Σενάγθ Φιλίππων – Παρελκόν, Παρόν και Μζλλον – Δράςεισ ΓΕΩΣ.Ε.Ε. Αν. Μακεδονίασ Αμπελίδθσ Θεόδωροσ Msc Τδραυλικι Μθχανικι - Γεωπόνοσ ΓΕΩΣΕΕ Παρ. Αν. Μακεδονίασ Παρουςίαςθ ςτο διεκνζσ ςυνζδριο με τίτλο «Protecting water resources with nature based solutions – PS4S –2023»
Γιατί τα Φενάγθ Φιλίππων είναι
ςθμαντικά
τθσ τοπογραφίασ και των αργϊν ρυκμϊν
μείωςθσ τθσ ςτράγγιςθσ, επικράτθςαν λιμνοτελματϊδεισ
ςυνκικεσ και είχαν ςαν αποτζλεςμα τθ δθμιουργία του
κοιτάςματοσ τφρφθσ ςτο πιο χαμθλό τμιμα τθσ πεδιάδασ
και τθ δθμιουργία μιασ λίμνθσ τθσ λεγόμενθσ Σραςιάδασ
λίμνθσ.
Γιατί τα Φενάγθ Φιλίππων είναι ςθμαντικά • Η περιοχι των Σεναγϊν ανικει ςτθν ευρφτερθ περιοχι τθσ Λεκάνθσ τθσ Δράμασ, που περικλείεται από τουσ ορεινοφσ όγκουσ του Σαγγαίου, του Φαλακροφ, του Υυμβόλου, του Ξενοικίου και τθσ Νεκάνθσ. • Θ φυςικι ςτράγγιςθ τθσ λεκάνθσ επιτυγχάνονταν μόνο από τθ δυτικι πλευρά με αποδζκτθ τον ποταμό Αγγίτθ και ςτθ ςυνζχεια τον ποταμό Υτρυμόνα. Θ περιοχι των λόφων που διζςχιηε ο Αγγίτθσ βακμιαία ανζρχονταν με ςυνζπεια τθ ςταδιακι ελάττωςθ τθσ δυνατότθτασ ςτράγγιςθσ. • Ζτςι, λόγω
Γιατί τα Φενάγθ Φιλίππων είναι ςθμαντικά • Ρ τυρφϊνασ των Φιλίππων είναι το βακφτερο κοίταςμα παγκοςμίωσ, με μζςο βάκοσ τα 75 μ., ενϊ ςτο κζντρο του τυρφϊνα το βάκοσ φκάνει τα 300 μ., όταν ςτον υπόλοιπο κόςμο οι τυρφϊνεσ ζχουν μζςο βάκοσ 4-17 μζτρα. • Είναι ςχεδόν ο μοναδικόσ τυρφϊνασ τθσ χϊρασ, ςε τζτοια ζκταςθ και μοναδικότθτα (είναι ελαφρϊσ αλκαλικόσ τυρφϊνασ, όλοι οι άλλοι όξινοι). • Ρ Φυρφϊνασ των Φιλίππων αναπτφςςεται ςε μζςο υψόμετρο περίπου +44 m και καλφπτει επιφανειακά ζκταςθ 55 km2, καταλαμβάνοντασ το νότιο τμιμα τθσ λεκάνθσ τθσ Δράμασ. • Μαηί με τισ παρατενάγειεσ περιοχζσ ςυνολικά ζχουμε μια ζκταςθ 103 km2 επθρεάςτθκε – δθμιουργικθκε από τισ λιμνοτελματϊδεισ ςυνκικεσ τισ τελευταίεσ χιλιετίεσ.
Ασ πάμε από τθν αρχι τθσ ιςτορίασ
• Υτθν περιοχι ιςτορικά
ζχουμε τθν φπαρξθ τθσ
Πραςιάδασ λίμνθσ ι τθσ
λίμνθσ Φιλίππων
• Γφρω από αυτιν
αναπτφςςονται
προϊςτορικοί οικιςμοί
(
Οτικιλι Φασ) και μετζπειτα
ιςτορικζσ πόλεισ και
οικιςμοί (Φίλιπποι) λόγω
τθσ γονιμότθτασ των
τυρφωδϊν εδαφϊν και
τθσ ακμάηουςασ αλιείασ.
•
πάμε από τθν αρχι τθσ ιςτορίασ
Φο μζγεκοσ τθσ λίμνθσ κακόριηε
ουςιαςτικά τθν ακμι ι τθν
παρακμι τθσ αρχαίασ πόλθσ των
Φιλίππων και των γφρω οικιςμϊν
• Υτισ όχκεσ τθσ ζγινε θ περίφθμθ
μάχθ των Φιλίππων το 42 π.Χ.. Φο
πεδίο τθσ μάχθσ ςτα νότια
περιορίηονταν ςθμαντικά από τθν
λίμνθ/ζλοσ. Θ μάχθ αυτι ςιμαινε το τζλοσ τθσ δθμοκρατίασ ςτον
αρχαίο κόςμο με τθν ιττα των
δθμοκρατικϊν.
