Παγχαλκιδικός Λόγος, τεύχος 30

ΠΑΓΧΑΛΚΙΔΙΚΟΣ ΛΟΓΟΣ ΠΕΡΙΟΔΙΚΗ ΕΚΔΟΣΗ ΤΟΥ ΠΑΓΧΑΛΚΙΔΙΚΟΥ ΣΥΛΛΟΓΟΥ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ «Ο ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΗΣ»

RE

Ταχ. Γραφείο

ES

ST

PR

020050

SS POS

X+5

Θεσ/νίκης 16

Αριθμός Αδείας

ΤΕΥΧΟΣ 30ο • Ιανουάριος - Φεβρουάριος - Μάρτιος 2017

T

ΠΛΗΡΩΜΕΝΟ ΤΕΛΟΣ

P

ΜΑΝΤΩΣ ΜΑΥΡΟΓΕΝΟΥΣ 23 - Τ.Κ. 542 49, ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ

O S P

Αρχαία Όλυνθος (Αναστηλωμένος τομέας)

ΠΑΓΧΑΛΚΙΔΙΚΟΣ ΛΟΓΟΣ Περιοδική έκδοση του Παγχαλκιδικού Συλλόγου Θεσσαλονίκης «Ο ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΗΣ» Έτος ιδρύσεως 1903 Μαντώς Μαυρογένους 23, Τ.Κ. 542 49 Θεσ/νίκη Τηλ. 2310/323-839, κιν. 6946/470 157, φαξ 2310/326-108 Ηλεκτρ. δ/νση: www.panchalkidikos.gr E-mail Συλλόγου: panchalkidikos@gmail.com, E-mail Προέδρου: mkartsioti@gmail.com ΙΑΝΟΥΑΡΙΟΣ - ΦΕΒΡΟΥΑΡΙΟΣ - ΜΑΡΤΙΟΣ 2017 Επιτροπή Έκδοσης: Αυγολούπης Σταύρος, Καθηγητής Αστρονομίας του ΑΠΘ Καραμίχος Ιωάννης, Φιλόλογος Καρτσιώτης Μιχαήλ, τ. Εκπαιδευτικός, πρόεδρος του Δ.Σ. του Παγχαλκιδικού Συλλόγου Θεσσαλονίκης Κοντογιαννόπουλος Κωνσταντίνος, Μαθηματικός Τσαμουρτζή Μαρία, Αρχιτέκτων Τσίκουλας Ιωάννης, Καθηγητής Ιατρικής του ΑΠΘ Ιδιοκτήτης: Παγχαλκιδικός Σύλλογος Θεσσαλονίκης Εκδότης - Διευθυντής: Μιχαήλ Θ. Καρτσιώτης, Πρόεδρος του Διοικητικού Συμβουλίου του Συλλόγου. Το περιοδικό εκδίδεται με χορηγίες συμπατριωτών, φίλων και φορέων και αποστέλλεται δωρεάν. Σελιδοποίηση, Εκτύπωση: GRAFIS Νέα Ραιδεστός Θεσσαλονίκης, Τηλ. 2310.466.776 e-mail: despoina@lithographia.gr

Αρ. Λογαριασμού: Πειραιώς 6 2 3 3 0 4 0 0 3 2 5 7 2 Α.Φ.Μ.: 0 9 0 1 4 5 9 7 7 Δ.Ο.Υ.: Ζ΄ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ

Χορηγός της έκδοσης του παρόντος 30ού τεύχους είναι ο κ. Αστέριος Ζωγράφος Δικηγόρος, Δήμαρχος σήμερα του Δήμου Πολυγύρου. Εικόνα εξωφύλλου: Αρχαία Όλυνθος, Χαλκιδική (από τον αναστηλωμένο τομέα). Εικόνα οπισθοφύλλου: Χάρτης από το βιβλίο Kitab-i Bahriye του Οθωμανού ναυάρχου και χαρτογράφου Piri Reis (1465-1554) χρονολογείται το 1525.

ΔΙΟΙΚΗΤΙΚΟ ΣΥΜΒΟΥΛΙΟ Πρόεδρος: Μιχαήλ Θεμ. Καρτσιώτης (Πετροκέρασα) Αντιπρόεδρος: Θεόδωρος Τσαμούρης (Αρναία) Γεν. Γραμματέας: Ιωάννης Κοτσάνης (Αρναία) Ταμίας: Αβραάμ Παπαδόπουλος (Βράσταμα) Ειδ. Γραμματέας: Αστέριος Λυρτζής (Ταξιάρχης) Μέλος: Θεόδωρος Φλώρος (Αρναία) Μέλος: Ανδρομάχη Κωστοπούλου (Άθυτος) Μέλος: Αναστασία Σούστα-Δάφφα (Νεοχώρι) Μέλος: Άννα Εμμανουήλ (Άγιος Νικόλαος) Αναπληρωματικά μέλη Πάνος Βερροιώτης (Πολύγυρος) Μαρία Τσαμουρτζή (Πολύγυρος) Άννα Τσότσου-Κυργιαφίνη (Βραστά) Βασίλειος Μαυρουδής (Στρατονίκη) Εξελεγκτική Επιτροπή Φώτης Ταλέας (Νέα Ρόδα) Αστέριος Βαμβακάς (Πολύχρονο) Μαρία Λαθούρη-Πάργα (Συκιά) Αναπληρωματικά μέλη Γεώργιος Χαλκιάς (Αγ. Νικόλαος) Αθανάσιος Χατζηπαπάς (Ν. Μουδανιά)

Π Ε Ρ Ι Ε ΧΟ Μ Ε ΝΑ ■ Στον απόηχο της Γενικής Συνέλευσης της 22ας Ιανουαρίου 2017

■ Μακρογιάννης Τιμολέων, ■

■ ■ ■ ■ ■ ■ ■ ■ ■ ■ ■ ■ ■ ■ ■

■

Μεγάλος Γιαννιός: Ο πρωτεργάτης της επανάστασης της Κασσάνδρας το 1821 Κυρίμης Στυλιανός, Ο Άγιος Μάμας Χαλκιδικής και η πέριξ περιοχή χώρος μαχών από την εποχή του Ξέρξη μέχρι και τη γερμανική κατοχή Ζωγραφάκης Ι. Γιώργος, Μάθε, παιδί μου, γράμματα... Παρασκευά-Κράνη Δέσποινα, Η Νέα Τρίγλια της Χαλκιδικής Βαρωνίδου-Κουταλοπούλου Ελένη Τα "πολιτικά παραγγέλματα" του Πλούταρχου Σιώκος Απόστολος, Τη γλώσσα με παρέδωσαν ελληνική και ζώσα! Αναστασιάδου Μαρία, Η Όλυνθος. Από την αρχαιότητα μέχρι σήμερα Καρτσιώτης Θεμ. Μιχαήλ, Ίταμος: Ένα ξεχωριστό δένδρο 2.000 ετών στον Ίταμο (Ντραγουντέλη) της Σιθωνίας Κανατάς Δ. Γιάννης, Ζάχος Κ. Ευσταθιάδης. Ο... διάδοχος του Γ. Παπανικολάου στον "Παγχαλκιδικό" Τσίκουλας Γιάννης, Η Λενάρα (Αμαρτίαι γονέων...) Αυγολούπης Σταύρος, Η γιορτή της χελιδόνας στη Μεγάλη Παναγιά Επιφανείς Χαλκιδικιώτες του σήμερα Ο Μητροπολίτης Ξάνθης Παντελεήμων Κλειδαράς Αστ. Σταύρος, Αγιορείτε μοναχοί από το Γομάτι Χαλκιδικής Αυγολούπης Σταύρος, Ο χρόνος (ποίημα) Κοντογιαννόπουλος Κωνσταντίνος, Ιβάνωφ. Ένας ατρόμητος ήρωας που πολέμησε τους Ναζί γενναία Μάντσιος Φιλ. Άγγελος, Ο Γιάννης ο μουτζούρης, ο μηχανικός... Κανατάς Δ. Γιάννης - Γεροχρίστος Χρίστος, Σαν απόψι τέτοια μέρα...

- Η δράση του Συλλόγου μας - Η δράση άλλων Συλλόγων και φορέων Καραμίχος Χ. Γιάννης, Νοσταλγία (ποίημα) - Ανακοινώσεις - Λειτουργία τμημάτων Α΄ εξαμήνου 2017 - Επιστολή που λάβαμε - Ανακοίνωση και πένθος - Η χορηγία και οι χορηγοί - Παραρτήματα, αντιπρόσωποι και ανταποκριτές - Πρόγραμμα εκδηλώσεων/εκδρομών Α΄ εξαμήνου 2017

1

2

4 7 9 11 13 16

18

19 20 23 29 31 33

34 35 36 38 42 43 43 45 45 46 47 48 51

Φιλολογική επιμέλεια : Αθανάσιος Χριστιανός Τα ενυπόγραφα άρθρα εκφράζουν τις απόψεις των συντακτών τους. Όσα δεν φέρουν υπογραφή συντάσσονται από τον εκδότη. Υπενθυμίζεται ότι αυτά δεν πρέπει να υπερβαίνουν τις 1800 - 2000 λέξεις ή 9000 περίπου χαρακτήρες (χτυπήματα). Αυτό το τελευταίο παράκληση να τηρείται πιστά.

ΙΑΝΟΥΑΡΙΟΣ - ΦΕΒΡΟΥΑΡΙΟΣ - ΜΑΡΤΙΟΣ 2017

ΣΤΟΝ ΑΠΟΗΧΟ ΤΗΣ ΓΕΝΙΚΗΣ ΣΥΝΕΛΕΥΣΗΣ ΤΗΣ 22ας ΙΑΝΟΥΑΡΙΟΥ 2017 Α΄ Συνήλθε την Κυριακή 22 Ιανουαρίου 2017 η ετήσια τακτική Γενική Συνέλευση των μελών του Παγχαλκιδικού Συλλόγου, στην αίθουσα της Περιφέρειας Κεντρικής Μακεδονίας ΑΛΕΞΑΝΔΡΟΣ, Εθν. Αμύνης 1 Θεσσαλονίκη, στην καρδιά της πόλεως, έναντι του Λευκού Πύργου, ευγενική παραχώρηση της Περιφ. Κεντρικής Μακεδονίας.

γεγονός που δικαιολογεί πλήρως την επωνυμία του Συλλόγου: ΠΑΓΧΑΛΚΙΔΙΚΟΣ. Έτσι έχουμε σήμερα εκλεγμένους, είτε αυτοί είναι τακτικοί είτε αναπληρωματικοί, από τον Πολύγυρο, την Αρναία, τα Ν. Μουδανιά, την Κασσάνδρα (Άθυτος και Πολύχρονο), τον Άγιο Νικόλαο, την Ιερισσό (Ν. Ρόδα), τα Βραστά, τον Βάβδο, τον Ταξιάρχη, το Νεοχώρι, και τα μακρινά ορεινά Πετροκέρασα. Αυτή η αντιπροσώπευση όλων των τόπων της ιδιαίτερης πατρίδας μας στα όργανα διοίκησης του Συλλόγου μαζί με τους 107 Αντιπροσώπους και Ανταποκριτές, που έχουν ορισθεί από το Δ.Σ. με βάση το Καταστατικό στις κωμοπόλεις και σε όλα ανεξαίρετα τα χωριά μας, συνθέτουν ένα δίκτυο που καλύπτει όλη τη Χαλκιδική και καθιστά την παρουσία του Συλλόγου πραγματική δίπλα στον Χαλκιδικιώτη και παντού στη Χαλκιδική. Γ΄ Τέλος παραθέτουμε τη σύνθεση των νέων οργάνων διοίκησης που εκλέχτηκαν για τη διετία 2017-2018.

Στην Η.Δ. ήταν γραμμένα 8 θέματα, μεταξύ των οποίων ο απολογισμός των πεπραγμένων του προηγουμένου έτους 2016 και οι αρχαιρεσίες για την εκλογή νέων οργάνων διοικήσεως, δηλ. νέου Διοικητικού Συμβουλίου και νέας Εξελεγκτικής Επιτροπής για τη διετία 2017-2018. Πολύς ο κόσμος που προσήλθε, τόσος που δικαιολόγησε την επιλογή της αίθουσας αυτής για τη Γεν. Συνέλευση, αντί της Εστίας μας, την οποία χρησιμοποιούσαμε τα προηγούμενα χρόνια και δεν χωρούσαμε. Κι αυτό γιατί ο Παγχαλκιδικός Σύλλογος ήδη μεγάλωσε αρκετά, αφού τα τελευταία χρόνια ενεγράφησαν 1.000 νέα μέλη. Οι προσελθόντες παρακολούθησαν με προσοχή τη συζήτηση των θεμάτων και πήραν μέρος στη συζήτηση μέσα σε κλίμα ευπρέπειας, γεγονός που απέδειξε για άλλη μια φορά το υψηλό επίπεδο πολιτισμού που χαρακτηρίζει τον Παγχαλκιδικό. Τα πεπραγμένα, διοικητικά και οικονομικά, αναλύθηκαν λεπτομερώς και εγκρίθηκαν παμψηφεί προς μεγάλη ικανοποίηση όλων οι οποίοι έσπευσαν να χειροκροτήσουν θερμά. Τη μέρα αυτή φάνηκε η αγάπη και η εμπιστοσύνη των μελών προς τον Παγχαλκιδικό, κυρίως, για το μεγάλο έργο που προσφέρει στα μέλη του και στη ΧαλκιΔική μας. Και το τελικό μετά τις αρχαιρεσίες μήνυμα βγήκε αυθόρμητα : Το έργο σας εγκρίνεται. Συνεχίστε. Εμείς είμαστε εδώ, σας στηρίζουμε. Ως νέο Δ.Σ. λάβαμε το μήνυμα και συνεχίζουμε με πιο γρήγορο βηματισμό, για να δικαιώσουμε, αν μπορέσουμε, αυτήν τη γενική παραδοχή του κόσμου μας. Β΄ Πέρα από την αθρόα προσέλευση εκείνο που παρατηρήθηκε, είναι, για δεύτερη φορά, η ύπαρξη τόσων υποψηφιοτήτων για τα όργανα της διοίκησης. Και το σπουδαιότερο, όπως και την προηγούμενη διετία, ο τόπος αναφοράς-καταγωγής των υποψηφίων καλύπτει σχεδόν όλα τα μέρη της Χαλκιδικής,

ΔΙΟΙΚΗΤΙΚΟ ΣΥΜΒΟΥΛΙΟ Τακτικοί Πρόεδρος Μιχαήλ Καρτσιώτης Πετροκέρασα Αντιπρόεδρος Θεόδωρος Τσαμούρης Αρναία Γεν. Γραμματέας Ιωάννης Κοτσάνης Αρναία Ταμίας Αβραάμ Παπαδόπουλος Βραστά Ειδ. Γραμματέας Αστέριος Λυρτζής Ταξιάρχης Μέλος Θεόδωρος Φλώρος Αρναία Μέλος Μάχη Κωστοπούλου Άθυτος Μέλος Αναστασία Σούστα-Δάφφα Νεοχώρι Μέλος Άννα Εμμανουήλ Άγ.Νικόλαος Αναπληρωματικοί: Πάνος Βερροιώτης (Πολύγυρος), Μαρία Τσαμουρτζή (Πολύγυρος), Τσότσου-Κυργιαφίνη Άννα (Βραστά), Βασ. Μαυρουδής (Στρατονίκη). ΕΞΕΛΕΓΚΤΙΚΗ ΕΠΙΤΡΟΠΗ Τακτικοί: Πρόεδρος Ταλέας Φώτιος, (Ν. Ρόδα). Μέλη: Βαμβακάς Αστέριος (Πολύχρονο) και Λαθούρη-Πάργα Μαρία (Συκιά). Αναπληρωματικοί: Χαλκιάς Γεώργιος (Άγ. Νικόλαος) και Χατζηπαπάς Αθανάσιος (Ν. Μουδανιά). Σημ. Λεπτομέρειες για τη γεν. συνέλευση θα βρείτε και στη σελίδα 41 του τεύχους αυτού. τον δε Απολογισμό των Πεπραγμένων, όπως αυτός ανακοινώθηκε από τον Γεν. Γραμματέας του Δ.Σ, θα τον διαβάστε στην ιστοσελίδα μας www.panchalkidikos.gr

ΤΟ ΔΙΟΙΚΗΤΙΚΟ ΣΥΜΒΟΥΛΙΟ

1

ΠΑΓΧΑΛΚΙΔΙΚΟΣ ΛΟΓΟΣ, Τεύχος 30ο

ΜΕΓΑΛΟΣ ΓΙΑΝΝΙΟΣ: Ο ΠΡΩΤΕΡΓΑΤΗΣ ΤΗΣ ΕΠΑΝΑΣΤΑΤΗΣ ΤΗΣ ΚΑΣΣΑΝΔΡΑΣ ΤΟ 1821 ΜΑΚΡΟΓΙΑΝΝΗΣ ΤΙΜΟΛΕΩΝ Ομότ. καθηγητής του Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης

Στα μέσα

της δεκαετίας του 1960 ο Δήμος ΚασΟ Γιαννιός με την σύζυγό του Ανθή και τις δύο κόρες σάνδρειας έδωσε το όνομα «οδός Μεγάλου Γιαννιού» του, την Αναστασία και την Κοκώνα, έμειναν στη ΒΑΛστον κεντρικό δρόμο που οδηγεί στον Μητροπολιτικό ΤΑ. Μυήθηκε στα της Φιλικής Εταιρείας πολύ νωρίς, ναό « Γεννήσεως της Θεοτόκου». Αυτό το γεγονός δηλώ- πριν δηλαδή ξεσπάσει η Επανάσταση του 1821. Ο πρώνει προφανώς κάτι. Στην παρούσα εργασία γίνεται προ- τος «Φιλικός Επισκέπτης» στην Κασσάνδρα και γενικόσπάθεια διερεύνησης αυτού του γεγονότος. Το βασικό τερα στη Χαλκιδική φέρεται ότι ήταν ο αρματολός του λοιπόν ερώτημα είναι, ποιος ήταν ο Μεγάλος Γιαννιός? Ολύμπου Φαρμάκης Ιωάννης, από το χωριό Βλάστη του Ο Μεγάλος Γιαννιός καταγόταν από την Κωνσταντι- Νομού Κοζάνης. νούπολη. Ο πατέρας του ΧριΟ Γιαννιός κατά το 1810, στόδουλος, επειδή πήγε ως άγνωστο για ποια αιτία, εγκαπροσκυνητής στον Πανάγιο ταστάθηκε οικογενειακώς στη Τάφο, ονομαζόταν κατόπιν Θεσσαλονίκη. Ευρισκόμενος «Χατζή Χριστόδουλος». Έτσι εκεί κάποια στιγμή διορίστηκε τα παιδιά του Ο Γιωργάκης και από τον Γιουσούφ Πασά, Διο Γιαννιός είχαν το επίθετο Χαοικητή Θεσσαλονίκης, ως εκτζηχριστοδούλου. Ο πατέρας πρόσωπος της Τουρκικής ΚυΧατζηχριστόδουλος είχε μεβέρνησης στην Κασσάνδρα. γάλη θέση στην τότε (πριν το Οι αρμοδιότητές του ήταν να 1821) κοινωνία της Κωνστα- Ο Βυζαντινός πύργος του Αγίου Παύλου. Στρατηγείο εφαρμόζει πιστά την ισχύουσα ντινούπολης. Όμως κάποια Τούρκικη νομοθεσία και επιτου Ε. Παπά και του Μεγάλου Γιαννιού. στιγμή κατάλαβε ότι οι Τούρκιπλέον να εισπράττει και τους κες Αρχές δεν τον δεχόταν άλλο και καταδιωκόμενος τελι- τούρκικους φόρους από τους κατοίκους. Αυτά τα καθήκά κατέφυγε στη ΒΑΛΤΑ Κασσάνδρας Χαλκιδικής. Έφερε κοντά του ήταν πολύ περισσότερο αυξημένα σε σχέση με μαζί του την οικογένειά του και πολυάριθμο προσωπικό, εκείνα του προκατόχου του, μικρού Βοεβόδα. Για το λόγο ακόμη και παιδαγωγό για τη μόρφωση των παιδιών του. αυτό, όταν εγκαταστάθηκε και πάλι στη Κασσάνδρα, ως Ήταν με άλλα λόγια τότε ένας πλούσιος άρχοντας. Βοεβόδας, οι κάτοικοι τον αποκαλούσαν μεγάλο ΒοεβόΣτη ΒΑΛΤΑ απέκτησε πολλά αστικά και αγροτικά δα ή απλά «Μεγάλο Γιαννιό», λόγω του αξιώματός του. ακίνητα. Είχε περίπου 10 εμπορικά καταστήματα. Είναι και το προσωνύμιο αυτό τον ακολούθησε ιστορικά. Με τη άγνωστο, πότε ακριβώς εγκαταστάθηκε στη ΒΑΛΤΑ. Το νέα του ιδιότητα εργάστηκε, με πολλούς και διαφόρους πιο πιθανό είναι, αρκετά χρόνια πριν το 1821. Το σπίτι τρόπους, υπέρ των συμπατριωτών του. Τελικά φέρεται ως τους ήταν αληθινό μέγαρο με κοσμηματογραφίες στους ο πρωτεργάτης της επανάστασης της Κασσάνδρας κατά τοίχους και στην οροφή. Βρισκόταν στην περιοχή του το 1821. Στις 18 Μαΐου 1821 τέσσερα Ελληνικά πλοία ήρχωριού «Γαλανέικα». Το κληρονόμησε μετέπειτα ο Επα- θαν στην Κασσάνδρα και ανήγγειλαν το χαρμόσυνο γεμεινώντας Χαλκιάς του οποίου ο γιος Δημήτρης (Τάκης) γονός της επανάστασης των Ελλήνων στην Πελοπόννητο κατεδάφισε, πριν μερικά χρόνια, για να χτίσει το σύγ- σο. Ο Γιαννιός, ως φλογερός πατριώτης, αμέσως κάλεσε χρονο δικό του σπίτι. Από τα δύο αδέλφια ο Γιωργάκης σε σύσκεψη, στο Μετόχι της Ιεράς Μονής Εσφιγμένου ήταν μειλίχιος, φιλάνθρωπος και αρκετά οικονόμος. Το στην Κασσάνδρα, όλους τους προέδρους των χωριών της αντικείμενο της δουλειάς του ήταν τα οικονομικά γενι- Κασσάνδρας, καθώς και αρκετούς οπλαρχηγούς, και μαζί κώς της οικογένειας. Οι επιχειρήσεις τους εκτίνονταν και με τους αρχηγούς των ως άνω πλοίων κήρυξαν την Επαπέραν της Κασσάνδρας, σε όλη την Χαλκιδική, στο Άγιο νάσταση. Στη συνέχεια συνέλαβαν την Τούρκικη φρουΌρος και στις Βόρειες Σποράδες. Η γυναίκα του Γιωρ- ρά και τις αρχές που υπήρχαν στην Κασσάνδρα. Φέρεγάκη ήταν από το χωριό Παλιούρι Κασσάνδρας, το γέ- ται ότι τους φόνευσαν, εκτός του βοηθού του Κατή τον νος Μπακάλογλου, και είχαν δύο γιους και μια κόρη, τον οποίον εγκαίρως φυγάδευσε ο Γ. Καραθανάσης από την Αντώνιο, ο οποίος το 1821 φέρεται ότι ήταν 25 ετών, τον Άθυτο. Την 29η του μηνός Μαρτίου 1821 οι ΚασσανδριΜιχάλη και την Ζαφείρω. Ο Γιωργάκης, προ της Επανά- νοί έστειλαν προς τους Αγιορείτες Μοναχούς μια μνημειστασης το 1821 είχε πεθάνει. ώδη διακήρυξη η οποία κατέληγε ως εξής: «…… Στείλατε 2

ΙΑΝΟΥΑΡΙΟΣ - ΦΕΒΡΟΥΑΡΙΟΣ - ΜΑΡΤΙΟΣ 2017

την είδηση της επανάστασής μας προς τα Μαδεμοχώρια και ταχύνατε δια να λάβωμεν και παρά Θεού και παρά του Γένους το στέφανον». Πρώτος υπογράφει ο Γιαννιός Χατζηχριστοδούλου και μετά οι οπλαρχηγοί: Αναγνώστης Γεωργίου, ο Δημήτριος Ιωάννου, ο καπετάν Μανώλης, ο καπετάν Καμπούρης Γεώργιος και ο καπετάν Γεωργίου Ιωάννης. Στις 6 Ιουνίου 1821 Ο Μεγάλος Γιαννιός και η παρέα του έστειλαν προς τον πρωτεργάτη της Επανάστασης στη Χαλκιδική Εμμανουήλ Παπά, ευρισκόμενο στο Άγιο Όρος, επιστολή, όπου ζητούσαν να τους αποστείλει ένα έμπειρο πρόσωπο περί τα πολεμικά για να αναλάβει την αρχηγία των επαναστατών. Μετά τη θυσία του καπετάν Χάψα με τα 62 παλληκάρια από το χωριό Συκιά στη μάχη των Βασιλικών, οι απομείναντες μαχητές συνέχισαν τον αγώνα της λευτεριάς στο στενό «πόρτες» της Κασσάνδρας. Εκεί φέρεται να πρωτοστατεί και πάλι ο Μεγάλος Γιαννιός με περίπου 400 μαχητές Κασσανδρινούς. Οι μαχητές αυτοί έβγαλαν για αρχηγό τους τον Κώστα Καρατάσιο από τα Παζαράκια και για καπετάνιο τους τον Αθανάσιο Κάψα από τα Παζαράκια επίσης. Ορκίστηκαν από τον Παπαστρατή από τον Άγιο Μάμα « εις το όνομα της Αγίας Τριάδος ώστε να θυσιάσουν το παν, μέχρι της τελευταίας ρανίδος του αίματός τους, για του Χριστού την πίστη την αγία και της πατρίδος την ελευθερία». Στη συνέχεια με πρόταση του Μιχαλάκη από το Πολύχρονο έσκαψαν, με σκαπάνες και φτυάρια, το στενό μέρος της στεριάς που χώριζε τις δύο θάλασσες, Θερμαϊκό και Τορωναίο Κόλπο και έτσι οι δύο θάλασσες ενώθηκαν. Τελικά το άνοιγμα προς την πλευρά του Θερμαϊκού ήταν αρκετά ρηχό. Ο Μεγάλος Γιαννιός μαζί με τον Εμμανουήλ Παπά, που και αυτός ήλθε στην Κασσάνδρα, είχαν την γενική εποπτεία του αγώνα. Το στρατηγείο τους ήταν στον Βυζαντινό Πύργο του Αγίου Παύλου. Οι αγωνιστές χωρίστηκαν σε 80 περίπου φυλάκια των 5 ατόμων. Κατά τη διάρκεια του Καλοκαιριού του 1821 δόθηκαν πολλές μάχες νικηφόρες κατά του εχθρού. Όμως στις 13-14 Νοεμβρίου (με το νέο ημερολόγιο) ο νέος Τούρκος Πασάς με το όνομα Λουμπούτ, διέταξε γενική επίθεση σε όλο το μέτωπο. Οι μαχητές μας αντέδρασαν αμέσως και η επίθεση του εχθρού απέτυχε. Ο Λουμπούτ διόρθωσε αμέσως το σχέδιο. Ύστερα από έντονα πυρά πυροβολικού, στο Ανατολικό μέρος (Τορωναίος) της διώρυγας, ενήργησε αλλεπάλληλες επιθέσεις πεζικού και ιππικού στο ίδιο αυτό μέρος. Ο Μεγάλος Γιαννιός με λίγους μόνο μαχητές παρέμεινε στο Δυτικό μέρος (Θερμαϊκός), ενώ οι υπόλοιποι μαχητές του μετατοπίστηκαν προς το Ανατολικό μέρος που γινόταν η μεγάλη επίθεση των Τούρκων. Κάποια όμως στιγμή ένα μεγάλο τμήμα του Τούρκικου στρατού μετατοπίστηκε αιφνίδια προς το Δυτικό μέρος. Είχαν την πληροφορία ότι εκεί ήταν ρηχά τα νερά, και αφού έριξαν σάκους με χώμα, μαλλιά, σανίδια, βαρέλια και κλαδιά κατόρθωσαν να περάσουν τακτικά τμήματα του στρατού τους μέσα στην Κασσάνδρα, στα νώτα δηλαδή των ολίγων μαχητών του Μεγάλου Γιαννιού, τους οποίους και

εξουδετέρωσαν. Το κακό συνέχισε και με τους άλλους μαχητές και τελικά έγινε ο «χαλασμός» της Κασσάνδρας. Ο απολογισμός αυτού του αγώνα ήταν φρικτός. Η Κασσάνδρα κάηκε πέρα για πέρα. Πάνω από 10000 άνθρωποι σφαγιάστηκαν και ο αριθμός των αιχμαλώτων άγνωστος. Ο μεγάλος Γιαννιός, κατά τη διάρκεια αυτού του αμυντικού αγώνα, φέρεται ότι ήλθε σε αντίθεση πολλές φορές με τον Εμμανουήλ Παπά σε ότι αφορά την ακολουθούμενη τακτική των επιχειρήσεων. Σε πολλές περιπτώσεις όμως υποχώρησε για χάρη της ενότητας κατά τον υπέρ πάντων αγώνα. Μερικοί Κασσανδρινοί μαχητές τον θεώρησαν υπεύθυνο για την αποτυχία αυτού του αγώνα. Ένας από αυτούς, ο Μπλιόσκας από τη Βάλτα, σήκωσε το όπλο του για να τον πυροβολήσει λέγοντάς του «εσύ μας κατέστρεψες». Ευτυχώς το όπλο έπαθε αφλογιστία και έτσι αποφεύχθηκε το στυγερό έγκλημα κατά του μεγάλου αυτού πατριώτη. Το γεγονός της εισβολής των Τούρκων στην Κασσάνδρα έγινε γνωστό στα χωριά με αγγελιοφόρους, οι οποίοι προέτρεπαν τους κατοίκους να φύγουν από την Κασσάνδρα με ό,τι μέσον μπορούσαν. Ο Μεγάλος Γιαννιός και οι άλλοι επιζώντες μαχητές επέστρεψαν και αυτοί στις οικογένειές τους με στόχο την φυγή τους επίσης. Ο Γιαννιός με τη γυναίκα του Ανθή και την κόρη του Αναστασία έτρεξε έφιππος προς την παραλία Σουλίνα (περιοχή της Καλλιθέας), όπου είχε την πληροφορία ότι υπήρχε ένα πλοίο διαθέσιμο για τη φυγή των κατοίκων. Καταδιωκόμενος από τους Τούρκους κατόρθωσε τελικά να επιβιβαστεί στο πλοίο δυστυχώς μόνο με την κόρη του. Η σύζυγός του φέρεται ότι έπεσε στη θάλασσα για να μην την πάρουν οι Τούρκοι. Άλλη εκδοχή λέει ότι οι Τούρκοι την αιχμαλώτισαν. Ο Μεγάλος Γιαννιός αποβιβάστηκε, με το πλοίο αυτό, αρχικά στην Αίγινα και αργότερα πήγε στη Σύρο. Εκεί πάντρεψε την κόρη του Αναστασία με τον Ρήγα Πασχάλη, πρόσφυγα από την Ιερισσό Χαλκιδικής. Τελικά φέρεται ότι εγκαταστάθηκε στην Σκιάθο ή στην Σκόπελο καθότι πράγματι με τους κατοίκους αυτών των νησιών προεπαναστατικά είχε εμπορικές συναλλαγές. Μετά το 1827 δόθηκε ως γνωστόν από τους Τούρκους γενική αμνηστία στους απανταχού Κασσανδρινούς. Ο Μεγάλος Γιαννιός το πληροφορήθηκε αυτό αλλά όμως δεν επέστρεψε στην Κασσάνδρα, φοβούμενος μάλλον τους Κασσανδρινούς, γιατί πίστευε ότι τον θεωρούσαν υπεύθυνο για την καταστροφή τους. Έστειλε όμως κάποια στιγμή τον γαμπρό του Πασχάλη, ο οποίος με εξουσιοδότηση του ίδιου του Γιαννιού εκποίησε όλη την περιουσία της οικογένειας του Μεγάλου Γιαννιού και του αποθανόντος αδελφού του Γιωργάκη. Ο πράγματι ο Μεγάλος Γιαννιός, ο πρωτεργάτης της Επανάστασης των Κασσανδρινών, προγόνων μας κατά το 1821, έκλεισε τα μάτια του στις Βόρειες Σποράδες, άγνωστο πότε ακριβώς, ατενίζοντας πριν, από μακριά, την Κασσάνδρα, για τη λευτεριά της οποίας θυσίασε τα πάντα.

3

ΠΑΓΧΑΛΚΙΔΙΚΟΣ ΛΟΓΟΣ, Τεύχος 30ο

Ο ΑΓΙΟΣ ΜΑΜΑΣ ΧΑΛΚΙΔΙΚΗΣ ΚΑΙ Η ΠΕΡΙΞ ΠΕΡΙΟΧΗ ΧΩΡΟΣ ΜΑΧΩΝ ΑΠΟ ΤΗΝ ΕΠΟΧΗ ΤΟΥ ΞΕΡΞΗ ΜΕΧΡΙ ΚΑΙ ΤΗ ΓΕΡΜΑΝΙΚΗ ΚΑΤΟΧΗ ΚΥΡΙΜΗΣ ΣΤΥΛΙΑΝΟΣ Αντιστράτηγος ε.α.

Αξιολογούντες

από στρατιωτικής άποψης και ενδιαφέροντος την περιοχή του Αγίου Μάμαντος, αλλά και του πέριξ αυτού χώρου σε ακτίνα 5 - 20 χλμ., θα διαπιστώσουμε ότι αποτελεί τον πλέον ζωτικό χώρο, για συγκέντρωση δυνάμεων και διεξαγωγή τακτικών επιχειρήσεων στη νότια Χαλκιδική και στην κε-

ναίο κόλπο και υποστήριξη ενδεχομένων επιχειρήσεων με επίγειες και ναυτικές δυνάμεις.

- Η δυνατότητα ελέγχου αεροπορικών επιχειρήσεων με τους υπάρχοντες δύο (2) πύργους της αεροπορίας στην ακτή του χωριού.

- Το πλεονέκτημα αυτής της περιοχής να δεσπόζει

2. Χάρτης Αρχαίων Πόλεων

του Θερμαϊκού και του Τορωναίου κόλπου με αποτέλεσμα να ελέγχει όλες τις θαλάσσιες μεταφορές και κινήσεις τυχόν πολεμικών ή άλλων πλοίων. Προς επιβεβαίωση των παραπάνω θα ήθελα να αναφέρω ότι δεν είναι τυχαία η ύπαρξη και ανάπτυξη στο πέταλο του Τορωναίου ή κόλπου του Αγίου Μάμαντος και σε ακτίνα 20 χλμ. περίπου, από τον 5ο αιώνα πΧ., των σπουδαιότερων πόλεων της εποχής εκείνης όπως η Ποτίδαια, η Σπάρτωλος, η Όλυνθος, η Σκώλος και η Μηκύβερνα (χάρτης 2). Εξετάζοντας τώρα χρονολογικά την ιστορία θα δούμε αναλυτικά τα γεγονότα τα οποία έλαβαν χώρα στο ζωτικό αυτό χώρο.

- Το 479 πΧ. ο Πέρσης στρατηγός Αρτάβαζος, ο οποίος είχε εκστρατεύσει στην Ελλάδα μετά τον Ξέρξη συγκεντρώνοντας δυνάμεις στο ζωτικό χώρο του Αγίου Μάμαντος, επιτέθηκε και πολιόρκησε την Ποτίδαια επί τρείς σχεδόν εβδομάδες (αμέσως μετά τη ναυμαχία της Σαλαμίνας διότι είχε αποστατήσει από το μεγάλο Βασιλέα) χωρίς αποτέλεσμα. Μετά την αποτυχία αυτή, αλλά και λόγω μιας μεγάλης πλημμύρας, η οποία κατέστρεψε μεγάλο μέρος του στρατού του, ο Αρταβάζος, υποπτευόμενος πιθανή επανάσταση της Ολύνθου και των γύρω πόλεων, χρησιμοποίησε πάλι τον ίδιο χώρο συγκεντρώ-

1. Ζωτικός χώρος - Κατευθύνσεις επιθέσεως

ντρική Μακεδονία γενικότερα. Ο κατέχων λοιπόν τον στρατηγικό αυτό χώρο δύναται ευκόλως να συγκεντρώσει ή να μεταφέρει δυνάμεις με πολλαπλούς τρόπους (οδικώς, θαλασσίως, εναερίως) και να διεξάγει επιχειρήσεις από και προς τη Θεσσαλονίκη (χάρτης 1) και ενδότερα ή στο εσωτερικό της Χαλκιδικής (Κασσάνδρα, Πολύγυρο, Σιθωνία). Οι κυριότεροι λόγοι που συμβάλλουν στην σπουδαιότητα του χώρου αυτού και τον καθιστούν μεγάλης στρατηγικής αξίας είναι οι εξής: - Η καταλληλότητα του εδάφους (πεδινό, χωρίς εξάρσεις και υδάτινα κωλύματα) για διεξαγωγή επιχειρήσεων πεζικού και ιππικού παλαιότερα και νυν δια συγχρόνων μηχανοκινήτων δυνάμεων.

- Η χωρητικότητα της περιοχής για συγκέντρωση επαρκών δυνάμεων και διεξαγωγή αγώνων προς πολλές κατευθύνσεις.

- Η ομαλότητα του εδάφους που επιτρέπει την μεταφορά δυνάμεων εναερίως με ρίψη αλεξιπτωτιστών και προσγείωση μαχητικών ελικοπτέρων.

