PARTNER20

Događaj mjeseca

SADRŽAJ INTERVJUSAMINISTROMODBRANEISPORTA REPUBLIKE AUSTRIJE NORBERTOM DARABOŠEM ......... 4 NEUTRALNOST NE ISKLJUČUJE SOLIDARNOST MrVidak Latković „SAVEZNAVOJSKAUREĐUJEPOLIGONZAOBUKU PLANINSKIH JEDINICA U CRNOJ GORI“ ........................... 6 KOMENTAR: KRITIKA SVOJE ILI TUĐE VOJSKE ...................................... 7 Ilija Despotović CRNA GORA I PZM: AKCIONI PLANOVI NATO-A ZA IZGRADNJU INSTITUCIJA ODBRANE I ZA BORBU PROTIV TERORIZMA ......................................................... 9 mr Tihomir Mijović TEMA: DOPRINOS U BORBI PROTIV PIRATA .................................11 Mihailo Danilović PREDSTAVLJAMO: LIČNA OPREMA ZA ZAŠTITU VOJNIKA ...........................14 RASMUSEN: OSTVARENI NAPREDAK DAĆE REZULTATE ....................16 VOJNA TEHNIKA: NOVI TERENAC VOJSKE CRNE GORE ...............................18 IZ DIREKCIJE ZA ZAŠTITU TAJNIH PODATAKA: DOSTAVLJANJE,ČUVANJEIUNIŠTAVANJESVE PO JASNOJ PROCEDURI .............................................. 20 GLOBUS: RUSKA IDEJA EVROPSKE BEZBJEDNOSTI ..................... 21 Zorica Minevski VIJESTI ............................................................................ 22 DNEVNIKVOJNOG POSMATRAČA ................................... 23 KapetanBrankoĐurđić TEMA: GODIŠNJICA PADA BERLINSKOG ZIDA ............... 24 OliveraĐukanović FELJTON: GRANICE CRNE GORE U PROŠLOSTI ............... 26 Ilija Despotović

Sastanak ministara odbrane u Sarajevu U Sarajevu je održan sastanak ministara odbrane zemalja članica Američko-jadranske povelje (A5). Prisustvovali su ministri odbrane Bosne i Hercegovine, Crne Gore, Makedonije, Srbije i Slovenije, zamjenik Sekretara za odbranu SAD Aleksander Versbou, kao i zamjenici ministara obrane Hrvatske i Albanije, a teme su bile evroatlantske integracije i regionalna saradnja.

Ministar odbrane Boro Vučinić je ponovio da je uključenje u evropske i evroatlantske integracije strateško opredjeljenje Crne Gore, izrazivši uvjerenje da će članstvo u A5 ubrzati put Crne Gore ka punopravnom članstvu u NATO. ,,Iskustva država članica u stvaranju funkcionalnog sistema odbrane, sposobnog da odgovori na savremene bezbjednosne izazove su za nas dragocjena", rekao je ministar Vučinić. Takođe, naglasio je da je Crna Gora posvećena jačanju dobrosusjedskih odnosa i regionalne saradnje, što je evidentno i u oblasti odbrane. Ministar Vučinić je prisutne upoznao i sa pripremama cr-

nogorskih vojnika za upućivanje u mirovnu misiju u Avganistanu.

Zamjenik Sekretara za odbranu SAD Aleksander Versbou je istakao da su SAD odlučne u namjeri da pruže pomoć očuvanju mira u Jugoistočnoj Evropi, kao i da se zalažu za uključivanje svih članica Američko-jadranske povelje u NATO. Takođe, on je istakao da SAD podržavaju aspiracije Crne Gore i Bosne i Hercegovine da se što prije priključe Akcionom planu za članstvo (MAP), što su podržali i ostali učesnici konferencije.

Američko-jadransku povelju potpisali su ministri inostranih poslova SAD, Hrvatske, Makedonije i Albanije 2003. godine u Tirani. Cilj ove inicijative je jačanje regionalne saradnje, bezbjednosti i stabilnosti, kao preduslova za što brže uključivanje u evroatlantske integracije. Crna Gora i Bosna i Hercegovina primljene su u punopravno članstvo 4. decembra 2008. godine, dok Srbija ima status posmatrača.

I.R.

IMPRESSUM Partner - mjesečnik o evroatlantskim integracijama, odbrani i Vojsci Novembar 2009. godine BROJ: 20 IZDAVAČ: Ministarstvo odbrane Crne Gore ZA IZDAVAČA: mr Boro Vučinić UREDNIK: Vidak Latković REDAKCIJA: Ilija Despotović , Olivera Đukanović, Zorica Minevski, Tihomir Mijović, Mihailo Danilović, Irena Radoman, Sanja Dajević TEHNIČKI UREDNIK: Miodrag Kankaraš KONTAKT: Portparol // TEL/FAX: +382 20 241 375 E-MAIL: pr@mod.co.me WEB: www.gov.me/odbrana ADRESA: Jovana Tomaševića 29 ŠTAMPA: Pobjeda, Podgorica // TIRAŽ: 5.000

PARTNER 3

Intervju

Ministar odbrane i sporta Republike Austrije Norbert Daraboš

Neutralnost ne isključuje solidarnost Danas, neutralnost za Austriju znači: bez članstva u vojnim savezima, bez stranih trupa trajno smještenih u našoj zemlji i bez učešća u ratovima. Stoga, naše učešće u mirovnim operacijama zahtijeva mandat Ujedinjenih nacija, kaže za Partner austrijski ministar odbrane.

Na početku, želim da Vas pitam za Vaše utiske o prvoj posjeti Crnoj Gori?

Drago mi je da imam priliku da posjetim vašu naprednu državu i nadam se da će Crna Gora nastaviti svoj uspješan put razvoja i ubuduće. Iako je ovo moja prva posjeta Crnoj Gori, austrijska Vlada je veoma zainteresovana za situaciju i razvoj Zapadnog Balkana. Ovaj region je od klujučnog političkog interesa za našu zemlju. Način na koji je Crne Gora obnovila svoju nezavisnost - način bez nasilja - zavrjeđuje veliko poštovanje. Nakon loših iskustava proteklih 20 godina u regionu, Crna Gora se može smatrati modernom konsolidovanom državom.

zličitim mirovnim operacijama u svijetu?

Možete li nam reći kako je moguće raditi na dva različita polja - odbrana i sport?

Gdje postoje sličnosti?

Naravno, postoji mnogo posla, ali i mnogo sličnosti, takođe. I sportisti i vojnici moraju da imaju visok nivo discipline da bi bili uspješni, ali mnogi vojnicu su odlični sportisti i mogu koristiti sopstvene terene za trening. Što danas podrazumijeva neutralnost Vaše države, s obzirom da austrijske oružane snage veoma aktivno učestvuju u ra-

4 PARTNER

Neutralnost ne isključuje solidarnost. U skladu sa našim ustavom, Austrija učestvuje u mirovnim operacijama Ujedinjenih nacija od daleke 1960. godine. Kao neutralna država, Austrija je prihvaćena kao zemlja koja daje svoje trupe od strane učesnica u mnogim misijama. Danas, neutralnost za Austriju znači: bez članstva u vojnim savezima, bez stranih trupa trajno smještenih u našoj zemlji i bez učešća u ratovima. Stoga, naše učešće u mirovnim operacijama zahtijeva mandat Ujedinjenih nacija. Naša neutralnost je proglašena 1955. godine i od 1960. godine više od 70.000 austrijskih vojika služilo je u misijama očuvanja mira. Dakle, vidite da ovdje ne postoji kontradiktornost između neutralnosti i vojnog angažovanja za mir.

Da li je neutralnost skuplja nego članstvo u kolektivnom sistemu odbrane?

Vojna neutralnost bila je suštinski politička odluka. Posljedično, Austrija mora imati oružane snage koje zahtijevaju određeni nivo izdataka za odbranu. Sa jedne strane, postoji prednost članstva, a sa druge strane prednost suverenog odlučivanja u mnogim slučajevima i situacijama koje omogućava da se ne bude dio bilo koje vrste automatizma u bezbjednosti. Stoga, Austrija može djelovati krediblnije u prevenciji međunarodnih konflikata.

Molim Vas da za neše čitaoce predstavite ukratko Vaše oružane snage?

Nedavno smo završili reorganizaciju Ministarstva odbrane i Generalštaba. Sada se Austrijske oružane snaga sastoje od Komande združenih snaga i Logističke komande. One

Intervju predvode četiri brigade, devet regionalnih komandi i još neke nezavisne elemente.

Ukupan broj karijernog osoblja, vojnika i civila, iznosi oko 24 .000.

Austrijski vojnici su prisutni na Zapadnom Blakanu, u Bosni i Hercegovini i na Kosovu. Kako je Vaše mišljenje o bezbjednosnoj situaciji u našem regionu?

Kao što sam već pomenuo, Zapadni Balkan je veoma prioritetan za Austriju. Mi smo veoma zaiteresovani za razvoj regiona koji će biti stabilan i prosperitetan za sve države.

Smatramo da evropska perspektiva - članstvo svih zemalja u zajedničkoj Evropskoj uniji - mora biti cilj na duže staze. Kada je riječ o Bosni i Hercegovini, reformski proces može biti brži. Podržavamo Visokog predstavnika Valentina Inckoa u svim naporima da ubrza taj proces. U misiji EUFOR Altea učetvujemo sa oko 100 vojnika. Kada je riječ o Kosovu, znate da smo priznali nezavisnost i da će Austrija podržati sve napore EU, odnosno misije EULEX, i ostaćemo angažovani u KFOR koliko god to bude potrebno. Trenutno naš doprinos je sa oko 500 vojnika.

1974. godine. Tri Austrijanca su imenovana kao komandanti trupa za tu misiju, što je jasan znak povjerenja Ujedinjenih nacija. Želim da naglasim da su naši vojnici veoma poštovani od strane svih učesnika i da imaju veoma dobar ugled između drugih nacionalnih snaga. Iz različtih razloga, smatramo da je naše učešće u UNDOF misiji veoma važno. Prije svega, vidimo je kao plodonosan doprinos ka ukupnoj stabilizaciji regiona, a kao drugo, to učešće jača našu reputaciju kao odgovorne nacije koja doprinosi svojim snagama u okviru globalnih napora UN u očuvanju mira.

Misija u Čadu ima potpuno različitu prirodu. Naš glavni cilj je da podržimo međunarodne napore u cilju poboljšanja humanitarne situacije u regionu. U vezi sa tim pitanjem jasno mogu reći da misije EU i UN treba da odigraju ključnu ulogu. Imajući u vidu suštinu Vašeg pitanja, dozvolite mi da pomenem dvije oblasti u kojima smo stekli posebna iskustva. Iznad svega, saradnja između EU i UN funkcioniše dobro, ali uvijek postoji prostora za unaprijeđenje. Ubijeđen sam da ćemo ubuduće vidjeti više slučajeva gdje jedna organizacija preuzima upravljanje odgovornostima od druge organizacije.

Nedavno se to dogodilo u Čadu gdje je EU predala misiju UN. Dozvolite mi da pome-

Austrijska Vlada je veoma zainteresovana za situaciju i razvoj Zapadnog Balkana. Ovaj region je od klujučnog političkog interesa za našu zemlju.

Takođe, Vaše oružane snage učestvuju u operacijama na Golanskoj visoravni i u Čadu. Kava su iskustva iz tih operacija?

nem i primjer Kosova gdje je taj proces realizovan u drugom smjeru, UNMIK je predao nadležnosti EULEX-u. Međunarodna zajednica mora biti zainteresovana za naučene lekcije iz ovih primjera. Naučene lekcije iz našeg učešća u misijama EU i UN značajno podržavaju naše ukupne napore ka transformaciji naše vojske u fleksibilnije snage. To jasno unaprijeđuje našu sposobnost da doprinesemo multinacionalnim naporima za stabilizaciju, kao solidaran partner našim međunarodnim prijteljima.