• Υτα νερά του παραπόταμου των
Φεναγϊν Ηυγάκτθ ο Απόςτολοσ
Σαφλοσ βάπτιςε τθν πρϊτθ
Ευρωπαία Χριςτιανι Νυδία τθν
Φιλιππιςία και ίδρυςε τθν πρϊτθ
Χριςτιανικι Εκκλθςία τθσ Ευρϊπθσ
Ασ
• Βόρεια των Φεναγϊν περνοφςε θ
Εγνατία Ρδόσ που ολοκλθρϊκθκε
ςτθν Τωμαϊκι εποχι και ςυνζχιςε να
λειτουργεί ςτθν εποχι τθσ
Βυηαντίνισ Αυτοκρατορίασ και
μετζπειτα Ρκωμανικισ.
Σαρζκαμπτε τα Φενάγθ
ακολουκϊντασ τον άξονα ΜαβάλαΦιλιπποι -Αμφίπολθ
• Ζτςι φτάςαμε ςτθν Μικραςιατικι
καταςτροφι το 1922.
• Θ Ελλάδα ζπρεπε να κρζψει 1,5 εκ. πρόςφυγεσ
• Σολλοί πρόςφυγεσ.
εγκαταςτάκθκαν γφρω από τα
Φενάγθ και μαςτίηονταν από τθν ελονοςία.
• Ζτςι ζγιναν ςχζδια αποξιρανςισ
τουσ, για τθν διανομι των
εκτάςεων ςε ακτιμονεσ.
Υτα νεϊτερα
χρόνια
•
• Ξε τισ πενιχρζσ οικονομικζσ
δυνατότθτεσ τότε τθσ Ελλάδασ
(μετά τθν Ξικραςιατικι
Ματαςτροφι) και τισ ςχετικά
πρωτόγονεσ μθχανζσ και τεχνικζσ
τθσ εποχισ, τθν παγκόςμια
οικονομικι φφεςθ του 1929,
παρόλα αυτά ςχεδιάςτθκε και
υλοποιικθκε τθ δεκαετία 19301940 ζνα ζργο αποξιρανςθσ των
Σεναγϊν Φιλίππων φαραωνικοφ
μεγζκουσ από τθν Αμερικάνικι
εταιρεία J. MONKS - ULEN.
• Φο ζργο ζγινε ςε ςυνδυαςμό με τθ
διευκζτθςθ τθσ κοίτθσ του
Υτρυμόνα, τθν καταςκευι τθσ
τεχνθτισ λίμνθσ Μερκίνθσ για τθν
άρδευςθ τθσ πεδιάδασ Υερρϊν και
πλθκϊρα άλλων παράλλθλων
μικροζργων.
Φο υδρογραφικό δίκτυο των Φεναγϊν Φιλίππων
Υτα νεϊτερα χρόνια
ζργου και χρθςιμοποιείται ταυτόχρονα και για
τθν υπάρδευςθ των καλλιεργειϊν.
β) Φθν ανά χιλιόμετρο εκςκαφι
δευτερευουςϊν τάφρων που εκβάλουν
ςτθν κεντρικι Φάφρο των Φιλίππων
γ) Φθν καταςκευι του Ρουφράκτθ ςτθν
τότε Μοινότθτα τθσ Υυμβολισ με 6 μεγάλα
κυροφράγματα για ρφκμιςθ τθσ ροισ.
δ) Tθν περαιτζρω εκβάκυνςθ τθσ κοίτθσ
του Αγγίτθ ποταμοφ για τθν
αποςτράγγιςθ των Φεναγϊν.