- Η ύπαρξη αρκετών αιγιαλών αποβιβάσεως ναυτικών δυνάμεων με ειδικές λέμβους, ειδικά στον Τορω4

ΙΑΝΟΥΑΡΙΟΣ - ΦΕΒΡΟΥΑΡΙΟΣ - ΜΑΡΤΙΟΣ 2017

σεως και ως χώρο εξορμήσεως, επιτέθηκε εναντίον της και αφού την πολιόρκησε επί ημέρες, την κατέλαβε και τη χάρισε στους Χαλκιδαίους συμμάχους του. Στη μάχη αυτή, όσους συνέλαβε, τους οδήγησε στη λίμνη του Αγίου Μάμαντος, που τότε ονομαζόταν Βολυκή, και τους κατέσφαξε. Ήταν δε τόσα τα πτώματα και η δυσοσμία των άταφων πτωμάτων, που η λίμνη από τους κατοίκους μετονομάστηκε σε Βρωμολυκή. Το 431 πΧ. οι Αθηναίοι εξεστράτευσαν εναντίον της Ποτίδαιας (τότε ήταν Κορινθιακή αποικία) και την πολιόρκησαν για δύο έτη, έχοντας ως χώρο συγκεντρώσεως και εξορμήσεως πάλι τον ίδιο χώρο της λίμνης Βολυκή και του πέριξ θαλάσσιου χώρου. Το 429 π.Χ,. μετά τη διετή πολιορκία, η Ποτίδαια υποκύπτει στους Αθηναίους. Κατά τη συνθήκη που υπογράφεται οι κάτοικοι αναγκάστηκαν να εγκαταλείψουν την πόλη, μόνο με ένα ιμάτιο οι άνδρες και δύο οι γυναίκες, και διασκορπίσθηκαν σε ολόκληρη τη Χαλκιδική, οι περισσότεροι όμως εγκαταστάθηκαν στην Όλυνθο. Στην εν λόγω πολιορκία λέγεται ότι έλαβε μέρος και ο μεγάλος Αθηναίος φιλόσοφος Σωκράτης ως απλός στρατιώτης, ο οποίος και αγωνίσθηκε γενναία, κυρίως όταν κινδύνευσε στη μάχη ο μαθητής του Αλκιβιάδης. Το 357 π.Χ,. ο Φίλιππος Β’, από τον ίδιο χώρο, θέλοντας να επιβληθεί στο «κοινό των Χαλκιδαίων», που πρωτοστατούσε η Όλυνθος, μετά την καταστροφή της Αμφίπολης, πολιορκεί την Ποτίδαια, την καταλαμβάνει και την καταστρέφει, εξανδραποδίζοντας όλους τους κατοίκους και την δωρίζει στους Ολυνθίους ως αντίδωρο για τη φιλική τους στάση. Ἐτσι η περιώνυμος Ποτίδαια εξαφανίστηκε παντελώς και μόνο μετά από σαράντα περίπου χρόνια, το 315 π.Χ,. ο Βασιλιάς της Μακεδονίας Κάσσανδρος την ξανακτίζει και την ονομάζει «Κασσάνδρεια».Επι εποχής του λέγεται ότι διανοίχθη και ο γνωστός Ισθμός. Το 348 π.Χ.. ο Φίλιππος Β’, αφού συγκέντρωσε ισχυρές δυνάμεις, επιτίθεται κατά της Ολύνθου την οποία καταστρέφει όπως λέγεται εκ θεμελίων και πουλάει τους κατοίκους της ως δούλους. Η πράξη αυτή του Φιλίππου είχε ως σκοπό την εκδίκηση, καθ’ όσον η Όλυνθος είχε συμμαχήσει με τους Αθηναίους (γνωστοί για το γεγονός οι Φιλιππικοί του ρήτορα Δημοσθένη στην Αθήνα) και την απρόσκοπτη πλέον κίνησή του προς νότον. Μετά την περίοδο του Φιλίππου και την καταστροφή όλων των τότε πόλεων, που συμμετείχαν στο «κοινό των Χαλκιδαίων», έχουμε μόνο την Κασσάνδρεια, επί εποχής Κάσσανδρου, να καθίσταται η σημαντικότερη των πόλεων της Μακεδονίας, με άνθηση του εμπορίου και της ναυπηγίας μικρών κυρίως πλοίων. Μάλιστα το 307 πΧ. ο Δημήτριος ο Πολιορκητής κατασκεύασε εκεί 100 πλοιάρια και κατέστησε το λιμάνι της μεγάλη αποθήκη ναυπηγήσιμης ξυλείας. Το 179 – 168 π.Χ., στα χρόνια του Περσέα, του τε-

λευταίου βασιλιά της Μακεδονίας, η Κασσάνδρεια πολιορκήθηκε από τους Ρωμαίους και, παρά τη σθεναρή αντίστασή της, τελικά αναγκάστηκε να παραδοθεί. Στον ίδιο χώρο και με επίκεντρο πάλι την Κασσάνδρεια έχουμε πολλές πολιορκίες και καταστροφές, όπως επί βασιλέως Αντίγονου Γονατά (276 - 239 πΧ.). Τελικά το 269 μ.Χ. πολιορκήθηκε από τους Γότθους και το 540 μ.Χ. καταστράφηκε από τους Ούνους. Η καταστροφή αυτή όμως ήταν πολύ μεγάλη, διότι η Κασσάνδρεια από τότε άρχισε να φθίνει, ώσπου το 14ο αιώνα ήταν έρημη πια και το κάστρο της εγκαταλελειμμένο. Μετά την πτώση της Βυζαντινής Αυτοκρατορίας και την κατάληψη της Χαλκιδικής από τους Τούρκους το 1430 μ.Χ. ακολουθεί η Τουρκοκρατία η οποία διαρκεί 482 χρόνια, ήτοι μέχρι το 1912 που γίνεται η απελευθέρωσή της. Από το 1430 μέχρι το 1821 η περιοχή που εξετάζουμε αλλά και ολόκληρη η Χαλκιδική γενικότερα βρίσκονται υπό κατοχή και σκλαβιά, μη δυνάμενοι οι κάτοικοι να αντιδράσουν. Το 1821 η περιοχή βρίσκεται και πάλι στο επίκεντρο με την επανάσταση της Χαλκιδικής. Ο Εμμανουήλ Παπάς μετά την καταστροφή του καπετάν Χάψα στα Βασιλικά αποφασίζει να αμυνθεί με τους εναπομείναντες επαναστάτες στον ισθμό της Κασσάνδρας, ενισχυόμενος από τους οπλαρχηγούς των Πιερίων Διαμαντή, τον Λιακόπουλο της Θεσσαλίας καθώς και τον ντόπιο οπλαρχηγό Γιαννιό. Περί τα τέλη του μηνός Ιουνίου 1821, ο διοικητής Θεσσαλονίκης Γιουσούφ Μπέης, με δύναμη 4500 ανδρών και τριών πυροβόλων, στρατοπεδεύει στον Άγιο Μάμα, προκειμένου να επιτεθεί κατά των αμυνομένων στον ισθμό της Κασσάνδρας ή Πόρτες όπως ονομαζόταν επί Τουρκοκρατίας. Αρχές Ιουλίου του ιδίου έτους ο Γιουσούφ επιχειρεί με συνεχείς εφόδους να καταλάβει τον ισθμό, αποτυγχάνει όμως με πολλές απώλειες και περιορίζεται να παρενοχλεί τους αμυνόμενους με μικροεπιθέσεις, βάλλοντας από μακριά και συγκεκριμένα από την περιοχή της λίμνης του Αγίου Μάμαντος την οποία χρησιμοποιεί ως χώρο εξορμήσεως, χωρίς όμως αποτέλεσμα. Προς το τέλος του πρώτου δεκαημέρου του Ιουλίου 1821 ένα πετυχημένο σχέδιο όλων των οπλαρχηγών και υλοποιούμενο από τον Διαμαντή παρασύρει σε παγίδα τον Γιουσούφ εντός της λίμνης (ξακουστή μάχη των ελών). με αποτέλεσμα να φονευθούν 500 Τούρκοι και να περιέλθουν στην κατοχή του Διαμαντή πολεμικές σημαίες και άφθονα πυρομαχικά. Η καταστροφή του Γιουσούφ συνεχίσθηκε και από θαλάσσης με πυρά Ψαριανών πλοίων κατά του στρατοπέδου του. Μετά την αναχώρηση του Μπαϊράμ πασά προς νότο, ο Σουλτάνος διόρισε στρατιωτικό διοικητη Θεσσαλονίκης τον Μεχμέτ Εμίν πασά (με το παρατσούκλι Αμπού Λουμπούτ ή Αβδούλ Αμπούδ πασά). Ο Μεχμέτ μόλις ανέλαβε τη διοίκηση και αφού επανεκτίμησε 5

ΠΑΓΧΑΛΚΙΔΙΚΟΣ ΛΟΓΟΣ, Τεύχος 30ο

την όλη επικρατούσα κατάσταση στη Χαλκιδική, αρχι- χώρο του Αγίου Μάμαντος και της γύρω περιοχής κά προσπάθησε να καθησυχάσει τους Έλληνες με διά- υπήρξε στον Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο με τη Γερμανική φορες προκηρύξεις, εξυμνώντας τους, ενώ παράλληλα κατοχή η οποία διήρκησε από τον Απρίλιο του 1941 μέπροέβει στη στρατολόγηση μεγάλου αριθμού Τούρ- χρι και τα μέσα Σεπτεμβρίου 1944 για την οποία έχουκων πολιτών ηλικίας από 16 - 50 ετών. με περισσότερες περιγραφές και πληροφορίες λόγω Στις 26 Οκτ. 1821 ο στρατός του Μεχμέτ Εμίν αριθ- της υποχρεωτικής συμετοχής των κατοίκων στις εργαμούσε 17.500 πεζούς και ιππείς. Απ’ αυτούς τους 3.500 σίες κατασκευής αμυντικώνκαι οχυρωματικών έργων. απέστειλε προς την Ιερισσό και με τους υπόλοιπους Η δύναμης κατοχής ανήρχετο σε μία Ταξιαρχια στην μαζί με 500 εξοπλισμένους Εβραίους υπό τον Ιωσήφ οποία συμμετείχε και ένα Βουλγαρικό Τάγμα Πεζικού Περέζ κινήθηκε προς τον ισθμό. Μετά από δύο ημέΤα περισσότερα από τα έργα τα κατέστρεψαν οι ρες πορεία έφθασε στον Άγιο Μάμα και ενώθηκε με τα ίδιοι οι Γερμανοί κατά την υποχώρησή τους. Τα λιγουπόλοιπα τμήματα του Γιουσούφ Μπέη. στά διατηρηθέντα τα μπάζωσαν οι ιδιοκτήτες των χωΩς πεπειραμένος πολεμιστής Μεχμέτ, αφού ανα- ραφιών για να μπορούν να καλλιεργούν τα κτήματά γνώρισε τις θέσεις των αμυνομένων και τις δυνάμεις τους. Απ’ όλα τα έργα σήμερα διασώζεται μόνο ένα που υπερασπιζόταν τον ισθμό (είχαν αποχωρήσει τόσο πολυβολείο στην τοποθεσία Ανδρόνενα. ο Διαμαντής όσο και ο Λιακόπουλος για διάφορους Σήμερα η περιοχή αυτή απολαμβάνει τον αέρα της λόγους) αποφάσισε να επιτεελευθερίας, τα αγαθά και τον θεί. πλούτο που τους προσφέρει Στις 14 Νοε. 1821 με το το έδαφος και η θάλασσα. Το πρώτο φώς επιτέθηκε σε όλο το έδαφος με τα πολλά υπόγεια μέτωπο του ισθμού, καταλαμνερά και το κατάλληλο κλίβάνοντάς τον, φονεύει τους μα δίνει τη δυνατότητα στους αμυνόμενους και καταστρέκατοίκους να ασχολούνται με φει ολόκληρη την Κασσάνδρα πολλαπλές καλλιέργειες κυ(Χαλασμός της Κασσάνδρας) ρίως όμως με τη βρώσιμη ελιά Γερμανικό πολυβολείο με τα γνωστά σε όλους μας Χαλκιδικής. αποτελέσματα και τον τερμαΠαράλληλα, τελευταία έχει τισμό της επανάστασης στη Χαλκιδική. Από πλευράς δοθεί βαρύτητα στον τουρισμό, κυρίως με τη δημιουρΑγιομαμιτών πολεμιστών αναφέρω τους αδελφούς γία μεγάλων ξενοδοχειακών μονάδων, κάμπινγκ και Δημήτριο και Αθανάσιο Πολύζο και τον Ιωάννη Αυγε- αριθμού ενοικιαζόμενων δωματίων σε όλα σχεδόν τα ρινό. Μετά την καταστροφή της Ποτίδαιας,η περιοχή χωριά της περιοχής, με αποτέλεσμα οι κάτοικοι και που εξετάζουμε, ζούσε υπόδουλη μεν στους Τούρκους κυρίως οι νέοι να παραμένουν στα χωριά τους και να χωρίς όμως πολέμους. υπάρχει ζωή και όχι εγκατάλειψη, όπως συμβαίνει σε Η τελευταία παρουσία εχθρικών δυνάμεων στο άλλα σημεία της Ελλάδος.

***

ΕΥΧΕΣ «Νῦν πάντα πεπλήρωται φωτός, οὐρανός τε καί γῆ καί τά καταχθόνια. Ἑορταζέτω γοῦν πᾶσα κτίσις, τήν ἒγερσιν Χριστοῦ ἐν ᾗ ἐστερέωται…» («Τώρα όλα έχουν πλημμυρίσει από φως, ο ουρανός και η γη και τα καταχθόνια. Όλη η κτίση ας εορτάσει την Ανάσταση του Χριστού, γιατί μέσα από την Ανάσταση ανακαινίστηκε…»)

Το φως της Ανάστασης να μας πλημμυρίσει από δύναμη, καρτερία κι ελπίδα και να μας δείξει τον δρόμο της αλληλεγγύης και της στήριξης όσων έχουν ανάγκη.

ΚΑΛΟ ΠΑΣΧΑ!

6

ΙΑΝΟΥΑΡΙΟΣ - ΦΕΒΡΟΥΑΡΙΟΣ - ΜΑΡΤΙΟΣ 2017

Η ΔΙΑΧΡΟΝΙΚΗ ΑΞΙΑ ΤΩΝ «ΓΡΑΜΜΑΤΩΝ»

ΜΑΘΕ, ΠΑΙΔΙ ΜΟΥ, ΓΡΑΜΜΑΤΑ… ΓΙΩΡΓΟΣ Ι. ΖΩΓΡΑΦΑΚΗΣ Συγγραφέας

Ασφαλώς,

η γραφή αποτέλεσε έναν από τους σημαντικότερους παράγοντες δημιουργίας και ανάπτυξης του πολιτισμού. Και ακόμη περισσότερο, η τυπογραφία, αξιοποιώντας τη γραφή, πολλαπλασίασε τη σημασία του βιβλίου που, ολοένα και ευκολότερα, έφτανε πλέον ως τα χέρια του φτωχού λαού. Στη νεότερη ελληνική ιστορία έχει καθιερωθεί να γιορτάζονται τα «Γράμματα», τα σχολεία, τα βιβλία, συνακόλουθα οι επιστήμες, την ημέρα των Τριών Ιεραρχών, αφού οι φωτισμένοι αυτοί Ιεράρχες της Ορθοδοξίας έδωσαν, παράλληλα με την εκκλησιαστική τους δραστηριότητα, ανάλογη σημασία στις σπουδές, στις επιστήμες, στη γνώση. Συχνά, ως δάσκαλος επί πολλά χρόνια, ιδιαίτερα την ημέρα των Τριών Ιεραρχών, προσπαθούσα να φέρνω στα παιδιά μου παραδείγματα, που να καταδεικνύουν την αξία των γραμμάτων. Θα αναφέρω εδώ δυο απ’ αυτά τα παραδείγματα:

Και αλλού, ο παππούς λέει τελικά στο μικρό δάσκαλό του: « Και τώρα, ήρθε η ώρα, άκου το μυστικό μου… άλλος ήταν ο σκοπός μου… Να μου μάθεις να γράφω ένα πράμα, ένα μονάχα, Θρασάκι μου, να μην πεθάνω πριν το μάθω… Να, μιαν κρητικιά κουβέντα· οδήγα το χέρι μου, μάθε το να γράφει τα τρία τούτα λόγια Ο παππούς χαμήλωσε τη φωνή του: «Ελευτερία ή Θάνατος.» Αυτό μονάχα ήθελε να μάθει να γράφει ο εκατοχρονίτης γέρο Σήφακας. Κι ως το ’μαθε, πήρε ένα κουτί μπογιά και μια βούρτσα, κι άρχισε να γράφει στους τοίχους, στις πόρτες, όπου εύρισκε κατάλληλο χώρο, το μαγικό σύνθημα: ΕΛΕΥΤΕΡΙΑ Η ΘΑΝΑΤΟΣ! Με κεφαλαία. Γι αυτό μόνο τα κεφαλαία ήθελε να του μάθει ο μικρός του δάσκαλος. Και, αν και γέμισε το χωριό με το ΕΛΕΥΘΕΡΙΑ Η ΘΑΝΑΤΟΣ, κάτι ακόμη θέλει να κάνει, για να ολοκληρώσει την ικανοποίησή του. Έτσι, μια μέρα λέει στο «βοσκό» του να πάρει μια σκάλα, παίρνει κι αυτός το ντενεκέ τη μπογιά και τη βούρτσα, και πάει στο καμπαναριό της εκκλησιάς, «…ο γέρος τώρα είχε σκαρφαλώσει ως την κορφή της σκάλας… βούτηξε τη βούρτσα στη μπογιά, άπλωσε το χέρι κι άρχισε να γράφει, ένα ένα, θεόρατα κεφαλαία Ε,Λ,Ε… Έγραψε όλα τα κεφαλαία, κρατούσε ακόμη τη βούρτσα, ξέχασε πως ήταν απάνω στη σκάλα, κι αποτραβήχτηκε κατά πίσω, να τα δει πιο καλά και να τα καμαρώσει. Μα ως έγερνε το κορμί, έχασε το σοζύγι, άπλωσε τα μπράτσα και γκρεμίστηκε κάτω…» Έτσι τελειώνει η ζωή του γέρο Σήφακα, έχοντας ωστόσο ζήσει την ικανοποίηση του μαχητή, έστω και αν αυτό δε γινόταν με το ντουφέκι, αλλά με τη δυνατότητα να γράψει και να διαλαλήσει το ιερό σύνθημα.

Το πρώτο, που καταγράφεται σ’ ένα από τα αριστουργήματα της νεότερης ελληνικής λογοτεχνίας, στον «Καπετάν Μιχάλη» του Νίκου Καζαντζάκη. Ανάμεσα στα πρόσωπα του επικού αυτού μυθιστορήματος, είναι ο γέρο Σήφακας και ο μικρός εγγονός του, το φοβερό «Θρασάκι». Ο εκατοχρονίτης λοιπόν καπετάν Σήφακας, αφού χόρτασε πολλές δεκαετίες το τουφέκι και το δρεπάνι, και ενώ ο γιος του, ο Καπετάν Μιχάλης, βρίσκεται στο βουνό, πολεμώντας τον Τούρκο, σε μια ακόμη επανάσταση της Κρήτης, αυτός, στο χωριό, ζητά από το μικρό Θρασάκι να του μάθει την αλφαβήτα! «Μεράκι μεγάλο είχε πιάσει τον παππού να μάθει, ας είναι και στα βαθιά γεράματα, λίγα κολλυβογράμματα, να γράφει, λέει, τ’ όνομά του· είχε κι έναν άλλο σκοπό στο νου του, μα δεν τον ξεφανέρωνε ακόμη του εγγονού του…» Δεν έλεγε, λοιπόν, στο εγγόνι του τι τα ήθελε τα γράμματα, τώρα στα βαθιά γεράματα, ο παππούς. Ωστόσο, «…σκυμμένος ο γέρο Σήφακας στην πλάκα, κρατούσε όσο μπορούσε πιο ανάλαφρα το κοντύλι, να μην το σπάσει, κι έγραφε ένα ένα, αγκομαχώντας, την Αλφαβήτα… Πρέπει να βιαστώ, συλλογίζουνταν, πρέπει να βιαστώ, να προφτάσω.»

Μια άλλη αναφορά, που έκανα πάντα, ήταν από το επίσης αριστούργημα της λογοτεχνίας μας, το «Ένα παιδί μετράει τ’ άστρα», του Μενέλαου Λουντέμη. Εκεί ο Μέλιος, ένα μικρό, πεντάρφανο παιδί, δουλεύει βόσκοντας γελάδια σε σκληρόν αφέντη, αλλά ο καημός κι πόθος του είναι να βρει βιβλία, ό,τι βιβλία νάναι, να μάθει γράμματα, ακόμη και μόνος του, περισσότερο όταν 7

ΠΑΓΧΑΛΚΙΔΙΚΟΣ ΛΟΓΟΣ, Τεύχος 30ο

ένας καλός δάσκαλος του δίνει κάποια βιβλία. Και, αργά τη νύχτα, στο πατάρι του στάβλου διαβάζει μόνος του, ώσπου ο σκληρόκαρδος αφέντης του τον τιμωρεί γιατί χαλά το λάδι του λυχναριού και, «… από αύριο κόβεις. Ή ζευγάς ζευγάς ή παπάς παπάς. Για γελαδάρη σε πήρα, δε σε πήρα για γραμματικό! Εξηγηθήκαμε; Άντε πέσε τώρα να κοιμηθείς κι αύριο έχεις δουλειά. Καις και το λάδι…». Στον καημό του να μάθει γράμματα, εκτός από σκληρούς ανθρώπους, βρίσκει και καλούς και πονόψυχους. Εκτός από το δάσκαλο, υπέροχος ήταν ο φτωχός μπάρμπα Ανέστης, ο γύφτος ο Μπίθρος, ο επιστάτης του σχολείου μπαρμπα –Θόδος, ορισμένοι (λίγοι) καθηγητές, πάντως με όλες του τις πνευματικές και ψυχικές δυνάμεις προσπαθεί να βρίσκεται στο δρόμο της μόρφωσης, χωρίς να υποχωρεί από τις προσωπικές του αρχές. Σε όλο πάντως αυτό το βιβλίο, η αγάπη προς τη μόρφωση, προς τα γράμματα, είναι βασικό στοιχείο και βασικό μήνυμα του σπουδαίου συγγραφέα, του Μ. Λουντέμη.

από κάποια μέρα και μετά, άλλαξε εντελώς απέναντί μου. Χαμόγελα, καλημέρες, ολοφάνερη αλλαγή. Και ακόμη, μετά μια δυο μέρες, μόλις με είδε, με πολλά χαμόγελα μου λέει, «κύριε Γιώργο, πότε θα ρθείτε να σας φτιάξω έναν καφέ, τόσο καιρό δεν καταδεχτήκατε να μπείτε στο σπίτι μου». τι να καταδεχτώ, ακόμα και το νοίκι το έπαιρνε στην πόρτα, τέλος πάντων, την άλλη μέρα πήγα, χαρές η γιαγιά, κεράσματα, και από πού είσαι κ. Γιώργο και τι κάνουν οι δικοί σου και άλλα παρόμοια. Απορούσα εγώ, ώσπου ξαφνικά μου έσκασε το μυστικό: κ. Γιώργο, είναι αλήθεια ότι είσαι δάσκαλος; Ναι, λέω εγώ, πού το έμαθε, σκεφτόμουν, ώσπου μου λέει: Ξέρεις, κ. Γιώργο ότι πάω σχολείο!; Σε νυχτερινό. Κι έχουμε έναν ωραίο δάσκαλο. Και πιάνει μια μικρή κορνίζα, δεν την είχα προσέξει, και περήφανη μου δείχνει καμιά δεκαπενταριά μεγάλους ανθρώπους, στην ηλικία τους οι πιο πολλοί, γυναίκες οι περισσότερες. Να η τάξη μου, μου λέει. Είδα, απορημένος τη φωτογραφία, ανάμεσα στους γερόντους αυτούς, ένας νεαρός δάσκαλος, ήταν δεν ήταν 22-23 χρονών, προφανώς αδιόριστος, «νομαρχιακούς» τους λέγαμε τότε. Κι αμέσως μετά –άναυδος εγώ – μου φέρνει ένα τετράδιο που έγραφε την «αντιγραφή» της, γραφή και εικόνα Δευτέρας Δημοτικού! Αυτή την εικόνα, αυτή τη σκηνή, δεν θα την ξέχασα ποτέ. Κι ίσως από τότε, ένιωσα το «δασκαλίκι» μου αρκετά ψηλότερα, από κει που, για διάφορους λόγους, το είχα ως τότε. Αυτά τα ολίγα για τα «Γράμματα» και την αξία τους, γι αυτό και ο καημός πολλών γονιών, ιδιαίτερα φτωχών οικογενειών, «μάθε, παιδί μου, γράμματα», κατανοητός. Διαχρονικά θεωρείται ο δρόμος να φύγει κανείς από την αφάνεια και ν’ ανέβει ψηλά, να γίνει «άνθρωπος»! –αλλά και να προκόψει στη ζωή του.

Όμως σήμερα, θα ήθελα, πέρα από τα δυο αυτά παραδείγματα, να σημειώσω και κάτι προσωπικό. Δεν εννοώ το παιδικό και νεανικό μου πάθος με ό,τι εύρισκα τυπωμένο, όσο ένα περιστατικό που με ’κανε τότε, ίσως για πρώτη φορά, να πάρω στο πολύ σοβαρά το δασκαλίκι μου. Ήταν 1961, ήμουν Αρχισμηνίας Αεροπορίας (!)* –το θαυμαστικό για το αξιόλογο μηνιάτικο που έπαιρνα – και υπηρετώντας στην Αθήνα, νοίκιασα ένα δωμάτιο εκεί κάτω στον Άλιμο. Σπιτονοικοκυρά είχα μια γιαγιά, σίγουρα πάνω από 70 χρονών, η οποία με έβλεπε με εμφανή επιφυλακτικότητα, με το ζόρι μου έλεγε καλημέρα. Τέλος πάντων, αυτό δεν ήταν περίεργο, φαίνεται πως κι εγώ την έβλεπα το ίδιο, το περίεργο ήταν αυτό που συνέβη ξαφνικά: Η κυρά Παναγιώτα,

*Εκεί γνώρισα και καλούς φίλους: Τον αξέχαστο Βρασίδα, τον Πάνο Βερροιώτη, τον Φώτη Ταλέα κ.α. Όμορφα χρόνια… -νεότης γαρ…

ΜΗΝΥΜΑ ΠΡΟΣ ΟΛΟΥΣ ΤΟΥΣ ΧΑΛΚΙΔΙΚΙΩΤΕΣ: ΕΓΓΡΑΦΕΙΤΕ ΜΕΛΗ ΤΟΥ ΠΑΓΧΑΛΚΙΔΙΚΟΥ Ο Παγχαλκιδικός σαν Σύλλογος που υπηρετεί ολόκληρη τη Χαλκιδική από το 1903, για να έχει δύναμη και κύρος και να επιτελεί σωστά το έργο του χρειάζεται να έχει πολλά-πολλά μέλη. Καλούμε όσους επιθυμούν να μπουν στη μεγάλη οικογένεια του Παγχαλκιδικού να σπεύσουν να εγγραφούν. Αίτηση υπάρχει στην πρώτη σελίδα της ηλεκτρονικής διεύθυνσής μας www.panchalkidikos.gr, αλλά και σας τη στέλνουμε με όποιο τρόπο θέλετε (φαξ, e-mail, ΕΛΤΑ κλπ.). Αφού τη συμπληρώστε δώστε την στον τοπικό Ανταποκριτή ή Αντιπρόσωπό μας μαζί με 20 ευρώ (5 εγγραφή και 15 ετήσια συνδρομή) ή στείλτε την στη διεύθυνση του Προέδρου κ. Μιχαήλ Καρτσιώτη Μαρασλή 10, ΤΚ 54248 Θεσσαλονίκη και καταθέστε το ποσό των 20 ευρώ στον λογαριασμό: Πειραιώς 6233 040032 572. Η απόδειξη θα σας σταλεί από τον ταμία ταχυδρομικώς στο σπίτι σας μαζί με τον αριθμό Μητρώου και το περιοδικό θα το λαμβάνεται τακτικά στο σπίτι σας ή μέσω των Αντιπροσώπων και των Ανταποκριτών μας.

8

ΙΑΝΟΥΑΡΙΟΣ - ΦΕΒΡΟΥΑΡΙΟΣ - ΜΑΡΤΙΟΣ 2017

Η ΝΕΑ ΤΡΙΓΛΙΑ ΤΗΣ ΧΑΛΚΙΔΙΚΗΣ ΔΕΣΠΟΙΝΑ ΠΑΡΑΣΚΕΥΑ-ΚΡΑΝΗ Φιλόλογος

Η Ν. Τρίγλια

βρίσκεται στα νοτιοδυτικά δαίοι εκκλησιαστικοί και πνευματικοί άνδρες. Γύρω της Χαλκιδικής, στον όμορφο κάμπο της Καλαμαριάς, από τα μοναστήρια αυτά συγκεντρώθηκαν οικογένειόπως ονομαζόταν η περιοχή από την Θεσσαλονίκη μέ- ες εργατών και έτσι σιγά- σιγά δημιουργήθηκε η κωχρι την Ποτίδαια κατά τους Βυζαντινούς χρόνους. Δη- μόπολη της Τρίγλιας ή Τριγλείας της Βιθυνίας, που το μιουργήθηκε από την ζύμωση του προσφυγικού με το 1922 αριθμούσε 6000 περίπου κατοίκους. ντόπιο στοιχείο. Οι ρίζες της Ν. Τρίγλιας θα έλεγα ότι Μέγιστο μέλημα των μικρών και μεγάλων χωριών σχηματίζουν μια νοητή γέφυρα, που ενώνει την Ανα- ήταν η στοιχειώδης έστω μόρφωση των παιδιών. Ντότολική Θράκη και Μ. Ασία με την όμορφη Χαλκιδική. πιοι ή ξένοι δάσκαλοι, αμειβόμενοι από την εκκλησιΗ σύστασή του πληθυσμού της είναι ποικίλη. Οι αστική επιτροπή πολλές φορές, διδάσκουν στους μικάτοικοι της είναι Μικρασιάτες πρόσφυγες από τα χω- κρούς μαθητές. Για ανώτερες σπουδές καταφεύγουν ριά Τρίγλια, Βελετλέρ, Κιζσε σχολεία της Τρίγλιας και δερβεϊτ, Πελαδάρι, Γιαλί στην Προύσα. Στην Τρίγλια Τσιφλίκι, Αναφόρι, Καλόλειτουργούσαν πολλά σχολιμνο, Απολλωνιάδα, Ντελεία. Λειτούργησε επταρέκισι, Θρακιώτες πρότάξια αστική σχολή, όπου σφυγες από τα χωριά της φοιτούσαν 180 μαθητές, Ανατολικής Θράκης, Γάνο, δύο Νηπιαγωγεία και ΠαρΠάνιδο, Πλαγιάρι, Κεραθεναγωγείο. Περίλαμπρο σιά και ντόπιοι, κάτοικοι είναι το κλασσικό οίκημα, του χωριού Σουφλάρ που το σχολείο που ανήγειρε ο βρισκόταν στην περιοχή Άγιος Χρυσόστομος Σμύρπου εκτείνεται σήμερα η Ν. νης και σώζεται μέχρι σήΤρίγλια. μερα. Όλες οι προσφυγιΣτην Τρίγλια επίσης κές εστίες, που προανέαναδείχθηκαν μεγάλες Ι.Ν. Παντοβασίλισσας, όπως σώζεται στην παλιά Τρίγλια φερα και η ύπαρξη τους προσωπικότητες σε διάμαρτυρείται από παλαιά βιβλία, υπήρξαν εστίες Ελλη- φορους τομείς. Στον εκκλησιαστικό τομέα, όπως ο νισμού και Ορθοδοξίας. Πραγματικά από τα ταξίδια Ιωαννίκιος Γιατζητζόγλου, επίσκοπος Δεσκάτης, ο που πραγματοποιήσαμε εκεί, μείναμε κατάπληκτοι από Χρυσόστομος Τσίτερ, επίσκοπος Βιέννης και ο Άγιτους ναούς, τα παλιά αρχοντικά, από τα περίτεχνα κτί- ος Χρυσόστομος Σμύρνης. Σπουδαίοι εκπαιδευτικοί, ρια που λειτουργούσαν ως ελληνικά Σχολεία και μαρ- όπως ο Τρύφων Ευαγγελίδης, φιλόλογος και πολλοί τυρούν ακόμη και σήμερα τον πολιτισμό που αναπτύ- άλλοι διδάσκαλοι. Ανεδείχθησαν ιατροί, μεγαλέμποχθηκε εκεί. ροι και εφοπλιστές, όπως ο Νικόλαος Χρυσόστομος Οι περισσότερες οικογένειες Τριγλιανών προσφύ- και Φίλιππος Καβουνίδης. γων κατάγονται από χωριά που βρίσκονται τα περισΤο πρώτο χτύπημα στην ζωή των ελληνικών αυτών σότερα στην περιοχή της Προύσας. Ταξιδεύοντας για εστιών είναι ο διωγμός του 1914, ο εκτοπισμός δηλαΠρούσα, στα δεξιά απλώνεται η πανέμορφη λίμνη της δή των κατοίκων τους στο εσωτερικό της Μ. Ασίας Απολλωνιάδας. Συνεχίζοντας συναντάς το Αναφόρι, που είχε πολλές υλικές και ανθρώπινες απώλειες. Το Ντερέκιοϊ, Βελετλέρι, Γιαλί Τσιφλίκ και Τρίγλια, μεγά- 1918 επιστρέφουν στις πατρίδες τους. Προσπαθούν λη κωμόπολη της περιοχής. να ανασυντάξουν τις δυνάμεις τους και να συνεχίσουν Η Τρίγλια της Μ. Ασίας βρίσκεται στον όμορφο την ζωή τους. Το 1922 όμως είναι το έτος ξεριζωμού. κόλπο της Κίου, στην περιοχή του αρχαίου Βρυλλείου, Οι Θρακιώτες δια της ξηράς κυρίως και οι Μικρασιάπόλη του 5ου π.Χ. αιώνα που κατέβαλλε φόρο στους τες δια της θαλάσσης φτάνουν στην Ελλάδα. Σωτήρας Αθηναίους όπως αναγράφεται σε μαρμάρινες στήλες των Τριγλιανών είναι ο εφοπλιστής Φίλιππός Καβουπου ανεβρέθηκαν στα Προπύλαια και φυλάσσονται νίδης που διαθέτει τα πλοία του για τη μεταφορά των στο Επιγραφικό Μουσείο των Αθηνών. Στην εποχή της προσφύγων. Φτάνουν λοιπόν στην Ελλάδα και διαεικονομαχίας λειτούργησαν στην περιοχή τις ιερές μο- σκορπίζονται σε διάφορες πόλεις και χωριά. Διασκορνές στους κόλπους των οποίων ανεδείχθησαν, σπου- πίζονται όχι για να χαθούν, αλλά για να γίνουν οι σπό9

ΠΑΓΧΑΛΚΙΔΙΚΟΣ ΛΟΓΟΣ, Τεύχος 30ο

ροι που θα καρπίσουν στη νέα γη. νός κ. Αλέξανδρος Μαστραντώνης. Το 1923 λειτουρΜια μεγάλη ομάδα Τριγλιανών προσφύγων και κα- γεί και ιατρείο, όπου ο γιατρός Τσίτερ Απόστολος από τοίκων των γειτονικών χωριών φθάνουν στο Σουφλάρ την Τρίγλια της Βιθυνίας προσφέρει τις υπηρεσίες του, Χαλκιδικής. Το Σουφλάρ εκτείνονταν στα βόρεια της όχι μόνο στους Τριγλιανούς αλλά και στους κατοίκους σημερινής κωμόπολης της Ν. Τρίγλιας. Αρχικά ήταν των γύρω χωριών. Ανεγείρεται σχολείο στο κέντρο του τσιφλίκι Τούρκων αγάδων, οι οποίοι το πούλησαν στον χωριού. Και ενώ η ζωή έχει πάρει το δρόμο της το ’44 η Εβραίο Σαούλ Μοδιάνο. Όταν ο Μοδιάνο το έθεσε Ν. Τρίγλια καίγεται από τους Γερμανούς. Οι Τριγλιανοί προς πώληση, δημιουργήθηκε το εξής πρόβλημα. Διεκ- καταφεύγουν στα γύρω υψώματα καθώς και στα γύρω δίκησαν την ελληνική αυτή γη αγοραστές ξένης εθνικό- χωριά. Όταν εκλείπει ο κίνδυνος, επιστρέφουν και αρτητας. Πολιτικοί και εκκλησιαστικοί άνδρες, μεταξύ των χίζουν ξανά από την αρχή. Πολλές φορές αλήθεια αναοποίων ήταν και ο τότε Σεβασμιωτατος Μητροπολίτης ρωτήθηκα πώς αυτοί οι άνθρωποι κατάφεραν να ξεπεΚασσανδρείας και Πολυγύρου κ.κ.Ειρηναίος, οι οποίοι ράσουν τόσους διωγμούς, ξεριζωμούς, ώστε να έχουν διέβλεψαν τον κίνδυνο να πέσει το Σουφλάρ σε ξένα χέ- τη δύναμη να στέκονται στα πόδια τους και να αναγενρια, παρακίνησαν την Ι.Μ. νιούνται μέσα από τις στάΒατοπεδίου να το αγοράχτες τους. Πρέπει αλήθεια σει. Πραγματικά το 1907 η να είναι πολύ μεγάλη η αγάΙ. Μ. Βατοπεδίου αγοράζει πη του ανθρώπου για την το Σουφλάρ και ανεγείρει ζωή, ώστε να αρκούν λίγες εδώ το Μετόχι της, το έτος στιγμές χαράς για να σβή1909, το οποίο διασώζεται νουν αμέτρητες λύπες. Και μέχρι σήμερα. Το Σουφλάρ πραγματικά, αφού ξαναχτίαναφέρεται σε έγγραφο της ζουν ή επισκευάζουν τα σπίΑγίας Αναστασίας και σε βιτια τους, ανεγείρουν τον Ι. βλία Βουλγάρων και ΓάλΝαό Παντοβασιλίσσης εις λων περιηγητών. Συγκεκριανάμνηση του ομώνυμου μένα ο Σαρλ Αβεζού που Ναού της Παλιάς Τρίγλιας. επισκέφθηκε την Χαλκιδική Λειτουργούν καφενεία, κέτο 1914 αναφέρει ότι το χωντρα ψυχαγωγίας, ενημέΟ σημερινός Ι. Ν. Παντοβασίλισσας της Νέας Τρίγλιας ριό είχε περίπου 50 σπίτια, ρωσης και λήψης αποφάσεένα παντωπολείο, πιθανόν ων πολλές φορές. της οικογένειας Μπουλάκη που είχε εγκατασταθεί εδώ Λειτουργούν σχολές, δημιουργούνται πολιτιστικοί από το 1910 και ένας ναός, ο ναός του Αγίου Αθανασίου σύλλογοι και φιλαρμονική, η οποία συστάθηκε με οιπου χρονολογείται στα μέσα του 19ου αιώνα και διασώ- κονομική ενίσχυση τριγλιανών προσφύγων της οικοζεται μέχρι και σήμερα. Ανήκε διοικητικά στην Πορτα- γένειας Ζαρζαβατζή που ζούσε στο εξωτερικό. Ανεγειριά και οι κάτοικοι του κατάγονταν από την Κασσάν- ρεται το Τσακώνειο Νηπιαγωγείο με την οικονομική δρα, Ορμύλια, Παρθενώνα, Ζαγκλιβέρι, Βάβδο και ήταν προσφορά της ιατρού κ. Αγγελικής Τσάκωνα από την εργάτες στους εκάστοτε ιδιοκτήτες του Σουφλάρ. Τρίγλια της Μ. Ασίας και αργότερα ανεγείρονται και Εδώ λοιπόν εγκαταστάθηκαν οι πρόσφυγες. Στο τα άλλα σχολεία. Και έτσι σιγά- σιγά η Ν. Τρίγλια Μετόχι βρήκαν στέγη μερικές οικογένειες, ενώ άλλες παίρνει τη σημερινή της μορφή. διέμειναν σε σκηνές. Πολλές επίσης εγκαταστάθηκαν Στον τόπο αυτόν συναντήθηκε το ντόπιο με το Μισε τούρκικους μαχαλάδες που υπήρχαν στην περιοχή. κρασιάτικο στοιχείο. Γνωρίστηκαν μεταξύ τους, συνερΤο 1926 το Σουφλάρ αποσπάται από την κοινότη- γάστηκαν, αφομοιώθηκαν και έτσι το μικρό Σουφλάρ τα της Πορταριάς και δημιουργείται πλέον η κοινότη- έγινε η κοινότητα της Ν. Τρίγλιας και αργότερα ο Δήμος τα της Ν. Τρίγλιας. Ένας άνεμος δημιουργίας αρχίζει και της Τρίγλιας. Με τις πράξεις τους έγραψαν την ιστορία πνέει. Με την βοήθεια της Επιτροπής Αποκατάστασης της κωμόπολής μας. Μια ιστορία που αποπνέει ελπίδα, προσφύγων κτίζονται τα πρώτα σπίτια του εποικισμού. αγωνιστικότητα, αγάπη για την ίδια ζωή, μια πολύτιμη Την ρυμοτομία του χωριού αναλαμβάνει ο Τριγλια- παρακαταθήκη για μας τους μεταγενέστερους.

Ζητείται χορηγός Ζητείται χορηγός για το επόμενο 31ο τεύχος Απριλίου-Ιουνίου 2017. Η χορηγία ανέρχεται σε 1980 ευρώ για την έκδοση ενός τεύχους. Για εκδήλωση ενδιαφέροντος στο τηλέφωνο του προέδρου κ. Μιχαήλ Καρτσιώτη 6946470157.

10

ΙΑΝΟΥΑΡΙΟΣ - ΦΕΒΡΟΥΑΡΙΟΣ - ΜΑΡΤΙΟΣ 2017

ΤΑ “ΠΟΛΙΤΙΚΑ ΠΑΡΑΓΓΕΛΜΑΤΑ” ΤΟΥ ΠΛΟΥΤΑΡΧΟΥ (ένα έργο πάντα επίκαιρο) ΕΛΕΝΗ ΒΑΡΩΝΙΔΟΥ - ΚΟΥΤΑΛΟΠΟΥΛΟΥ Φιλόλογος

Το έργο

“Πολιτικά Παραγγέλματα” περιλαμβάνεται σε ένα corpus πραγματειών του Πλουτάρχου με τον γενικό τίτλο “Ηθικά”. Αυτός ο τίτλος προέρχεται από μια μεσαιωνική έκδοση που επιμελήθηκε ο Βυζαντινός λόγιος Μάξιμος Πλανούδης και περιλαμβάνει ογδόντα έργα, τα οποία εν μέρει μόνο έχουν θέμα την ηθική. Τα “Παραγγέλματα” περιέχουν αναλύσεις και συμβουλές που απευθύνονται στον Μενέμαχο, έναν νεαρό αριστοκράτη από τις Σάρδεις. Δεν γνωρίζουμε γι' αυτόν τίποτε άλλο παρά μόνο όσα πληροφορούμαστε από το έργο. Ιδιαίτερη σημασία έχει η επιλογή από τον Πλούταρχο ενός νέου άνδρα ως αποδέκτη των συμβουλών του σχετικά με τη συμπεριφορά του στον πολιτικό στίβο. Με την πραγματεία του αυτή φιλοτεχνεί το πορτρέτο του ιδανικού πολιτικού. Ο Πλούταρχος έζησε κατά την εποχή της Ρωμαιοκρατίας στην Ελλάδα (περίπου 50120 μ.Χ.). Ο καταπληκτικός πλούτος των γνώσεών του, ο όγκος και ο ευχάριστος τρόπος της συγγραφής του, ο θαυμασμός του για το ένδοξο παρελθόν και η αγάπη της αρετής συντέλεσαν στο να θεωρηθεί η ενσάρκωση της “ελληνικότητας” και ο πιο ευγενικός εκπρόσωπος του ανθρωπισμού. Στο πολιτισμικό πάνθεον της αυτοκρατορικής περιόδου ξεχωρίζει ως ο πιο επιβλητικός εκπρόσωπος του ελληνικού πνεύματος, ο οποίος είχε συναίσθηση ότι είναι κληρονόμος του ελληνικού πολιτισμού και αισθανόταν έντονα την ευθύνη να γίνει αξιόπιστος ερμηνευτής και συνεχιστής του. Η σοφία του συγγραφέα θεωρείται αδιαμφισβήτητη και τα “Πολιτικά Παραγγέλματα” αποτελούν ένα υπόδειγμα πολιτικής σκέψης. Ο Πλούταρχος ήταν τέκνο της εποχής του. Στα χρόνια του η Ελλάδα βρισκόταν υπό ρωμαϊκή κατοχή. Μια απλή ανάγνωση του έργου καταδεικνύει ότι στις ελληνικές πόλεις κατά τους αυτοκρατορικούς χρόνους διατηρείται το σχήμα της δημοκρατίας, φορείς της οποίας εξακολουθούν να παραμένουν οι άρχοντες, η βουλή και η εκκλησία του δήμου, όπως συνέβαινε και στα κλασικά χρόνια. Η ρωμαϊκή βέβαια εξουσία χρη-

σιμοποιούσε διάφορους τρόπους για να επηρεάσει τη δομή και τη σύνθεση των οργάνων της πόλης και οι Έλληνες της εποχής του Πλουτάρχου είχαν ασφαλώς συνείδηση ότι η “μπότα” του Ρωμαίου στρατιώτη μπορούσε να αναιρέσει κάθε μορφή αυτονομίας. Σημαντικότερες ήταν οι επεμβάσεις των ρωμαϊκών αρχών που αφορούσαν στην πορεία των οικονομικών των πόλεων. Για τον σκοπό αυτόν χρησιμοποιούσαν έκτακτους αυτοκρατορικούς απεσταλμένους, που ονομάζονταν curatores rei publicae (επίτροποι) ή correctores (διορθωτές). Στην πράξη ο έλεγχος των οικονομικών σήμαινε και έλεγχο της διοίκησης, αφού ο Ρωμαίος επίτροπος μπορούσε να ασκήσει veto στις αποφάσεις της πόλης, που είχαν επιπτώσεις στα οικονομικά της. Οι επεμβάσεις των ρωμαϊκών αρχών συχνά οφείλονταν όχι τόσο στην εξυπηρέτηση των συμφερόντων του imperium, όσο στην ανάγκη των Ελλήνων πολιτικών να ενισχύσουν το κύρος τους και να εξασφαλίσουν τη θέση τους. Με αυτήν την συμπεριφορά τους συντέλεσαν στην παρακμή της πόλης. Οι πολίτες έπαυσαν πια να θεωρούν την πόλη τους ως τον χώρο όπου το άτομο από τη μια βρίσκει προστασία και ασφάλεια και από την άλλη τη δυνατότητα για ανάπτυξη και ολοκλήρωση της προσωπικότητάς του. Υπό αυτήν την έννοια η απολιτικοποίηση των πολιτών σε συνδυασμό με την παντοδυναμία της Ρώμης ήταν ο κύριος λόγος της απογοήτευσης που κυριαρχούσε στους διανοούμενους όπως ο Πλούταρχος, οι οποίοι έμειναν προσκολλημένοι στα ιδεώδη της δημοκρατικής πόλης. Σε ό,τι αφορά στους Ρωμαίους και τη σχέση τους με τη διοίκηση της ελληνικής πόλης, φαίνεται από το έργο ότι ο Πλούταρχος πιστεύει πως ο Έλληνας πολιτικός πρέπει να διατηρεί φιλικές σχέσεις με τις ρωμαϊκές αρχές προς όφελος πάντα της πατρίδας του. Οι Ρωμαίοι επιθυμούν βέβαια να ελέγχουν τις πόλεις και η ελευθερία των πόλεων είναι τόση όση επιτρέπουν οι ρωμαϊκές αρχές. ίσως και να μην τους χρειάζεται περισσότερη. Με μελαγχολική διάθεση αναγνωρίζει ότι 11

ΠΑΓΧΑΛΚΙΔΙΚΟΣ ΛΟΓΟΣ, Τεύχος 30ο

οι ένδοξες μάχες του Μαραθώνα και των Πλαταιών αποτελούν πλέον μόνο ρητορικά γυμνάσματα στις σοφιστικές σχολές της εποχής του. Με τις σκέψεις αυτές ο Πλούταρχος δείχνει ότι δεν είναι ένας άγονος laudotor temporis acti, αλλά ότι αντλεί παραδείγματα από το παρελθόν για να τεκμηριώσει τη σκέψη του πάνω σε επίκαιρα θέματα. Ο Πλούταρχος ιχνογραφεί με μελανά χρώματα μια εικόνα της ρωμαιοκρατούμενης Ελλάδας, που είναι δυσοίωνα αποκαλυπτική, γιατί αυτός ο τόπος βρέθηκε σε παρόμοιες ή και χειρότερες καταστάσεις κατά την ιστορική του πορεία. Περιγράφοντας την πολιτική πραγματικότητα με ρεαλισμό, προσπαθεί να βοηθήσει τους συμπατριώτες του να κατανοήσουν ότι πρέπει να αφήσουν τις χίμαιρες του παρελθόντος και να διασώσουν αυτό που μπορούν, δηλαδή την αξιοπρέπεια και την αυτονομία της πατρίδας τους. Το ιδεώδες το οποίο νοσταλγεί βέβαια είναι η ελευθερία που είχε παλιά η πατρίδα του, αλλά προσαρμόζεται στην πραγματικότητα. Στην κατάργηση της ελευθερίας των πόλεων, κατά τον Πλούταρχο, συντελούν πολλοί πολιτικοί οι οποίοι, αντί να διατηρούν την ομοφροσύνη και μέσω αυτής την ομόνοια στην πόλη, συγκρούονται μεταξύ τους και παραπέμπουν τις διαφορές τους στους Ρωμαίους διοικητές, πράγμα που έχει ως αποτέλεσμα την εξασθένιση των θεσμών της πόλης. Φιλόδοξοι, ανίκανοι και στερημένοι από πολιτική σκέψη, μικροπρεπείς και ματαιόδοξοι είναι, κατά τον Πλούταρχο, οι άρχοντες των πόλεων. Το ιδανικό του είναι μια πόλη ενωμένη, της οποίας τα μέλη συνεργάζονται με αρμονία και ομόνοια. Αποκηρύσσει τη διάβρωση της κοινωνίας από το χρήμα και καταδικάζει την καταστροφή των παραδοσιακών αξιών. Γι΄ αυτόν η επίτευξη της ομόνοιας είναι ο ανώτερος και ωραιότερος σκοπός της πολιτικής τέχνης. Αντιδιαστέλλει επίσης τη ματαιοδοξία από την κατάκτηση της αληθινής δόξας που πηγάζει από την αξία και κάνει διάκριση των ψεύτικων τιμών και της πραγματικής τιμής η οποία δεν πρέπει να είναι ο μισθός, αλλά απλώς κάτι συμβολικό. Πρέπει ο πολιτικός να γνωρίζει τον χαρακτήρα των πολιτών που καλείται να κυβερνήσει, γιατί ο λαός κυριαρχείται από τα πάθη και τις επιθυμίες του. Εκφράζει μάλιστα την περιφρόνησή του για τους δημαγωγούς που σύρονται πίσω από τις επιθυμίες του λαού. Στέκεται εχθρικά απέναντι στους ολιγαρχικούς που κυριαρχούνται από το πάθος των τιμών και του χρήματος. Μισεί τους τυράννους: ο τύραννος είναι μια συμφορά σταλμένη από τον θεό, είναι το χειρότερο από τα άγρια ζώα. δέχεται όμως τη μετριοπαθή δημοκρατία, όπως αυτή ήταν την εποχή του Σόλωνα και του Κλεισθένη στην Αθήνα και θαυμάζει το καθεστώς της Σπάρτης. Για τον Πλούταρχο δεν αρκεί να είναι κανείς πλούσιος. ο πλούτος πρέπει να συνοδεύεται από αρετές, αξίες και ικανότητες.