Učestvujemo u UNDOF (UN posmatračke snage za oslobođenje - Golan) operaciji od

Šta je cilj reformskog procesa austrijskih oružanih snaga?

Cilj reforme jeste da se smanji ukupna snaga, broj viših komandi i da se fokusira na profesionalizam. Za ubuduće treba nam više elemenata visoke spremnosti za međunarodne misije i za brzi odgovor na našoj teritoriji.

Naučene lekcije iz našeg učešća u misijama EU i UN značajno podržavaju naše ukupne napore ka transformaciji naše vojske u fleksibilnije snage. To jasno unaprijeđuje našu sposobnost da doprinesemo multinacionalnim naporima za stabilizaciju, kao solidaran partner našim međunarodnim prijteljima.

Kako ocjenjuete saradnju između Austrije i Crne Gore u oblasti odbrane i šta još može biti urađeno na tom planu?

Saradnja između vojski otpočela je 2006. godine. U skladu sa našim Memorandumom o razumijevanju, vojna obuka i obrazovanje su jedan od glavnih ciljeva. Prvi veliki projekat podrazumijeva pomoć u izgradnji planinske jedinice Vojske Crne Gore. To se odvija veoma dobro i trebalo bi biti završeno 2012. godine. Druga polja saradnje su učenje jezika i kursevi za učešće u međunarodnim misijama. Osim bilateralne saradnje sarađujemo zajedno u okviru radionica ESDP (Evropske bezbjednosne i odbrambene politike). Nivo saradnje će nastaviti da raste i biće usklađen sa kapacitetima vojske.

Oružane snage pružaju pomoć u slučaju prirodnih katastrofa i nepogoda velikih razmjera. Koliko je taj zadatak važan za razvoj turizma u Vašoj zemlji?

Taj zadatak nije previše važan za razvoj turizma naše zemlje, ali je jasno poterban u slučaju nesreća, kao što je bila ogromna lavina 1999. godine u Galturu. Tada su naše snage i čak snage naših prtnera pomogle da se evakuišu turisti helikopterima iz doline, zajedno sa podrškom Crvenog krsta i vatrogasaca u obalsti medicinskog zbrinjavanja i traganja za žrtvama. mr Vidak Latković

PARTNER 5

“Der Soldat”, nezavisne vojne novine u Austriji, 18. 11. 2009. god.

„Savezna vojska uređuje poligon za obuku planinskih jedinica u Crnoj Gori“ Prevod: Alma Redžepagić

U toku bilateralne radne posjete Crnoj Gori, ministar odbrane Norbert Daraboš je 1. novembra 2009. god. kod Pljevalja otvorio poligon za obuku planinskih jedinica za potrebe VCG, koji je urađen uz veliku podršku austrijske savezne vojske. „Naše planinske jedinice su među najboljima. Ovo naše znanje rado dijelimo sa drugima. Na taj način, savezna vojska pruža konkretnu pomoć u izgradnji mlade vojske u mladoj demokratiji u Jugoistočnoj Evropi.“, rekao je Doroboš prilikom otvaranja.

Beč/Podgorica. Austrijska Savezna vojska pomaže crnogorskoj vojsci u osposobljavanju planinskog bataljona. Saradnja obuhvata obuku crnogorskih vojnika u planinarstvu u Austriji, planiranje i nabavku opreme kao i pomoć u uređenju poligona za planinsku obuku. Ovaj poligon, koji je djelimično finansirao i Fa. Ahtlajner iz Tirola, bi crnogorskim planinskim jedinicama trebalo da omogući efikasnu i realističnu planinsku obuku u zemlji.

Osim vojne infrastrukture bilo je neophodno obezbijediti i planinsko-tehničke uslove - tu je pomogao Centar za planinsko ratovanje iz Zalfeldena, koji je dio škole za vojne trupe.

Prilikom utvrđivanja detalja u proljeće 2009. godine definisani su prostor, materijal i osoblje. Nakon obimne pripreme, jedna mala „radna grupa“ se 21. septembra 2009. god. uputila sa pola tone materijala i opreme preko Slovenije, Hrvatske i Srbije ka Crnoj Gori: članovi grupe su bili zastavnik I klase Klaus Vagenbihler, stvIk Frnac Fuks i stvIk Stefan Oberajner, svi iz Centra za planinsko ratovanje, kao i zastavnik I klase Gerhard Hubman iz Centra za međunarodnu saradnju iz Graca. Materijal je obezbije-

koristi tokom cijele godine - u zimskim ali i u ljetnjim uslovima. Od obližnje kasarne je udaljen oko 15 minuta hoda preko jednostavnog alpinističkog terena. Na poligonu preovladavaju pogodan teren, stepenice u stijeni, kao i alpinističke mogućnosti kretanja 1. i 2. stepena teškoće. Naravno, ugrađeni su i zahtjevniji elementi za veranje, ali postoje mogućnosti i za žičare i mostove od sajli. Uspon za veranje, dugačak oko 50 m je novitet u Crnoj Gori, i spuštanje u dolinu prolaskom kroz pećine predstavlja posebnu draž.

Preciznim planiranjem i pripremom kao i zadovoljstvom i zainteresovanošću radne grupe za rad, mjere poput ugrađivanja pomoćnih elemenata, ukljanjanja odrona i šiblja, kao i košenje trave su mogle biti završene za

Do 2011. god. bi trebalo da se uredi i planinski put sa poligonom za veranje. Projekat „Bataljon planinskih jedinica“ bi trebalo da se završi 2012. godine zajedničkom vježbom. Projekat saradnje je omogućen pomoću Balkanske inicijative Ministarstva odbrane Austrije. Austrija pruža podršku zemljama Zapadnog Balkana prilikom uvođenja EU standarda i u procesima evropskih integracija. Savezna vojska je potpisala programe bilateralne saradnje sa svim zemljama iz regiona.

U toku pripreme projekta, ppuk Hans Gajsvinkler je 2008. godine uradio studiju izvodljivosti o pomoći u obuci crnogorske vojske u planinsko-tehničkoj oblasti. Ova studija je bila osnova za uređivanje poligona za obuku planinskih jedinica na sjeveru Crne Gore, blizu grada Pljevalja kod granice sa Srbijom gdje je smješten garnizon. Tu bi trebalo da bude otvoren i Centar za alpinističku obuku Vojske Crne Gore.

6 PARTNER

dila firma Fa. Achleitner. Crnogorska vojska je pružila pomoć u vidu ishrane, smještaja, kao i učešća jednog oficira i više podoficira. Građevinski radovi su počeli 22. septembra.

samo sedam dana. Jedan dan obuke i uputstava, kao i pripreme za komandanta crnogorske brigade i pješadijskog inspektora su predstavljale završnicu pružanja pomoći u septembru 2009. godine.

Poligon je na oko 1.000m nadmorske visine, okrenut ka južnoj strani i može da se

Zastavnik I klase Klaus Wagenbichler Centar za planinkso ratovanje Saalfelden

Komentar

Kritika svoje ili tuđe vojske Istina je samo cjelina, rekli bi filozofi. A mudri Indusi istinu su objasnili kroz priču o slonu i slijepcu. Opipa slijepac slonovu surlu, opipa uši i kaže to je slon. I, naravno, „pogodio“ je. Ali, ipak, nije vidio slona. I ne može tvrditi da je to, zaista, slon. Otprilike tako govori priča o istini.

Možda bi ova metaforična pričica mogla da se primijeni i na česte poglede i „analize“ sistema odbrane u Crnoj Gori, konkretno, Ministarstva odbrane i Vojske Crne Gore. Jedna od takvih priča bila je i sjednica Odbora za bezbjednost i odbranu Skupštine Crne Gore, održana 6. novembra. Ličila je, prije svega, na momente, na saslušavanje ministra odbrane i načelnika Generalštaba VCG. Pojedini poslanici su se, štaviše, politički neodmjereno stavili u ulogu „isljednika“, postavljajući pitanja u stilu - odgovorite mi, ja vas pitam, i tome slično. Jedan od poslanika je tražio da ide u „inspekcijsku posjetu“ Ministarstvu odbrane i Vojsci.

Ministar je nekoliko puta uzvratio izvolite, dođite.

Parlamentarna kontrola vojno-bezbjednosnog sektora države, svakako, podrazumijeva aktivan odnos prema svim aktivnostima resornog Ministarstva i Vojske, interesovanje za relevantne informacije, zahtjeve za objašnjenja, pa i „ispitivanje“ najodgovornijih u toj oblasti. Ali u tu svrhu postoji institut „kontrolnog saslušanja“, a pomenuta sjednica Odbora nije bila u toj funkciji. Neki poslanici kao da su zanemarili pisani izvještaj koji je o tome podnesen, te ministrovo uvodno izlaganje. Došli su sa svojom „istinom“ i samo na njoj insistirali. Parcijalni pristup bogatoj aktivnosti Ministarstva odbrane (i Vojske) bila je dominantna karakte-

ristika nekih poslaničkih pogleda i stavova. To je, zatim, preneseno i u medije, čiji su izvještaji obilježeni upravo tako intoniranom raspravom na sjednici. U suštini sadržajna debata, sa detaljnim i jasnim odgovorima najviših predstavnika Ministarstva i Vojske, prema javnosti je posredovana kroz naslove „Oružje prodavali na tajnim tenderima“, „Vučinić neće da kaže šta radi Lakić“. Naknadno,

ugodna, kad je argumentovana, bila bi svakako poželjna, i ne bi smjela da smeta bilo kome, pa ni onima na koje se direktno odnosi, kad bi bila motivisana željom, nastojanjem, da se eliminiše sve ono što nije dobro, što ne valja, da se svoja vojska učini boljom, spremnijom, efikasnijom, da se njena uloga podigne na nivo državnih potreba i interesa. Umjesto toga, čini se, „kritika“ stanja u odbrani, Vojsci,

pojedini mediji su „dosolili“ takav pristup, naslovima, poput „Vojska špijunira mimo zakona“.

više se pokušava iskoristiti u svrhu međustranačkog pregonjenja, nastojanja da se vlast kompromituje. Otuda se ide na neodmjerene personalizovane tvrdnje, tipa ko je taj čovjek, šta radi, ili na osporavajuće ocjene - da Vojsci Crne Gore nije ni potreban Generalštab.

Razumije se, ove konkretne ilustracije navedene su samo kao još jedna potvrda izvjesnog, vrlo politiziranog, odnosa prema crnogorskoj Vojsci koju od samog njenog osnivanja prate neprincipijelna sumnjičenja, osporavanja, pa i neka vrsta omalovažavanja. Ponekad, ruku na srce, to liči na priču o tuđoj vojsci. I najžešća kritika, naravno, koliko god bila ne-

Na pomenutoj sjednici skupštinskog Odbora, takođe, ponovljene su neke politički vrlo sporne ocjene o strateškom opredjeljenju Crne Gore, odnosno, konkretno, njene Vojske. Jedan od poslanika je

PARTNER 7

Komentar prenio, kako je naveo, „veoma loše tonove“ koje je čuo u ruskoj Dumi, prilikom posjete crnogorske parlamentarne delegacije, a koji se odnose na namjere Crne Gore da postane punopravna članica NATO-a. Da li ministar (odbrane) ima informacije o reakciji Rusije, upitao je taj poslanik. Zatim je poslanik iz politički suprotnog „tabora“ rekao da „niko u ruskoj Dumi nije negirao stavove“ koje su iznijeli neki crnogorski poslanici o razlozima ulaska Crne Gore u Alijansu. Sam ministar je kazao da „nema nijedno upozorenje iz Moskve u pogledu naših opredjeljenja da uđemo u NATO“.

