλάγιες είσοδοι που παλαιότερα εξυπηρετούσαν την ανεξάρτητη πρόσβαση προς τον νάρθηκα και τον γυναικωνίτη. Η σημερινή ξύλινη κλίμακα της νότιας πλευράς που οδηγεί στο υπερώο είναι μεταγενέστερη. Η τοιχοδομία, αποτελείται από αργολιθοδομή σε αμελείς οριζόντιες στρώσεις αδρά λαξευμένων λίθων. Στο τοξωτό τύμπανο των παραθύρων της κάτω ζώνης τοποθετούνται λιθανάγλυφα τα οποία σε συνδυασμό με πλίνθινα διακοσμητικά ποικίλουν την εξωτερική τοιχοποιία. Ο ναός διαθέτει σημαντικό αριθμό κειμηλίων θρησκευτικής και ιστορικής αξίας. Αξίζει να γίνει μνεία στο μετάλλιο με τον Παντοκράτορα στο κέντρο της οροφής του κεντρικού κλίτους και στον νεοκλασικό διάκοσμο των εσωτερικών τοίχων (20ος αι.). Το τέμπλο, ο άμβωνας, ο Δεσποτικός θρόνος και δύο προσκυνητάρια συγκροτούν ένα ενιαίο αξιόλογο σύνολο με λαϊκότροπη ζωγραφική διακόσμηση. Πλήθος εικόνων για τη λειτουργική εξυπηρέτηση του ναού στις αρχικές τους θέσεις, αλλά και παλαιότερες εικόνες της ενορίας και των εξαρτημάτων της, συγκρότησαν μια αξιόλογη συλλογή που χρονολογείται από τον 17ο αιώνα μέχρι τη σύγχρονη εποχή. Οι περισσότερες εικόνες σχετίζονται με την επαναλειτουργία του ναού (από το 1830 και εξής) μετά την πυρπόλησή του. Προέρχονται από τοπικά εργαστήρια, όπως των Γαλατσιάνων αγιορειτών μοναχών που είχαν ιδιαίτερα μεγάλη παραγωγή τον 19ο αιώνα, του παπα-Γιάννη Οικονόμου από τον Πολύγυρο και άλλων ζωγράφων της περιοχής. Τρεις από τις κεντρικές δεσποτικές εικόνες (Χριστός, Θεοτόκος, Ευαγγελισμός) υπογράφονται από τον γνωστό Γαλατσιάνο αγιογράφο Μακάριο Β΄ το 1834.

ή Βραστά, σημαντικός οικισμός της Κεντρικής Χαλκιδικής, μαρτυρείται από τους βυζαντινούς ακόμη χρόνους ως περιοχή άσκησης του Οσίου Ευθυμίου του Νέου, αλλά και σε έγγραφο μετοίκησης κάποιας οικογένειας τον 14ο αιώνα. Σύμφωνα με οθωμανικό έγγραφο απογραφής, το 1694 ο οικισμός κατοικείται από 195 οικογένειες που ασχολούνται με την παραγωγή ξυλανθράκων για την εξυπηρέτηση των μεταλλίων στα γειτονικά Σιδηροκαύσια. Η συμμετοχή της κοινότητας στην εκμετάλλευση του αργύρου, συνέβαλε στην οικονομική άνθισή της, με αποτέλεσμα στις αρχές του 19ου να συγκαταλέγεται ανάμεσα στούς ισχυρότερους οικισμούς της Χαλκιδικής. Τότε τοποθετείται και η πρωτοβουλία ανέγερσης του νέου ναού της κοινότητας, αφιερωμένου στον Άγιο Γεώργιο στην κορυφή ενός μικρού λόφου, όπου έχουν επισημανθεί αρχαιολογικά λείψανα από την προϊστορική ακόμη περίοδο. Σύμφωνα με τρεις εντοιχισμένες επιγραφές, η ανέγερση του ναού ολοκληρώθηκε το 1814, αλλά λίγα χρόνια αργότερα πυρπολήθηκε στο πλαίσιο των αντιποίνων κατά την καταστολή της επανάστασης του 1821. Όταν επήλθε η απαραίτητη ηρεμία, οι κάτοικοι των Βραστών προχώρησαν στην αναστήλωση του ναού, τον οποίο αφιέρωσαν στον Ευαγγελισμό της Θεοτόκου. Σύμφωνα με τις χρονολογίες στις εικόνες, ο εξοπλισμός του νέου ναού ολοκληρώθηκε τη δεκαετία του 1880, στοιχείο που δείχνει ότι η ανακατασκευή του ναού έγινε σταδιακά κάτω από αντίξοες συνθήκες. Τυπολογικά, ο ναός ανήκει στον τύπο της τρίκλιτης ξυλόστεγης βασιλικής, με νάρθηκα και υπερώο. Στην ανατολική πλευρά προεξέχουν τρεις κόγχες, μια πεντάπλευρη στο κέντρο και δυο τρίπλευρες εκατέρωθεν. Τα τρία κλίτη χωρίζονται από δυο κιονοστοιχίες με δεκατέσσερα (7x2) ξύλινα υποστυλώματα. Συστοιχίες στασιδιών είναι προσαρμοσμένες στους περιμετρικούς τοίχους, αλλά και κατά μήκος των κιονοστοιχιών. Τα δύο πλάγια κλίτη απολήγουν προς 26

ΙΟΥΛΙΟΣ - ΑΥΓΟΥΣΤΟΣ - ΣΕΠΤΕΜΒΡΙΟΣ 2016

Από τις εκδηλώσεις και τις εκδρομές του Συλλόγου μας Παρουσίαση του βιβλίου του Γιάννη Κανατά (24-2-2016)

Το ακροατήριο

Ι. Κανατάς

Αθ. Χριστιανός

Διάλεξη του Ι. Α. Παπάγγελου (9-3-2016)

Το ακροατήριο

Ι. Τσίκουλας

Δ. Κοσμάς

Διάλεξη του Μιχαήλ Κουτσού (23-3-2016)

Ι. Α. Παπάγγελος

Μιχ. Κουτσός

Το ακροατήριο

Άλλες εκδηλώσεις

Στέψη προτομής Καπετάν Χάψα (25-3-2016)

Στο Δέλτα Αξιού (16-4-2016)

Βέρροια. Στο Βήμα του Απ. Παύλου (16-4-2016)

Βραδιά αφιερωμένη στον Νίκο Καββαδία (20-2-2016

Ο ομιλητής κ. Δημ. Κοσμάς

Η μουσική παρέα του Κώστα Τσουλοδήμου 27

ΠΑΓΧΑΛΚΙΔΙΚΟΣ ΛΟΓΟΣ, Τεύχος 28ο

Ο ΧΟΡΟΣ ΚΑΙ ΤΟ ΤΡΑΓΟΥΔΙ ΑΠΟ ΤΗΝ ΕΠΟΧ

Τετάρτη 8 Ιουνίου 2016. Ανοιχτό θέατ

Συμμετέχουν οι Σύλλογοι: Ομβριανός Πετροκεράσων, Σαρακατσάνων φοιτητών ΑΠΘ

Συμβολή στο εορτασμό 2400 χρόνων α

Διοργάνωση: Παγχαλκιδικός Σύλλογος Θεσσαλονίκη

Ο Δήμαρχος Πυλαίας-Χορτιάτη κ. Ιγν. Καϊτεζίδης

Ο Πρόεδρος του Παγχαλκιδικού κ. Μιχαήλ Καρτσιώτης

Ο Ειδ. Γραμματέας του Παγχαλκιδικού κ. Στ. Λιριτζής

Γενική άποψη του θεάτρου. Στο βάθος ο Θερμαϊκός και ο Όλυμπος

1

2

3

4

5

Οι "ιέρειες"-κοπέλες του Παγχαλκιδικού σε συμβολικούς σχηματισμούς χορού από τον αρχαιότητα (1 έως 5) 28

Ο χοροδιδάσκαλος του Παγχαλκιδικού κ. Θεόδ. Φλώρος

ΙΟΥΛΙΟΣ - ΑΥΓΟΥΣΤΟΣ - ΣΕΠΤΕΜΒΡΙΟΣ 2016

Ν ΕΠΟΧΗ ΤΟΥ ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΗ ΜΕΧΡΙ ΣΗΜΕΡΑ

τό θέατρο 1ου Λυκείου Πανοράματος

ητών ΑΠΘ, Ένωση Ποντίων Πανοράματος, Παγχαλκιδικός Σύλλογος "Ο Αριστοτέλης".

όνων από τη γέννηση του Αριστοτέλη.

αλονίκης Ο ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΗΣ & Δήμος Πυλαίας-Χορτιάτη

Αρχαία Ελλάδα - Άλωση της Πόλης - Γενοκτονία Ποντίων Ένωση Ποντίων Πανοράματος (συμμετοχή)

Επανάσταση του 1821 Σαρακατσάνοι φοιτητές του Α.Π.Θ. (συμμετοχή)

Βυντάντιο

Μικρασιατική καταστροφή

Εμφύλιος "Χαροκαμένη μάννα" η κ Ζωή Ντελή

Ο Μ.Α.Σ. Ομβριανός Πετροκεράσων (συμμετοχή)

Η σύγχρονη Ελλάδα (τα χορευτικά συγκροτήματα του Παγχαλκιδικού και του "Ομβριανού" 29

ΠΑΓΧΑΛΚΙΔΙΚΟΣ ΛΟΓΟΣ, Τεύχος 28ο

Από τον εορτασμό της 195ης επετείου της μάχης των Βασιλικών. (12-6-2016)

Οι επίσημοι καλεσμένοι στην τέλεση του μνημοσύνου

Ομιλητής κ. Δημ. Ρήγας

Η χορωδία μας και οι μαθητές του Γυμνασίου Γαλάτιστας

Η επιμνημόσυνη δέηση μπροστά στον ανδριάντα του καπετάν Χάψα

Κατάθεση στεφάνου εκ μέρους της Βολής των Ελλήνων από τον βουλευτή κ. Γ. Βαγιωνά

Κατάθεση στεφάνου από τον Πρόεδρο του Παγχαλκιδικού κ. Μιχάλη Καρτσιώτη με τα λιλιπούτια εγγονάκια του

Από την εκδρομή στα νησιά: Πάρος, Νάξος.

(28-5/1-6-2016)

Στην Πάρο

Στην Αντίπαρο 30

ΙΟΥΛΙΟΣ - ΑΥΓΟΥΣΤΟΣ - ΣΕΠΤΕΜΒΡΙΟΣ 2016

ΤΟ ΜΕΤΑΓΓΙΤΣΙ ΚΑΙ Η ΙΣΤΟΡΙΚΗ ΔΙΑΔΡΟΜΗ ΤΟΥ ΑΠΟ ΤΗΝ ΙΔΡΥΣΗ ΤΟΥ ΜΕΧΡΙ ΣΗΜΕΡΑ ΓΕΩΡΓΙΟΣ Χ. ΚΑΤΣΙΚΑΣ Συνταξιούχος Δάσκαλος

Το Μεταγγίτσι

βρίσκεται σε υψόμετρο λήσεις χωραφιών, δάνεια με εγγύηση κλπ. Αυτές οι 150 μέτρων και απέχει από τη θάλασσα περίπου τέσ- πλάκες που βρέθηκαν στα όρια της περιοχής του Μεσερα χιλιόμετρα. Στέκει σαν παρατηρητής πάνω από ταγγιτσίου, είναι μοναδικές στο είδος τους για τα ελτο μυχό του Συγγιτικού κόλπου και είναι το φυσι- ληνικά αρχαιολογικά δεδομένα και όλες καθορίζουν κό πέρασμα από τη νότια Χαλκιδική προς τη χερ- την χρονολόγησή τους λέγοντας ότι έγιναν επί ιερέσόνησο του Άθω. Σήμερα το Μεταγγίτσι ανήκει στο ως Εφραντίδη του Αριστοτίμου. Πρόκειται για ιερέα Δήμο Σιθωνίας Χαλκιδικής, έχει 800 κατοίκους και της Ολύνθου. Οι πλάκες γράφτηκαν γύρω στο 352 η γεωγραφική του θέση, καθώς και η κτηματική ευ- π.Χ. ενώ, όπως είναι γνωστό, καταλύθηκε το κοινό των Χαλκιδέων το ρύτερη περιοχή του, 349 π.Χ. με την καευνόησαν την εγκαταστροφή της Ολύντάσταση ανθρώπων θου από το Φίλιππο, από αρχαιοτάτων οπότε εξαφανίζονται χρόνων. Ταυτόχροκαι οι πόλεις της πενα, οι πολλές επίπεριοχής. Μια άλλη ειδες καλλιεργήσιμες κασία θέλει την πόλη εκτάσεις και οι παΤο Μεταγγίτσι Άσσα να καταστρέρεμβολές απότομων δυσπρόσιτων λόφων, κατάλληλων για δημιουργία φεται ολοσχερώς από τους Ρωμαίους και τους ελάχιοχυρών οικισμών, αλλά και η ύπαρξη μεταλλευμά- στους κατοίκους, που σώθηκαν, να δημιουργούν μιτων και ικανοποιητικής ποσότητας νερού στον πο- κρούς οικισμούς στη γύρω περιοχή. Η αρχαιολογική ταμό Χαβρία, συνέτειναν στη διαρκή εγκατοίκηση έρευνα τοποθετεί την Άσσα στο Μαρμαρά και στους γύρω λόφους της περιοχής Μεταγγιτσίου και από της περιοχής. Σχετικά με την ονομασία του χωριού υπάρχουν δύο θρύλους αλλά και διάφορες ιστορικές μαρτυρίες και εκδοχές. Στην πρώτη λένε ότι το χωριό λεγόταν Μέ- ευρήματα συμπεραίνουμε ότι απλωνόταν μέχρι την λαν γης από τα κοκκινοχώματα της περιοχής και χάριν παραλία, όπου υπήρχε μεγάλο εμπορικό λιμάνι. Σύμσυντομίας έγινε Μεταγγίτσι. Στην δεύτερη και την πιο φωνα με διαβεβαιώσεις αρχαιολόγων η περιοχή Μαρπιθανή ότι το χωριό πήρε τη σημερινή ονομασία από μαράς Μεταγγιτσίου είναι ο πιο πλούσιος αρχαιολοτην μετακίνηση – μετατόπιση (μετάγγιση) των πληθυ- γικός χώρος στη Μακεδονία παρά τις καταστροφές σμών από τους παλαιότερους οικισμούς, όπου έμεναν, των αρχαιοκαπήλων. Διάσπαρτοι οικισμοί στην περιοχή υπήρχαν πάντοτε. Κάποτε όμως συγκεντρώθηστη θέση που βρίσκεται σήμερα. Στα όρια του Μεταγγιτσίου προς τον Άγιο Νικόλαο καν στη θέση του σημερινού χωριού. Πρώτη αναφουπήρχαν προϊστορικοί οικισμοί (Καστέλια) από την ρά στο χωριό με το όνομα Μεταγγίτσι έγινε κατά τις πρώιμη εποχή του σιδήρου (περίπου 1200 π.χ). Κατά απογραφές πληθυσμού που έκαναν οι Τούρκοι κατά την κλασική εποχή πιθανολογείται ότι στα όρια της τα έτη 1519,1527, 1568. περιοχής βρίσκονταν δύο γνωστές πόλεις, Άσσα και Απογραφικός πίνακας Μεταγγιτσίου Πίλωρος. Αναφορά για τις πόλεις αυτές κάνει ο ΗρόΧρονολογία Χ.Ν Χ.Α Χ.Χ δοτος «ο μεν νυν ναυτικός στρατός ως απείθει από 1519 67 5 4 Ξέρξεω και διεξάπλωσε την διώρυγα την εν τω Άθω 1527 24 3 γενομένην, διέχουσα δε ες κόλπον εν τω Άσσα τε πόλις 1568 31 29 και Πίλωρος και Σίγγος και Σάρτη οίκηνται». (Ηροδό-

του ιστορία Ζ 122 σελ.) Σημ. Χ.Ν = χριστιανικά νοικοκυριά Χ.Α = χριστιαΟι πόλεις αυτές στα χρόνια των Μακεδονομάχων συναποτέλεσαν την πρώτη παγκοσμίως ομοσπονδία νοί άγαμοι Χ.Χ = χριστιανές χήρες (διδακτορική διατριβή Ηλία Κολοβού 2000 σελ. 86) «το κοινό των Χαλκιδέων» με πρωτεύουσα την Όλυνθο. Αυτό φαίνεται από κείμενα που βρέθηκαν γραμΣτα χρόνια της Τουρκοκρατίας «Το χωριό Άγιος Νιμένα πάνω σε μαρμάρινες πλάκες και αφορούσαν πω31

ΠΑΓΧΑΛΚΙΔΙΚΟΣ ΛΟΓΟΣ, Τεύχος 28ο

κόλαος πριν το 1568 παραχωρήθηκε από το Σουλτάνο με πλήρη κυριότητα (temlik) στο Μεγάλο Βεζίρη (sokolt Mehmed Pasa), ο οποίος το μετέτρεψε μαζί με τα γειτονικά χωριά Μεταγγίτσι και Πλανά σε βακούφι». (Ηλίας Α. Κολοβός διδακτορική διατριβή 2000 σελ. 41). Κατά το έτος 1793, ο Γάλλος Πρέσβης στη Θεσσαλονίκη Κουζινερί που περιόδευε τη Χαλκιδική πέρασε από το Μεταγγίτσι κατά την επιστροφή του από το Άγιον Όρος και περιγράφει τον τρόμο των κατοίκων, όταν αντίκρισαν την έφιππη συνοδεία του, που έτρεξαν να κρυφτούν στα δάση, επειδή τις προηγούμενες ημέρες είχαν δεχτεί επίθεση των πειρατών. Το Μεταγγίτσι αρχικά στις 28-06-1918 συναποτέλεσε κοινότητα με τον Άγιο Νικόλαο και με το βασιλικό διάταγμα της 25-06-1920 ΦΕΚ Α. 158/1920 έγινε ξεχωριστή κοινότητα. Οι Μεταγγιτσινοί έλαβαν μέρος σε όλους σχεδόν τους αγώνες που διεξήγαγε η πατρίδα μας η Ελλάδα και έχουν θύματα που μνημονεύονται κατά τις μεγάλες εθνικές μας γιορτές. Η ύπαρξη Μεταγγιτσινών προσφύγων στις Σποράδες και τη Φθιώτιδα μας δίνει τη βεβαιότητα ότι το Μεταγγίτσι, όπως και πολλά άλλα χωριά της Σιθωνίας, της Κασσάνδρας και της Κεντρικής Χαλκιδικής, καταστράφηκε, πυρπολήθηκε και οι κάτοικοι του σφαγιάσθηκαν, εξανδραποδίστηκαν ή έζησαν την προσφυγιά κατά την επανάσταση της Χαλκιδικής το Μάϊο του 1821. Πρόκειται για τις γυναίκες Κυρατζή Νικολάου και Στεριανή Αλεξανδρή, πρόσφυγες στις Σποράδες και τον Απόστολο Αγγέλου στη Φθιώτιδα. Σημαντική ήταν η συμβολή των Μεταγγιτσινών και στους αγώνες για την απελευθέρωση της Ελλάδας το 1821. Στα αρχεία του ελληνικού στρατού αναφέρονται οι παρακάτω κάτοικοι Μεταγγιτσίου: 1) Ανθυπολοχαγός Άγγελος Ιωάννου 2) δεκανέας Αθανάσιος Ζάχου 3) στρατιώτης Απόστολος Αγγέλου (έτος γραφής 1830) 4) Γεράκης Δήμου και 5) Στέργιος Δήμου. Σήμερα κάποια τοπωνύμια όπως Ζαχάδικο και Δήμου Δέντρα της περιοχής Μεταγγιτσίου μαρτυρούν ότι πράγματι οι πιο πάνω αγωνιστές ήταν κάποτε κάτοικοι Μεταγγιτσίου. Σημείωση: (Η χρήση των ονομάτων σε πτώση γενική σαν επώνυμο, ίσχυε καθ' όλη την περίοδο της Τουρκοκρατίας μέχρι περίπου και το 1870). Οι κάτοικοι του Μεταγγιτσίου είναι άνθρωποι απλοί, φιλόξενοι, δραστήριοι, εργατικοί και ασχολούνται με την γεωργία, κυρίως την καλλιέργεια της ελιάς, την κτηνοτροφία, την μελισσοκομία και τον τουρισμό. Έτσι τα προϊόντα που μπορεί να βρει κάθε επισκέπτης είναι λάδι, ελιές, γάλα, τυρί, μέλι, τσίπουρο από τοπικούς αμπελώνες αλλά και ενοικιαζόμενα δωμάτια για να μείνει και υπέροχες ταβέρνες για φαγητό. Οι άνθρωποι εδώ έχουν ανεπτυγμένο το θρησκευτικό τους συναίσθημα, γι' αυτό παντού

μέσα και έξω από το χωριό υπάρχουν πεντακάθαροι ναοί και εξωκκλήσια που γεμίζουν από κόσμο όλες τις εορταστικές ημέρες του χρόνου. Ανάμεσα από τις εκκλησίες αυτές ξεχωρίζει ο ναός της Αγίας Παρασκευής, που είναι πολιούχος του χωριού. Την εικόνα της Αγίας Παρασκευής την έφεραν κάτοικοι από τον οικισμό Πραβίτα που μετοίκησαν εδώ και η μνήμη της γιορτάζεται στις 26 Ιουλίου. Παράλληλα όμως, κάθε 2 Μαΐου γιορτάζεται ακόμα και σήμερα ο πολιούχος προστάτης Άγιος Αθανάσιος των ντόπιων κατοίκων του Μεταγγιτσίου. Την ημέρα που γιορτάζεται κάθε Άγιος, γίνεται πανηγύρι και μετά το τέλος της θείας λειτουργίας μοιράζεται φαγητό (κουρμπάνι) και ακολουθεί γλέντι με χορευτικά συγκροτήματα και λαϊκά όργανα που κρατάει μέχρι το βράδυ. Τέτοια πανηγύρια γίνονται σχεδόν σ' όλα τα εξωκκλήσια του χωριού όπως: 1) του Προφήτη Ηλία στις 20 Ιουλίου 2) του Αγίου Χριστοφόρου στις 9 Μαΐου 3) του Αγίου Γεωργίου στις 23 Απριλίου 4) της Αγίας Κυριακής στις 7 Ιουλίου 5) της Μεταμορφώσεως του Σωτήρος στις 6 Αυγούστου 6) του Αγίου Θεοδώρου το πρώτο Σάββατο μετά την Καθαρά Δευτέρα και 7) της Οσίας Ειρήνης της Χρυσοβαλάντου στις 28 Ιουλίου. Άλλο ένα σπουδαίο συγκρότημα κτιρίων που εντυπωσιάζει είναι το 6/θ Δημοτικό Σχολείο με 53 μαθητές, το 1/θ Νηπιαγωγείο με 17 νήπια και ο παιδικός σταθμός με 15 παιδάκια. Όταν κατεδαφίστηκε το παλαιό Δημοτικό Σχολείο, οι μαθητές μεταφέρθηκαν στο νέο, που λειτούργησε για πρώτη χρονιά το 1960. Σήμερα σ' αυτό το σχολείο έχουν προστεθεί δύο ακόμα αίθουσες διδασκαλίας και εσωτερικές τουαλέτες και μαζί με το νεοανεγερθέν κτίριο, όπου συστεγάζονται το Νηπιαγωγείο και ο παιδικός σταθμός, με αίθουσα πολλαπλών χρήσεων και χώρο για ιατρείο, αποτελούν ένα ενιαίο σχολικό συγκρότημα με μεγάλο αύλειο χώρο για να παίζουν οι μαθητές. Το Μεταγγίτσι σήμερα είναι πόλος έλξης των επισκεπτών του Δήμου Σιθωνίας γιατί κάθε χρόνο γίνονται πολλές αθλητικές, πολιτιστικές και καλλιτεχνικές εκδηλώσεις. Οι κυριότερες είναι: 1) Τα Μεταγγίτσια: Αγώνες δρόμου και στίβου για παιδιά και μεγάλους που διοργανώνονται από τον Δήμο Σιθωνίας το μήνα Σεπτέμβριο με υπεύθυνο τον κ. Παπαδημητρίου Νικόλαο.