Τα “Πολιτικά Παραγγέλματα” παρουσιάζουν μια ανάλυση όλων των αρετών που πρέπει να κοσμούν τον καλό πολιτικό, ο οποίος θα εξασφαλίσει τη σωστή διοίκηση της πόλης του, γιατί όταν οι άρχοντες δεν είναι αυτοί που πρέπει, οι πόλεις κακοδιοικούνται και υποφέρουν από εσωτερικές έριδες. Η δημόσια ζωή είναι κάτι «ιερό και σπουδαίο», όπου μπορεί κανείς να αποδείξει την αξία και τις ικανότητές του. είναι η πιο καλή ευκαιρία που παρουσιάζεται για το καλό της πατρίδας. Αντίθετα από τους Επικούριους που διδάσκουν τη μη συμμετοχή στις δημόσιες υποθέσεις, ο Πλούταρχος ακολουθώντας την παράδοση που κληροδοτήθηκε από τον Πλάτωνα και τον Αριστοτέλη, δηλώνει με έμφαση ότι η πολιτική δραστηριότητα είναι η πιο ταιριαστή για τον άνδρα. Από την αρχή κιόλας του έργου θυμίζει στον αποδέκτη των συμβουλών του ότι η πολιτική είναι η ανώτερη φιλοσοφική δραστηριότητα. Αυτό σημαίνει ότι δεν είναι ένα χόμπι ή μια εμπορική πράξη, αλλά μια ηθική υποχρέωση. Ζήλος, πρόνοια και φροντίδα για τα κοινά, επαγρύπνηση, αρετή και μετριοπάθεια είναι τα προσόντα με τα οποία ο πολιτικός θα κερδίσει την εμπιστοσύνη και την αγάπη των συμπολιτών του. Παραθέτουμε τώρα μια σύνοψη των αρετών που, κατά τον Πλούταρχο, πρέπει να κοσμούν τον άνδρα ο οποίος θέλει να διακριθεί στην πολιτική αρένα: α) Η αρχική επιλογή του πολιτικού πρέπει να στηρίζεται στη λογική και να εμπνέεται από την επιθυμία του να πραγματώσει το αγαθό. Στην ιδεολογία του καλού πολιτικού δεν υπάρχει χώρος για την πλεονεξία, τα πάθη, τις επιθυμίες και τη φιλοδοξία. Η ζωή του πρέπει να είναι άμεμπτη για να εμπνέει εμπιστοσύνη στους πολίτες. β) Η ευγλωττία είναι το απαραίτητο συμπλήρωμα της γνώσης του αγαθού. Τον λόγο του πολιτικού πρέπει να τον διακρίνουν η ανεπιτήδευτη εκφραστικότητα, η παρρησία, η χάρη, η σοβαρότητα, η πρωτοτυπία και η πειστικότητα. γ) Ο πολιτικός δεν πρέπει βέβαια να απομακρύνει από κοντά του τους φίλους του, αλλά ούτε πρέπει να υποκύπτει κάθε φορά στις παράλογες απαιτήσεις τους. Χρειάζεται τους φίλους σαν εργαλείο, χωρίς να καλύπτει τα λάθη τους και χωρίς να τους κάνει ιδιαίτερες εξυπηρετήσεις, εκμεταλλευόμενος τη θέση του. Προηγείται το συμφέρον της πατρίδας και όχι το προσωπικό. δ) Στη διακυβέρνηση της πόλης πρέπει να είναι πρόθυμος να προσφέρει τις υπηρεσίες του, αναλαμβάνοντας ο ίδιος ακόμη και “ταπεινές” αποστολές. Πρέπει επίσης να σέβεται τα νόμιμα αξιώματα και να μην συγκεντρώνει στο πρόσωπό του όλες τις εξουσίες. Το καλύτερο είναι να ενημερώνεται για όλα και να έχει βοήθεια από συνεργάτες και ειδικούς. ε) Ο πολιτικός πρέπει να έχει αγάπη και ομοφρο12

ΙΑΝΟΥΑΡΙΟΣ - ΦΕΒΡΟΥΑΡΙΟΣ - ΜΑΡΤΙΟΣ 2017

σύνη με τους συνάρχοντες και να τον διακρίνει η μετριοπάθεια. στ) Πρέπει να είναι ανώτερος χρημάτων κατά τη διαχείριση των οικονομικών και να επιδιώκει τις ηθικές και όχι τις υλικές αμοιβές. Η πραγματική αμοιβή είναι η αγάπη και η εμπιστοσύνη του λαού, που πρέπει να την κερδίζει με την αξία του. ζ) Η εξαγορά εμπιστοσύνης και τιμών με παροχές συντελεί στη διαφθορά του λαού. ωστόσο, οι πλούσιοι πρέπει να είναι γενναιόδωροι, προσφέροντας τα αγαθά τους με ανιδιοτέλεια. Αντίθετα, ο πολιτικός που δεν διαθέτει πλούτη, όταν αναλαμβάνει αξιώματα, πρέπει να αποφεύγει τις δαπανηρές παροχές και να μην ανταγωνίζεται τους πλούσιους αλλά τους ενάρετους. η) Τέλος πρέπει να προσπαθεί να μετριάσει τα πάθη και τις παράλογες διεκδικήσεις και να αποθαρρύνει τους δημαγωγούς και τον λαό από λανθασμένες ενέργειες. Κοντά σε όλα αυτά πρέπει να επιλέγει τους καλύτερους συνεργάτες. Ο ιδανικός άρχοντας είναι ευπροσήγορος, είναι ταγμένος στην υπηρεσία όλων των πολιτών και εργάζεται για το κοινό καλό. Με ευχάριστη έκπληξη ο αναγνώστης διαπιστώνει

ότι το μικρό αυτό έργο του Πλουτάρχου όχι μόνο διατηρεί αναλλοίωτη την αξία του μέχρι σήμερα, αλλά και ότι ο χρόνος δουλεύει γι΄ αυτό, γιατί οι ιδέες του είναι περισσότερο χρήσιμες στη δική μας ταραγμένη εποχή των αλλεπάλληλων διαψεύσεων και των μεγάλων απογοητεύσεων και αμφισβητήσεων. Αυτός είναι ο λόγος για τον οποίο αυτή η μικρή πραγματεία διαβάστηκε πολύ και κατά την αρχαιότητα αλλά και κατά τους νεότερους χρόνους. Ειδική μάλιστα έκδοση του έργου επιχείρησε ο Αδαμάντιος Κοραής, προκειμένου να διδάξει τους Έλληνες οι οποίοι αγωνίζονταν έναν διπλό αγώνα, από τη μια να εκδιώξουν τον ξένο κατακτητή και από την άλλη να εγκαθιδρύσουν στην ελεύθερη πατρίδα ένα δημοκρατικό πολίτευμα. Δικαιολογημένα λοιπόν τα “Πολιτικά Παραγγέλματα” είναι ένα από τα πιο πολυδιαβασμένα κλασικά έργα, γιατί εκτός από ένα αστείρευτο απόθεμα αποφθεγμάτων και “παραθεμάτων” της αρχαίας σοφίας αποτελούν και ένα χρήσιμο ανάγνωσμα για τον σύγχρονο πολίτη και τον επίδοξο ή ενεργό πολιτικό. Γενικά, τα θέματα που φωτίζει με τη γνωστή οξυδέρκειά του ο φιλόσοφος της Χαιρώνειας απασχολούν διαχρονικά τον άνθρωπο.

***

ΤΗ ΓΛΩΣΣΑ ΜΕ ΠΑΡΕΔΩΣΑΝ ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΚΑΙ ΖΩΣΑ! Η «Μακεδονική»… αντεπίθεσι για την ορθότητα του «ΜΕ και ΣΕ» Κείμενο ΑΠΟΣΤΟΛΟΣ ΣΙΩΚΟΣ Ιατρός Έρευνα-Επιμ. ΟΛΓΑ ΣΙΩΚΟΥ-ΣΙΟΒΑ Δημοσιογράφος

Στον υπογράφοντα

δεν άρεσε καθόλου και δεν συμβιβάστηκε ποτέ με την ταπεινωτική και επώδυνη «απόσυρσι» του «ΜΕ» και του «ΣΕ» μας από τον προφορικό, τον γραπτό και τον καθημερινό μας λόγο. Πρόκειται ακριβώς γι’ αυτά τα ιστορικά και γραμματολογικά σωστότατα – ορθότατα «ΜΕ» και «ΣΕ» ημών των Μακεδόνων, των Θρακών και όλων γενικότερα των ΡΩΜΙΩΝ (των Νοτιοελλήνων αδελφών μας, επίσης και βεβαίως, συμπεριλαμβανομένων). Χωρίς καμιά αντίστασι, με μια απαράδεκτη ηττοπάθεια, ενδώσαμε στις ηλίθια χλευαστικές αναφορές κάποιων ψευδο-«πρωτευουσιάνων» που «κατασκευάζουν» την γλώσσα μας και την γραμματική της στα πολυθρονάτα, φαύλα συνηθέστατα, γραφεία τους και τα «αποσύρουμε» μέχρις εξαφανίσεως, δυστυχώς, απαξιωτικά καθημερινά. Κι εγκαταλείψαμε το «Εμένα ΜΕ το είπανε άνθρωποι μερακλήδες...» και το «ΣΕ είπα τα μελιτζανιά να μην τα ξαναβάλης πια...» των Δημοτικών μας τραγουδιών και χιλιάδες άλλες παραδοσια-

κές αναφορές για να μη μας… χλευάση κάποιος ΜΟΥ, ΣΟΥ, ΞΟΥδας… ότι θα «ΤΟΝ κάνουμε, λέει, κεφτεδάκια», ενώ αυτός ευχαρίστως και ευγενώς μπορεί να «ΜΑΣ κάνη ομαδικά κιμά και κεφτεδάκια» με όποια άλλη σύμβρασι επιθυμεί… Υπάρχει κανείς Μικρασιάτης ή Ευξείνιος Ρωμιός που θα μπορούσε να αλλάξη το «Τι ΣΕ μέλλει εσένανε από πού είμαι εγώ, απ’ το Καραντάσι, φως μου, ή απ’ το Κορδελιό. Τι ΣΕ μέλλει εσένανε κι όλο ΜΕ ρωτάς από ποιο χωριό είμαι εγώ αφού δε Μ’(Ε) αγαπάς..» Διανοείται κανείς ότι αντί αυτού του ΚαθάριουΔωρικού «ΣΕ» θα μπορούσε ένα άχρωμο, «του γλυκού νερού», ξεθωριασμένο «σου» να μεταφέρη το σύνολο της έκφρασης και την έντασι των συναισθήματων αυτής της ρωμιοπούλας;… (πάντως η γλυκύτατη Γλυκερία δεν υπέκυψε στις πιέσεις των δισκογραφικών εταιριών να το παραποιήση) 13

ΠΑΓΧΑΛΚΙΔΙΚΟΣ ΛΟΓΟΣ, Τεύχος 30ο

Και ακόμη βάλτε και ακούστε παλιές κασέτες από php?lid=1&pid=20&apprec=45 γάμους και πανηγύρια των γνήσιων λαϊκών οργανο«Εξετάζοντας το θέμα στην ιστορική του διάσταπαιχτών και απολαύστε την αυθεντικότητα, την περιε- ση, διαπιστώνουμε ότι η αρχαία δοτική πτώση (δίκτικότητα, την ομορφιά και το μεγαλείο των «ΜΕ» και δωμι τῷ πατρί, δός ἡμῖν σήμερον – λέγω τῷ φίλῳ, των «ΣΕ» των τραγουδιών και των διαλόγων. λέγει αὐτῷ ὁ Ἰησοῦς) ήδη από τα χρόνια τής ΑλεξανΕπισκεφθήτε την Κύπρο μας για όλα όσα σπουδαία δρινής Κοινής άρχισε να αντικαθίσταται στη χρήση έχει να μας προσφέρη, όσοι δεν το κάνατε ακόμα, και (στον προφορικό λόγο και σε πιο απλά κείμενα) πρώμιλήστε με τους αδελφούς μας εκεί ή εν ανάγκη συνα- τα και κυρίως από την αιτιατική, αργότερα δε και ντηθήτε με έναν Κύπριο στο περιβάλλον σας και ακού- από τη γενική. Παραδείγματα : τοὺς παῖδας (αντί δοστε απ’ το στόμα του αυθεντικότατα και αυθόρμητα τικής : τοῖς παισί) χρήματα ἐδωρήσατο (Θεοφάνης), τον απόηχο των αρχαιοελληνικών αλλά και μεταβυζα- καὶ εἰπῆς τὸν βασιλέα (αντί δοτικής : τῷ βασιλεῖ) ντινών μας εκφορών: «είπα ΣΕ» και όχι βεβαίως «είπα (Πορφυρογέννητος), ὁ οὖν Δαβὶδ τὴν ἑαυτοῦ χώραν ΣΟΥ»..(.1) οὐκ ἐδίδου τὸν βασιλέα (Πορφυρογέννητος), κακὴν Θα σταθούμε με ΔΕΟΣ λίγο διεξοδικότερα στο κο- βουλὴν τὸν ἔδωκαν (αντί δοτικής : τῷ ἔδωκαν) (Σπαρυφαίο τραγικό γεγονός της Ρωμιοσύνης, της Άλω- νέας), νά σε λείπῃ αἰσχύνη (αντί δοτικής : σοι λείπῃ), ἄν σε δώσῃ ὁ Θεὸς χάριτας σης της Πόλης του. Σ’ όλα εἰς τὸν κόσμον (αντί δοτιτα μήκη και τα πλάτη του κής : σοι δώσῃ) (Π. ΔιαθήΟρθόδοξου Χριστιανικού κη), κρασὶν ψωμὶν μηδὲν Κόσμου οι Ρωμιοί θρήνητὸν δώσουν (αντί δοτικής : σαν τον Μεγάλο Χαλασμό τῷ δώσουν) (Πρόδρομος).

– την Πτώσι της ΒασιλεύΑυτή η εξέλιξη είναι, ουσας. λοιπόν, χρονικά παλαιόΉταν τότε πού όσοι τερη και επικράτησε στο αδούλωτοι σκαρφάλωναν κωνσταντινοπολίτικο ιδίστις βουνοκορφές για μία ωμα και στα βόρεια ελληστάλα Λευτεριάς και Πενικά ιδιώματα, ακολουθώρηφάνιας – ήταν τότε που ντας μια γενικότερη τάση παραξενευμένοι γύρευαν ΕΡΤ «αλάτι και πιπέρι» Κυριακή 21/8/2016. της Ελληνικής να γενικεύαπό τα πουλιά εξήγησι γιαΧΡΟΝΗΣ ΑΗΔΟΝΙΔΗΣ – Τραγούδια της Θράκης μας. σει στη σύνταξη των ρητί έχασαν τον πρωτινό τους μάτων και των προθέσεων τον κελαηδισμό και αυτά απαντούσαν μεταφέροντας παντού στην Οικουμένη τη χρήση της αιτιατικής στη θέση της παλαιάς δοτιτο θλιβερό μαντάτο της Μεγάλης Συμφοράς «…Για- κής αλλά –σε μεγάλη έκταση– και στη θέση της πατί ΜΕ κόψαν τα φτερούδια μου, ΜΕ πήραν την λαλιά λαιάς γενικής.». Αλλά, προσθέτουμε, όχι μόνον στα Κωνσταντινομου… ΜΑΣ πήρανε την Πόλι μας και την Αγιά Σοφιά πολικά και στα Βόρεια ελληνικά ιδιώματα γιατί συναντώνται και στα κεντρικά και στα νοτιότερα και στα μας… νησιωτικά και παλαιότερα και πλέον πρόσφατα μάλιΚλαίει πικρά η Παναγιά…» Και τα Πουλιά κι η Παναγιά κι οι Λαγκαδιές κι οι στα… Υπάρχουν ηχηρότατα παραδείγματα: Αετοί ΔΕΝ… καταλαβαίνουν από Μου, Σου, Ξούδικα, Ο Γέρος του Μωριά, ο γηραιός τότε Στρατηγός ψευτοφτιασίδια. Για όποιον επιθυμεί επιστημονικότερη τεκμηρίω- Κολοκοτρώνης, στην προς τους νέους ομιλία του σι μπορεί να ανατρέξη στις Άγιες Γραφές καθώς και στην Πνύκα, στις 8 Οκτωβρίου 1838, χρησιμοποιεί σε Αλεξανδρινά και μεταγενέστερα ιστορικά κείμενα, κατ’ αποκλειστικότητα την αιτιατική μας. Λέει π.χ. « όπου υπάρχουν αναρίθμητες αναφορές με ΜΕ και ΣΕ Και όταν έλεγες «ΤΟΝ» Κώστα (και ΟΧΙ όταν έλεγες του Κώστα) να δώσει χρήματα δια τας ανάγκας και με ΜΑΣ και ΣΑΣ και ΟΧΙ με «μου» και «σου». Δανειζόμαστε σχετική αναφορά και παραδείγ- του έθνους...» Αλλάξτε τον «Κώστα» του Κολοκοτρώνη με τον ματα από παλαιότερη ανάρτησι του Μπαμπινιώτη: http://www.babiniotis.gr/wmt/webpages/index. «Κωνσταντή» της Θράκης και ακούστε μελωδικά αυτή (1) Αγαπητέ Απόστολε, …Το "σε είπα κλπ" απορρέει από το "είπα σε σένα " γι αυτό και το ορθό "σε είπα...". Το "σου είπα..." από πού βγαίνει; Γι αυτό και οι Κύπριοι ακόμα λένε"είπα σε"

δηλαδή: "σε είπα" κι όχι "είπα σου". κ.ο.κ.(…). Γιάννης Τζαφέττας, 22-4-2016.

14

ΙΑΝΟΥΑΡΙΟΣ - ΦΕΒΡΟΥΑΡΙΟΣ - ΜΑΡΤΙΟΣ 2017

τη φορά τον Χρόνη Αηδονίδη: …η μάννα του τον Κωνσταντή τον έλουζε, τον χτένιζε..(και τον προσέφερε και διάφορες άλλες μητρικές περιποιήσεις)...και «ο δάσκαλος, που δίδασκε γράμματα «ΤΟΝ» μαθαίνει..(Δεν «του» μαθαίνει..«ΤΟΝ» μαθαίνει) Ανατρέχουμε στον Ρήγα Φεραίο: «Νέα Πολιτικὴ Διοίκησις», Τὰ δίκαια τοῦ ἀνθρώπου, § 32: Τὸ δίκαιον τοὺ νὰ δίδῃ ὁ κάθε πολίτης ἔγγραφον καὶ νὰ προσκλαίεται διὰ καμίαν ἐνόχλησιν ὁπου τῷ γίνεται πρὸς ἐκείνους ὁπου ἔχουν τὴν ἐξουσίαν τοὺ ἔθνους εἰς τὸ χέρι τους, δὲν ἔχει νὰ ἐμποδίζεται κατ’ οὐδένα τρόπον, μήτε νὰ «ΤΟΝ» εἰποῦν πὼς δὲν εἶναι καιρὸς ἢ τόπος, ἀλλ’ ὁποῖαν ὥραν καὶ ἄν πηγαίνῃ ὁ παραπονούμενος πολίτης εἶναι δεκτὴ ἡ ἀναφορά του. Και στον Θεόδωρο Καΐρη (Άνδριος ιερέας, φιλόσοφος, πολιτικός, συγγραφέας και αστρονόμος, 1784-1853, συνεργάτης και φίλος του Αδαμάντιου Κοραή, με πολυετείς πανεπιστημιακές σπουδές στην Ευρώπη): Πρακτικά Συμποσίου του Εθνικού Ιδρύματος Ερευνών (Άνδρος 1984), Αθήνα 1988, σελ. 45: Ἡ δεκαετὴς πεῖρα μου ἐν τῷ Γυμνασίῳ Κυδωνιῶν «ΜΕ» ἐδίδαξεν πόσον οἱ μαθηταὶ οἱ ὁποῖοι γίνονται ἐκ περιτροπῆς καθηγηταί… διδάσκονται καὶ αὐτοὶ διδάσκοντες τοὺς ἀλλους. Κι όλα αυτά τα παραπάνω στη συνέχεια των ύστερων βυζαντινών και μεταβυζαντινών χρόνων, όπου συναντούμε πάμπολλα κείμενα λογίων στα οποία, μετά την προοδευτική αχρησία της δοτικής, χρησιμοποιούν το «ΜΕ» και το «ΣΕ» ορθότατα και κατ’ αποκλειστικότητα. Παραθέτουμε ένα πλέον πρόσφατο... Κάντε παρακαλώ τον κόπο και διαβάστε το παρακάτω κείμενο ενός διακεκριμένου λογίου – εκπαιδευτικού των αρχών του προηγουμένου αιώνα, ο οποίος αλληλογραφεί με φίλο του επίσης λόγιο του αυτού επιπέδου σχετικά με την ανάληψι της διεύθυνσης της Αθωνιάδας Σχολής του Αγίου Όρους στα 1932.

Επομένως, όποιος από μας -είτε βόρειος, είτε νότιος, είτε νησιώτης - «παρασυρμένος από τον συρμό» αρνείται το «ΜΕ» και το «ΣΕ» μας, αρνείται το γάλα της μάνας του και αυτό δεν συγχωρείται. Με ιδιαίτερη ικανοποίησι, επιτρέψτε μας να παραθέσουμε στο σημείο αυτό τις επί του θέματος απάντηση του ομοτίμου καθηγητού του Πανεπιστημίου Αθηνών Γεωργίου Μπαμπινιώτη σε σχετική προσωπική μας προς αυτόν επίστολή (Θεσσαλονίκη 9-6-2016), με κοινοποπίηση των απόψεών μας «περί του ΜΕ και ΣΕ».

From: Μπαμπινιώτης Γεώργιος [mailto:gbabiniotis@ ARSAKEIO.GR] Sent: Thursday, June 9, 2016 1:30 PM To: siokos.apo@gmail.com Περί τού θέματος έχω μιλήσει, από γλωσσολογικής πλευράς, επανειλημμένως. Σε μια από τις προσεχείς εκπομπές μου στο ΒΗΜΑ FM (Τα 5λεπτα τής γλώσσας 10.55/ 15.55) θα μιλήσω πάλι για το θέμα. Η θέση μου είναι ότι και οι δύο χρήσεις (αιτιατική των Βορείων ιδιωμάτων και γενική των νοτίων ιδιωμάτων) είναι σωστές, αφού και οι δύο αποτελούν γλωσσική εξέλιξη τής αρχαίας δοτικής. Τονίζω δε πάντοτε (με παραδείγματα) ότι η χρήση αιτιατικής στη θέση τής δοτικής προηγήθηκε τής εξέλιξης σε γενική. Αυτή είναι η ορθή γλωσσολογική εκτίμηση. Στη γραμματική-σύνταξη δεν υπάρχει (σε τέτοιες περιπτώσεις διαφορετικής κατανομής) καλύτερη και χειρότερη, σωστή και λανθασμένη χρήση. Έχουν και οι δύο ίσα δικαιώματα. Γ. Μπαμπινιώτης Κι εμείς, ύστερα από ΟΛΑ αυτά, χωρίς ίχνος σεβασμού στην ζώσα αδιάκοπη στον χρόνο γλωσσική παράδοσι των γονιών μας, είτε αγράμματων είτε «γραμματιζόμενων», ΕΝΔΙΔΟΥΜΕ ανενδοίαστα και ηττοπαθώς στις …πιέσεις και τους ανερμάτιστους χλευασμούς των «ΜΟΥ» και «ΣΟΥ» και «ΞΟΥδων». Και το ερώτημα που αβίαστα προκύπτει εξ όλων αυτών: Η Ελληνική γραμματική βρίθει διπλών τύπων, ΓΙΑΤΙ στο συγκεκριμένο θέμα οι γραφειοκράτορες, γραμματικοπλάστες δεν επιτρέπουν τουλάχιστον την χρήσι και των δυο τύπων «ΜΕ» και «ΣΕ», «ΜΟΥ» και «ΣΟΥ» ; ΓΙΑΤΙ απαγορεύεται και δεν συμπεριλαμβάνεται στην διδασκόμενη γραμματική των σχολείων μας και τιμωρείται στις βαθμολογίες η χρήσι τους;

"Μονὴ Βλατάδων 14 Ἰουλίου 1932 Ἀγαπητὲ Ἀρκάδιε «εὐλόησον» Μιὰ φορά, κάτι Σὲ εἶπα, γιὰ νὰ ἐργασθῶμεν περί «πνευματικὰ πράμματα», ἤ γοῦν (Σχολάς, Ἀκαδημίας, Τυπογραφεῖα) κ.τ.τ. καὶ μὲ ἀπήντησες- «ἐχόρτασα τὴν καλογερικὴν ἀχαριστίαν» ὅπερ ἦν μεθερμηνευόμενον «ἄφησέ με ἥσυχον»-. Ἅμ «ποσάκις φορές» δὲν τὸ εἶπα κ᾽ ἐγώ, καὶ ὅμως, «ἐπανέρχομαι ὡς ἡ κύων ἐπὶ τὸ ἐξέραμα»...Ἰ ω α κ ε ὶ μ Ἰ β η ρ ί τ η ς "

Σ.Σ. 1. Τηρήθηκε η ορθογραφία του συντάκτη.

2. Τη μελέτη πλήρη μπορείται να τη δείτε στο facebook του κ. Αποστόλου Σιώκου: www.facebook.com/apostolos.siokos Το e-mail του: siokos.apo@gmail.com

(Το απόσπασμα της επιστολής προέρχεται από δημοσίευμα φίλου, περί της Αθωνιάδος) 15

ΠΑΓΧΑΛΚΙΔΙΚΟΣ ΛΟΓΟΣ, Τεύχος 30ο

Η ΟΛΥΝΘΟΣ Από την αρχαιότητα μέχρι σήμερα ΜΑΡΙΑ ΑΝΑΣΤΑΣΙΑΔΟΥ Χημικός

Η Όλυνθος

είναι αρχαία πόλη της Χαλκιδικής, χτισμένη σε μια εύφορη πεδιάδα, στο μυχό του κόλπου της Τορώνης, σε απόσταση 60 σταδίων (11,5 χλμ περίπου) από την Ποτίδαια και 4 χλμ από τη θάλασσα.

ακού πολέμου η ανάπτυξη του κοινού ήταν γρήγορη. Γύρω στο 390 π.Χ. βρίσκουμε τους Χαλκιδείς να συνάπτουν σημαντική συμφωνία με το βασιλιά της Μακεδονίας Αμύντα και μέχρι το 382 είχαν συμπεριλάβει στο κοινό των Χαλκιδέων πολλές ελληνικές πόλεις δυτικά του Στρυμόνα, μεταξύ των οποίων και η Πέλλα. Ιστορικά στοιχεία Εκείνη τη χρονιά (382 π.Χ.) η Σπάρτη ενέδωσε στις Η τοποθεσία κατοικείται από τη Νεολιθική Εποχή εκκλήσεις της Ακάνθου και της Απολλωνίας, οι οποίες (5300-4500 π.Χ.). Η λέξη "Όλυνφοβούνταν ότι θα καταλαμβάνοθος" είναι προελληνική και σηνταν από τους Χαλκιδείς, να εκμαίνει, πιθανόν, "αγριοσυκιά". στρατεύσει εναντίον της ΟλύνΣύμφωνα με την παράδοση ονοθου. Μετά από τριετή πόλεμο μάστηκε έτσι από τον Όλυνθο, χωρίς νικητή, οι Χαλκιδείς συμγιο του ποτάμιου θεού Στρυμόφώνησαν να διαλύσουν το κοινό να. Ο Ηρόδοτος αναφέρει ότι η (379). H "διάλυση" ήταν τυπική, πόλη κατακτήθηκε από τους Βοτγιατί βρίσκουμε δύο χρόνια αργότιαίους της Ημαθίας τον έβδοτερα το κοινό ανάμεσα στα μέλη μο αιώνα π. Χ., θρακική φυλή, οι της Αθηναϊκής ναυτικής συμμαοποίοι την κατείχαν μέχρι το 479 χίας (378-7). Είκοσι δύο χρόνια π.Χ.. Εκείνη τη χρονιά ο Πέραργότερα, κατά τη βασιλεία του σης στρατηγός Αρτάβαζος υποΦιλίππου στη Μακεδονία, ο Δηπτεύθηκε ότι ετοιμαζόταν απομοσθένης παρουσιάζει την Όλυνστασία της πόλης από το Μεγάλο θο ισχυρότερη από την εποχή Βασιλιά. Ο Αρτάβαζος κατέσφαπριν την Σπαρτιατική εκστρατεία. ξε τους κατοίκους και παρέδωσε Η πόλη, κατά γενική παραδοχή, την έρημη πόλη στους Χαλκιδείς ήταν πρώτου μεγέθους και το κοιτων πέριξ. Ως μέλος της Αθηναϊνό περιλάμβανε 32 πόλεις.Στον κής Συμμαχίας, η Όλυνθος πρέπει πόλεμο που ξέσπασε ανάμεσα να ήταν σχετικά ασήμαντη, γιαστην Αθήνα και τους συμμάχους τί φέρεται να συνεισφέρει 2 τάτης, το 357-55, η Όλυνθος ήταν λαντα, ενώ οι γειτονικές Σκιώνη, αρχικά σύμμαχος του Φίλιππου. Επιτύμβια στήλη με ελληνική επιγραφή Μένδη και Τορώνη έδιναν 9, 8 και Αργότερα, θορυβημένοι οι Χαλ6 αντίστοιχα.Το 432 γίνεται έδρα κιδείς από την αύξηση της δύνατου κοινού των Χαλκιδέων, το οποίο σχηματίστηκε μης του Φίλιππου, σύναψαν συμμαχία με την Αθήνα με παρότρυνση του Περδίκκα, βασιλιά των Μακεδό- αλλά, παρά τις προσπάθειες της τελευταίας και ειδινων, με αποτέλεσμα να μετοικίσουν αρκετοί Χαλκιδείς κά του Δημοσθένη, η πόλη παραδόθηκε στο Φίλιππο από γειτονικούς οικισμούς. Την ίδια χρονιά αποσπά- (348), ο οποίος την κατέσκαψε. ται από την Αθηναϊκή συμμαχία. Ο Βρασίδας τη χρηΑρχαιολογικά στοιχεία σιμοποίησε ως βάση για την εκστρατεία του το 424. Η πόλη των κλασικών χρόνων ήταν δομημέΤον 4ο αι. αποκτά σημαντική πολιτική δύναμη, ως κε- νη σύμφωνα με το Ιπποδάμειο σύστημα, σε έκταση φαλή του κοινού των Χαλκιδέων. Έχουν βρεθεί νομί- 600x300μ., με οικοδομικά τετράγωνα που χωρίζονταν σματα του κοινού που χρονολογούνται, με βεβαιότη- από οριζόντιες και κάθετες οδούς. Αξιοσημείωτο είτα από το 405 π.Χ. Αναμφισβήτητα, λοιπόν, το κοινό ναι ότι δεν έχει βρεθεί το θέατρο της πόλης. Τα σπίιδρύθηκε πριν το τέλος του 5ου αι. και το κίνητρο σχη- τια είχαν δύο ορόφους, με εσωτερική αυλή. Στα νότια ματισμού του ήταν η αυτοπροστασία από ενδεχόμενη βρισκόταν η αγορά και στα ανατολικά τα σπίτια των Αθηναϊκή επίθεση. Μετά το πέρας του πελοποννησι- πλουσίων. Ανάμεσα στις επαύλεις που ανασκάφηκαν 16

ΙΑΝΟΥΑΡΙΟΣ - ΦΕΒΡΟΥΑΡΙΟΣ - ΜΑΡΤΙΟΣ 2017

είναι αυτές της Αγαθής Τύχης, του Ηθοποιού, καθώς τοποιηθεί. Και αυτό επειδή η κατάσταση των αρχαίων επίσης και των Διδύμων Ερώτων. Σε αυτές βρέθηκαν λειψάνων ήταν τέτοια που δεν επέτρεπε την αποκατάψηφιδωτά δάπεδα, αγγεία, κοσμήματα και πήλινα ει- στασή τους στην αρχική τους θέση. Αυτό έγινε κατορδώλια. Τα πρώτα αρχαιολογικά ευρήματα ήρθαν στο θωτό μόνο με βάση τα σχέδια, τις φωτογραφίες και τις φως το 1928. Πολύ κοντα στο χωριο, το 1928, ο αμερι- περιγραφές του αμερικανού αρχαιολόγου. κάνος καθηγητής Ντ. Ρομπισον εφερε στην επιφανεια Αρχαιολογικό Μουσείο Ολύνθου μετα από ανασκαφες την αρχαια πολη της Ολυνθου. Στον αρχαιολογικό χώρο της αρχαίας Ολύνθου λειΜεγαλόπνοο πρόγραμμα τουργεί από το 1998 Αρχαιολογικό Μουσείο. Σκοπός Είναι ευτύχημα που ο αμερικανός ανασκαφέας δεν του μουσείου είναι να δώσει μια ολοκληρωμένη εικόνα αρκέστηκε μόνο στην ανασκαφή, αλλά προχώρησε και στους επισκέπτες για την ιστορία της αρχαίας πόλης στη δημοσίευσή της. Ετσι εμπλούτισε την αρχαιολο- αλλά και να περιγράψει τις ανασκαφές και την αναγική βιβλιογραφία με πολλούς και ογκώδεις τόμους, στήλωση. Όλα αυτά γίνονται αποκλειστικά με οπτικοέδωσε πλήθος νέων γνώσεων, κυρίως σχετικά με την ακουστικά μέσα. οικιστική αρχιτεκτονική και τον ιδιωτικό βίο των αρΤο νόμισμα της Ολύνθου χαίων Ελλήνων, και συνέβαλε ουσιαστικά στη σωτηΗ Όλυνθος είχε κόψει νόμισμα, και αρκετά αρχαία ρία της αρχαίας πόλης. Δυστυχώς όμως δεν φρόντι- κέρματα έχουν διασωθεί. σε για τη συντήρηση των • Το αργυρό Φοινικικό τόσο σημαντικών αρχαιτετράδραχμο της εποχής ολογικών λειψάνων που του 4ου αι. π.Χ. απεικονίαποκάλυψε, πράγμα για το ζει τον δαφνοφόρο Απόλοποίο βέβαια τη μεγαλύλωνα. Η πίσω όψη φέρει τερη ευθύνη φέρει η ελλητην επιγραφή [Χ]ΑΛ, ΚΙΔ, νική πολιτεία. Αν κάποιος ΕΩΝ στο επάνω, δεξιό και είχε επισκεφθεί την αρχαία αριστερό άκρο αντίστοιχα Ολυνθο πριν από το 1990, και απεικονίζει μια επτάσίγουρα δεν θα μπορούσε χορδη φόρμιγα. Το κέρμα να ξεχωρίσει τις κατόψεις έχει διάμετρο 24 χιλ. και ζυτων αρχαίων σπιτιών. γίζει 14,33 γραμ.. Τα ερείπια, εκτεθειμέΣύγχρονη Όλυνθος να, χωρίς προστασία, για Σε όλη τη διάρκεια της μεγάλο χρονικό διάστημα τουρκοκρατίας το όνοΜωσαϊκό σε οικία στην Ακρόπολη της Ολύνθου, στα καιρικά φαινόμενα, είμα του χωριού ήταν Μυαπεικονίζει τον Βελλεροφόντη χαν κατά ένα σημαντικό ριόφυτο. Διοικητικά υπαμέρος διαλυθεί και καταστραφεί. Σε αυτό συνετέλεσε γόταν στο ναχιγιέ της Καλαμαριάς[2]. Η σύγχρονη και η άγρια βλάστηση, η οποία επιπλέον καθιστούσε Όλυνθος είναι μεγάλος οικισμός με 1.131 κατοίκους τα αρχαία «αόρατα». Ο σημαντικός αυτός αρχαιολο- το 2001. Σε μικρή απόσταση από την επαρχιακή οδό γικός χώρος, από τους σπουδαιότερους όχι μόνο στη Νέων Μουδανιών- Γερακινής βρίσκεται η Νέα ΌλυνΒόρειο Ελλάδα αλλά και σε ολόκληρο τον αρχαίο ελ- θος, που ιδρύθηκε από πρόσφυγες από την Ανατολιληνικό κόσμο, είχε καταδικαστεί σε αργό όσο και βέ- κή Θράκη και τη Μικρά Ασία. Σήμερα αποτελεί τοβαιο θάνατο. πική Κοινότητα του δήμου Πολυγύρου στο νομό Από το 1990 όμως, χάρη σε ενέργειες της αείμνη- Χαλκιδικής. Απέχει από τον Πολύγυρο 24 χιλιόμεστης Ιουλίας Βοκοτοπούλου, τότε προϊσταμένης της τρα. Είναι σε πεδινή περιοχή. Παράγονται: βρώσιμη ΙΣΤ' Εφορείας Προϊστορικών και Κλασικών Αρχαι- ελιά, αγουρέλαιο και φιστίκια. Εκτός από τη γεωργία, οτήτων, βρίσκεται σε εξέλιξη ένα μεγαλόπνοο πρό- κύρια ασχολία είναι και η κτηνοτροφία. Στον οικισμό γραμμα, που αποβλέπει στη συντήρηση, αποκατάστα- λειτουργεί Νηπιαγωγείο, Δημοτικό Σχολείο, αγροτιση και ανάδειξη του σπουδαίου αυτού αρχαιολογικού κό ιατρείο, ενώ δραστηριοποιείται Πολιτιστικός Σύλχώρου, με άλλα λόγια στη σωτηρία του. Μάλιστα από λογος, ο οποίος διοργανώνει εκδηλώσεις, όπως τη το 1994 η όλη προσπάθεια εντάχθηκε στα Περιφερει- Γιορτή Ελιάς, η οποία διαρκεί τρεις ημέρες. Σημαακά Επιχειρησιακά Προγράμματα και χρηματοδοτείται ντικές εορτές είναι του Αγίου Αθανασίου (2 Μαΐου), από την Ευρωπαϊκή Ενωση και το ελληνικό υπουργείο του Αγίου Γεωργίου (23 Απριλίου), όπου και γίνονται Πολιτισμού. πανηγύρια με κουρμπάνια. Επίσης πανηγυρίζουν τα Πρέπει εδώ να σημειωθεί ότι αν δεν υπήρχε η δη- εξωκλήσια των Αγίων Αναργύρων (01 Ιουλιου), του μοσίευση του Robinson το παραπάνω πρόγραμμα θα Προφήτη Ηλία (20 Ιουλίου) και της Παναγίας της ήταν εξαιρετικά δύσκολο, αν όχι αδύνατον, να πραγμα- Θρηνοδούσας (23 Αυγούστου).