Da li su, ili, zašto su, dva poslanika, čuli različite stvari?

Ali, neka je i to moguće, važnije je pitanje da li treba više brinuti o Rusiji, njenim bezbjednosnim interesima, ili o Crnoj Gori i njenim odbrambenim razlozima i potrebama? Isti je slučaj i priča da Crnoj Gori nije potreban Generalštab. Poslanik se, s tim u vezi, pozvao na NATO. Načelnik Generalštaba je na to odgovorio da „niko nije rekao da nam ne treba Generalštab“.

I Rusija i Amerika jesu velike sile i svaka realistična politika mora, treba da uvažava te činjenice. Male zemlje osobito. Ali ovdje treba napuštati manir da se maše bilo ruskom ili američkom zastavom, da se argumenti traže u Moskvi, odnosno, u Vašingtonu. A pogotovu - da se manipuliše moskovskim, vašingtonskim ili briselskim stavovima, a naročito pojedinačnim mišljenjima, ako su i iznesena na račun Crne Gore. Rusija ima svoje razloge zašto joj smeta NATO, legitimna je njena politika protiv te alijanse. Crna Gora, isto tako, ima svoje razloge da uđe u NATO. Nije Crna Gora što i Rusija. I nije Crna Gora gdje i Rusija. S druge strane, ako je neko nešto, u Vašingtonu, ili Briselu, i rekao o našem Generalštabu, zar treba da to bude „smjernica“ za nas. Kakva je to vojska bez generalštaba? Zar ima neki drugi naziv za najvišu operativnu komandu u vojsci? Naš Generalštab je po

8 PARTNER

mjeri naše Vojske, a Vojska po mjeri države.

U konkretnom slučaju, u kome se poslanik poziva na ono što je, kaže, čuo u NATO-u, da nama i ne treba Generalštab, moglo bi se postaviti još jedno pitanje.

Zašto se na NATO, ili na SAD, kao lidera te alijanse, različito gleda. Uglavnom negativno, u priči o članstvu Crne Gore u NATO-u, i ulozi samog NATO-a, a „pozitivno“ kad treba ovdje osporiti Vojsku, Generalštab, ili nešto drugo. Postavlja se pitanje - u čemu je „antiamerikanizam“ crnogorskih protivnika NATO-a? I šta je, u suštini, taj „antiamerikanizam“. Je li moguće da se upravo ti ANTINATO „antiamerikanci“ najviše pozivaju na američku demokratiju, kad kritikuju ovdašnje stanje u Crnoj Gori, da su u tome, nerijetko, nekrtitički „veliki amerikanci“, a „antiamerikanci“ su samo kad se protive ulasku Crne Gore u alijansu? S druge strane, ti isti se nikad ne pozivaju na Rusiju kad govore o demokratiji, a kad se protive NATO-u, odmah im je na umu-a šta ćete sa Rusijom, da li vodite računa o Rusiji, a šta će reći Rusija, sve dotle - da će Crna Gora, ulaskom u NATO, objaviti rat Rusiji. Ima nešto u svemu tome što je, u najmanju ruku, čudno, kontradiktorno, politički neprincipijelno, nezrelo, smušeno.

Zaboravlja se jednostavna činjenica - da je Crna Gora suverena država, da ima svoju politiku, svoje državne interese, da nije, i ne treba da bude, ni „proamerička“, ni „proruska“. Ni njena demokartija, ni spoljna politika, ponajmanje odbrana.

Crna Gora ne stremi ka NATO-a ni da bi bila uz Ameriku, ni protiv Rusije. Ući će u alijansu samo radi svojih interesa.

Kako da uđe spremnija, kako da se što bolje pozicionira u NATO-u, da iskoristi sve prednosti tog članstva - kad bi se o tome razvila debata, pa i polemika, bio bi, štaviše, poželjan i onaj ton nesaglasnosti koji je bio prisutan na nedavnoj sjednici parlamentarnog Odbora za bezbjednost i odbranu.

Ilija Despotović

CRNA GORA i PZM

Akcioni planovi NATO-a za izgradnju institucija odbrane i borbu protiv terorizma Akcioni plan partnerstva za izgradnju institucija sistema odbrane (eng.

Partnership Action Plan on Defence Institutions Building, PAP-DIB) pokrenut je na NATO samitu u Istambulu 2004. godine, koji su prihvatili predsjednici i vlade zemalja članica Savjeta evroatlantskog partnerstva (EAPC). Dokument istražuje mogućnosti za saradnju sa drugim međunarodnim organizacijama i institucijama (prije svega sa EU i OEBS), koje dijele opredjeljenja za demokratsku transformaciju i bezbjednosnu saradnju u evroatlantskom području. Ovaj relativno novi mehanizam je izrađen da pripomogne partnerskim zemljama da podstaknu i održe reforme institucija za odbrambene aktivnosti u skladu sa sopstvenim potrebama, ali ispunjavajući međunarodne obaveze i norme. Akcioni plan partnerstva za izgradnju institucija sistema odbrane predstavlja zajednički rad partnera u ovoj oblasti, razmjenu iskustava i pomaže u utvrđivanju programa pomoći u sektoru bezbjednosti.

Ovaj mehanizam ima za cilj razvoj efikasnih institucija odbrane u državama partnerima na osnovama pune i funkcionalne demokratske kontrole.

Osnovni ciljevi mehanizma PAP-DIB prikazani su kroz sledeća načela:

čujući obuku i obrazovanje 8.

1.

Javne finansijske procedure, planiranje i procedure upravljanja resursima u oblasti odbrane

Aranžmani za demokratsku kontrolu aktivnosti sistema odbrane 2.

9.

Učešće civila u napretku odbrambene i bezbjednosne politike 3.

Efektivna i javna legislativa i pravni nadzor sektora odbrane 4.

Poboljšavanje u procjeni bezbjednosnih rizika i zahtjeva odbrane države, prilagođenih sa razvojnim, vodećim, mogućim i interoperabilnim sposobnostima 5.

Mjere optimizacije upravljanja ministarstvima i agencijama nadležnim za pitanja odbrane 6.

Aranžmani i praksa osiguranja usklađenosti sa međunarodno prihvaćenim normama i praksom uspostavljenom u sistemu odbrane 7.

Kadrovske strukture i praksa u snagama sistema odbrane, uklju-

Efektivno upravljanje troškovima odbrane kao i socio-ekonomski uticaji restruktuiranja odbrambenog sektora i 10.

Aranžmani za obezbj eđivanje efektivne međunarodne saradnje i dobrosusedskih odnosa, u oblasti odbrane i bezbjednosti U prvom članu PAP - DIB kaže se da je postojanje efikasnih institucija odbrane, koje su pod efektivnom civilnom i demokratskom kontrolom, fundamentalno značajno za uspostavljanje međunarodne bezbjednosne saradnje. Proces izgradnje institucija uključuje donošenje pravnih propisa relevantnih za osnivanje i funkcionisanje institucija, ali i izgradnju dobre prakse i prevazilaženje praktičnih problema. Praktični problemi prevazilaze se jačanjem kadra i stvaranjem efikasne administracije i ulaganjem u obuku ljudstva. Transformacija starih i uvođenje novih usPARTNER 9

CRNA GORA i PZM

tanova u procesu reforme sistema odbrane može biti izvršena u saglasnosti sa procesom pristupanja NATO ili samostalno.

Akcioni plan partnerstva za izgradnju institucija sistema odbrane (PAP-DIB) ima za cilj podršku partnerima u započinjanju ili bržem sprovođenju reforme sistema odbrane i izgradnje efikasnih institucija, prema sopstvenim potrebama u skladu sa obavezama preuzetim iz Okvirnog dokumenta. Međutim, PAP-DIB se kao i Akcioni plan Partnerstva za borbu protiv terorizma (PAP-T), ne izdvaja kao potpuno samostalan mehanizam, jer se u primjeni oslanja na mehanizme PARP i IPAP. Efikasna implementacija podrazumijeva razvoj opšteg razumijevanja standarda i koncepata vezanih za odbranu, upravljanje odbranom i reformu sistema bezbjednosti. Postizanje ovakve koncepcijske interoperabilnosti zahtjeva velika ulaganja u obrazovanje i povećane napore u razmjeni relevantnih znanja i iskustava između Saveznika i partnerskih zemalja.

Akcioni plan Partnerstva za borbu protiv terorizma (eng. Partnership Action Plan against Terrorism, PAP-T) predstavlja platformu za političke konsultacije i praktične programe za borbu protiv terorizma, u skladu sa normama iz Rezolucije 1373 Savjeta bezbjednosti UN. Savjet evroatlantskog partnerstva (EAPC) obavezao se, nakon događaja u SAD od 11. sep10 PARTNER

tembra 2001. godine, da će preduzeti sve mjere u borbi protiv terorističkih prijetnji, a 2002. godine usvojio je dokument Akcioni plan partnerstva protiv terorizma (PAP-T). Plan je donijet na praškom samitu u novembru 2002, kojim su utvrđene obaveze partnera u borbi protiv terorizma, kao i obaveze saveznika u pomoći partnerima pri izradi efektivnijih i efikasnijih planova u borbi protiv terorizma. Ovim

učestvuju u aktivnostima koje su navedene u planu.

Usvajajući Akcioni plan Partnerstva za borbu protiv terorizma (PAP-T), NATO i države partneri obavezali su se na sledeće: intenziviranje političkih konsultacija (razmjena informacija o naoružanju, terorističkim prijetnjama, planiranju civilne odbrane i aktivno učešće u upravljanju krizama); povećanje spremnosti za borbu protiv terorizma (reforma sektora bezbjednosti, planiranje odbrane i upotrebe snaga, saradnje u naoružanju i logistici, vojnoj obuci i vježbama); sprečavanje podrške terorističkim grupama (jačanje kontrole granica, razmjena informacija o ekonomskim kretanjima i kontroli naoružanja),

planom se pomaže organizovanje radionica i seminara na kojima se izučavaju teme o smanjivanju ranjivosti važnih infrastruktura (komunikacije, transport, energija i sistemi neophodni za osnovne životne potrebe), zaštita od eko-terorizma i sajber-terorizma, utvrđivanje granične bezbjednosti, borba protiv trgovine ljudima i razvoj sredstava za otkrivanje eksplozivnih naprava. Zemlje Mediteranskog dijaloga takođe mogu da

unapređenje sposobnosti za doprinos upravljanju posledicama terorizma izazvanog oružjem za masovno uništenje i unapređenje saradnje i planiranja civilne bezbjednosti i kroz razne programe, obezbjeđenje podrške partnera u borbi protiv terorizma.

Sprovođenje PAP-T u praksi, uglavnom je vezano sa aktivnostima Evroatlantskog partnerskog radnog programa (EAPWP) i sadržaj Partnerskih ciljeva kroz PARP proces. mr Tihomir Mijović

Tema broja PRIPADNICI CRNOGORSKE MORNARICE USKORO SE UKLJUČUJU U POMORSKU OPERACIJU EVROPSKE UNIJE

Doprinos u borbi protiv pirata Čelnici Ministarstva odbrane i Vojske Crne Gore uskoro će odlučiti na koji vojni brod će biti ukrcani pripadnici crnogorske Mornarice tokom učestvovanja u misiji EU NAVFOR „ATALANTA”, ali gotovo je izvjesno da će biti „gosti” italijanskih kolega, koji su im već poručili da ih „čeka kabina”.