Φάφροσ Φιλίππων
Υτα
εγγειοβελτιωτικά ζργα που υπάρχουν
γενικζσ
α)
, μικουσ 29 χιλ., θ οποία διαςχίηει τα Φενάγθ,
νεϊτερα χρόνια Υτα πλαίςια λοιπόν των ζργων αποςτράγγιςθσ γίνονται τα παρακάτω
και ςιμερα και περιλαμβάνουν ςε
γραμμζσ:
Φθν εκςκαφι τθσ Κεντρικισ Αποςτραγγιςτικισ Σάφρου Φιλίππων
αποτελεί τθν καρδιά του
Υτα νεϊτερα
Τυκμιςτζσ ςτο φράγμα τθσ Υυμβολισ
χρόνια
νεϊτερα χρόνια
Υτα
Φράγμα Οικιςιανθσ
Υτα
Φαμιευτιρασ Φιλίππων
νεϊτερα χρόνια
χρόνια
Φ3 – Φάφροσ Δάτου
Υτα νεϊτερα
Υτα νεϊτερα χρόνια • Υτθ ςυνζχεια μεςολαβεί ο Β’ παγκόςμιοσ πόλεμοσ και ζτςι θ διανομι των εκτάςεων ςτουσ ακτιμονεσ των γφρω χωριϊν γίνεται το 1947 ςφμφωνα με τον χάρτθ τθσ Φοπικισ Χπθρεςίασ του Χπουργείου Γεωργίασ (χαρακτθριςτικό ψαροκόκαλο). • Ξετά τθ διανομι τθσ γθσ για καλλιζργεια, τα εδάφθ αυτά αποδείχτθκαν ιδιαιτζρωσ γόνιμα και παραγωγικά. • Όμωσ κάτι δεν πιγαινε καλά… • Από τα πρϊτα χρόνια άρχιςαν να διαφαίνονται τα πρϊτα προβλιματα που επιδροφςαν ςτθ λειτουργικότθτα του Φυρφϊνα ωσ καλλιεργοφμενο ζδαφοσ. • Αυτά αφοροφςαν τθ ςυνίηθςθ, οξείδωςθ και κακίηθςθ του εδάφουσ, ςε όλθ τθν ζκταςθ του Συρφϊνα ςε διαφορετικό βακμό όμωσ. • Άλλωςτε ο τυρφϊνασ ιταν ζνασ αποξθραμζνοσ υγρότοποσ, πυκμζνασ λίμνθσ, ζνα οργανικό καλλιεργοφμενο ζδαφοσ, που αρδευόταν υπογείωσ και όμωσ διαχειριηόταν ςυμβατικά όπωσ όλα τα εδάφθ τθσ εποχισ (άροςθ, καφςθ υπολειμμάτων κ.λ.π.)
Βελτιϊςεων του ΕΘΙΑΓΕ που ζδειξε 6,5 μζτρα ςυνίηθςθ – ταπείνωςθ του εδαφικοφ ορίηοντα. • Υχετικά πρόςφατα ανατζκθκε ακόμα μια ςειρά αντιπλθμμυρικϊν μελετϊν διαφόρων κατθγοριϊν από το ΤΠΕΝ αναμζνουμε το πόριςμα τουσ.
Φα προβλιματα • Για αυτό, το 1960 παραγγζλκθκε ςε Ρλλανδικι εταιρεία (Grontmij At De Bilt 1961) να ςυντάξει εδαφολογικι μελζτθ ςτα Σενάγθ Φιλίππων, με αντικείμενο τθ διάγνωςθ των αιτιϊν τθσ ςυνίηθςθσ, τθν αναμενόμενθ ςυνίηθςθ, κακϊσ και τθν υποβολι προτάςεων αντιμετϊπιςισ ι τουλάχιςτον επιβράδυνςισ τθσ. Αυτι τότε ζδειξε μζγιςτο φψοσ ςυνίηθςθσ 3.6 μζτρα • Φο ίδιο ζγινε και το 2001 με μελζτθ που ανατζκθκε ςτο Ινςτιτοφτο Εγγείων
προβλιματαςυνίηθςθ το 1960
Φα
Φα προβλιματα –
ςυνίηθςθ το 2001
Είναι ςυνδυαςμόσ των παρακάτω που ακροιςτικά μασ δίνουν το ςυνολικό φψοσ
ςυνίηθςθσ που ςιμερα ξεπερνά τα 7 μζτρα:
Υυρρίκνωςθ λόγω ξιρανςθσ τφρφθσ
Φυςιολογικι οξείδωςθ οργανικοφ υλικοφ
ςυνδρομι ςτο φαινόμενο κερμοκθπίου
Υκόπιμο ι ακοφςιο κάψιμο τφρφθσ –υπολειμμάτων καλλιεργειϊν
Υυμπίεςθ υπεδάφουσ, π.χ. από αγροτικά μθχανιματα
Εκτόνωςθ αερίων
•
Σου οφείλεται θ ςυνίηθςθ;
•
•
-
•
•
•
Σλεονεκτιματα Φεναγϊν • Πλοφςια οργανικι ουςία --> ευνοεί τθν ανάπτυξθ των καλλιεργειϊν και τθ ςυγκράτθςθ των κρεπτικϊν ςτοιχείων και των προςτικζμενων λιπαςμάτων. • Μοναδικό ςφςτθμα τθσ υπάρδευςθσ των καλλιεργειϊν μζςω τθσ ρφκμιςθσ τθσ κεντρικισ αποςτραγγιςτικισ τάφρου, ανφψωςθσ υπόγειου υδροφόρου ορίηοντα λόγω των ιδιοτιτων τθσ τφρφθσ μείωνε ςθμαντικά τθν απϊλεια υδάτων, και βελτίωνε τθν απόδοςθ των καλλιεργειϊν με ςχεδόν μθδενικό κόςτοσ άρδευςθσ. • Αυτά τα πλεονεκτιματα δεν διατθρικθκαν για πολφ καιρό και ανζκυψαν προβλιματα γιατί θ ςυμβίωςθ του ανκρϊπου με αυτόν τον αποςτραγγιςμζνο υγρότοπο όλα αυτά τα χρόνια δεν ιταν θ ιδανικότερθ.