17

ΠΑΓΧΑΛΚΙΔΙΚΟΣ ΛΟΓΟΣ, Τεύχος 30ο

ΙΤΑΜΟΣ: ΕΝΑ ΞΕΧΩΡΙΣΤΟ ΔΕΝΔΡΟ 2.000 ΕΤΩΝ ΣΤΟΝ ΙΤΑΜΟ (ΝΤΡΑΓΟΥΝΤΕΛΗ) ΤΗΣ ΣΙΘΩΝΙΑΣ ΕΠΙΜΕΛΕΙΑ ΜΙΧΑΗΛ ΘΕΜ. ΚΑΡΤΣΙΩΤΗ Προέδρου του Παγχαλκιδικού Συλλόγου

Όπως είναι

γνωστό, ο ορεινός όγκος που αποτελεί τη ραχοκοκαλιά της Σιθωνίας φέρει το όνομα Ίταμος και στην τοπική λαλιά Ντραγουντέλης. Το όνομα το έχει πάρει από τo ομώνυμο και σπάνιο δένδρο που φύεται εκεί, τον ίταμο (επιστημονική ονομασία taxus baccata) και που κατά τους υπολογισμούς των ειδικών είναι 2.000 ετών. Πρόκειται για αειθαλές δένδρο που, παρόλο που ανήκει στην κατηγορία των κωνοφόρων, δεν παράγει ρητίνη και οι καρποί του δεν είναι κώνοι. Είναι χυμώδεις και έντονα κόκκινοι. Γενικά το φυτό ίταμος ζει 2.0003.000 χρόνια, φθάνει μέχρι 28 μ. ύψος και διάμετρο κορμού μέχρις 7 μ. Στην Ελλάδα σώζονται λίγα άτομα, στη δε Χαλκιδική, ο ίταμος του Ιτάμου, είναι ο μοναδικός προαιώνιος. Στην ίδια περιοχή συναντώνται και άλλα άτομα του είδους, κατά πολύ νεότερα, καθώς και σε άλλα δάση της Χαλκιδικής, όπως στο δάσος της Βαρβάρας (Κρυονέρι), του Ταξιάρχη (όπου υπάρχει και τοπωνύμιο Ίταμος) και ίσως και αλλού. Το δένδρο ευδοκιμεί κοντά σε σκιερά και δροσερά μέρη (ρυάκια) και σποραδικά μέσα σε δάση με άλλα δένδρα κυρίως κωνοφόρα. Γενικά όμως το δένδρο τείνει προς εξαφάνιση Ο ίταμος είναι παράξενο δένδρο. Όλα τα μέρη του είναι δηλητηριώδη, εκτός από το σαρκώδες μέρος του καρπού του. Αρκούν π.χ. λίγα χλωρά ή ξεραμένα φύλλα να φάει ένα άλογο για να δηλητηριασθεί αμέσως. Ο ίταμος προκαλεί το θάνατο αλλά δεν πεθαίνει. Είναι αιώνιος. Στους ευρωπαϊκούς λαούς (Κέλτες) ο ίταμος θεωρούνταν δέντρο προστασίας ενάντια στο κακό. Γι’ αυτό, αλλά και λόγω της μακροζωίας του φυτευόταν παλαιότερα σε νεκροταφεία και εκκλησίες που συμβόλιζε μέσο σύνδεσης με τους προγόνους.Οι άνθρωποι είχαν πάντα μια αμφιλεγόμενη σχέση με το δένδρο που ταλανευόταν μεταξύ της λατρείας και της καταστροφής. Το ξύλο του είναι πολύ σκληρό και ανθεκτικό και χρησιμοποιήθηκε στο παρελθόν για να κατασκευάζονται τροχοί, ιερά γλυπτά, τόξα και δόρατα. Ο Χέλμουτ Μπάουμαν στο έργο του Η Ελληνική χλωρίδα στον μύθο, την τέχνη και τη λογοτεχνία αναφέρει για τον ίταμο: «…Ο ίταμος ήταν αφιερωμένος στις Ερινύες, τις χθό-

νιες θεότητες της εκδίκησης και της κακίας, που τιμωρούσαν τις ανθρώπινες ασέβειες με το δηλητήριο αυτού του δένδρου. Η τοξικότητά του ήταν γνωστή από πολύ παλιά. Η Άρτεμις χρησιμοποίησε βέλη δηλητηριασμένα με ίταμο και με αυτά σκότωσε τα παιδιά της Νιόβης, που καυχιόταν για την πολυτεκνία της σε σύγκριση με τη Λητώ (Όμηρος Ιλιάδα 11.24.607). Η ΄Αρτεμις λατρευόταν ανάμεσα σε άλλους και σε ένα ναό, που βρισκόταν μέσα σε ένα δάσος από ίταμους, στο όρος Αρτεμίσιο της Πελοποννήσου. Σήμερα το βουνό αυτό είναι ξερό και δεν υπάρχουν παρά ελάχιστα φτωχά απομεινάρια από το περήφανο δέντρο». Σύγχρονες έρευνες έχουν δείξει ότι το ξύλο, ο φλοιός, οι τρυφεροί βλαστοί, οι βελόνες και τα σπέρματα είναι δηλητηριώδη γιατί έχουν μια τοξική ουσία την ταξόλη, που έχει παραλυτική επίδραση στην καρδιά και η οποία προκαλεί το θάνατο στα ζώα που καταναλώνουν αυτά τα μέρη του φυτού. Οι ξερές μάλιστα βελόνες είναι πιο δηλητηριώδεις από τις νωπές. Αυτή την ταξόλη λοιπόν έχουν απομονώσει σήμερα οι επιστήμονες και αφού την παρήγαγαν πλέον εργαστηριακά την παρέδωσαν στη ιατρική για θεραπευτικούς σκοπούς. ΕΠΙΛΟΓΟΣ Ο δικός μας ίταμος, που βρίσκεται ψηλά στην ομώνυμη δασική θέση (Ντραγουτέλι), έχει επισημανθεί από την αρμόδια δασική Αρχή, έχει περιφραχθεί με ένα χαμηλό κράσπεδο όπως φαίνεται στη φωτογραφία και αξίζει κανείς να ανεβεί ως εκεί να τον θαυμάσει. Αποτελεί ένα ακριβό δώρο της φύσης στη ΧαλκιΔική μας και θα ήταν άδικο να μην το αναδείξουμε και να μην το γνωρίσουμε από κοντά μέσα στο δικό του φανταστικό περιβάλλον, αφού είναι 2000 ετών. Σημειώνεται ότι σε όλη τη ραχοκοκαλιά του βουνού κατασκευάστηκε πέρυσι ένας πολύ φαρδύς αμαξιτός δρόμος, βατός σε όλες τις εποχές του χρόνου, αφού είναι στρωμένος με σύντριμμα, που διευκολύνει την επίσκεψη στο πανέμορφο βουνό της Σιθωνίας. Ο δρόμος αρχίζει από τη Νικήτη (Εργαστάσιο μελισσοκομικού Συνεταιρισμού)και καταλήγει στη Συκιά στη Σάρτη και στην Τορώνη. Είναι συνολικού μήκους 30 χλμ. περίπου. ΠΗΓΗ dasarxeio 18

ΙΑΝΟΥΑΡΙΟΣ - ΦΕΒΡΟΥΑΡΙΟΣ - ΜΑΡΤΙΟΣ 2017

ΖΑΧΟΣ Κ. ΕΥΣΤΑΘΙΑΔΗΣ Ο… διάδοχος του Γ. Παπανικολάου στον «Παγχαλκιδικό» ΓΙΑΝΝΗΣ Δ. ΚΑΝΑΤΑΣ Εκπαιδευτικός - Συγγραφέας

Ο Ζάχος

Ευσταθιάδης (του Κωνσταντίνου ση της Χαλκιδικής από τους Τούρκους, ως μέλος του και της Μαρίας) γεννήθηκε στη Βαρβάρα Χαλκιδικής «Παγχαλκιδικού Συνδέσμου» μαζί με τον πρόεδρό του το 1875. Από μικρή ηλικία έδειξε πώς επρόκειτο για Γεώργιο Παπανικολάου συνόδευσαν τον πρώτο υποένα πολύ έξυπνο και προικισμένο παιδί, και ο πατέρας διοικητή Χαλκιδικής, Θεόδωρο Αγγελόπουλο, στην του τον έστειλε να σπουδάσει στη Θεσσαλονίκη, όπου έδρα της Υποδιοίκησης, τον Πολύγυρο3. παρέμεινε οικότροφος στη συγγενική οικογένεια ΚαΔιετέλεσε πρόεδρος του «Παγχαλκιδικού Συνδέτσαμένη. Ο πατέρας του εξάλλου πέθανε σχετικά νωρίς, αφήνοντας πίσω του δέκα ορφανά1, μεταξύ των σμου Θεσσαλονίκης» από τις αρχές του 1914, εκλεγείς κατά τις εκλογές του Συνδέσμου οποίων και τον Ζάχο. τον Μάρτιο του ίδιου έτους. Κατά την Στη Θεσσαλονίκη ο Ζάχος Ευσυνεδρίαση αυτή η Γενική Συνέλευσταθιάδης γράφτηκε στο Γαλλιση ανακήρυξε επίτιμο πρόεδρο του κό Γυμνάσιο Δελασάλ, έχοντας ως «Παγχαλκιδικού» τον επί πενταετία γυμνασιάρχη τον Αστριώτη και καπρόεδρο και ιδρυτή του Γεώργιο Παθηγητές τους Γρηγόριο Ωρολογά πανικολάου. Η πρώτη ενέργεια του (μετέπειτα μητροπολίτη ΣτρώμνιΖάχου Ευσταθιάδη, ως προέδρου, τσας), Ιωαννίδη κ.ά. και συμμαθητές ήταν να επισκεφθεί (Μάιος 1914) τους Αρ. Βλάχο, Δημοσθένη Χαρμαζί με το προεδρείο του Συνδέσμου, δαλιά, Άγγελο Αντωνιάδη, Γ. Χριτον Γενικό Διοικητή Μακεδονίας Θεστοδουλίδη, Αθανάσιο Οικονόμου μιστοκλή Σοφούλη, στον οποίο εξέκ.ά, γνωστούς τότε στην κοινωνία θεσε τα προβλήματα της Χαλκιδικής της Θεσσαλονίκης. Από το Δελαδίνοντας έμφαση στο συγκοινωνισάλ αποφοίτησε το 1896 και στη συακό. Συγχρόνως ζήτησε από τον Θ. νέχεια ασχολήθηκε με το εμπόριο. Ο Ζάχος Ευσταθιάδης Σοφούλη να επισκεφθεί τη ΧαλκιΑπέκτησε σημαντική κτηματική περιουσία και αναδείχθηκε σιγά-σιγά σε σημαντικό πα- δική και εξετάσει επιτοπίως τα προβλήματά της. Στη ράγοντα της Θεσσαλονίκης για περισσότερο από μι- θέση του προέδρου ο Ζ. Ευταθιάδης παρέμεινε μέχρι το ταραχώδες, για τη Θεσσαλονίκη και τη Χαλκιδισόν αιώνα2. Υπήρξε προσωπικός φίλος του Γεώργιου Παπανι- κή, έτος 1916, όπως προκύπτει από σχετικό δημοσίκολάου (Σκωτ) και ιδρυτικό μέλος του «Παγχαλκιδι- ευμα της «Φωνής της Χαλκιδικής» (10/7/1955)4. Απ’ κού Συνδέσμου» το 1909, και είχε ορισθεί αντιπρό- όσο είμαστε πάντως σε θέση να γνωρίζουμε, η δράση σωπος του συλλόγου για την περιοχή Ισβόρου (σήμ. του συνδέσμου, μετά το 1916 και για πολλά χρόνια, Στρατονίκη) στην Κεντρική οργάνωση της Θεσσαλο- υπήρξε υποτονική έως ανύπαρκτη.5 Έλαβε μέρος στις εκλογές του 1915 ως ανεξάρνίκης. Το Νοέμβριο του 1912, μετά την απελευθέρωΥποσημειώσεις: 1. Μεταξύ των αδελφών του Ζάχου αναφέρονται οι: Γαρουφαλλιά (σύζ. Κων/νου Ευθυμίου από Βαρβάρα), Ειρήνη (σύζ. Αθ. Αγραφιώτη από Βάβδο), Γιάγκος, Νάσος (έφυγε για Αμερική). Τον Γιάγκο (Γιάννη), σύμφωνα με την οικογενειακή παράδοση «τον σκότωσαν οι Πολυγυρινοί, με σκοπό τη ληστεία».

2.Στο βιβλίο «Ο πληθυσμός της Θεσσαλονίκης κατά το 1913», ο Ζ. Ευσταθιάδης περιλαμβάνεται στον κατάλογο των Λογίων και Προκρίτων Ελλήνων της πόλης.

3.Το ενδιαφέρον όσο και περιπετειώδες αυτό ταξίδι, από τη Θεσσαλονίκη στον Πολύγυρο, δημοσίευσε ο Γ. Παπανικολάου υπό τον τίτλο «Εντυπώσεις και Σκέψεις Από την Ελευθέραν Χαλκι-

δικήν» στην εφημερίδα «Ν. Αλήθεια» σε τρεις συνέχειες το Νοέμβριο του 1912.

4.«Ο κ. Ζάχος Κ. Ευσταθιάδης, συμπατριώτης μας εκ Βαρβάρας, κάτοικος ήδη Θεσσαλονίκης, όστις εχρημάτισε Πρόεδρος του Παγχαλκιδικού Συλλόγου μετά τον αείμνηστον Γεώργιον Παπανικολάου, μέχρι του έτους 1916, μας απέστειλε δραχμάς εκατόν ως εισφοράν του εις τον έρανον προς ανέγερσιν του ανδριάντος του Αριστοτέλους…»

5.Η δραστηριότητα του συλλόγου μετά από κατά καιρούς αναλαμπές (1921, 1927, 1931, 1932) επαναλειτούργησε ικανοποιητικά από το 1952 και εντεύθεν.

19

ΠΑΓΧΑΛΚΙΔΙΚΟΣ ΛΟΓΟΣ, Τεύχος 30ο

τητος υποψήφιος στη Θεσσαλονίκη, πλην όμως «συνεθλίβη, ανάμεσα στους πολιτικούς ογκόλιθους των Βενιζελικών και Αντιβενιζελικών», όπως γράφει ο «Βόρειος» στην εφημερίδα «Μακεδονία» (27/3/1971 σελ.2). Υπήρξε διευθυντής της Αγγλοελληνικής Εμπορικής Εταιρίας (τότε στεγαζόταν στη στοά Αγίου Μηνά) επί πολλά χρόνια και σημαίνον πρόσωπο στην κοινωνία της Θεσσαλονίκης. Επί πολλά χρόνια διετέλεσε απλούν μέλος, ταμίας και Γενικός Γραμματέας της Φιλοπτώχου Αδελφότητος Ανδρών Θεσσαλονίκης από το 1937 μέχρι το 1962, σωματείου με μεγάλη φιλανθρωπική και αγαθοεργό προσφορά και δράση από το 1871 με πολλά ιδρυτικά μέλη από τη Χαλκιδική6. Στην ίδια Αδελφότητα συνυπήρξε με τον καλό του φίλο από τον Πολύγυρο, Γεώργιο Παπανικολάου, με τον οποίο συνεργάστηκε από διάφορες θέσεις του Διοικητικού Συμβουλίου. Συνήθιζε να περνάει τις μέρες των Χριστουγέννων και του Πάσχα στη μονή Βατοπεδίου του Αγίου Όρους, όπου ήταν ηγούμενος ο αδελφός της μητέρας του, Τιμόθεος. Για το λόγο αυτό διατηρούσε τακτική επαφή με το Άγιον Όρος μέχρι το τέλος της ζωής του. Παντρεύτηκε την Άννα (Αννίκα) το γένος Γεωργίου Ιωαννίδου, (καταγόταν από το Άνω Νευροκό-

πι, τότε καζά του σαντζακίου Σερρών του βιλαετίου Θεσσαλονίκης) με την οποία απέκτησαν μία κόρη, την Αιμιλία, η οποία παντρεύτηκε το γιατρό Γεώργιο Πολυμέρη από τη Βαρβάρα Χαλκιδικής. Πλησιεστέρα συγγενής του, η Άννα Πολυμέρη (εγγονή και βαφτισιμιά του) 83 ετών σήμερα, κόρη της Αιμιλίας και του Γ. Πολυμέρη, η οποία μας έδωσε χρήσιμες πληροφορίες για τη ζωή και το έργο του. Ο Ζάχος Ευσταθιάδης πέθανε πλήρης ημερών (93 χρόνων) τον Ιούνιο του 1968 στη Θεσσαλονίκη (Πελοποννήσου & Ολύμπου), όπου διέμενε όλα τα χρόνια της ζωής του. Πηγές: Αρχείο Φιλοπτώχου αδελφότητος Ανδρών Θεσσαλονίκης. Βιβλιογραφία: α) Θεόδωρου Δαρδαβέση, «Φιλόπτωχος Αδελφότης Ανδρών Θεσσαλονίκης – τα Διοικητικά Συμβούλια και οι διατελέσαντες Πρόεδροι 1871-2010», Θεσσαλονίκη 2010. β) Βασιλείου Δημητριάδη, «Ο πληθυσμός της Θεσσαλονίκης και η ελληνική κοινότητα κατά το 1913», 1983. γ) Γιάννη Κανατά «Πολύγυρος ο τόπος και οι άνθρωποι», Πολύγυρος 2010. Εφημερίδες: Μακεδονία, Ν. Αλήθεια, Φωνή της Χαλκιδικής, Περιοδικά: Πολύγυρος, Παγχαλκιδικός Λόγος.

Υποσημείωση: 6. Βλ.Γ. Παπανικολάου (Σκωτ), «Το ιστορικόν της Φιλοπτώχου Αδελφότητος», εφ. Ν. Αλήθεια 11/7/1912 και συνέχεια.

***

Η ΛΕΝΑΡΑ (Αμαρτίαι γονέων…) ΓΙΑΝΝΗΣ ΤΣΙΚΟΥΛΑΣ Ομ. Καθηγητής Παιδιατρικής, Α.Π.Θ.

Η Λενάρα

Παιδικά χρόνια Πολυγύρου Η Λενάρα ήταν συμμαθήτριά μου στο Δημοτικό. Ήταν, όπως την αξιολογώ τώρα, ένα κορίτσι έξυπνο, ανοιχτόκαρδο, δυναμικό, διεκδικητικό και με οξύ κριτικό πνεύμα. Όλα αυτά τα χαρακτηριστικά ήταν η αιτία που όλοι όσοι αναφέρονταν σ’ αυτήν δεν έλεγαν ποτέ «η Λέν(ι)», αλλά «η Λενάρα». Όνομα εντυπωσιακό, μεγαλόπρεπο, αντάξιό της! Ίσως κάποια από τα στοιχεία της προσωπικότητάς της ήταν «σύμφυτα» (εκ γενετής), τα περισσότερα όμως, πιστεύω τα διαμόρφωσε το πρώτο περιβάλλον στο οποίο ανατράφηκε, το οικογενειακό, με το οποίο τελικά συγκρούστηκε βίαια. Και αυτή την τάση ή την ανάγκη για κριτική, διεκδίκηση και τελικά για σύγκρουση με το εκάστοτε περιβάλλον της τη διατή-

υπήρξε μία από τις πιο έντονες παρουσίες της πρώτης παιδικής μου ηλικίας που εξακολούθησε και μετά να εμφανίζεται και να εξαφανίζεται κατά διαστήματα στη ζωή μου σαν κομήτης, αφήνοντας η κάθε της εμφάνιση ανεξίτηλα σημάδια στη μνήμη μου και στην ψυχή μου. Στα πρώτα παιδικά μου χρόνια στον Πολύγυρο ήταν αναπόσπαστο κομμάτι της καθημερινότητάς μου με πολύ συχνή επικοινωνία μεταξύ μας. Αργότερα, όταν ήμουν φοιτητής στη Θεσσαλονίκη, έκανε τέσσερις τυχαίες εντυπωσιακές εμφανίσεις στη ζωή μου χωρίς να επικοινωνήσουμε. Τέλος, πριν κάποιο χρονικό διάστημα πάλι στη Θεσσαλονίκη, όπου κατοικώ μόνιμα, ήρθα αναπάντεχα πρόσωπο με πρόσωπο με τη Λενάρα σε μια συνάντηση που με συγκλόνισε.

20

ΙΑΝΟΥΑΡΙΟΣ - ΦΕΒΡΟΥΑΡΙΟΣ - ΜΑΡΤΙΟΣ 2017

ρησε σε όλη της τη ζωή. Η Λενάρα προερχόταν από δεκάχρονο κοριτσάκι που σου ράγιζε την καρδιά. Οι πολυμελή και πολύ φτωχή οικογένεια. φράσεις της «Να μπάρμπας καλός. Να καλός μπάρΟ πατέρας της, που ήταν εμφανώς ο αίτιος όλου μπας» για το πατέρα μου και η φράση της «βάντι να του βίου και της πολιτείας της Λενάρας, ήταν ντι- φάμι» του πατέρα της που «έφκιανι του μ’πάτσου» μπέλ(ι)ς κι μιθιάς (τεμπέλης και μέθυσος) σύμφωνα επαναλαμβάνονταν συχνά από τα μέλη της οικογέμε τη γενική ομολογία των συμπατριωτών μας, με απο- νειάς μου με άπειρη συμπάθεια και με κάποια ιλαρότητέλεσμα τη φτώχια και την καθημερινή διαδραμάτιση τα όταν αναφερόμασταν στη Λενάρα. βίαιων σκηνών μέσα στην οικογένεια. Η κατάσταση του πατέρα της χειροτέρευε διαρκώς Η Λενάρα, παρόλο που το σπίτι της ήταν λίγο πα- κι αυτό έκανε τη Λενάρα μετά μια βιαιότατη αντιπαράραμάχαλα από το δικό μου, βρισκόταν καθημερινά στη θεση μαζί του να πάρει των ομματιών της και να φύγει γειτονιά μου και έπαιζε μαζί μου και με τα άλλα γειτο- από το σπίτι της. Μάθαμε ότι «έγινε δούλα» στη Θεσνόπουλα. Τη θυμάμαι να παίζει περισσότερο με αγό- σαλονίκη. Έτσι χάσαμε τα ίχνη της. Ήταν τότε, όπως κι ρια, να τσακώνεται και να συμφιλιώνεται γρήγορα εγώ, στην Πέμπτη Δημοτικού! μαζί μας και γενικά να είναι γεμάτη ζωντάνια. ΕρχόΦοιτητικά χρόνια ταν συχνά στο σπίτι μας. Η μάνα μου και όλοι μας της στη Θεσσαλονίκη είχαμε ιδιαίτερη αδυναμία αφενός για τον εξωστρεφή Πέρασαν χρόνια χωρίς νέα από τη Λενάρα. χαρακτήρα της και αφετέρου Ώσπου… γιατί τη λυπόμασταν γνωρίζοΉμουνα πρωτοετής φοιτηντας την άσχημη κατάσταση τής στη Θεσσαλονίκη και περτης οικογένειάς της. Η Λενάνούσα από την Κεντρική Αγορα πιστεύω ότι εισέπραττε τη ρά, όπου οι διάφοροι πωλητές στοργή της οικογένειάς μου διαλαλούν με δυνατές φωνές τα και εκτιμούσε ιδιαίτερα το ήρεπροϊόντα τους, προτρέποντας μο περιβάλλον της που η ίδια τους περαστικούς να τα προτο εστερείτο. τιμήσουν. Ανάμεσα στις φωνές Τη θυμάμαι να κάθεται στο αυτούς άκουσα ξαφνικά να ξεσπίτι μας με τις ώρες και να συχωρίζει μια φωνή με ιδιαίτερη Η γειτονιά μου, όταν παίζαμε με τη Λενάρα γκρίνει και να σχολιάζει με καυχροιά που έλεγε: «Πάρτι λεμότερή γλώσσα τη δυσάρεστη κανια. Καλά λεμόνια. Έλα, θεια, τάσταση της οικογένειάς της σε σχέση με τη δική μου πάρι λεμόνια. Έλα, μπάρμπα, πάρι λεμόνια. Καλά λεσαν μεγάλος άνθρωπος. Και δεν ήταν παρά ένα παι- μόνια». Από την πρώτη λέξη και χωρίς να τη δω αναδί 9-10 χρόνων! Ένα παιδί όμως, που είχε αναγκασθεί γνώρισα τη φωνή της Λενάρας, τη ζωηρή, τη χαρακτηνα ωριμάσει πρόωρα μέσα στις αντίξοες συνθήκες στις ριστική φωνή της, την εγγεγραμμένη στον εγκέφαλό οποίες ζούσε. Το κύριο θέμα που την απασχολούσε ήταν μου παιδιόθεν. Αναστατώθηκα. Αναζήτησα την προέο πατέρας της και τα προβλήματα που προκαλούσε. λευση της φωνής ανάμεσα στο πλήθος των πωλητών Έτσι όταν τύχαινε να βρίσκεται στο σπίτι ο πατέρας μου, και αντίκρυσα τη Λενάρα πίσω από ένα καρότσι με λεο οποίος ήταν ένας φιλήσυχος και άκακος άνθρωπος, μόνια να τα διαλαλεί. Στάθηκα σ’ ένα σημείο που να η Λενάρα τον κοίταζε με τρυφερότητα και θαυμασμό μη με βλέπει. Δεν μπορώ ακόμα να εξηγήσω γιατί δεν και έλεγε τα ίδια πάντα λόγια κοιτάζοντάς τον και δεί- πήγα να της μιλήσω. Φοβήθηκα να μην την απασχολήχνοντάς τον: «Να μπάρμπας καλός. Να καλός μπάρ- σω; Φοβήθηκα να μην την προσβάλλω; μπας. Κάθιτι ήσυχα ούτι φουνάζ(ι), ούτι κάμν(ι) φαΣτάθηκα λοιπόν έξω από το οπτικό της πεδίο και σαρία. Η θκόζ’μ η πατέρας ούλ(ι) μέρα κάθιτι κι πίν(ι) είδα και άκουσα σε όλο του το μεγαλείο το ταμπεραούζα κι κρασιά κι φκιάν(ι) του μ’πάτσου1. Κι μόλις έρτ’ μέντο της Λενάρας, που ήξερα. Όταν την πλησίαζε κάώρα για φαΐ μας λέει «βάντι να φάμι». Τι να φάμι, τουν ποιος έσπευδε άμεσα να του πει, αναλόγως του φύλου λέμι, φέρν’(ι)ς τίπουτα στου σπίτ’ για να φάμι; Μπα- του, «πάρι, θειά, λεμόνια» ή «πάρι, μπάρμπα, λεμόνια» τσιακοί (βατράχια) θα φάμι;» «πολύ καλά λεμόνια». Όταν όμως αυτοί που την πληΚαι πάντα στο τέλος ξανάλεγε: «Να μπάρμπας κα- σίαζαν την προσπερνούσαν χωρίς να ψωνίσουν τότε η λός. Να καλός μπάρμπας» εξακολουθώντας να κοιτά- Λενάρα χαμήλωνε λίγο τη φωνή της και άρχιζε να τους ζει και να δείχνει τον πατέρα μου. περιλούζει ερήμην τους πλέον με ένα απίθανο υβρεοΚαι τα έλεγε με τέτοια πίκρα και με τέτοια έξαψη το λόγιο «Τσιγκούν(ι)δις. Δεν αγοράζετε ένα λεμόν(ι).

1 Πάτσους: μεγάλο πατσί δηλαδή μεγάλο κεφάλι. Η έκφραση «έφκιασι του μ’πάτσου» κάποιος, σημαίνει ότι μέθυσε. Προφα-

νώς γιατί ο μεθυσμένος νιώθει ότι το κεφάλι του έγινε βαρύ και μεγάλο.

21

ΠΑΓΧΑΛΚΙΔΙΚΟΣ ΛΟΓΟΣ, Τεύχος 30ο

Στου διάβουλου να πάτι. Χαμένα ρούχα. Ασιχτίρ». Αφού εκτονωνόταν έπαιρνε ξανά το επαγγελματικό της ύφος για να απευθυνθεί στους νέους διερχόμενου υποψήφιους πελάτες με το «πάρι, θεια, πάρι μπάρμπα, λεμόνια, πολύ καλά λεμόνια». Έμεινα αρκετή ώρα και είδα να επαναλαμβάνεται η ίδια σκηνή πολλές φορές, ενώ με πλημμύριζαν οι αναμνήσεις οι σχετικές με τη Λενάρα. Έφυγα με μια πικρή γεύση στην ψυχή μου. Είχα διακρίνει στο πρόσωπο, στα λόγια και στη συμπεριφορά της Λενάρας να συνεχίζεται εκείνη η δυστυχία που βίωνε από τα πρώτα παιδικά της χρόνια, που εκδηλωνόταν και τότε και τώρα με βίαιη αντίδραση. Πέρασαν χρόνια χωρίς να ξανασυναντήσω τη Λενάρα. Ώσπου… Ήμουν πλέον τεταρτοετής φοιτητής στη Θεσσαλονίκη, όταν εμφανίστηκε ξανά σαν κομήτης στη ζωή μου η Λενάρα με τον πλέον απροσδόκητο τρόπο. Ήταν παραμονή Φώτων. Πρωί-πρωί μόλις ξύπνησα άκουσα να έρχεται από το δρόμο μια στεντόρεια γυναικεία φωνή, που έλεγε τα κάλαντα «Εν Ιορδάνη βαπτιζομένου σου Κύριες, η της Τριάδας εφανερώθει προσκύνησις…». Ήταν χωρίς καμία αμφιβολία η φωνή της Λενάρας! Έτρεξα αμέσως στο μπαλκόνι και είδα πράγματι τη Λενάρα να επαναλαμβάνει δυο τρεις φορές με όλο και δυνατότερη φωνή το «Εν Ιορδάνη…». Δεν ανταποκρίθηκε κανείς από τους διαβάτες, τους καταστηματάρχες ή τους ενοίκους των σπιτιών να της προσφέρουν κάτι. Και τότε συνέβη κάτι απίστευτο. Το ήρεμο και χαρμόσυνο ύφος με το οποίο έλεγε τα κάλαντα έγινε άγριο και επιθετικό και άρχισε ένα ακατανόμαστο υβρεολόγιο εις άπταιστον Πολυγυρινή διάλεκτο από το οποίο θα παραθέσω μόνο ό,τι μπορεί να παρατεθεί στο γραπτό λόγο: «Στου διάβουλου να πάτι ούλ(ι)νοι. Χαΐρ’ κι προυκουπή να μη διείτι. Πουδάρ’ να μην απουμείν’(ι). Ψόφους κακός να σας βαρέσ’(ι). Σντ’ κόλασ’(ι) θα πάτι. Σντ’ πίσσα θα βράζιτι». Έμεινα άναυδος! Αφού ξεθύμανε με το υβρεολόγιό της προχώρησε κάποια βήματα πιο πέρα και με τελείως άλλη έκφραση στο πρόσωπο άρχισε ξανά να λέει το «Εν Ιορδάνη…». Έφριξα! Μη ανταποκρινομένου άλλη μια φορά του ακροατηρίου άλλαξε πάλι ύφος και με περισσότερο μένος επανέλαβε το ανελέητο υβρεολόγιό της. Έβλεπα και άκουγα να επαναλαμβάνεται η ίδια εναλλασσόμενη εικόνα μέχρι το βάθος του δρόμου εκεί που έφτανε το μάτι μου. Ήταν κωμικοτραγικό! Τραγελαφικό! Δεν τόλμησα κι αυτή τη φορά να κάνω αισθητή την παρουσία μου, όπως και τότε, που την είδα να πουλάει λεμόνια. Είναι δύσκολο να το πιστέψει κανείς αλλά αυτή τη σκηνή του εναλλασσόμενου ρόλου της Λενάρας (ψάλτη και υβριστή) την έζησα τις παραμονές των Φώτων και στα δύο επόμενα φοιτητικά μου χρόνια, στο πέμπτο και έκτο έτος, πανομοιότυπη. Μετά τελείωσα το Πανεπιστήμιο και έφυγα από τη Θεσσαλονίκη χωρίς να ξαναδώ τη Λενάρα.

Τελευταία συνάντηση στη Θεσσαλονίκη Πρόσφατα σε ένα κεντρικό δρόμο της Θεσσαλονίκης βρεθήκαμε με τη Λενάρα ο ένας απέναντι του άλλου. Κοιταχθήκαμε ξαφνιασμένοι για λίγο. Πρώτη η Λενάρα πήρε το λόγο και με φωνή που αντήχησε σε όλο το δρόμο μου είπε: «Ίσι η Γιαννάκους ντ’ μπάρμπα ντ’ Τζιώρτζου!» είς άπταιστον Πολυγυρινήν, την οποία, όπως είπα, τη διατηρούσε ανόθευτη όλες τις προηγούμενες φορές, που την είχα συναντήσει και την άκουγα χωρίς αυτή να το γνωρίζει. Με είπε «Γιαννάκο» όπως με έλεγαν, όταν ήμουν μικρός, και τον πατέρα μου «Τζιώρτζιο» όπως τον έλεγαν οι Πολυγυρινοί. Την αγκάλιασα και την είπα κι εγώ «Λέν’(ι), καλή μου Λέν’(ι)» έτσι αυθόρμητα όπως την έλεγα όταν ήταν μικρή και η φωνή μου ράγισε από τη συγκίνηση. Καθίσαμε κάπου και με λίγα απλά λόγια βγαλμένα από την καρδιά της μου διηγήθηκε τη μικρή της ιστορία, που περιείχε μεγάλες αλήθειες. Μου είπε ότι από μικρή δεν μπορούσε να είναι διοπρόσωπη (προφανώς εννοούσε διπρόσωπη)! Μου είπε ότι αγαπούσε τους ανθρώπους. Αν όμως κάποιος δεν της φερόταν σωστά της ήταν αδύνατο να υποκριθεί, γινόταν θηρίο και του το έδειχνε. Δεν μπορούσε να είναι διοπρόσωπη επαναλάμβανε κάθε λίγο! Αυτή όμως την ντομπροσύνη της και την αδυναμία της να συμβιβάζεται την πλήρωνε ακριβά. Η πρώτη της σύγκρουση έγινε με τον πατέρα της. Τον αγαπούσε. Όταν όμως κατάλαβε ότι ήταν δέσμιος του πάθους του και παραμελούσε την οικογένεια τον «μούτζωσε», έφυγε από το πατρικό σπίτι και πήγε δούλα. Σε λίγο καιρό ερωτεύθηκε κάποιον, τον παντρεύτηκε και τρελή από έρωτα έγινε «χαλί να την πατήσει». Την εκμεταλλεύτηκε. Την πρόδωσε. Τον «μούτζωσε τότε κι αυτόν» και τον παράτησε. Δεν μπορούσε να είναι διοπρόσωπη! Και πάντα αυτό το πλήρωνε ακριβά. Τώρα ζει μονάχη. Δουλεύει όπου βρει μεροκάματο για να ζήσει. Δεν μετάνιωσε όμως. Και είναι υπερήφανη που δεν συμβιβάστηκε. «Είμαι ελεύθερη και ας το πληρώνω» είπε. Η φωνή της έσπασε μόνο, όταν μου είπε ότι δεν πρόλαβε να αποκτήσει παιδιά. Γρήγορα όμως ξαναβρήκε την αυτοκυριαρχία της. Επανέλαβε ότι δεν μετάνιωσε για τον τρόπο που αντιμετώπισε τη ζωή της. Αυτό όμως δεν την εμπόδισε να τονίσει ότι δεν συγχωρεί τον πατέρα της γιατί αυτός ήταν η αιτία που έγινε έτσι κακοτράχαλη η ζωή της. Άφησα τη Λενάρα εντυπωσιασμένος. Τη θαύμασα. Δεν ξέρω αν θα την ξανασυναντήσω ποτέ. Πάντα όμως, όταν τη θυμάμαι, διερωτώμαι: «πόσοι άνθρωποι μπορούν να μην κάνουν συμβιβασμούς, να μην είναι «διοπρόσωποι», και να είναι έτοιμοι να πληρώσουν το τίμημα όπως το έπραξε η Λενάρα;» Μετά σκέφτομαι και το χιλιοειπωμένο μα τόσο αληθινό: «Αμαρτίαι γονέων παιδεύουσι τέκνα». Λενάρα, σε παίδεψαν οι αμαρτίες των γονέων σου. Όμως στάθηκες πραγματική… ΛΕΝΑΡΑ!

22

ΙΑΝΟΥΑΡΙΟΣ - ΦΕΒΡΟΥΑΡΙΟΣ - ΜΑΡΤΙΟΣ 2017

Η ΓΙΟΡΤΗ ΤΗΣ ΧΕΛΙΔΟΝΑΣ ΣΤΗ ΜΕΓΑΛΗ ΠΑΝΑΓΙΑ ΣΤΑΥΡΟΣ ΑΥΓΟΛΟΥΠΗΣ Καθηγητής Αστρονομίας του Α.Π.Θ.

Η πρώτη

ημέρα του Μάρτη στα μαθητικά μου χρόνια, του δεύτερου ημίσεως της δεκαετίας του 1950, ήταν ημέρα μεγάλου εορτασμού. Χαίρομαι μάλιστα ιδιαίτερα, που είναι από τα λίγα έθιμα, που συνεχίζονται ακόμη στο χωριό μου, την Μεγάλη Παναγία Χαλκιδικής. Ήταν η πρώτη ημέρα της ωραιότερης εποχής του χρόνου. Ήταν η ημέρα που αποχαιρετούσαμε τα μεγάλα προβλήματα του Χειμώνα. Τα προβλήματα που κυριαρχούσαν κατά τη διάρκεια του Χειμώνα ήταν πάρα πολλά στις φτωχές αγροτοκτηνοτροφικές οικογένειες των μικρών ιδιαίτερα χωριών. Το φαγητό των ανθρώπων περιορίζονταν στα αποθηκευμένα προϊόντα του καλοκαιριού, που ήταν τοποθετημένα μέσα στα σπίτια τους. Εκεί βρίσκονταν τα αμπάρια με όλα τα δημητριακά, εκεί και τα τσουβάλια με τα διάφορα όσπρια, με τα καρύδια, με τα αποξηραμένα σύκα και τα τσάγια. Εκεί βρίσκονταν και τα βαρέλια με το κρασί και παραδίπλα οι τενεκέδες με τη γουρουνίσια λίγδα και τις τσιγαρίδες. Δεν έλειπαν βέβαια και τα τσουβάλια με τα προβατίσια μαλλιά, στριμωγμένα σε κάποια γωνιά, περιμένοντας το λανάρισμα με τα χειροκίνητα, γεμάτα καρφιά, λανάρια. Το λανάρισμα αυτό γίνονταν κατά τις μεγάλες ατελείωτες χειμωνιάτικες νύχτες, που τις γεμίζαμε με τις μακρόσυρτες διηγήσεις πραγματικών ή παραμυθένιων ιστοριών. Δίπλα στο τζάκι τα χέρια των μανάδων μας και των γιαγιάδων μας ήταν ασταμάτητα λαναρίζοντας τα μαλλιά ή μετατρέποντας τα σε νήμα με τα περιστρεφόμενα αδράχτια ή πλέκοντας ή κεντώντας την προίκα των ανύπαντρων κοριτσιών. Στα πιο ορεινά χωριά σε μια γωνιά του υπογείου τοποθετούσαν τα πράσα με τις ρίζες τους παραχωμένες στην άμμο, τις οποίες διατηρούσαν πάντα βρεγμένες για να έχουν και κάτι σε χλωρό στα χειμωνιάτικα φαγητά τους, τότε που ήταν άγνωστα τα μανάβικα στα χωριά. Όλα αυτά συγκεντρωμένα μέσα στο σπίτι προκαλούσαν την συγκέντρωση των παμφάγων παμπόνηρων ποντικιών. Οι νυχτερινές διαδρομές των ποντικιών στα ταβάνια των σπιτιών μας και στα ενδιάμεσα κενά των ξύλινων τοίχων ήταν οι μουσικοί ασυγχρόνιστοι θόρυβοι, που έσπαζαν τη νυχτερινή σιωπή των σπιτιών. Όταν

μάλιστα τα ποντίκια κατάφερναν να κλέψουν και μερικά καρύδια τα οποία κατρακυλούσαν με διαμάχες πάνω στα νταβάνια των δωματίων μας , τότε αυτά αποτελούσαν και μέρος των παιδικών παιχνιδιών μας. Οι σπιτικές γάτες, που ήταν απαραίτητες σε κάθε σπίτι, συνήθως δεν επαρκούσαν και όταν αυτές χορτάτες ροχάλιζαν στη γωνιά δίπλα στο πάντα αναμμένο τζάκι, τότε χόρευαν πανηγυρικά τα ποντίκια. Σε μερικά σπίτια πολλοί νοικοκυραίοι για να γλυτώνουν από τα πολλά ποντίκια δεν σκότωναν τους αλαφιάτες, που τύχαινε να υπάρχουν στα σπίτια τους. Αυτά τα μεγάλα, αλλά μη δηλητηριώδη φίδια, που τα ονόμαζαν σπιτίσια φίδια, ήταν οι καλύτερες γάτες των σπιτιών, διότι λέγεται πως ένα τέτοιο φίδι μπορεί να φάει μέχρι και τρεις χιλιάδες ποντίκια το χρόνο. Τα προβλήματα όμως του χειμώνα επεκτείνονταν και στη διατροφή των ζώων. Η βοσκή των ζώων ήταν πολύ δύσκολη μέσα στα κρύα και στις βροχές του χειμώνα. Όταν όλα ήταν χιονισμένα έπρεπε να τρώνε έτοιμη αποθηκευμένη τροφή, που συνήθως δεν επαρκούσε. Όλες αυτές οι δυσκολίες και πολλές άλλες δημιουργούσαν έντονη την επιθυμία για τον ερχομό της Άνοιξης. Ακόμη και η σπιτική κατσίκα, η μανταρτζήσια, όπως τη λέγαμε, γιατί αυτές τις κατσίκες τις έβοσκε ο μανταρτζής, όπως λέγαμε τον βοσκό του χωριού, το χειμώνα ήταν πάντα έγκυος και δεν μας έδινε το πολυτιμότατο γάλα της. Επίσης και οι κότες, που ήταν απαραίτητες σε κάθε οικογένεια και οι οποίες μάλιστα συγκατοικούσαν με την κατσικούλα στο στάβλο, που βρίσκονταν στην αυλή του σπιτιού, δεν γεννούσαν πολλά αυγά το χειμώνα. Τα αυγά όχι μόνο ήταν μια σημαντικότατη τροφή και ιδίως για τα μικρά παιδιά, αλλά ήταν και το κυριότερο νόμισμά μας. Μ’ αυτά αγοράζαμε από τον μπακάλη του χωριού ζάχαρη, ρύζι και πετρέλαιο για την γαζόλαμπα, που φώτιζε το σπίτι, αλλά και τα τετράδια και τα μολύβια μας. Όταν μας τελείωνε κάποιο σχολικό τετράδιο τα μάτια μας και τα αυτιά μας ήταν προσανατολισμένα ώρες ολόκληρες προς το κοτέτσι. Από το παράθυρο του σπιτιού, που το ανοιγοκλείναμε συνέχεια για να ακούμε καλύτερα, παρακολουθούσαμε πότε θα κακαρίσει με23

ΠΑΓΧΑΛΚΙΔΙΚΟΣ ΛΟΓΟΣ, Τεύχος 30ο

λωδικά καμιά κότα, διαλαλώντας το αυγό που γέννησε. Αμέσως ζεστό – ζεστό το παίρναμε και τρέχαμε για να το εξαργυρώσουμε στον μπακάλη, με την αγορά του τετραδίου μας. Ήταν τόσο πολύτιμα τα αυγά τότε, που πρωί – πρωί η γιαγιά μου αυγολογούσε τις κότες ελέγχοντας με το δάκτυλο της ποια κότα έχει αυγό και την κρατούσε μέσα στο κοτέτσι. Την κότα αυτή την βγάζαμε έξω στην αυλή μόνον όταν γεννούσε το αυγό της. Υπήρχε όμως και μια μικρή πιθανότητα να της ξεφύγει από τον έλεγχο και καμιά κότα. Μια χρονιά στην αυλή μιας γειτόνισσας κάτω από τα πουρναρίσια κλαδιά, που είχαν μαζευτεί από το χειμωνιάτικο τάισμα της κατσίκας τους είχαν φτιάξει κοινοί φωλιά μερικές κότες της γειτονιάς και εκεί γεννούσαν τα αυγά τους. Ήταν αυτές οι κότες που ξέφευγαν από τον πρωινό έλεγχο των ιδιοκτητριών τους. Τις ημέρες του Πάσχα, και ενώ όλες οι γιαγιάδες της γειτονιάς κουβέντιαζαν καθισμένες ήσυχα στα σκαλοπάτια της πέτρινης εξωτερικής σκάλας μιας γειτόνισσας, ξετρύπωσε μέσα από τα κλαδιά μια κλώσα με καμιά τριανταριά κλωσσοπούλια. Η χαρά της έκπληξης ήταν απέραντη αλλά πολύ γρήγορα ξετυλίχθηκε σε μεγάλη διαμάχη. Η κλώσα, που είχε χαθεί για αρκετές ημέρες, ήταν γνωστό σε ποια γειτόνισσα ανήκε. Τα αυγά όμως ήταν προφανές ότι δεν ήταν όλα δικά της. Έτσι άρχισε μια διαμάχη διεκδικώντας η κάθε γειτόνισσα όλο και περισσότερα κλωσσοπούλια σύμφωνα με τον λογαριασμό που έκανε για τα αυγά που τις έλειπαν. Αυτόν όμως τον λογαριασμό που έκανε η κάθε μια για τον εαυτό της τον αμφισβητούσαν οι υπόλοιπες, όπως ήταν φυσικό. Τις σκηνές αυτές της μοιρασιάς των κλωσόπουλων παρακολουθούσα στην ηλικία των επτά ετών με πολύ ενδιαφέρον, διότι άμεσα εμπλεκόμενη ήταν και η δική μου η γιαγιά, Κατσίνα, η μητέρα του πατέρα μου, που αγαπούσα πάρα πολύ. Καταγράφηκαν τόσο πολύ έντονα στο μυαλό μου τα λόγια τους και η διεκδικητική ένταση της φωνής τους, που, όταν μετά από τέσσερα χρόνια στην Πέμπτη τάξη μας έβαλε ο δάσκαλός μας έκθεση με θέμα « Μια καταιγίδα στη γειτονιά μας», πήρα πολλά βραβεία για την περιγραφή του γεγονότος αυτού. Δεν ήταν και λίγες οι περιπτώσεις που, από τον φόβο της τιμωρίας από τη δασκάλα του, κάποιος μαθητής, που δεν είχε τετράδιο αναγκάζονταν, να κλέψει αυγά από ξένο κοτέτσι. Οι πιθανότητες όμως της ανακάλυψης του κλεφτο-αυγά μαθητή ήταν πολύ μεγάλες είτε διότι τα κακαρίσματα από τις τρομαγμένες κότες ειδοποιούσαν την νοικοκυρά, είτε διότι κάποιος συμμαθητής του, με τον οποίο είχε διαφορές στα παιχνίδια τους, τον πρόδιδε στη δασκάλα. Οι τιμωρίες βέβαια, που εκείνη την εποχή επέβαλαν οι δάσκαλοι στους μαθητές, ήταν ιδιαίτερα αυστηρές. Όλα αυτά όμως ειπώθηκαν για να τονισθεί η ιδιαίτερη πανηγυρική ατμόσφαιρα που επικρατούσε στις ψυχές όλων των ανθρώπων και ιδιαίτερα των μαθητών

του Δημοτικού Σχολείου την πρώτη ημέρα του Μαρτίου. Από την παραμονή εμείς οι μαθητές φτιάχναμε μια μεγάλη χάρτινη χελιδόνα πάνω σε ξύλινο κοντάρι και γεμίζαμε μερικά καλαμένια καλάθια με πράσινα χορτάρια. Με την ανατολή του Ήλιου και με την άδεια βέβαια των δασκάλων μας, αντί να πάμε στο Σχολείο γυρίζαμε από σπίτι σε σπίτι και τραγουδώντας έναν ωραιότατο ύμνο προς τη χελιδόνα μαζεύαμε αυγά . Τα αυγά αυτά τα τοποθετούσαν, για το καλό της οικογένειάς τους, οι ίδιες οι νοικοκυρές μέσα στα καταστολισμένα με πρασινάδες και λουλούδια καλάθια μας, ενώ εμείς τραγουδώντας το τραγούδι ¨Η Χελιδόνα¨ περιστρέφαμε την χελιδόνα, που ήταν τοποθετημένη πάνω στο κοντάρι με τέτοιο τρόπο που φαίνονταν σαν να πετούσε. Τα αυγά που μαζεύαμε, αφού πρώτα τα καλύτερα τα αγόραζαν οι δάσκαλοι μας, τα υπόλοιπα πουλούσαμε στους τρεις μπακάληδες του χωριού μας, που όπως πάντα τα προωθούσαν με τους προμηθευτές τους στην Θεσσαλονίκη. Τα χρήματα αυτά πήγαιναν στο ταμείο του Σχολείου για τον εκπαιδευτικό εξοπλισμό του. Όσα όμως είπα και κυρίως όσα δεν είπα στον πρόλογο αυτόν τα λένε οι στίχοι αυτού του άγνωστου λαϊκού ποιητή που αποτελούν το ωραίο μελωδικό τραγούδι που λέγαμε γυρίζοντας στα σπίτια του χωριού μας. Το τραγούδι αυτό λέγεται «Η Χελιδόνα» και έχει ως εξής: Η Χελιδόνα έρχεται από την Αραβία. Φέρνει – φέρνει Άνοιξη, φέρνει και καλοκαίρι. Εμείς για τούτο ήρθαμε να σας παρακαλέσουμε να μας δώστε πέντε αυγά, πέντε αυγά, πέντε κουκά κι’ άλλα πέντε την Πασχαλιά, για να γεννάει η κλουσαριά και να σέρνει τα πουλιά καθώς η μάννα τα παιδιά. Μάρτης μας ήρθε, καλώς μας ήρθε. Τα δέντρα ανθίζουν, τα λιβάδια πρασινίζουν και τα ζώα χαίρονται. Έξω ψύλλοι, ποντικοί, μέσα υγεία και χαρά και το Πάσχα μας με υγειά. Να ζήστε να ακούστε την Χελιδόνα και του χρόνου. Αμήν. Μέσα σ’ αυτούς τους ωραίους και ρομαντικούς στίχους βλέπει κανείς τη μεγάλη αξία που είχε για τη ζωή των ανθρώπων ο ερχομός της Άνοιξης και συνεπώς και του καλοκαιριού με τα άφθονα φρούτα του. Καταγράφεται ξεκάθαρα η μεγάλη αξία που είχαν τα αυγά και επομένως και η καλή κλώσα – μάνα για να αυξάνονται οι κότες στο κοτέτσι των νοικοκυράδων. Τελικά μέσα σ’ αυτούς τους λιγοστούς στίχους παρατηρεί κανείς την λαχτάρα των ανθρώπων για την εξασφάλιση της βοσκής των ζώων στα καταπράσινα λιβάδια και κυρίως την απαλλαγή των σπιτιών από τους ψύλλους και τα ενοχλητικά ποντίκια.