2) Αγώνες ENDURO: Διοργανώνονται αγώνες με αγωνιστικές μηχανές από όλη την Ελλάδα και αφού κάνουν μια διαδρομή μέσα από δύσβατα μονοπάτια σ' όλα τα βουνά της περιοχής, συγκεντρώνονται όλοι στην τελική πίστα του αγώνα για να δείξουν τις ακροβατικές επιδεξιότητές τους στο κοινό, που από νωρίς έχει συγκεντρωθεί γύρω από την πίστα για να τους θαυμάσει και να απολαύσει την υπέροχη θέα του ποταμού Χαβρία με τα τρεχούμενα γάργαρα νερά και τα 32

ΙΟΥΛΙΟΣ - ΑΥΓΟΥΣΤΟΣ - ΣΕΠΤΕΜΒΡΙΟΣ 2016

πανύψηλα, καταπράσινα πλατάνια του. ϊόντος. Επιπλέον, ανταποκρινόμενος στις απαιτήσεις 3) Γιορτή καρναβαλιού: Κάθε χρόνο την Κυριακή της αγοράς για νέες εξίσου ποιοτικές προτάσεις, στήτης Αποκριάς γιορτάζεται το καρναβάλι. Οι επισκέ- ριξε ακόμα περισσότερο το προϊόν «Γαλανό Μεταγγιπτες θα δουν τους καρναβαλιστές και θα απολαύσουν τσίου Χαλκιδικής» και κατάφερε μετά από εκπόνηση νόστιμα εδέσματα που έχουν ετοιμάσει όλες οι γυναί- μελέτης να το εντάξει στον κατάλογο των προϊόντων κες του χωριού. Αφού κεραστούν όλοι οι παρευρισκό- ΠΟΠ (Προϊόν Ονομασίας Προέλευσης) εξασφαλίμενοι, στήνεται γλέντι με λαϊκά παραδοσιακά όργανα ζοντας την κατοχύρωσή του και αναδεικνύοντας την και όλοι μαζί ντόπιοι και ξένοι επισκέπτες ζουν σε ξέ- σπανιότητα και τη μοναδικότητα του προϊόντος. φρενους καρναβαλιστικούς ρυθμούς που θα τους μείΟι σύλλογοι που έχουν ιδρυθεί στο Μεταγγίτσι και νουν αξέχαστοι. Αυτή η γιορτή διακρίνεται για τη σά- δραστηριοποιούνται ο καθένας στον τομέα του είναι: τιρα, το κρασί και το μπουφέ.

1) Πολιτιστικός Σύλλογος «Νέα Άσσα».

4) Φεστιβάλ Μύλου: Γίνεται το μήνα Αύγουστο στο α. 'Εχει εννέα (9) χορευτικά συγκροτήματα και ειδιΔιονυσιακό υδρόμυλο δίπλα στο ποτάμι με πολύ μεγά- κότερα τέσσερα παιδικά, ένα Γυμνασίου, ένα εφηβικό, λη συμμετοχή. ένα ενηλίκων, ένα γυναικών και ένα ανδρών.

5) Βραδιά Καζαντζίδη: Γίνεται στον Άγιο Χριστόβ. Έχει μία ομάδα χορωδίας. φορο τον μήνα Ιούλιο προς τιμή του Έλληνα τραγουγ. Διοργανώνει αιμοδοσία και έχει 275 φιάλες αίμαδιστή Καζαντζίδη με λαϊκά τος με τράπεζες αίματος στα νοτραγούδια από τον ομώνυμο σοκομεία Ιπποκράτειο, Πολύγυσύλλογο που δραστηριοποιείρου και Αγίου Παύλου. ται με μεγάλη επιτυχία τα τεδ. Συμμετέχει με τα χορευτικά λευταία χρόνια. συγκροτήματα και την χορωδία 6) Ελαίας δρώμενα: Η εκδήσε πανηγύρια και σε διάφορες πολωση αυτή γίνεται τον Ιούνιο λιτιστικές εκδηλώσεις στην Ελλάστον αύλειο χώρο του Δημοδα και στο εξωτερικό. τικού Σχολείου και διαρκεί 3 2) Ο Αθλητικός Ποδοσφαιριημέρες. Εκεί θα καμαρώσετε κός Σύλλογος «Θύελλα». Διορδιάφορα χορευτικά συγκρογανώνει αγώνες ποδοσφαίρου και τήματα ντόπια και ξένα, θα ενδιαφέρεται για τους παίχτες και δοκιμάσετε νοστιμότατα φατα οικονομικά της ομάδας. Διονυσιακό μετόχι - υδρόμυλος γητά που μαγειρεύουν φημι3) Ο Σύλλογος Ερασιτεσμένοι σεφ και θα επισκεφθείτε τα περίπτερα που δι- χνών Μοτοσικλετιστών SEM. Διοργανώνει αγώνες αφημίζουν και πωλούν τοπικά προϊόντα της περιοχής. ENDURO. Το Μεταγγίτσι είναι κατ' εξοχήν γεωργικό χωριό 4) Ο Σύλλογος Μύλου: Ενδιαφέρεται για την ανακαι παράγει διάφορα αγροτικά προϊόντα, στην ποιο- στήλωση του υδρόμυλου στο Διονυσιάτικο μετόχι και τική αναβάθμιση των οποίων συνέβαλε τα μέγιστα ο διοργανώνει το φεστιβάλ Μύλου. Αγροτικός Συνεταιρισμός Μεταγγιτσίου, που ιδρύθη5) Ο Σύλλογος «Καζαντζίδη». Διοργανώνει καλλικε το 1924 με στόχο να βοηθήσει τους παραγωγούς τεχνικές βραδιές με λαϊκά τραγούδια του Καζαντζίδη. της περιοχής. Τα πρώτα βήματα όμως των εμπορικών 6) Ο Σύλλογος γονέων και κηδεμόνων Δημοτικού και εξαγωγικών δραστηριοτήτων ξεκινούν τα τελευ- Σχολείου και Νηπιαγωγείου. Ενδιαφέρεται για την καλή ταία χρόνια. Σε σύντομο χρονικό διάστημα εξελίσσει λειτουργία των σχολείων, την συντήρηση των κτιρίων, τις υποδομές του και εντάσσει στην γκάμα των προϊ- βοηθάει τους δασκάλους στο έργο τους και αντιμετωπίόντων του την πράσινη ελιά Χαλκιδικής, την ελιά δια- ζει από κοινού όλα τα σχολικά προβλήματα. φόρων ποικιλιών, το ελαιόλαδο Χαλκιδικής, το ροΌλοι οι παραπάνω σύλλογοι συνεργάζονται στενά δόνερο, τη ρίγανη, το μέλι, το τσάι, τα αιθέρια έλαια μεταξύ τους αλλά και με το Δήμο Σιθωνίας που πάκαι τα σαπούνια ελαιολάδου. Σημαντική προσπάθεια ντοτε τους βοηθάει οικονομικά και διοργανώνουν εκτου Συνεταιρισμού θεωρείται η δημιουργία της σειράς δηλώσεις με πολύ μεγάλη επιτυχία, με στόχο να προελαιολάδου «Αρώματα της Μεσογείου», η οποία δη- βάλλουν το χωριό τους, να διασώσουν τα ήθη και τα μιουργήθηκε με τη συνεργασία του χημείου του κρά- έθιμα του τόπου τους και να διατηρήσουν την πολιτιτους και διήρκησε 2 έτη για την τελειοποίηση του προ- στική τους κληρονομιά.

Βιβλιογραφία: 1) Παπαοικονόμου Νίκος, Παγχαλκιδικός λόγος τεύχη 11, 20, 21 2) Σμάγας Δ. Άγγελος, «Τεκμήρια» Εθνικό Ίδρυμα Ερευνών

2011, τεύχος 10 3) Σμάγας Α. Δημήτριος, Ραντεβού του Αγίου Νικολάου με την ιστορία 2004 33

ΠΑΓΧΑΛΚΙΔΙΚΟΣ ΛΟΓΟΣ, Τεύχος 28ο

ΤΟ ΑΘΛΗΜΑ ΤΗΣ ΠΑΛΗΣ ΣΤΟ ΠΑΝΗΓΥΡΙ ΤΟΥ ΑΓΙΟΥ ΜΑΜΑΝΤΟΣ ΕΠΙ ΤΟΥΡΚΟΚΡΑΤΙΑΣ ΤΙΜΟΛΕΩΝ ΜΑΚΡΟΓΙΑΝΝΗΣ Ομότιμος καθηγητής Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης

Ως γνωστόν,

στο χωριό Άγιος Μάμας κουραστεί από τους δύο προηγούμενους. Ο Λιάκος Χαλκιδικής, διεξάγεται κάθε χρόνο, στις αρχές Σε- όμως απαντά με σθένος. «Αφήστε με και θα τον κανοπτεμβρίου, εμποροπανήγυρις-ζωοπανήγυρις. Αυτό νίσω και αυτόν». Τελικά τον κανόνισε πράγματι γιατο πανηγύρι γινόταν από πολύ παλιά, ακόμη και επί τί όχι μόνο τον νίκησε αλλά μόλις τον έριξε ανάσκελα Τουρκοκρατίας. Εκεί, εκτός των άλλων, ελάμβαναν πίσω του, τον έβαλε στους ώμους του και τον περιέφεχώρα και αθλητικοί αγώνες, όπως π.χ. αγώνες πάλης ρε μέσα στο πλήθος των θεατών προς εμπαιγμό, πράγμα που εξαγρίωσε πολύ τους Τούρκους. Την επόμενη μεταξύ Ελλήνων και Τούρκων. Κατά το έτος 1890 πήρε μέρος σε αυτούς τους αγώ- χρονιά 1892 οι Τούρκοι έφεραν, από τις Σέρρες, έναν δόκιμο και φημισμένο παλαιστή νες πάλης και ένας Κασσανδρισε όλη την Μακεδονία, τον Αχνός παλαιστής, ο ΑΘΑΝΑΣΙΟΣ μέτ Πεχλιβάν. Το γεγονός αυτό ΛΙΑΚΟΣ. Ο ΛΙΑΚΟΣ γεννήθηκε το διαλάλησαν παντού. Ο Λιάστο χωριό της Κασσάνδρας, Κασκος δέχθηκε την πρόσκληση και σανδρινό, το 1866. Ο πατέρας του με πολλούς φίλους του Κασσανήταν από την Άθυτο, αλλά ζούσε δρινούς προσήλθε προετοιμασμέστο Κασσανδρινό ως σώγαμπρος. νος κατάλληλα στο πανηγύρι. Η Πέθανε όταν ο Αθανάσιος ήταν πρώτη του ενέργεια ήταν να μπει πολύ μικρός. Όταν ο Αθανάσιος στο παρεκκλήσι του Αγίου Μάμαέγινε 12 χρονών βρήκε δουλειά ντος, να προσευχηθεί και να ζηστη Χανιώτη, στον Γιαννιό ΒοεβόΤο πανηγύρι του Αγίου Μάμαντος τήσει τη βοήθεια του Αγίου. Έτσι δα, ως βοσκός στα πρόβατά του. με τον ναό του Αγίου μπήκε στο γήπεδο με αναπτερωΣε αυτήν την εργασία έμεινε μέχρι τα 24 του χρόνια. Ο υπαίθριος βίος, η φυσική έτσι ζωή μένο το φρόνημα και πίστη ότι θα νικήσει. Οι θεακαι η διαρκής άσκηση, τον έκαναν εύρωστο σωματικώς τές ήταν όντως πολύ περισσότεροι από τις άλλες φοκαι τελικά δεινό παλαιστή. Το 1890 πήγε στο πανηγύ- ρές. Μετά τη συνήθη εθιμοτυπία άρχισε ο αγώνας που ρι του Αγίου Μάμαντος και έλαβε μέρος σε αγώνα πά- ήταν πράγματι πολύ δύσκολος και για τον Λιάκο γιατί λης με Τούρκους επαγγελματίες παλαιστές. Ο αγώνας ο αντίπαλός του ήταν πεπειραμένος. Στην αρχή ο αγώαυτός της πάλης άρχιζε ως εξής: Ο κάθε παλαιστής έφε- νας ήταν αμφίρροπος και κράτησε πολύ σχετικά χρόρε μια βόλτα στο γήπεδο και στο τέλος χαιρετούσε τον νο. Όμως τελικά υπερίσχυσαν τα τεχνάσματα, η ευκιαντίπαλό του με χειραψία και σχετική υπόκλιση. Κατό- νησία, η τόλμη και κυρίως η πίστη του Κασσανδρινού πιν άρχιζε η πάλη. Ο Λιάκος είχε πολλά τεχνάσματα. Το παλαιστή. Σε μια κατάλληλη στιγμή ο Λιάκος κατόρκαλύτερό του ήταν το εξής: Έπιανε ξαφνικά τον αντίπα- θωσε να εφαρμόσει το γνωστό τέχνασμά του και έριξε λό του από τα πόδια, καθόταν στα γόνατά του, και με πίσω του ανάσκελα τον αντίπαλό του πράγμα που σήόλη τη δύναμή του τον έριχνε πίσω του ανάσκελα και μαινε τη νίκη του. Ο Τούρκος αντίπαλος φώναξε, «αχ με νίκησες». Ο Λιάκος φόρεσε το στεφάνι της νίκης αυτό σήμαινε την νίκη του. Το έτος αυτό πάλεψε με δύο τούρκους, γιουρούκι- και όλοι οι Έλληνες θεατές πανηγύριζαν. Οι Τούρκοι δες, τους οποίους νίκησε εύκολα, στη βάση αυτού του λυπημένοι επιτέθηκαν κατά των Ελλήνων θεατών οι τεχνάσματος. Προφανώς οι μεν Έλληνες θεατές εν- οποίοι αναγκάσθηκαν να εγκαταλείψουν, μαζί με τον θουσιάστηκαν και τον χειροκρότησαν οι δε Τούρκοι Λιάκο, το γήπεδο προς αποφυγή ακόμη και δολοφοέφυγαν λυπημένοι. Το επόμενο έτος οι Τούρκοι, για νικής απόπειρας κατά του νικητή αυτού του αγώνα. Ο Λιάκος παντρεύτηκε στη Βάλτα την κόρη της να αποπλύνουν την ήττα τους έφεραν 3 δόκιμους παλαιστές κατά του Λιάκου. Τον πρώτον τον νίκησε εύ- οικογένειας Αυγέρη. Απέκτησε μια κόρη την Αθηνά. κολα ο Λιάκος, αλλά και τον δεύτερον επίσης, αν και Το τέλος του υπήρξε άδοξο. Εφονεύθει στο Μετόχι ήταν προφανώς κουρασμένος. Οι Τούρκοι τότε προ- της Μονής Διονυσίου ύστερα από ενέδρα-παγίδα του βάλλουν απαιτητικά και άγρια και τον τρίτον παλαι- Μουντούρη της Βάλτας. Πηγή: Π. ΣΤΑΜΟΥ «Θρύλοι και παραδόσεις της στή. Οι Έλληνες φίλοι του λένε στον Λιάκο να μην δεχθεί και τον τρίτο αυτόν αγώνα γιατί προφανώς είχε Κασσάνδρας» Αθήναι 1972 34

ΙΟΥΛΙΟΣ - ΑΥΓΟΥΣΤΟΣ - ΣΕΠΤΕΜΒΡΙΟΣ 2016

ΠΙΠΕΡΟΥ – ΔΡΟΣΟΛΟΓΟΥ ΣΤΑΥΡΟΣ Ι. ΑΥΓΟΛΟΥΠΗΣ Καθηγητής Αστρονομίας ΑΠΘ

Στα παιδικά μου χρόνια θυμάμαι πολλά κα-

νή ημέρα μέχρι το βραδινό άρμεγμα που ακολουθούσε για την παρασκευή του παραδοσιακού τυριού στο σπίτι. Υπήρχαν χρονιές που από το τέλος Απριλίου φαίνονταν οι κακές σοδιές που θα ακολουθούσαν στα δημητριακά,στα όσπρια και στα φρούτα από την παρατεταμένη ανομβρία. Η πρώτη σκέψη των ανθρώπων για την αντιμετώπισή της ήταν η λιτανεία. Έπαιρναν στα χέρια τους τις μεγάλες εικόνες από το τέμπλο της εκκλησίας και μαζί με τον ιερέα και με τα μεγάλα πασχαλιάτικα λάβαρα μπροστά όλοι οι γεωργοί και οι κτηνοτρόφοι με τις οικογένειες τους, ψάλλοντας εκκλησιαστικούς ύμνους και τροπάρια αγίων, περνούσαν από όλα σχεδόν τα κοντινά χωράφια τους, τις καλύβες και τις στάνες τους. Σ’ όλη αυτή την διαδρομή ο ιερέας σε ειδικά μέρη σύμφωνα με τα τέσσερα σημεία του ορίζοντα και με την ύπαρξη μικρών παρεκκλησιών έκανε στάσεις. Σ’ αυτές τις στάσεις διάβαζε ειδικές ευχές που υπήρχαν για την ανομβρία στα εκκλησιαστικά βιβλία. Για μερικές ημέρες επανέρχονταν το χαμόγελο στους κατοίκους του χωριού ελπίζοντας για την αναγκαία ζωογόνο βροχή, που ο πατέρας μου την αποκαλούσε «άσπρο χρυσό». Υπήρξαν και χρονιές που κάποια κοντινή στη λιτανεία αυτή βροχούλα δρόσιζε τις καρδιές των ανθρώπων, ώστε αν δεν ήταν τόσο αρκετή να επαναλαμβανόταν η λιτανεία. Σε χρονιές όμως που η ξηρασία συνεχιζόταν απειλητικά, τότε ξυπνούσαν στα μυαλά των ανθρώπων οι προγονικές αναμνήσεις αντιμετώπισης της ανομβρίας. Άρχιζαν οι συζητήσεις για το πανάρχαιο έθιμο της «Πιπερούς – Δροσολογούς». Ενώ όμως τα πιο παλιά χρόνια όλοι σχεδόν προθυμοποιούνταν να παίξουν αυτόν τον ρόλο, στα δικά μου παιδικά χρόνια της δεκαετίας του 1950 έπρεπε να ξεγελάσουν καμία γυναίκα αφελή, που βέβαια πάντα βρισκόταν. Το έθιμο αυτό της «Πιπερούς – Δροσολογούς», που γινόταν μόνο από γυναίκες δεν γίνονταν σε επίπεδο χωριού, αλλά ξεχωριστά σε κάθε γειτονιά και όχι αναγκαστικά την ίδια ημέρα σ’ όλες τις γειτονιές. Μια τέτοια χρονιά εκεί στη γειτονιά μας από ημέρες είχε ανάψει η συζήτηση μεταξύ των γυναικών ότι οι άλλες γειτονιές το έκαναν το έθιμο αυτό και ότι ίσως πρέπει και αυτές να κάνουν κάτι για να βρέξει επιτέλους. Όλες οι γειτόνισσες συμφωνούσαν αλλά καμία δεν απο-

λοκαίρια κατάξερα. Υπήρχαν χρονιές που από το Πάσχα ξανάβρεχε μόνο μετά του Αγίου Δημητρίου. Τις καλοκαιρινές φυτείες, που ήταν κυρίως τα καλαμπόκια, τα φασόλια και τα μποστάνια οι γονείς μας τις σκάλιζαν συνεχώς για να εμποδίσουν, όσο περισσότερο μπορούσαν, την φυγή της λίγης υγρασίας που μπορεί να υπήρχε ακόμη στις ρίζες τους. Για τα μποστάνια προσπαθούσαν με τα ξύλινα καδιά φορτωμένα στα γαϊδουράκια τους να κουβαλήσουν λίγο νερό από τους λάκκους. Βάζανε μάλιστα μέσα στα καδιά, που είχαν για τον τρύγο, μεγάλα πλατανίσια κλωνάρια για να μην «κουκλουτάει» το νερό με το περπάτημα του γαϊδουριού και πετάζεται έξω από τα καδιά. Ο πατέρας μου κάτι τέτοιες χρονιές από τον λόφο, όπου έχουμε την καλύβα μας και που λέγεται Λαγοτράχη, κοιτούσε πάντα τον ουρανό για να παρηγορηθεί με κανένα σύννεφο. Όταν μάλιστα απέναντι στον δυτικό ορίζοντα κοίταζε κανένα δυναμωμένο σύννεφο να στεφανώνει την κορυφή του Ολύμπου δεν άντεχε και πολλές φορές τον άκουγα μόνος του να βροντοφωνάζει «Έλα σα δω ρε», καλώντας το σύννεφο να ρθει κατά τα χωράφια μας, φέρνοντας τη βροχή. Ήταν τόσο η λαχτάρα του για να υπήρχε μια πηγή στα κτήματά μας, που την έβλεπε κάθε τόσο στον ύπνο του. Πολλές φορές προσπάθησε με τον κασμά και το φτυάρι να κάνει ένα φράγμα σ’ ένα λαγκάδι, που περνούσε μέσα από τα χωράφια μας. Το φράγμα αυτό δεν το κατάφερε ποτέ να το χαρεί, διότι το λαγκάδι ήταν πολύ κατηφορικό και το χειμώνα τα ορμητικά νερά του το κατέστρεφαν. Τόσο πολύ μου συγκινούσε αυτή η ευχή του, που όταν έγινα φοιτητής έφτιαξα για χάρη του με τα χέρια μου δύο πηγάδια βάθους 6 μέτρων το καθένα και μάλιστα εσωτερικά τα επένδυσα με ξερολιθιές. Δυστυχώς όμως δεν είχαν πολύ νερό, έλυσαν μόνο το πρόβλημα του ποτίσματος των ζώων και σε μεγάλο βαθμό την συντήρηση των φαγητών, καθώς λειτουργούσαν και ως ψυγεία. Αυτό μάλιστα που εξυπηρέτησε πολύ τον πατέρα μου ήταν η ολοήμερη συντήρηση του γάλατος. Μετά το πρωινό άρμεγμα των κατσικιών μας το δοχείο του γάλατος το κρεμούσε με σχοινί μέσα στο νερό του πηγαδιού και διατηρούνταν ακόμη και όλη την καλοκαιρι35

ΠΑΓΧΑΛΚΙΔΙΚΟΣ ΛΟΓΟΣ, Τεύχος 28ο

φάσιζε να ντυθεί «Πιπερού – Δροσολογού», διότι άλλες ντρεπόταν και άλλες φοβούνταν τους άνδρες τους και κυρίως τις πεθερές τους. Τελικά, μια γειτόνισσα με αρκετά σπαρμένα χωράφια, αρκετά ταμαχιάρα, που δεν ζούσε η πεθερά της και ο άνδρας της έλειπε το καλοκαίρι, ως υλοτόμος στα βουνά της Δράμας, το αποφάσισε. Σκέφθηκε και μάλιστα φωναχτά ότι το λιπόσαρκο και κοντό σώμα της, με τα μικρούτσικα ασθενικά στήθη της κρύβονταν πολύ καλά κάτω από τα χόρτα και τα λουλούδια με τα οποία θα την στόλιζαν. Αυτό ήταν κυρίως το πρόβλημα που σκέφτονταν κάθε γυναίκα για να γίνει «Πιπερού – Δοσολογού». Έπρεπε να μείνει μόνο με ένα πολύ λεπτό φόρεμα, που το έλεγαν «μπαπουκλί» και εκεί πάνω έραβαν διάφορα χόρτα και λουλούδια και τύλιγαν και το κεφάλι της με πράσινα μεγάλα χόρτα, ώστε να μην αναγνωρίζεται ποια είναι. Στη συνέχεια με συνοδεία τις γυναίκες και τα μικρά παιδιά της γειτονιάς γύριζαν από σπίτι σε σπίτι τραγουδώντας το μελωδικότατο τραγούδι που οι στίχοι του κατάλληλοι για τη ποθούμενη βροχή έχουν ως εξής: Πιπερού – Δροσολογού, παρακάλα το Θεό, για να ρίξει τη βροχή, για να γίνουν τα σιτάρια, για να γίνουν τα αμπέλια, για να γίνουν τα κριθάρια, του Θεού τα παρασπόρια. Μπάρες – μπάρες το νερό, λίμνες – λίμνες το κρασί.

από το μπαλκόνι όλο το νερό με φόρα πάνω στην «Πιπερού», που έπρεπε εκείνη τη στιγμή αυτή να χορεύει και να δείχνει ευτυχισμένη. Η ορμή του νερού από τον γεμάτο τενεκέ, όπως πρόβλεπε το έθιμο, πολλές φορές παρέσερνε και τα λουλούδια και τα χόρτα που κάλυπταν το σχεδόν γυμνό σώμα της και τότε ήταν το μεγάλο γέλιο. Το έθιμο μεταβάλλονταν σε ζωντανό κινηματογραφικό έργο και τότε η φυγάδευση στο σπίτι της από τις υπόλοιπες γυναίκες γίνονταν με επιδέξιες αστραπιαίες κινήσεις καλύπτοντας την από τα μάτια των συνοδών πονηρών παιδιών. Για τις υπόλοιπες ημέρες το επεισόδιο ήταν το πρώτο θέμα σ’ όλο πλέον το χωριό, όπως ήταν φυσικό, γιατί τότε δεν υπήρχαν ούτε ραδιόφωνα, ούτε θέατρα, ούτε κινηματογράφοι, ούτε τηλεοράσεις για άλλα θέματα συζήτησης. Η γειτόνισσα η δικιά μας τη χρονιά εκείνη φρόντισε και πήρε από όλες τις άλλες γυναίκες την υπόσχεση να ρίχνουν το νερό λίγο – λίγο, χωρίς πολύ φόρα για να αποφευχθεί το προαναφερθέν συνηθισμένο φαινόμενο. Το λιπόσαρκο όμως σώμα της δεν άντεχε το κρύο νερό που έπεφτε κάθε τόσο πάνω της και πολύ γρήγορα άρχισε να τρέμει το σώμα της και να κτυπούν από το ρίγος τα δόντια της. Κουλουριάστηκε σαν σκαντζόχοιρος και όπου φύγει – φύγει. Τυλίχθηκε στις χειμωνιάτικες φλοκάτες μέσα στον αφόρητο καύσωνα του καλοκαιριού και μόνο μετά από δύο ημέρες ξαναφάνηκε στην αυλή της.

Τότε ανέβαινε η άδουσα σπιτονοικοκυρά στο σπίτι της και όπως είχε έτοιμο από τη βρύση του χωριού γεμάτο τον τενεκέ με νερό τον έριχνε από το παράθυρο ή

***

ΟΙ ΘΕΑΤΡΙΝΟΙ ΓΙΆΝΝΗΣ ΤΣΊΚΟΥΛΑΣ Ομ. Καθηγητής Παιδιατρικής Α.Π.Θ.