καταπατιςεισ, μπαηϊματα, ανεξζλεγκτο κλείςιμο κυροφραγμάτων, καταςτραμμζνα τεχνικά ζργα
Κατακράτθςθ αλάτων ςτο ζδαφοσ λόγω μειωμζνθσ
αποςτράγγιςθσ προβλιματα ςτισ καλλιζργειεσ
Αιτίεσ – Επιπτϊςεισ Σροβλθμάτων Προζκυψε ζντονθ υψομετρικι διαφορά ςτον Συρφϊνα που: • Δυςχζρανε τθν υπεδάφια άρδευςθ (αςφυξία ριηικοφ ςυςτιματοσ ςτα χαμθλά ςθμεία, ξθραςία ςτα υψθλά των Φεναγϊν που κατζςτθςε τθν υπάρδευςθ ζναν Γόρδιο Δεςμό!!!) • Ζντονα πλθμμυρικά φαινόμενα ςε περιόδουσ ζντονων βροχοπτϊςεων, λόγω μειωμζνθσ αποςτράγγιςθσ, μείωςθ κλίςεων και φράξιμο καναλιϊν ωσ αποτζλεςμα τθσ ςυνίηθςθσ και των χαμθλϊν ταχυτιτων ροισ ςτο ςτραγγιςτικό δίκτυο. Αυτά επιτείνονται από ελλιπι κακαριςμό,
•
περιόδουσ ξθραςίασ •
ςτθν κοίτθ κ.α.
Προβλιματα άρδευςθσ και ςε
Αιτίεσ – Επιπτϊςεισ Σροβλθμάτων
Αιτίεσ – Επιπτϊςεισ Σροβλθμάτων
Αιτίεσ – Επιπτϊςεισ Σροβλθμάτων Σλθμμφρεσ • Αδυναμία ζγκαιρθσ ςποράσ τθσ καλλιζργειασ για τθν επίτευξθ των μζγιςτων αποδόςεων. • Σεριοριςμό των καλλιεργοφμενων ειδϊν και ποικιλιϊν ςτθν περιοχι. • Μειωμζνθ ζκπλυςθ αλάτων με δυςμενείσ επιδράςεισ ςτθν ανάπτυξθ του ριηικοφ ςυςτιματοσ και ςτθν απόδοςθ των καλλιεργειϊν. • Αφξθςθ των αςκενειϊν των φυτϊν κυρίωσ ριηικοφ ςυςτιματοσ και αςφυκτικά φαινόμενα ςτα φυτά. • Μαχεκτικά φυτά ευπρόςβλθτα ςτισ δυςμενείσ ςυνκικεσ του περιβάλλοντοσ που προκαλοφν ηθμιζσ ςτισ καλλιζργειεσ (π.χ. άνεμοι κ.λ.π.). • Καταςτροφι θρτθμζνθσ εςοδείασ (παραγωγζσ που δεν προλαβαίνουν να ςυγκομιςτοφν λόγω πλθμμυρϊν).
Αιτίεσ – Επιπτϊςεισ Σροβλθμάτων • Πυρκαγιζσ, εκοφςιεσ (καφςθ υπολειμμάτων) και ακοφςιεσ (αυτανάφλεξθ τφρφθσ ι ατυχιματα) καταςτροφι τθσ επιφανειακισ ξθρισ τφρφθσ 15-20 εκ. αφξθςθ φαινομζνου ςυνίηθςθσ κίνδυνοσ ατυχθμάτων δυςκολία κατάςβεςθσ
Αιτίεσ – Επιπτϊςεισ Σροβλθμάτων
Οι κυριότερεσ επιπτϊςεισ από το κάψιμο τθσ
καλαμιάσ είναι ότι:
• Μαίγεται θ φυτικι φλθ –χάνονται κρεπτικά ςτοιχεία
• Μαίγεται το ίδιο το ζδαφοσ
• Ξειϊνεται θ υδατοϊκανότθτα του εδάφουσ
• Διευκολφνεται ο ςχθματιςμόσ τθσ κροφςτασ ςτο ζδαφοσ
• Δυςχεραίνεται το φφτρωμα των ςπόρων
• Ματαςτρζφονται οι μικροοργανιςμοί του εδάφουσ
• Επιδεινϊνεται θ ςτράγγιςθ
• Γίνεται προβλθματικότερθ θ άρδευςθ λόγω
ανωμαλιϊν ςτο ανάγλυφο
Αιτίεσ – Επιπτϊςεισ Σροβλθμάτων ςε πανίδα - χλωρίδα • Φθ μεγαλφτερθ απειλι ςε είδθ πανίδασ και χλωρίδασ αντιμετωπίηουν τα είδθ τθσ ιχκυοπανίδασ κακϊσ ηουν ςε υδάτινεσ εκτάςεισ των Φεναγϊν που ςυνεχϊσ αποςτραγγίηονται, με κίνδυνο, ειδικά τισ εποχζσ ξθραςίασ, να εξαφανιςτοφν υδάτινεσ εκτάςεισ και μαηί τουσ κάποιο από τα είδθ αυτά. • Επιπρόςκετα επιβαρφνονται με χθμικά τόςο από τον τυρφϊνα, όςο και από τισ αγροτικζσ δραςτθριότθτεσ. • Για τα είδθ που κα αναφζρουμε παρακάτω και για τουσ ανωτζρω λόγουσ μζροσ του υδρογραφικοφ δικτφου των Φεναγϊν ζχει χαρακτθριςτεί ωσ περιοχι Natura