Načelnik Odjeljenja za razvoj (J-5) kapetan bojnog broda Dragoslav Pumpalović podsjetio je da su poslanici u Skupštini Crne Gore 27. jula usvojili odluku kojom je predviđeno učešće do tri pripadnika Vojske Crne Gore u toj međunarodnoj operaciji, što, kako je objasnio, znači da država može poslati jednog, dva ili sva tri pripadnika Vojske. „S obzirom na to da je „Atalanta“' pomorska operacija, učešće će uzeti pripadnici Mornarice Crne Gore. Oficiri i podoficiri Mornarice mogu biti raspoređeni na brodovima koji direktno učestvuju u operaciji ili u komandama operacije odnosno snaga, kao štabni oficiri“, rekao je on.

Operacija „EU NAVFOR ATALANTA“ prva je pomorska operacija Evropske unije i realizuje se u okviru Evropske bezbjednosne i odbrambene politike (European Security and Defence Policy-ESDP). Prema Pumpalovićevim riječima, operacija se sprovodi duž somalijske obale i „roga Afrike“ protiv somalijskih pirata, koji napadaju, pljačkaju i otimaju trgovačke brodove.

kapetan bojnog broda Dragoslav Pumpalović

PARTNER 11

Tema broja Prvenstveni cilj operacije, kako je kazao, je zaštita brodova Svjetskog programa za hranu - isporuka hrane i pomoći raseljenim licima u Somaliji, zaštita ugroženih putničkih i trgovačkih brodova duž somalijske obale, te odvraćanje, prevencija i represija protiv izvršioca piratskih napada. „Operacija „Atalanta“ sprovodi se kao podrška rezolucijama Savjeta bezbjednosti Ujedinjenih nacija 1814 iz 2008. godine, 1816 (2008), 1838 (2008) i 1846 (2008).

slimo na italijansku Mornaricu, čiji komandant nam je rekao da našeg pripadnika 'čeka kabina' na brodu. Konačna odluka o izboru na čiji brod će se ukrcati donijeće se nakon završene procedure prihvatanja naše ponude za učešće u operaciju od strane Evropske unije”, rekao je komandant Pumpalović u razgovoru za “Partner”.

Ukupno vrijeme boravka u misiji, pre-

radi o bezbjednosti broda i posade. Međutim, rizik postoji, posebno prilikom intervencija i tokom eskortiranja trgovačkih brodova”, rekao je Pumpalović.

Mandat operacije sadrži sledeće elemente: pružanje zaštite brodovima Svjetskog programa za hranu, uključujući i prisustvo na brodu jedne naoružane jedinice, posebno prilikom krstarenja somalijskim teritorijalnim

Početnu operativnu sposobnost misija je postigla 13. decembra 2008. godine, a punu operativnu sposobnost februara iste godine. Savjet Evrope 15.juna 2009. godine odlučio je da proširi mandat operacije za još jednu godinu u odnosu na trenutni datum završetka operacije, odnosno 13. decembar 2009. godine.

Učesnici iz Evropske unije djeluju zajednički sa Međunarodnom kontakt grupom za pirateriju, duž obale Somalije, i formiran je zajednički radni okvir za efikasnu saradnju sa ostalim snagama koje su angažovane i raspoređene u regionu.

Savjet Evrope, takođe, uključen je u izgradnju institucionalnih kapaciteta i obnovu zakona i reda na obali sa ciljem obezbjeđenja odgovora na surove akte piratstva.

Komanda operacije smještena je u Velikoj Britaniji, u Nortvudu (u sjedištu pomorske komandne komponente NATO za sjevernu Evropu - CC-Mar, kao dijela Komande zdrženih snaga u Brunsumu JFC Brunsum).

Komandant operacije je britanski kontradmiral britanac Piter Hadson, a komandant snaga je španski kapetan bojnog broda Huan Garat Karame).

“U pripremi za realizaciju našeg učešća u “Atalanti” već smo stupili u kontakt sa mornaricama nekoliko zemalja koje učestvuju u operaciji. Tu prije svega mi-

12 PARTNER

ma njegovim riječima, zavisiće od postignutog dogovora sa zemljom na čiji se brod ukrcava pripadnik Vojske Crne Gore, ali, kako je objasnio, ono neće biti duže od šest mjeseci.

“Odlukom Skupštine Crne Gore o učešću u operaciji “EU NAFOR Atalanta” previđena je mogućnost rotacije, odnosno smjenjivosti u misiji”, naglasio je Pumpalović.

On je istakao da je operacija “Atalanta” svakako operacija manjeg rizika, pogotovo ako se uporedi sa misijama ISAF-a.

Do sada, kako je rekao, nije zabilježen nijedan slučaj da su somalijski pirati napadali na vojne brodove. „Osim toga, svi angažovani brodovi preduzimaju striktne mjere bezbjednosti, kada se

vodama, zatim pružanje zaštite trgovačkim brodovima tokom krstarenja u oblastima gdje su razmještene snage EU, zatim kontrolu saobraćaja u somalijskim teritorijalnim vodama u kojima postoji opasnost za pomorski saobraćaj, te preduzimanje potrebnih mjera, uključujući i upotrebu sile, radi odvraćanja, sprječavanja i intervencije radi sprječavanja piraterije i oružane pljačke koje mogu biti preduzete u području gdje su razmještene snage EU. „EU NAVFOR ATALANTA” sastoji se, u prosjeku, od najmanje šest fregata i tri pomorska patrolna aviona, što čini nešto preko 1.200 ljudi”, dodao je Pumpalović.

Prema podacima, koje je saopštio Me-

Tema broja đunarodni pomorski biro (International maritime Beureau - IMB) u Kuala Lumpuru, broj piratskih napada u svijetu u prvih devet mjeseci ove godine veći je nego u cijeloj 2008. godini i to “uglavnom zbog povećanog broja incidenata u Adenskom zalivu i uz obale Somalije”.

Odluke Evropskog savjeta U pripremi za realizaciju operacije „ATALANTA“' Evropski savjet donio je sljedeće odluke: - 2008/749/CFSP (Common Foreign Security Policy - Zajednička spoljna bezbjednosna politika) od 19. septembra o koordinaciji vojnih aktivnosti Evropske Unije u podršci rezolucijama Savjeta bezbjednosti Ujedinjenih Nacija 1816 (iz 2008. godine), - 2008/851/CFSP od 10. novembra 2008. godine o pomorskih snagama Evropske Unije koje se angažuju radi doprinosa odvraćanju, prevenciji, aktima represije i aktima piraterije i oružane pljačke duž obala Somalije, “Upotreba vatrenog oružja pri napadima zabilježena je u 176 slučajeva u prva tri kvartala ove godine, dok je u referentnom razdoblju 2008. godine, samo 76 napada uključivalo otvaranje vatre na napadnuto plovilo”, navodi se u izvještaju IMB-a uz napomenu da je na području Adenskog zaliva i pokraj obala Somalije ove godine službeno zabilježeno ukupno 147 napada.

IMB navodi da su “zabilježeni sve razrađeniji napadi na trgovačke brodove i upotreba tzv. matičnih brodova koji isplovljavaju daleko na otvoreno more i sa kojih pirati u manjim brzim motornim čamcima napadaju brodove na pučini”.

Od januara do kraja septembra 2009, u svijetu je zabilježeno 306 napada pirata na brodove, u odnosu na 293 napada u 2008. godini.

U 114 slučajeva napadači su se uspjeli popeti na brod, a u 34 navrata su oteli brod sa kompletnom posadom.

Taktika napada ovih morskih razbojnika do sada je većinom bila da se u vodama bližim obali Somalije pirati naoružani automatskim naoružanjem i ručnim raketnim bacačima, u malim i brzim plovilima, „zalijeću“ i napadaju velike teretne i putničke brodove, pričinjavajući ogromnu štetu svjetskoj

- 2008/918/CFSP od 8. decembra 2008. godine o pokretanju vojne operacije Evropske Unije radi doprinosa odvraćanju, prevenciji, aktima represije i aktima piraterije i oružane pljačke duž obala Somalije (“Atalanta”), - 18. novembra 2008. godine o imenovanju komandanta vojne operacije Evropske Unije radi doprinosa odvraćanju, prevenciji, aktima represije i aktima piraterije i oružane pljačke duž obala Somalije.

- Savjet Evrope je 15. juna 2009. godine odlučio da proširi mandat operacije za još jednu godinu u odnosu na trenutni datum završetka operacije (13. decembar 2009. godine). pomorskoj privredi. Samo u proteklih godinu dana somalijski pirati su od otkupnine koje su za članove posade i svoje otete brodove platili brodovlasnici, “zaradili” više od 200 miliona dolara.

Mihailo Danilović

Morski razbojnici O tome koliko su se pirati dobro uhodali u svoj posao svjedoči i nedavni slučaj kada su, uprkos stalnim patrolama stranih ratnih brodova, oteli britanski bračni par sa njihove jahte.

Morski razbojnici praznu jahtu ostavili su napuštenu na moru, a pronašli su je britanski ratni brodovi.

Ubrzo je u London stigao i zahtjev pirata koji drže Pola i Rejčel Čendler da im se za otkup slobode bračnog para plati čak 4,2 miliona funti.

PARTNER 13

Predstavljamo

Lična oprema za zaštitu vojnika Lična zaštitna oprema izuzetno je bitna za vojnika pješadije, pored naoružanja i ostale opreme.

Kada govorimo o balističkoj zaštiti često se koriste termini vezani za stepen zaštite koji se postiže određenim proizvodom (balistički prsluci,šljemovi,balistički oklop vozila i td.).

Ukratko, stepen zaštite II podrazumijeva zaštitu od pištoljske municije (9mm, magnum 357, magnum 44 i sl.), stepen zaštite II A podrazumijeva veću zaštitu od pištoljske municije sa težim zrnima, stepen zaštite III - podrazumijeva dodatnu zaštitu do zaključno sa kalibrom 7.62 x51 mm sa olovnim jezgrom.Stepen zaštite III + podrazumijeva dodatnu zaštitu od municije 5.56x 45 mm SS-109, koja sadrži jezgro izrađeno od čelika u prednjem i olova u zadnjem dijelu projektila, stepen zaštite III A podrazumijeva zaštitu od najmoćnijih kalibara pištoljske i revolverske municije sa olovnim jezgrom, kao i fragmenata brzine V50 = 500 m/s,dok stepen zaštite IV podrazumijeva,pored svih ostalih, i zaštitu od metka 7.62 x51 NATO sa standardnim pancirnim zrnom,sa čeličnim jezgrom.

Napominjemo da se pod pojmom zaštita smatra zaustavljanje zrna bez proboja, dok se u zavisnosti od brzine, težine, odnosno probojnosti ne može spriječiti i određeni stepen traume na tijelu vojnika (od modrice do loma kostiju).

Postoje „meki“ zaštitni prsluci kod kojih su osnovni ulošci izrađeni spajanjem više slojeva balističkog platna (aramidna vlakna Kevlar, ili polietilenska Dynema). Ovi prsluci štite tijelo od parčadnih dejstava razornih projektila, ručnih bombi, kao i zaštitu od pištoljske municije. U zavisnosti od želje i potrebe korisnika mogu štititi veću ili manju površinu tijela (gornji dio trupa - bokove i leđa, vrat, ramena i prepone). Većim ili manjim slojem balističkog platna postiže se niži ili viši stepen zaštite, koji može biti do IIIA. Stepen zaštite IIIA postiže se korišćenjem 36 slojeva Kevlara. Daljim povećanjem zaštite protivpancirne municije za pištolje ne postiže se značajno povećanje zaštite bez bitnog uticaja na masu i pokretljivost.