«Θα έρτν’ οι θιατρίν(ι)»! «Θα έρτν’ οι θι-

ότι οι ομάδες αυτών των θεατρίνων, που μας επισκέπτονταν ονομάζονταν «πλανόδιοι θίασοι» ή «μπουλούκια». Η αξέχαστη χυμώδης θεατρίνα Σπεράντζα Βρανά γράφει τα εξής: «Τα μπουλούκια δημιουργήθηκαν από θεατρίνους, που δεν μπόρεσαν να κάνουν καριέρα στην Αθήνα και έπαιρναν τα βουνά και τα λαγκάδια σαν τους αρματολούς και τους κλέφτες για να επιβιώσουν». Ήταν, όπως είπαμε, ένα από τα μεγάλα, από τα ξεχωριστά γεγονότα η έλευση των θεατρίνων. Από στόμα σε στόμα σε λίγο όλοι μάθαιναν ότι ήρθαν οι θεατρίνοι. Ήταν το αποκλειστικό θέμα συζήτησης μικρών και μεγάλων. Ήταν το γεγονός, που τάραζε για λίγο τα λιμνάζοντα νερά της ανυπόφορης επαρχιώτικης καθημερινότητας. Ήταν «ένα βότσαλο στη λίμνη». Οι θεατρίνοι βέβαια εκείνης της εποχής δεν εί-

ατρίν(ι)»! Τουτέστιν «θα έρθουν οι θεατρίνοι»! «Θα έρθουν οι θεατρίνοι»! Με ταχύτητα αστραπής κυκλοφορούσε η είδηση του ερχομού των θεατρίνων από τη μία άκρη του Πολυγύρου μέχρι την άλλη. Ο ερχομός των θεατρίνων ήταν από τα μεγάλα, από τα ξεχωριστά γεγονότα, που λάμβαναν χώρα κατά διαστήματα στη μικρή μας πόλη, τότε στο τέλος της δεκαετίας του 1940 μέχρι τα μέσα περίπου της δεκαετίας του 1950. «Οι θιατρίν(ι)»! Με το όνομα αυτό τους ξέραμε, με το όνομα αυτό πληροφορούμασταν ότι πρόκειται να μας έρθουν, με το όνομα αυτό σπεύδαμε να μεταδώσουμε την πληροφορία σε άλλους συμπατριώτες μας και να περιμένουμε όλο έξαψη τον ερχομό τους. Αργότερα έμαθα 36

ΙΟΥΛΙΟΣ - ΑΥΓΟΥΣΤΟΣ - ΣΕΠΤΕΜΒΡΙΟΣ 2016

χαν την καλύτερη φήμη ως άτομα. Τη δημόσια γνώμη νή, που ήταν συνήθως σανίδες τοποθετημένες πάνω περί θεατρίνων εξέφραζε αυτό, που έλεγε με απόλυ- σε ενωμένα τραπέζια. Μετά το ξεφόρτωμα του τσατη σιγουριά και βαθιά γνώση και με περισπούδαστο ντηριού ξεφόρτωναν τα σκηνικά, που ήταν τοπία ή ύφος η θειά η Κυράνου ξυνίζοντας τα μούτρα της: εσωτερικοί χώροι ζωγραφισμένοι σε μεγάλα χαρτό«Μμμμ θιατρίνις κι θιατρίν(ι)! Ένα ξέρου ιγώ. Πάσα νια καθώς και διάφορα έπιπλα (τραπέζια, καρέκλες, θιατρίνα πουτάνα κι πάσα θιατρίνους πούστης»! Η καναπέδες κλπ.). Τέλος αυτό που μας εντυπωσίαθειά Κυράνου είχε πολυετή θητεία αρχικά «δουλικού» ζε και μας μάγευε ήταν, όταν ξεφόρτωναν τις «φορεκαι κατόπιν «δούλας» σε πολλά σπίτια της Θεσσαλο- σιές» τους όπως τις λέγαμε τότε, δηλαδή τα κοστούνίκης και η παραμονή της εκείνη στην πόλη της έδι- μια τους, τα φορέματά τους γεμάτα μπιχλιμπίδια, νε το δικαίωμα να έχει γνώμη επί παντός επιστητού. χάντρες, φτερά και χρώματα, τα γουναρικά τους, τα Αφού εξέφραζε τη γνώμη της για τους θεατρίνους καπέλα τους, τις τσάντες τους, τα παπούτσια τους πάντα μας συμβούλευε: «Μακριά, μακριά απ’ τσ’ θι- κλπ. Όλα φανταχτερά και πολύχρωμα για τις ανάατρίνις κι τσ’ θιατρίν(ι), πιδιάμ». γκες των θεατρικών παραστάσεων, που μας άφηναν Εμείς βέβαια κάθε άλλο παρά μακριά από τους θε- άφωνους. Ρουφούσαμε κυριολεκτικά με όλο μας το ατρίνους μέναμε παρά τη συμβουλή της θειάς Κυρά- είναι τη διαδικασία αυτή εκστασιασμένοι. Κάποιες νους. Όσο ήταν δυνατόν ήμασταν δίπλα τους παρακο- φορές οι θεατρίνοι βλέποντάς μας να μην ξεκολλάλουθώντας με κατάνυξη κάθε με από δίπλα τους μας άφητους ενέργεια από την ώρα ναν και παρακολουθούσαμε που έρχονταν μέχρι την ώρα τις πρόβες τους. Η παραπου μας αποχαιρετούσαν. κολούθηση των κανονικών Οι θεατρίνοι έρχονταν συπαραστάσεων ήταν μεγάλη νήθως στην πόλη μας όλοι πολυτέλεια για εμάς. Σπάμαζί με ένα φορτηγό αυτοκίνια πηγαίναμε με τους γονητο, στην ανοιχτή καρότσα νείς μας και κάπως συχνότετου οποίου ήταν στοιβαγμέρα με κάποιους συγγενείς ή νοι οι ίδιοι μαζί με τα αντιγείτονες, που τους παρακακείμενα της δουλειάς τους. λούσαμε να μας πάρουν μαζί Εμείς τα παιδιά πληροφορούτους, όταν πήγαιναν στο θέΚαφενείο Χαλεπλή. Μετατρεπόταν σε θέατρο μασταν εγκαίρως την ημεροατρο. για τους πλανόδιους θεατρίνους μηνία που θα ’ρχονταν οι θεΠολλές φορές «τρυπώατρίνοι και το μέρος που θα ναμε» κρυφά από τα πλάεγκαθίστανταν και θα έδιναν τις παραστάσεις τους, για του τσαντηριού-θεάτρου ή αν δεν μπορούσαμε κι έτσι ήμασταν παρόντες κατά την άφιξή τους. Τρία να μπούμε καθόμασταν απλώς απ’ έξω και ακούγαμε. ήταν τα σημεία του Πολυγύρου που εγκαθίστανταν Ήχος άνευ εικόνας! οι θεατρίνοι. Για πολύ καιρό μετά στα σπίτια μας, στις αυλές μας Το ένα ήταν μια αλάνα που υπήρχε τότε απέναντι και στις αλάνες, «παίζαμε» μεταξύ μας τα έργα που είαπό το Ηρώο, το δεύτερο ήταν μια άλλη αλάνα κο- χαμε δει μιμούμενοι τους θεατρίνους και τις θεατρίνες, ντά στη συνοικία «Κότσαλα» και το τρίτο ήταν το κα- προσπαθώντας έτσι να κρατήσουμε όσο μπορούσαμε φενείο του Χαλεπλή στον κεντρικό δρόμο του Πολυ- περισσότερο τη μαγεία που είχαμε εισπράξει από την γύρου, στην «πλατεία του πλάτανου». Όταν λοιπόν παράσταση που είδαμε ή ακούσαμε. Αυτό που με ξένιζε περισσότερο απ’ όλα, που με σταματούσε το φορτηγό των θεατρίνων σε μία από τις αλάνες ή στην είσοδο του καφενείου και άρχιζαν άφηνε άφωνο ήταν η μεταμόρφωση των θεατρίνων να κατεβαίνουν οι θεατρίνοι και να ξεφορτώνουν τα στη σκηνή. Ενώ όταν τους βλέπαμε να ξεφορτώνουν υπάρχοντά τους εκεί, άρχιζε για εμάς η μαγεία. Ξε- τα υπάρχοντά τους έμοιαζαν με κοινούς εργάτες και φόρτωναν πρώτα πρώτα ένα τεράστιο διπλωμένο όταν κυκλοφορούσαν στους δρόμους του Πολυγύπανί, που σε λίγο με τους κατάλληλους χειρισμούς γι- ρου ήταν σαν κοινοί άνθρωποι, πάνω στη σκηνή ήταν νόταν … τσαντήρι! Ναι το θέατρο όπου θα έπαιζαν οι τελείως μεταμορφωμένοι! Αργότερα βέβαια έμαθα θεατρίνοι ήταν ένα τσαντήρι, που το έστηναν οι ίδιοι ότι τα φώτα, τα κοστούμια, οι περούκες, οι εκφράστις αλάνες. Ο φωτισμός γινόταν με λάμπες ασετυλί- σεις του προσώπου ανάλογα με το ρόλο και κυρίως νης (λουξ), αλλά υπήρχαν ενδιάμεσα και … συμπλη- το βάψιμο του προσώπου (το μακιγιάζ) μεταμόρφωρωματικές ή εφεδρικές γκαζόλαμπες. Όταν η παρά- ναν τους κοινούς ανθρώπους σε πλάσματα ξεχωρισταση βέβαια δινόταν στο καφενείο δεν χρειαζόταν στά, σε πλάσματα άλλου κόσμου, που προσέφεραν τη το τσαντήρι. Σε θεατρική αίθουσα μετατρέπονταν το μαγεία του θεάτρου. Τότε όμως για μένα η μεταμόρίδιο το καφενείο και σε μια άκρη της στηνόταν η σκη- φωση ήταν ανεξήγητη. Η θεία όμως η Κυράνου, που 37

ΠΑΓΧΑΛΚΙΔΙΚΟΣ ΛΟΓΟΣ, Τεύχος 28ο

όπως είπα είχε γνώση και γνώμη για τα πάντα, διαλαλούσε ότι η μεταμόρφωση των θεατρίνων οφειλόταν αποκλειστικά στο βάψιμο του προσώπου τους. και το βάψιμο αυτό γινόταν με το φκιασίδ’. Τρομερό πράγμα! Φοβερό! Ιδού τι έλεγε η θεία η Κυράνου για το φκιασίδ’: «Αυτές οι θιατρίνις κι αφνοί οι θιατρίν(ι) βαζ’ν στα μουτρα τς φκιασίδ’. Για ταυτό αλλάζ’ν τα μούτρα τς. Του φκιασίδ όμως, πιδιά μ’, δεν είναι καλό πράμα· είνι διαβολικό, είνι πρόστυχου πράμα· μακριά, μακριά απ’ του φκιασίδ’». Πρέπει εδώ να αναφέρουμε ότι το φκιασίδ’ (προφανώς από το φκιάνω=κάνω) ήταν καλλύντικό, που το έφτιαχναν κάποιες γυναίκες με διάφορα υλικά, που τα κρατούσαν μυστικά. Δεν ήταν όμως αποδεκτό μια καθώς πρέπει γυναίκα, μια τίμια θεοφοβούμενη γυναίκα να βάζει φκιασίδι στα μούτρα της. Άκουγα συχνά τη μάνα μου να σχολιάζει κάποιες γυναίκες, συνήθως γυναίκες υπαλλήλων που μετατίθονταν στον Πολύγυρο, και να λέει γι’ αυτές ότι βάζουν φκιασίδι. «Σίγουρα θα είχαν αγαπητικό αυτές, σίγουρα δεν ήταν εντάξει γυναίκες», συμπέραινε. Το φκιασίδι παρ’ όλα αυτά ήταν αυτό κυρίως, που έκανε μαγικούς τους θεατρίνους κι ας ήταν διαβολικό, κι ας ήταν πρόστυχο! Οι θεατρίνοι κάθε φορά που έρχονταν έμεναν για λίγες μέρες στη μικρή μας πόλη και βέβαια κάθε βράδυ έπαιζαν διαφορετικά έργα. Στην αρχή της βραδιάς έπαιζαν ένα δράμα ή κωμειδύλλιο και μετά έπαιζαν μια μικρή κωμωδία. Τα δράματα ή και τα κωμειδύλλια ακόμα που έπαιζαν ήταν δακρύβρεκτα και είχαν σπαραξικάρδιους τίτλους. Κάποιοι τίτλοι που θυμάμαι ήταν οι εξής: «Γκρεμισμένη φωλιά», «Η κόρη της αμαρτίας», «Αι δύο ορφαναί», «Η Γκόλφω», «Ο αγαπητικός της βοσκοπούλας», «Η Γενοβέφα», «Η άγνωστος», «Εσμέ η Τουρκοπούλα», «Η τύχη της Μαρούλας» κλπ. Το κλάμα που προκαλούσαν στο κοινό τα έργα αυτά ήταν ειλικρινές και αυθόρμητο. Το κοινό τότε ήταν άμαθο και απαίδευτο στην πλειοψηφία του, αλλά ευαίσθητο. Συνέπασχε, συγκινιόταν ή οργιζόταν ανάλογα με την εξέλιξη του έργου και αντιδρούσε ανάλογα. Ζούσε με όλο του το είναι τα πάθη των ηρώων. Ακόμα έχω στ’ αυτιά μου τον ήχο του κλάματος κάποιων γυναικών που έκλαιγαν με λυγμούς κατά τη διάρκεια της παράστασης. Μετά το δράμα, όπως είπα, ακολουθούσε μια κωμωδία. Θυμάμαι δυο μονάχα τίτλους κωμωδιών: «Η δασκάλα και ο μαθητής» και «Οι τρεις … Μαρίκες»! Συνηθισμένο ήταν να παίζουν κάποιες κωμωδίες με παντομίμα χωρίς ή με ελάχιστα λόγια, που αργότερα έμαθα ότι λέγονταν «νούτικες κωμωδίες». Νούτικος σημαίνει αυτοσχέδιος. Είναι λέξη τούρκικης προέλευσης. Πρέπει λοιπόν να αυτοσχεδίαζαν οι θεατρίνοι ανάλογα προφανώς με το κοινό και τις αντιδράσεις του. Αξέχαστη θα μου μείνει μια σκηνή όπου ένας θε-

ατρίνος παρίστανε πως είχε «κόψιμο». Έπιανε την κοιλιά του, έκανε μορφασμούς, έκανε τις σχετικές κινήσεις με το σώμα του αλλά παρά τις προσπάθειές του δεν έβρισκε μέρος να «ξαλαφρώσει». Αυτό διαρκούσε πολλή ώρα, γινόταν όλο και πιο έντονο με αποτέλεσμα ο κόσμος να χτυπιέται και να ουρλιάζει από τα γέλια. Διασκέδαζαν με όλη τους την ψυχή και με τα παθήματα των ηρώων. Έτσι φεύγανε από το θέατρο βαθιά συγκινημένοι από το δράμα αλλά και με μια υπέροχη ιλαρότητα από την κωμωδία που ακολουθούσε. Κάποιες φορές μετά την κωμωδία, όλος ο θίασος επί σκηνής χόρευε έναν τσάμικο που σειόταν το σανίδι και ο κόσμος παραληρούσε. Οι θεατρίνοι ήταν μια από τις ελάχιστες ευκαιρίες φυγής από την αφόρητη καθημερινότητα εκείνης της εποχής. Ήταν το φως στο σκοτάδι, ο ήλιος στην καρδιά του χειμώνα, ήταν το νερό της πηγής στον διψασμένο οδοιπόρο. Ήταν η φυγή! Η φυγή έστω της μιας βραδιάς. Τώρα δεν υπάρχουν πια πλανόδιοι θεατρίνοι, δεν υπάρχουν μπουλούκια. Όσοι όμως τα ζήσαμε θα κουβαλούμε για πάντα στη ψυχή μας την έξαψη και τη μαγεία που μας προσέφεραν. Αποδίδει θαυμάσια την προσφορά των πλανόδιων θεατρίνων η συγκλονιστική, η μεγάλη Edith Piaf στο τραγούδι της «Le chemin des forains» (Το πέρασμα των θεατρίνων) όπου μεταξύ άλλων λέει: «Σκοτώνουν την πλήξη για μια βραδιά οι θεατρίνοι. Τρυπά το σκοτάδι της νύχτας η λάμψη από τις ασημένιες πούλιες των φορεμάτων τους. Οι χαρωπές τους οι κινήσεις και τα κοστούμια τους τα θαυμαστά χαράζονται για πάντα στα μάτια των κατοίκων του χωριού, που σίγουρα θα τους δουν και στο όνειρό τους εκείνη τη βραδιά». Και επίσης ο μεγάλος Charles Aznavour απευθυνόμενος στους κατοίκους ενός χωριού μια βραδιά, που πήγαν εκεί οι θεατρίνοι, τους λέει μεταξύ άλλων τα εξής στο συγκλονιστικό τραγούδι του «Les comediens» (Οι θεατρίνοι): «Ελάτε να δείτε τους θεατρίνους, ελάτε να τους δείτε. Θα αφήσουν βαθιά μες στην καρδιά σας κάτι από τη μουσική τους, κάτι από τη χαρά τους. Ελάτε να δείτε τους θεατρίνους, ελάτε να τους δείτε». «Ελάτε να δείτε τους θεατρίνους, ελάτε να τους δείτε», φωνάζει ο Aznavour. «Θα έρτν οι θιατρίν’(ι)». «Ήρταν οι θιατρίν(ι)», φωνάζαμε εμείς. Ήταν το «βότσαλο», που τάραζε τα νερά «της λίμνης» της μικρής μας πόλης και τους έδινε ζωή. Από τότε είδα άπειρους θιάσους και άπειρα θεατρικά έργα. Κανένα όμως δεν ξεπέρασε την πρωτόγνωρη συγκίνηση εκείνης της «Γκόλφως», εκείνης της «Ωραίας του Πέραν» και των άλλων ηρωίδων και ηρώων, που ζωντάνευαν οι πλανόδιοι θεατρίνοι, οι συμπαθείς «μπουλουκτσίδες».

38

ΙΟΥΛΙΟΣ - ΑΥΓΟΥΣΤΟΣ - ΣΕΠΤΕΜΒΡΙΟΣ 2016

ΣΑΝ ΑΠΟΨΙ ΤΕΤΟΙΑ ΜΕΡΑ... ΓΙΑΝΝΗΣ Δ. ΚΑΝΑΤΑΣ - ΧΡΙΣΤΟΣ ΓΕΡΟΧΡΙΣΤΟΣ • Ειδήσεις, τοπικά νέα, συμβάντα και σχόλια από τα χωριά της Χαλκιδικής, δράσεις και πεπραγμένα του Παγχαλκιδικού Συλλόγου όπως τα διαβάσαμε κι εμείς σε παλιές εφημερίδες της Χαλκιδικής, της Θεσσαλονίκης, των Αθηνών, ακόμη και της Κωνσταντινουπόλεως. Επιδίωξή μας είναι να φιλοξενούμε κάθε φορά όσο το δυνατόν περισσότερες εφημερίδες, σε θέματα που αφορούν τα χωριά της Χαλκιδικής και τον Παγχαλκιδικό, που το καθένα δίνει το κλίμα της εποχής που αναφέρεται.

ΜΑΚΕΔΟΝΙΑ κετοί των παθόντων εξητάσθησαν υπό ειδικών και της 10 Αυγούστου 1923: ΕΥΧΑΡΙΣΤΗΡΙΟΝ Θες/νίκης και των Αθηνών. ΠΡΟΣΦΥΓΩΝ ΠΟΛΥΓΥΡΟΥ Κατά το 1928 μετέβην επί τόπου μετά του… και Καθήκον μας ιερόν και απαραίτητον θεωρούμεν του ειδικού οφθαλμολόγου κ. Γεωργιάδου, όστις επιίνα δημοσία εκφράσωμεν τας θερμάς μας ευχαριστί- σταμένως εξήτασε τους πάσχοντας, χωρίς να δυνηθεί ας και την βαθείαν μας ευγνωμοσύνην προς τον δια και ούτος να καθορίσει σαφώς την αιτίαν της νόσου. σπανίων προτερημάτων κεΉδη εν τω χωρίω τούτω πάκοσμιμένον Υποδιοικητήν σχουσιν εκ τυφλώσεως δέκα Χαλκιδικής κ. Ιωάννην Λαμόνον άτομα, προσβληθέντα μπρόπουλον μετά του επίσης κατά καιρούς εκ ταύτης από ευγενεστάτου και συμπαθούς του 1894 και εντεύθεν. Γραμματέως της ΥποδιοικήΟ Νομίατρος Χαλκιδικής σεως κ. Ρωτίου Ζογλοπίτου Γ. Παπανικολάκης. διά το πατρικόν ενδιαφέΦΩΝΗ ρον αυτών υπέρ ημών. ΕπίΤΗΣ ΧΑΛΚΙΔΙΚΗΣ σης θερμώς ευχαριστούμεν 10 Ιουλίου 1955: ΔΙΑ και τον εν Πολυγύρω εξοχόΤΟΝ ΜΕΓΑ ΣΥΜΠΑΤΡΙΩτατον ιατρόν Γεώργ. ΠαπαΤΗN ΜΑΣ νικολάου δια την προθυμίαν Ο κ. Ζάχος Κ. Ευσταμεθ’ ής μας παρέσχε τας πολυτίμους ιατρικάς συμβου- Ο Ζάχος Ευσταθιάδης (3ος από αριστερά) ως μέλος Δ.Σ. θιάδης, συμπατριώτης μας λάς του χωρίς ποτέ να δεχθεί της Φιλοπτώχου Αδελφότητος Ανδρών Θεσσαλονίκης εκ Βαρβάρας, κάτοικος ήδη Θεσσαλονίκης, όστις εχρηούτε ελαχίστην αμοιβήν. Εν Πολυγύρω τη 31-7-1923 δια τους πρόσφυγας μάτισε Πρόεδρος του Παγχαλκιδικού Συλλόγου μετά τον αείμνηστον Γεώργιον Παπανικολάου, μέχρι του Πολυγύρου Ε.Δ.Τ. έτους 1916, μας απέστειλε δραχμάς εκατόν ως εισφοΜΑΚΕΔΟΝΙΚΑ ΝΕΑ ράν του εις τον έρανον προς ανέγερσιν του ανδριά21 Σεπτεμβρίου 1924: Ο ΝΟΜΑΡΧΗΣ ΧΑΛΚΙ- ντος του Αριστοτέλους ομού με δραχμάς τριακοσίας, ΔΙΚΗΣ τας οποίας δια τον αυτόν σκοπόν, απέστειλε προς αυΑφίκετο χθες προερχόμενος εξ Αθηνών ο πρώτος τόν, ο εν Καλλιφορνία των Ηνωμένων Πολιτειών της Νομάρχης Χαλκιδικής κ. Τζανέτος, ο οποίος αφού παρα- Αμερικής εγκατεστημένος συμπατριώτης, εκ Μαντεμείνει επί τινας ημέρας ενταύθα ίνα μετά του κ. Γεν. Δι- μοχωρίων έλκων την καταγωγήν κ. A. Stadies… (Για τον π. πρόεδρο του «Παγχαλκιδικού, Ζάχο Ευοικητού δια ζητήματα της Νομαρχίας του, θα αναχωρήσει εις Πολύγυρον προς ανάληψιν των καθηκόντων του. σταθιάδη, η στήλη μας ετοιμάζει ειδικό αφιέρωμα για κάποιο από τα επόμενα τεύχη του «Παγχαλκιδικού Λόγου») ΦΩΣ ΘΕΣΣΑΛΟΝΊΚΗΣ 4 Αυγούστου 1932: ΠΩΣ ΕΧΕΙ ΤΟ ΖΗΤΗΜΑ 25 Σεπτεμβρίου 1955: ΣΥΓΧΡΟΝΟΙ ΓΙΓΑΝΤΕΣ ΤΗΣ ΟΦΘΑΛΜΙΑΣ Στρατώνιον 22. Ιδέαν περί των μυθολογικών γιγάΠαρά του Νομιάτρου… ελάβωμεν την εξής απά- ντων μας έδωσε ο διεθνούς φήμης Ηλίας Λαμπριανίντησιν: «Εις το υπό ημερ. 27.. εδημοσιεύθη υπό τον δης, όστις… μας κατέπληξεν κυριολεκτικώς με τα απίτίτλον «μυστηριώδης οφθαλμία», συνταχθέν ως φαί- στευτα νούμερα που παρουσίασεν… νεται κατόπιν εσφαλμένων πληροφοριών. Ούτος κατ’ αρχήν προέβη εις επίδειξιν των μυώνων Η αλήθεια… έχει ως εξής: Εις το χωρίον… έχει του, οι οποίοι ωμοίαζον προς χαλύβδινα εξογκώματα πράγματι παρατηρηθεί από πολλών ετών εις μέλη οι- και εν συνεχεία παρουσίασεν ενώπιον πολυπληθούς κογενειών τινών, όχι απλών οφθαλμία, αλλά τύφλω- κοινού διάφορα εκπληκτικά νούμερα. Π. χ. ελύγισεν σις, της οποίας τα αίτια δεν εξηκριβώθησαν, καίτοι αρ- με ευκολίαν σιδηράν ράβδον πάχους άνω των πέντε 39

ΠΑΓΧΑΛΚΙΔΙΚΟΣ ΛΟΓΟΣ, Τεύχος 28ο

εκατοστών και την μετέβαλεν εντός ολίγων δευτερολέπτων εις ελατήριον, ωσάν να απρόκειτο περί ράβδου αποτελουμένης εκ κηρού… Εξηπλώθη εις την γην και επί της κοιλίας του εσήκωσε με ευκολίαν μέγα βαρέλιον πλήρες πετρελαίου. Επί του βαρελίου ετέθη δοκός επί της οποίας προσετέθη το βάρος δώδεκα ανδρών. Κατά την διάρκειαν της ασκήσεως, ο καταπληκτικός Λαμπριανίδης, εξηκολούθη να ομιλή, ενθαρύνων τους θεατάς… Υπό τοιούτου βάρους (άνω των οκτακοσίων οκάδων) αν ήτο άλλος, ασφαλώς θα επολτοποιείτο. Είναι τιμή δια την Ελλάδα να διαθέτη τοιούτους γίγαντας και ιδιαιτέρα τιμή δια την Χαλκιδικήν, διότι ο εν λόγω δεύτερος Κουταλιανός, κατάγεται από τη Μ. Παναγία Χαλκιδικής.