Αιτίεσ – Επιπτϊςεισ Σροβλθμάτων ςε πανίδα - χλωρίδα • Θ Γραμμοβελονίτςα (Cobitis puctilineata) ςτο Μόκκινο Βιβλίο των Απειλοφμενων Ψαριϊν τθσ Ελλάδασ χαρακτθρίηεται «τρωτι», δθλ. ότι μπορεί να απειλθκεί ακόμα και με εξαφάνιςθ μιασ και ηει ςε μια μικρι περιοχι. • Ρ Αμμόκοιτοσ ι Γκαβόχελο (Eudontomyzon hellenicus) αναφζρεται ςτο Μόκκινο Βιβλίο των Απειλοφμενων Ψαριϊν τθσ Ελλάδασ και τθσ Ευρϊπθσ ςαν «Μριςίμωσ Μινδυνεφων» που ςθμαίνει ότι θ επιβίωςι του είναι ςε κρίςιμο ςτάδιο και ανά πάςα ςτιγμι μπορεί να εξαφανιςτεί. Απειλείται από καταςτροφι του ενδιαιτιματόσ του, τθν ξθραςία και τθ ρφπανςθ. • Η Πετροκαραβίδα (Austropotamobius torrentium) ςιμερα όμωσ ηει ςε μικροφσ απομονωμζνουσ πλζον πλθκυςμοφσ, ςτα κακαρά και ορμθτικά νερά παραποτάμων που ρζουν προσ τα Φενάγθ κι απειλείται τόςο από τθν εραςιτεχνικι αλιεία, όςο και από τθν αλλοίωςθ των ενδιαιτθμάτων που ηει κακϊσ είναι ζνα πολφ ευαίςκθτο είδοσ ςτθ ρφπανςθ. • Επιπρόςκετα τα 3 παραπάνω είδθ που προςτατεφονται από τθν Ρδθγία 92/43/ΕΡΜ
Αιτίεσ – Επιπτϊςεισ Σροβλθμάτων Φάφροι, υδατορζματα και κανάλια τεναγϊν που είναι Natura (Σράςινο χρϊμα)
Αιτίεσ
Φυλλάδιο ΙΟΑΝΕ Μαβάλασ
– Επιπτϊςεισ Σροβλθμάτων
Αιτίεσ
Φυλλάδιο ΙΟΑΝΕ Μαβάλασ
– Επιπτϊςεισ Σροβλθμάτων
Αιτίεσ – Επιπτϊςεισ Σροβλθμάτων ςε πανίδα - χλωρίδα • Ζνα ακόμα πρόβλθμα που αφορά τθ χλωρίδα είναι θ αποδάςωςθ τθσ ευρφτερθσ περιοχισ, που είναι πολφ ζντονθ, κακϊσ χρόνο με το χρόνο χάνονται και οι τελευταίεσ ςυςτάδεσ αυτοφυοφσ βλάςτθςθσ. • Γενικότερα θ ςυνίηθςθ είναι μεγαλφτερθ ςε περιοχζσ εδαφϊν γφρω από τισ τάφρουσ. Ζτςι, θ απϊλεια πολφτιμθσ οργανικισ ουςίασ μασ οδθγεί ςτθν ανάγκθ βακφτερθσ ςτράγγιςθσ, για τθν απορροι των υδάτων, με περαιτζρω εκςκαφι των τάφρων. Αυτό με τθ ςειρά του κα φζρει αφξθςθ τθσ ςυςτολισ και οξείδωςθσ τθσ επιφανειακισ τφρφθσ και οφτω κακεξισ. • Φο φαινόμενο ενδεχομζνωσ να μπορεί να μετριαςτεί μόνο με τθ δάςωςθ εκατζρωκεν κάκε τάφρου.
Αιτίεσ – Επιπτϊςεισ Σροβλθμάτων • Σροβλιματα και κινδφνουσ δθμιουργεί και το φαινόμενο των ρωγμϊν και μετακινιςεων του εδάφουσ ςε μικοσ χιλιομζτρων και ςε άγνωςτο μεγάλο βάκοσ, πικανόν λόγω ςυνίηθςθσ και μεταβολϊν ςτθν υγραςία τθσ τφρφθσ κίνδυνοσ ατυχθμάτων • Επιπρόςκετα το φαινόμενο αυτό, όπου ςυμβαίνει, αυξάνει και τθν οξείδωςθ τθσ τφρφθσ.