14 PARTNER

Predstavljamo Neophodno je reći da se probojnosti “mekih”

pri probijanju oklopa kod tenkova i borbenih

zaštitnih prsluka na daljinama oko 10 metara

vozila.

postavlja kao ultimatum za sredstva protiv-

Pored pomenutih keramičkih ploča postoje i

pješadijske borbe. Na većim daljinama ra-

nestandardne ploče sa većim stepenom zaštite,

pidno opada vjerovatnoća pogađanja par-

za oko 10 % teže (4,2 kg), radi zaštite od mu-

čadnim dejstvom, te se ozbiljno dovodi u pita-

nicije ruskog porijekla 7.62 x 54 mm sa pan-

nje svrsishodnost upotrebe lične zaštitne

cirno-zapaljivim projektilom veće probojnosti

opreme bazirane na mekoj balističkoj zaštiti,

od prethodne (snajpereskih pušaka »Dragu-

naročito ako se drastično smanjuje pokretlji-

nov«).

vost i iscrpljuje borac pješadije u akciji.

Nabavkom borbene opreme za vojnika pješa-

Balističku zaštitu obezbjeđuju i balističke za-

dije, Vojsci Crne Gore obezbjeđeni su balisti-

štitne ploče :

čki prsluci sa stepenom zaštite IIIA, kao i do-

a) Kompaktne ploče izrađene od balističkog

datne balističke ploče sa stepenom zaštite IV.

Šljem koji smo do sada imali u upotrebi bio je vrijednosti zaštite V50=600 m/s, a većina ar-

platna u plastičnoj matrici, dostižu stepen za-

Proizvođač je firma „Proizvodnja Mile Dra-

mija u Evropi trenutno koristi šljemove koje

štite III,mase 1,5 kg

gić“ d.o.o. Zrenjanin, koja ima dugogodišnje

imaju vrednosti zaštite V50=620-650 m/s.

b) Kompaktne ploče sa keramikom - izrađene kombinovanjem balističkog platna u plastičnoj matrici sa prvim slojem keramičkih ploča,imaju stepen zaštite III + c) Keramičke ploče - izrađuju se sinterovanjem na visokoj temperaturi i pritisku na bazi

iskustvo u proizvodnji ovakve vrste opreme i pouzdan je partner u razvoju vojne opreme.

Sudeći po tim pokazateljima i činjenici da na njemu nema rupa i šrafova za vezivanje unutrašnje opreme, te da je nivo balističke zaštite

Prsluk je namijenjen ljudstvu izloženom izu-

isti na čitavoj površini, šljem koji smo nabavili

zetno visokom nivou rizika na terenu sa mak-

od, sada već svetski poznate firme “Šestan

simalnom površinom zaštite obzirom da se

Bush” d.o.o. Prolog (sudeći po svim dosada-

pruža osnovna zaštita u predjelu grudi, leđa,

šnjim ispitivanjima),više je nego dobar.

takozvane oksidne keramike, najčešće na na

na bočnim stranama, kao i uz dodatnu zaštitu

bazi aluminijum-oksida ili neoksidne kera-

u ramenom, preponskom i vratnom dijelu.

mike, na bazi karbida ili nitrida. Težina ovih

Dodatnu zaštitu na grudnoj i leđnoj strani

ploča je 3,8 kg i imaju stepen zaštite IV.

pružaju džepovi za smještaj balističkih ploča.

Pokušaji da se balistička zaštita glave šljemom poveća na nivo zaštite od puščane municije do sada nisu bili mogući, obzirom da visoka energija puščanog zrna dovodi do smrtnog ranja-

Ploče se obično

Po obimu prsluka postavljene su trake za po-

rade u malim di-

stavljanje futrola što prsluk čini posebno prila-

menzijama. Prave

godljivim raznovrsnoj upotrebi.

se tako što se lijepe

Pored balističkog prsluka, kao dio lične zaštit-

na osnovu od

ne opreme kupljen je i šljem sa stepenom za-

usavršavaju dodatni zaštitni elementi na bazi

kompozitnih ma-

štite IIIA, koji je na preliminarnim ispitiva-

„mekih“ zaštitnih prsluka, kompaktnih ploča,

terijala na bazi ba-

njima prema standardu STANAG 2920 (V50

keramičkih ploča i drugih, novijih materijala

lističkog platna či-

>600m/s) postigao vrijednost zaštite V50=

sa ciljem što potpunije zaštite vojnika, uz što

me se izbjegava

678 m/s.

manji uticaj na ukupno opterećenje vojnika,

osnovna negativna

Šljem pruža zaštitu od pištoljske/revolverske

okretnost i preciznost.

osobina keramike, odnosno apsorbovanje

municije kalibra do 44 magnum, analogno

Iskustva stranih armija po pitanju balističke

energije udara cijelom zapreminom, što uzro-

mekim zaštitnim prslucima, ali je osnovna na-

zaštite govore da su lična zaštitna sredstva izu-

kuje razaranje velike površine homogenog

mjena zaštita od parčadi. Nivo zaštite od par-

zetno bitan element opreme savremenog voj-

materijala.

čadi određuje se podatkom V50, koji pred-

nika i napori su na obezbjeđenju maksimalne

Osnovne fizičke osobine koje keramiku čine

stvalja brzinu čeličnog parčeta mase 1,1 ± 0.02

moguće zaštite. S druge strane, vojnici često

pogodnom za ugradnju u elemente oklopne

grama (čelični cilindar prečnika 5.56 mm koji

„skidaju“ i ne koriste sve predviđene elemente

zaštite jesu: visoka tvrdoća zbog posebne stru-

se ispaljuje iz cijevi puške variranjem početne

zaštite, uz izgovor da ne žele da se nespretno i

kture materijala sa homogenim i kompaktnim

brzine) pri kojoj 50 % parčadi probija, a 50%

otežano kreću po bojištu sa smanjenim mo-

kristalnim rešetkama, kao i mala specifična

parčadi ne probija šljem.

gućnostima preciznog gađanja.

masa. Visoka tvdoća omogućuje razaranje

Za savremene šljemove, nivo V50 iznosi oko

ppuk Miroljub Antanasijević

pancirnih projektila, te i kumulativnog mlaza

500-600 m/s u zavisnosti od mase šljema.

maj Emil Halimović

vanja borca lomom vratnih pršljenova zbog ogromnog optrećenja glave,nezavisno od toga što šlem ne bi bio probijen.

Novim tehničkim dostignućima razvijaju se i

PARTNER 15

Povod Generalni sekretar NATO Anders Fog Rasmusen boravio je u dvodnevnoj posjeti Crnoj Gori, uoči redovnog sastanka ministara inostranih poslova NATO koji će biti održan 3. i 4. decembra u Briselu, a na kojem će se razmatrati crnogorski zahtjev za dobijanje Akcionog plana za članstvo - MAP

Rasmusen: Ostvareni napredak daće rezultate Crna Gora je ostvarila napredak na putu evroatlanskih integracija, ocijenio je generalni sekretar NATO Anders Rasmusen, koji nije prejudicirao odluku Alijanse o zahtjevu Podgorice za prijem u Akcioni plan za članstvo (MAP). On je kazao da nije došao u Podgoricu da bi najavljivao bilo kakvu odluku koja se odnosi na MAP, jer će o tome odlučiti šefovi diplomatija država članica NATO na sastanku naredne sedmice.

“Međutim, ono što mogu da uradim jeste da čestitam Crnoj Gori na napretku koji je ostvarila na implementaciji reformi koje trebaju da je dovedu bliže standardima NATO. Taj naporan rad već daje rezultate, iako ima još toga što treba da se uradi”, kazao je Rasmusen novinarima, nakon susreta sa premijerom Milom Đukanovićem.

Prema njegovim riječima, članstvo u NATO nije poklon, već se mora zaslužiti, prethodnim ispunjavanjem niza standarda.

“Veoma sam zadovoljan dinamikom odnosa između Crne Gore i NATO. Veoma cijenimo vašu odluku da doprinesete misiji ISAF u Avganistanu i pozdravljamo vašu molbu za MAP”, kazao je Rasmusen.

On je pozitivno ocijenio dosadašnje rezultate Crne Gore u implementaciji obaveza u okviru evroatlanske integracije i reformi koje zemlja sprovodi na putu ka članstvu u NATO. Rasmusen je konstatovao da je NATO odigrao konstruktivnu ulogu u regionu i istakao da je evropska i evroatlantska integracija sigurna perspektiva Zapadnog Balkana i najbolji doprinos miru i bezbjednosti.

16 PARTNER

“Moja je vizija da vidim sve zemlje Zapadnog Balkana integrisane u Evropsku uniju i NATO. Imajući u vidu burnu istoriju ovog regiona, ne mislim da naš evropski projekat može biti završen u potpunosti dok sve njegove zemlje ne budu u EU i NATO”, kazao je on.

Prema njegovim riječima, NATO i EU predstavljaju “izvanredan okvir za bezbjednost i ekonomski razvoj”. Đukanović je kazao da je Rasmusenu prenio očekivanje da će, kao rezultat pune posvećenosti Crne Gore ostvarivanju reformi i dostizanju evropskih i evroatlanskih ciljeva, ministri inostranih poslova zemalja NATO odobriti prijem Crne Gore u MAP. “Ostaje da svi sačekamo rezultate tog sastanka i nijesmo se bavili prejudiciranjem

njegovih rezultata”, naveo je crnogorski premijer. Đukanović je rekao da nije nerealan optimizam da će Crna Gora do kraja godine dobiti poziv za prijem u MAP. “Smatram da ne gajim nerealan optimizam, ako nakon ocjena o velikoj posvećenosti Crne Gore reformama i evropskim i evroatlanskim ciljevima, da će, kao rezultat priznanja i dodatnog podsticaja za dalji napredak ka punopravnom članstvu u NATO, stići i članstvo u MAP do kraja ove godine”, kazao je on. Đukanović je naveo da posjeta generalnog sekretara NATO Crnoj Gori predstavlja priznanje i dodatno ohrabrenje za sprovođenje obaveza na putu ka članstvu u Alijansi.

Povod Posebno vrednovati dostignuća svake države Generalnog sekretara Rasmusena primio je crnogorski predsjednik Filip Vujanović koji je izrazio očekivanje da će na ministarskom sastanku NATO-a biti prepoznata dostignuća Crne Gore u integracionim procesima i omogućen novi korak ka članstvu u Alijansi. On se zahvalio za podršku koju NATO pruža reformskim procesima koje Crna Gora ostvaruje na putu ka Alijansi, uz očekivanje da će biti nastavljena u funkciji ukupnog razvoja crnogorskog društva.

Vujanović je upoznao Rasmusena sa naporima zvanične Podgorice da obezbijedi široku podršku za integraciju u NATO, koja nije samo bezbjednosna, već politička i ekonomska potreba Crne Gore.

Rasmusen je, tom prilikom, ponovio da su vrata NATO-a otvorena za države Zapadnog Balkana i da oni pažljivo vrednuju dostignuća svake države.

Takođe, izrazio je očekivanje da će Crna Gora nastaviti aktivnosti na dostizanju standarda NATO-a čime će pomoći ukupnom razvoju svoga društva.

Male države da budu dio velikog bezbjednosnog sistema Za male države, kao što je Crna Gora, važno je da budu dio velikog bezbjednosnog sistema, ocijenili su generalni sekretar NATOi predsjednik Skupštine Crne Gore Ranko Krivokapić.

Oni su se složili u pozitivnoj ocjeni politike otvorenih vrata NATO-a za zemlje Zapadnog Balkana.

“Biće obezbijeđena veća stabilnost i bezbjednost ovog dijela Evrope kada sve države Zapadnog Balkana budu integrisane u NATO”, smatraju Rasmusen i Krivokapić.