επί 15 πρώτα λεπτά εις τον ουρανόν της τον Αμερικανικόν δορυφόρον «ΗΧΩ», ο οποίος εφαίνετο ως λαμπρός αστήρ πρώτου μεγέθους κινούμενος εκ Δυσμών προς Ανατολάς. ΦΩΣ ΤΗΣ ΧΑΛΚΙΔΙΚΉΣ 15 Αυγούστου 1978: ΤΕΧΝΙΤΕΣ ΑΠΌ ΤΗΝ ΧΑΛΚΙΔΙΚΗ ΑΝΑΣΤΗΛΩΣΑΝ ΤΗΝ ΑΓΙΑ ΣΟΦΙΑ Τεχνίτες από τη Χαλκιδική, που τους παραχώρησαν τα «Μεταλλεία Κασσάνδρας» επετέλεσαν θαυμάσιο έργο, που προκάλεσε τον καθολικό θαυμασμό, και αναστήλωσαν την Αγιά Σοφιά Θεσσαλονίκης καθώς και τη στοά Μπεζεστενίου στην συμπρωτεύουσα, που χτυπήθηκε απ’ τους σεισμούς. Οι Χαλκιδικιώτες τεχνίτες, ξυλουργοί και υποστηλωτές των στοών των Μεταλλείων Μαδέμ-Λάκου και Ολυμπιάδας, που δούλεψαν με επικεφαλής τον εργοδηγό κ. Νίκο Μήτσιου ήταν οι ακόλουθοι: Βουζονίκος Λεωνίδας, Μπίλης Ευστράτιος, Μανίκας Ευάγγελος, Σαρίγγελος Βαλσάμης, Παπαγεωργίου Χρήστος (οδηγός), Γαιτάνης Αριστοτέλης, Τσανουσίδης Σταύρος, Γκαμήλης Δημήτριος, Σιμιγλάκης Γεώργιος. Για το σπουδαίο έργο που επετέλεσαν εκφράστηκαν ευχαριστίες και ευαρέσκειες των υπουργών Β. Ελλάδος και Δημ. Έργων κ.κ. Μάρτη και Ζαρτινίδη στον κ. Μποδοσάκη…

16 Σεπτεμβρίου 1956: Η ΠΑΝΥΓΥΡΙΣ ΑΓΙΟΥ ΜΑΜΑΝΤΟΣ Κατά την εφετεινήν ζωοπανήγυριν του Αγίου Μάμαντος υπέφερον τα συγκεντρωθέντα διάφορα ζώα εκ δίψης λόγω ανεπαρκείας ύδατος δια το πότισμά των. Ετέρα σοβαρωτάτη έλλειψις ήτο η ανυπαρξία και στοιχειωδών ουρητηρίων δια τας χιλιάδας των επισκεπτών της. Νομίζομεν ότι το απαιτηθησόμενον χρηματικόν ποσόν δια την εξασφάλισιν περισσοτέρου ύδατος και την κατασκευήν ουρητηρίων είναι ασήμαντον και συνεπώς η Κοινότης Αγίου Μάμαντος, η οποία τόσα έσοδα έχει εκ της ζωοπανηγύρεως οφείλει να μεριμνήσει σχετικώς.

ΦΩΝΗ ΤΗΣ ΧΑΛΚΙΔΙΚΗΣ 27 Ιουλίου 1975: Ο ΠΡΩΘΥΠΟΥΡΓΟΣ ΤΗΣ ΟΛΛΑΝΔΙΑΣ ΣΤΗ ΧΑΛΚΙΔΙΚΗ Προ ημερών αφίχθη με την οικογένειά του δια να περάση τις διακοπές του σε κάμπιγκ της Χαλκιδικής ο πρωθυπουργός της Ολλανδίας κ. Ντην Γιολ.

21 Αυγούστου 1960: ΑΜΕΡΙΚΑΝΙΚΟΣ ΔΟΡΥΦΟΡΟΣ ΥΠΕΡΑΝΩ ΤΗΣ ΧΑΛΚΙΔΙΚΗΣ Την 8ην και 45΄ εσπερινήν της παρελθούσης Πέμπτης οι κάτοικοι της πόλεώς μας παρηκολούθησαν

***

Η δράση του Συλλόγου μας Επίσκεψη-εκδρομή στα Αρχαία Στάγειρα. Πρώτη παγκόσμια ανακοίνωση από τον δρ. αρχιολογίας Κώστα Σισμανίδη, για την ανεύρεση του τάφου του Αριστοτέλη. Κυριακή 15 Μαΐου 2016. Την Κυριακή 15 Μαΐου 2016 ο Σύλλογός μας πραγματοποίησε εκδρομή-επίσκεψη στον αρχαιολογικό χώρο των αρχαίων Σταγείρων, καθώς και στο θεματικό πάρκο των σημερινών Σταγείρων, με ξεναγούς τον δρ. Αρχαιολογίας κ. Κώστα Σισμανίδη και τον καθηγητή της αστροφυσικής τους ΑΠΘ κ. Σταύρο Αυγολούπη, αντίστοιχα. Μετά την καθιερωμένη ξενάγηση στους ταυτοποιημένους αρχαιολογικούς χώρους (αρχαία αγορά, δεξαμενή, ακρόπολη, βυζαντινός πύργος, ελληνιστικές οικίες, αρχαίο ιερό, αρχαίο θεσμοφόριο κλπ.) οι εκδρομείς οδηγήθηκαν από τον κ. Σισμανίδη, ο οποίος ας σημειωθεί ότι είναι ο ανασκαφέας των αρχαίων Σταγείρων από 20ετίας, σε ένα πεταλόσχημο κτίριο του οποίου η τοιχοποιία διασώζεται σε ικανό ύψος, και εκεί ανακοινώθηκε σε παγκόσμια πρώτη: Αυτός είναι ο τάφος-ηρώο του Αριστοτέ-

λη, όπου εναποτέθηκε η τέφρα του που μεταφέρθηκε ατό τη Χαλκίδα όπου είχε πεθάνει το 322 π.Χ. Πρόκειται για εύρημα παγκοσμίου ενδιαφέροντος που έφερε στο φως η επίμονη και συστηματική ανασκαφή του ρέκτη και χαρισματικού αρχαιολόγου κ. Σισμανίδη. Προτού συνειδητοποιήσουν οι παριστάμενοι τη σοβαρότητα των στιγμών που βίωναν, ο κ. Σισμανίδης με πάλλουσα από συγκίνηση την φωνή ανέγνωσε ολόκληρη την άκρως τεκμηριωμένη επίσημη ανακοίνωσή, που θα διάβασε (όπως και έγινε) στο επικείμενο παγκόσμιο συνέδριο στη Θεσσαλονίκη με αφορμή τα 2400 χρόνια από τη γέννηση του μακρινού συμπατριώτη μας, δείχνοντας συγχρόνως τα στοιχεία του οικοδομήματος, του μαρμαροθετήματος και του βωμού.Ήταν πράγματι συγκλονισμός. Ριγήσαμε όλοι.. Σημειώνεται ότι όλα όσα ειπώθηκαν, με πλούσιο φωτογραφικό υλικό δημοσιεύθηκαν στο προηγούμενο 27ο τεύχος σε άρθρο του κ. Σισμανίδη σελ. 31 και 32. Ο καθηγηγτής κ. Σταύρος Αυγολούπης σε μια στιγμή συγκινησιακής φόρτισης έσκυψε και φίλησε το χώμα της ταφής, προκαλώ40

ΙΟΥΛΙΟΣ - ΑΥΓΟΥΣΤΟΣ - ΣΕΠΤΕΜΒΡΙΟΣ 2016

ντας ρίγη ελληνικής υπερηφάνειας. Ο πρόεδρος του Δ.Σ. κ. Μιχ. Καρτσιώτης, άκρως συγκινημένος, κατεφίλησε τον κ. Σισμανίδη και διερμηνεύοντας τα αισθήματα των εκδρομέων, τον συνεχάρη θερμά και τον ευχαρίστησε εκ βαθέων για τη μοναδικότητα των στιγμών που χάρισε σε όλους. Ακολούθησε η επίσκεψη στο θεματικό πάρκο των σημερινών Σταγείρων, όπου είναι τοποθετημένο από το 1957 ο μαρμάρινος ανδριάντας του Αριστοτέλη, έργο του γλύπτη Νικόλα, (βλ. σχετικό άρθρο του κ. Γιάννη Κανατά, στο Παγχαλκιδικό Λόγο τ. 27 σελ. 36-39, Απριλίου-Μαΐου Ιουνίου 2016). Εδώ το λόγο είχε ο καθηγητής κ. Σταύρος Αυγολούπης. εξήγησε τη λειτουργία όλων των εγκατεστημένων πειραματικών εφαρμογών. Στο μαγευτικό δασύλλιο της Αγ. Παρασκευής της Αρναίας γευμάτισαν οι εκδρομείς και το απόγευμα δεν παρέλειψαν να επισκεφθούν τον ναό-μνημείο του Αγ. Στεφάνου της κωμοπόλεως, όπου ο πολιτικός μηχανικός και μέλος του Δ.Σ. κ. Θεόδ. Τσαμούρης, βασικός συντελεστής της αποκατάστασης του ναού μετά την πυρκαγιά της 5ης Σεπτεμβρίου 2005, έκανε συγκινημένος σύντομη ενημέρωση για το ιστορικό του Ναού Τους εκδρομείς συνόδευαν εκ μέρους του Δ.Σ. ο πρόεδρος του, ο αντιπρόεδρος κ. Πάνιος Βερροιώτης, ο ταμίαςκ.Αβραάμ Παπαδόπουλος, ο υπεύθυνος της εκδρομής και τα μέλη κ. Θεόδ. Τσαμούρης και Αναστασία Δάφφα.

Την επόμενη ημέρα, τελευταία της εκδρομής, πήραμε στις 09:45 το καράβι, φτάσαμε στον Πειραιά και αμέσως μετά αναχωρήσαμε για Θεσσαλονίκη, γεμάτοι με υπέροχες αναμνήσεις. Η εκδρομή πραγματοποιήθηκε με δύο λεωφορεία και 97 εκδρομείς. Από το Δ.Σ. μετείχαν ο Γεν. Γραμ. Ιωάννης Κοτσάνης, υπεύθυνος της εκδρομής, ο Ταμίας Αβραάμ Παπαδόπουλος και η έφορος Αναστασία Δάφφα. Ιδιαίτερη μνεία πρέπει να γίνει για του μόνιμους πλέον ξεναγούς μας Γιώργο Κτενίδη και Τάσο Παπαδόπουλο, καθώς επίσης και στην Κατερίνα Βλάχου από τον Ταξιάρχη που με τα μασάλια που μας είπε έδωσε μια ξεχωριστή νότα στην εκδρομή. Τους ευχαριστούμε θερμά. Ι. Κ. Μεγάλη μουσικοχορευτική εκδήλωση στο θεατράκι του 1ου Λυκείου Πανοράματος με θέμα «Το τραγούδι και ο χορός από την εποχή του Αριστοτέλη μέχρι σήμερα». Τετάρτη βράδυ 8 Ιουνίου 2016. Μεγάλη εκδήλωση οργάνωσε ο Σύλλογός μας το βράδυ της 8ης Ιουνίου 2016 στο θεατράκι του 1ου Λυκείου Πανοράματος σε συνεργασία με το δήμο Πυλαίας-Χορτιάτη, με θέμα "Το τραγούδι και ο χορός από την εποχή του Αριστοτέλη μέχρι σήμερα". Την εκδήλωση εμπνεύστηκε, έγραψε το σενάριο και σκηνοθέτησε ο καθηγητής Φυσικής Αγωγής και χοροδιδάσκαλος του συλλόγου μας κ. Θεόδωρος Φλώρος, η οποία προετοιμάστηκε και υλοποιήθηκε με τη βοήθεια του ειδικού Γραμματέα και υπεύθυνου των χορευτικών τμημάτων του Παγχαλκιδικού Συλλόγου κ. Αστέριου Λυρτζή. Ήταν μια φαντασμαγορική μουσικοχορευτική παράσταση αφιερωμένη σε όλες τις Ιστορικές στιγμές του έθνους μας που τα είχε όλα και ταξίδεψε τους θεατές με μαγικό τρόπο από την αρχαιότητα μέχρι σήμερα. Μεταξύ άλλων ακούστηκαν αποσπάσματα από ποιήματα της Σαπφούς, κείμενα από την εποχή του Βυζαντίου, την Άλωση της Πόλης, την Επανάσταση του 1821, το Μακεδονικό Αγώνα, τη Μικρασιατική Καταστροφή και τη Γενοκτονία των Ποντίων, την Κατοχή, τον Εμφύλιο με το τραγούδι του «νεκρού αδελφού», όπου το σκετσάκι που ετοίμασε ο κ. Φλώρος αποδόθηκε άψογα από την κ.Ντελή Ζωή στο ρόλο της μάνας και από τους κ. Μπάμπα Βαγγέλη και Κανδύλα Γιάννη στο ρόλο των αδελφών, μέχρι την ποίηση του Οδυσσέα Ελύτη, αλλά και τη μουσικοχορευτική περιήγηση στην Ελλάδα του σήμερα. Καλωσόρισμα στην έναρξη της εκδήλωσης απηύθυνε ο Ειδικός Γραμματέας του Δ.Σ. του Παγχαλκιδικού Συλλόγου κ. Αστέριος Λυρτζής, ενώ χαιρετισμούς απηύθυναν προς τους παρευρισκόμενους ο δήμαρχος Χορτιάτη - Πυλαίας κ. Ιγνάτιος Καϊτεζίδης, ο πρόεδρος του Παγχαλιδικού Συλλόγου κ. Μιχάλης Καρτσιώτης και ο εμπνευστής της εκδήλωσης κ. Θεόδωρος Φλώρος. Την απαγγελία και την καλλιτεχνική ανάγνωση των ποιητικών και πεζών κειμένων έκανε με άψογο τρόπο η εκπαιδευτικός κ. Ντάνη Δωρή. Το Διοικητικό Συμβούλιο του συλλόγου μας ευχαριστεί ιδιαίτερα την κ. Ραφαέλλα Μάνου από το Χορευτικό Όμιλο Τρικάλων, για την καταπληκτική χορογραφία της στον Αρχαιοελληνικό χορό και τις πάμπολλες πρόβες που έκανε μαζί με το νεανικό τμήμα του Συλλόγου μας, καθώς και όλους τους χορευτές και χορεύτριες των συλλόγων που συμμετείχαν: ΜΑΣ «Ομβριανός» Πετροκεράσων, Σαρακατσάνων φοιτητών του ΑΠΘ, Ένωσης Ποντίων Πανοράματος, τους μικρούς Πόντιους που απέδωσαν θαυμάσια τον πυρρίχιο χορό και φυσικά τους

Πενθήμερη Εκδρομή στη ΠΑΡΟ–ΝΑΞΟ. 28–29–30–31 Μαΐου και 1 Ιουνίου. Πραγματοποιήθηκε, όπως είχε προγραμματισθεί, η πενθήμερη εκδρομή στα δύο ξακουστά νησιά των Κυκλάδων Πάρο και Νάξο με μεγάλη επιτυχία. Δύο διανυκτερεύσεις στην Πάρο και δύο στη Νάξο σε υπέροχα ξενοδοχεία 4*. Στην Πάρο που ήταν ο πρώτος σταθμός επισκεφτήκαμε και ξεναγηθήκαμε στην περίφημη εκκλησία της Παναγίας Εκατονταπυλιανής, όπου και παρακολουθήσαμε τη Θεία Λειτουργία την Κυριακή 29 Μαΐου. Ξεναγηθήκαμε επίσης στο μουσείο της Εκκλησίας, στο Βαπτηστήρι και στο Αρχαιολογικό μουσείο. Στον ελεύθερο χρόνο μας περιηγηθήκαμε στα στενά σοκάκια της παροικίας. Το μεσημέρι πήγαμε στην Αντίπαρο για φαγητό. Το απόγευμα ήπιαμε τον καφέ μας στη γραφική Νάουσα. Απολαύσαμε ένα υπέροχο δείπνο στο ξενοδοχείο και μετά πήγαμε για ποτό πάλι στη Νάουσα. Την επόμενη μέρα πριν αναχωρήσουμε για Νάξο νωρίς το μεσημέρι, περιηγηθήκαμε στο παραθαλάσσιο χωριά της Πάρου. Στην Νάξο επισκεφτήκαμε και ξεναγηθήκαμε στην Πορτάρα, μια τεράστια πύλη δίπλα στο λιμάνι, που σώθηκε από το Αρχαίο Ναό του Απόλλωνα. Επισκεφτήκαμε επίσης τη Μητρόπολη, τον Καθολικό Ναό και το κάστρο της Νάξου. Περιηγηθήκαμε στη χώρα, στα υπέροχα γραφικά στενάκια. Το βράδυ μετά το φαγητό στο ξενοδοχείο, απολαύσαμε το ποτό μας στη χώρα, σε ωραία μπαράκια δίπλα στη θάλασσα. Την δεύτερη μέρα επισκεφτήκαμε τα ορεινά χωριά της Νάξου. Σταματήσαμε στο χωριό Χάλκη στην εκκλησία της Παναγίας και μείναμε αρκετό χρόνο στο γραφικό και γνωστό χωριό Απίρανθος. Στην επιστροφή μέσα από τα βουνά, σταματήσαμε στο χωριό Απόλλωνα και είδαμε τα αγάλματα των Κούρων. Το βράδυ στο ξενοδοχείο, έγινε το καθιερωμένο πλέον γλέντι με ορχήστρα και νησιώτικα τραγούδια. Ποτό (προσφορά του πρακτορείου ΑΘΩΣ που συνεργαζόμαστε στις εκδρομές) Χορός και διασκέδαση μέχρι τα μεσάνυχτα. Μια πραγματικά υπέροχη βραδιά.

41

ΠΑΓΧΑΛΚΙΔΙΚΟΣ ΛΟΓΟΣ, Τεύχος 28ο

χορευτές του Συλλόγου μας. Τέλος ευχαριστούμε τους μουσικούς, οι οποίοι συμμετείχαν αφιλοκερδώς στις ενότητες από την κατοχή έως την εισβολή της τηλεόρασης στα σπίτια των σύγχρονων Ελλήνων. (Βλέπετε και σελίδα 48) Σ. Λ.

διατηρηθεί στο διηνεκές η μνήμη των ηρώων και θα αναγνωρισθεί η συμβολή της Χαλκιδικής στον αγώνα υπέρ της ανεξαρτησίας του 1821. Η τελετή έληξε με τον Εθνικό Ύμνο. Στη συνέχεια υπό την σκιά των πεύκων παρετέθη λιτή δεξίωση από τον αντιπεριφερειάρχη Χαλκιδικής κ. Ιωάννη Γιώργο. Στην τελετή παρέστησαν και κατέθεσαν στεφάνια: Εκ μέρους της Κυβερνήσεως ο Υπουργός Δικαιοσύνης κ. Ν. Παρασκευόπουλος, Εκπρόσωποι των Δημάρχων Πολυγύρου ο αντιδήμαρχος κ. Χρ. Βορδός, Σιθωνίας η Δημοτική Σύμβουλος υπεύθυνη Δημοσ. Σχέσεων του Δήμου κ. Μαρία Λαθούρη-Πάργα, Θέρμης ο κ. Στέλλιος Δούμπλιος Πρόεδρος της Κοινότητας Βασιλικών, εκπρόσωποι των στρατιωτικών Αρχών και των Σωμάτων ασφαλείας αιρετοί εκπρόσωποιτων γύρω Κοινοτήτων κ.α. Την τελετή «στόλισε» και η παρουσία αντιπροσωπείας μαθητών του Γυμνασίου Γαλάτιστας με τη σημαία του Σχολείου τους, τη σημαία της Επαναστάσεως του 1821 και με συνοδό τον Γυμνασιάρχη τους κ. Φλώριο Κρητικό. Συγχαρητήρια κ. Γυμνασιάρχα, συγχαρητήρια παιδιά. Θα σας περιμένουμε και του χρόνου. Τελετάρχης ήταν ο κ. Δημήτριος Λοκοβίτης, ενώ για τον ευπρεπισμό του χώρου μερίμνησε εφέτος αυθόρμητα και με αποτελεσματικότητα το μέλος του Δ.Σ. του Παγχαλκιδκού κ. Θεόδωρος Τσαμούρης και ο Δήμος Πολυγύρου (Κοινότητα Γαλάτιστας). Όπως κάθε χρόνο όμως την τελευταία πινελιά έβαλε ο μόνιμος κοσμήτορας του μνημείου και επίτιμο μέλος του Παγχαλκιδικού, συνταξιούχος εκπαιδευτικός κ. Αστέριος Σαμαράς, από τον Γαλαρινό.