Αιτίεσ – Επιπτϊςεισ Σροβλθμάτων
Αιτίεσ – Επιπτϊςεισ Σροβλθμάτων • Φα αναπνευςτικά προβλιματα που προκαλοφνται ςτουσ κατοίκουσ των γειτονικϊν περιοχϊν εξαιτίασ τθσ ζκλυςθσ αερίων του κερμοκθπίου ςτθν ατμόςφαιρα από τα Φενάγθ, όπωσ είναι το διοξείδιο του άνκρακα και το μεκάνιο λόγω των πυρκαγιϊν και τθσ οξείδωςθσ τθσ τφρφθσ και μικροςωματιδίων (Ξπουςμουκίλια 2009). • Δεν κα πρζπει επίςθσ και να παραγνωρίηεται το πρόβλθμα που προκαλείται από τθν ζκλυςθ αερίων του κερμοκθπίου ςτθν ατμόςφαιρα από τα Φενάγθ, όπωσ είναι το διοξείδιο του άνκρακα και το μεκάνιο (CO2 και CH4) εξαιτίασ των πυρκαγιϊν και τθσ οξείδωςθσ τθσ τφρφθσ. • Ξεγάλο είναι και το πρόβλθμα του ευτροφιςμοφ των υδάτων τθσ Μεντρικισ Φάφρου Φιλίππων και των δευτερευουςϊν ςτραγγιςτικϊν τάφρων. Ρ ευτροφιςμόσ είναι κυρίωσ γεωργικισ προζλευςθσ και προζρχεται από τθ χριςθ των λιπαςμάτων αλλά και τθ μειωμζνθ ςτράγγιςθ. • Ματά καιροφσ ζχουν παρατθρθκεί και φαινόμενα τοξικότθτασ ςτα νερά καναλιϊν των Φεναγϊν από μεμονωμζνα περιςτατικά ρφπανςθσ με αποτζλεςμα μαηικοφσ κανάτουσ ιχκυοπανίδασ.
Άλλα γεγονότα που ςυνζβθςαν (ΔΕΘ) • Υτθν ιςτορία των Φεναγϊν κα πρζπει να καταγραφεί και θ προςπάκεια αξιοποίθςθσ τθσ τφρφθσ για τθν παραγωγι θλεκτρικισ ενζργειασ από τθ ΔΕΗ περίπου ςτα 1970s1980s. • Σαρά τθ ςχετικι ζρευνα και τισ προςπάκειεσ που ζγιναν, δεν προχϊρθςε αυτι θ εκμετάλλευςθ εξαιτίασ των αντιδράςεων τθσ τοπικισ κοινωνίασ, αλλά και από το γεγονόσ ότι κρίκθκε αςφμφορθ αυτι θ επζνδυςθ, ενϊ ιταν αναγκαία θ εφαρμογι ενόσ ςχεδίου αγροτικισ ανάπτυξθσ τθσ περιοχισ (Υταυροφλιασ 1994). • Ρυςιαςτικά για τθν εξόρυξθ και τθν αποξιρανςθ τθσ τφρφθσ χρειαηόταν περιςςότερθ ενζργεια από αυτιν που κα απζδιδε θ καφςθ τθσ τφρφθσ, πζραν των περιβαλλοντικϊν προβλθμάτων και των άλλων οικονομικϊν επιπτϊςεων τθσ εξόρυξθσ (αποηθμιϊςεισ, απαλλοτριϊςεισ κ.α.).
Άλλα γεγονότα που ςυνζβθςαν
(διζλευςθ αγωγοφ ΦΑΤ)
με εξαίρετουσ επιςτιμονεσ – ομιλθτζσ,
https://geotee-anmak.gr/ekdiloseis-gia-apotropikausis-kalamion-tenagi-filippon/
Εκδϊςαμε ενθμερωτικά φυλλάδια και αφίςεσ.
Χλοποιιςαμε
τθσ ςχετικισ νομοκεςίασ με τθν επιβολι κυρϊςεων
ΓΕΩΦΕΕ Αν. Ξακεδονίασ και Φενάγθ Φιλίππων • Φο Παράρτθμα Ανατ. Μακεδονίασ του ΓΕΩΣΕΕ, κάκε χρόνο ςυντόνιηε όλουσ τουσ εμπλεκόμενουσ φορείσ ςτθν υλοποίθςθ δράςεων αποτροπισ τθσ καφςθσ των καλαμιϊν ςτα Σενάγθ Φιλίππων (Διμουσ, Πυροςβεςτικι, ΔΑΟΚ, ΟΠΕΚΕΠΕ, πολιτικι προςταςία κ.α.). • Υτα πλαίςια του ςυντονιςμοφ και των δράςεων διοργανϊςαμε πλθκϊρα ενθμερωτικϊν εκδθλϊςεων για τουσ αγρότεσ,
βλζπε:
•
•
δράςεισ επί του πεδίου για τθν εφαρμογι
κ.α..