Tokom susreta istaknut je značaj posjete generalnog sekretara NATO, jer prethodi ministarskom sastanku zemalja članica Alijanse. Tim povodom, Krivokapić je izrazio očekivanje da će Crna Gora biti pozvana u MAP program i kazao da je zadovoljan reformskim procesima koje je država sprovela.

Generalni sekretar Rasmusen je potvrdio da Alijansa ostaje dosljedna politici otvorenih vrata i istakao da NATO posebno cijeni odluku Crne Gore da pruži konkretan doprinos kolektivnoj bezbjednosti upućivanjem svojih vojnika u mirovnu misiju ISAF u Afganistanu.

“Crna Gora je posvećena integraciji u evroatlantske strukture, a kao mala zemlja velikih vrijednosti i svjesna izazova koje je očekuju u budućnosti, može biti kredibilan partner NATO-u”, naglasio je predsjednik parlamenta. Prema njegovim riječima, “MAP je važan za Crnu Goru zbog ubrzavanja evroatlantske integracije i fokusiranja na oblasti u kojima je potreban dodatni napor”.

Alijansa dosljedna politici otvorenih vrata Ministri inostranih poslova i odbrane Milan Roćen i Boro Vučinić razgovarali su sa generalnim sekretarom NATO prvog dana njegove posjete Crnoj Gori. Rasmusen je visoko ocijenio dosadašnje rezultate i proges Crne Gore u procesu implementacije obaveza u okviru evroatlanske integracije i reformskih aktivnosti koje naša zemlja sprovodi na putu ka članstvu u NATO. Ističući značaj regionalne saradnje, on je posebno naglasio doprinos Crne Gore jačanju stabilnosti regiona. Rasmusen je konstatovao da je NATO već odigrao konstruktivnu ulogu u regionu i podvukao da je evropska i evroatlantska integracija sigurna perspektiva Zapadnog Balkana i najbolji doprinos evropskoj i široj bezbjednosti. Ministri Roćen i Vučinić izrazili su zadovoljstvo prvom posjetom generalnog sekretara NATO Crnoj Gori, koja predstavlja priznanje i dodatno ohrabrenje za sprovođenje obaveza na putu ka članstvu u Alijansi. Oni su izrazili zahvalnost za pomoć i podršku koju administracija NATO pruža Crnoj Gori i detaljno upoznali visokog sagovornika sa konkretnim aktivnostima koje Vlada preduzima na ovom planu. Takođe, ponovili su spremnost Crne Gore da, u skladu sa svojim realnim mogućnostima, pruži i puni doprinos u nalaženju odgovora za globalne izazove.

Ministri Roćen i Vučinić su izrazili uvjerenje da će učinci Crne Gore u procesu realizacije programa iz Partnerstva za mir biti adekvatno vrednovani i na predstojećem sastanku NATO zemalja u Briselu.

Ko je generalni sekretar NATO-a?

Anders Fog Rasmusen bio je premijer Danske od novembra 2001. do aprila 2009. godine, a dužnost generalnog sekretara NATO preuzeo je početkom avgusta ove godine. Poslije više od sedam godina premijerskog staža, Rasmusen važi za veterana u međunarodnoj politici. Veliki je detaljista, a posjeduje i jaku vještinu komunikacije. U vrijeme predsjedavanja Danske EU 2002. godine, predvodio je složene pregovore koji su rezultirali prijemom deset novih članica u Uniju. Autor je brojnih knjiga o liberalnim idejama. Za djelo „Od socijalne do minimalne države“ dobio je nagradu Adam Smit, koju dodjeljuje društvo Libertas. Lični je prijatelj Džordža Buša, te je bio jedan od lidera koji su podržali američki rat protiv terorizma. Rođen je 26. januara 1953. godine na farmi na zapadu Danske, gdje je i odrastao. Kada je imao 21 godinu postao je lider mladih Liberalne partije. Četiri godine kasnije ulazi u parlament. Magistrirao je ekonomske nauke 1978. godine na univerzitetu Arhus. Obavljao je brojne visoke funkcije u vladi. Gotovo deceniju je na čelu Liberalne stranke (Venstre). mr Vidak Latković Irena Radoman

PARTNER 17

Tema Vojna broja tehnika

Novi terenac Vojske Crne Gore kornim balansom pouzdanosti, što ga izdvaja od ostalih konkurenata. U odnosu na prethodnu generaciju kod koga su bili izraženi kvarovi pregrijavanja zaptivke glave motora i problemi sa prednjom osovinom, kod ovog modela je to eliminisano.

Izrazita pouzdanost turbo-dizelskog agregata koji pokreće ovo vozilo ogleda se u tome da isti čak i posle pređenih 200.000 kilometara ne pokazuje prekomjernu potrošnju ulja.

Na ovogodišnjoj proslavi Dana Vojske Crne Gore predstavljena su nova terenska vojna vozila marke „Achleitner“ model „Men Cruiser 4x4 LC300“. Nakon više od dvadeset godina i istrošenih svih eksploatacionih resursa postojećih vozila, pristupilo se zanavljanju ovog dijela voznog parka.

Terensko vojno vozilo „MenCruiser 4x4 LC300“ razvijeno je u pogonima firme „Franz Achleitner“ Wörgl Austrija, na bazi Tojotinog terenca „Land Cruiser 120“ (fabrička oznaka J12). Prilikom odabira terenskih vozila za potrebe VCG težilo se da se ispune svi taktički i tehnički zahtjevi koje ovo vozilo treba da ispunjava. Pored svih uslova koje je firma „Franz Achleitner“ ispunjavala, presudno je bilo što su ponudili da prilikom koncipiranja vozila i same izrade istog, aktivno učešće uzmu i predstavnici Ministarstva odbrane i VCG, kao i

18 PARTNER

da obezbijede dijagnostičke aparate, obuku ljudstva u održavanju i vožnji.

Sve počelo 1951. godine Tojotin terenac „Land Cruiser 120“, pojavio se 2002. godine, kao nasljednik „lend kruzera“ srednje veličine sa oznakom „90“ i predstavlja devetu generaciju ovog modela.

Prva generacija Tojotinih terenaca (pojavila se pod oznakom Jeep BJ), a krenula je u osvajanje bespuća još davne 1951. godine.

Ovo terensko vozilo odlikuje se bespre-

Firma „Franz Achleitner“ iz Wörgla, preko trideset godina bavi se izradom specijalno modifikovanih terenskih vozila za potrebe vojske i policije. Što se tiče vojnog programa glavna djelatnost je izrada blindiranih vozila na različitim baznim vozilima, kao i modifikacija Mercedesovog kombija „Sprinter“ (ugradnja pogona na sva četiri točka) za vojne potrebe. Na osnovu iskustva firme i uslova koje je propisala komisija MO i VCG modifikovano je bazno vozilo u jedno savremeno vojno vozilo. U ovom tekstu predstavljeno je vozilo sa zatvorenom kabinom, dok u narednom periodu treba da budu isporučena vozila sa otvorenom kabinom i terenska vozila sa blind zaštitom.

TERENSKO VOZILO „MenCruiser 4x4 LC300“ po svojim karaktristikama i konstrukcijom namijenjeno je za prevoz ljudstva po nepristupačnim terenima i u svim vremenskim uslovima. U prilog ovome govore podaci da vozilo bez problema savlađuje vodenu prepreku dubine do 700 mm, minimalna udaljenost šasije od tla je 215 mm,

Vojna tehnika najveći uspon koji vozilo savlađuje je 42°, a bočni krizni ugao prevrtanja vozila je 42°.

Vozilo može da vuče prikolicu bez kočnice težine 750 kilograma, a sa kočnicom težine 2.000 kilograma.

Da bi se od ovakvog jednog pouzdanog civilnog terenskog vozila dobilo kvalitetno vojno terensko vozilo bilo je neophodno izvršiti niz modifikacija koje su se ogledale u o p re m a nj u v o z i l a e l e kt r i č n o m instalacijom 12/24 volta i antenskom instalacijom za potrebe ugradnje vojnih radio uređaja. Ugrađeni su nosači ličnog naoružanja za vozača i suvozača, vozilo je opremljeno vitlom za samoizvlačenje, a ugrađena su skrivena (ratna) svjetla.

Proračunate su i izrađene nove opruge amortizera usljed povećanja opterećenja prednje i zadnje osovine vozila.

Eksterijer vozila Fabrički prednji branik zamijenjen je novim, napravljenim od čeličnih profila,

nja svijetla vozila dodatno su maskirana, štitnicima od poliestera, prilikom čega se vodilo računa da se ne naruši vidljivi dio snopa svijetala. Uz desno krilo vozila i „A stub“ kabine vozila montiran je dodatni usisnik vazduha pogonskog agregata. Na obije strane vozila cijelom dužinom vrata nalazi se stepenik, napravljen od čeličnih cijevi koji je pričvršćen na šasiju vozila. Na rubovima krila vozila (prednjim i zadnjim) ugrađene su gumene obloge koje sprečavaju izbacivanje kamenja i blata ispod točkova na vozilo. Na krovu vozila ugrađen je krovni nosač tereta izrađen od aluminijske legure, a namijenjen za smještaj i prevoz lične opreme vojnika smještenih u vozilo.

Na lijevom „D stubu“ kabine vozila montiran je tipski nosač antene vojnih radio uređaja, sa kompletnom antenskom kablažom do pozicije uređaja unutar kabine vozila. Fabrički zadnji branik vozila dodatno je ojačan alumunijskim limom, ugrađena je „OKO“ kuka za vuču prikolice, kao i utičniča za prikopčavanje iste na eletroinstalaciju vozila. U zadnjem braniku u desnom ćošku ugrađeno je jedno maskirno (ratno) svijetlo.

Enterijer vozila

koji ujedno služi i kao nosač dodatne zaštite prednjeg kraja vozila napravljene od čeličnih cijevi (takozvani bamper). Ispod branika smješteno je vitlo za samoizvlačenje marke „Vorn“, vučne snage 2.500 kg, opremljeno čeličnom sajlom dužine 25 metara. Pogon vitla obezbijeđen je preko elektromotora. Na braniku vozila ugrađena je utičnica za prikopčavanje daljinske komande za upravljanje vitlom. Područje ispod vitla, kao i prostor ispred prednjih točkova dodatno su zaštićeni čeličnim pločama. Takođe, u prednjem braniku ugrađena su dva skrivena (ratna) svijetla, kao i svijetla za maglu. Originalna prednja i zad-

Enterijer baznog vozila dizajniran je na principu praktičnosti, čemu se težilo i prilikom prilagođavanja istog za vojne potrebe. Prednja konzola je ostavljena u originalnoj izvedbi, dok je na središnjem dijelu na poziciji za ugradnju audio uređaja postavljen nosač komandne ploče radio uređaja. Ispred suvozača ugrađen je nosač za „Toughbook“, sa tri tačke za podešavanje.

Na središnjoj konzoli vozila između vozača i suvozača ugrađen je nosač za smještaj radio uređaja sa priključcima za antenu i napajanje, po jedna utičnica za napon 12V i 24 V, kao i glavni prekidač sa indikatorom napona 24 Volta. Fabrička platnena pokrivka poda vozila uklonjena je iz vozila, a kompletan pod kabine zajedno sa tovarnim prostorom prekriven je rebrastim aluminijskim limom ofarbanim u boju vozila.

Ugradnja ovih podnih obloga omogućila je

dodatnu zaštitu elektroinstalacija, kao i lakše održavanje unutrašnjosti vozila.