Ο εορτασμός της 195ης επετείου της μάχης των Βασιλικών (καπετάν Χάψας) του 1821. Κυριακή 12 Ιουνίου 2016. Γιορτάστηκε και εφέτος στην Ι. Μονή της Αγ. Αναστασίας και στο εκεί μνημείο, με την επιβαλλόμενη επισημότητα η επέτειος της μάχης των Βασιλικών της 10ης Ιουνίου 1821 και του ολοκαυτώματος της Μονής. Την όλη οργάνωση είχε για τρίτη χρονιά η Περιφερειακή Ενότητα Χαλκιδικής, στην οποία ο Σύλλογός μας έχει ματαβιβάσει από το 2014 την φροντίδα και την ευθύνη του εορτασμού της επετείου (βλ. απόφαση Δ.Σ. σελ. 42 τ. 23 του περιοδικού μας), συνεπικουρούμενη από τους τρεις Δήμους: Πολυγύρου (Γαλάτιστα), Θέρμης (Βασιλικά) και Σιθωνίας(Συκιά) και φυσικά τον Παγχαλκιδικό Σύλλογο. Το πρωί, στο Καθολικό της Μονής, μετά τη Θεία Λειτουργία εψάλη μνημόσυνο, χοροστατούντος του σεβ. Μητροπολίτου Μιλήτου και ηγουμένου της Μονής κ.κ. Αποστόλου, παρουσία των επισήμων προσκεκλημένων, υπέρ αναπαύσεως των ψυχών των ηρωικώς πεσόντων στη φοβερή εκείνη μάχη, του καπετάν Χάψα και των παλικαριών του και των αναιρεθέντων κληρικών και λαϊκών στον χαλασμό εκείνο. Ακολούθησε η εκφώνηση του πανηγυρικού από τον θεολόγο, κ. Δημ. Ρήγα. Στη συνέχεια οι επίσημοι και ο κόσμος κατευθύνθηκαν στο χώρο του μνημείου, όπου εψάλη επιμνημόσυνη δέηση και κατατέθηκαν στεφάνια. Παρούσα και η μεικτή χορωδία του Παγχαλκιδικού που έψαλε δυο πατριωτικά τραγούδια. Το ένα εξυμνούσε τον Εμμ. Παπά και το άλλο τον Χάψα. Τον αποχαιρετισμό έκανε ο πρόεδρος του Παγχαλκιδικού κ. Μιχ. Καρτσιώτης, ο οποίος υπενθύμισε ότι το όλο μνημείο, με τον ανδριάντα του καπετάν Χάψα και την αναπαράσταση της μάχης (έργα του γλύπτη καθηγητή της Σχολής Καλών Τεχνών του Α.Π. Θ. κ. Γεωργίου Τσάρα) μαζί με όλα τα παρακολουθήματα, στήθηκε με πρωτοβουλία και δαπάνη του Παγχαλκιδικού Συλλόγου το 1998, και στο εκεί οστεοφυλάκιο μεταφέρθηκαν και φυλάσσονται τα ιερά κόκκαλα των ηρώων που έπεσαν στο πεδίο της τιμής το 1821. Επίσης τόνισε για άλλη μια φορά ότι o Παγχαλκιδικός Σύλλογος, όπως είχε ανακοινωθεί από πέρυσι, ύστερα από 20 και πλέον έτη που είχε την ευθύνη της οργάνωσης και του συντονισμού της ετήσιας αυτής εθνικής εκδήλωσης, παρέδωσε πλέον από προπέρυσι την σκυτάλη της διοργάνωσης της εκδήλωσης στην Αντιπεριφέρεια της Χαλκιδικής με συνδιοργανωτές τους τρεις Δήμους: Πολυγύρου, Θέρμης και Σιθωνίας. Ο Παγχαλκιδικός δεν αποκόπτεται από τον εορτασμό αλλά κρατάει για τον εαυτό του τη φροντίδα και τη δαπάνη της τέλεσης του θρησκευτικού μνημοσύνου υπέρ αναπαύσεως των ψυχών των θυσιασθέντων για την Πατρίδα, το οποίο θα τελείται εξ ονόματος όλων, όπως μέχρι σήμερα. Η Περιφερειακή Ενότητα της Χαλκιδικής και οι τρεις Δήμοι, είναι ισχυροί και σταθεροί δημόσιοι θεσμοί-πυλώνες, που επάνω τους μπορεί να στηριχθεί η πραγματοποίηση του ετήσιου εορτασμού μιας τόσο μεγάλης Εθνικής Επετείου, ώστε να έχει συνέχεια. Απώτερη επιδίωξη ας είναι, να γίνει σχετική πρόταση , προς την Κυβέρνηση, ώστε η γιορτή αυτή να αναγνωρισθεί από την πολιτεία ως επίσημη τοπική εθνική εορτή. Μόνο έτσι θα

Η Χορωδία μας στη Δράμα. Συμμετοχή στο 21ο Χορωδιακό Φεστιβάλ της πόλεως. Σάββατο 25-6-2016. Η χορωδία μας, καλεσμένη από το Δήμο Δράμας, ταξίδεψε στην όμορφη αυτή πόλη και πήρε μέρος στο 21ο Χορωδιακό Φεστιβάλ Δράμας που διοργανώνεται κάθε χρόνο με την ευκαιρία του εορτασμού της απελευθέρωσης της πόλεως από τον οθωμανικό ζυγό τον Ιούλιο του 1913. ΕΛΕΥΘΕΡΙΑ είναι το όνομα του ετήσιου πολυήμερου αυτού εορτασμού. Εκεί τραγούδησε μαζί με άλλες τρεις χορωδίες: των Εκπαιδευτικών Πρωτοβάθμιας Εκπαίδευσης του Ν. Δράμας, τη Θουκιδίδεια Δημοτική χορωδία του Δήμου Αλίμου Αττικής και την τοπική Δημοτική Χορωδία. Μαέστρος μας ο κ. Νίκος Καλαϊτζής και πιανίστας ο κ. Σάκης Δερμιτζάκης με σολίστ τον κ. Γιώργο Ζιούπο. Η εκδήλωση πραγματοποιήθηκε στο Δημοτικό Ωδείο, μια αίθουσα καινούργια 400 θέσεων, υπέροχη, με όλα τα παρακολουθήματα της αστραφτερά και προπαντός δροσερή, αφού το θερμόμετρο έξω έδειχνε 38 βαθμούς. Η αίθουσα ήταν γεμάτη, και η απόδοση των χορωδιών θαυμάσια. Παρόντες: ο Δήμαρχος της πόλεως κ. Χριστόδουλος Μαμσάκος, ο πρόεδρος του Πολιτιστικού Οργανισμού κ. Τερζής και ο πρόεδρος της χορωδίας Δράμας κ. Παναγιώτης Ματάκος. Και οι τρεις χαιρέτισαν την εκδήλωση, μας καλωσόρισαν και μας υποδέχθηκαν με θερμά λόγια. Σημειώνουμε την ιδιαίτερη θερμή υποδοχή που μας επεφύλαξε τόσο ο κ. Ματάκος όσο και ο μαέστρος της Δραμινής χορωδίας, ο κ. Γ. Μπούρας, φίλος του κ. Γιάννη Καραμίχου, ο οποίος και είχε μεσολαβήσει για την πρόσκληση. Σε όλες τις χορωδίας απονεμήθηκαν ανθοδέσμες, αναμνηστικά διπλώματα και τιμητικές πλακέτες, μέσα σε χειροκρο42

ΙΟΥΛΙΟΣ - ΑΥΓΟΥΣΤΟΣ - ΣΕΠΤΕΜΒΡΙΟΣ 2016

τήματα και σε ένα ιδιαίτερα θερμό κλίμα. Από πλευράς του δικού μας Συλλόγου προσφώνησε ο πρόεδρος κ. Μιχ. Καρτσιώτης. Ευχαρίστησε για την τιμητική πρόσκληση, επαίνεσε τη Δράμα για τον πλούσιο εορτασμό όπως αξίζει στην ΕΛΕΥΘΕΡΙΑ, αναφέρθηκε στη ματωμένη ιστορία της και τα δεινά της, αλλά και στην φήμη της πόλης με τη θρυλική ποδοσφαιρική ομάδα της ΔΟΞΑΣ τη δεκαετία του 1950, και στη σύγχρονη εικόνα της που την κατατάσσει στις ομορφότερες πόλεις της πατρίδας μας. Στο τέλος ανέβηκαν όλες οι χορωδίες στη σκηνή, τραγούδησαν: «Ω, Ελευθερία μάννα των λαών…» υπό την διεύθυνση και των τεσσάρων μαέστρων και ανέβασαν στα ύψη την «εθνική αδρεναλίνη» όλων μας. Τα συγχαρητήρια με τη λήξη δόθηκαν σε όλους τους συντελεστές πληθωρικά. Στη δεξίωση που ετοιμάστηκε στο τέλος για όλους μας δεν μπορέσαμε να πάμε γιατί η ώρα είχε περάσει,23.30΄. Ζητήσαμε

συγγνώμη από τους διοργανωτές και πήραμε το δρόμο της επιστροφής. Άφιξη στη Θεσσαλονίκη ώρα 2.00΄ μεσάνυχτα. Η συμμετοχή του χορευτικού μας σε εκδηλώσεις του καλοκαιριού 2016. Οι εμφανίσεις του χορευτικού μας το καλοκαίρι: 1. Στο Φεστιβάλ Παραδοσιακών Χορών Βορείου Ελλάδος με τίτλο «Καλώς Ανταμωθήκαμε» στη Νέα Τρίγλια του Δήμου Νέας Προποντίδας. Χορέψαμε στο γήπεδο Νέας Τρίγλιας καλεσμένοι από το Δήμο Νέας Προποντίδας.

2. Στα Ουρανουπολίτικα 2016. Χορέψαμε στον αύλειο χώρο του Δημοτικού σχολείου Ουρανούπολης, καλεσμένοι από το χοροδιδάσκαλο Γιώργο Μπαραχάνο και την ενορία των Αγίων Κωνσταντίνου και Ελένης Ουρανουπόλεως.

3.Την Κυριακή 28/8 χορέψαμε στο Νέο Μαρμαρά,καλεσμένοι από τον τοπικό πολιτιστικό Σύλλογος Προικόννησος.

***

Η δράση άλλων Συλλόγων και φορέων Του Συλλόγου Πολυγυρινών Θεσσαλονίκης Ο ΤΣΟΥΚΑΛΑΣ Ο Σύλλογος Πολυγυρινών Θεσ/νίκης «Ο ΤΣΟΥΚΑΛΑΣ», από το έτος 1989, που είναι και το έτος της ιδρύσεώς του και μέχρι σήμερα είχε στενή συνεργασία με το Δήμο Πολυγύρου καθώς και με τους τοπικούς Συλλόγους και άλλους φορείς, προσφέροντας ποικιλοτρόπως τις υπηρεσίες του και την οικονομική του βοήθεια στην πόλη μας.

- Στα πλαίσια αυτής της συνεργασίας, μετά από πρόσκληση του Δήμου Πολυγύρου, τα μέλη του Δ.Σ., μαζί με πολλά άλλα μέλη του Συλλόγου, παραβρέθηκαν την 19η Δεκεμβρίου 2015, στην τελετή των εγκαινίων του ανακαινισμένου κλειστού Δημοτικού Θεάτρου Πολυγύρου και των αποκαλυπτηρίων της καλλιτεχνικής γλυπτικής σύνθεσης, που στήθηκε με δαπάνη του Συλλόγου μας, στον προαύλιο χώρο του Δημοτικού Θεάτρου και συμβολίζει τους άρρηκτους δεσμούς του Συλλόγου μας με τη γενέτειρα πόλη μας, τον Πολύγυρο.

- Σ΄ αυτή την τελετή, ο Δήμαρχος Πολυγύρου απένειμε στον Σύλλογό μας, τιμητική πλακέτα καθώς και αντίγραφο ζωγραφικού πίνακα του ιστορικού γραμματοσήμου, που κυκλοφόρησαν τα ΕΛΤΑ το έτος 1988 και παριστάνει τις «Έξι Βρύσες Πολυγύρου», σαν απόδοση τιμής προς το Σύλλογό μας για το κοινωνικό, πολιτιστικό και πολιτισμικό έργο του και την συνεχή και αδιάλειπτη προσφορά του στην πόλη του Πολυγύρου.

- Στην Ετήσια Τακτική Γενική Συνέλευση, που έγινε στην «ΕΣΤΙΑ» του Παγχαλκιδικού Συλλόγου Θεσ/νίκης, στις 13/5/2016, πραγματοποιήθηκε η ανανέωση του Διοικητικού Συμβουλίου και της Εξελεγκτικής Επιτροπής. Το ανανεωμένο Δ.Σ. αποτελείται από την Πρόεδρο Μπουλάκη-Λυπηρίδη Μαρία, τον Αντιπρόεδρο Τσίκουλα Ιωάννη, τον Γ. Γραμματέα Βερροιώτη Πάνο, τον Ταμία Κελιαφάνο Απόστολο και τα μέλη Τσαμουρτζή Μαρία, Τσολοδήμο Κων/ντίνο και Δημηνά Αθανάσιο. Η Εξελεγκτική Επιτροπή αποτελείται από τον Πρόεδρο Κουκουμπή Θεοδόσιο και τα μέλη Μπαντέ Πόπη και Μπουλάκη Θωμαή.

- Μετά το πέρας των εργασιών της Γεν. Συνέλευσης ακολούθησε συνεστίαση των παρευρισκομένων μελών σε παρακείμενο εστιατόριο.

Μεταξύ των θεμάτων που συζητήθηκαν, αποφασίστηκαν και στη συνέχεια δρομολογήθηκαν και πραγματοποιήθηκαν, ήταν : - Η διάθεση 25.000 ευρώ στο Δήμο Πολυγύρου, υπό μορφή δωρεάς, για την ανακαίνιση του παλαιού Παιδικού Σταθμού Πολυγύρου, που βρίσκεται στην τοποθεσία «Κότσαλα».

- Η ολοκλήρωση της συγγραφής, της εκτύπωσης και διάθεσης, δωρεάν, του βιβλίου της 25/ετούς πορείας του Συλλόγου, σε όλα τα μέλη, τους εκπροσώπους δημοσίων και ιδιωτικών φορέων και συλλόγων της Χαλκιδικής και της Θεσσαλονίκης και σε όσους τίμησαν, βοήθησαν και προέβαλαν το έργο του Συλλόγου, όλα αυτά τα χρόνια.

- Η διάθεση 1.000 ευρώ, υπό μορφή χορηγίας και συμβολικής βοήθειας προς τον Αθλητικό Όμιλο Πολυγύρου, που δραστηριοποιείται στην πόλη μας με πληθώρα τμημάτων, διαφόρων αθλημάτων, επιτελώντας μέγιστο κοινωνικό και αθλητικό έργο προς την κοινωνία και ιδιαίτερα προς την νεολαία του Πολυγύρου.

- Η διάθεση 500 ευρώ, υπό μορφή δωρεάς στην Εκκλησιαστική Επιτροπή του Ιερού Ναού του Αγίου Αθανασίου Πολυγύρου για την αγορά πλακιδίων για την επίστρωση του δαπέδου του ναού.

- Η διοργάνωση μουσικής βραδιάς, που πραγματοποιήθηκε την Τετάρτη 13 Ιουλίου 2016, στα πλαίσια του 8ου Φεστιβάλ του Δήμου Πολυγύρου, με θέμα : «Μουσικές περιπλανήσεις». Το μουσικό πρόγραμμα επιμελήθηκε και παρουσίασε με μεγάλη επιτυχία ο Κώστας Τσολοδήμος με τη μουσική συντροφιά του, που αποτελείται από καλλιτέχνες γνωστούς κι αγαπημένους από τις μουσικές μας εκδηλώσεις των τελευταίων χρόνων.

- Σ΄ αυτή την εκδήλωση οι εκπρόσωποι του Αθλητικού Ομίλου Πολυγύρου (Α.Ο.Π.), απένειμαν τιμητική πλακέτα στον Σύλλογό μας για την οικονομική βοήθεια που τους παρείχε στην προσπάθειά τους για την αναβάθμιση του αθλητικού πνεύματος προς το καλό της νεολαίας του Πολυγύρου.

- Εξαιρετικά μεγάλη υπήρξε η συνδρομή του ικανότατου, ακούραστου και πάντα πρόθυμου, Γιώργου Διαμαντουλάκη στην όλη διοργάνωση και τον συντονισμό της μουσικής μας εκδήλω43

ΠΑΓΧΑΛΚΙΔΙΚΟΣ ΛΟΓΟΣ, Τεύχος 28ο

σης αλλά και στην έκδοση και διακίνηση του βιβλίου μας.

- Στην εκδήλωση αυτή έγινε και η πρώτη περιληπτική παρουσίαση του βιβλίου του Συλλόγου. Ο Γ. Γραμματέας Βερροιώτης Πάνος

Για όλες τις εκδηλώσεις τα μέλη μας ενημερώνονται με sms. Φυσικά όπως πάντα όλοι μπορούν να ενημερώνονται και να αντλούν περισσότερες πληροφορίες για το Σύλλογο και το χωριό μας, από την Ιστοσελίδα του Συλλόγου των Απανταχού Ταξιαρχιωτών Χαλκιδικής, στη διεύθυνση http://www. taxiarchis.net, το facebook του Συλλόγου, το κανάλι του Συλλόγου στο youtube/taxiarchisdotnet όπου μπορούν να δουν όλα τα ανηρτημένα βίντεο. Λυρτζής Αστέριος Πρόεδρος Συλλόγου Απανταχού Ταξιαρχιωτών Χαλκιδικής

Του Συλλόγου των απανταχού Ταξιαρχιωτών ΧΟΡΟΣ ΣΥΛΛΟΓΟΥ 28-2-2016 Πραγματοποιήθηκε με επιτυχία, αλλά μικρή συμμετοχή των μελών μας, ο ετήσιος χορός του Συλλόγου μας το μεσημέρι της Κυριακής 28 Φεβρουαρίου 2016 στην ταβέρνα «ΜΟΥΣΤΑΚΑΣ», στα Βασιλικά, όπου παρευρέθηκαν ο Δήμαρχος μας κ. Ζωγράφος, ο τοπικός σύμβουλος του χωριού μας κ. Ξάκης και ο Πρόεδρος του Παγχαλκιδικού Συλλόγου Θεσσαλονίκης «Ο ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΗΣ» κ. Καρτσιώτης. Η καλή μουσική και η διάθεση των συμμετεχόντων συνετέλεσαν ώστε να πραγματοποιηθεί ένα πολύ ωραίο γλέντι. ΕΚΔΡΟΜΗ ΣΤΟ ΜΕΣΟΛΟΓΓΙ 13,14,15 Μαΐου 2016 Μια ακόμη καταπληκτική τριήμερη εκδρομή του Συλλόγου μας στο Μεσολόγγι πραγματοποιήθηκε στις 13,14,15 Μαΐου 2016, με το παρακάτω συνοπτικό πρόγραμμα: Την πρώτη μέρα μετά από μικρές στάσεις και πέρασμα από το Αγρίνιο φτάσαμε στο ξενοδοχείο μας απέναντι από τον κήπο των Ηρώων στο Μεσολόγγι, το σύμβολο εθνικής αναφοράς. Το απόγευμα και το βραδάκι περιηγηθήκαμε, φάγαμε και κάναμε βραδινές καντάδες στο Μεσολόγγι. Τη δεύτερη μέρα αναχωρήσαμε για την πανέμορφη διαδρομή περιμετρικά της λίμνης Τριχωνίδας: Παναιτώλιο - Θέρμο – Γαβαλού κλπ και επισκεφτήκαμε το Μοναστήρι του Κοσμά του Αιτωλού και την εκκλησία της Παναγίας Ελεούσας. Το μεσημέρι επισκεφτήκαμε το Αιτωλικό, που αποκαλείται και «μικρή Βενετία». Μετά από μια περιήγηση στο Αιτωλικό με το λεωφορείο, επισκεφτήκαμε τον Ι.Ν. των Ταξιαρχών με το ιστορικό πηγάδι και τον τάφο της κυρά-Βασιλικής του Αλή Πασά. Συνεχίσαμε με βόλτα, καφέ, φαγητό κλπ στο Αιτωλικό. Το απόγευμα επιστρέψαμε στο Μεσολόγγι για ξεκούραση και το βραδάκι αναχωρήσαμε για το νησάκι της Τουρλίδας, όπου χαρήκαμε το ηλιοβασίλεμα και γλεντήσαμε σε ταβέρνα με ζωντανή μουσική, καλό φαγητό και αρκετό χορό. Την τελευταία μέρα, μετά το πρωινό, επισκεφτήκαμε στην κεντρική πλατεία του Μεσολογγίου το Μουσείο Ιστορίας και Τέχνης, το οποίο στεγάζεται σε ένα νεοκλασικό, διώροφο κτίριο του 1931, που έχει το όνομα του γενναίου Σουλιώτη αγωνιστή, Μάρκου Μπότσαρη, όπου ξεναγηθήκαμε για περίπου μια ώρα. Μετά από περιήγηση στους δρόμους και στις πλατείες του Μεσολογγίου, όπου είδαμε το σπίτι - μουσείο Τρικούπη, το σπίτι και το άγαλμα του Κωστή Παλαμά κλπ, αναχωρήσαμε για τα Γιάννενα, όπου φάγαμε το μεσημεριανό μας φαγητό πριν πάρουμε το δρόμο της επιστροφής για Θεσσαλονίκη, όπου φτάσαμε νωρίς το βράδυ μετά από μια ενδιάμεση στάση για καφέ, φορτωμένοι με θαυμάσιες εντυπώσεις και γεμάτες τις «μπαταρίες» μας. ΜΕΛΛΟΝΤΙΚΕΣ ΕΚΔΗΛΩΣΕΙΣ - Ο Σύλλογός μας προγραμματίζει για το πρώτο Σάββατο του Σεπτεμβρίου 3/9/2016, το «9ο Αντάμωμα των Απανταχού Ταξιαρχιωτών με τους μόνιμους κατοίκους και τους φίλους του χωριού μας».

- Τέλος για τα μέσα Σεπτεμβρίου ο Σύλλογός μας προγραμματίζει τετραήμερη εκδρομή στη Σκύρο.

Δραστηριότητες σχολικών συμβούλων, δασκάλων και μαθητών της Πρωτοβάθμιας Εκπαίδευσης Χαλκιδικής. Ο Σχολικός Σύμβουλος, 3ης Περιφέρειας Χαλκιδικής, Δρ. Απόστολος Παρασκευάς σε συνεργασία, με την Εφορεία Αρχαιοτήτων Χαλκιδικής και Αγίου Όρους, τη Διεύθυνση Α/θμιας Εκπαίδευσης της Περιφερειακής Ενότητας Χαλκιδικής, το ΚΠΕ Αρναίας και την υποστήριξη του Δήμου Αριστοτέλης και της Ιεράς Μητρόπολης Ιερισσού, Αγίου Όρους και Αρδαμερίου, υλοποίησαν το εκπαιδευτικό πρόγραμμα με θέμα: «Εκπαιδευτική Αξιοποίηση Αρχαιολογικών χώρων & Μουσείων της Βορειοανατολικής Χαλκιδικής από τα Δημοτικά Σχολεία της 3ης ΠΕ Χαλκιδικής». Σκοπός του ετήσιου προγράμματος ήταν η εκπαιδευτική αξιοποίηση των αρχαιολογικών χώρων και μουσείων της ΒΑ Χαλκιδικής από τους μαθητές και εκπαιδευτικούς των Δ.Σ. της 3ης ΠΕ Χαλκιδικής, μέσω βιωματικών και συνεργατικών δράσεων. Στα πλαίσια ολοκλήρωσης του προγράμματος αλλά και του εορτασμού του έτους Αριστοτέλη υλοποιήθηκε ανοικτή εκδήλωση για το κοινό την 1η Ιουνίου 2016, στο Αριστοτέλειο Πνευματικό Κέντρο Ιερισσού, όπου οι 411 μαθητές με τους 37 εκπαιδευτικούς από τα 11 συμμετέχοντα σχολεία (Γαλάτιστας, Στανού, Αρναίας, Νεοχωρίου, Παλαιοχωρίου, Σταγείρων-Στρατωνίκης, Βαρβάρας, Ολυμπιάδας, 1ο Ιερισσού, Νέων Ρόδων και Ουρανούπολης). Επιπλέον λειτούργησε ανοικτή έκθεση με τα έργα των μαθητών. Επίσης με πρωτοβουλία των Σχολικών Συμβούλων της 1ης και 2ης Εκπ. Περιφέρειας χαλκιδικής κ.κ. Γεωργίου Μπότσα και Ευαγγέλου Κελεσίδη, από το σχολ. έτος 2014-2015 δημιουργήθηκε στη Χαλκιδική δίκτυο τοπικής Ιστορίας με τίτλο: «Η Χαλκιδική στο διάβα του χρόνου», με σκοπό να γνωρίσουν καλά οιμαθητές την ιστορία τους τόπου τους. Συγκροτήθηκε ομάδα εργασίας από 12 διευθυντές σχολείων και δασκάλους η οποία με την καθοδήγηση των σ.σ. ασχολήθηκε με τις θεματικές ενότητες: Μυθολογία, Αρχαία χρόνια. Βυζαντινά χρόνια. Τουρκοκρατία και επανάσταση. Νεότερα χρόνια και προσφυγιά. Λαογραφία. Χρήση των νέων τεχνολογιών. Κατά το πρώτο έτος οι μαθητές των σχολείων με την καθοδήγηση των δασκάλων τους παρήγαγαν πλούσιο υλικό που παρουσιάστηκε στο «Φεστιβάλ τοπικής ιστορίας» στις 28 -6-2915 στον Άγ. Μάμα και βρίσκεται αναρτημένο στη δ/νση hhtpp//h-diktyo.wikidot.com/. Κατά το δεύτερο έτος λειτουργίας του δικτύου 2015-2016 πραγματοποιήθηκαν σειρά επιμορφωτικών σεμιναρίων για την καλύτερη επιστημονική κατάρτιση των εκπαιδευτικών σε θέματα της τοπικής ιστορίας. Ειδικότερα πραγματοποιήθηκαν οι εξής επιμορφωτικές ημερίδες: Στις 22 Μαρτίου 2016 στον αρχαιολογικό χώρο της αρχαίας 44

ΙΟΥΛΙΟΣ - ΑΥΓΟΥΣΤΟΣ - ΣΕΠΤΕΜΒΡΙΟΣ 2016

Ολύνθου από τους αρχαιολόγους: Ακτσελή Δήμητρα, Γκατζόγια Ευγενία και Βασιλείου Σπύρο. Στις 28 Μαρτίου 2016 στο σπήλαιο των Πετραλώνων από τους αρχαιολόγους: Μιχελάκη Χριστίνα και Σύρο Αναστάσιο. Στις 4 Απριλίου 2016 στο Κέντρο Βυζαντινού Πολιτισμού «Ιουστινιανός» από τους αρχαολόγους: Τσανανά Αικατερίνη, Στούμπου Ελένη και Αλμπέρτη Νικόλαο. Στο ιστότοπο hhtpp//h-diktyo.wikidot.com/ είναι ανηρτημένο το εκπαιδευτικό υλικό που δημιουργήθηκε και είναι διαθέσιμο στο κοινό. Σ.Σ. Εμείς ως Παγχαλκιδικός Σύλλογος ευχαριστούμε και συγχαίρουμε τους σχολικούς συμβούλους, τους διευθυντές

και τους δασκάλους των Σχολείων για τους κόπους που καταβάλλουν για την αρτιότερη εκπαίδευση των παιδιών μας και δηλώνουμε συμπαραστάτες σε κάθε τους προσπάθεια. Μικρή απόδειξη είναι η αποστολή σε όλα τα Σχολεία (Δημοτικά, Γυμνάσια, Λύκεια) του βιβλίου «Προσωπογραφία των αγωνιστών του 1821 από τη Χαλκιδική» του αρχαιολόγου κ. Νίκου Παπαοικονόμου όπου μέσα στις 650 σελίδες του περιλαμβάνονται βιογραφικά 1300 αγωνιστών της Χαλκιδικής το 1821 από 63 χωριά της. Εκεί καθένας θα βρει τα ονόματα και τη δράση των αγωνιστών του δικού του χωριού με το όνομα και τη δράση του. ΚΑΛΗ ΣΧΟΛΙΚΗ ΧΡΟΝΙΑ ΣΕ ΟΛΟΥΣ. Το Δ.Σ.