24

ΙΑΝΟΥΑΡΙΟΣ - ΦΕΒΡΟΥΑΡΙΟΣ - ΜΑΡΤΙΟΣ 2017

ΑΠΟ ΤΙΣ ΕΚΔΗΛΩΣΕΙΣ ΚΑΙ ΤΙΣ ΕΚΔΡΟΜΕΣ ΤΟΥ ΣΥΛΛΟΓΟΥ Από την εκδρομή της νεολαίας του Συλλόγου: Σκρα-Γουμένισσα 20/11/2017 (ρεπ. σελ. 38)

Από την εκδρομή στην Ξάνθη 3-4/12/2016 (ρεπ. σελ. 39)

Από την ομιλία του κ. Πάνου Βερροιώτη "Ο Γεώργιος Παραλής" 7/12/2016 (ρεπ. σελ. 39)

Από την Χριστουγεννιάτικη γιορτή του Συλλόγου 22/12/2016 (ρεπ. σελ. 40)

25

ΠΑΓΧΑΛΚΙΔΙΚΟΣ ΛΟΓΟΣ, Τεύχος 30ο

15η ΣΥΝΑΝΤΗΣΗ ΧΟΡΩΔΙΩΝ ΤΗΣ ΧΑΛΚΙΔΙΚΗΣ Κυριακή 27 Νοεμβρίου 2016. Ώρα 19.00΄ Θεσσαλονίκη, αίθουσα ΑΛΕΞΑΝΔΡΟΣ

Συμμετέχουν οι χορωδίες: ΤΟΥ ΠΑΓΧΑΛΚΙΔΙΚΟΥ ΣΥΛΛΟΓΟΥ, ΤΟΥ ΠΟΛΙΤ. ΣΥΛΛΟΓΟΥ «Ο ΦΑΡΟΣ» Ν. ΜΟΥΔΑΝΙΩΝ,

Η ΧΟΡΩΔΙΑ ΤΗΣ ΓΑΛΑΤΙΣΤΑΣ ΚΑΙ Η ΔΗΜΟΤΙΚΗ ΧΟΡΩΔΙΑ ΔΡΑΜΑΣ. Οργάνωση: Παγχαλκιδικός Σύλλογος Θεσσαλονίκης Ο ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΗΣ

Η χορωδία του Παγχαλκιδικού Συλλόγου

Η απονομή

Η χορωδία του Π. Σ. ΦΑΡΟΣ Ν. Μουδανιών

Η απονομή

Η χορωδία γυναικών Γαλάτιστας

Η απονομή

Η χορωδία του Δήμου Δράμας

Η απονομή

Άποψη της αίθουσας

Μιχαήλ Καρτσιώτης Πρόεδρος 26

Ιωάννης Κοτσάνης Γ. Γραμματέας

(ρεπ. σελ. 38)

Νατάσα Δάφφα Έφορος

ΙΑΝΟΥΑΡΙΟΣ - ΦΕΒΡΟΥΑΡΙΟΣ - ΜΑΡΤΙΟΣ 2017

16η ΣΥΝΑΝΤΗΣΗ ΧΟΡΩΔΙΩΝ ΤΗΣ ΧΑΛΚΙΔΙΚΗΣ Kυριακή 11 Δεκεμβρίου 2016. Ώρα 11.30 Πολιτιστικό Κέντρο ΝΙΚΗΤΗΣ

Συμμετέχουν οι χορωδίες: ΠΑΓΧΑΛΚΙΔΙΚΟΥ ΣΥΛΛΟΓΟΥ, ΑΓ. ΜΑΜΑΝΤΟΣ, ΑΓ. ΝΙΚΟΛΑΟΥ (ΚΑΠΗ),

ΟΡΜΥΛΙΑΣ και Ν. ΜΑΡΜΑΡΑ «Ο ΠΑΡΘΕΝΩΝ». Συνδιοργάνωση: ΠΑΓΧΑΛΚΙΔΙΚΟΣ ΣΥΛΛΟΓΟΣ & ΔΗΜΟΣ ΣΙΘΩΝΙΑΣ

(ρεπ. σελ. 40)

Η χορωδία του Παγχαλκιδικού Συλλόγου

Η χορωδία του Αγίου Νικολάου (ΚΑΠΗ)

Ο Δήμαρχος κ. Ι. Τζίτζιος και ο Πρόεδρος κ. Μιχ. Καρτσιώτης ανταλλάσουν αναμνηστικά

Η χορωδία του Αγίου Μάμαντος

Η απονομή

Η χορωδία της Ορμύλιας

Η απονομή

Η χορωδία του Π.Σ Νέου Μαραμαρά "Ο ΠΑΡΘΕΝΩΝ"

Η απονομή 27

ΠΑΓΧΑΛΚΙΔΙΚΟΣ ΛΟΓΟΣ, Τεύχος 30ο

(ρεπ. σελ. 41, 42)

Το προεδρείο της Γ.Σ.: (από αριστερά) Μιχ. Καρτσιώτης, Γ. Κουτσός, Ι. Γαλαρνιώτης, Στ. Αυγολούπης, Παναγ. Κακαρίκας

Ιωάννης Κοτσάνης Γεν. Γραμματέας Πεπραγμένα Δ.Σ.

Τμήμα της αίθουσας με τους συνέδρους και τους καλεσμένους

Φώτιος Ταλέας Πρόεδρος Ε.Ε. Έκθεση Ε.Ε.

Αβραάμ Παπαδόπουλος Ταμίας Οικον. Απολογισμός

Ιωάννης Τζίτζιος Ανακηρύχθηκε δωρητής

Σύλλογος Πολυγυρινών Ανακηρύχθηκε δωρητής (Αντιπρ. Απ. Κελιαφάνος)

Μιχαήλ Καρτσιώτης Πρόεδρος Δ.Σ. Δευτερολογία

Παντελής Ζωγράφος Τιμήθηκε με ειδική πλακέτα

Το απελθόν Διοικητικό Συμβούλιο της διετίας 2015-2016: (από αριστερά) Νατάσα Δάφφα, Αβραάμ Παπαδόπουλος, Άννα Κυργιαφίνη, Ιωάννης Κοτσάνης, Μιχαήλ Καρτσιώτης, Πάνος Βερροιώτης, Θεόδωρος Τσαμούρης, Στέργιος Λυρτζής, Μάχη Κωστοπούλου 28

ΙΑΝΟΥΑΡΙΟΣ - ΦΕΒΡΟΥΑΡΙΟΣ - ΜΑΡΤΙΟΣ 2017

ΕΠΙΦΑΝΕΙΣ ΧΑΛΚΙΔΙΚΙΩΤΕΣ ΤΟΥ ΣΗΜΕΡΑ

Ο ΜΗΤΡΟΠΟΛΙΤΗΣ ΞΑΝΘΗΣ ΠΑΝΤΕΛΕΗΜΩΝ Βιογραφικό Ο μητροπολίτης Ξάνθης κ. Παντελεήμων Καλαφάτης γεννήθηκε το 1943 στα Πετροκέρασα της Χαλκιδικής από μητέρα και πατέρα Πετροκερασιώτες. Είναι υιός του μακαριστού ιερέως Ιωάννη Καλαφάτη, ο οποίος υπηρέτησε για πολλά χρόνια ως εφημέριος στην ενορία της Απολλωνίας της Ιεράς Μητροπόλεως Ιερισσού Αγ. ΄Ορους και Αρδαμερίου. Το πρώτα γράμματα διδάχθηκε στα Δημοτικά Σχολεία των Πετροκεράσων και της Απολλωνίας και στη συνέχεια στο εξατάξιο (τότε) Γυμνάσιο Ζαγκλιβερίου. Το 1967 έλαβε το πτυχίο της Νομικής Σχολής του Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης και το 1973 το πτυχίο της Θεολογικής Σχολής του ιδίου Πανεπιστημίου. Το 1970 χειροτονήθηκε διάκονος και πρεσβύτερος από τον μακαριστό Μητροπολίτη Σπάρτης Κυπριανό, ο οποίος, όπως είναι γνωστό, υπηρέτησε και στην Ιερά Μητρόπολη Ιερισσού (έδρα Αρναία)την περίοδο 1950-1960. Στη συνέχεια εγκαταβίωσε ως αδελφός (μοναχός) στο Μοναστήρι των Τεσσαράκοντα Μαρτύρων Σπάρτης και υπηρετούσε συγχρόνως ως εφημέριος και ιεροκήρυκας του Ι. Μητροπολιτικού Ναού Σπάρτης. Μετά την αποχώρηση του μακαριστού Μητροπολίτου Σπάρτης Κυπριανού, μετετέθη το 1971, για τη συνέχιση των θεολογικών του σπουδών, στην Ι. Μητρόπολη Φιλίππων Νεαπόλεως και Θάσου (έδρα Καβάλα), στην οποία υπηρέτησε αρχικά στον Ι. Ν. Κοιμήσεως της Θεοτόκου Καβάλας και από το 1973 εις τον Ι. Ν. του Τιμίου Προδρόμου Καβάλας ως προϊστάμενος και ιεροκήρυκας, Το 1976 ανέλαβε ως Σχολάρχης του νεοσυσταθέντος τότε Εκκλησιαστικού Φροντιστηρίου Καβάλας και σήμερα Εκκλησιαστικού Λυκείου Καβάλας. Το 1981 έγινε Πρωτοσύγκελλος της Ι. Μητροπόλεως και από το 1985 Ιεροκήρυκας και Ηγούμενος της νεοσύστατης ανδρώας Ι. Μονής Κοιμήσεως της Θεοτόκου Θάσου, την οποία εκ βάθρων ανοικοδόμη-

σε γενόμενος κτήτορας. Το 1994 η Ιεραρχία της Εκκλησίας της Ελλάδας εκτιμήσασα τα προσόντα, τις σπουδές, τον χαρακτήρα, την προσωπικότητα και το ήθος του ιερωμένου τον εξέλεξε Μητροπολίτη Ξάνθης και Περιθεωρίου, με έδρα την Ξάνθη. Χειροτονήθηκε στις 29-1-1995 στον Ι. Ν. Αποστόλου Παύλου Καβάλας και η ενθρόνιση του έγινε στις 23-3-1995 στον Ι. Ν. Τιμίου Προδρόμου Ξάνθης. Η υποδοχή του νέου Μητροπολίτη πραγματοποιήθηκε στην πλατεία της Ξάνθης μέσα σε κλίμα πανηγυρικό και μεγάλου ενθουσιασμού, με παρούσες όλες τις Αρχές, με αγήματα να παρουσιάζουν όπλα, με μουσικές να παιανίζουν, με καμπάνες να χτυπούν χαρμόσυνα με τον κόσμο να παραληρεί από χαρά, ενώ η πόλη είχε ντυθεί στα γαλανόλευκα με χιλιάδες σημαίες να κυματίζουν στα μπαλκόνια, τους κήπους και τις πλατείες. Αμέσως με την ανάληψη των καθηκόντων του άρχισε το έργο το οποίο, σήμερα 22 χρόνια μετά την εκλογή του, φαντάζει πραγματικά τεράστιο και ίσως αξεπέραστο. Πρώτη του φροντίδα ήταν να ανακαινίσει τον μητροπολιτικό οίκο, κτίσμα αρχοντικό του 1870, ο οποίος απετέλεσε το «στρατηγείο» όπου προετοιμάσθηκαν και υλοποιήθηκαν τα σχέδια του νέου ιεράρχη. Στη συνέχεια και μέχρι σήμερα: Ανήγειρε εκ βάθρων έξι (6) Ιερούς Ναούς στην πόλη της Ξάνθης και επτά (7) Ιερούς Ναούς στην Επαρχία. ανακαίνισε τους Ιερούς Ναούς, τις Ιερές Μονές Παναγίας Αρχαγγελιωτίσσης (14ου αιώνος) και Παναγίας Καλαμούς (11ου αιώνος). Εισηγήθηκε στην Εκκλησία της Ελλάδος και στον Οικουμενικό Πατριαρχείο την αγιοκατάταξη του Αγίου Θεοφάνους Επισκόπου Περιθεωρίου 14ου αιώνος. Στον πρώτο εορτασμό παρέστη ο Οικουμενικός Πατριάρχης κ. Βαρθολομαίος με πλειάδα Αρχιερέων. Ο Οικουμενικός Πατριάρχης πραγματοποίησε τρεις επισκέψεις στην Ιερά Μητρόπολη, το 1997, το 2001 και το 2014.

29

ΠΑΓΧΑΛΚΙΔΙΚΟΣ ΛΟΓΟΣ, Τεύχος 30ο

χιερέων από την Εκκλησία της Ελλάδος. Συνέβαλε δια του γραφείου Εξωτερικής Ιεραποστολής στην ανακαίνιση του Ιερού Ναού Αγίου Γεωργίου στην γενέτειρα του Οικουμενικού Πατριάρχου στους Αγίους Θεοδώρους στην Ίμβρο, την οποία επισκέφθηκε δύο φορές προσκεκλημένος του Πατριάρχου και του οικείου Μητροπολίτου.

Το 2001 αναγορεύθη επίτιμος διδάκτορας του τμήματος Μηχανικών Περιβάλλοντος του Δημοκριτείου Πανεπιστημίου Θράκης. Το 2005 πραγματοποίησε Ιεραποστολικό ταξείδι στο Καμερούν, συνοδευόμενος από 10 μελή ομάδα, Κληρικών και λαϊκών, όπου στο Βόρειο Καμερούν στην περιοχή του Γκιρί εγκαινίασε τον Ναό του Αγίου Παντελεήμονος, τον οποίο έκτισε το Γραφείο Εξωτερικής Ιεραποστολής της Ιεράς Μητροπόλεως, θεμελίωσε Ιατρείο και άνοιξε πηγάδι για πόσιμο νερό. Το 2008 στις Βρυξέλλες στο Ευρωκοινοβούλιο πραγματοποιήθηκε η παρουσίαση του βιβλίου «Θρησκευτικά Μνημεία της Ξάνθης» σε συνεργασία με την Μουφτεία Ξάνθης. Καταγράφησαν τα Χριστιανικά, Μουσουλμανικά, Εβραϊκά και Αρμενικά μνημεία της περιοχής. Παραβρέθηκε ο Μητροπολίτης με τους συνεργάτες του, όπως και ο Μουφτής Ξάνθης. Με την έκδοση αυτή στην Ελληνική και Αγγλική γλώσσα που χρηματοδοτήθηκε η πρώτη έκδοση από την Περιφέρεια Ανατολικής Μακεδονίας και Θράκης και η δεύτερη από το Υπουργείο Βορείου Ελλάδος. αποδεικνύεται ο αλληλοσεβασμός του ενός στην πίστη του άλλου ως μέσο εξασφαλίσεως της ειρηνικής συμβίωσης των ανθρώπων. Το Φεβρουάριο του 2016 με συνεργάτες του γραφείου Εξωτερικής Ιεραποστολής επισκέφθηκε το Κογκό, όπου έξω από την πόλη της Κινσσάσας στο Μικαλάι έκτισε τη Μητρόπολη, Δημοτικό Σχολείο και καλύπτει την μισθοδοσία των δασκάλων κάθε μήνα. Για είκοσι χρόνια λειτουργεί το Τραπέζι της Αγάπης, το οποίο στηρίζει ο Ξανθιώτικος λαός και διακονούν οι κυρίες της πόλης και παρασκευάζει κάθε ημέρα ανελλιπώς 150 μερίδες. Ίδρυσε την βιβλιοθήκη της Μητροπόλεως σε ένα παραδοσιακό οίκημα στην Παλιά Πόλη, ενώ διαμόρφωσε και τον Ξενώνα της Μητροπόλεως. Μέσω του Προγράμματος ΕΣΠΑ ανηγέρθη και η Μονάδα Φροντίδας Ηλικιωμένων. Από το 2012 λειτουργεί στην Πλατεία της Μητρόπολης το Κοινωνικό Φαρμακείο και Ιατρείο για ανασφάλιστους πολίτες. Τριάντα (30) περίπου Ιατροί, Φαρμακοποιοί, Κοινωνικοί Λειτουργοί και Νοσηλευτές οικειοθελώς με την ευλογία της τοπικής Εκκλησίας προσφέρουν τις υπηρεσίες τους. Συνόδευσε τον Μακαριστό Αρχιεπίσκοπο Χριστόδουλο στην ειρηνική επίσκεψη στο Πατριαρχείο Αντιοχείας για ένα 10ημερο στην Συρία και τον Λίβανο το 2001. Επισκέφθηκε πολλάκις το Οικουμενικό Πατριαρχείο στην Κωνσταντινούπολη, το Πατριαρχείο Ιεροσολύμων, το Πατριαρχείο Αλεξανδρείας, την Εκκλησία της Κύπρου, το Πατριαρχείο Βουλγαρίας, το Πατριαρχείο Σερβίας τον Μάρτιου του 1999 την Τρίτη ημέρα των βομβαρδισμών με αποστολή αρ-

Επίλογος Τέλος δυο λόγια για τον εκκλησιαστικό άνδρα και την προσωπικότητά του Ποιμενάρχης ταλαντούχος. Σεμνός, προσηνής, ιεροπρεπής, επιβλητικός αλλά ταυτόχρονα μαχητικός σαι ασυμβίβαστος στους αγώνες για την Ορθοδοξία, μακριά από καιροσκοπισμούς. Αεικίνητος ακούραστος, αφιλοχρήματος και αδιάφορος για τις ανθρώπινες μικρότητες. Πραγματικός πνευματικός ηγέτης. Αγωνία και ακοίμητη μέριμνά του, είναι πάντα η έγνοια του να απαλύνει τον ανθρώπινο πόνο. Είναι πράγματι χαρακτηριστική η συνεχής επικοινωνία-συναναστροφή του με τον απλό λαό στους δρόμους της Ξάνθης. Γι’ αυτό όλοι τον τιμούν και τον σέβονται και τον αγαπούν ανεξαρτήτως θρησκεύματος ή άλλων πεποιθήσεων. Ιδιαίτερα άνθρωπος της προσευχής και θερμός φιλακόλουθος δεν αφήνει αλειτούργητη Εκκλησία σε κανένα χωριουδάκι της ορεινής και δύσβατης επαρχίας του. Πολυσχιδέστατη η Αρχιερετεία του. Τεράστιο το ποιμαντικό, το φιλανθρωπικό και ιεραποστολικό του έργο, όπως τεράστιο είναι και το έργο της ανέγερσης, ανάπλασης, ανακαίνισης, Ιερών Ναών και άλλων εκκλησιαστικών κτισμάτων που περιγράψαμε. Ως γνήσιο τέκνο της Χαλκιδικής τον καμαρώνουμε και του ευχόμαστε υγεία και δύναμη για τη συνέχιση της καλλίκαρπης διακονίας του. Το Δ.Σ. Σ.Σ. Σε εκδρομή-επίσκεψη στην Ξάνθη στις4-122016 συναντήσαμε τον συμπατριώτη μας Μητροπολίτη Παντελεήμονα, ο οποίος μας υποδέχθηκε θερμά, μας συνόδευσε και μας ξενάγησε. Παρακολουθήσαμε Θ. Λειτουργία στην οποία χοροστάτησε, παρακάθισε μαζί μας στο μεσημεριανό ομαδικό μας γεύμα, μας μίλησε επικαίρως και γενικά άφησε να ξεχειλίσουν από την ψυχή του οι αρετές της αγάπης, της φιλοξενίας αλλά και του καθήκοντος με τις οποίες κοσμείται πληθωρικά. Όλοι μείναμε έκθαμβοι προ του ηθικού και γεραρού αναστήματος του Δεσπότη. Ως Χαλκιδικιώτες έχουμε κάθε λόγο να σεμνυνόμαστε. (βλ. ρεπορτάζ στη σελίδα 39).

30

ΙΑΝΟΥΑΡΙΟΣ - ΦΕΒΡΟΥΑΡΙΟΣ - ΜΑΡΤΙΟΣ 2017

ΑΓΙΟΡΕΙΤΕΣ ΜΟΝΑΧΟΙ ΑΠΟ ΤΟ ΓΟΜΑΤΙ-ΧΑΛΚΙΔΙΚΗΣ ΣΤΑΥΡΟΣ ΑΣΤ. ΚΛΕΙΔΑΡΑΣ

Το Γομάτι

- Χαλκιδικής είναι το δεύτερο, μετά την Ιερισσό, χωριό της Χαλκιδικής, που βρίσκεται κοντά στο Άγιο Όρος και για πολλούς αιώνες έχει ισχυρούς πνευματικούς και επαγγελματικούς δεσμούς με τους μοναχούς. Οι δεσμοί αυτοί ισχυροποιήθηκαν με την ύπαρξη αρκετών αγιορείτικων μετοχίων στην περιφέρεια του Γοματίου, με γεωργικές και δασικές εκτάσεις, που οι περισσότερες απαλλοτριώθηκαν από το Ελληνικό Δημόσιο με την έλευση των προσφύγων και την αποκατάστασή των, λόγω της Μικρασιατικής καταστροφής και την αποκατάσταση των ακτημόνων καλλιεργητών του Γοματίου και του Ξηροποτάμου. Εξάλλου, διαχρονικά πολλοί Γοματιανοί, αλλά και άλλοι Χαλκιδικιώτες μετέβαιναν στο Άγιο Όρος για εργασία στα μοναστήρια, ως εργάτες, οικοδόμοι, υλοτόμοι, πελεκητές, σιδηρουργοί, αμπελουργοί, κηπουροί και αγωγιάτες. Έτσι αναπτύχθηκαν προσωπικές γνωριμίες και επαφές με τους Αγιορείτες. μετείχαν οι Γοματιανοί στις γιορτές και πανηγύρεις, απέκτησαν ευλάβεια αλλά και ευσέβεια, μαθήτευσαν ως ιεροψάλτες, χειροτονήθηκαν ιερείς και μετέφεραν στο χωριό το τυπικό του Αγίου Όρους. Έτσι αρκετοί Γοματιανοί ασπάστηκαν το μοναχικό σχήμα, χωρίς μέχρι σήμερα να έχει καταγραφεί ο ακριβής αριθμός αυτών, καίτοι κατά καιρούς έγιναν σοβαρές προσπάθειες από ερευνητές. Η πρώτη προσπάθεια καταγραφής των Γοματιανών μοναχών αρχίζει από το τέλος του 1870 και εντεύθεν και μια τέτοια, πολλή ταπεινή είναι και η δική μου παρούσα εργασία. Για όλους αυτούς που μόνασαν στο περιβόλι της Παναγίας, στο Αγιώνυμο Όρος, γνωστούς και αγνώστους, επώνυμους και ανώνυμους, αυτό αποτελεί ένα μικρό μνημόσυνο. Το Γομάτι μας και οι άνθρωποί του ένιωθαν και νιώθουν υπερήφανοι για τα παιδιά τους που ακολούθησαν αυτόν τον δύσκολο δρόμο. Οι Γοματιανοί μοναχοί, κατά γενική ομολογία όσων τους γνώρισαν από κοντά, ήταν τίμιοι, αγαπητοί, φιλόξενοι και ευγενικοί. Στα μοναστήρια και στα κελιά που μόνασαν, φιλοξενήθηκαν εκατοντάδες συγχωριανοί μας, αλλά και άλλοι επισκέπτες και προσκυνητές. Μερικοί ήσαν άγιες μορφές, υπέροχοι πνευματικοί και άριστοι γνώστες της βυζαντινής μουσικής, μελοποιοί, καλλίφωνοι ιεροψάλτες, δάσκαλοι και συγγραφείς βυζαντινών ύμνων, ασκητικές μορφές με σπάνια χαρίσματα, που τίμησαν με την παρουσία τους τον μοναχισμό του

Αγίου Όρους αλλά και το Γομάτι μας. Παρακάτω καταγράφεται η πορεία του κάθε Γοματιανού ιερομονάχου, από τους 21 που εντόπισα, με όσα στοιχεία βρήκα από τη βιβλιογραφία, το διαδίκτυο, τις περιγραφές και τις διηγήσεις των συγγενών τους και κυρίως των ανθρώπων μεγάλης ηλικίας, που τους έζησαν από κοντά. Πιθανόν να υπήρξαν και άλλοι μοναχοί από το Γομάτι, γεννηθέντες προ του 1775, έτος κατά το οποίο καταγράφεται ο πρώτος μοναχός, πιστεύω δε και εύχομαι ότι μια μελλοντική έρευνα να τους εντοπίσει και να τους καταγράψει.

1. Ι ε ρ ο μ ό ν α χ ο ς Ν ε ό φ υ τ ο ς Β΄ ο Β α τ ο π α ι δ ι ν ό ς [ 1876- 3/ 4/ 1967] Ο κατά κόσμο Ά γ γ ε λ ο ς Θ ε ο χ α ρ ο ύ δ η ς του Δημητρίου και της Αναστασίας γεννήθηκε στο Γομάτι- Χαλκιδικής από πτωχούς και ενάρετους γονείς. Σε ηλικία 10 ετών πήγε στο Άγιο Όρος μαζί με τον πατέρα του για εργασία. Το 1892, σε ηλικία 16 ετών πήγε στην Ι.Μ.Βατοπαιδίου και εγκαταστάθηκε στο Βατοπαιδινό κελλί του Αγίου Προκοπίου. Εκάρη μοναχός το 1899, σε ηλικία 23 ετών και εντάχθηκε στην ακολουθία του γέροντα Νεόφυτου Α΄. Ο παπά Νεόφυτος ήταν ψηλόσωμος, επιβλητικός, ήρεμος και σοβαρός ιερωμένος. Ήταν σεβαστός, εχέμυθος, φιλόξενος, ανοιχτόκαρδος, αγαπητός και έχαιρε της εκτίμησης όλων των ανθρώπων που τον γνώριζαν.. Ήταν καλλίφωνος, άριστος γνώστης της βυζαντινής μουσικής και συνέγραψε αρκετά τετράδια με βυζαντινούς ύμνους.Πέθανε σε ηλικία 91 ετών.

2. Ι ε ρ ο μ ό ν α χ ο ς Π α ν τ ε λ ε ή μ ω ν [1894 - 1978] Ο κατά κόσμο Δ η μ ή τ ρ ι ο ς Κ ο υ κ ο ύ τ σ η ς του Νικολάου και της Σουλτάνας γεννήθηκε στο Γομάτι και είχε αδελφό τον Αθανάσιο Κουκούτση [18911977]. Σε μικρή ηλικία πήγε στο Άγιο Όρος και στο Βατοπαιδινό κελλί του Αγίου Προκοπίου, όπου μόναζε ο συγχωριανός του παπά Νεόφυτος. Προσήλθε το 1910. Εκάρη μοναχός το 1914 και αποτέλεσε τη συνοδεία του γέροντα Νεόφυτου. Πέθανε την 24-4-1978 3. Ι ε ρ ο μ ό ν α χ ο ς Π α γ κ ρ ά τ ι ο ς [1908-1999] Ο κατά κόσμο Δ η μ ή τ ρ ι ο ς Κ ρ ο μ μ ύ δ α ς του Γεωργίου και της Σουλτάνας γεννήθηκε στο Γομάτι και σε μικρή ηλικία πήγε στο Άγιο Όρος με το θείο του Άγγελο Θεοχαρούδη και ήδη ιερομόναχο Νεόφυτο και εγκαταστάθηκε στο Βατοπαιδινό κελλί του Αγίου Προκοπίου, στο οποίο μόναζε ο θείος του Νεόφυτος.

31

ΠΑΓΧΑΛΚΙΔΙΚΟΣ ΛΟΓΟΣ, Τεύχος 30ο

Υπήρξε ευγενέστατος, ευπαρουσίαστος, αγαπητός, φιλόξενος, άριστος ψάλτης και γνώστης της βυζαντινής μουσικής. Πέθανε το 1999.

4. Ι ε ρ ο μ ο ν α χ ο ς Ρ ω μ α ν ό ς ο Β α τ ο π α ι δ ι ν ό ς [1886- 1971] Ο κατά κόσμο Ά γ γ ε λ ο ς Μ α ν ί κ α ς του Δημητρίου και της Μαρίας γεννήθηκε στο Γομάτι.. Ήταν από πολύτεκνη οικογένεια.. Πήγε στο Άγιο Όρος σε μικρή ηλικία και έμεινε στο κελλί των Φαρμακαίων αρκετά χρόνια. Εκάρη μοναχός και έλαβε το όνομα Α γ α θ ά γ γ ε λ ο ς. Εκεί αρχίζει να μαθαίνει βυζαντινή μουσική, την οποία τελειοποίησε κοντά στο δάσκαλο Βασίλειο Ζαγκλιβερινό. Στη συνέχει μετέβη στα Ιεροσόλυμα, όπου για τρία χρόνια διετέλεσε δεξιός ψάλτης στο ναό της κοίμησης της Θεοτόκου στη Γεσθημανή. Επιστρέφοντας στο Άγιο Όρος ανέλαβε για λίγο καιρό αριστερός ψάλτης και μετά για αρκετά χρόνια δεξιός ψάλτης στο Πρωτάτο των Καρυών. Προσήλθε στη Ι.Μ.Βατοπαιδίου το 1916 και το 1919 εκάρη μεγαλόσχημος μοναχός και έλαβε το όνομα Ρ ω μ α ν ό ς. To 1944, σε ηλικία 58 ετών διετέλεσε ένας από τους προισταμένους της Μονής. Στη Ι.Μ.Βατοπαιδίου υπηρέτησε ως δεξιός ψάλτης για πάνω από 50 χρόνια. Εκτός από καλλίφωνος και χαρισματικός ψάλτης, ήταν βαθύς γνώστης της θεωρίας της βυζαντινής μουσικής. Υπήρξε πολυγραφότατος μελοποιός και μελετητής των μουσικών έργων των μεγάλων μουσουργών της βυζαντινής μουσικής. Συνέθεσε αργοσύντομα χειρουβικά, δοξαστικά και άλλους ύμνους. Ήταν γνωστός με τους άρχοντες πρωτοψάλτες Κ.Πρίγγο και Αθανάσιο Καραμάνη, οι οποίοι και αναγνώριζαν τη μεγάλη και πολύπλευρη μουσική του φυσιογνωμία. Μελοποίησε αρκετούς βυζαντινούς ύμνους, αλλά και διασκεύασε έργα άλλων σπουδαίων μελοποιών. Άφησε πάρα πολλά χειρόγραφά του στο μοναστήρι του, στο αρχείο του συνδέσμου ιεροψαλτών της Ι.Μ.Ιερισσού, Αγίου Όρους και Αρδαμερίου, αλλά και διάφορα τετράδια βυζαντινής μουσικής σε ιερείς και ιεροψάλτες στη Χαλκιδική. Ο Μοναχός Ρωμανός δίδαξε βυζαντινή μουσική σε μοναχούς αλλά και σε λαικούς, που επισκεπτόνταν τη Ι.Μ.Βατοπαιδίου. Ο Σύνδεσμος Ιεροψαλτών της Ι.Μ.Ιερισσού, προς τιμή του Ρωμανού ονόμασε τον σύνδεσμό του // Ρ ω μ α ν ό ς ο Β α τ ο π α ι δ ι ν ό ς //. Στις 6 Ιανουαρίου 1993 ημέρα Σάββατο και ώρα 6μ.μ, ο παραπάνω σύνδεσμος οργάνωσε εκδήλωση στην εκκλησία του Γοματίου και έψαλαν βυζαντινούς ύμνους που μελοποίησε ο Ρωμανός. Ο Ρωμανός απεβίωσε την 183-1971 σε ηλικία 85 ετών.

5. Ι ε ρ ο μ ό ν α χ ο ς Ι ω ά ν ν η ς [1895-1980] Ο κατά κόσμο Μ ι χ α ή λ Κ α μ π ά ς του Ιωάννη και της Τρυγόνας, γεννήθηκε στο Γομάτι το 1895. Κατάγονταν από μεγάλη οικογένεια του Γοματίου. Το 1907 πήγε στο Άγιο Όρος σε ηλικία 12 ετών. Εκάρη μοναχός την 22-2-1914 στην Ι.Μ.Ξηροποτάμου και μό-

νασε στο κελλί του Τιμίου Προδρόμου. Είχε στη συνοδεία του τους Γοματιανούς μοναχούς Βασίλειο, κατά κόσμο Καραμόσχο Μόσχο και τον Κοσμά κατά κόσμο Τσιόλτα Αθανάσιο. Ήταν καλλίφωνος και άριστος γνώστης της βυζαντινής μουσικής και διετέλεσε για αρκετά χρόνια δεξιός ψάλτης στη Ι.Μ.Ξηροποτάμου. Ήταν φιλόξενος, ευγενής, είχε ωραίο παράστημα και ήταν καταπληκτικός μάγειρας.

6. Ι ε ρ ο μ ό ν α χ ο ς Β α σ ί λ ε ι ο ς [1904-1980] Ο κατά κόσμο Μ ό σ χο ς Κα ρ α μ ό σ χ ο ς του Χρυσοστόμου και της Μαρίας γεννήθηκε στο Γομάτι το 1904. Προσήλθε στο Άγιο Όρος την 1-3-1919. Εκάρη μοναχός στην Ι.Μ. Σταυρονικήτα το 1922 και μόνασε στο κελί του Τιμίου Προδρόμου της Ι.Μ. Ξηροποτάμου και αργότερα πήγε στο κελλί τουΑγίου Κύρυκου της Ι.Μ. Σταυρονικήτα. Πέθανε το 1980, σε ηλικία 76 ετών.

7. Ι ε ρ ο μ ό ν α χ ο ς Κ ο σ μ ά ς [1911- 23\11\1990] Ο κατά κόσμο Α θ α ν ά σ ι ο ς Τ σ ι ό λ τ α ς του Γεωργίου και της Αικατερίνης γεννήθηκε στο Γομάτι το 1911. Από μικρός πήγε στο Άγιο Όρος. Σε ηλικία 49 ετών πήγε στο κελλί του Τιμίου Προδρόμου της Ι.Μ. Ξηροποτάμου. Εκάρη μοναχός την 14-12-1960 και ήταν υποτακτικός του συγχωριανού του γέροντα Ιωάννη. Ήταν απλός, ταπεινός και πάμπτωχος και ζούσε από τη βοήθεια της Ι.Μ.Ξηροποτάμου..

8. Ι ε ρ ο μ ό ν α χ ο ς Ι ά κ ω β ο ς [1881- 1971] Ο κατά κόσμο Ι ω ά ν ν η ς Κ ρο μ μ ύ δ α ς του Αργυρίου και της Μαρούδας γεννήθηκε στο Γομάτι το 1881.Πήγε στο Άγιο Όρος το 1924 και μόνασε στη Ι.Μ.Ξενοφώντος. Εκάρη μοναχός την20-3-1955, σε ηλικία 74 ετών.

9. Ι ε ρ ο μ ό ν α χ ο ς Χ ρ υ σ τ ό σ τ ο μ ο ς [1885-1970] Ο κατά κόσμο Μ ι χ α ή λ Τ σ α γ κ ά ρ η ς του Γεωργίου και Μαρίας,γεννήθηκε στο Γομάτι το 1885. Πήγε στην Ι. Μ. Ξενοφώντος και στη συνέχεια στην Ι. Μ. Ιβήρων, όπου και γράφτηκε την 9-3-1922 στο Μοναχολόγιο της Μονής. Εκάρη μοναχός το 1912 και μετέβη στο Ι. Κ. Αποτομή Τιμίου Προδρόμου στις Καρυές, όπου διατηρούσε δύο καταστήματα, το ένα με εικόνες, βιβλία, κομποσκίνια, θυμιάματα κλπ, και το άλλο ήταν εστιατόριο.

10. Ι ε ρ ο μ ό ν α χ ο ς Φ ι λ ό θ ε ο ς [1890- 1970] Ο κατά κόσμο Ν ι κ ό λ α ο ς Β α λ ο γ ι ώ ρ γ ο ς του Γεωργίου και της Μαρούδας γεννήθηκε στο Γομάτι το 1890. Ήταν παιδί πολύτεκνης οικογένειας και είχε 5 αδελφούς. Ο Νικόλαος πήγε στο Άγιο Όρος στις 20 -6- 1913, σε ηλικία 23 ετών στην Ι.Μ.Κωνσταμονίτου, όπου εκάρη μοναχός το 1916 και έλαβε το όνομα Φιλόθεος. Πέθανε το 1970 σε ηλικία 90 ετών.

11. Ι ε ρ ο μ ό ν α χ ο ς Χ ρ υ σ ό σ τ ο μ ο ς [1881- 1925] Ο κατά κόσμο Κ ω ν σ τ α ν τ ί ν ο ς Σ τ ά μ ο ς του Στάμου και της ..., γεννήθηκε στο Γομάτι το 1881. Προσήλθε στο Άγιο Όρος την 15-9-1899. Εκάρη μοναχός στη Ι.Μ.Βατοπαιδίου το 1903 και μόνασε στο 32

ΙΑΝΟΥΑΡΙΟΣ - ΦΕΒΡΟΥΑΡΙΟΣ - ΜΑΡΤΙΟΣ 2017

Ι.Κελλί Γενέσιο του Τιμίου Προδρόμου ή Αιγυπτάδικα ή Γυφτάδικα της αυτής μονής.

12. Ι ε ρ ο μ ό ν α χ ο ς Ι γ ν ά τ ι ο ς [1871-...] Ο κατά κόσμο Ι ω ά ν ν η ς Κ α ρ α γ ι ά ν ν η ς του Αστερίου και της ... γεννήθηκε στο Γομάτι το 1871. Πήγε στη Ι.Μ.Βατοπαιδίου, όπου εκάρη μοναχος και μόνασε στο Βατοπαιδινό κελλί του Αγίου Κωνσταντίνου. Ο ιερομόναχος Ιγνάτιος είχε στην ακολουθία του τους Γοματιανούς αδελφούς Πάπριακα, που ήταν συγγενείς του, μοναχούς Μακάριο και Ιγνάτιο.

13. Ι ε ρ ο μ ό ν α χ ο ς Μ α κ ά ρ ι ο ς [1912-...] Ο κατά κόσμο Π ά π ρ ι α κ α ς Α σ τ έ ρ ι ο ς του Μιχαήλ και της Άννας γεννήθηκε στο Γομάτι το 1912.Είχε αδελφό τον Γεώργιο και σε ηλικία 10 και 12 ετών έμειναν ορφανοί από πατέρα και μητέρα. Τα δύο παιδιά πήγαν στο Άγιο Όρος στο Βατοπαιδινό κελλί του Αγίου Κωνσταντίνου, στο οποίο ήταν μοναχός ο γέροντας Ιγνάτιος,που ήταν συγγενής τους. Έγινε μοναχός στη Ι.Μ.Βατοπαιδίου και μόνασε στο Βατοπαιδινό κελλί του Αγίου Κωνσταντίνου, ήταν υποτακτικός του γέροντα Ιγνατίου.

14. Ι ε ρ ο μ ό ν α χ ο ς Ι γ ν ά τ ι ο ς [... - ...] Ο κατά κόσμο Π ά π ρ ι κ α ς Γ ε ώ ρ γ ι ο ς του Μιχαήλ και της Άννας, γεννήθηκε στο Γομάτι. Πήγε στο Άγιο Όρος με τον αδελφό του Αστέριο, τον μετέπειτα μοναχό Μακάριο σε ηλικία 10- 12 ετών και μόνασε στο Βατοπαιδινό κελλί του Αγίου Κωνσταντίνου.

15. Ι ε ρ ο μ ό ν α χ ο ς Ν ε κ τ ά ρ ι ο ς [... - ...] Ο κατά κόσμο ... Κ ο υ κ ο υ β ί ν ο ς ... γεννήθηκε στο Γομάτι. Σε μικρή ηλικία πήγε στο Άγιο Όρος και έγινε μοναχός.