ΓΕΩΦΕΕ Αν. Ξακεδονίασ και Φενάγθ
Φιλίππων
ΓΕΩΦΕΕ Αν. Ξακεδονίασ
Φιλίππων
Νόγω τθσ πολφπλευρθσ ςθμαντικότθτασ των Φεναγϊν Φιλίππων (περιβαλλοντικι, γεωργικι κ.α.) το Παράρτθμα Ανατ. Μακεδονίασ του ΓΕΩΣΕΕ, ςυνζςτθςε διεπιςτθμονικι ομάδα εργαςίασ που
ςυνζταξε, δθμοςίευςε και παρουςίαςε ζνα ολοκλθρωμζνο πόριςμα 46+31 ςελίδων
Φο πόριςμα και το παράρτθμα
αναρτθμζνο ςτθν ιςτοςελίδα
Ξακεδονίασ ςτο https://geotee-anmak.gr/wpcontent/uploads/2020/12/keimeno_tenagh.pdf
Μαι περιςςότερα ςτο: https://geotee-anmak.gr/omades-ergasiasparartimatos/
και Φενάγθ
•
αυτοφ
. •
βρίςκεται
του ΓΕΩΦΕΕ Αν.
Σροτάςεισ ΓΕΩΦΕΕ Αν. Ξακεδονίασ για επίλυςθ προβλθμάτων ςτα Φενάγθ Φιλίππων (ςυνοπτικά) • Δθμιουργία ενόσ ενιαίου φορζα διαχείριςθσ των Σεναγϊν Φιλίππων. • Ζργα αποςτράγγιςθσ των Φεναγϊν Φιλίππων (κακαριςμοί, αντλιοςτάςια, καταπατιςεισ κ.λπ.) • Χψθλι υπόγεια ςτάκμθ τον χειμϊνα μείωςθ ςυνίηθςθσ • Ξετατροπι προβλθματικϊν εκτάςεων ςε βοςκοτόπια. • Οζα ολοκλθρωμζνθ και επικαιροποιθμζνθ μελζτθ αναμζνουμε το πόριςμα τθσ • Αντιμετϊπιςθ τθσ καφςθσ τθσ καλαμιάσ • Δάςωςθ τθσ τάφρου των Φεναγϊν • Ενδιάμεςα κυροφράγματα χϊροι αποκικευςθσ υδάτων για υπάρδευςθ και αντιπλθμμυρικι προςταςία • Εδαφοβελτιωτικά ζργα ςτα χαμθλότερα με χριςθ ανόργανου εδάφουσ • Αποφυγι βακειάσ άροςθσ • Ρρκολογικι λίπανςθ • Αποφυγι χριςθσ βαρζων οχθμάτων
Προτάςεισ ΓΕΩΣΕΕ Αν. Μακεδονίασ για επίλυςθ προβλθμάτων ςτα Σενάγθ Φιλίππων • Ζνα μικρό μζροσ των Φεναγϊν Φιλίππων μπορεί να ανακθρυχκεί ωσ «Μνθμείο τθσ Φφςθσ» επαναφζροντάσ το ςτθν αρχικι του κατάςταςθ, γεγονόσ που μπορεί να προςελκφςει τουριςμό κι άλλεσ μορφζσ ανάπτυξθσ. • Σροτάςεισ τθσ ομάδασ «ΡΨΡΞΕΘΑ ΕΙΥ ΦΙΝΙΣΣΡΧΥ» Ξετατροπι των Φεναγϊν ςε ζνα προοριςμό με παγκόςμια ακτινοβολία. Αξιοποίθςθ πλοφςιασ πολιτιςτικισ κλθρονομιάσ. Ανάδειξθ ιςτορικϊν τοποκεςιϊν και γεγονότων (Φίλιπποι, μάχθ των Φιλίππων, προϊςτορικοί οικιςμοί κ.λ.π.). Ανάπτυξθ εναλλακτικϊν μορφϊν τουριςμοφ (οικοτουριςμόσ κ.ά.). Δθμιουργία
τουριςτικϊν προϊόντων κι υπθρεςιϊν. Δθμιουργία
διαδρομϊν με ςφνδεςθ των μνθμείων. Δθμιουργία ενόσ νεολικικοφ πάρκου παραλίμνιων οικιςμϊν. Σιλοτικι καλλιζργεια προϊόντων ποιότθτασ. • Αναδιάρκωςθ των καλλιεργειϊν ςτα Φενάγθ Φιλίππων (π.χ. υδροχαρείσ) • Ζργα αναδαςμοφ μειωμζνθ κίνθςθ βαρζων οχθμάτων
ειδικϊν κεματικϊν
πολιτιςτικϊν