***

Νέα της ΧαλκιΔικής μας Γράφει και επιμελείται ο Γιώργος Διαμαντουλάκης Παρουσίαση βιβλίου για τον Αριστοτέλη «Ο Αριστοτέλης – Αναζήτηση της Ιδανικής Πόλης & Η Γέννηση της πολιτικής επιστήμης» είναι ο τίτλος του δίτομου βιβλίου του Θανάση Μπαντέ, που παρουσιάστηκε στην Ιερισσό την Πέμπτη 11 Αυγούστου με οργανωτές τον Δήμο Αριστοτέλη και τη Συντακτική Επιτροπή του Περιοδικού «Κύτταρο Ιερισσού». Για το βιβλίο μίλησε η εκπαιδευτικός Άννα Λαγόντζου, η φιλόλογος Ευαγγελία Λαγόντζου και η τραπεζικός υπάλληλος Μαρία Λαγόντζου.

Χαλκιδική τόσο τα σοβαρά τροχαία ατυχήματα όσο και οι πνιγμοί. Δεν γίνονται –που δεν γίνονται- αυτά που πρέπει τουλάχιστον ας προσέχουμε λίγο περισσότερο… Τουλάχιστον προς ενίσχυση των λιγοστών ασθενοφόρων του ΕΚΑΒ προστέθηκε φέτος ένα ελικόπτερο – παραχώρηση της Πυροσβεστικής Υπηρεσίας, από τα μέσα περίπου του Ιούλη και θα είναι σε ετοιμότητα κάθε Παρασκευή, Σάββατο και Κυριακή ως το τέλος του καλοκαιριού. Με επιτυχία διεξήχθη ο 46ος Διάπλους του Τορωναίου Κόλπου Με επιτυχία διεξήχθη το Σάββατο 16 Ιουλίου 2016 ο Διεθνής Κολυμβητικός Διάπλους του Τορωναίου Κόλπου μια από τις κορυφαίες αθλητικές και πολιτιστικές εκδηλώσεις στην Ελλάδα, ο οποίος φέτος είχε 19 συμμετοχές. Ο Τάσος Αγαθαγγέλου τερμάτισε πρώτος σε 6 ώρες και ακολούθησαν οι Ισπανοί Ponce Daniel Jiemenz και Larrosa Jose Luis. Στην τελετή λήξης παραβρέθηκε μεταξύ των άλλων ο Πρόεδρος της ΚΕΔΕ και δήμαρχος Αμαρουσίου, Γιώργος Πατούλης, ο οποίος τιμήθηκε από τον Δήμαρχο Σιθωνίας για την εθελοντική του δράση στην Αυτοδιοίκηση.

Στην κυκλοφορία ο οδικός άξονας Ποτίδαιας-Κασσανδρείας Στην κυκλοφορία παραδόθηκε στις 13 Ιουνίου από τον Περιφερειάρχη Κεντρικής Μακεδονίας Απόστολο Τζιτζικώστα ο οδικός άξονας Ποτίδαια – Κασσανδρεία της Χαλκιδικής, συνολικού προϋπολογισμού 63 εκ. ευρώ, ένα από τα σημαντικότερα έργα που αναμορφώνει το οδικό κύκλωμα της χερσονήσου της Κασσάνδρας. Ο οδικός άξονας είναι μήκους 17,5 χλμ. με δυο λωρίδες κυκλοφορίας ανά κατεύθυνση και δυο νέους κόμβους, στη Νέα Φώκαια και στην Κασσάνδρεια. Τον αγιασμό του νέου δρόμου τέλεσε ο Σεβασμιότατος Μητροπολίτης Κασσανδρείας κ.κ. Νικόδημος, ενώ στην τελετή παρέστησαν μεταξύ άλλων ο Περιφερειάρχης κ. Απόστολος Τζιτζικώστας, ο Βουλευτής Χαλκιδικής της ΝΔ, Γιώργος Βαγιωνάς, ο Αντιπεριφερειάρχης Χαλκιδικής και αρμόδιος του τομέα Υποδομών και Δικτύων Γιάννης Γιώργος, ο αρμόδιος Περιφερειακός Σύμβουλος για τα Τεχνικά Έργα της ΠΚΜ Στάθης Αβραμίδης, οι Δήμαρχοι Κασσάνδρας Βασίλης Κυρίτσης και Νέας Προποντίδας Εμμανουήλ Καρράς, οι επικεφαλής της Αστυνομικής Διεύθυνσης και του Πυροσβεστικού Σώματος στη Χαλκιδική, ο Πρόεδρος της Ένωσης Ξενοδόχων Χαλκιδικής Γρηγόρης Τάσιος, υπηρεσιακοί παράγοντες της Περιφέρειας Κεντρικής Μακεδονίας και της Διεύθυνσης Τεχνικών Υπηρεσιών της ΠΚΜ, στελέχη της αναδόχου εταιρίας, αλλά και εκπρόσωποι των τοπικών φορέων της Π.Ε. Χαλκιδικής.

Στον Χαλκιδικιώτη Μουζενίδη το χρυσό στο Ευρωπαϊκό Πρωτάθλημα σφαιροβολίας Το πρώτο μετάλλιο της χώρας και μάλιστα χρυσό, στην ιστορία του Ευρωπαϊκού Πρωταθλήματος Παίδων-Κορασίδων κατέκτησε ο Οδυσσέας Μουζενίδης του ΑΣ Κενταύρου Ν. Καλλικράτειας στην σφαιροβολία, στην Τιφλίδα. Ο αθλητής κατάφερε στον αγώνα να κάνει αυτό που μπορεί καλύτερα: να ρίξει μακριά τη σφαίρα και φυσικά να πανηγυρίσει στην έναρξη της αθλητικής του καριέρας, μια σπουδαία διάκριση. Εγκαινιάστηκε το Πολιτιστικό Κέντρο Νικήτης Τα εγκαίνια του νέου Πολιτιστικού Κέντρου του Δήμου Σιθωνίας, στο χώρο του ΕΠΑΛ Νικήτης, πραγματοποιήθηκαν την 1η Ιουλίου. Στο πλαίσιο της εκδήλωσης των εγκαινίων ο δήμαρχος, κ. Τζίτζιος, τίμησε πρόσωπα της Νικήτης που προσέφεραν με το έργο τους και το παράδειγμά τους στα κοινά. Η εκδήλωση των εγκαινίων έκλεισε με ένα εξαιρετικό μου-

Τροχαία – πνιγμοί Δυστυχώς για ακόμη ένα καλοκαίρι δεν έλειψαν από τη 45

ΠΑΓΧΑΛΚΙΔΙΚΟΣ ΛΟΓΟΣ, Τεύχος 28ο

σικό πρόγραμμα, που επιμελήθηκε ο πολυβραβευμένος μαέστρος, Αντώνης Κοντογεωργίου, που κατάγεται από τη Νικήτη. Την επόμενη μέρα ολοκληρώθηκαν οι εκδηλώσεις με τη συναυλία της Μελίνας Κανά, της Λιζέτας Καλημέρη και της Άννας Ζήση, που κατάγονται και οι τρεις επίσης από τη Νικήτη.

Γεώργιος Ζουμπάς και Διαμαντής Λιάμας. Κύριοι Δήμαρχοι συγχαρητήρια. Γεύση-Παράδοση-Πολιτισμός στο Πολύγυρο Σε μια από τις πιο επιτυχημένες εκδηλώσεις του Δήμου Πολυγύρου εξελίχθηκε η 2η γιορτή ανάδειξης τοπικών προϊόντων και πολιτιστικών εκδηλώσεων «ΓΕΥΣΗ – ΠΑΡΑΔΟΣΗ – ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΣ», που διοργάνωσε το Μορφωτικό – Πολιτιστικό – Αθλητικό – Κοινωνικό Νομικό Πρόσωπο του Δήμου Πολυγύρου «ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΗΣ». Την αυλαία των εκδηλώσεων άνοιξε την Πέμπτη 18 Αυγούστου το βράδυ η Χορωδία Ορμύλιας και ο πολιτιστικός φορέας «ΕΝΕΠΕ ΜΟΥΣΑ», παρουσιάζοντας στην αυλή του Δημαρχείου τη μουσική παράσταση «Τσιτσάνη Ραψωδία μετά μουσικής». Την Παρασκευή 19 Αυγούστου επικράτησε το αδιαχώρητο στον Ταξιάρχη, στην 33η Γιορτή Μανιταριού, εκδήλωση που οργάνωσε ο Πολιτιστικός Σύλλογος Ταξιάρχη. Στις 20 και 21 Αυγούστου ο πεζόδρομος του Πολυγύρου ντυμένος με χρώματα γιορτινά υποδέχτηκε χιλιάδες επισκέπτες, που απόλαυσαν παραδοσιακά εδέσματα και διασκέδασαν με χορούς, μουσική και τραγούδια ως τις πρώτες πρωινές ώρες. Μικροί και μεγάλοι περπάτησαν στο κέντρο της πόλης, επισκέφτηκαν το Λαογραφικό Μουσείο Πολυγύρου, βρέθηκαν στην Οικία Παραλή, για να μάθουν για τον παλιό Πολύγυρο μέσα από φωτογραφίες, γνώρισαν τη δουλειά των μαθητών του Τμήματος Αγιογραφίας Γαλάτιστας, θαύμασαν καλλιτεχνικές δημιουργίες και ζωγραφικά έργα. Πίτες, μεζέδες, παραδοσιακά, γλυκά και ποτά, που έφτιαξαν οι γυναίκες με τα χεράκια τους αποκλειστικά για τη μεγάλη αυτή γιορτή, έκλεψαν τις εντυπώσεις του κοινού, που έμεινε απόλυτα ικανοποιημένο από τη ζεστή φιλοξενία. Στο επίκεντρο του ενδιαφέροντος τα πιάτα που ετοίμασαν σεφ της Λέσχης Αρχιμαγείρων Βορείου Ελλάδος με βασικό τους συστατικό τοπικά προϊόντα, ο διαγωνισμός πίτας με κριτές τον Πατέρα Επιφάνιο Μυλοποταμινό, τη συγγραφέα βιβλίων μαγειρικής, Κική Εμμανουηλίδου, την Κατερίνα Πέτρου από τη Λέσχη Αρχειμαγείρων Β. Ελλάδος. Στους νικητές του διαγωνισμού δόθηκαν διάφορα δώρα και αναμνηστικά σε όλους τους διαγωνιζόμενους. Ντυμένα με τις παραδοσιακές τους φορεσιές τα χορευτικά τμήματα, παιδικά και ενηλίκων, δεκάδων συλλόγων του Δήμου Πολυγύρου πλημμύρισαν τον πεζόδρομο και με τη συνοδεία παραδοσιακής μπάντας παρουσίασαν χορούς από τη Χαλκιδική και την Ελλάδα στην πλατεία των Έξι Βρύσεων. Στο Δημαρχείο Πολυγύρου, πραγματοποιήθηκαν ομιλίες από τον πρωτοσύγκελο της Ιεράς Μητροπόλεως Ιερισσού, Αγίου Όρους και Αδραμερίων, π. Χρυσόστομο Μαϊδώνη με θέμα η Αγιογραφία τον 20ο αιώνα και οι σχολές της Μητροπόλεως. Και οι δύο βραδιές κατέληξαν σε γλέντι με την συμμετοχή όλων των ηλικιών, την μπάντα παραδοσιακής ορχήστρας και της ορχήστρας των ΑΦΩΝ Τσικούρη. Και κάπως έτσι έπεσε η αυλαία σε ένα τετραήμερο εκδηλώσεων όπου ο επισκέπτης δοκίμασε παραδοσιακά και βιολογικά προϊόντα, σε μία γιορτή που τα είχε όλα: φαγητό, γλυκό, ποτό μουσική και χορό! Το Δ.Σ. του Ν.Π.Δ.Δ.

Η Χαλκιδική ανέβηκε τα σκαλοπάτια του Ηρώδειου και της Φιλοσοφικής Αθηνών. Στα πλαίσια της πραγματοποίησης στην Αθήνα του παγκοσμίου συνεδρίου με θέμα «Η φιλοσοφία του Αριστοτέλη» που οργάνωσαν η Ελληνική φιλοσοφική Εταιρεία με συμπράττουσες: τη Διεθνή Εταιρεία Ελληνικής Φιλοσοφίας και της Φιλοσοφικής Εταιρείας Κύπρου, κλήθηκαν από τους οργανωτές, τιμώντας τη Χαλκιδική, γενέτειρα του Αριστοτέλη και πήραν μέρος στις τελετές έναρξης και λήξης των εργασιών του συνεδρίου στην Αθήνα Χαλκιδικιώτικα πολιτιστικά σχήματα ως εξής: A’ Στις 9 Ιουλίου στην τελετή έναρξης του συνεδρίου, στο θέατρο Ηρώδου του Αττικού η μεικτή χορωδία του πολιτιστικού Συλλόγου Ιερισσού «Ο Κλειγένης» μαζί με τη Δημοτική χορωδία της Μουσικής Σχολής του Δήμου Βόλβης (συνολικά 80 χορωδοί), με την παιδική χορωδία ROSARTEκαι την ορχήστρα σύγχρονης μουσικής της ΕΡΤ, σε ένα κατάμεστο Ηρώδειο, σε μια συγκλονιστική βραδιά, πήραν μέρος και τραγούδησαν στο ορατόριο «Λειτουργικό για μια πατρίδα» υπό τη γενική διεύθυνση του μαέστρου και συνθέτη του έργου Λευτέρη Καλκάνη, σε ποίηση Ιάσονα Λειδινού. Την προετοιμασία των δικών μας χορωδιών για την εμφάνιση έκανε ο γνωστός μουσικός και διευθυντής των δύο χορωδιών κ. Σταύρος Καραμάνης, στον οποίο αξίζουν θερμά συγχαρητήρια.

B’ Στις 15 Ιουλίου στην τελετή λήξης του συνεδρίου, εμφανίστηκαν και χόρεψαν παραδοσιακούς χαλκιδικιώτικους χορούς στο κτίριο της Φιλοσοφικής Σχολής Αθηνών δυο χαλκιδικιώτικα χορευτικά συγκροτήματα: Του Πολιτιστικού Συλλόγου Ιερισσού «Ο Κλειγένης» με χοροδιδάσκαλο τον κ. Γιάννη Πλιούκα και το «Μικτό της Χαλκιδικής-Λαογραφικός Όμιλος Πολυγύρου» με χοροδιδασκάλισσα την κ. ΄Εφη Κελιαφάνου (συνολικά 70 χορευτές), η οποία είχε και τη γενική ευθύνη της τελετής της λήξης. Χόρεψαν χορούς, αντιπροσωπευτικό δείγμα της χαλκιδικιώτικης λαϊκής μουσικοχορευτικής παράδοσης και όχι μόνο, και απέσπασαν θερμά χειροκροτήματα και επαίνους. Γ’ Στα δύο σύνολα-σχήματα, χορωδίες και χορευτικά, που εκπροσώπησαν τη Χαλκιδική και την έφεραν στην πολιτιστική καρδιά της Ελλάδας, στο Ηρώδειο και στη Φιλοσοφική, εκφράζουμε όχι απλά συγχαρητήρια αλλά και ευχές για συνέχιση τέτοιων επιτυχιών και για άνοδο σε ακόμα ψηλότερα σκαλοπάτια. Εύγε σε όλους. Η μικρή μας πατρίδα σας ευγνωμονεί. Σημειώνεται ότι τα έξοδα μεταβάσεως και διαμονής στην Αθήνα των πολυπληθών «συνόλων» βάραιναν αναλογικά, όπως μας είπαν, τους Δήμους Αριστοτέλη, Βόλβης και Πολυγύρου. Χορηγός επίσης ήλθε και ο Τουριστικός Οργανισμός Χαλκιδικής. Στις γιορτές συνόδευσαν τα τμήματα προσωπικά οι Δήμαρχοι των δήμων Αριστοτέλη και Βόλβης κ.κ.

46

ΙΟΥΛΙΟΣ - ΑΥΓΟΥΣΤΟΣ - ΣΕΠΤΕΜΒΡΙΟΣ 2016

Επιστολές που λάβαμε Του Δημάρχου Ν. Προποντίδας κ. Εμμ. Καρρά

Ν. Μουδανιά 4-8-2016 Προς το Δ.Σ. του Παγχαλκιδικού Συλλόγου

Σας ευχαριστώ ολόψυχα για την ενεργή συμμετοχή σας στο φεστιβάλ παραδοσιακών χορών Βορείου Ελλάδος με τίτλο «Καλώς ανταμωθήκαμε…», που διοργάνωσε ο Δήμος Ν. Προποντίδας και ο Ο.Π.Α του Δήμου μας την Παρασκευή 29 Ιουλίου 2016 στο στάδιο της Ν. Τρίγλιας, στην οποία πήραν μέρος και χόρεψαν 45 χορευτικά συγκροτήματα ισάριθμων φορέων. Η παρουσία σας εμπλούτισε τα πολιτιστικά δρώμενα του τόπου μας και έκανε την εκδήλωση ξεχωριστή. Ο Δήμαρχος Εμμ. Καρράς Σημ. του Δ.Σ.. Με τη σειρά μας Αξιότιμε κ. Δήμαρχε σας ευχαριστούμε για την πρόσκληση και συγχαίρουμε τόσο εσάς όσο και τον πρόεδρο του ΟΠΑ ιατρό κ. Εμμ. Μπέη για την τέλεια οργάνωση και για τη άψογη φιλοξενία. Και σκεπτόμαστε ότι είχατε να φιλέψετε χίλια περίπου άτομα!!! Μπράβο σας. Ως Δ.Σ. του ΠΑΓΧΑΛΚΙΔΙΚΟΥ είμαστε ιδιαίτερα υπερήφανοι αφού τόσο εσείς όσο και ο κ. Εμμ. Μπέης είστε εκλεκτά τακτικά μέλη του ιστορικού μας Συλλόγου.

Του Διευθυντή των Αγροτικών Φυλακών Κασσάνδρας

Κασσάνδρα 7-6-2016 Προς το Δ.Σ. του Παγχαλκιδικού Συλλόγου

Εκ μέρους των κρατουμένων. Η Διεύθυνση της Αγροτικής φυλακής Κασσάνδρας αισθάνεται την ανάγκη να σας ευχαριστήσει για την προσφορά 50 τηλεκαρτών για τους απόρους κρατουμένους της φυλακής μας. Ευχόμαστε ο Θεός να σας δίνει δύναμη και να σας φωτίζει να εκδηλώνετε την αγάπη σας στους συνανθρώπους μας με τέτοιες αγαθοεργές πράξεις. Ο Διευθυντής Δημήτριος Αποστολάκης. Σημ. Δ.Σ. Σας ευχαριστούμε για τις ευχές. Για πάνω από δέκα χρόνια ο Σύλλογός μας διατηρεί τη σχέση αυτού του τύπου με τις φυλακές Κασσάνδρας με ετήσιες προ του Πάσχα επισκέψεις και προσφορά όσων η αγάπη των μελών μας συγκεντρώνει. Θεού θέλοντος θα συνεχίσουμε.

***

Βιβλία και λοιπά έντυπα που λάβαμε Λεύκωμα του Δήμου Πυλαίας-Χορτιάτη

Βιβλία Παναγιώτης Χρ. Ζώης, Δρ. Φ. "Εμμανουήλ Κριαράς 2008. Συμπλήρωμα". Θεσσαλονίκη 2016. Ιωάννης Κ. Χολέβας, διδάκτωρ "Αριστοτέλης ο μέγιστος των φιλοσόφων. 2400 έτη από τη γέννησή του". Εκδόσεις Πελασγός, Αθήνα 2016.

Περιοδικά Αρναία, τ. 111, Απρίλιος-Ιούνιος 2016. Εκδότης ο κ. Δημήτριος Θεοχ. Κύρου θεολόγος-φιλόλογος. Διακονία, τ. 82 Απρίλιος-Ιούνιος 2016. ΄Εκδοση της Ιεράς Μητροπόλεως Ξάνθης και Περιθεωρίου. Πολύγυρος, τ. 84, Απρίλιος-Ιούνιος 2016. Περιοδική Έκδοση του Λαογραφικού Ομίλου Πολυγύρου. Εκδότης Ιωάννης Δημ. Κανατάς. Βοϊακή ζωή, τ. 244, Μάιος 2016. Τριμηνιαίο περιοδικό της Βοϊακής Εστίας Θεσσαλονίκης. Σελίδες απ' τη Φωκίδα, τ. 156, Οκτώβριος-Δεκέμβριος 2015. Έκδοση της Εταιρείας Φωκικών Μελετών. Εμμανουήλ Παπάς, τ. 99, Ιούνιος 2016. Έκδοση του ομωνύμου συλλόγου Θεσσαλονίκης

Σ.Σ. Επίσημη παρουσίαση του βιβλίου έγινε στις 6 Απριλίου 2016 στην Αθήνα (βιβλιοπωλείο Ιανός) από τον Σύλλογο Θεσσαλονικέων Αθηνών.

Αθανάσιος Θ. Τσαμουρτζής. "Οι μεγάλες δυνάμεις στη νεότερη ελληνική ιστορία". Θεσσαλονίκη 2016. Σταύρος Ι. Αυγολούπης, Καθηγητής Αστρονομίας ΑΠΘ. "Στοιχεία Αστρονομίας για μαθητές και εκπαιδευτικούς". Εκδόσεις Πλανητάριο 2015. Δημήτριος Β. Νταφούλης, σχολικός σύμβουλος "Επί τιμή". Χρώματα αγάπης. Λάρισα 2015. Δημήτρης Αθ. Κοσμάς. "Πλουτάρχου: Πώς αν τις διακρίνειε τον κόλακα του φίλου". Μετάφραση-σχόλια. Εκδόσεις Γλάρος, Μάϊος 2016. Αντώνης Σ. Μαρμαρινός, "Ο Νέος Μαρμαράς. Τα πρώτα δύσκολα χρόνια". Θεσσαλονίκη 1997.

Εφημερίδες Τα Χαλκιδικιώτικα Νέα. Φ. 155 Απρίλιος - Ιούνιος 2016. Όργανο του Πολιτιστικού Παγχαλκιδικιώτικου Συλλόγου Αθηνών Ο ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΗΣ.

47

ΠΑΓΧΑΛΚΙΔΙΚΟΣ ΛΟΓΟΣ, Τεύχος 28ο

Ευχαριστήριο Για άλλη μια φορά ο μεγάλος ευεργέτης του Συλλόγου μας ιατρός δρ. Γεώργιος Βαγιωνάς έγινε ΧΟΡΗΓΟΣ σε αγορά ιστορικών βιβλίων για τα Σχολεία της Χαλκιδικής. Μόλις δημοσιεύσαμε στο προηγούμενο τεύχος αγγελία με την οποία εζητείτο χορηγός για την προμήθεια ικανού αριθμού αντιτύπων του βιβλίου του Νίκου Παπαοικονόμου από τα Δουμπιά, «Προσωπογραφία αγωνιστών του 1821 από τη Χαλκιδική κλπ.,» που μόλις είχε κυκλοφορήσει, προκειμένου να σταλούν σε όλα τα Σχολεία της Χαλκιδικής (Δημοτικά-ΓυμνάσιαΛύκεια), ώστε οι εκπ/κοί και οι μαθητές να γνωρίσουν καλύτερα την τοπική ιστορία, έσπευσε και κατέβαλε το απαιτούμενο ποσό στο ταμείο του βιβλιοπωλείου της Εταιρείας Μακεδονικών Σπουδών, η οποία και εξέδωσε το βιβλίο, και ως Παγχαλκιδικός πλέον, προμηθευτήκαμε 130 βιβλία τα οποία θα σταλούν σε όλα τα σχολεία με δική μας φροντίδα μόλις αυτά ανοίξουν και αρχίσει η λειτουργία τους. Το ογκώδες βιβλίο, καρπός πολυετούς σκληρής δουλειάς, στις 650 σελίδες του περιέχει τα βιογραφικά 1300 Χαλκιδικιωτών αγωνιστών από 63 χωριά της Χαλκιδικής, που πολέμησαν στη επανάσταση της Χαλκιδικής το 1821 και όταν αυτή καταπνίγηκε, δεν παράτησαν τα όπλα αλλά κατέβηκαν στη νότια Ελλάδα, εντάχθηκαν σε άλλα εμπόλεμα τμήματα και συνέχισαν να πολεμούν μέχρι την απελευθέρωση κλπ. Για τη νέα αυτή χορηγία το Δ.Σ. του Παγχαλκιδικού Ευχαριστεί εκ θαθέων τον ευπατρίδη ιατρό δρ. Γεώργιο Βαγιωνά που για άλλη μια φορά απέδειξε πόσο νοιάζεται για να αναδειχθεί η ιστορία του ευλογημένου τόπου μας, της Χαλκιδικής μας.

Το Δ.Σ.