Obloge vrata takođe su izmijenjene, napravljene su nove od aluminijskog lima, i ofarbane u boji vozila. Fabričke obloge vrata iskorišćene su samo u gornjoj zoni, gdje su ostavljeni prekidači za otvaranje prozora i ručice za otvaranje vrata. Na vratima vozača i suvozača ugrađeni su nosači za smještaj ličnog naoružanja. Sjedišta vozila presvučena su „PRO -TEX“ pamučnim platnom sivomaslinaste boje. U tovarnom prostoru vozila ugrađene su dvije sklopive klupe (jedna uz lijevi bok, druga uz desni bok) koje služe za prevoz još dva člana posade. U tovarnom prostoru ugrađena je po jedna utičnica za napon 12V i 24 V. U podu tovarnog prostora dodata je kutija koja služi za smještaj dva dopunska akumulatora 12V i prateće elektronike.

potpukovnik Ljubomir Bojović, dipl. inž potpukovnik Jagoš Radović, dipl. inž

PARTNER 19

Iz rada Direkcije za zaštitu tajnih podataka

Dostavljanje, čuvanje i uništavanje - sve po jasnoj proceduri Tajni podatak označen stepenom tajnosti „STROGO TAJNO”, „TAJNO” i „POVJERLJIVO” unutar bezbjednosne zone, dostavlja se na korišćenje u zatvorenoj, neprovidnoj koverti na kojoj su naznačeni podaci o primaocu tog dokumenta.

Tajni podatak sa oznakom stepena tajnosti „STROGO TAJNO”, van bezbjednosne zone, dostavlja se na korišćenje preko najmanje dva kurira, a dokument označen stepenom tajnosti „TAJNO” ili „POVJERLJIVO”, dostavlja jedan kurir.

stavlja se, po pravilu, u dvije koverte.

Spoljna koverta je od tvrdog, neprovidnog, nepropusnog materijala, na kojoj je označen organ kome se dostavlja tajni podatak. Unutrašnja koverta mora imati oznaku stepena tajnosti podatka, broj i datum akta i podatke o primaocu i pošiljaocu.

Na zahtjev lica kojem predaje ili od koga preuzima tajni podatak, kurir je dužan da pokaže kurirsko uvjerenje.

Tajni podaci se uništavaju na način da se ne mogu raspoznati i obnoviti (spaljivanjem, drobljenjem i dr.). Starješina organa obrazuje komisiju za uništavanje tajnih podataka. O uništavanju podataka vodi se zapisnik.

Zapisnik za tajne podatke stepena tajnosti „STROGO TAJNO” čuva se deset godina, za podatke stepena tajnosti „TAJNO” pet godina, za podatke stepena tajnosti „POVJERLJIVO” tri godine, a

Tajni podatak sa oznakom stepena tajnosti „INTERNO" može se dostavljati putem kurira ili putem pošte, preporučenom pošiljkom sa povratnicom.

Dostavljanje tajnih podataka stranoj državi ili međunarodnoj organizaciji može se vršiti i putem diplomatske pošte.

Primopredaja tajnog podatka vrši se u posebnoj prostoriji koju odredi starješina organa kome se tajni podatak dostavlja na korišćenje.

Korisnik tajnog podatka potvrđuje prijem tog podatka potpisom na potvrdi, odnosno u dostavnoj knjizi, upisivanjem datuma i vremena prijema. (obrazac u prilogu).

Tajni podatak „STROGO TAJNO”, dostavlja se na korišćenje izvan bezbjednosne zone u koverti koja mora biti u zatvorenom koferu, kutiji ili torbi, sa zatvaranjem na ključ ili sa šifrovanom kombinacijom.

Tajni podatak „TAJNO” i „POVJERLJIVO” izvan bezbjednosne zone, do-

20 PARTNER

Tajni podatak može se čuvati u pisanoj ili elektronskoj formi. Čuvanje i rukovanje tajnim podacima vrši se u skladu sa Planom čuvanja i rukovanja tajnim podacima. Umnožavanje, prevođenje ili sačinjavanje izvoda tajnog podatka vrši lice koje ima dozvolu za pristup tajnim podacima, koja nije manjeg stepena od stepena tajnosti tog podatka.

za podatke stepena tajnosti „INTERNO” godinu dana od dana uništavanja.

O uništavanju tajnih podataka stepena tajnosti „STROGO TAJNO”, „TAJNO” i „POVJERLJIVO”, pisanim putem se obavještava ovlašćeno lice koje je odredilo stepen tajnosti podatka.

P.K., B.D., I.P.

Globus

Ruska ideja

evropske bezbjednosti Ruski predsjednik Dmitrij Medvedev prilikom posjete Beogradu, krajem oktobra, predočio je novi koncept evropske bezbjednosti koji zvanična Moskva promoviše još od prošle godine. Suština prijedloga Dmitrija Medvedeva jeste da se stvori nova bezbjednosna struktura na starom kontinentu jer, po njemu, NATO, OEBS i Sporazum o konvencionalnim snagama u Evropi, nemaju kapaciteta da riješe sve bezbjednosne probleme Evrope. Zvanična Srbija prema izvještajima medija, dala je signal ruskom gostu da je otvorena za buduće razgovore na tu temu.

vore o međunarodnom pravno obavezujućem sporazumu o zajedničkoj bezbjednosti. Lavrov je objasnio da ruski prijedlozi ne predstavljaju miniranje NATO-a i drugih organizacija, već da zastupaju stav da treba jačati sinergiju među organizacijama - da bi se zajednički djelovalo protiv prijetnji zajedničkoj bezbjednosti. Lavrov

u koji bi trebalo da se ugrade mehanizmi koji bi bili u saglasnosti s Poveljom Ujedinjenih nacija.

Novim sistemom evropske bezbjednosti trebalo bi da budu fiksirana jasna pravila upozorenja i mirnog regulisanja konflikata. "Priprema i potpisivanje sporazuma o evropskoj bezbjednosti trebalo bi da budu početak formiranja jedinstvenog bez-

je predložio sastanak šefova svih međunarodnih organizacija koji bi uporedili bezbjednosne strategije svojih institucija, radi izrade plana budućeg zajedničkog djelovanja.

Ruska inicijativa o uspostavljanju novog koncepta evropske bezbjednosti nije nova. Medvedev je svoj koncept “nove evropske bezbjednosne arhitekture” lansirao prošlog juna u Berlinu, ali su zapadne države slabo reagovale na tu inicijativu. Svjetske sile pokrenule su raspravu o tome na sastanku ministara inostranih poslova članica OEBS-a na Krfu, juna ove godine, i saglasile se da razmotre novi scenario o panevropskoj bezbjednosti, ali i da on ne može da zamijeni postojeće.

Na otvaranju godišnje konferencije OEBS-a o bezbjednosti, ministar inostranih poslova Rusije Sergej Lavrov dodatno je objasnio zašto Rusija predlaže razgo-

Novi evropski bezbjednosni koncept je predlog po kojem nijedna država ili organizacija poput NATO-a ne bi trebalo da ima isključivo pravo na to da održava mir i stabilnost u Evropi i šire. Koncept bi mogao da podrazumijeva i formiranje zajedničkog raketnog odbrambenog sistema na kontinentu protiv svih oblika prijetnji zajedničkoj bezbjednosti, kao što su terorizam, organizovani kriminal i slično.

bjednosnog polja u evroatlantskoj zoni osigurali bi pouzdane i iste garancije tim zemljama, nezavisno od njihove pripadnosti vojnim savezima", bio je zaključak ruskog predsjednika tokom obraćanja poslanicima u Skupštini Srbije.

Z. Minevski

Prvi dio obavezujućeg sporazuma posvećen je osnovnim principima međudržavnih odnosa i prema zamisli Moskve bavio bi se primjenom i poštovanjem pitanja kao što su teritorijalni integritet i suverenitet država. Drugi dio je da nijedna država ni organizacija ne smije imati ekskluzivno pravo na bezbjednost. Treći dio su pravila za miroljubivo rješavanje kriza,

PARTNER 21

Vijesti Priprema za vježbu ,, MEDCEUR 2010“

Inicijalna planska konferencija za međunarodnu medicinsku vježbu ,,MEDCEUR 2010“ održana je u Budvi. Prvu od tri planske konferencije otvorio je načelnik Štaba Generalštaba Vojske Crne Gore general-major Dragan Milosavljević koji je podsjetio da je jedna od misija VCG pomoć civilnim strukturama prilikom prirodnih i vještačkih katastrofa.

Delegacija Ministarstva odbrane Danske u Crnoj Gori Delegecija Ministarstva odbrane Kraljevine Danske, koju je predvodio šef za komandno-informaci one sisteme i logistiku u Komandi danske flote kapetan fregate Per Hojgard-Jensen, boravila je u trodnevnoj posjeti Ministarstvu odbrane Crne Gore. Tom prilikom, predstavljena je Studija integrisanog nadzora akvatorija i vazdušnog prostora nad njom.

Vojska Crne Gore na prvenstvu padobranaca Vojska Crne Gore je učestvovala na ceremoniji otvaranja trećeg Prvenstva Crne Gore u padobranstvu na sportskom aerodromu "Špiro Mugoša" u Podgorici, koje su oragnizovali Vazduhoplovni savez Crne Gore i Ministarstvo odbrane. U prigodnom letačkom programu, pored ostalih, Vojska se predstavila sa pet vazduhoplova.

Pripadnici Mornarice dali krv Pripadnici Mornarice VCG učestvovali su u akciji dobrovoljnog davanja krvi koja je realizovana u prostorijama Društva dobrovoljnih davalaca krvi Luke Bar, povodom 24. novembra Dana oslobođenja Bara.

Oglas za Vest Point Ministarstvo odbrane Sjedinjenih Američkih Država u saradnji sa Ministarstvom odbrane Crne Gore raspisalo je oglas za prijem kandidata za školovanje na Vojnoj akademiji u Njujorku. Troškovi četvorogodišnjeg školovanja, smještaja, ishrane i avionskog prevoza su obezbijeđeni, a kandidat je obavezan da se nakon završetka akademije zaposli u Vojsci Crne Gore.

22 PARTNER

Susret Vučinić - Lajn Ministar odbrane Boro Vučinić primio je u oproštajnu posjetu ambasadora Velike Britanije Kevina Lajna. Ministar Vučinić izrazio je zahvalnost na dosadašnjoj izuzetno dobroj saradnji i doprinosu koji je Lajn dao jačanju sveukupnih odnosa dviju zemalja.

Ambasador Lajn je istakao da će njegova država nastaviti da podržava napore Crne Gore na putu evroatlantskih integracija.

Viceadmiral Dragan Samardžić posjetio Austriju Tom prilikom, viceadmiral Samardžić se sastao sa načelnikom Generalštaba Oružanih snaga Austrije generalom Edmundom Entaherom, nakon čega je položio vijenac u kripti neznanog junaka. Viceadmiral Samardžić je izrazio zahvalnost na pomoći koju Oružane snage Austrije pružaju Vojsci Crne Gore, naročito u pogledu pripreme i osposobljavanja planinskog bataljona. Dogovoren je nastavak saradnje, a za narednu godinu je planirana alpinistička obuka za pripadnike planinskog bataljona.

Vojna vježba u Vazduhoplovnoj bazi VCG Ambasadori članica NATO u Crnoj Gori i vojni atašei posjetili su Vazduhoplovnu bazu VCG, gdje je prikazana vojna vježba jedinice koja će biti upućena u ISAF misiju u Avganistanu, kao i pripadnika Vazduhoplovne baze.