16. Δ ι ά κ ο ν ο ς Κ ύ ρ ι λ λ ος [ 1895-...] Ο κατά κόσμο Π ο λ ύ ζ ο ς Γ ε ώ ρ γ ι ο ς του Μιχαήλ και της ...,γεννήθηκε στο Γομάτι.. Μόνασε στην Ι. Μ. Ιβήρων.

17. Ι ε ρ ο μ ό ν α χ ο ς Ε υ θ ύ μ ι ο ς [1915-2004] Ο κατά κόσμο Α σ τ έ ρ ι ο ς Π α π ο υ τ σ ή ς του Αθανασίου και της Ελένης, γεννήθηκε στο Γομάτι το 1915. Ήταν το τρίτο παιδί από τα επτά παιδία της οικογένειάς του. Είχε μεγάλη ευλάβεια και αγαπούσε ιδιαί-

τερα τη μουσική. Είχε μάθει από μόνος του βιολί, έπαιζε καταπληκτικά και τραγουδούσε υπέροχα. Υπηρέτησε τη στρατιωτική του θητεία ως έφεδρος λοχίας, συνολικά έξη χρόνια. Στο Αλβανικό μέτωπο του 1940 έπαθε κρυοπαγήματα και κινδύνεψε σοβαρά η υγεία του. Απολύθηκε από το στρατό το 1947 και το 1948 πήγε στο Άγιο Όρος, από το οποίο δεν ξαναβγήκε ποτέ, συμπληρώνοντας 56 ολόκληρα χρόνια. Πήγε αρχικά στη Ι.Μ.Κασταμονίτου, όπου παρέμεινε περίπου πέντε χρόνια. Εκάρη μοναχός το 1952. Από τη Μονή Κασταμονίτου μεταβαίνει στη περιοχή της Βίγλας, μια απόκρημνη και ανεμοδαρμένη περιοχή στη άκρη του Άθωνα και σε ύψος 250 μ. από το ακρωτήρι της χερσονήσου. Εκαγκαταβιώνει στο Ιερό Ησυχαστήριο των Αγίων Βαρλαάμ και Ιωάσαφ και γίνεται υποτακτικός του γέροντα Βαρλαάμ. Με τα τον θάνατο του γέροντα Βαρλαάμ ο μοναχός Ευθύμιος παρέμεινε μόνος στο ησυχαστήριο του εντελώς απομονωμένος, με άκρα ασκητική ζωή, προσευχή, νηστεία και σκληρή σωματική εργασία. Συχνά πήγαινε στη Ι.Μ.Μ.Λαύρας, απόσταση μιας ώρας με τα πόδια και έψελνε στην εκκλησία. Όταν προχώρησε η ηλικία του και δεν μπορούσε να αυτοεξυπηρετηθεί, λόγω των προβλημάτων της υγείας του, κατέβηκε στο μοναστήρι της Λαύρας, όπου γηροκομήθηκε από τους μοναχούς. Πέθανε στις 9 Ιουλίου 2004 σε ηλικία 89 ετών.

18. Ι ε ρ ο μ ό ν α χ ο ς Δ α μ α σ κ η ν ό ς [1775-...] Ο κατά κόσμο Ζ α φ ε ι ρ ί ο υ ... γεννήθηκε στο Γομάτι το 1775 και μόνασε στη Ι.Μ.Ξενοφώντος. [Κατάσταση 29-7-1846].

19. Ι ε ρ ο μ ό ν α χ ο ς Σ υ μ ε ώ ν [1811- ...] Ο κατά κόσμο Κω ν σ τ α ν τ ί ν ο υ ... γεννήθηκε στο Γομάτι το1811 και μόνασε στη Ι.Μ. Ξενοφώντος. [Κατάσταση 29-7-184.

20. Ι ε ρ ο μ ο ν α χ ό ς Α γ α θ ά γ γ ε λ ο ς [1812- ] Ο κατά κόσμο Β α σ ι λ ε ί ο υ ... γεννήθηκε στο Γομάτι το 1812 και μόνασε στη Ι.Μ.Χελανδαρίου.

21. Ι ε ρ ο μ ό ν α χ ο ς Δ α ν ι ή λ ... Γεννήθηκε στο Γομάτι, μόνασε Ι.Μ.Δοχειαρίου. ΑΣ ΕΙΝΑΙ ΑΙΩΝΙΑ Η ΜΝΗΜΗ ΤΩΝ

***

Ο ΧΡΟΝΟΣ ΣΤΑΥΡΟΣ ΑΥΓΟΛΟΥΠΗΣ

Ο χρόνος παντοδύναμος σ’ όλο το Σύμπαν τρέχει,

και την πολλή οργάνωση θέλει να διαλύσει.

παιδεύει τον μεγάκοσμο, τον καταδυναστεύει.

Μα μέσα στο μικρόκοσμο το βέλος καταργείται, το χθες περνάει στο μετά και το μετά στο πρώτα.

Τον χρόνο θέλησαν πολλοί σοφοί να μελετήσουν, τον είδαν και ευθύγραμμα και κυκλικά να τρέχει.

Ο χρόνος για να νικηθεί ένας υπάρχει τρόπος, η εντροπία να διωχθεί απ’ τη Βιολογία.

Είδαν το χθες, το νυν και το μετά μέσα μας να υπάρχουν κι όλο το Σύμπαν σύσσωμο το βέλος του φοβάται.

Αυτό δεν γίνεται ποτέ κι έτσι καλό θα είναι, οι αρετές να κυβερνούν τη γήινη ζωή μας.

Η εντροπία κυβερνά, το χρόνο παρασέρνει 33

ΠΑΓΧΑΛΚΙΔΙΚΟΣ ΛΟΓΟΣ, Τεύχος 30ο

ΙΒΑΝΩΦ Ένας ατρόμητος ήρωας που πολέμησε (1940-1943) τους Ναζί γενναία. ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΣ ΚΟΝΤΟΓΙΑΝΝΟΠΟΥΛΟΣ Μαθηματικός - τ. Λυκειάρχης

Το Ιβανώφειο

είναι ένα κλειστό γυμναστήριο που κατασκευάστηκε από τον αθλητικό Σύλλογο « Ηρακλής Θεσσαλονίκης» το 1987 και ανακαινίστηκε το 1991. Για τελευταία φορά ανακαινίστηκε το 2003, αυξάνοντας τις θέσεις του από 1300 σε 2443. Ονομάστηκε Ιβανώφειο προς τιμήν του Γεώργιου Σταϊνόβιτς- Ιβάνωφ, που γεννήθηκε στις 14 Δεκεμβρίου 1911 στη Βαρσοβία. Πατέρας του Γεώργιου ήταν ο Πολωνός Κόμης Βλαδίμηρος Ιβάνωφ, συνταγματάρχης του τσαρικού στρατού και μητέρα του η Πολωνέζα Λεονάρδα Σταϊνόβιτς. Ο Γεώργιος Ιβάνωφ ήταν απόφοιτος της Γεωπονικής Σχολής του Μονπελιέ. Ήτας πολύγλωσσος και εξαίρετος αθλητής –κυρίως του υγρού στίβου- καταρρίπτοντας πολλά ρεκόρ και λαμβάνοντας μέρος σε πάρα πολλούς αγώνες. Μετά το θάνατο του πατέρα του ήρθε στη Θεσσαλονίκη το 1926 με τη μητέρα του, τον Έλληνα Ιωάννη Λαμπριανίδη, δεύτερο σύζυγο της μητέρας του και τα δύο ετεροθαλή αδέλφια του, τον Αλέξανδρο και τον Αντώνιο. Το 1928 γράφτηκε στον ΗΡΑΚΛΗ και έπαιζε στην εφηβική ομάδα ποδοσφαίρου. Μετά την κατάληψη της πρώτης και δεύτερης πατρίδας του (Πολωνία, Ελλάδα) από τους Ναζί, κατέφυγε στη Μέση Ανατολή (Κάιρο) και τέθηκε στη διάθεση της Βρετανίας. Εκπαιδεύτηκε ως γενικός πράκτορας πληροφοριών και σαμποτέρ με Κ.Α 0338 για να σταλεί στα Βαλκάνια. Στην Ελλάδα ήρθε στις 13 Οκτωβρίου 1941 με αγγλικό υποβρύχιο. Αμέσως οργάνωσε ομάδα δολιοφθορών στην οποία ήταν ο αρχηγός και ο εμψυχωτής. Συνελήφθη από τους Γερμανούς το Δεκέμβριο του 1941 ύστερα από προδοσία, αλλά σε δύο μέρες κατόρθωσε να αποδράσει. Ο Ιβάνωφ, άλλοτε ως εργάτης αεροδρομίου ή επιστάτης εργασίας στο ναύσταθμο -θέσεις που κατόρθωνε να πάρει πάντα με διαφορετικό ψευδώνυμο- πραγματοποίησε πολύ σοβαρές δολιοφθορές. Κύριοι συνεργάτες του ήταν οι αδερφοί Γιαννάτου, οι αξιωματικοί του Ναυτικού, Α. Κοντόπολος, Ι. Μαλλιόπουλος και Μ. Παπάζογλου. Πέτυχε να καταρίψει περίπου τριάντα αεροπλά-

να τοποθετώντας ρινίσματα σιδήρου στα λάδι του κινητήρα, με αποτέλεσμα ύστερα από ολιγόλεπτη πτήση να μην μπορεί να πάρει ύψος το αεροπλάνο και να συντρίβεται στο έδαφος. Η δολιοφθορά αυτή γινόταν στο εργοστάσιο Μαλτσινιώτη κατά τη συντήρηση των αεροπλάνων. Η ομάδα αυτή των σαμποτέρ κατόρθωσε ακόμα να ανατινάξει στο ναύσταθμο τρία πολεμικά σκάφη με ωρολογιακές μαγνητικές βόμβες και ένα υποβρύχιο, για το οποίο χρειάστηκε ο Ιβάνωφ να κολυμπήσει μέσα στη νύχτα μια μεγάλη απόσταση. Η γερμανική διοίκηση όταν ανακάλυψε ότι ο Ιβάνωφ ήταν ο κύριος υπεύθυνος των δολιοφθορών, με διακήρυξη το Φεβρουάριο του 1942, πρόσφερε 500 εκ. δραχμές σε αυτόν που θα βοηθούσε στη σύλληψη. Έτσι κατόρθωσε στις 8 Σεπτεμβρίου 1942 να συλλάβει αυτόν και τους κυριότερους συνεργάτες του, που προαναφέρθηκαν. Ύστερα από σύντομη δίκη καταδικάστηκαν εις θάνατον και εκτελέστηκαν όλοι (4 Σεπτεμβρίου 1943) εκτός από τον Κωνσταντίνο Γιαννάτο, ιατρό, που καταδικάστηκε σε εικοσαετή ειρκτή. ΤΙΜΗΤΙΚΕΣ ΔΙΑΚΡΙΣΕΙΣ Είναι πολύ σπάνιο τρεις χώρες να τιμούν τον ίδιο ήρωα, αφού τον Γεώργιο Ιβάνωφ, τόσο η πατρίδα του η Πολωνία όσο και η Ελλάδα καθώς και η Αγγλία, του απένειμαν τα ανώτατα πολεμικά παράσημα. Ο ΗΡΑΚΛΗΣ έδωσε στο γυμναστήριο το όνομά του (ΙΒΑΝΩΦΕΙΟ) καθώς και σε πολλούς αθλητικούς αγώνες. Στις 30 Οκτωβρίου 1985, επέτειο της Απελευθέρωσης της Θεσσαλονίκης από τη γερμανική Κατοχή, έγινε η τελετή των αποκαλυπτηρίων του αδριάντα του Γ. Ιβάνωφ στη Θεσσαλονίκη – δώρο του πολωνικού λαού για τους πολίτες της Θεσσαλονίκης- που τοποθετήθηκε στη συμβολή των οδών Λαγκαδά, Αγ. Δημητρίου και Νέστορος, σε απόσταση 200 μέτρων από την οδό Γ. Ιβάνωφ στην περιοχή Ξηροκρήνης.

34

ΙΑΝΟΥΑΡΙΟΣ - ΦΕΒΡΟΥΑΡΙΟΣ - ΜΑΡΤΙΟΣ 2017

Ο ΓΙΑΝΝΗΣ Ο ΜΟΥΤΖΟΥΡΗΣ, Ο ΜΗΧΑΝΙΚΟΣ... ΑΓΓΕΛΟΣ ΦΙΛ. ΜΑΝΤΣΙΟΣ

Ο Γιάννης

ο μουτζούρης, ο μηχανικός δεν είναι Νικητιανός. …Έλκει την καταγωγή του από τα Νέα Μουδανιά. Στη Νικήτη βρέθηκε… ερωτικός μετανάστης, «αντιστάσεως μη ούσης», το λέμε και «τραβάτε με κι ας κλαίω», στις χάρες της Έλλης της Νικητιανής. Έχει όμως, και μια δυνατή ερωτική σχέση, ένα πάθος με τις… μηχανές. Μηχανές πάσης φύσεως, αυτοκινήτων, πλοίων, ακόμα και… αεροσκαφών. Καμιά δεν μπορεί να του αντισταθεί. Τις αγαπά, τις θωπεύει, τις θεραπεύει, τις περιποιείται, τις ρυθμίζει, τις καλλωπίζει κι ύστερα τις παραδίδει στους αφεντάδες τους, για να τις… κακοποιήσουν πάλι εκείνοι. Αλλά ο Γιάννης είναι πάντα εδώ, παρών, για να τις… παρηγορήσει. Ο Γιάννης δεν είναι εντυπωσιακός. Μια συνηθισμένη φιγούρα είναι. «Δεν σου γεμίζει το μάτι». Μικρόσωμος, μαυριδερός, ολιγόλογος, περνά απαρατήρητος. Μετά το 1981 είχε την τύχη να βρεθεί στο… κέντρο λήψεως των αποφάσεων, σε τοπικό επίπεδο βέβαια, μεγάλου «πάλαι ποτέ» κυβερνώντος κινήματος. Περασμένα μεγαλεία… Νωρίτερα, το 1964, νεοσύλλεκτος, βρέθηκε στο… Γουδί, στο Κέντρον Εκπαιδεύσεως των Τεθωρακισμένων. Ειδικότητά του, Μηχανικός μηχανών εσωτερικής καύσεως. Διοικητής του στρατοπέδου των τεθωρακισμένων, ο ταξίαρχος Φίλιος. Υποδιοικητής ο συνταγματάρχης Παττακός Στυλιανός, της… εθνοσωτηρίου, 3 χρόνια αργότερα. Τριών ημερών φανταράκι ο Γιάννης και εκπαιδευόμενος παρακολουθεί μαζί και με άλλους στρατιώτες το μάθημα στον όρχο των αρμάτων. Μπροστά τους ένα μεγάλο Μ18, και ο εκπαιδευτής τους τους εξηγεί πως το άρμα αυτό είναι σε ακινησία, εκτός λειτουργίας, εδώ και 4 χρόνια, από την ημέρα της παραλαβής του, και πως πολλοί επιχείρησαν να το βάλουν «μπρος», αλλά δεν τα κατάφεραν. Ο Γιάννης είχε το θράσος να βγει μπροστά και να πει: «Θα το επισκευάσω εγώ. Αν το κάνω, δώστε μου 10 μέρες άδεια, αν δεν τα καταφέρω, βάλτε με 10 μέρες φυλακή». Και τότε πίσω από το άρμα, μια φωνή ακούστηκε και ένας κρυμμένος συνταγματάρχης – χούι το είχε από τότε -, πρόβαλε. Ήταν ο Στυλιανός… «Εν τάξει, η πρόταση δεκτή», είπε και έφυγε. Τα Μ18 είχαν – έχουν μηχανή DACOTA… ναι των γνωστών αεροσκαφών. Ο Γιάννης άρχισε από το «μανιατό». Το «ξεμοντάρισε», το πήρε στα χέρια του, το τοποθέτησε στον πάγκο του συνεργείου, το «έλυσε», το έκανε… «βίδες». Ανακάλυψε ένα μικρό καλώδιο που δεν πήγαινε πουθενά, ίσως ήταν και ελλαττωματικό. Το αντικατέστησε μ’ ένα νέο και το σύνδεσε στον σωστό ακροδέκτη. Συναρμολόγησε το μανιατό,

το μοντάρισε στη θέση του, γύρισε και τον διακόπτη του εκκινητού, της «μίζας» δηλαδή, με τον «λεβιέ» των ταχυτήτων του άρματος στο «νεκρό». Μούγκρισε το Μ18, πήρε «μπρος», έβγαλε και τα ντουμάνια της τετράχρονης ακινησίας του. Η όλη διαδικασία είχε διάρκεια μιας ώρας. Τα νέα στον Παττακό έφτασαν σε 5 λεπτά της ώρας. Εμφανίστηκε μπροστά στον Γιάννη, του… «επέδωσε τα εύσημα», άδεια όμως δεν του έδωσε. Τον απάλλαξε μόνον από την πρωινή «αναφορά». Καλό ήταν κι αυτό. Στην επαγγελματική σταδιοδρομία του Γιάννη υπήρξαν πολλά περιστατικά αξιοσημείωτα. Ένα από αυτά… αλίευσα, τούτο το καλοκαίρι, στο καφενεδάκι των ψαράδων, στην Παραλία της Νικήτης. Αφηγητής ένας άλλος Γιάννης, ο Γιάννης ο… μικρός. Εμείς το «μικρός» το λέμε και… «μούτσινος». Ο Γιάννης όμως είναι ψαράς μεγάλος. Εκείνος ψάρεψε τον 4μετρο «καρχαρία αλεπού», και η περιπετειώδης εκείνη προσπάθειά του καταγράφηκε στο βιβλίο «Νικητιανών Θαλασσινές Διαδρομές». Κοντολογίς, ο Γιάννης ο… «μικρός», παρέα με τον μεγάλο Νικητιανό πλοίαρχο – απόμαχο τώρα πιά – τον Μίμη Ζαφειρούδη, παρακολουθούσαν με ενδιαφέρον την προσπάθεια του Γερμανού πλοιοκτήτη κυβερνήτη του μεγάλου πολυτελούς ταχύπλοου σκάφους, - με θαλαμηγό έμοιαζε-, να αποπλεύσει από το λιμάνι της Νικήτης. Παρά τις επαναλαμβανόμενες και απεγνωσμένες προσπάθειές του, η μηχανή της θαλαμηγού αρνιόταν πεισματικά να ξεκινήσει. Είχε βγάλει ο πλοιοκτήτης τις απαστράπτουσες εργαλειοθήκες, γεμάτες με όλα τα υπερσύγχρονα εργαλεία τους, και τις είχε αραδιάσει στο πίσω μέρος του καταστρώματος. Ακόμα, μανόμετρα, δυναμόμετρα, βολτόμετρα, αμπερόμετρα, πολύμετρα, όλα της τελευταίας τεχνολογίας, σε παράταξη κι αυτά. Όλα τα δοκίμασε. Μέτρησε, ξαναμέτρησε, έσφιξε, ξέσφιξε, ρύθμισε, γύρισε κατ’ επανάληψη το κλειδί - διακόπτη της «μίζας», αλλά η μηχανή… άφωνη. Ο Μίμης και ο Γιάννης θέλησαν να τον βοηθήσουν. Του εξήγησαν, με τα καλά αγγλικά του Γιάννη, γιατί και ναυτικός σε μεγάλα ποντοπόρα πλοία για πολλά χρόνια ήταν, πως πρέπει να καλέσουν έναν ντόπιο μηχανικό, να βάλει «μπρος» τη μηχανή. Ο πλοιοκτήτης συγκατένευσε. Ειδοποίησαν τον Γιάννη τον μουτζούρη, τον μηχανικό. Κατέφτασε, εμφανίστηκε μπροστά στην πολυτελέστατη θαλαμηγό, κατάμαυρος από την κορφή μέχρι τα νύχια, από την καπνιά, το γράσο και τα λάδια. Στις εμποτισμένες από τα παραπάνω… λιπαντικά παλάμες του, κρατούσε ό,τι πιο… σύγχρονο εργαλείο είχε στο συνεργείο του. Ένα σφυράκι με φθαρμένη και λαδωμέ35

ΠΑΓΧΑΛΚΙΔΙΚΟΣ ΛΟΓΟΣ, Τεύχος 30ο

νη ξύλινη λαβή, μια πένσα της κακιάς ώρας, ένα θεόστραβο κατσαβίδι και ένα κομμάτι μισοσκουριασμένο, κάπως χοντρό σύρμα, τυλιγμένο προσεκτικά, που το κρατούσε σφιχτά, …μην το χάσει. Από την πίσω τσέπη του παντελονιού του εξείχε ένα χρησιμοποιημένο ήδη «στουπί». Όταν άπλωσε το καταλαδωμένο χέρι του να πιαστεί από την ανοξείδωτη σωληνωτή κουπαστή της επίσης ανοξείδωτης σκάλας της πολυτελούς θαλαμηγού, με σκοπό ν’ ανεβεί στο σκάφος είδε και άκουσε τον θηριώδη Γερμανό να ωρύεται: «Νάϊν, νάϊν, νο, νο, STOP, STOP…». Γύρισε ο Γιάννης, αμίλητος, να φύγει, μπήκαν στη μέση οι άλλοι και έπεισαν τον Γερμανό, να του επιτρέψει. Στη συνέχεια ο Γιάννης εξήγησε στον Γερμανό, …στη νοηματική, να πάρει θέση στον πίνακα πλοήγησης του σκάφους, στην «τιμονιέρα» όπως τη λέει ο Γιάννης, και όταν θα του κάνει σινιάλο, να γυρίσει το κλειδί - διακόπτη της «μίζας». Κατέβηκε ο Γιάννης στα έγκατα της θαλαμηγού, στη μηχανή, χτύπησε ελαφρά με την ξύλινη λαβή του μικρού σφυριού σε μερικά σημεία της μηχανής, που αυτός γνώριζε πολύ καλά την σημασία τους, αφουγκράζοντάς τα ταυτόχρονα, όπως χτυπούσε ο γιατρός τα δάκτυλά του στην πλάτη μας ακροάζοντάς μας εκείνα τα χρόνια, μικρούληδες σαν είμασταν. Έσφιξε, ξέσφιξε με την πένσα, ξεβίδωσε σωληνάκια, τα ξεβούλωσε με το σύρμα, φύσηξε, ρούφηξε κιόλας, ρύθμισε με το κατσαβίδι, κάτι καθάρισε με το «στουπί» και όταν σε 10

λεπτά, περίπου, της ώρας τελείωσε, ανέβηκε στο μέσον της σκάλας, απέκτησε οπτική επαφή με τον πλοιοκτήτη, σήκωσε το χέρι ψηλά και του έκανε το σινιάλο. Ο Γερμανός γύρισε το κλειδί – διακόπτη της «μίζας» και η μηχανή υπακούοντας έκανε τα πολυπόθητα… γκρρρ… και… μπρρρ, ξεκουφαίνοντάς τους. Ο Γιάννης, αφού ρύθμισε κάτι ακόμα στη μηχανή, ανέβηκε στο κατάστρωμα. Μόλις τον είδε ο Γερμανός, άφησε άφωνος την θέση του στην τιμονιέρα, πήγε και αυτός στο κατάστρωμα, πήρε στα γερά του χέρια, ένα – ένα, τα μανόμετρα, τα δυναμόμετρα, τα βολτόμετρα, τα αμπερόμετρα, τα πολύμετρα και τις γεμάτες εργαλειοθήκες και αφού μουρμούρισε στα Γερμανικά και μερικά από τα… «γαλλικά» του, τα σήκωσε ψηλά – ψηλά και τα πέταξε με μανία όλα στη θάλασσα. Ευτυχώς σε λίγο κατέφτασε ο βουτηχτής του λιμανιού μας, εκείνος ο ευγενικός και συνάμα δυναμικός Δημήτρης, ο βατραχάνθρωπος, που υπηρέτησε και στα Ο.Υ.Κ (Ομάδες Υποβρυχίων Καταστροφών). Τα ανέσυρε όλα από τον πυθμένα του λιμανιού, και αφού τα ξέπλυνε με… «γλυκό» νερό, και τα στέγνωσε σκουπίζοντάς τα, τα παρέδωσε στον πλοιοκτήτη. Ο Γιάννης μαζί με τον ανυπόκριτο θαυμασμό του Γερμανού, ασφαλώς και εισέπραξε και ένα πολύ καλό μεροκάματο. «Άξιος ο μισθός» του Γιάννη του μουτζούρη, του μηχανικού…

***

ΣΑΝ ΑΠΟΨΙ ΤΕΤΟΙΑ ΜΕΡΑ... ΓΙΑΝΝΗΣ Δ. ΚΑΝΑΤΑΣ - ΧΡΙΣΤΟΣ ΓΕΡΟΧΡΙΣΤΟΣ • Ειδήσεις, τοπικά νέα, συμβάντα και σχόλια από τα χωριά της Χαλκιδικής, δράσεις και πεπραγμένα του Παγχαλκιδικού Συλλόγου όπως τα διαβάσαμε κι εμείς σε παλιές εφημερίδες της Χαλκιδικής, της Θεσσαλονίκης, των Αθηνών, ακόμη και της Κωνσταντινουπόλεως. Επιδίωξή μας είναι να φιλοξενούμε κάθε φορά όσο το δυνατόν περισσότερες εφημερίδες, σε θέματα που αφορούν τα χωριά της Χαλκιδικής και τον Παγχαλκιδικό, που το καθένα δίνει το κλίμα της εποχής που αναφέρεται.

ΦΑΡΟΣ ΤΗΣ ΜΑΚΕΔΟΝΙΑΣ 10 Μαρτίου 1882: (ΤΡΙΑΝΤΑΦΥΛΛΙΑ ΚΡΙΕΖΗ) … ετέρα μεγάλη ψυχή… η της Τριανταφυλλιάς, χήρας του υποστρατήγου Κριεζή ανίπτατο εκεί επάνω, εις την χώραν των μακάρων, ένθα συνήντα χαίρουσα αυτή τήν αγαλλομένην ψυχήν της κορυφαίας ευεργέτιδος, ής εγένετο συμπάρεδρος εν τω δαφνηρεφεί θρόνω της δόξης της. Η μακαρίτις Τριανταφυλλιά εκ Πολυγύρου της Χαλκιδικής έλκουσα το γένος, συνδεθείσα δε δι επιγαμίας μετά της ευκλεούς οικογενείας Κριεζή και έκτοτε τον λοιπόν αγαγούσα βίον εν Αθήναις, ενταύθα αφήκε το σώμα της, εις δε την γενέθλιον Μακεδονίαν επλα-

νάτο έτι το πνεύμα της. Διό και κατέλοιπεν δια διαθήκης όλην σχεδόν την περιουσίαν αυτής, ανερχομένην εις 200.000 φρ. Εις το Πανεπιστήμιον των Αθηνών, όπως δια των τόκων αυτής συντηρούνται σχολεία πανταχού της Μακεδονίας…. Αιωνία και αγήρως έστιν η μνήμη της φιλανθρώπου και φιλοπάτριδος Μακεδονίδος. ΜΑΚΕΔΟΝΙΑ 13 Φεβρουαρίου 1914: ΟΙ ΣΤΡΑΤΕΥΣΙΜΟΙ ΚΑΣΣΑΝΔΡΕΙΑΣ Διακόσιοι πενήντα στρατεύσιμοι εκ τεσσάρων χωρίων της Κασσάνδρας με μουσικήν επικεφαλής δύο 36

ΙΑΝΟΥΑΡΙΟΣ - ΦΕΒΡΟΥΑΡΙΟΣ - ΜΑΡΤΙΟΣ 2017

σημαίας και έν λάβαρον με την λέξιν «Κασσάνδρα» περιήλθον χθες τας κυριωτέρας οδούς της πόλεως. Το μέτωπον ψηλά, με βάδισμα ρυθμικόν και στερεόν, προχώρουν ανά δυάδας ζητωκραυγάζοντες ενθουσιωδώς και υψούντες ή ρίπτοντες εις τον αέρα τους πίλους των. Οι γονείς των χαρωποί και μειδιώντες τους παρακολούθουν με υπερηφάνειαν, η οποία δεν άφηνεν εις την φυσιογνωμίαν των κανέν ίχνος στενοχωρίας. Και τα παιδιά συναισθανόμενα την αποστολήν των… προυχώρουν μαγαλοπρεπώς, αληθινοί τύποι υπερασπιστών της πατρίδος.

τάβλητος επ’ ολίγας ημέρας, μεθ’ ό θα εμφανίση βελτίωσιν δια να μας εκπλήξη κατά την 17ην προς 18ην Απριλίου, οπότε θα έχωμεν χιονοθύελλαν ή κατακλυσμιαίαν βροχήν. Αυτά προείπε το Αστεροσκοπείον Βάβδου. Ας μη βιασθούν λοιπόν αι κυρίαι και δεσποινίδες δια τα ανοιξιάτικά των.

ΜΑΚΕΔΟΝΙΑ 14 Ιανουαρίου 1967: Η ΠΙΤΑ ΤΟΥ ΠΑΓΧΑΛΚΙΔΙΚΟΥ ΣΥΛΟΓΟΥ Με επιτυχίαν επραγματοποιήθη εις το «Μεντιτεράνειαν» το κόψιμο της πίτας του «Παγχαλκιδικού ΣυλΠΑΛΗ λόγου». Παρέστησαν ο πρόεδρος του συλλόγου ια15 Μαρτίου 1919: Η ΧΑΛΚΙΔΙΚΗ ΔΙΑ ΤΗΝ ΑΝ. τρός κ. Θ. Καλτσάς μετά της συζύγου του και των υιών ΜΑΚΕΔΟΝΙΑΝ του Δημητρίου και Θέμη, ο αντ/δρος κ. Τσάκαλος, ο Η Χαλκιδική δια τους απόρους μαθητάς της Ανα- γενικός γραμματέας κ. Καδής, ο ταμίας κ. Παπαδήμας τολικής Μακεδονίας προσέφερε κατά μετά της συζύγου του και οι σύμβουλοι κοινότητας τα εξής ποσά δια του Επιθεκ.κ. Κεχαγιάς και Παπαβασιλείου μετά ωρητού των Σχολείων Χαλκιδικής: 1) Βάτης συζύγου του. παρέστησαν επίσης βδος δρχ. 630, 2) Καλύβια 197, 3) Λιαρίοι κ.κ. Στ. Κότσιανος, Κ. Μπέλλος, Συγκοβη 449, 4) Γερακιός 82, 5) Ραβνά 315, νάπαλος, Ακριβόπουλος…, ο κ. και η 6) Ρεβενίκια 415, 7) Κρήμος 50, 8) Σουκ. Σκούρα μετά της θυγατρός των, Νίφλάρ 214, 9) Σιπουτνίκια 153, 10) Παλαιτσα Παπαργυρίου, Τασούλα Σιώκου, ο όχωρα 57, 11) Γαλάτιστα 340, 12) Στανός κ. Δαλαβέρας…

145, 13) Άθυτος 50, 14) Παρθενών 474, 9 Μαρτίου 1969: (ΕΚΦΡΑΣΗ ΕΥ15) Πολύγυρος 158, 16) Βάλτα 327, 17) ΧΑΡΙΣΤΙΩΝ ΠΑΓΧΑΛΚΙΔΙΚΟΥ) Βραστά 310, 18) Παζαράκια 50… Το Δ.Σ. του «Παγχαλκιδικού» θεωρεί υποχρέωσίν του να ευχαριστήσει θερΦΩΣ (ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ) μότατα δια την προσφοράν των υπέρ των 20 Μαρτίου 1935: Η ΧΑΛΚΙΔΙΚΗ φοιτητικών υποτροφιών του συλλόγου ΠΡΟΣΦΕΡΕΙ ΕΙΣ ΤΟ ΚΡΑΤΟΣ ΕΝ φοιτητών Χαλκιδικής τους ευγενείς δωρηΔημήτριος Παλαμήδης ΑΕΡΟΠΛΑΝΟΝ τάς τον στρατηγόν διευθυντήν μεταλλείδήμαρχος Πολυγύρου Πολύγυρος. 18-. Επ’ ευκαιρία της αφίων Κασσάνδρας κ. Χριστόδουλον Γερο1968-1972 ξεως ενταύθα του βουλευτού Χαλκιδικής γιάννην δια το ποσόν των 3.000 δρχ., τον κ. Βασιλικού και κατόπιν προσκλήσεως του νομάρχη πτέραρχον κ. Γεώργιον Δέαν δια το ποσόν των 1.000 δρχ. Χαλκιδικής κ. Θεοδοσίου συνήλθον εις το νομαρχιακόν και το Δ.Σ της αδελφότητος Φλογητικών «Ο Άγ. Παύκατάστημα αντιπρόσωποι διαφόρων οργανώσεων και λος» δια την προσφοράν του ποσού των 500 δρχ. άλλοι τοπικοί παράγοντες και μετά συζήτησιν απεφάσισαν την αγοράν και δωρεάν εις το κράτος ενός αεροΦΩΝΗ ΤΗΣ ΧΑΛΚΙΔΙΚΗΣ πλάνου, φέροντος το όνομα «Χαλκιδική».

20 Φεβρουαρίου 1972: (ΕΚΗΔΕΥΘΗ Ο ΔΗΜΑΡΚατηρτίσθη μεγάλη επιτροπή διενεργείας εράνων ΧΟΣ ΠΟΛΥΓΥΡΟΥ) εκ των κ. νομάρχου ως προέδρου, Β. Βασιλικού βουΟ Δημήτριος Παλαμήδης ήτο γόνος αρχοντικής οιλευτού, του προέδρου του Δημ. Συμβουλίου Πολυγύ- κογενείας. Διεκρίθη δια το εξαίρετο ήθος του, την φιρου κ. Ζαχαρίου, του δημάρχου Πολυγύρου κ. Κοτσιά- λοπατρία, την αφοσίωσίν του στα εθνικά ιδεώδη, την νου, Οικονόμου γερουσιαστού, Χρηστίδου, δικηγόρου βαθεία θρησκευτικότητα και την αγάπη προς την οικοκαι πολιτευτού του λαϊκού κόμματος, Ν. Γεροχρήστου γένεια. Υπήρξε ειλικρινής και έμπιστος φίλος και σηδιευθυντού της «Φωνής της Χαλκιδικής», Α. Αλεξάν- μαίνων κοινωνικός παράγων. δρου προέδρου κοινότητος Αρναίας κ.ά. Ως αξιωματικός επέδειξεν θάρρος, αγωνιστικότητα και αυταπάρνησιν, τιμηθείς με πολλά παράσημα και ΦΩΝΗ ΤΗΣ ΧΑΛΚΙΔΙΚΗΣ αξιωθείς τιμητικών διακρίσεων. Ως δήμαρχος έχει στο 28 Μαρτίου 1954: Ο ΚΑΖΑΜΙΑΣ ΤΗΣ ΧΑΛΚΙΔΙΚΗΣ ενεργητικό του την εκτέλεσιν σημαντικών έργων υποΟ Καζαμίας του Βάβδου, περίφημος δια τας προ- δομής στον Πολύγυρο και τον εξωραϊσμό της πόλεως γνωστικάς του καιρού ικανότητας ποιμήν Σαραφιανός με επιβλητικά κτήρια. Η απρόοπτος φυγή του αφήνει Γ. Κουτσός προλέγει, ότι ο καιρός θα παραμείνη αμε- ένα δυσαναπλήρωτο κενό…

37

ΠΑΓΧΑΛΚΙΔΙΚΟΣ ΛΟΓΟΣ, Τεύχος 30ο

Η δράση του Συλλόγου μας Ημερήσια εκδρομή της νεολαίας του Παγχαλκιδικού στη Γαλάζια Λίμνη-Σκρά και Γουμένισσα. Κυριακή 20 Νοεμβρίου 2016 Μια μονοήμερη, αξέχαστη εκδρομή της νεολαίας του Παγχαλκιδικού, πραγματοποίησε ο Σύλλογός μας την Κυριακή 20 Νοεμβρίου 2016. Συνοδοί ήταν ο χοροδιδάσκαλος Φλώρος Θόδωρος και ο διοργανωτής της εκδρομής και αρχηγός αποστολής Ειδικός Γραμματέας του Συλλόγου και υπεύθυνος νεολαίας και των χορευτικών τμημάτων Λυρτζής Αστέριος. Λίγο έξω από το Σκρα προς τον Αρχάγγελο, επισκεφτήκαμε τους «Καταρράκτες Σκρα» ή «Γαλάζια Λίμνη», κατεβαίνοντας πεζοπορία σε πλακόστρωτο μονοπάτι 700 μέτρων, αφού περάσαμε και από τα όμορφα γεφυράκια. Το δασαρχείο έχει οργανώσει χώρο αναψυχής με παγκάκια και τραπέζια για τους επισκέπτες για να απολαύσουν το πανέμορφο φυσικό περιβάλλον. Στη συνέχεια επισκεφτήκαμε το ιστορικό χωριό Σκρα και το Στρατιωτικό του Μουσείο. Διασχίζοντας τμήμα του όρους Πάϊκου και περνώντας από την Αξιούπολη φτάσαμε έξω από τη Γουμένισσα και επισκεφτήκαμε ένα χώρο κατάφυτο από πλατάνια και δρυς. Τα δύο ρέματα που διασχίζουν την περιοχή με σχηματισμούς μικρών καταρρακτών δίνουν μια ιδιαίτερη φυσική ομορφιά στο τοπίο. Τα έργα αναψυχής απόλυτα προσαρμοσμένα στο περιβάλλον προσφέρουν στον επισκέπτη ξεκούραση, θέα, περιπάτους στις μεγάλες γέφυρες από κορμούς δένδρων, γνωριμία με την ποικίλη και σπάνια πανίδα. Τελικά καταλήξαμε σε ταβέρνα της Γουμένισσας, όπου υπό τον ήχο των χάλκινων της Γουμένισσας κάναμε ένα τρικούβερτο γλέντι Υ.Γ. Ο Σύλλογος πρόσφερε δωρεάν την ενοικίαση του λεωφορείου. Τα υπόλοιπα έξοδα της εκδρομής πληρώθηκαν από τους συμμετέχοντες (φαγητά, ποτά, ορχήστρα κλπ) Α.Λ.

κυρίες Καραμανώλη και Κατσούλη έβγαλαν στο φως ιδιαίτερες πτυχές του βιβλίου ζωντανεύοντας τους ήρωες του. Ο κ. Μπέσπαρης(με διεισδυτικό τρόπο) ανέδειξε την τρυφερότητα του έρωτα καθώς και το κοινωνικό και πολιτικό κλίμα του βιβλίου, αλλά και άλλες (σημαντικές) παραμέτρους. Ο κ. Κοτσάνης έκλεισε την παρουσίαση, εξαίροντας την προσωπικότητα της συγγραφέα, και ευχαριστώντας το ακροατήριο. (Ο πρόεδρος κ. Μ. Καρτσιώτης για λόγους ανωτέρας βίας δεν μπόρεσε να παραστεί). Η εκδήλωση περατώθηκε με την παράθεση μπουφέ από την κ. Κομνιανίδου.

Η παρουσίαση του νέου βιβλίου της κ. ΄Αννας Κομνιανίδου. Τετάρτη 23-11- 2016. Την Τετάρτη 23 Νοεμβρίου 2016 και ώρα 20.00 στην ΕΣΤΙΑ του Π. Σ. πραγματοποιήθηκε η παρουσίαση του μυθιστορήματος της κ. Άννας Κομνιανίδου με τίτλο «Καραμέλες με άρωμα καπνού». Συντονιστής ήταν ο Γ.Γ. του Π. Σ. κ. Ι. Κοτσάνης και παρουσιαστές με τη σειρά ομιλίας τους η κ. Στέλλα Καραμανώλη, οδοντίατρος, η κ. Δέσποινα Κατσούλη, βρεφονηπιαγωγός και ο βασικός παρουσιαστής, επιμελητής του βιβλίου κ. Πέτρος Μπέσπαρης, φιλόλογος – συγγραφέας. Στην παρουσίαση παρέστησαν φίλοι της συγγραφέα και μέλη του Π. Σ. Ησυγγραφέας αναφέρθηκε στους λόγους που την οδήγησαν στη συγγραφή του βιβλίου και ευχαρίστησε όλους τους συντελεστές του βιβλίου. Οι

Η 15η Συνάντηση Χορωδιών της Χαλκιδικής, στην αίθουσα «Αλέξανδρος» την Κυριακή 27 Νοεμβρίου ώρα 19.00΄. Την Κυριακή 27 Νοεμβρίου 2016 και ώρα 19.00 στην αίθουσα «ΑΛΕΞΑΝΔΡΟΣ» πραγματοποιήθηκε η 15η Συνάντηση Χορωδιών με πρωτοβουλία του Π. Σ. και υπό την αιγίδα του κέντρου πολιτισμού της Π.Κ.Μ.(περιφ. Κεντρ. Μακεδονίας). Συμμετείχαν: Η χορωδία του Π. Σ. με μαέστρο τον κ. Νικ. Καλαϊτζή και πιανίστα τον κ. Σάκη Δερμιτζάκη, η χορωδία του Πολιτ. Συλ. Ν. Μουδανιών «ΦΑΡΟΣ» υπό την διεύθυνση της κ. Ρεβέκκας Φελεκίδου, η χορωδία της Γαλάτιστας υπό τη διεύθυνση του κ. Δημ. Παπαγεωργίου και η Δημοτική χορωδία της Δράμας υπό την διεύθυνση του κ. Γεωργ. Μπούρα και πιανίστα του κ. Στέφανου

Η εμφάνιση της χορωδίας μας στο 32ο φεστιβάλ της Λέσχης Προσωπικού ΟΤΕ. Σάββατο 26 -112016 Για άλλη μια χρονιά η χορωδία μας είχε την τιμή να προσκληθεί από τη Λέσχη Προσωπικού ΟΤΕ και να εμφανισθεί με επιτυχία στο 32ο Φεστιβάλ της. Εμφανίστηκε τρίτη κατά σειρά το Σάββατο πρωί 26 Νοεμβρίου και τραγούδησε με επιτυχία πέντε τραγούδια με μαέστρο τον κ. Νίκο Καλαϊτζή και πιανίστα τον Σάκη Δερμιτζάκη. Συνολικά είχαν κληθεί 24 χορωδίες για το διήμερο 26 και 27 Νοεμβρίου. Τον πρόεδρο κ. Κων. Γρηγοριάδη και το Δ.Σ. της Λέσχης ΟΤΕ ευχαρίστησε με εύστοχη προσλαλιά ο πρόεδρος του Παγχαλκιδικού κ. Μιχ. Καρτσιώτης, ο οποίος επαίνεσε την προσπάθεια που γίνεται κάθε χρόνο και για 32 ολόκληρα χρόνια προσφέρεται ένας ιδιαίτερος εορταστικός μουσικός τόνος στην πόλη μας και παράλληλα δίνεται η ευκαιρία σε εκατοντάδες χορωδίες από όλα τα μέρη της Ελλάδας και το εξωτερικό να παρουσιάσουν τη δουλειά τους, να γνωρίσουν νέους φίλους και να χαίρονται. Στην ανταλλαγή αναμνηστικών, η Λέσχη μας πρόσφερε αναμνηστική πλακέτα και εμείς τον 6ο τόμο του «Παγχαλκιδικού Λόγου».

38

ΙΑΝΟΥΑΡΙΟΣ - ΦΕΒΡΟΥΑΡΙΟΣ - ΜΑΡΤΙΟΣ 2017

Αγγελούση. Γενικός υπεύθυνος ήταν ο κ. Παναγ. Ματάκος. Συντονιστής της εκδήλωσης ήταν ο Γ. Γ. του Π. Σ. κ. Ι. Κοτσάνης, ο οποίος υποδέχτηκε με θερμά λόγια τους φιλοξενούμενους. Ο πρόεδρος του Π. Σ. κ. Μιχ. Καρτσιώτης σε σύντομο χαιρετισμό αναφέρθηκε στην σπουδαιότητα αυτών των συναντήσεων και ευχαρίστησε όλους τους συντελεστές. Ιδιαίτερη αναφορά έκανε στην Δημοτ. Χορωδία της Δράμας, εκφράζοντας την ευχή για μελλοντική συνεργασία. Στον υπεύθυνο μάλιστα της χορωδίας κ. Π. Ματάκο προσέφερε ως δώρο τον 6ο τόμο του Παγχαλκιδικού Λόγου. Στο τέλος κάθε προγράμματος επιδίδονταν αναμνηστικά διπλώματα. Η αίθουσα ήταν κατάμεστη, παρά τα συγκυριακά συγκοινωνιακά προβλήματα, και η ανταπόκριση του κοινού θερμή. Να σημειώσουμε ως γενική εντύπωση ότι η εμφάνιση της χορωδίας μας ήταν άψογη(ίσως η καλύτερη από κάθε φορά). Θερμά συγχαρητήρια σε όλους όσοι συντέλεσαν στο άρτιο αυτό αποτέλεσμα και ιδιαίτερα στον ακούραστο «έφηβο» μαέστρο κ. Ν. Καλαϊτζή.