ΣΥΓΧΑΡΗΤΗΡΙΑ Για την παράσταση στο Πανόραμα Το Δ. Σ. του Παγχαλκιδικού με ομόφωνη απόφασή του, που έχει καταχωρηθεί στο πρακτικό της 28ης Ιουνίου 2016, εκφράζει τα θερμά του συγχαρητήρια σε όλους τους συντελεστές της ιδιαίτερα επιτυχημένης μουσικοχορευτικής εκδήλωσης στο θεατράκι του 1ου Λυκείου Πανοράματος με θέμα: «Ο χορός και το τραγούδι από την αρχαιότητα μέχρι σήμερα», που έγινε το βράδυ της 8ης Ιουνίου 2016, σε συνεργασία με το Δήμο Πυλαίας-Χορτιάτη, με δήμαρχο τον κ. Ιγνάτιο Καϊτεζίδη, στα πλαίσια του εορτασμού του 2016 ως ΕΤΟΥΣ ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΗ. Ιδιαίτερες ευχαριστίες και συγχαρητήρια εκφράζονται στον εμπνευστή, σεναριογράφο και σκηνοθέτη της παράστασης κ. Θεόδωρο Φλώρο, χοροδιδάκαλο των χορευτικών τμημάτων του Παγχαλκιδικού Συλλόγου, στον υπεύθυνο των χορευτικών ειδ. Γραμματέα κ. Στέργιο Λυρτζή, στον ιατρό-τραγουδιστή κ. Απόστολο Σωτηρούδη και τη δασκάλα με την καταπληκτική άρθρωση του λόγου κ. Δωρή Ντάνη. ΄Οσο για τις κοπέλες-ιέρειες με τα λευκά φορέματα σε αρχαιοελληνική ραφή, που με τους βηματισμούς με το τύμπανο, τους σχηματισμούς και τη νεανική ομορφιά και φρεσκάδα άφησαν άφωνους τους θεατές, ό,τι και να πει κανείς είναι λίγο. Ήταν όλες υπέροχες. Συγχαρητήρια. Οι εντυπώσεις θα μείνουν για πολλά χρόνια στις καρδιές μας. Το Δ.Σ.

ΠΕΝΘΗ

΄Εφυγαν από τη ζωή: Ο Χρήστος Μασούτης, μέλος εν ζωή του Συλλόγου μας με Α.Μ. 942, τ. δάσκαλος και Δ/ντής σε Δημοτικά Σχολεία της Θεσσαλονίκης. Ο Γκουντουσούδης Νικόλαος, μέλος εν ζωή του Συλλόγου μας που μόλις ενεγράφη με Α.Μ. 1602, φυσικός σε σύνταξη. Ο Παγχαλκιδικός απευθύνει θερμά συλλυπητήρια στους οικείους τους ευχόμενος την «εξ ύψους παρηγορία». ΑΙΩΝΙΑ Η ΜΝΗΜΗ ΤΟΥΣ.

48

ΙΟΥΛΙΟΣ - ΑΥΓΟΥΣΤΟΣ - ΣΕΠΤΕΜΒΡΙΟΣ 2016

Η ΧΟΡΗΓΙΑ Χορηγός της έκδοσης του παρόντος 28ου τεύχους είναι και πάλι

ο κ . Ι ω ά ν ν η ς Τζ ί τ ζ ι ο ς πολιτικός μηχανικός από τη Νικήτη, και σημερινός Δήμαρχος του Δήμου Σιθωνίας με έδρα τη Νικήτη Το Δ.Σ. και ο κόσμος του Παγχαλκιδικού Συλλόγου

Ευχαριστεί και πάλι εκ βαθέων τον κ. Ιωάννη Τζίτζιο που για δεύτερη φορά γίνεται χορηγός προσωπικά της έκδοσης του Παγχαλκιδικού Λόγου. Σημειώνεται ότι πάλι με προσωπική του χορηγία είχε εκδοθεί και το 22ο τεύχος του περιοδικού μας. Τον είχαμε εγγράψει τότε στον κατάλογο των χορηγών. Με τη νέα του χορηγία θα εγγραφεί και στον χρυσό κατάλογο των Δωρητών, ώστε να μνημονεύεται εσαεί η ευγενική χειρονομία του και να αποτελεί παράδειγμα προς μίμηση. Ο κ. Ιωάννης Τζίτζιος είναι γέννημα και θρέμμα Χαλκιδικιώτης (Νικητιανός). Εκλέχτηκε και υπηρέτησε ως Δήμαρχος Σιθωνίας από το 1999 ως το 2006 και από το 2011 μέχρι σήμερα και μέχρι το 2019. Στην τελευταία του εκλογή μάλιστα (2014) σημείωσε μεγάλο ρεκόρ, αφού έλαβε το 81% των ψήφων των δημοτών του. Αυτό ήταν αποτέλεσμα των πολλών, ποικίλων και μεγάλων έργων που εκτέλεσε σε όλα τα χωριά του Δήμου του (Νικήτη, Άγ. Νικόλαο, Ν. Μαρμαρά, Συκιά, Μεταγγίτσι και Σάρτη), τα οποία άλλαξαν όψη. Ως Παγχαλκιδικός σύλλογος σεμνυνόμεθα ιδιαίτερα γιατί ο κ. Ι. Τζίτζιος είναι επίλεκτο τακτικό μέλος μας με Α.Μ. 895 έχουμε αγαστή συνεργασία και επί δημαρχιών του συνδιοργανώσαμε ποικίλες εκδηλώσεις σε όλα ανεξαίρετα τα χωριά του Δήμου και συνεχίζουμε. Ιδιαίτερα τώρα που αποπερατώθηκε το καινούργιο Πολιτιστικό Κέντρο στη Νικήτη η συνεργασία μας θα καταστεί συχνότερη. Επίσης ο Δήμος Σιθωνίας, με εισήγησή του, έγινε χορηγός της έκδοσης του 14ου τεύχους του ΠΑΓΧΑΛΚΙΔΙΚΟΥ ΛΟΓΟΥ. Αξιότιμε Κύριε Δήμαρχε ΣΑΣ ΕΥΧΑΡΙΣΤΟΥΜΕ ΚΑΙ ΠΑΛΙ. ΤΟ Δ.Σ.

ΟΙ ΧΟΡΗΓΟΙ ΤΟΥ ΠΕΡΙΟΔΙΚΟΥ ΜΑΣ Μέχρι σήμερα χορηγοί του περιοδικού είναι:

ΓΕΩΡΓΙΟΣ ΒΑΓΙΩΝΑΣ (τ. 1-4), ΑΣΤΕΡΙΟΣ ΖΩΓΡΑΦΟΣ (τ. 5-6), ΕΥΡΥΔΙΚΗ ΜΑΣΑΛΑ-ΜΟΥΣΤΟΥ (τ. 7), ΜΟΣΧΟΣ ΜΟΣΧΟΣ (τ. 8), ΒΑΣΙΛΕΙΟΣ & ΟΛΥΜΠΙΑ ΓΡΑΜΜΕΝΑ (τ. 9), ΔΗΜΟΣ ΠΟΛΥΓΥΡΟΥ (τ. 10), ΧΡ. ΚΩΝΣΤΑΝΤΑΡΑΣ (τ. 11), ΠΕΡΙΦ. ΕΝΟΤΗΤΑ ΧΑΛΚΙΔΙΚΗΣ (τ. 12), ΚΩΝ. & ΑΦΡ. ΚΟΝΤΟΓΙΑΝΝΟΠΟΥΛΟΥ (τ. 13), ΔΗΜΟΣ ΣΙΘΩΝΙΑΣ (τ. 14), ΜΑΓΔΑ ΚΕΚΕΡΗ-ΣΛΙΝΗ (τ. 15), ΗΛΕΚΤΡΑ ΠΑΠΑΘΑΝΑΣΙΟΥ (τ. 16), ΕΛΛΗ, ΜΑΡΙΑ, ΚΑΙΤΗ & ΓΙΩΡΓΟΣ ΔΗΜΗΤΡΑΚΟΥΔΗ (τ. 17), ΔΗΜΟΣ ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΗ (τ. 18), ΙΩΑΝΝΗΣ ΜΙΧΟΣ (τ. 19), ΣΥΛΛΟΓΟΣ ΠΟΛΥΓΥΡΙΝΩΝ & ΘΩΜΑΣ ΘΕΟΔΩΡΙΔΗΣ (τ. 20), ΧΡΗΣΤΟΣ ΔΙΑΜΑΝΤΟΓΛΟΥ (τ. 21), ΙΩΑΝΝΗΣ ΤΖΙΤΖΙΟΣ (τ. 22), ΕΚΜΕ Α.Ε. Ι. & Β. ΚΑΡΥΩΤΗΣ (τ.23), ΠΑΥΛΟΣ ΔΕΑΣ (τ. 24), ΑΓΓΕΛΙΚΗ ΚΑΙ ΚΑΤΕΡΙΝΑ ΚΑΡΑΒΑΤΟΥ (τ. 25), ΠΑΓΧΑΛΚΙΔΙΚΟΣ ΣΥΛΛΟΓΟΣ (τ. 26), ΟΡΕΣΤΗΣ ΣΙΜΩΝΗΣ (τ. 27), ΙΩΑΝΝΗΣ ΤΖΙΤΖΙΟΣ (τ. 28) 49

ΠΑΓΧΑΛΚΙΔΙΚΟΣ ΛΟΓΟΣ, Τεύχος 28ο

Νέα μέλη του Συλλόγου εγγραφέντα μέχρι 31.08.2016 Αρ.Μητρώου

1.

2.

3.

4.

5.

6.

7.

8.

9.

10.

11.

12.

13.

14.

15.

16.

17.

18.

19.

20.

21.

22.

23.

24.

25.

26.

27.

28.

Μπαλαμπάνης Απόστολος Ν. Καλλικράτεια Καραβασίλη Κατερίνα Χανιώτη Αναγνωστάρας Μιχαήλ Νικήτη Παναγιωτοπούλου Θεόδωρα Θεσ/νίκη Πούλιος Μαυροδής Νικήτη Φουντούκης Δημήτριος Νικήτη Τρικαλιώτης Θεοχάρης Πυργαδίκια Σαλαγκούδη Βούλα Αγ. Πρόδρομος Δασκαλοπούλου Υβόνη Ν. Καλλικράτεια Κυριαζίδης Νικόλαος Ν. Καλίνδοια Μηλαπίδου Ευδοξία Αγ. Νικόλαος Γιαννέλη - Ιωαννίδου Αλεξάνδρα Αγ. Νικόλαος Χούτας Στυλιανός Ορμύλια Καμαργιώτη Αικατερίνη Ορμύλια Στάμου Έφη Παλαιόχωρα Παπανικολάου Ευτυχία Ορμύλια Χαλουκνιά Παγώνα Βράσταμα Πιτσιόρλα Μαρία Δουμπιά Παπαπαναγιώτου Νικόλαος Πολύγυρος Ανθιμίδης Γεώργιος Πολύγυρος Λιαμάδης Δημήτριος Πολύγυρος Τσικούρη - Ζαγορίτη Ευμορφία Πολύγυρος Νταλαμήσιος Ηλίας Πολύγυρος Αυγερινός Μάριος Πολύγυρος Δέας Σταύρος Πολύγυρος Βάρδα Στέλλα Θεσ/νίκη Γρηγοριάδου Μαρία Αρναία Χολέβας Παναγιώτης Θεσ/νίκη

1570 1571 1572 1573 1574 1575 1576 1577 1578 1579 1580 1581 1582 1583 1584 1585 1586 1587 1588 1589 1590 1591 1592 1593 1594 1595 1598 1599

Αρ.Μητρώου

29.

30.

31.

32.

33.

34.

35.

36.

37.

38.

39.

40.

41.

42.

43.

44.

45.

46.

47.

48.

49.

50.

51.

52.

53.

54.

55.

56.

57.

Χατζηκουδέλης Αθανάσιος Ν. Ποτίδαια Μαυρομάτη Μαρία Θεσ/νίκη Γκουντουσούδης Νικόλαος Πολύγυρος Καπλάνης Πέτρος Πολύγυρος Καπλάνης Θωμάς Πολύγυρος Παπαδημητρίου Γεώργιος Στάγειρα Αρουτζίδου Μαρία Θεσ/νίκη Στάμος Ιωάννης Βάβδος Πέργουλης Παντελής Στάγειρα Στάμου Μιχαήλ Άφυτος Δαλαμάγκα Μαρία Πολύχρονο Παπαγρηγοράκης Μιχαήλ Πολύχρονο Περιστερίδου Μαρία Πολύχρονο Βογιάζα Κορίνα Χανιώτη Ρήγας Δημήτριος Αρναία Λαλιώτης Αγγ. Χρήστος Αρναία Μουστάκας Γεώργιος Κρήνη Γκανίδου Μαρία Θεσ/νίκη Τρικαλιώτη-Κιοτάκη Ακριβή Αρναία Δημητρακούδης Γεώργιος Αρναία Δημητρακούδη Αικατερίνη Αρναία Ξηροσαββίδου Κων/να-Κλαίρη Αρναία Μπουλούσης Χρυσοβαλάντης Κασσάνδρεια Κωστίκα-Νικολούδη Παναγιώτα Νικήτη Τινδήρης Ευάγγελος Θεσ/νίκη Καραλής Γεώργιος του Κοσμά Νικήτη Καλογεράκη Άρτεμις Πορταριά Ζάχου Βασιλική Πολύχρονο Ζάχου Ευθαλία Πολύχρονο

1600 1601 1602 1603 1604 1605 1606 1607 1608 1609 1610 1611 1612 1613 1614 1615 1616 1617 1618 1619 1620 1621 1622 1623 1624 1625 1626 1627 1628

Σημ. Το Δ.Σ. καλωσορίζει με χαρά τα νέα μέλη και τα προσκαλεί σε ενεργό συμμετοχή στη ζωή και τη δράση του Συλλόγου μας.

Πανελλήνιο Συνέδριο Η Εταιρεία Μακεδονικών Σπουδών (ΕΜΣ) σε συνεργασία με την Ιστορική και Λαογραφική Εταιρεία Χαλκιδικής (ΙΛΕΧ) θα πραγματοποιήσει Πανελλήνιο Συνέδριο για τον Αριστοτέλη τον προσεχή Νοέμβριο (στις 18 και 19) 2016 με θέμα: "Παιδεία, Πολιτισμός και Πολιτική κατά τον Αριστοτέλη". Το Συνέδριο είναι αφιερωμένο στη μνήμη του μεγάλου διανοητή Κωνσταντίνου Δεσποτόπουλου. Η προετοιμασία του Συνεδρίου έχει προχωρήσει σε ικανοποιητικό βαθμό με την πρόθυμη συμμετοχή κορυφαίων Αριστοτελιστών. Η διοργάνωσή του τελεί υπό την αιγίδα της UNESCO, εκλήθη δε να κηρύξει την έναρξή του ο Πρόεδρος της Δημοκρατίας κ. Πρ. Παυλόπουλος. Οι εργασίες του θα γίνουν στην ιστορική αίθουσα διαλέξεων της Εταιρείας Μακεδονικών Σπουδών στη Θεσσαλονίκη. Την επομένη του Συνεδρίου (Κυριακή 20 Νοεμβρίου 2016) ο αρχαιολόγος κ. Κων. Σισμανίδης θα ομιλήσει αναλυτικά στον ίδιο χώρο και θα παρουσιάσει διαφάνειες από τον τάφο του Αριστοτέλη στα αρχαία Στάγειρα. Θα ακολουθήσει η ανακήρυξή του εκ μέρους της ΙΛΕΧ ως επιτίμου μέλους της.

Γα τους αρθρογράφους ΄Οσα από τα άρθρα που μας στείλατε δεν τα είδατε δημοσιευμένα και σ’ αυτό το τεύχος, θα δημοσιευθούν στα επόμενα.

50

ΙΟΥΛΙΟΣ - ΑΥΓΟΥΣΤΟΣ - ΣΕΠΤΕΜΒΡΙΟΣ 2016

Ο ΠΡΟΕΔΡΟΣ ΤΗΣ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑΣ κ. ΠΡΟΚΟΠΗΣ ΠΑΥΛΟΠΟΥΛΟΣ Θα παραστεί στον εορτασμό της 195ης επετείου της αντιστάσεως της ηρωικής Κασσάνδρας και του Χαλασμού της, το 1821

στην Ποτίδαια την Κυριακή 13 Νοεμβρίου 2016, όπου μετά τη Θεία Λειτουργία θα τελεσθεί Δοξολογία, κατάθεση στεφάνων στο Μνημείο της κωμοπόλεως και θα ακολουθήσει παρέλαση ενώπιόν του. Τον πανηγυρικό της ημέρας θα εκφωνήσει ο συμπατριώτης μας κ. Μαργαρίτης Σχοινάς (από τη Φούρκα της Κασσάνδρας) εκπρόσωπος τύπου του προέδρου της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, που θα έρθει εδώ από τις Βρυξέλλες ειδικά για το σκοπό αυτόν. Ο Παγχαλκιδικός Σύλλογος, που τιμά κάθε χρόνο την επέτειο με τη φυσική παρουσία μελών του Δ.Σ. και καταθέτει στεφάνι, εφέτος, που ο εορτασμός γίνεται λαμπρότερος, θα παραστεί με σύσσωμο του Δ.Σ. και με λεωφορεία, όσα αν χρειαστούν, για τη μετάβαση των μελών μας. Σημείωση για τα μέλη μας: Σημειώνεται ότι μετά τις εκδηλώσεις θα πραγματοποιήσουμε εκδρομή και ξενάγηση στα πέριξ και θα γευματίσουμε όλοι μαζί. Δηλώσεις συμμετοχής στην κ. Μάχη 6932474037. Άτομο/10 ευρώ

ΠΡΟΣΚΛΗΣΗ ΣΕ ΠΑΡΟΥΣΙΑΣΗ ΒΙΒΛΙΩΝ H Εταιρεία Μακεδονικών Σπουδών (ΕΜΣ) σε συνεργασία με την Ιστορική και Λαογραφική Εταιρεία Χαλκιδικής (ΙΛΕΧ) έχουν την τιμή να σας προσκαλέσουν στην παρουσίαση των κάτωθι δύο βιβλίων των: • Νικολάου Παπαοικονόμου με θέμα: Προσωπογραφία αγωνιστών του 1821 από την Χαλκιδική και τη Θεσσαλονίκη.

• Δημητρίου Παπάζη με θέμα: Βάβδος. Ιστορική και εκκλησιαστική μελέτη. Συμβολή στην ιστορία της Χαλκιδικής, ΕΜΣ, Θεσσαλονίκη, 2016. Η παρουσίαση θα πραγματοποιηθεί αντίστοιχα από τους καθηγητές του Αριστοτελείου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης κκ. Ιάκωβο Μιχαηλίδη και Διονύσιο Βαλαή. Θα προλογίσει ο Πρόεδρος της ΕΜΣ ομότ. Καθηγητής ΑΠΘ κ. Αθ. Καραθανάσης. Συντονιστής ο Γενικός Γραμματέας της ΕΜΣ και Πρόεδρος της ΙΛΕΧ, δικηγόρος κ. Βασ. Πάππας. Η εκδήλωση θα πραγματοποιηθεί την Τετάρτη 28 Σεπτεμβρίου 2016 και ώρα 7 μ.μ. στην Αίθουσα Διαλέξεων της ΕΜΣ, οδός Εθν. Αμύνης 4, 1ος όρ. Παράκληση να παραστείτε. Ο ΠΡΟΕΔΡΟΣ Αθανάσιος Ε. Καραθανάσης

Ο ΓΕΝ. ΓΡΑΜΜΑΤΕΑΣ Βασίλειος Ν. Πάππας

Ζητείται χορηγός για το επόμενο 29ο τεύχος Η εκτύπωσή του κοστίζει 1980 ευρώ. Η χορηγία μπορεί να γίνει από ένα πρόσωπο ή φορέα ή και από περισσότερα. Για εκδήλωση ενδιαφέροντος στο τηλέφωνο του προέδρου μας κ. Μιχ. Καρτσιώτη 6946470157

Η λειτουργία των Γραφείων του Συλλόγου Τα γραφεία του Συλλόγου είναι ανοιχτά κάθε Δευτέρα-Τετάρτη και Πέμπτη 18.00΄- 21.00΄. Κάθε Τρίτη το απόγευμα είμαστε σχεδόν όλα τα μέλη του Δ.Σ. εκεί γιατί λειτουργούν τα τμήματα του χορευτικού και της χορωδίας. Πριν από κάθε επίσκεψη καλόν είναι να γίνεται ένα τηλεφώνημα στο 2310 323839.

51

ΠΑΓΧΑΛΚΙΔΙΚΟΣ ΛΟΓΟΣ, Τεύχος 28ο

Τα τμήματα που θα λειτουργήσουν εφέτος Το Δ.Σ. στη συνεδρίαση της 29ης Αυγούστου 2016 αποφάσισε όπως την προσεχή περίοδο 2016-2017 λειτουργήσουν τα εξής τμήματα: Η χορωδία Θα λειτουργήσει κανονικά όπως πέρυσι με τους παλιούς και νέους χορωδούς. Εφέτος θα καταβληθεί μεγαλύτερη προσπάθεια για το ποιοτικό ανέβασμά της, προκειμένου να πάρουμε μέρους σε πολύ σοβαρές εμφανίσεις. Για το λόγο αυτόν χρειαζόμαστε μερικές ακόμα καλύτερες φωνές. Ας φροντίσουμε να τις εξασφαλίσουμε. Τα μαθήματα θα γίνονται κάθε Τρίτη 8.00΄- 9.30΄ μ.μ. με έναρξη την Τρίτη 27 Σεπτεμβρίου 2016. Υπεύθυνος του τμήματος θα είναι και πάλι ο πρόεδρος του Συλλόγου κ. Μιχ. Καρτσιώτης (6946470157) με βοηθό την έφορο κ. Νατάσα Δάφφα (6977407320). Διευθυντής της χορωδία θα παραμείνει ο κ. Νίκος Καλαϊτζής (6947468535). Το χορευτικό τμήμα Θα λειτουργήσει κανονικά με τους παλιούς χορευτές και χορεύτριες και με όσους καινούργιους προσέλθουν και επιθυμούν να ασχοληθούν με τους παραδοσιακούς χορούς. Χρειαζόμαστε νέους και νέες για να γίνει η ανανέωση. Με την έναρξη θα ξεκινήσουμε με ένα τμήμα, το οποίο, αν θα υπάρχει μεγάλη προσέλευση, θα χωριστεί, όπως πέρυσι, στα δύο. Τα μαθήματα θα γίνονται κάθε Τρίτη 6.45΄-7.45΄μ.μ. με έναρξη την Τρίτη 27 Σεπτεμβρίου 2016. Υπεύθυνος του τμήματος θα είναι και πάλι ο Ειδ. Γραμματέας του Δ.Σ. κ. Αστέριος Λυρτζής (6944779345) με βοηθό την έφορο κ. Νατάσα Δάφφα (6947468535). Χοροδιδάσκαλος θα παραμείνει ο καθηγητής Φυσ. Αγωγής κ. Θεόδωρος Φλώρος (6945361405) Το τμήμα γυναικών Στο τμήμα γυναικών θα λειτουργήσουν και εφέτος δύο ομάδες : Η ομάδα του ντεκουπάζ και ομάδα της ανάγνωσης βιβλίων: α) Η ομάδα του ντεκουπάζ θα λειτουργεί κάθε Πέμπτη 6-9 μ.μ. με έναρξη την Πέμπτη 13 Οκτωβρίου 2016. Υπεύθυνος του τμήματος είναι ο αντιπρόεδρος κ. Πάνος Βερροιώτης (6972984506) και βοηθός του η κ. Άννα Τσότσου-Κυργιαφίνη (6973980732). Στην ομάδα θα διδάξει η κ. Λιζέτα Γιοσμά (6978480156) που δίδαξε και πέρυσι. Σημειώνεται ότι τα έργα που θα κατασκευασθούν με υλικά του Συλλόγου, θα εκτεθούν στη γιορτή των Χριστουγέννων σε BAZAAR και τα χρήματα που θα συγκεντρωθούν θα διατεθούν για φιλανθρωπικό σκοπό. β) Η ομάδα φιλαναγνωσίας θα συνέρχεται μια φορά το μήνα και συγκεκριμένα την πρώτη Πέμπτη κάθε μήνα, 5-7 μ.μ. με έναρξη την Πέμπτη 3 Νοεμβρίου 2016. Υπεύθυνη της ομάδας είναι η έφορος κ. Μάχη Κωστοπούλου (6932474037) με βοηθό την κ. Άννα Τσότσου-Κυργιαφίνη (6973980732). Επιστημονική συντονίστρια η φιλόλογος κ. Γεωργία Πούλου (6934561955), που πρόσφερε τις υπηρεσίες της και πέρυσι. Το τμήμα νεολαίας Χρόνια τώρα και ιδιαίτερα εφέτος καλούμε τα νέα παιδιά, αγόρια και κορίτσια, είτε σπουδάζουν είτε εργάζονται, να έρθουν στον Παγχαλκιδικό και είμαστε βέβαιοι ότι θα βρουν ικανοποίηση στα ενδιαφέροντά τους και θα ικανοποιήσουν τις ανησυχίες τους. Βλέπετε κύριο άρθρο. ΚΑΛΟΥΜΕ ΟΛΗ ΤΗ ΝΕΟΛΑΙΑ ΤΗΣ ΧΑΛΚΙΔΙΚΗΣ να έρθει στην Εστία του Συλλόγου για πρώτη συνάντηση τη Δευτέρα 3 Οκτωβρίου 2016 και ώρα 7:30 μ.μ. για να κάνουμε το πρόγραμμα λειτουργίας του τμήματος. Υπεύθυνος του τμήματος είναι ο Ειδ. Γραμματέας του Συλλόγου κ. Αστέριος Λυρτζής (6944779345). Γενικά σε όλα τα τμήματα (πλην του νεανικού) εγγράφονται και φοιτούν μόνο τακτικά μέλη του συλλόγου.