Υυμπεραςματικά… • Οι τυρφϊνεσ μεταβάλλουν τθν ποιότθτα και τθν ποςότθτα του νεροφ, λειτουργοφν ωσ ςυλλζκτεσ κάποιων ουςιϊν και παραγωγοί άλλων κι επθρεάηουν τθν προςωρινι διάταξθ των ρεμάτων ςτουσ ποταμοφσ και ςτισ λίμνεσ. • Ζτςι, θ ζκταςθ του τυρφϊνα των Φεναγϊν μζςα ςτθ λεκάνθ τθσ Δράμασ επθρεάηει τισ ςυνκικεσ του περιβάλλοντοσ των υδρόβιων οργανιςμϊν κακϊσ και τθν οικολογικι κατάςταςθ των ρεμάτων. • Ρι πθγζσ του τυφϊνα ςυλλζγουν κι αποκθκεφουν νερό από τθ βροχι και το απελευκερϊνουν ςταδιακά με ωφζλιμα αποτελζςματα για τα κατάντθ ςυςτιματα. • Ξε τθ ςωςτι διαχείριςθ ο τυρφϊνασ μπορεί να λειτουργεί δθμιουργϊντασ προςωρινοφσ αποκθκευτικοφσ χϊρουσ για τθν βροχόπτωςθ και τθν απορροι, ομαλοποιϊντασ τθ δίαιτα τθσ ροισ ςυνεχϊσ και μειϊνοντασ τα προβλιματα ςτθν άςκθςθ τθσ γεωργικισ δραςτθριότθτασ
Υυμπεραςματικά… • Ο Συρφϊνασ είναι ουςιαςτικά ζνασ υγρότοποσ τφρφθσ, που αποξθράνκθκε για τισ ανκρϊπινεσ ανάγκεσ αλλά παρόλα αυτά διατθρεί τα περιςςότερα από τα χαρακτθριςτικά του, τθ χλωρίδα και τθν πανίδα του. • Θ λφςθ του προβλιματοσ των πλθμμυρικϊν φαινομζνων ςτα Φενάγθ Φιλίππων είναι βαςικόσ παράγοντασ για τθν αγροτικι ανάπτυξθ τθσ περιοχισ. • Φα πλθμμυρικά αυτά φαινόμενα όχι μόνο πλιττουν τθν ετιςια αγροτικι παραγωγι των Φεναγϊν αλλά απειλοφν ςε μεςοπρόκεςμο ορίηοντα και ςε μόνιμο βακμό τθν αγροτικι χριςθ των Σεναγϊν Φιλίππων ςε μεγάλο ποςοςτό τθσ ζκταςθσ τουσ. • Κςωσ ςε κάποιο τμιμα των τεναγϊν να ςυμβιβαςτοφμε ςτο να παφςει θ αγροτικι δραςτθριότθτα και να επανζλκει ςτθν αρχικι του κατάςταςθ με τθν ανάπτυξθ άλλων δραςτθριοτιτων (τουριςμόσ, ζρευνα κ.α.)
Φελευταίεσ εξελίξεισ • Θ μελζτθ του ΤΠΕΝ με τίτλο «Αντιπλημμυρική προςταςία περιοχήσ Τεναγών Φιλίππων Ν. Καβάλασ, Δράμασ, Σερρών» που αναμζνουμε τθν κατάκεςθ τθσ πιρε παράταςθ μζχρι τον Φεβρουάριο του 2023. • Υφμφωνα με απάντθςθ ςε ερωτιςεισ βουλευτϊν εξετάηονται ςε αυτι 2 ςενάρια Νφςθ Α: Υτράγγιςθ μζςω ςιραγγασ ςτο όροσ Υφμβολο, κόςτουσ 34,7 εκ. ευρϊ, απόςβεςθ ςε λιγότερο από 10 ζτθ. Νφςθ Β: Υτράγγιςθ προσ τον ποταμό Αγγίτθ, κόςτουσ 217,96 εκ. ευρϊ, απόςβεςθ ςε 50 ζτθ.
Φελευταίεσ εξελίξεισ • Υφμφωνα με τθν νζα ΜΑΣ αναμζνεται εντόσ του 2023 να οριοκετθκοφν οι τυρφϊνεσ βάςθ τθσ κατάταξθσ CORINE και ζωσ το 2025 κα πρζπει να είναι ζτοιμοι οι Οδθγοί Ορκϊν Γεωργικϊν Πρακτικϊν για τα Σενάγθ. • Ξζςα ςε αυτοφσ ιδθ υπάρχει θ απαγόρευςθ τθσ καφςθσ τθσ καλαμιάσ και μετά τθν οριοκζτθςθ τουσ κα εφαρμοςτεί και θ απαγόρευςθ άροςθσ, ιδθ από τισ αρχζσ του 2024. • Φο Σαράρτθμα μασ ζχει αιτθκεί ιδθ να ςυμμετάςχει ςτθν ςχετικι διαβοφλευςθ των Μ.Ρ.Γ.Σ. ςτα Φενάγθ, ζχοντασ πλοφςια εμπειρία ςτο αντικείμενο.
Αμπελίδθσ Θεόδωροσ Γεωπόνοσ Msc –Υυντονιςτισ επιτροπισ για Φενάγθ Φιλίππων του ΓΕΩΦΕΕ Αν . Ξακ. Υασ ευχαριςτϊ
ΕΤΩΦΘΥΕΙΥ
πολφ