Παντελεήμονα. Ακολούθησε επίσκεψη στο Λαογραφικό Μουσείο και στο Μουσείο Σκιών. Ένα άκρως εντυπωσιακό μουσείο για τη φαντασία και ευρηματικότητα του καλλιτέχνη που μας υποδέχτηκε προσωπικά. Ακολούθως μεταβήκαμε στην πατρίδα του Δημόκριτου τα Άβδηρα και επισκεφτήκαμε το νέο αρχ. Μουσείο, από όπου αποκομίσαμε τις καλύτερες εντυπώσεις για την οργάνωση και την πληθώρα των εκθεμάτων. Στο Πόρτο Λάγος επισκεφτήκαμε τα μετόχια της Μ. Βατοπεδίου και τους ναούς του Αγ. Νικολάου και της Παντάνασσας. Στο μεσημεριανό φαγητό στο ξενοδοχείο παρέστη καλεσμένος μας και ο σεβασμιότατος κκ. Παντελεήμων που ευλόγησε το γεύμα. Στο δρόμο για την επιστροφή είχαμε ολιγόωρη στάση στην όμορφη Καβάλα. Μια όμορφη παρένθεση έκλεισε με αίσιο τέλος. ΣΗΜΕΙΩΣΗ: Στη διάρκεια των δύο αυτών ημερών δόθηκε η ευκαιρία να γνωρίσουμε τον χαρισματικό ιεράρχη της Ξάνθης κκ. Παντελεήμονα που με την απλότητα του, την προσήνεια, το χαμόγελο και το ψυχοθεραπευτικό του λόγο κέρδισε την αγάπη όλων. Μητροπολίτης για 20 χρόνια στον νευραλγικό αυτό γεωγραφικό χώρο, «φυλάει Θερμοπύλες», κρατώντας τις ισορροπίες, που απαιτούνται για την ομαλή συνύπαρξη δύο ετερόδοξων λαών, γεγονός που απαιτεί ιδιαίτερο διπλωματικό χειρισμό. Δοτικός, ανθρώπινος και ζεστός ήταν κοντά μας παρά τις πολλές υποχρεώσεις του. Στην «Αρχαγγελιώτισσα» είδαμε τον ταπεινό ιεράρχη, στον ναό του Ακάθιστου Ύμνου τον ιερουργό και κοινωνό της Θείας Μετάληψης, στα μικρά παιδιά («άφετε τα παιδία ελθείν προς με») και στη συνεστίαση τον εκλεκτό συνδαιτυμόνα με την ανθρώπινη και ισότιμη παρουσία του προς το Ποίμνιο. Ο Θεός να του χαρίζει υγεία, δύναμη και κουράγιο, για τη συνέχιση του έργου του.

Η διήμερη εκδρομή στην Ξάνθη το Σαββατοκύριακο 3 και 4 Δεκεμβρίου 2016. Το Σαββατοκύριακο 3 – 4 /12/2016 ο Π. Σ. πραγματοποίησε διήμερη εκδρομή με δύο λεωφορεία στην Ξάνθη. Ξεναγοί ήταν ο Γιώργος και η Ελένη οικείοι από προηγούμενες εκδρομές. Τη γενική οργάνωση και ευθύνη είχε και πάλι ο Γ. Γ. του Π. Σ. κ.Ι.Κοτσάνης με συνοδούς τα μέλη του Δ. Σ. κ. Αβραάμ Παπαδόπουλο, Θεοδ. Τσαμούρη, Μ. Κωστοπούλου και Νατάσα Δάφφα. Ο πρόεδρος κ. Μ.Καρτσιώτης, λόγω γρίπης, προς μεγάλη του λύπη δεν μπόρεσε να είναι παρών και έτσι στερήθηκε της ευκαιρίας να συναντηθεί με τον άξιο ιερωμένο, συμπατριώτη του Μητροπολίτη Ξάνθης κ.κ.Παντελεήμονα. Στους συντελεστές της εκδρομής και βέβαια στον πάντα αεικίνητο και οργανωτικό κ. Ι. Κοτσάνη τις πιο θερμές ευχαριστίες. Σάββατο 3/12/2016. Επισκεφτήκαμε τα «Θρακικά Τέμπη», πλάι στα χωριά Τοξότες και Γαλάνη καθώς και το μοναστήρι της Αρχαγγελιώτισσας(η προσωνυμία από το αντίγραφο της Παναγίας πλαισιωμένη από τους Αρχαγγέλους), όπου έγινε θερμή υποδοχή και ξενάγηση από τον Μητροπολίτη κ.κ. Παντελεήμονα. Ο κ. Ι. Κοτσάνης προσέφερε στον σεβασμιότατο έναν τόμο του Π.Λ. καθώς και το τελευταίο τεύχος του Π.Λ. Ο Σεβασμιότατος ανταποκρινόμενος προσέφερε για τον πρόεδρο ογκώδη τόμο με την 20ετή πορεία του στον μητροπολητικό θρόνο. Περιηγηθήκαμε στην Παλιά Πόλη και θαυμάσαμε τα ιστορικά της κτίσματα. Το απόγευμα καταλήξαμε στο πεντάστερο ξενοδοχείο Z PALACE, όπου το βράδυ παρατέθηκε δείπνο με μουσική. Κυριακή 4/12/2016. Η ημέρα ξεκίνησε με εκκλησιασμό στον ιερό ναό του Ακάθιστου Ύμνου στην Παλιά Πόλη, ιερουργούντος του Μητροπολίτη Ξάνθης κκ.

Εικαστική βραδιά-αφιέρωμα στο Χαλκιδικιώτη ζωγράφο Γ. Παραλή, με παρουσιαστή τον κ. Πάνο Βερροιώτη. Τετάρτη 7 Δεκεμβρίου, ώρα 19.00΄στην Εστία μας. Μια ξεχωριστή βραδιά μας χάρισε ο Παγχαλκιδικός Σύλλογος με το εικαστικό αφιέρωμα στον Χαλκιδικιώτη ζωγράφο, Γιώργο Παραλή, στην ΕΣΤΙΑ του Π. Σ. στις 7/12/2016 και ώρα 7.00μ.μ. Εμπνευστής, οργανωτής και παρουσιαστής της όλης εκδήλωσης ήταν ο κ. Πάνος Βερροιώτης, αντιπρόεδρος του Δ. Σ. του Συλλόγου, ζωγράφος και ο ίδιος. Μετά την εισαγωγική ενημέρωση περί «Τέχνης» ακολούθησε ενδιαφέρουσα περιήγηση στον εικαστικό κόσμο του αείμνηστου Γ. Παραλή, αναδεικνύοντας εξελικτικά την πανελλήνιας εμβέλειας πορεία του. Μεστή, εμπεριστατωμένη και διαφωτιστική η προσέγγιση του ομιλητή και με ιδιαίτερη ευαισθησία καθώς και ο ίδιος είναι θεράπων της ζωγραφικής τέχνης και δεκτικός στα εικαστικά μηνύματα. Με τρόπο 39

ΠΑΓΧΑΛΚΙΔΙΚΟΣ ΛΟΓΟΣ, Τεύχος 30ο

εκλαϊκευμένο μας εισήγαγε στον θαυμαστό κόσμο του Γ. Παραλή για τον οποίο σεμνύνεται η ιδιαίτερη πατρίδα του ο Πολύγυρος καθώς και ολόκληρη η Χαλκιδική. Η παρουσίαση πλαισιώθηκε με προβολή εικόνων, πινάκων και των τεσσάρων περιόδων της ζωγραφικής του παραγωγής, ενώ αντίγραφα πινάκων διακοσμημένα με την τεχνική του ντεκουπάζ, ήταν αναρτημένα σε περίοπτη θέση. Την επιμέλεια της εκδήλωσης είχαν οι κυρίες Άννα Κυργιαφίνη, Ελευθερία Τσαμούρη και Μάρω Τσαμουρτζή. Υπεύθυνος για τα οπτικοακουστικά μέσα ήταν ο πολύτιμος συνεργάτης του Π. Σ. κ.Κ.Τσολοδήμος. στην εκδήλωση παρέστησαν φίλοι και μέλη του Συλλόγου. Ο πρόεδρος κ. Μ.Καρτσιώτης ευχαρίστησε τον κ. Πάνο Βερροιώτη, τον επαίνεσε για την εξαιρετική του παρουσίαση, έκανε αναφορά και στα δικά του έργα, που δύο από αυτά είναι ανηρτημένα στην αίθουσα του συλλόγου και διατύπωσε την επιθυμία να δοθεί η ευκαιρία, μιας τόσο εξαιρετικής εκδήλωσης να την παρακολουθήσουν και άλλοι περισσότεροι ακροατές – θεατές. Την έξοδο των μελών συνόδευσε η γλυκιά γεύση του «μπισκοτολούκουμου» της κ. Μάχης.

υπεύθυνους των χορωδιών καθώς και επίδοση ενός τεύχους του Π.Λ. σε όλα τα μέλη των χορωδιών. Όλες οι χορωδίες απέσπασαν το θερμό χειροκρότημα του κοινού. Μετά τη λήξη ακολούθησε μπουφές προσφορά του Δήμου. Η χορωδία του Π.Σ. γευμάτισε στον οικογενειακό κέντρο Ο Μάκης του Αγ. Νικολάου, όπου το κέφι περίσσευε, χάρη στην τραγουδιστική κομπανία του Γ. Ζιούπου, του Γ. Ζορμπά, του Σάκη Δερμιντζάκη και του Παν. Μαυρόπουλου. Το κρασί προσφορά του Δημάρχου κ. I. Τζίτζιου, έρρευσε άφθονο. Κύριε Δήμαρχε σ’ ευχαριστούμε. Σύντομη περιήγηση στο κέντρο του Αγ. Νικολάου, που ήταν καλά στολισμένο με χριστουγεννιάτικα φώτα, από την κ. Άννα Εμμανουήλ και επιστροφή. Η Χριστουγεννιάτικη γιορτή Πέμπτη 22-12-2016. Στην Εστία μας. Την Πέμπτη 22 Δεκεμβρίου 2016 και ώρα 7.00 μμ πραγματοποιήθηκε στην ντυμένη γιορταστικά ΕΣΤΙΑ του Συλλόγου μας η καθιερωμένη εορτή των Χριστουγέννων. Σε κλίμα θρησκευτικής ιλαρότητας, η υπεύθυνη της εκδήλωσης κ. Μαρία Γρίβα πλαισιωμένη από τους συνεργάτες της κ. Φρόσω Σαρδελλά, κ. Γεώργιο Ζιούπο, τους μουσικούς Κ. Τσολοδήμο, Σ. Δερμιτζάκη και την αισθαντική Μ. Συρμαλόγλου ξετύλιξαν το κουβάρι μιας ευαίσθητης, τρυφερής και κατανυκτικής διαδρομής, στην κατάμεστη από κόσμο αίθουσα που με ιδιαίτερη επιδεξιότητα κινούσε τα νήματα μιας διαρκώς ανερχόμενης αφήγησης που περιλάμβανε διάλογο, ανάγνωση ποιημάτων, μουσική και επίκαιρα χριστ. Τραγούδια που η τραγουδιστική σύμπραξη και των τριών προκάλεσε την ψυχική ανάταση που η στιγμή επέβαλε. Η χορωδία υπό τον κ. Ν. Καλαϊτζή συνέβαλλε στη δημιουργία εορταστικού κλίματος. Το πρώτο μέρος της γιορτής έκλεισε με τη συγκινησιακά φορτισμένη φωνή του προέδρου κ. Μ. Καρτσιώτη που έψαλλε το ανεπανάληπτο «κάθισμα» ανήμερα των Χριστουγέννων «Δεύτε ίδωμεν πιστοί που εγεννήθη ο Χριστός…» και τις ευχές του για «Καλά Χριστούγεννα». Ακολούθησε λαχειοφόρος αγορά για ενίσχυση ιδιαίτερα άπορων οικογενειών. Περίοπτη θέση κατείχε το bazaar των γυναικών του τμήματος ντεκουπάζ ιδιαίτερα για το τελικό εντυπωσιακό αποτέλεσμα. Μέσα σε κλίμα ανταλλαγής ευχών και χαρούμενης διάθεσης όλοι τους γεύτηκαν τα πλούσια εδέσματα(προσφορά των γυναικών του Π.Σ.) και απόλαυσαν το κρασί που έρρεε άφθονο, προσφορά και φέτος της Οινοποιίας Ν. Παπαγιάννη και του κέντρου FOCUS. Ο Αλεξ. Αγγελίδης μέλος και χορωδός του Π. Σ. εντυπωσίασε για μια ακόμα φορά με την τεράστια τούρτα – έργο τέχνης, προσφορά στους συμπατριώτες του. Τον ευχαριστούμε θερμά, όπως και τους δωρητές προϊόντων. Το μουσικό – τραγουδιστικό σχήμα του Συλλόγου, δημιούργησε έντονο κλίμα κεφιού και χορού με τη μουσική και το τραγούδι των εξαιρετικών μας τραγουδιστών Γ.

Η 16η Συνάντηση χορωδιών της Χαλκιδικής στη Νικήτη. Κυριακή 11-12-2016. Συμμετείχαν οι χορωδίες: Παχγαλκιδικού, Αγ. Νικολάου, Αγ. Μάμαντος, Ορμύλιας, και Ν. Μαρμαρά «Ο Παρθενών». Συνδιοργάνωση με το Δήμο Σιθωνίας. Την Κυριακή 11 Δεκεμβρίου και ώρα 11.30 πραγματοποιήθηκε στο πολιτιστικό κέντρο της Νικήτης η 16η συνάντηση χορωδιών Χαλκιδικής με συνδιοργάνωση του Παγχαλκιδικού Συλλόγου «Ο ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΗΣ» και του Δήμου Σιθωνίας. Συμμετείχαν: Η χορωδία του Π. Σ. με μαέστρο τον κ. Νίκο Καλαϊτζή και πιανίστα τον κ. Σάκη Δερμιτζάκη, η χορωδία του Αγ. Νικολάου (ΚΑΠΗ) με μαέστρο τον Κ. Χαράλαμπο Κυριακίδη, η χορωδία του Αγ. Μάμαντος με μαέστρο τον κ. Χρήστο Σουσούρα, η χορωδία της Ορμύλιας υπό τον κ. Αντώνη Κωνσταντινίδη και η χορωδία του Ν. Μαρμαρά «Ο Παρθενών» υπό την διεύθυνση της κ. Κατερίνας Βλάχου. Γενικός συντονιστής ήταν ο Γ.Γ. κ. Ι.Κοτσάνης. Ο Δήμαρχος Σιθωνίας κ. Ι. Τζίτζιος(χορηγός της εκδ. προσπάθειας του Π.Σ.) αναφέρθηκε στην έμπρακτη στήριξη του στον πολιτισμό και στο θαυμάσιο πολιτιστικό κέντρο, αληθινό κόσμημα της περιοχής και ευχήθηκε την επανάληψη παρόμοιων συναντήσεων. Ο Πρόεδρος του Π. Σ. κ. Μ. Καρτσιώτης, στη σύντομη του παρέμβαση, ευχαρίστησε για τη φιλοξενία και διέγραψε με συντομία στο πολυπληθές ακροατήριο το δημιουργικό έργο του Π. Σ. Ο κ. Τζίτζιος εκ μέρους του Δ.Σ. απένειμε τιμητική πλακέτα στον κ. Καρτσιώτη για την προσφορά του Συλλόγου στο κοιν. γίγνεσθαι. Ο κ. Καρτσιώτης επέδωσε στον κ. Τζίτζιο έναν τόμο του Π.Λ. Με τη λήξη κάθε προγράμματος ακολούθησε απονομή τιμητικού διπλώματος στους μαέστρους και 40

ΙΑΝΟΥΑΡΙΟΣ - ΦΕΒΡΟΥΑΡΙΟΣ - ΜΑΡΤΙΟΣ 2017

Ζιούπου, Μ. Συρμαλόγλου και Παν. Μαυροπούλου. Την εκδήλωση τίμησαν με την παρουσία τους εξέχοντα τέκνα της Χαλκιδικής. Τη λήξη της γιορτής συνόδευαν οι ευχές για Καλά Χριστούγεννα με την ελπίδα για καλύτερες μέρες για την πατρίδα μας και την ανθρωπότητα. Σημείωση: Το Δ. Σ. ευχαριστεί όλους τους συντελεστές της επιτυχίας της γιορτής και ιδιαίτερα τις κυρίες: Νατάσα Δάφφα για τον στολισμό της αίθουσας, Άννα Κυργιαφίνη για την προετοιμασία του bazzar και την Μαρία Γρίβα ως γενική υπεύθυνη, που μόχθησαν για τη διακόσμηση της αίθουσας και την οργάνωση του μπουφέ.

πλακέτα ΤΙΜΗΣ ΕΝΕΚΕΝ «Για την πολύ μεγάλη του συμμετοχή και προσφορά επί 50 και πλέον έτη στα πολιτιστικά, στα αθλητικά, στα γενικά στα κοινωνικά δρώμενα της ιδιαίτερης πατρίδας του της Αρναίας». Στη συνέχεια ο Γεν. Γραμματέας του Συλλόγου κ. Ιωάννης Κοτσάνης ανέγνωσε τα πεπραγμένα του Δ.Σ. του έτους 2016 και παρουσίασε το πολύπλευρο έργο του Συλλόγου.Το κείμενο της ομιλίας του βρίσκεται αναρτημένο στην ιστοσελίδα του Συλλόγου. Ακολούθησε ο ταμίας κ. Αβραάμ Παπαδόπουλος ο οποίος έκανε τον οικονομικό απολογισμό του 2016, που ανακεφαλαιωτικά έχει ως εξής: Έσοδα 28.819 ευρώ. Έξοδα 26.789 ευρώ Υπόλοιπο σε νέα χρήση 2.030 ευρώ.Το υπόλοιπο προστιθέμενο στο ήδη υπάρχον αποθεματικό δίδει νέο αποθεματικό για το 2017 54.395 ευρώ. Τέλος ο πρόεδρος της Εξελεγκτικής Επιτροπής κ. Φώτιος Ταλέας διάβασε το πρακτικό του ελέγχου που διενήργησε η Επιτροπή σύμφωνα με την οποία τα διαχειριστικά βιβλία και τα παραστατικά στοιχεία εξόδων τηρούνται με απόλυτη τάξη και διατυπώθηκαν συγχαρητήρια στον Ταμία. Στη συνέχεια δόθηκε ο λόγος στα μέλη για την κριτική των πεπραγμένων και τη διατύπωση προτάσεων. Τον λόγο πήραν οι κ.κ. Βασίλειος Μαυρουδής, Ευάγγελος Τίνδηρης, Θεόδωρος Φλώρος, Ιωάννης Οικονόμου, Ζαφείριος Οικονόμου, Μιχαήλ Κουτσός, Ιωάννης Παπαγιάννης, Νίκος Τσάκαλος,Άννα Εμμανουήλ κ.α. οι οποίο εξήραν το έργο που συνετλέσθηκε και διατύπωσαν προτάσεις που είναι καταχωρημένες στα πρακτικά της γεν. συνελεύσεως. Ακολούθησε η δευτερολογία του προέδρου του Δ.Σ. κ. Μιχ. Καρτσιώτη, ο οποίος, αφού έδωσε σύντομες απαντήσεις σε όσα στην κριτική ειπώθηκαν, επικέντρωσε τη σύντομη ομιλία του, σε τρία επιτεύγματα του Συλλόγου που τον κατέστησαν πλέον μεγάλο: 1)Στον αριθμό των μελών που αυξήθηκε τα τελευταία οκτώ χρόνια κατά χίλια (1.000 νέα μέλη) και που διατύπωσε την εκτίμηση ότι είναι πάλι μικρός σε σχέση με το πολυάριθμο του Χαλκιδικιώτικου πληθυσμού και με το έργο που παράγει και προσφέρει ο Σύλλογος. 2)Στη έκδοση και κυκλοφορία του περιοδικού, του μοναδικού στη Χαλκιδική με παγχαλκιδική κυκλοφορία και με τιράζ 2.500 αντίτυπα, που χάρη στους χορηγούς αποστέλλεται δωρεάν σε όλα τα μέλη, στα Σχολεία, στους ΟΤΑ και στους φορείς του νομού, πάντα με πλούσια ύλη. 3) Σχολίασε την ύπαρξη στα γραφεία μας τακτικής γραμματέα (κ. Ολυμπία Σαμαρά) της οποίας την αμοιβή και την ασφάλιση προσφέρει ο μεγάλος μας ευεργέτης κ. Γεώργιος Βαγιωνάς και τέλος 4) Αναφέρθηκε στη διοικητική δομή που καλύπτει ολόκληρη τη Χαλκιδική με τους 106 αντιπροσώπους και ανταποκριτές σε όλα τα μικρά και τα μεγάλα χωριά της Χαλκιδικής, γεγονός που καθιστά το Σύλλογο πραγματικά και κυριολεκτικά

Η Ετήσια Γεν. Συνέλευση της 22ας Ιανουαρίου 2017. Ημέρα Κυριακή ώρα 11.00΄. Αρχαιρεσίες Πραγματοποιήθηκε, όπως είχε προγραμματισθεί, η ετήσια γενική συνέλευση των μελών του Συλλόγου την Κυριακή 22 Ιανουαρίου 2017, ώρα 11.00΄στην αίθουσα ΑΛΕΞΑΝΔΡΟΣ της Π.Κ.Μ., με θέματα Η.Δ. 1. Εκλογή προεδρείου Γεν. Σενέλευσης, 2.Απονομή ηθικών διακρίσεων, 3. Έκθεση πεπραγμένων έτους 2016, 4. Ταμειακός απολογισμός, οικ. έτους 2016 και προϋπολογισμός 2017, 5. ΄Εκθεση Εξελεγκτικής Επιτροπής.

6. Έλεγχος πεπραγμένων, 7. Δευτερολογία προέδρου Δ.Σ. 7. ΄Εγκριση ή μη των πεπραγμένων και 7. Αρχαιρεσίες προς ανάδειξη νέου Δ.Σ. και Ε.Ε. για τη διετία 2017-2018. Με την επίτευξη της απαρτίας πρόεδρος της Γεν. Συνελεύσεως εξελέγη, ύστερα από πρόταση του Δ.Σ., ο καθηγητής του Α.Π.Θ κ. Σταύρος Αυγολούπης, ο οποίος με τους γραμματείς κ.κ. Γιάννη Γαλαρνιώτη και Παναγιώτη Κακαρίκα διηύθυνε με επιτυχία τη Γεν. Συνέλευση. Άμέσως με την έναρξη έγινε σεμνή τελετή και απονεμήθηκαν τιμητικές διακρίσεις-αμοιβές από τη Γεν. Συνέλευση, ύστερα από πρόταση του Δ.Σ. με σχετικές πλακέτες ως εξής: Ο δρ. Κων/ντίνος Σισμανίδης, αρχαιολόγος ανασκαφέας των αρχαίων Σταγείρων ανακηρύχθηκε επίτιμο μέλος του Παγχαλκιδικού Συλλόγου «Για την εικοσάχρονη ανασκαφική έρευνά του στα Αρχαία Στάγειρα και για την αποκάλυψη του τάφου-ηρώου του Αριστοτέλη του Σταγειρίτη». Ο κ. Ιωάννης Τρ. Τζίτζιος, πολιτικός μηχανικός εκ Νικήτης και Δήμαρχος Δήμου Σιθωνίας σήμερα, ανακηρύχθηκε δωρητής του Συλλόγου, «Για τη χορηγία της έκδοσης δύο τευχών του περιοδικού «Παγχαλκιδικός Λόγος (αρ. 22 και 28), συνολικού ποσού 4.000 ευρώ». Ο Σύλλογος Πολυγυρινών Θεσσαλονίκης Ο Τσουκαλάς, που είναι υπό διάλυση, ανακηρύχθηκε δωρητής του Συλλόγου «Για τη χορηγία της έκδοσης δύο τευχών του Παγχαλκιδικού Λόγου (αρ. 22 και 28),συνολικού ποσού 3.000 ευρώ». Στον κ. Παντελή Ζωγράφο εξ Αρναίας απονεμήθηκε 41

ΠΑΓΧΑΛΚΙΔΙΚΟΣ ΛΟΓΟΣ, Τεύχος 30ο

ΠΑΓΧΑΛΚΙΔΙΚΟ. Για τρία ακόμα πολύ μεγάλα θέματα δεν υπήρξε χρόνος και δεν σχολιάσθηκαν από τον ομιλητή. Εκείνα : 1) Της συνεργασίας με το Δήμο Πανοράματος στη διοργάνωση της κοινής εκδήλωσης 8ης Ιουνίου 2016 (Ο χορός από την εποχή του Αριστοτέλη). 2) Της συνεργασίας με το ΑΠΘ και προσωπικά με τον πρύτανη καθηγητή κ. Περ. Μήτκα στην πραγματοποίηση της γνωστής εκδήλωσης της 5ης Οκτ. 2016,με την Ορφεία Αρμονία και τις κοπέλες (ιέρειες) του χορευτικού μας και 3) Το θέμα της επίσκεψης του προέδρου της Δημοκρατίας κ. Προκόπη Παυλόπουλου στην Ποτίδαια και του μνημειώδη λόγου που εκφώνησε ο κ. Μαργαρίτης Σχοινάς, γεγονότα που άφησαν πολλαπλά οφέλη για τον τόπο μας. Τέλος ευχαρίστησε ένα ένα προσωπικά και ιδιαίτερα όλα τα μέλη του απερχόμενου Δ.Σ. για την εργατικότητα και την προσφορά τους στη διετία που πέρασε, καθώς και τα μέλη της συντακτικής επιτροπής του περιοδικού για τις άοκνες φροντίδες τους για την άψογη εμφάνισή του.

Απευθυνόμενος δε προς τους συνέδρους εξέφρασε τις ευχαριστίες για τη στήριξη των προσπαθειών του Δ.Σ. Μετά το πέρας της δευτερολογίας η Γεν. Συνέλευση ενέκρινε με ανάταση της χειρός παμψηφεί τα πεπραγμένα, διοικητικά και οικονομικά, χωρίς καμία αρνητική ψήφο. Στη συνέχεια το προεδρείο που μετατράπηκε αυτόματα, κατά πως προβλέπει το Καταστατικό, σε εφορευτική επιτροπή μοίρασε τα ψηφοδέλτια και άρχισε με ομαλό τρόπο η ψηφοφορία ή οποία τελείωσε στις 14.30 οπότε έκλεισε η κάλπη και εξήχθησαν τα αποτελέσματα τα οποία δημοσιεύονται στην πρώτη σελίδα και είναι ανηρτημένα στην ιστοσελίδα μας www. panchalkidikos.gr Κατά την έξοδο από την αίθουσα σε κάθε εκλογέα προσφερόταν και από ένα αρτίδιο-βασιλοπιτάκι προσφορά-κέρασμα του Συλλόγου για το καλό του χρόνου. Τέλος πρέπει να εξαρθεί ο άριστος τρόπος διεύθυνσης των εργασιών της Γεν. Συνελεύσεως από τον πρόεδρο και τους Γραμματείς οι οποίοι απέσπασαν συγχαρητήρια.

***

Η δράση άλλων Συλλόγων και φορέων Του Συλλόγου των απανταχού Ταξιαρχιωτών Γεν. Συνέλευση με αρχαιρεσίες. Πραγματοποιήθηκαν την Κυριακή 29-1-2017 στην αίθουσα του Παγχαλκιδικού Συλλόγου, η γενική συνέλευση του Συλλόγου μας, η κοπή της πίτας, οι εκλογές και φυσικά η εκδήλωση μας έκλεισε με γλέντι σε ταβέρνα της περιοχής. Η σύσταση του νέου Συμβουλίου του Συλλόγου μας για την περίοδο 2017 – 2018 είναι: Πρόεδρος: ΛΥΡΤΖΗΣ ΣΤΕΡΙΟΣ, Αντιπρόεδρος: ΖΙΟΥΠΟΣ ΓΙΩΡΓΟΣ, Γραμματέας: ΚΑΚΑΡΙΚΑΣ ΡΕΝΟΣ, Ταμίας: ΜΑΛΑΝΔΡΗΣ ΓΙΩΡΓΟΣ, Κοσμήτορας: ΒΛΑΧΟΥ ΚΑΤΕΡΙΝΑ, Μέλος: ΠΑΛΛΑΣ ΘΩΜΑΣ, Μέλος: ΜΑΝΑΖΗΣ ΘΑΝΑΣΗΣ Εκδήλωση αλληλεγγύης. Όπως καθιερώσαμε τα τελευταία χρόνια, όποιοι είχαν τη δυνατότητα έφεραν τρόφιμα μακράς διάρκειας που δεν χρειαζόταν ψυγείο όπως: γάλα εβαπορέ, μακαρόνια, ρύζι, λάδια, αλεύρι κλπ., τα οποία διαθέσαμε στο Φιλόπτωχο ταμείο του χωριού μας. Το νέο Διοικητικό Συμβούλιο ευχαριστεί όλους όσους προσέφεραν για την αλληλεγγύη προς τους συγχωριανούς μας. Ο χορός μας.Την Κυριακή 19 Φεβρουαρίου 2017, το μεσημέρι, στις Έξι βρύσες στον Πολύγυρο θα πραγματοποιηθεί ο ετήσιος αποκριάτικος χορός του Συλλόγου μας. Καλούμε όλους τους συμπατριώτες και φίλους να δώσουν το «παρών». Την Πρωτομαγιά έχουμε συνάντηση μελών και φί-

λων στο εξωκκλήσι Άγιος Νικόλαος στον Ταξιάρχη. Εκδρομή στη Ρουμανία προγραμματίζει ο Σύλλογός μας για τις 18,19,20,21,22 Μαΐου 2017. Αστέριος Λυρτζής Του Συλλόγου Ιερισσιωτών Θεσσαλονίκης -Νέο Διοικητικό Συμβούλιο: Πρόεδρος Μπούζος Νίκος, Αντιπρόεδρος Πασχαλίδης Γεώργιος, Γ. Γραμματέας Καλαϊτζή Ανδρονίκη, Ταμίας Αλεξανδρίδης Θεόφιλος, μέλη Μούτσιου Αλέκα, Κεφαλά Χρυσούλα, Κακούρη Γλυκερία.

-Προγραμματισμένες δραστηριότητες 8 Απριλίου Σάββατο του Λαζάρου. Τέλεση Θείας Λειτουργίας και Αρτοκλασία στον Ιερό Ναό Αγίου Ιωάννη του Προδρόμου, (Βρυούλων) Καλαμαριά.

18 Απριλίου ημέρα Τρίτη. Κατάθεση από το Σύλλογο στεφάνου και προσφορά τσουρεκιών στο «Μαύρο Αλώνι». Επιτακτική η παρουσία και συμμετοχή μας σε ένδειξη τιμής στους πατριώτες μας που έπεσαν ηρωικά, αρνούμενοι να δηλώσουν υποταγή στους Τούρκους κατακτητές.

30 Απριλίου ημέρα Κυριακή. Εκδρομή στα Αρχαία Στάγειρα και στον τάφο του Αριστοτέλη, με ξενάγηση από τον διαπρεπή αρχαιολόγο κ. Σισμανίδη. Κατά τα τέλη Μαϊου με αρχές Ιουνίου, σε ημερομηνία και προορισμό που θα γνωστοποιηθεί εγκαίρως, τριήμερη εκδρομή.

42

ΙΑΝΟΥΑΡΙΟΣ - ΦΕΒΡΟΥΑΡΙΟΣ - ΜΑΡΤΙΟΣ 2017

ΝΟΣΤΑΛΓΙΑ ΓΙΑΝΝΗΣ Χ. ΚΑΡΑΜΙΧΟΣ

«Σας σκέπτομαι με πάθος. ρόδα είστε στο μέρος της καρδιάς, ανείπωτη νοσταλγία» Στους συμμαθητές μου

Στη φωτιά της νιότης

και τα σοσόνια της κακουχίας παρένθεση πολυτελείας. Τώρα στις αστικές μας συνάξεις ανάβουμε το κερί της μνήμης, ξεθάβουμε τις κιτρινισμένες φωτογραφίες της λήθης και οι κλειδωμένες λέξεις, δειλοί ανιχνευτές, σμίγουν στο χαμόγελο της συγκατάβασης. Τραγουδάμε, δεν μπορώ να πω, για κάτι που χάθηκε, για τα όνειρα που μας γέλασαν, για τις γειτονιές της σιωπής, για τις μοβ ριπές της πασχαλιάς, για τους κρυφούς έρωτες, για το αχνιστό ψωμί του κορεσμού, για τους πεφιλημένους «δραπέτες», για τα άναρθρα φωνήεντα των εγγονών. Την άλλη πάλι βδομάδα μας καρτερούν τα αδελφωμένα στασίδια της αβάσταχτης νοσταλγίας.

πυρπολημένες οι επιθυμίες μας αντάμωναν στα ξέφωτα και στις μικρές αλάνες. Άγια Μετάληψη το νοτισμένο ψωμί στο μπρούσκο. Θραύσματα οι κλεμμένες ματιές, χρυσή αστερόσκονη στις ψυχές μας. Ατίθασοι δραπέτες τα όνειρα θρέφονταν στις πληγωμένες αίθουσες της γνώσης. Οι αυλακωμένες διαδρομές στα πρόσωπα των γονιών, υπόσχεσης εφαλτήρια για το αύριο. Τριανταφυλλένιες οι ανάσες μας, του δυόσμου, του βασιλικού, του θυμαριού, της μέντας και της ανθοκαστανιάς. Τα βλέμματα, μικροί καθρέφτες, κατάπιναν τη μαγεία του κόσμου. Η φονική σφεντόνα, αστόχαστη εκτόνωση

ΖΗΤΕΙΤΑΙ ΧΟΡΗΓΟΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΠΡΟΜΗΘΕΙΑ ΠΑΡΑΔΟΣΙΑΚΩΝ ΣΤΟΛΩΝ ΓΙΑ ΤΟ ΧΟΡΕΥΤΙΚΟ ΤΜΗΜΑ Προ πενταετίας περίπου με δωρεά του κ. ΔΗΜΗΤΡΙΟΥ ΚΩΝ. ΒΛΑΧΑΚΗ, ο οποίος ανακηρύχθηκε ΕΥΕΡΓΕΤΗΣ ΤΟΥ ΠΑΓΧΑΛΚΙΔΙΚΟΥ, το χορευτικό μας συγκρότημα απέκτησε 25 ωραιότατες πλήρεις φορεσιές, 15 γυναικείες και 10 ανδρικές σε χαλκιδικιώτικη ραφή, χρώματα και ποιότητα (αλατζάδες), με τις οποίες εμφανίζεται σε όλες τις εκδηλώσεις. ΄Ηδη προκύπτει η ανάγκη λόγω αύξησης του αριθμού των χορευτών, το συγκρότημα να έχει στη διάθεσή του άλλη μια σειρά στολές, για να ντυθούν και άλλοι χορευτές, πέραν των 25, αλλά και για αλλαγή στις εμφανίσεις. Για το λόγο αυτό ΖΗΤΕΙΤΑΙ ΧΟΡΗΓΟΣ για τη ραφή-προμήθεια των νέων στολών. Η χορηγία μπορεί να αναφέρεται στην κατασκευή του συνολικού αριθμού των στολών ή μέρους αυτών, ανάλογα με τη διάθεση και τη δυνατότητα του χορηγού. Για κάθε πληροφορία στο τηλέφωνο του προέδρου του Δ.Σ. κ. Μιχ. Καρτσιώτη 6946470157.

Η λειτουργία των Γραφείων του Συλλόγου Τα γραφεία του Συλλόγου είναι ανοιχτά κάθε Δευτέρα-Τετάρτη και Πέμπτη 18.00΄- 21.00΄. Κάθε Τρίτη το απόγευμα είμαστε σχεδόν όλα τα μέλη του Δ.Σ. εκεί γιατί λειτουργούν τα τμήματα του χορευτικού και της χορωδίας. Πριν από κάθε επίσκεψη καλόν είναι να γίνεται ένα τηλεφώνημα στο 2310 323839.

43

ΠΑΓΧΑΛΚΙΔΙΚΟΣ ΛΟΓΟΣ, Τεύχος 30ο

ΚΟΙΝΩΝΙΚΟ ΙΑΤΡΕΙΟ ΒΑΒΔΟΥ Τον Σεπτέμβριο του 2016 λειτούργησε για πρώτη φορά στο Βάβδο Χαλκιδικής το κοινωνικό ιατρείο. Στις μέρες μας, εξαιτίας της οικονομικής κρίσης, χιλιάδες οικογένειες αντιμετωπίζουν πρόβλημα επιβίωσης. Άνεργοι και ανασφάλιστοι πολίτες δεν μπορούν να ανταπεξέλθουν ούτε στις καθημερινές τους ανάγκες. Όχι μόνο οι κάτοικοι των μεγαλουπόλεων, ακομη και μικρα χωρια, πληττονται άμεσα απο την υπάρχουσα κατάσταση. Έτσι, γεννήθηκε η ιδέα του κοινωνικού ιατρείου στην μικρή κοινωνία του Βάβδου. Με πρωτοβουλία του πατέρα Γεώργιου και τη συμβολή του συλλόγου «φίλων ιατρείου του Βάβδου» και του προέδρου της τοπικής κοινότητας Νίκου Κλαμούρη, το κοινωνικό ιατρειο άνοιξε τις πύλες του για τους κατοίκους. Εξειδικευμένο ιατρικό προσωπικό όλων των ειδικοτήτων, παρέχει τις υπηρεσίες του δωρεάν στους κατοίκους που έχουν ανάγκη. Σε μια εποχή που μαστίζεται απο την οικονομική ύφεση, τη φτώχεια και την ανέχεια ο ρόλος του εθελοντισμού ειναι περισσότερο απο ποτέ αναγκαίος. Οι γιατροί προσφέρουν απλόχερα τις υπηρεσίες τους στους ανθρώπους που χρήζουν βοήθειας. Ο ρόλος της εθελοντικής εργασίας στο κοινωνικό ιατρειο ειναι καθοριστικός για την ύπαρξη και τη λειτουργία του, γιατί στηρίζεται αποκλειστικά και μόνο στους εθελοντές ιατρούς. Χωρίς αυτούς δε θα μπορούσε να επιτευχθεί ο σκοπός του. Μάλιστα, όσο αυξάνονται οι ανάγκες αυξάνεται η προσφορά σε γιατρούς ολων των ειδικοτήτων. Ήδη, στην τοπική κοινωνία του Βάβδου, αυτό αποδείχθηκε εμπράκτως, καθώς μέσα σε λίγους μήνες, οι εθελοντές γιατροί παρείχαν τις υπηρεσίες τους σε δεκάδες κατοίκους του χωριού. Οφθαλμίατρος, ορθοπεδικός και παιδίατρος ειναι ορισμένες απο τις ειδικότητες που έχουν προσφέρει βοήθεια στις ευπαθείς και ευαίσθητες κοινωνικές ομάδες της τοπικής κοινωνίας, μέχρι σήμερα. Το κοινωνικό ιατρειο του Βαβδου, λειτουργεί μια με δυο φορές το μήνα στο κτίριο της κοινότητας και μπορούν να το επισκεφθούν δωρέαν οι ανασφάλιστοι πολίτες. Μαρία Ξεφτέρη Ιατρός

Ανακοίνωση

Προς Όλους τους Δημάρχους, Κοινοτάρχες, προέδρους Πολιτιστικών Οργανισμών και Πολιτιστικών Συλλόγων της Χαλκιδικής Γνωστοποιούμε προς όλους ότι ο Παγχαλκιδικός Σύλλογος διαθέτει αξιόλογη πολυμελή πολυφωνική μεικτή χορωδία και επίσης δυνατό χορευτικό τμήμα ενηλίκων και νέων που χορεύουν παραδοσιακούς χορούς. Και τα δυο τμήματα εμφανίζονται σε εκδηλώσεις όταν προσκληθούν. Επιθυμία μας είναι να στέλνονται προσκλήσεις από όλους τους φορείς προς τους οποίους απευθύνεται η ανακοίνωση αυτή για συμμετοχή σε σχετικές εκδηλώσεις στις κωμοπόλεις και τα χωριά της Χαλκιδικής και όχι μόνο. Τηλέφωνο επικοινωνίας 6946470157.

ΤΟ ΕΠΟΜΕΝΟ ΤΕΥΧΟΣ Το επόμενο 31ο τεύχος θα κυκλοφορήσει τέλος Μαΐου με αρχές Ιουνίου 2017, εφόσον υπάρξουν συνεργασίες και άρθρα, γιατί τον τελευταίο καιρό έχουμε σχετική "πενία". Πέρας αποστολής εργασιών η 10η Μαΐου 2017. Όλες στέλνονται σε ηλεκτρονική μορφή στο e-mail του εκδότη: mkartsiotis@gmail.com 44

ΙΑΝΟΥΑΡΙΟΣ - ΦΕΒΡΟΥΑΡΙΟΣ - ΜΑΡΤΙΟΣ 2017

Η λειτουργία των τμημάτων το Α΄ εξάμηνο 2017 Το Δ.Σ. στη συνεδρίαση της 1ης Φεβρουαρίου 2017 αποφάσισε το Α΄ εξάμηνο του 2017 τα τμήματα να λειτουργήσουν όπως μέχρι σήμερα με μικρές αλλαγές: Η χορωδία Τα μαθήματα θα γίνονται κάθε Τρίτη 8.00΄- 9.30΄ μ.μ. Υπεύθυνος του τμήματος θα είναι και πάλι ο πρόεδρος του Συλλόγου κ. Μιχ. Καρτσιώτης (6946470157) με βοηθό την έφορο κ. Νατάσα Δάφφα (6977407320). Διευθυντής της χορωδία θα παραμείνει ο κ. Νίκος Καλαϊτζής (6947468535) και πιανίστας ο κ. Σάκης Δερμιτζάκης (6977025234). Το χορευτικό τμήμα Τα μαθήματα θα γίνονται κάθε Τρίτη 5.45΄-7.45΄μ.μ. Υπεύθυνος του τμήματος θα είναι και πάλι ο Ειδ. Γραμματέας του Δ.Σ. κ. Αστέριος Λυρτζής (6944779345) με βοηθό την έφορο κ. Άννα Εμμανουήλ (6932412628). Χοροδιδάσκαλος ο καθηγητής Φυσ. Αγωγής και μέλος του Δ.Σ. κ. Θεόδωρος Φλώρος, χωρίς αμοιβή. Το τμήμα γυναικών Στο τμήμα γυναικών θα λειτουργήσουν δύο ομάδες και θα τις εποπτεύει ο αντιπρόεδρος του Δ.Σ. κ. Θεόδωρος Τσαμούρης (6971897214): α) Η ομάδα του ντεκουπάζ θα λειτουργεί κάθε Πέμπτη 6-9 μ.μ. Υπεύθυνη του τμήματος είναι η έφορος κ. Μάχη Κωστοπούλου (6932474037). Στην ομάδα θα διδάξει η κ. Λιζέτα Γιοσμά (6978480156). β) Η ομάδα φιλαναγνωσίας θα συνέρχεται μια φορά το μήνα και συγκεκριμένα την πρώτη ∆ευτέρα κάθε μήνα, 5-7 μ.μ. Υπεύθυνη της ομάδας είναι η έφορος κ. Μάχη Κωστοπούλου (6932474037). Επιστημονική συντονίστρια η φιλόλογος κ. Γεωργία Πούλου (6934561955). Το τμήμα νεολαίας Λειτουργεί κάθε Δευτέρα 8-9 μ.μ. το χορευτικό, με υπεύθυνο τον ειδικό γραμματέα του Δ.Σ. κ. Αστέριο Λυρτζή (6944779345) και χοροδιδάσκαλο τον καθηγητή Φυσικής Αγωγής και μέλος του Δ.Σ κ. Θεόδωρο Φλώρο (6945361405), χωρίς αμοιβή. Γενικά σε όλα τα τμήματα (πλην του νεανικού) εγγράφονται και φοιτούν μόνο τακτικά μέλη του συλλόγου.