52

ΙΟΥΛΙΟΣ - ΑΥΓΟΥΣΤΟΣ - ΣΕΠΤΕΜΒΡΙΟΣ 2016

Ανταποκριτές: Γεροπλατάνου Παπαγρηγορίου Αθανάσιος 6943075258 Δουμπιών Παπαοικονόμου Εμμ. Νίκος 6937671915 Κρήμνης Κοντογιώργης Δημήτριος 6944758636 Μαραθούσας Θεοχάρης Ευστράτιος 6938738735 Ριζών Γιάννος Τάσος 6945167252 Σανών Βαβδινούδης Δημήτριος 6940771652

ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ ΑΓ. ΝΙΚΟΛΑΟΥ Αντιπρόσωπος: Δημήτριος Σμάγας

6942095999 (Άγ. Νικόλαος) Ανταποκριτές: Μεταγγιτσίου Κατσίκας Γεώργιος

6946257817

Πυργαδικίων Αγγελίδης Αλέξανδρος 6973016187 ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ ΑΡΝΑΙΑΣ Αντιπρόσωπος: Παντελής Ζωγράφος

6956140250 (Αρναία) Ανταποκριτές: Αρναίας Πάχτα Ζηνοβία 6937313294 Βαρβάρας Τσιάλη Λεμονιά 6946525098 Μεγ. Παναγίας Κατραντσιώτου Ελένη 6977337556 Νεοχωρίου Χιούτης Κων/ντίνος 6945255403 Ολυμπιάδας Αναστασίου Βασίλειος 6977775105 Παλαιοχωρίου Τσιάλης Ευστ. Γεώργιος 6974061900 Στανού Τουπλικιώτης Αθανάσιος 6972422953 Σταγείρων Παπαδημητρίου Γεώργιος 694510274 Στρατονίκης Τσανανά Ελένη σύζ. Γεωρ.

6946149510

Ανετούδης Αριστείδης 6932622687 Στρατωνίου Μπαλαρά Γιάννα 6945983653

ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ ΓΑΛΑΤΙΣΤΑΣ

ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ ΙΕΡΙΣΣΟΥ Αντιπρόσωπος: Φώτης Ταλέας

6944758623 (Ιερισσός) Ανταποκριτές: Αμμουλιανής Ροδοκαλάκης Φωτ. Γεώργιος 6944678830 Ιερισσού Μαρίνος Ιωάννης 6975505132 Νέων Ρόδων Ταλέας Γεώργιος 6946461528 Ουρανούπολης Καραστεργίου Ελένη 6932735573 ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ ΚΑΣΣΑΝΔΡΕΙΑΣ Αντιπρόσωπος: Νικόλαος Παραλής

6932579452 (Κασσάνδρεια) Θεόδωρος Παπαγιάννης 6981032571 (Κασσάνδρεια) Ανταποκριτές: Κασσανδρείας Μπουλούσης Χρυσοβαλάντης 6944989934 Αθύτου Κωστοπούλου Μάχη 6932474037 Καλάνδρας Ραπτόπουλος Σάκης 6977773617 Καλλιθέα Παπαγιάννης Θεόδωρος 6981032571 Κασσανδρινού Μαθαία Μαγδαληνή 6944694417 Κρυοπηγής Σουσούρας Χρήστος 6937661655 Νέα Φώκαιας Κουκής Θεόδωρος 2374081522 Φούρκας Μανώλτσιος Ιωάννης 6981260949

Αντιπρόσωπος: Αστέριος Σουάνης

6978262440 (Γαλάτιστα) Ανταποκριτές: Βάβδου Κουτσός Σαρ. Χρήστος 6944682564 ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ ΖΕΡΒΟΧΩΡΙΩΝ Αντιπρόσωπος: Χρήστος Μπαμπαΐτης

6976601853 (Παχαιόχωρα)

53

Π Α ΡΑ Ρ Τ Η Μ ΑΤΑ , Α Ν Τ Ι Π Ρ Ο Σ Ω Π Ο Ι , Α Ν ΤΑ Π Ο Κ Ρ Ι Τ Ε Σ

ΤΑ ΠΑΡΑΡΤΗΜΑΤΑ, ΟΙ ΑΝΤΙΠΡΟΣΩΠΟΙ ΚΑΙ ΟΙ ΑΝΤΑΠΟΚΡΙΤΕΣ ΤΟΥ ΠΑΓΧΑΛΚΙΔΙΚΟΥ ΣΥΛΛΟΓΟΥ ΣΤΗ ΧΑΛΚΙΔΙΚΗ

Π Α ΡΑ Ρ Τ Η Μ ΑΤΑ , Α Ν Τ Ι Π Ρ Ο Σ Ω Π Ο Ι , Α Ν ΤΑ Π Ο Κ Ρ Ι Τ Ε Σ

ΠΑΓΧΑΛΚΙΔΙΚΟΣ ΛΟΓΟΣ, Τεύχος 28ο

ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ ΝΕΑΣ ΚΑΛΛΙΚΡΑΤΕΙΑΣ

ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ ΝΕΑΣ ΤΡΙΓΛΙΑΣ

Αντιπρόσωπος: Άννα Χαλκιά

6979492853 (Ν. Καλλικράτεια) Ανταποκριτές: ΄Αγ. Παύλου Μυλωνά Ελευθερία 6975023812 Λακκώματος Χουλιάρας Θεόδωρος 6938421901 Ν. Γωνιάς Βούτση Αικατερίνη 6932539114 Ν. Ηράκλειας Ραγιάς Νίκος 6932905273 Ν. Καλλικράτειας Τζούμα-Ζαμπόκα Κονδυλένια 6978024295 Ν. Συλλάτων Πανταζής Αθανάσιος 6972547148 Σωζόπολης Ψαθά Κρυσταλλένια 6982983875

Αντιπρόσωπος: Αλέξανδρος Οικονομίδης

6976238375 (Ν. Τρίγλια) Ανταποκριτές: Ελαιοχωρίων Βακαλούδης Κων/ντίνος 6945331299 Κρήνης Τσέλιου Σμαρώ 6977869760 Ν. Πλαγίων Μπανάκης Νικόλαος 6946487662 Ν. Τενέδου Τυροβούζης Αθανάσιος 6973909777 Πετραλώνων Χαραλαμπίδης Αναστάσιος 6940292721 ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ ΝΙΚΗΤΗΣ Αντιπρόσωπος: Στυλιανός Κωστίκας

6974792466 (Νικήτη) Ανταποκριτές: Νικήτης Αναγνωστάρας Γεώργιος 6942562006 Μεταμόρφωσης Βασιλειάδης Ιωάννης 6946953441

ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ ΝΕΟΥ ΜΑΡΜΑΡΑ Αντιπρόσωπος: Χρήστος Γκιζγκής

6987774958 (Ν. Μαρμαράς) Ανταποκριτές: Νέος Μαρμαράς Καπλάνης Γεώργιος 6983337260 Παρθενώνα Παπαδοπούλου-Μαργαρίτη Στέλλα 6948076521

ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ ΟΡΜΥΛΙΑΣ Αντιπρόσωπος: Βασίλειος Γκαρλής

6973557907 (Ορμύλια) Ανταποκριτές: Βατοπεδίου Χασταμουρίδης Χαράλαμπος 6977000663

ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ ΝΕΩΝ ΜΟΥΔΑΝΙΩΝ Αντιπρόσωπος: Αθανάσιος Χατζηπαπάς

6976762043 (Ν. Μουδανιά) Ανταποκριτές: ΄Αγ. Παντελεήμων Καρατζάκης Αργύριος 6976319203 Άγ. Μάμας Κυρίμης Στυλιανός 6948080892 Διονυσίου Ντοντσάκη-Μουτσάκη Μαρία 6942411001 Ζωγράφου Μηνάογλου Κων/ντίνος 6972342060 Ν. Μουδανιών Τζιουρτζιούμη Παναγιώτα 6944393553 Ν. Ποτίδαιας Χατζηκονδέλης Αθανάσιος 6944622856 Ν. Φλογητών Μαυρίδης Βάιος 6974418120 Ολύνθου Αναστασιάδου Μαρία Βορ.

6977413971 Πορταριάς Καλογεράκη Άρτεμης 6974187956 Σημάντρων Ζουμπουλίδου ΧΗΣτογιάννη Ελένη 6977745305

ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ ΠΑΛΛΗΝΗΣ Αντιπρόσωπος: Αστέριος Βαμβακάς

6974486323 (Πολύχρονο) Ανταποκριτές: Αγ. Παρασκευής Χριστέλη Καίτη 6974930896 Ν. Σκιώνης Ζιώβα Τηλ. Μαρία 6978706512 Παλιουρίου Κόνιαλη Ελευθερία 6972598392 Πευκοχωρίου Καραμανλής Νικόλαος 6977468667 Πολυχρόνου Μητσιάνη Αλεξάνδρα 6974960770 Χανιώτη Πελέκα Ξένια 6977862948

54

ΙΟΥΛΙΟΣ - ΑΥΓΟΥΣΤΟΣ - ΣΕΠΤΕΜΒΡΙΟΣ 2016

Σουρωτής Σαμαράς Ιωάννης 6946219116 Ταγαράδων Καλαφάτης Σωτ. Αθανάσιος 6979048920

ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ ΠΟΛΥΓΥΡΟΥ Εκπρόσωποι: Γεώργιος Διαμαντουλάκης

6977007729 (Πολύγυρος)

Ιωάννης Κανατάς

6945822836 (Πολύγυρος) Ανταποκριτές: Άγ. Προδρόμου Βατζόλας Μιλτιάδης 6945388137 Βραστών Παντάλης Παύλος 6973263460 Παλαιοκάστρου Δημηνάς Αθανάσιος 6945265181 Ταξιάρχη Λυρτζής Αστέριος 6944779345

Αντιπρόσωπος: Γρηγόριος Λάτσιος

6944450896 (Επανωμή) Ανταποκριτές: Επανωμής Πράτανου-Λάτσιου Γερακίνα

6973337784 Μεσημερίου Παπαδόπουλος Ι. Κων/ντίνος 6972273198 Πλαγιαρίου Γκόρης Στέλιος (κατάστημα) 6977222357

ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ ΣΥΚΙΑΣ

ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ ΖΑΓΚΛΙΒΕΡΙΟΥ

Αντιπρόσωπος: Μαρία Λαθούρη - Πάργα

6980344545 (Συκιά) Ανταποκριτές: Συκιάς Κανέλης Ελευθέριος Δημ. Σχ.

6972432152 Σάρτης Χριστάρα Σόνια (φαρμακείο) 6948508024

Αντιπρόσωπος: Άγγελος Μπαλμπάτσης

6974372072 (Ζαγκλιβέρι) Ανταποκριτές: Κωτούδης Βασίλειος 6948049910 Πετροκεράσων Λέκκας Γιάγκος 6978681120 Αδάμ Αδαμούδη Αναστασία 6937098098 Ν. Καλινδοίων Κυργιαζίδης Νικόλαος (πρώην Καλαμωτού) 6997120748

ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ ΒΑΣΙΛΙΚΩΝ Αντιπρόσωπος: Αστέριος Σαμαράς

6978279448 (Βασιλικά) Ανταποκριτές: Βασιλικών Αργυρίου Αργύριος 6942250753 Γαλαρινού Καραμόσχος Γεώργιος 6974337958 Λακκιάς Δερμεντζής Γεώργιος 6937166492 Λειβαδίου Ταυλίκος Πασχάλης (Λάκης) 6975595700

ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ ΘΕΡΜΗΣ Αντιπρόσωποι: Βασίλειος Ματσίγκος

6974938469 Ιωάννης Τρικαλιώτης 6976570967

ΚΑΙ ΠΑΛΙ Ο ΛΟΓΟΣ ΓΙΑ ΤΙΣ ΣΥΝΔΡΟΜΕΣ

Α΄ Παράκληση μετά τον Διακανονισμό Το 2016 σε λίγο τελειώνει, ας σπεύσουν όσοι δεν έχουν καταβάλει ήδη την συνδρομή τους (15 ευρώ το χρόνο) να τακτοποιηθούν. Και επαναλαμβάνουμε: Το Δ.Σ. λόγω των οικονομικών δυσκολιών που αντιμετωπίζουμε όλοι οι ΄Ελληνες, προέβη στην παραγραφή όλων των παλαιών χρεών των μελών. Σήμερα ο καθένας έχει την υποχρέωση να εξοφλήση μόνον τις συνδρομές των δύο τελευταίων ετών 2015 και 2016. Β΄ Τρόποι καταβολής της συνδρομής: α) Στο ταμία ή σε οποιοδήποτε μέλος του Δ.Σ. ή στον αντιπρόσωπο ή τον ανταποκριτή του χωριού σας. β) Στα γραφεία μας κάθε βράδυ πλην Παρασκευής 6-9 μ.μ. γ) Στην Τράπεζα Πειραιώς αρ. λογ. 6233040032572. δ) Στους παρακάτω συνεργάτες: 1. Ζηνοβία Ιππ. Πάχτα για τη Θεσσαλονίκη και την Αρναία με τα πέριξ τηλ.6937313294 2. Νίκος Πιτσιόρλας για τον Πολύγυρο και τα πέριξ τηλ. 6979816851 και 3. Αθανάσιος Χατζηπαπάς (βιβλιοπωλείο "Οιωνός" Εθνικής Αντιστάσεως 33) τηλ. 2373025139 και 6976762043.

55

Π Α ΡΑ Ρ Τ Η Μ ΑΤΑ , Α Ν Τ Ι Π Ρ Ο Σ Ω Π Ο Ι , Α Ν ΤΑ Π Ο Κ Ρ Ι Τ Ε Σ

ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ ΕΠΑΝΩΜΗΣ

ΠΑΓΧΑΛΚΙΔΙΚΟΣ ΛΟΓΟΣ, Τεύχος 28ο

ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΕΚΔΗΛΩΣΕΩΝ ΚΑΙ ΕΚΔΡΟΜΩΝ Δ΄ ΤΡΙΜΗΝΟΥ 2016 Οκτώβριος 2016 Τετάρτη 5 Οκτωβρίου

ΜΕΓΑΛΗ ΜΟΥΣΙΚΗ ΕΚΔΗΛΩΣΗ για τον Αριστοτέλη και τα 90 χρόνια του ΑΠΘ.

Ώρα 7.30΄στο άγαλμα του Αριστοτέλη στον αύλειο χώρο του κτιρίου διοικήσεως του ΑΠΘ (βλ.λεπτομ. σελ. 57)

Παρασκευή 7 - Σάββατο 15 Οκτωβρίου

8ήμερη εκδρομή αεροπορικώς και ατμοπλοϊκώς στη Ρώμη - Φλωρεντία

Το λεπτομερές πρόγραμμα έχει ήδη διανεμηθεί στους 143 εκδρομείς. Υπεύθυνος: κ. Ι. Κοτσάνης 6936950188

Τετάρτη 19 Οκτωβρίου

Παρουσίαση του νέου βιβλίο του κ. Γιάννη Τσίκουλα με τίτλο: Πράματα και θάματα της παιδικής μου ηλικίας στον Πολύγυρο.

Ώρα 20.00΄ στην εστία μας. Θα το παρουσιάσουν ο καθηγητής κ. Στ. Αυγολούπης και ο ιατρός κ. Χρ. Παπαγιάννης. Το βιβλίο θα διανεμηθεί δωρεάν.

Κυριακή 6 Νοεμβρίου

Η φθινοπωρινή συνεστίαση μας με το ΜΑΝΩΛΗ ΜΗΤΣΙΑ για πλούσια διασκέδαση και Χακιδικιώτικα ανέκδοτα (μασάλια). (βλ. σελ. 57)

Ώρα 13.00΄στο κέντρο FOCUS. ΄Ατομο/15 ευρώ, όλα πληρωμένα. Δηλώσεις για συμμετοχή και κρατήσεις Ι. Κοτσάνης 6936950188, από 15 Οκτ. και μετά.

Τετάρτη 9 Νοεμβρίου

Παρουσίαση του βιβλίου του Συλλ. Πολυγυρινών Θεσ/νίκης Ο ΤΣΟΥΚΑΛΑΣ για τα 25 χρόνια ζωής του.

Ώρα 20.00 στην εστία μας. Θα το παρουσιάσουν μέλη του Δ.Σ. του Συλλόγου και θα διανεμηθεί δωρεάν.

Κυριακή 13 Νοεμβρίου

Εκδρομή στην Ποτίδαια (Κασσάνδρα) για τον εορτασμό της σχετικής επετείου, όπου θα παραβρεθεί και ο ΠΡΟΕΔΡΟΣ ΤΗΣ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑΣ.

Αναχώρηση λεωφορείων ώρα 8.30΄από πλατεία Χάψα. Άτομο/10 ευρώ. Δηλώσεις στην κα Μάχη 6932474037. (βλ. σελ. 51)

Τετάρτη 23 Νοεμβρίου

Παρουσίαση του βιβλίου της ΄Αννας Κομνιανίδου: Καραμέλες με άρωμα καπνού.

Ώρα 20.00΄στην εστία μας. Θα το παρουσιάσει η φιλόλογος κ. Γεωργία Πούλου και άλλες γυναίκες του τμήματος φιλαναγνωσίας.

Κυριακή 27 Νοεμβρίου

15η Συνάντηση χορωδιών στη αίθουσα Αλέξανδρος Θεσ/νίκης

Ώρα 19.00΄με συμμετοχή χορωδιών τη Χαλκιδικής. Το πρόγραμμα θα ανακοινωθεί.

Σαββατοκύριακο 3-4 Δεκεμβρίου

Διήμερη εκδρομή χαλάρωσης στην Ξάνθη και τα πέριξ. Δηλώσεις κ. Ι. Κοτσάνη 6936950188

΄Ωρα αναχώρησης 8.00΄από πλατεία Χάψα. Άτομο/65 ευρώ στο ξενοδ. Ζ Παλλάς 5* με πρωινό και δείπνο.

Τετάρτη 7 Δεκεμβρίου

Εικαστική βραδιά αφιερωμένη στο μεγάλο ζωγράφο συμπατριώτη μας Γιώργο Παραλή.

Ώρα 7 μ.μ.στην Εστία μας. Ομιλητής με προβολή διφανειών κλπ, ο αντιπρόεδρος του Συλλόγου μας κ. Πάνος Βερροιώτης. Θα αναρτηθούν αντίγραφα έργων του.

Κυριακή 11 Δεκεμβρίου

16η Συνάντηση χορωδιών στη Νικήτη. Μαζί και εκδρομή. Δηλώσεις στην κα Μάχη 6932474037.

Ώρα 11.30’ στο καινούργιο πολιτιστικό κέντρο Νικήτης με χορωδίες του οικείου Δήμου και όχι μόνο.

Πέμπτη 22 Δεκεμβρίου

Χριστουγεννιάτικη γιορτή με ύμνους Ώρα 7 μ.μ. στην εστία μας. Οι νοικοκυρές τραγούδια δρώμενα και διασκέδαση ας φέρουν όλες κάτι νηστήσιμο.Τα ποτά κατά τα καθιερωμένα. κάποιος θα βρεθεί να μας το προσφέρει.

Αρχές με μέσα Δεκεμβρίου

Εμφάνιση της χορωδίας μας σε φεστιβάλ χορωδιών.

Νοέμβριος 2016

Δεκέμβριος 2016

Ο χρόνος, ο τόπος και οι διοργανωτές θα ανακοινωθούν έγκαιρα.

Ο Αγιασμός επί τη ενάρξη θα γίνει Δευτέρα 26 Σεπτεμβρίου, ώρα 7 μ.μ. (θα προσφερθεί και καφές) Οι λοιπές δράσεις: 1. Κάθε Δευτέρα 20.00-21.30΄είναι αφιερωμένη στη νεολαία.

2.Κάθε Τρίτη17.45΄-19.45΄τα χορευτικά τμήματα και η χορωδία ενηλίκων.

3.Κάθε Τετάρτη αν δεν υπάρχει εκδήλωση η αίθουσα λειτουργεί για διάφορες εργασίες.

4. Κάθε Πέμπτη 18.00΄-21.00΄είναι αφιερωμένη στο τμήμα γυναικών (ομάδες ντεκουπάζ και φιλαναγνωσίας). Για κάθε άλλη δραστηριότητα θα ενημερώνεστε με ανακοινώσεις και μηνύματα μέσω κινητών (SMS) και από εφέτος με ανάρτηση στην ιστοσελίδα μας www.panchlakidikos.gr 56

ΜΙΑ ΜΟΝΑΔΙΚΗ ΕΚΔΗΛΩΣΗ Ο Παγχαλκιδικός Σύλλογος και το Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο συνδιοργανώνουν στα πλαίσια του διπλού εορτασμού:

2400 ΧΡΟΝΙΑ ΑΠΟ ΤΗ ΓΕΝΝΗΣΗ ΤΟΥ ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΗ ΚΑΙ 90 ΧΡΟΝΙΑ ΑΠΟ ΤΗΝ ΙΔΡΥΣΗ ΤΟΥ ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΕΙΟΥ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟΥ ΜΑΣ

ΜΕΓΑΛΗ ΕΚΔΗΛΩΣΗ Στον υπαίθριο χώρο του ΑΠΘ, όπου ο ανδριάντας του Αριστοτέλη

την Τετάρτη 5 Οκτωβρίου και ώρα 7:30 μ.μ. με το εξής πρόγραμμα ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ: -Προσφωνήσεις του Πρύτανη του ΑΠΘ και του Προέδρου του Παγχαλκιδικού Συλλόγου - Σύντομες παρεμβάσεις από καθηγητές του Διεπιστημονικού Κέντρου Αριστοτελικών Μελετών (ΔΙΚΑΜ) του ΑΠΘ.

-Χορογραφία αρχαίου ελληνικού χορού με ιέρειες-κοπέλες του Παγχαλκιδικού με αρχαιοελληνικές εχνδυμασίες, στο πρότυπο της αφής της φλόγας στην αρχαία Ολυμπία.

- Συναυλία με την Ορφεία Αρμονία που θα παρουσιάσει γνήσια μουσικά αποσπασματα από τον 3ο π.Χ. αι.-4ο μ.Χ. αι. Στην μοναδική και πρωτότυπη αυτή εκδήλωση Καλούμε

Όλους να παραστείτε και να απολαύσετε ένα υπέροχο θέαμα με μια σπάνια μουσική. Το Δ. Σ Σημ. Η Ορφική Αρμονία είναι ένα σύνολο από 25 μουσικούς, που για μια ώρα θα ερμηνεύουν, με αρχαία μουσικά όργανα, σωζόμενα έργα και ρυθμούς από την αρχαιότητα, ενώ ηθοποιοί και ποιητές θα απαγγέλουν κατάλληλα κείμενα. Σε κάποια φάση, 20 κοπέλες-ιέρειες, μέλη του νεανικού τμήματος του Παγχαλκιδικού Συλλόγου με λευκές φορεσιές σε αρχαιοελληνική ραφή θα παρουσιάσουν συνοδεία τυμπάνου μια εξαίρετη χορογραφία τη οποία δίδαξαν ηθοποιοί του Εθνικού Θεάτρου.

Η ΜΕΓΑΛΗ ΦΘΙΝΟΠΩΡΙΝΗ ΣΥΝΕΣΤΙΑΣΗ Με μεγάλη χαρά ανακοινώνουμε ότι βρέθηκε επί τέλους ο χρόνος και ο μεγάλος τραγουδιστής, ακριβός συμπατριώτης μας και επίλεκτο μέλος του Συλλόγου μας (Α.Μ.851),

Ο ΜΑΝΩΛΗΣ ΜΗΤΣΙΑΣ που για πενήντα περίπου χρόνια λάμπει στο καλλιτεχνικό στερέωμα της Ελλάδας και όχι μόνο, θα έρθει με την ορχήστρα του κοντά μας:

Την Κυριακή 6 Νοεμβρίου 2016, ώρα 13.00’ στο γνωστό μας κέντρο FOCUS για να μας συντροφέψει και να μας τραγουδήσει αφιλοκερδώς

στη ΦΘΙΝΟΠΩΡΙΝΗ ΣΥΝΕΣΤΙΑΣΗ μας. Το λεπτομερές πρόγραμμα ετοιμάζεται και θα αναρτηθεί όταν ολοκληρωθεί. Παράκληση: Επειδή προβλέπεται κοσμοσυρροή, δηλώστε έγκαιρα συμμετοχή στον υπεύθυνο των μεγάλων εκδηλώσεων Γεν. Γραμματέα του Συλλόγου μας κ. Γιάννη Κοτσάνη 6936950188. Οι αντιπρόσωποι και οι ανταποκριτές στα χωριά, ας προβαίνουν σε ομαδικές κρατήσεις. Το σχετικό υλικό θα τους σταλεί έγκαιρα. Τιμή πρόσκλησης 15 ευρώ/άτομο με όλα πληρωμένα.

"Σιγαλές των πάλλευκων σωμάτων οι κινήσεις... έτσι ανταμώνει η ανάσα των πελμάτων με τον ήχο, που σταλάζει μεθυστικός απ’ το ξέσιμο των χορδών, τον αναστεναγμό του αυλού, τη μάνητα των τυμπάνων. Ιέρειες αργοσέρνονται, κάνοντας τους ελιγμούς του χρόνου ωδή θριαμβική, υψώνουν χέρια, θωπεύοντας της μνήμης την ήσυχη ανάσα. ...Όχι, δεν είναι μόνο σμάρι από λευκές πεπλοφόρες που μακρόσυρτο χορό χορεύουν για να θέλξουν σκέψεις προγονικές... η αρχαία δόξα είναι, που διαβαίνει πομπή πανώρια στα λευκά μετάξια της ντυμένη, θαρρείς σε μαρμάρινο βάθρο για να ανέβει..." Μίνα Καϊάφα-Σαροπούλου