***

Επιστολές που λάβαμε Προς Τον Παγχαλκιδικό Συλλογο Θεσσαλονίκης «Ο ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΗΣ»

Αρναία 26-1-2017

Κύριε Πρόεδρε, Συγχαρητήρια για την επανεκλογή σας στο Διοικητικό Συμβούλιο του Παγχαλκιδικού Συλλόγου Θεσσαλονίκης «Ο ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΗΣ». Επιθυμώ να σας ευχαριστήσω δημόσια, τόσο εσάς και τα μέλη του Διοικητικού Συμβουλίου του Παγχαλκιδικού Συλλόγου Θεσσαλονίκης «Ο ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΗΣ», όσο και τα Μέλη της Γενικής Συνέλευσης της 22ας Ιανουαρίου 2017, για την σκέψη και την Απόφαση που πήρατε, ώστε να με Τιμήσετε, απονέμοντας στην μετριότητά μου, Τιμητική Διάκριση με Πλακέτα, για την μεγάλη μου Συμμετοχή και Προσφορά επί 50 και πλέον έτη, στα Πολιτιστικά και Κοινωνικά Δρώμενα της ιδιαίτερης Πατρίδας μου, της Αρναίας. Σας δηλώνω ότι, συνεχώς και μέχρι το τέλος της ζωής μου, θα υπηρετώ το Κοινωνικό Σύνολο του τόπου μου και της Χαλκιδικής μας γενικά, που τόσο όλοι αγαπούμε. Σας είμαι Ευγνώμων. Με τιμή και Εκτίμηση Παντελής Κ. Ζωγράφος 45

ΠΑΓΧΑΛΚΙΔΙΚΟΣ ΛΟΓΟΣ, Τεύχος 30ο

ΑΝΑΚΟΙΝΩΣΗ ΓΙΑ ΤΑ ΜΕΛΗ ΤΟΥ ΣΥΛΛΟΓΟΥ

Θέμα: Προετοιμασία για επικοινωνία με ηλεκτρονικό ταχυδρομείο (e-mail). Από το 2009 έχουμε καταργήσει την πολυδάπανη, κουραστική και αργή επικοινωνία μας με επιστολές και ανακοινώσεις μέσω των ΕΛ-ΤΑ και καθιερώσαμε τα μηνύματα μέσω κινητών τηλεφώνων (SMS). Ο τρόπος αυτός αποδείχθηκε πρόσφορος γιατί και το μήνυμα μεταδίδεται αστραπιαία και το κόστος είναι πολύ μικρό. Το μόνο μειονέκτημά του είναι ο περιορισμένος αριθμός των λέξεων που έχεις τη δυνατότητα να χρησιμοποιήσεις σε κάθε μήνυμα. Από σήμερα αρχίζουμε προετοιμασία ώστε αν μπορέσουμε από το νέος έτος να εγκαινιάσουμε έναν ακόμα, πιο σύγχρονο, τρόπο επικοινωνίας με το «Ηλεκτρονικό ταχυδρομείο», δηλ. με μηνύματα μέσω ηλεκτρονικού υπολογιστή (e-mail), που είναι ταχύτατα, χωρίς καμιά οικονομική επιβάρυνση και με απεριόριστο αριθμό λέξεων και εικόνων. Προϋπόθεση είναι φυσικά να έχουμε στο αρχείο του Συλλόγου τις δικές σας ηλεκτρονικές διευθύνσεις (e-mail), είτε κάποιου συγγενικού σας προσώπου (παιδιού, εγγονιού, κλπ.). Γι’ αυτό σας παρακαλούμε από σήμερα να αρχίσετε να στέλνετε τα e-mail σας στην ηλεκτρονική διεύθυνση του Συλλόγου: panchalkidikos@gmail.com προτάσσοντας το επίθετο και το όνομά σας. Παράδειγμα: Καρτσιώτης Μιχαήλ mkartsioti@gmail.com και αμέσως πατάμε αποστολή. Η γραμματέας μας που θα τα παραλαμβάνει, θα σας γνωρίζει αμέσως λήψη και στη συνέχεια θα τα καταχωρεί στο ηλεκτρονικό μητρώο. Μόλις συγκεντρωθεί η πρώτη ομάδα διευθύνσεων θα αρχίσει η χρησιμοποίηση του μέσου αυτού της επικοινωνίας. Οι υπόλοιποι θα ενημερώνεστε με sms.

Π Ε Ν Θ ΟΣ

΄Εφυγε απ’ τη ζωή ο Νίκος Παπαδημητρίου, υποπτέραρχος ε.α. από τη Νικήτη, επίλεκτο μέλος του Συλλόγου μας (Α.Μ.445) και αγλάισμα της κοινωνίας της Νικήτης και της Χαλκιδικής. Πιλότος για 31 χρόνια της πολεμικής αεροπορίας μας, πετούσε ατρόμητος με τα φοβερά Φάντομ, τα F5 κ.α. στον ελληνικό ουρανό, πάνω από τα γαλανά νερά του Αιγαίου, προσηλωμένος στο καθήκον. Θυμάμαι σε μια εκδρομή-επίσκεψη, μας πήγε στην 110 Πτέρυγα Μάχης, όταν περνούσαμε μπροστά από μια παρέα νεαρών αξιωματικών-χειριστών, τους ακούσαμε να λένε μεταξύ τους «Αυτός είναι ο Παπαδημητρίου». Είχαν περάσει αρκετά χρόνια από την αποστρατεία του και η φήμη του πλανιόταν ακόμα στα πολεμικά αεροδρόμια. Και εμείς μέσα μας απαντούσαμε: «Τέτοιους γεννάει η ΧαλκιΔική μας». Αλλά και όταν κατέβηκε από τους ουρανούς, συνέχισε την προσφορά του, αυτή τη φορά στην άθληση της νέας γενιάς, γιατί πίστευε ακράδαντα ότι το μέλλον της ανήκει. Το Δημοτικό στάδιο της Νικήτης τα τελευταία είκοσι περίπου χρόνια γνώρισε μέρες λαμπρές. Εκατοντάδες παιδιά με την ευγενική φροντίδα του Νίκου Παπαδημητρίου αθλούνταν σε αγωνίσματα κλασικού αθλητισμού και συμμετείχαν σε αγώνες που προετοίμαζε ο ίδιος. Με τη συμπαράσταση του Δήμου και άλλων φορέων και τις περισσότερες φορές μόνος, γυρνούσε μέσα στο στάδιο κάτω από τον καυτό καλοκαιρινό ήλιο να ετοιμάσει τα πάντα κυρίως για τη διεξαγωγή των ετήσιων διεθνών αγώνων ρίψεων. Ως Παγχαλκιδικός τα τελευταία χρόνια αθλοθετούσαμε τα κύπελλα και τα μετάλλια των αγώνων. Το ίδιο θα κάνουμε και εφέτος στη μνήμη του. Στον ίδιο δε με απόφαση της Γεν. Συνελεύσεως των μελών έχει απονεμηθεί ειδική πλακέτα τιμής Ενεκεν για τη συνολική προσφορά του. Ο Νίκος Παπαδημητρίου τα τελευταία χρόνια διεύρυνε το κύκλο της δράσης του. Είχε μέσα του ενέργεια που φαίνεται πως περίσσευε και έπρεπε να τη διοχετεύσει! Έτσι οργάνωσε αγώνες κλασσικού αθλητισμού και σε άλλα χωριά. Στη Συκιά εις μνήμη του Χάψα και των παλικαριών του που θυσιάστηκαν στο βωμό της πατρίδας και τα ονόμασε ΧΑΨΕΙΑ και στο Μεταγγίτσι και τα ονόμασε ΜΕΤΑΓΓΙΤΣΙΑ. Γέμιζαν τα γήπεδα από πιτσιρικάδες, κοριτσάκια και εφήβους που τον περίμεναν να τους καθοδηγήσει, με εκείνο το σοβαρό πατρικό ύφος, να αγωνισθούν και να πάρουν τα μετάλλια και τα κύπελλά τους. Δυστυχώς στις 29 του Γενάρη του 2017 έφυγε για το μακρινό χωρίς γυρισμό ταξίδι του. Μεγάλη η απώλεια. Πολλή η θλίψη. Ανεπανάληπτε Νίκο. Ο Παγχαλκιδικός που τόσο αγαπούσες, σε αποχαιρετά με ευγνωμοσύνη για όσα καλά και πολλά πρόσφερες στη μεγάλη και στη μικρή μας Πατρίδα. Στην ερίτιμη σύζυγό σου και στα τρία παιδιά σου με τις οικογένειές τους εκφράζουμε θερμά συλλυπητήρια ευχόμενοι την εξ ύψους παρηγορία. ΑΙΩΝΙΑ Η ΜΝΗΜΗ ΤΟΥ. Το Δ.Σ 46

ΙΑΝΟΥΑΡΙΟΣ - ΦΕΒΡΟΥΑΡΙΟΣ - ΜΑΡΤΙΟΣ 2017

ΗΧΟΡΗΓΙΑ

Χορηγός του παρόντος 30ού τεύχους είναι και πάλι

ο κ . Ασ τ έρι ο ς Γ. Ζ ω γρ ά φ ο ς δικηγόρος από την Αρναία και σημερινός Δήμαρχος του Δήμου Πολυγύρου. Το Δ.Σ. και ο κόσμος του Παγχαλκιδικού Συλλόγου

Ευχαριστεί και πάλι εκ βαθέων τον κ. Αστέριο Γ. Ζωγράφο, που για δεύτερη φορά γίνεται χορηγός προσωπικά της έκδοσης του Παγχαλκιδικού Λόγου. Σημειώνεται ότι με προσωπική του χορηγία έχουν εκδοθεί και άλλα δύο τεύχη (5ο και 6ο) του περιοδικού μας. Τον είχαμε εγγράψει τότε στον κατάλογο των χορηγών-δωρητών. Με τη νέα του χορηγία εγγράφεται πλέον, σύμφωνα με τις διατάξεις του καταστατικού, στον χρυσό κατάλογο των ΕΥΕΡΓΕΤΩΝ, ώστε να μνημονεύεται εσαεί η ευγενική χειρονομία του και να αποτελεί παράδειγμα προς μίμηση. Ο δικηγόρος κ. Αστέριος Γ. Ζωγράφος είναι γέννημα και θρέμμα Χαλκιδικιώτης (Αρναιώτης). Εκλέχτηκε και υπηρέτησε Δήμαρχος Αρναίας τρεις συνεχείς τετραετίες (1990-2002) Στη συνέχεια εκλέχτηκε και θήτευσε Νομάρχης Χαλκιδικής την τετραετία2007-2010 και από το έτος 2010 μέχρι σήμερα είναι Δήμαρχος Πολυγύρου και ταυτόχρονα Γ. Γραμματέας της Ε.Ε.Τ.Α.Α. (Αθήνα). Σε όλες τις αιρετές θέσεις που υπηρέτησε εκλεγόταν πάντοτε με ευρύτατη πλειοψηφία. Το πέρασμα του από τις θέσεις του Νομάρχη Χαλκιδικής και του Δημάρχου των Δήμων Αρναίας και Πολυγύρου υπήρξε όχι απλά γόνιμο, όχι απλά χρήσιμο, αλλά άκρως εντυπωσιακό, αφού άλλαξε τις όψεις των κωμοπόλεων και των χωριών που είχε στην ευθύνη του, με σωρεία έργων εκατοντάδων εκατομμυρίων ευρώ και ποικίλες δράσεις πολιτισμού, που βελτίωσαν τη ζωή των κατοίκων, τα ανέδειξαν και τα αναβάθμισαν. Το όνομά του θα μνημονεύεται με ευγνωμοσύνη εσαεί στους τόπους όπου υπηρέτησε και στη Χαλκιδική ολόκληρη. Ως Παγχαλκιδικός Σύλλογος σεμνυνόμεθα ιδιαίτερα γιατί ο κ. Αστέριος Γ. Ζωγράφος είναι επίλεκτο τακτικό μέλος μας με Α.Μ. 465 και μας παρέχει συνεχή στήριξη. Τέλος σημειώνουμε ότι ο Δήμος Πολυγύρου με εισήγηση του είχε γίνει επίσης χορηγός της έκδοσης του 10ου τεύχους του ΠΑΓΧΑΛΚΙΔΙΚΟΥ ΛΟΓΟΥ. Αξιότιμε Κύριε Δήμαρχε ΣΑΣ ΕΥΧΑΡΙΣΤΟΥΜΕ ΚΑΙ ΠΑΛΙ.

ΤΟ Δ.Σ.

ΟΙ ΧΟΡΗΓΟΙ ΤΟΥ ΠΕΡΙΟΔΙΚΟΥ ΜΑΣ Μέχρι σήμερα χορηγοί του περιοδικού είναι:

ΓΕΩΡΓΙΟΣ ΒΑΓΙΩΝΑΣ (τ. 1-4), ΑΣΤΕΡΙΟΣ ΖΩΓΡΑΦΟΣ (τ. 5-6), ΕΥΡΥΔΙΚΗ ΜΑΣΑΛΑ-ΜΟΥΣΤΟΥ (τ. 7), ΜΟΣΧΟΣ ΜΟΣΧΟΣ (τ. 8), ΒΑΣΙΛΕΙΟΣ & ΟΛΥΜΠΙΑ ΓΡΑΜΜΕΝΑ (τ. 9), ΔΗΜΟΣ ΠΟΛΥΓΥΡΟΥ (τ. 10), ΧΡ. ΚΩΝΣΤΑΝΤΑΡΑΣ (τ. 11), ΠΕΡΙΦ. ΕΝΟΤΗΤΑ ΧΑΛΚΙΔΙΚΗΣ (τ. 12), ΚΩΝ. & ΑΦΡ. ΚΟΝΤΟΓΙΑΝΝΟΠΟΥΛΟΥ (τ. 13), ΔΗΜΟΣ ΣΙΘΩΝΙΑΣ (τ. 14), ΜΑΓΔΑ ΚΕΚΕΡΗ-ΣΛΙΝΗ (τ. 15), ΗΛΕΚΤΡΑ ΠΑΠΑΘΑΝΑΣΙΟΥ (τ. 16), ΕΛΛΗ, ΜΑΡΙΑ, ΚΑΙΤΗ & ΓΙΩΡΓΟΣ ΔΗΜΗΤΡΑΚΟΥΔΗ (τ. 17), ΔΗΜΟΣ ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΗ (τ. 18), ΙΩΑΝΝΗΣ ΜΙΧΟΣ (τ. 19), ΣΥΛΛΟΓΟΣ ΠΟΛΥΓΥΡΙΝΩΝ & ΘΩΜΑΣ ΘΕΟΔΩΡΙΔΗΣ (τ. 20), ΧΡΗΣΤΟΣ ΔΙΑΜΑΝΤΟΓΛΟΥ (τ. 21), ΙΩΑΝΝΗΣ ΤΖΙΤΖΙΟΣ (τ. 22), ΕΚΜΕ Α.Ε. Ι. & Β. ΚΑΡΥΩΤΗΣ (τ.23), ΠΑΥΛΟΣ ΔΕΑΣ (τ. 24), ΑΓΓΕΛΙΚΗ ΚΑΙ ΚΑΤΕΡΙΝΑ ΚΑΡΑΒΑΤΟΥ (τ. 25), ΠΑΓΧΑΛΚΙΔΙΚΟΣ ΣΥΛΛΟΓΟΣ (τ. 26), ΟΡΕΣΤΗΣ ΣΙΜΩΝΗΣ (τ. 27), ΙΩΑΝΝΗΣ ΤΖΙΤΖΙΟΣ (τ. 28), ΣΥΛΛΟΓΟΣ ΠΟΛΥΓΥΡΙΝΩΝ (τ. 29), ΑΣΤΕΡΙΟΣ ΖΩΓΡΑΦΟΣ (τ. 30).

47

ΠΑΓΧΑΛΚΙΔΙΚΟΣ ΛΟΓΟΣ, Τεύχος 30ο

ΤΑ ΠΑΡΑΡΤΗΜΑΤΑ, ΟΙ ΑΝΤΙΠΡΟΣΩΠΟΙ ΚΑΙ ΟΙ ΑΝΤΑΠΟΚΡΙΤΕΣ ΤΟΥ ΠΑΓΧΑΛΚΙΔΙΚΟΥ ΣΥΛΛΟΓΟΥ ΣΤΗ ΧΑΛΚΙΔΙΚΗ

Π Α ΡΑ Ρ Τ Η Μ ΑΤΑ , Α Ν Τ Ι Π Ρ Ο Σ Ω Π Ο Ι , Α Ν ΤΑ Π Ο Κ Ρ Ι Τ Ε Σ

ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ ΑΓ. ΝΙΚΟΛΑΟΥ

Δουμπιών

Αντιπρόσωπος: Δημήτριος Σμάγας 6942095999 (Άγ. Νικόλαος) Ανταποκριτές: Μεταγγιτσίου Κατσίκας Γεώργιος 6946257817 Πυργαδικίων Αγγελίδης Αλέξανδρος 6973016187

Κρήμνης Μαραθούσας Ριζών Σανών

ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ ΑΡΝΑΙΑΣ Αντιπρόσωπος: Παντελής Ζωγράφος 6956140250 (Αρναία) Ανταποκριτές: Αρναίας Πάχτα Ζηνοβία 6937313294 Βαρβάρας Τσιάλη Λεμονιά 6946525098 Μεγ. Παναγίας Κατραντσιώτου Ελένη 6977337556 Νεοχωρίου Χιούτης Κων/ντίνος 6945255403 Ολυμπιάδας Αναστασίου Βασίλειος 6977775105 Παλαιοχωρίου Τσιάλης Ευστ. Γεώργιος 6974061900 Στανού Τουπλικιώτης Αθανάσιος 6972422953 Σταγείρων Πέργουλης Παντελής 6974665538 Στρατονίκης Τσανανά Ελένη σύζ. Γεωρ.

6946149510 Ανετούδης Αριστείδης 6932622687 Στρατωνίου Μπαλαρά Γιάννα 6945983653

Παπαοικονόμου Εμμ. Νίκος 6937671915 Κοντογιώργης Δημήτριος 6944758636 Θεοχάρης Ευστράτιος 6938738735 Γιάννος Τάσος 6945167252 Βαβδινούδης Δημήτριος 6940771652

ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ ΙΕΡΙΣΣΟΥ Αντιπρόσωπος: Φώτης Ταλέας 6944758623 (Ιερισσός) Ανταποκριτές: Αμμουλιανής Ροδοκαλάκης Φωτ. Γεώργιος 6944678830 Γοματίου Κλειδαράς Σταύρος 6942560931 Ιερισσού Μαρίνος Ιωάννης 6975505132 Νέων Ρόδων Ταλέας Γεώργιος 6946461528 Ουρανούπολης Καραστεργίου Ελένη 6932735573 ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ ΚΑΣΣΑΝΔΡΕΙΑΣ Αντιπρόσωπος: Νικόλαος Παραλής 6932579452 (Κασσάνδρεια) Θεόδωρος Παπαγιάννης 6981032571 (Κασσάνδρεια) Ανταποκριτές: Κασσανδρείας Μπουλούσης Χρυσοβαλάντης 6944989934 Αθύτου Κωστοπούλου Μάχη 6932474037 Καλάνδρας Ραπτόπουλος Σάκης 6977773617 Καλλιθέα Παπαγιάννης Θεόδωρος 6981032571 Κασσανδρινού Μαθαία Μαγδαληνή 6944694417 Κρυοπηγής Σουσούρας Χρήστος 6937661655 Νέα Φώκαιας Κουκής Θεόδωρος 2374081522 Φούρκας Μανώλτσιος Ιωάννης 6981260949

ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ ΓΑΛΑΤΙΣΤΑΣ Αντιπρόσωπος: Αστέριος Σουάνης 6978262440 (Γαλάτιστα) Ανταποκριτές: Βάβδου Κουτσός Σαρ. Χρήστος 6944682564 ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ ΖΕΡΒΟΧΩΡΙΩΝ Αντιπρόσωπος: Χρήστος Μπαμπαΐτης 6976601853 (Παχαιόχωρα) Ανταποκριτές: Γεροπλατάνου Παπαγρηγορίου Αθανάσιος 6943075258 48

ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ ΝΕΑΣ ΚΑΛΛΙΚΡΑΤΕΙΑΣ

ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ ΝΕΑΣ ΤΡΙΓΛΙΑΣ

Αντιπρόσωπος: Άννα Χαλκιά 6979492853 (Ν. Καλλικράτεια) Ανταποκριτές: ΄Αγ. Παύλου Μυλωνά Ελευθερία 6975023812 Λακκώματος Χουλιάρας Θεόδωρος 6938421901 Ν. Γωνιάς Βούτση Αικατερίνη 6932539114 Ν. Ηράκλειας Ραγιάς Νίκος 6932905273 Ν. Καλλικράτειας Τζούμα-Ζαμπόκα Κονδυλένια 6978024295 Ν. Συλλάτων Πανταζής Αθανάσιος 6972547148 Σωζόπολης Ψαθά Κρυσταλλένια 6982983875

Αντιπρόσωπος: Αλέξανδρος Οικονομίδης 6976238375 (Ν. Τρίγλια) Ανταποκριτές: Ελαιοχωρίων Βακαλούδης Κων/ντίνος 6945331299 Κρήνης Τσέλιου Σμαρώ 6977869760 Ν. Πλαγίων Μπανάκης Νικόλαος 6946487662 Ν. Τενέδου Τυροβούζης Αθανάσιος 6973909777 Πετραλώνων Χαραλαμπίδης Αναστάσιος 6940292721 ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ ΝΙΚΗΤΗΣ Αντιπρόσωπος: Στυλιανός Κωστίκας 6974792466 (Νικήτη) Ανταποκριτές: Νικήτης Αναγνωστάρας Γεώργιος 6942562006 Μεταμόρφωσης Βασιλειάδης Ιωάννης 6946953441

ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ ΝΕΟΥ ΜΑΡΜΑΡΑ Αντιπρόσωπος: Χρήστος Γκιζγκής 6987774958 (Ν. Μαρμαράς) Ανταποκριτές: Νέος Μαρμαράς Καπλάνης Γεώργιος 6983337260 Παρθενώνα Παπαδοπούλου-Μαργαρίτη Στέλλα 6948076521

ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ ΟΡΜΥΛΙΑΣ Αντιπρόσωπος: Βασίλειος Γκαρλής 6973557907 (Ορμύλια) Ανταποκριτές: Βατοπεδίου Χασταμουρίδης Χαράλαμπος 6977000663

ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ ΝΕΩΝ ΜΟΥΔΑΝΙΩΝ Αντιπρόσωπος: Αθανάσιος Χατζηπαπάς 6976762043 (Ν. Μουδανιά) Ανταποκριτές: ΄Αγ. Παντελεήμων Καρατζάκης Αργύριος 6976319203 Άγ. Μάμας Κυρίμης Στυλιανός 6948080892 Διονυσίου Ντοντσάκη-Μουτσάκη Μαρία 6942411001 Ζωγράφου Μηνάογλου Κων/ντίνος 6972342060 Ν. Μουδανιών Τζιουρτζιούμη Παναγιώτα 6944393553 Ν. Ποτίδαιας Χατζηκονδέλης Αθανάσιος 6944622856 Ν. Φλογητών Μαυρίδης Βάιος 6974418120 Ολύνθου Αναστασιάδου Μαρία Βορ.

6977413971 Πορταριάς Καλογεράκη Άρτεμης 6972446445 Σημάντρων Ζουμπουλίδου ΧΗΣτογιάννη Ελένη 6977745305

ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ ΠΑΛΛΗΝΗΣ Αντιπρόσωπος: Αστέριος Βαμβακάς 6974486323 (Πολύχρονο) Ανταποκριτές: Αγ. Παρασκευής Χριστέλη Καίτη 6974930896 Ν. Σκιώνης Ζιώβα Τηλ. Μαρία 6978706512 Παλιουρίου Κόνιαλη Ελευθερία 6972598392 Πευκοχωρίου Καραμανλής Νικόλαος 6977468667 Πολυχρόνου Μητσιάνη Αλεξάνδρα 6974960770 Χανιώτη Πελέκα Ξένια 6977862948

49

Π Α ΡΑ Ρ Τ Η Μ ΑΤΑ , Α Ν Τ Ι Π Ρ Ο Σ Ω Π Ο Ι , Α Ν ΤΑ Π Ο Κ Ρ Ι Τ Ε Σ

ΙΑΝΟΥΑΡΙΟΣ - ΦΕΒΡΟΥΑΡΙΟΣ - ΜΑΡΤΙΟΣ 2017

ΠΑΓΧΑΛΚΙΔΙΚΟΣ ΛΟΓΟΣ, Τεύχος 30ο

Σουρωτής

ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ ΠΟΛΥΓΥΡΟΥ

Π Α ΡΑ Ρ Τ Η Μ ΑΤΑ , Α Ν Τ Ι Π Ρ Ο Σ Ω Π Ο Ι , Α Ν ΤΑ Π Ο Κ Ρ Ι Τ Ε Σ

Εκπρόσωποι:

Γεώργιος Διαμαντουλάκης 6977007729 (Πολύγυρος) Ιωάννης Κανατάς 6945822836 (Πολύγυρος)

Ταγαράδων

Σαμαράς Ιωάννης 6946219116 Καλαφάτης Σωτ. Αθανάσιος 6979048920

ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ ΕΠΑΝΩΜΗΣ

Ανταποκριτές: Άγ. Προδρόμου Βατζόλας Μιλτιάδης 6945388137 Βραστών Παντάλης Παύλος 6973263460 Παλαιοκάστρου Δημηνάς Αθανάσιος 6945265181 Ταξιάρχη Λυρτζής Αστέριος 6944779345

Αντιπρόσωπος: Γρηγόριος Λάτσιος 6944450896 (Επανωμή) Ανταποκριτές: Επανωμής Πράτανου-Λάτσιου Γερακίνα 6973337784 Μεσημερίου Παπαδόπουλος Ι. Κων/ντίνος 6972273198 Πλαγιαρίου Γκόρης Στέλιος (κατάστημα) 6977222357

ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ ΣΥΚΙΑΣ

ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ ΖΑΓΚΛΙΒΕΡΙΟΥ

Αντιπρόσωπος: Μαρία Λαθούρη - Πάργα 6980344545 (Συκιά) Ανταποκριτές: Συκιάς Κανέλης Ελευθέριος Δημ. Σχ.

6972432152 Σάρτης Χριστάρα Σόνια (φαρμακείο) 6948508024

Αντιπρόσωπος: Άγγελος Μπαλμπάτσης 6974372072 (Ζαγκλιβέρι) Ανταποκριτές: Κωτούδης Βασίλειος Πετροκεράσων 6948049910 Λέκκας Γιάγκος 6978681120 Αδάμ Αδαμούδη Αναστασία 6937098098 Ν. Καλινδοίων Κυργιαζίδης Νικόλαος (πρώην Καλαμωτού) 6997120748

ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ ΒΑΣΙΛΙΚΩΝ Αντιπρόσωπος: Αστέριος Σαμαράς 6978279448 (Βασιλικά) Ανταποκριτές: Βασιλικών Αργυρίου Αργύριος 6942250753 Γαλαρινού Καραμόσχος Γεώργιος 6974337958 Λακκιάς Δερμεντζής Γεώργιος 6937166492 Λειβαδίου Ταυλίκος Πασχάλης (Λάκης) 6975595700

ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ ΘΕΡΜΗΣ Αντιπρόσωποι: Βασίλειος Ματσίγκος 6974938469 Ιωάννης Τρικαλιώτης 6976570967

Η ΕΤΗΣΙΑ ΣΥΝΔΡΟΜΗ Η συνδρομή των 15 ευρώ ετησίως καταβάλλεται στην αρχή του έτους ώστε να μπορεί ο Σύλλογος να προγραμματίζει τις δράσεις του. Λόγω των οικονομικών δυσκολιών που αντιμετωπίζουμε όλοι οι Έλληνες το Δ.Σ. προέβη σε διακανονισμό των οφειλών. Έτσι σήμερα ο καθένας έχει υποχρέωση εξόφλησης μόνο των συνδρομών των δύο τελευταίων ετών 2016-2017. Τρόποι καταβολής της συνδρομής: α) Στο ταμία ή σε οποιοδήποτε μέλος του Δ.Σ. ή στον αντιπρόσωπο ή τον ανταποκριτή του χωριού σας. β) Στα γραφεία μας κάθε βράδυ πλην Παρασκευής 6-9 μ.μ. γ) Στην Τράπεζα Πειραιώς αρ. λογ. 6233040032572. δ) Στους παρακάτω συνεργάτες: 1. Ζηνοβία Ιππ. Πάχτα για τη Θεσσαλονίκη και την Αρναία με τα πέριξ τηλ. 6937313294 2. Νίκος Πιτσιόρλας για τον Πολύγυρο και τα πέριξ τηλ. 6979816851 και 3. Αθανάσιος Χατζηπαπάς (βιβλιοπωλείο "Οιωνός" Εθνικής Αντιστάσεως 33) τηλ. 2373025139 και 6976762043.

4. Χρυσοβαλάντης Μπουλούσης για την Κασσάνδρα ολόκληση τηλ. 6944989934 (Κασσάνδρεια) 50

ΙΑΝΟΥΑΡΙΟΣ - ΦΕΒΡΟΥΑΡΙΟΣ - ΜΑΡΤΙΟΣ 2017

ΠΑΓΧΑΛΚΙΔΙΚΟΣ ΣΥΛΛΟΓΟΣ "Ο ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΗΣ" Έτος ιδρύσεως 1903

ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΕΚΔΗΛΩΣΕΩΝ ΚΑΙ ΕΚΔΡΟΜΩΝ Α΄ ΕΞΑΜΗΝΟΥ 2017 Ιανουάριος 2017 Κυριακή 22 Ιανουαρίου

Η ετήσια τακτική Γεν. Συνέλευση του Συλλόγου στην αίθουσα ΑΛΕΞΑΝΔΡΟΣ, με αρχαιρεσίες.

Βλέπε το κύριο άρθρο και σχετικό ρεπορτάζ στις σελίδες του παρόντος τεύχους.

Ημερίδα υγείας. Ομιλίες ιατρών με θέμα: Ιώσεις, Γρίππη κλπ. προφυλάξεις, αντιμετώπιση κλπ.

΄Ωρα 19.00΄στην Εστία μας. Θα ακολουθήσει συζήτηση.

Φεβρουάριος 2017 Tετάρτη 22 Φεβρουαρίου

Μάρτιος 2017 Τετάρτη 1 Μαρτίου

Ομιλία του κ. Κώστα Κοκολάκη ειδιΏρα 19.00΄στην Εστία μας. Συνδιοργακού σε θέματα πολιτικής προστασίας. νωτής Σύλλογος Ταξιαρχιωτών. Με προ(Σεισμοί, πλημμύρες κλπ) βολή πλούσιου υλικού.

Κυριακή 5 Μαρτίου

Ο ΜΕΓΑΣ ΕΤΗΣΙΟΣ ΧΟΡΟΣ ΤΟΥ ΠΑΓΧΑΛΚΙΔΙΚΟΥ στο FOKUS. (Περιοχή αεροδρομίου). «Υποχρεωτική» η παρουσία ΟΛΩΝ.

Ώρα 13.00΄. Άτομο 15 ευρώ με όλα πληρωμένα και καφέ στην έξοδο. Με δυο ορχήστρες για όλες τις προτιμήσεις. Κρατήσεις στο 6936950188 κ. Κοτσάνης.

Σάββατο 11 Μαρτίου

Ημερήσια εκδρομή σε Αριδαία, Λουτρά Πόζαρ, Αρχάγγελο. Άτομο 15 € Δηλώσεις 6936950188 κ. Κοτσάνης

΄Ωρα αναχώρησης 8.00΄, Ομαδικό γεύμα στο κτήμα Αρχοντάκη (βόρεια της Αξιούπολης) με διασκέδαση.

Τετάρτη 15 Μαρτίου

Ομιλία του φιλολόγου Δημ. Κοσμά με Ώρα 19.00΄στην Εστία μας. θέμα: « Η ιστορία της Εκπαίδευσης Θα ακολουθήσει συζήτηση. στον Πολύγυρο».

Παρασκευή 17 Μαρτίου

Παρακολούθηση των Γ΄ Χαιρετισμών ΄Ωρα αναχώρησης λεωφορείου 16.00΄. σε μοναστήρι ή εκκλησία που θα επι- Άτομο 10 ευρώ. Δηλώσεις συμμετοχής λεγεί. στην κ. Μάχη 6932474050

Παρασκευή 24 Μαρτίου

Στέψη από το Δ.Σ.της προτομής του Χάψα που έστησε ο Παγχαλκιδικός.

Ώρα 12. Στην ομώνυμη πλατεία Καπετάν Χάψα, τέρμα Βούλγαρη.

Σάββατο 25 Μαρτίου

Παρέλαση αντιπροσωπείας του Συλλόγου στη Θεσσαλονίκη.

Στη μεγάλη παρέλαση της εθνικής γιορτής, στην παραλιακή λεωφόρο.

Τετάρτη 5 Απριλίου

Παρουσίαση του βιβλίου του Αθαν. Μπαντέ: Ο Αριστοτέλης και η γέννηση της πολιτικής επιστήμης

Ώρα 20.00 στην Εστία μας.

Σάββατο 6 & Κυρ. Βαΐων 7 Απριλίου

Ο Τίμιος Σταυρός στα Πετροκέρασα. Υποδοχή 18.00΄ Σάββατο του Λαζάρου. Παραμένει και την Κυριακή των Βαΐων.

Ένα έθιμο που επαναλαμβάνεται εδώ και 250 χρόνια. Μετάβαση ατομικά και κατά βούληση.

Παρασκευή-Σάββατο 21&22 Απριλίου

Διήμερη εκδρομή στην ΚαλαμπάκαΜετέωρα- Τρίκαλα και τα πέριξ. Άτομο 70 ευρώ περίπου σε ξενοδ. 4*

Ώρα αναχώρησης 8.00΄. Η οριστική τιμή θα ανακοινωθεί μετά από έρευνα αγοράς. Δηλώσεις 6936950188 κ. Κοτσάνης.

Απρίλιος 2017

51

ΠΑΓΧΑΛΚΙΔΙΚΟΣ ΛΟΓΟΣ, Τεύχος 30ο

Κυριακή 30 Απριλίου

Συνάντηση χορωδιών της Χαλκιδικής Με συμμετοχή των χορωδιών που θα σε τόπο που θα επιλεγεί. προσκληθούν.

Μάιος 2017 Τετάρτη 3 Μαΐου

Κυριακή 14 Μαΐου

Τρίτο δεκαήμερο Μαΐου

Ομιλία του φιλολόγου κ. Μιχαήλ Κου- Ώρα 20.00΄στην Εστία μας. τσού από το Βάβδο με θέμα: Το μεγαλείο της ελληνικής γλώσσας. Συμμετοχή στην εκδήλωση του Συλλόγου Εθελοντριών κλπ του Δημοτικού βρεφοκομείου ΄Αγ. Στυλιανός, με το χορευτικό μας, που θα παρουσιάσει το πρόγραμμα: «Οι ελληνικοί χοροί από την αρχαιότητα μέχρι σήμερα».Υπεύθυνοι: Θεόδ. Φλώρος καιΣτ.Λυρτζής, μέλη του Δ.Σ. του Παγχαλκιδικού.

Ώρα 20.00΄στο Μέγαρο Μουσικής. Ο σκοπός: αλληλεγγύης-φιλανθρωπικός. Για να στηρίξουμε το ίδρυμα που περιθάλπει χρόνια τώρα βρέφη απροστάτευτα. Τιμή εισιτηρίων 8 και 10 ευρώ. Ας πάρουμε όλοι να διαθέσουμε όσα μπορούμε. Σύνδεσμος: η κ. Άννα Εμμανουήλ 6932412628 εθελόντρια του βρεφοκομείου και μέλος του Δ.Σ. του Παγχαλκιδικού.

6ήμερη εκδρομή στην Πελοπόννησο. Η ακριβής ημερομηνία και η τιμή Δηλώσεις 6936950188 κ. Κοτσάνης. θα ανακοινωθούν μετά από έρευνα αγοράς.

Ιούνιος 2017 Σάββατο 3 Ιουνίου

Κυριακή 11 Ιουνίου

Κυριακή 11 Ιουνίου

Ημερήσια εκδρομή-επίσκεψη στα Πομακοχώρια Ξάνθης. Πιθανή συνοδεία του Μητροπολίτη Ξάνθης.

Αναχώρηση ώρα 7.00΄. Τιμή/άτομο 15 ευρώ.

Εορτασμός της 196ης επετείου της μάχης των Βασιλικών με μνημόσυνο και πανηγυρικό λόγο στο καθολικό της Μονής της Αγ. Αναστασίαςκαι επιμνημόσυνη δέηση και στέψη του μνημείου του καπετά Χάψα.

΄Ωρα έναρξης 10.30΄. Η εκδήλωση αποτελεί συνδιοργάνωση της Περιφερειακής Ενότητας Χαλκιδικής και των τριών Δήμων Πολυγύρου. Σιθωνίας και Θέρμης. Θα παραστούν όλες οι Αρχές. Θα πάρει μέρος και η χορωδία μας. Ώρα αναχώρησης των λεωφορείων 8.30΄.

ΜΕΓΑΛΗ ΣΥΝΕΣΤΙΑΣΗ ΕΠΙ ΤΗ ΛΗΞΕΙ της περιόδου, με διασκέδαση, ψηλά στον Χολομώντα. Προς τιμήν όλων των τμημάτων του Συλλόγου: χορωδίας, χορευτικών, χειροτεχνίας φιλαναγνωσίας κλπ.

Η αναχώρηση θα γίνει από το χώρο του μνημείου του ανδριάντα, μετά το πέρας του εορτασμού της επετείου της ημέρας αυτής. Τα λεωφορεία θα τα διαθέσει δωρεάν ο Παγχαλκιδικός. Το γεύμα εξ ιδίων. Η διασκέδαση με τη δική μας ορχήστρα.

1. Πέρα από τα όσα είναι προγραμματισμένα, η χορωδία και τα χορευτικά μας θα παίρνουν μέρος και σε εκδηλώσεις στις οποίες θα κληθούν, ύστερα από απόφαση του Δ.Σ.

2. ΄Ολες οι αναχωρήσεις γίνονται από το τέρμα Βούλγαρη, όπου και η προτομή του ήρωα καπετάν Χάψα.

3. Κάθε τυχόν ακύρωση ή προσθήκη εκδήλωσης ή εκδρομής θα ανακοινώνεται έγκαιρα με sms. Προαγγελία εκδηλώσεων 1 Προαγγέλλεται ΜΕΓΑΛΗ ΕΚΔΡΟΜΗ ΣΤΗ ΕΛΒΕΤΙΑ (Πανόραμα Ελβετίας) για το δεύτερο 15νθήμερο του Σεπτεμβρίου 2016, οδικώς. Λεπτομέρειες στο επόμενο τεύχος. Εκδήλωση ενδιαφέροντος στον Γιάννη Κοτσάνη 6936950188. Η τιμή και η διάρκεια θα ανακοινωθούν μετά από έρευνα της αγοράς.

2 Προαγγέλλεται επίσης μεγάλη εθνική εκδήλωση τον Οκτώβριο 2017, για να τιμήσουμε τους αγωνιστές και τους πεσόντες Χαλκιδικιώτες στην Κύπρο το 1974 κατά την εισβολή των Τούρκων.

52

ΚΥΡΙΑΚΗ

5 ΜΑΡΤΙΟΥ 2017

Ο ΜΕΓΑΣ ΕΤΗΣΙΟΣ ΧΟΡΟΣ ΤΟΥ ΠΑΓΧΑΛΚΙΔΙΚΟΥ στο FOCUS στο δρόμο προς Περαία στη 1 το μεσημέρι Ο ΣΥΛΛΟΓΟΣ ΜΑΣ ΜΙΑ ΜΕΡΑ ΤΟ ΧΡΟΝΟ ΓΙΟΡΤΑΖΕΙ Αντιπρόσωποι και Ανταποκριτές στα Παραρτήματα, καλέστε τα μέλη και τους φίλους μας και ελάτε. Κάθε χωριό και ένα τραπέζι.

Ολόκληρη η Χαλκιδική ας δώσει ένα ηχηρό "παρών". Η πρόσκληση 15 ευρώ με όλα πληρωμένα, μέχρι και καφέ στην έξοδο.

Για κράτηση δηλώστε έγκαιρα αριθμό ατόμων στο τηλ. 6936 95 01 88

ΜΕΓΑΛΗ ΚΑΛΛΙΤΕΧΝΙΚΗ ΕΚΔΗΛΩΣΗ ΣΤΟ ΜΕΓΑΡΟ ΜΟΥΣΙΚΗΣ Την διοργανώνει ο Σύλλογος Εθελοντριών Γυναικών και Αναδόχων Οικογενειών του Δημοτικού Βρεφοκομείου ΑΓΙΟΣ ΣΤΥΛΙΑΝΟΣ

Κυριακή 14 Μαΐου 2017 ώρα 20.00 «Ο χορός και το τραγούδι από την αρχαία Ελλάδα μέχρι σήμερα»

Σενάριο και σκηνοθεσία του χοροδιδασκάλου του Συλλόγου μας κ. Θεόδωρου Φλώρου καθηγητή Φυσ. Αγωγής.

Σκοπός: Η οικονομική ενίσχυση του μεγάλου έργου του ιδρύματος που περιθάλπει απροστάτευτα βρέφη. Τα έσοδα της εκδήλωσης θα διατεθούν για τις ανάγκες των παιδιών του ιδρύματος και των παιδιών που βρίσκονται σε ανάδοχες οικογένειες. Ο Παγχαλκιδικός σύσσωμος συμπαρίσταται στο Ίδρυμα με όλη του τη δύναμη, γιατί από ιδρύσεώς του (1903) έχει σημαία την αλληλεγγύη. Διαθέτει τα χορευτικά του τμήματα και με άλλους συνεργαζόμενους Συλλόγους θα παρουσιάσουν ένα πρωτότυπο θέαμα.

Υπεύθυνοι για την προετοιμασία και εκτέλεση του προγράμματος: Θεόδ. Φλώρος και Στέργιος Λυρτζής. Σύνδεσμος επικοινωνίαςκαι διάθεσης εισιτηρίων: Η κ. Άννα Εμμανουήλ εθελόντρια του Αγ. Στυλιανού και μέλος του Δ.Σ. του Παγχαλκιδικού τηλ. 6936701078.

Εισιτήρια 8 και 10 ευρώ

Χάρτης από το βιβλίο Kitab-i Bahriye του Οθωμανού ναυάρχου και χαρτογράφου Piri Reis (1465-1554) χρονολογείται το 1525. Στη σελίδα όπου υπάρχει η Χαλκιδική αναφέρονται λιγοστά αλλά πολύ σημαντικά τοπωνύμια όπως ο Άγιος Μάμας, το Μπαλαμπάνι, η Κασσάνδρα, το λιμάνι της Συκιάς, το ακρωτήρι Καρτάλι, ο Λογγός, το Καρά Μπουρνού. (Επιμέλεια: Νίκος Παπαοικονόμου)