Tom prilikom, ministar odbrane Boro Vučinić je rekao da Crna Gora očekuje pozitivnu odluku o zahtjevu za dobijanje statusa kandidata za članstvo u NATO, jer je ispunila veliki dio svojih obaveza na putu evro-atlanskih integracija. Takođe, ministar Vučinić je kazao da je Skupština Crne Gore u julu donijela odluku o upućivanju pripadnika VCG u misiju ISAF u Avganistanu, UNMIL u Liberiji i misiju EU u Somaliju i podsjetio je da se u centru za obuku u Mađarskoj nalazi kontingent crnogorskih vojnika koji će prvi biti upućen u misiju ISAF u Avganistanu.

Ministar Vučinić obišao Vazduhoplovnu bazu Tom prilikom, ministar Vučinić je kazao da Vazduhoplovna baza VCG raspolaže dobrim uslovima da se u okviru nje sagradi regionalni centar za obuku pilota helikoptera. Najavio je i da će Ministarstvo međunarodno afirmisati i projekat formiranja akro jedinice. „Postoje svega četiri akro grupe u svijetu, i razmišljamo kako stvoriti uslove, na bazi onoga što će biti osmišljeni model i koncept rada tog tima, da ga podržimo“, kazao je Vučinić.

Načelnik Generalštaba VCG Dragan Samardžić kazao je da je zadovoljan napretkom koji je Vazduhoplovna baza postigla u posljednje dvije godine u izgradnji infrastrukture i stvaranju uslova za kvalitetnu obuku pilota, kao i njihovom osposobljenošću. „Ove godine smo imali broj naleta u skladu sa NATO standardima, što se nije desilo u zadnjih dvadesetak godina. Naši piloti danas mogu stati rame uz rame sa kolegama iz razvijenih zemalja“, kazao je on.

Dnevnik vojnog posmatrača

Suđenje po zakonu rulje Početak rata u Liberiji označio je kraj razvoja države koja je bila primjer za ostale zemlje „crnog kontinenta“. Nesuđeni ekonomski gigant u ovom dijelu svijeta je tokom četrnaestogodišnjeg rata vraćen 100 godina unazad.

Dovoljno je reći da ni glavni grad, Monrovija, još nema sistem snabdijevanja električnom energijom. Doduše, ekonomski razvoj je bio praćen tipičnim pojavama za zemlje ovog regiona. Pučevi, ogromna korupcija i miješanje velikih sila tokom hladnog rata držali su ovu državu na tankom ledu sve do 1989. Tada je led pukao...

Samuel Kenon Doe, predsjednik koji je i sam došao pučem na vlast je, je pučem i skinut sa vlasti. Ali, ovaj puč je bio kapisla koja je zapalila i spržila cijelu zemlju. Doe je pred kamerama mučen i iskasapljen. Ovo je bio fantastičan primjer za sve koji su narednih godina sa bilo kakvim oružjem i sa bilo kakvim parolama uspijevali da okupe oko sebe istomišljenike i na čelu takvih frakcija postajali bogovi rata, makar i samo u svom selu. Suđenje, presuđivanje i kasapljenje pred što većim auditorijumom je postala normalna stvar. Rat je prestao oružanom intervencijom međunarodnih snaga 2003. godine. Međutim, običaji koji su uhvatili jak korijen tokom 14 godina ne mogu preko noći da se iskorijene. U tim krvavim vremenima Liberija je bila poznata kao zemlja u kojoj su i mališani od 10 godina obučavani da budu surove ubice. Svijet su obilazile fotografije djece koja su na leđima imala automat-

sku pušku, a u rukama ljudske kosti. Danas ta bivša djeca imaju porodice u državi koja ne baš i ne pruža preveliko povjerenje i sigurnost.

Policijski aparat ne funcioniše dobro. Državni zatvori su toliko „dobro“ čuvani, da je pred sam moj dolazak u misiju preko 200 zatvorenika pobjeglo iz najvećeg zatvora u zemlji, koji se inače nalazi u komšiluku naše kuće u Monroviji. Srećom, tog dana nijesmo dobili nove „ukućane“.

divljala pa je helikopterima dovučeno pojačanje iz Grinvila, neposredno po mom odlasku iz tog mjesta. Ovdje u Kakati, takođe, je bilo uličnog suđenja i to par mjeseci prije nego što sam

Narod, generalno, nema povjerenja u nijednu državnu instituciju, pa kad neko bude uhapšen zbog silovanja ili ubistva, obično ne dočeka suđenje živ. Poslije hapšenja policija ima jedan jedini zadatak - a to je da sačuva osumnjičenog od rulje koja pokušava sama da mu presudi. Ovdje je rulja sinonim za sud. Lično sam prisustvovao uviđaju kad je masa u jednom selu napala ljude koji su održavali bdijenje za pokojnikom u kapeli koja je bila, po tvrdnji seljana, sagrađena na pogrešnom mjestu. Neriješena pitanja vlasništva nad zemljom su dovoljna da se nekom razbije lobanja.

Nigerijska četa u Kakati je ekspresno reagovala, pa je pokojnik bio jedini leš tog dana.

Ipak, imao sam sreće da dosad izbjegnem masivnije izlive strasti. U mjestu Harper, rulja je upala u zatvor i presudila osumnjičenom za ritualno ubistvo. Pakistanski mehanizovani bataljon je prekasno dobio uzbunu i nije na vrijeme podržao opkoljene policajce. Transporteri koji su raspoređeni po cijelom mjestu nijesu bili dovoljni da umire masu koja je još

došao. Policija je jedva sačuvala čovjeka, optuženog za silovanje koji je već bio svučen do gole kože - poslije batinjanja prelazni korak do susreta sa mačetom. Izbori koji se bliže bude u ljudima nadu da će zemlja nastaviti da se oporavlja. Sa druge strane, bude i strah. Predizborni skupovi su idealna prilika da se masa okupljena na tim mjestima pretvori u razuzdanu rulju, željnu svoje „pravde“.

Branko Đurđić, Kakata, UNMIL

PARTNER 23

Tema

Godišnjica pada Berlinskog zida Vatromet koji je kasno u ponedjeljak osvijetlio tmurno nebo nad Berlinom, simbolično obaranje džinovskih domina i veliki koncert označili su kraj svečanosti kojima je obiljeleženo rušenje Berlinskog zida, prije dvadeset godina.

Festivalu slobode prisustvovali su, pored nekoliko desetina hiljada ljudi, i brojni državnici, gosti Angele Merkel, njemačkog kancelara koja je odrasla u istočnoj Njemačkoj.

Na današnji dan prije 20 godina, kazala je Angela Merkel, srušen je zid i otvorena je

rekao je predsjednik Rusije.

U video poruci kojom se obratio okupljenima ispred Brandenburške kapije, američki predsjednik Barak Obama naglasio je da nema jasnijeg odbacivanja tiranije i snažnije afirmacije slobode od rušenja zida: ,,Ovaj dan pripada onima koji, uprkos cinizmu, sumnjama i represiji, vjeruju da zidovi zaista mogu da padnu. Nemojmo nikad da zaboravimo 9. novembar 1989, ni žrtve koje su ga učinile mogućim. Sačuvajmo neraskidivo transatlantsko prijateljstvo i baklju slobode koja obasjava sve one koji žive u tami tiranije i nadaju se svjetlijem danu".

Nakon što su lideri održali govore, Ber-

kapija slobode. Istorijski događaji od prije dvadeset godina su prema njenim riječima pokazali da je svijet u stanju da se uhvati u koštac sa novim izazovima, od siromaštva do klimatskih promjena. ,,Granice koje su dijelile jedan narod i jedan kontinent postale su porozne - bio je to jedan od najsrećnijih dana mog života“, rekla je Angela Merkel.

Ruski predsjednik Dmitrij Medvedev podsjetio je da Berlinski zid nije dijelio samo jednu zemlju, nego i cijelu Evropu. ,,Uloga tadašnjeg Sovjetskog Saveza u procesu mirnog ujedinjenja Njemačke, bila je zaista odlučujuća. Ti dogadjaji donijeli su Evropi slobodu i napredak i bili su sudbinska prekretnica za cijeli svijet",

24 PARTNER

linci su oborili lanac velikih domina koje su bile postavljene duž linije na kojoj se nekada nalazio zid.

Cjelodnevna svečanost Centralne manifestacije povodom obilježavanja ove godišnjice su počele vjerskom službom u crkvi Gejtcemane (Gethsemane) u istočnom dijelu Berlina, kojem je prisustvovala i njemački kancelar Angela Merkel u prisustvu velikog broja visokih stranih gostiju.

Ova crkva je izabrana za jedno od mjesta na kojima se obiljelažava godišnjica pada Berlinskog zida jer je bila među najaktivnijim centrima protesta tokom napetih mjeseci koji su prethodili otvaranju granice i rušenju zida.

Tema Početak rušenja zida i slobodnog prelaska građana iz jednog u drugi dio Berlina se smatra simboličnim početkom ujedinjenja Njemačke, pada komunističkih režima i kraja hladnog rata.

Među svjetskim liderima koji su došli u Berlin povodom centralne svečanosti povodom godišnjice pada zida su i britanski premijer Braun, francuski predsednik Nikola Sarkozi i američki državni sekretar Hilari Klinton.

da istočni dio zemlje kaska na planu ekonomskog rasta.

okupili na nekim od kontrolnih punktova.

Kako javljaju BBC-jevi izvještači iz Berlina, tokom prijepodneva kod djelova zida koji su ostavljeni kao svojevrsni spomenici u gradu, tekao je muzički program uz govore u kojima su se učesnici događaja od prije dvije decenije sjećali dramatičnih događaja 9. novembra 1989.

Žitelji istočnog dijela grada počeli su da prelaze na zapad gdje su ih, uz suze, zagrljaje i po koju flašu šampanjca dočekivali zapadni Berlinci - a neki od njih su se u programu BBC-ja sjećali tog događaja.

Grupa učenika je položila crvene ruže u rupice u ostavljenim djelovima betonskog zida, u znak sjećanja na više od 130 ljudi ubijenih pri pokušaju da preko zida pobjegnu u zapadni Berlin.

Tokom popodneva njemački kancelar Angela Merkel, bivši sovjetski lider Mihail Gorbačov i bivši lider Solidarnosti i predjsednik Poljske Leh Valensa prešli su u simboličnoj šetnji preko prvog graničnog prelaza u bivšu Istočnu Nemačku koji je otvoren 1989. godine - mosta kod ulice Bornholmer.

,,Otišao sam do zida oko ponoći. Čuo sam na vijestima šta se događa. Moj prijatelj i ja nijesmo ništa radili, samo smo posmatrali šta se dešava i ljude koji su prelazili iz istočnog dijela grada. Neki od njih su nam prišli i upitali gdje je najbliža kafana da odu da nešto popiju. Pozvali smo ih da mojim kolima odemo zajedno na pivo što smo i uradili. Dobro se sjećam kako smo se svi te noći napili", rekao je jedan od učesnika prvog prelaska u do tada zabranjeni dio Berlina.

,,Za nas je danas poseban dan, kada u Njemačkoj slavimo i kada ćemo večeras biti zajedno kod Brandenburške kapije. Ovo nije dan koji slave samo Njemci, već dan proslave u cijeloj Evropi, posvećen svima koji imaju više slobode - od Rusije do mnogih djelova svijeta. Zato kažemo 'hvala' mnogim ljudima koji su nam pomogli na putu do ovde. Mnogo vam hvala", poručila je Angela Merkel u govoru koji je održala kod mosta Bornholmer. ,,Srećna sam što mogu da pozdravim američkog državnog sekretara Hilari Klinton. Dobrodošli, povodom ovako velikog dana u Njemačkoj koji ćemo proslaviti zajedno sa Evropom i sa mnogim zemljama svijeta, posebno sa SAD", rekla je Angela Merkel.

Angela Merkel je odrasla u Istočnoj Njemačkoj i bila je među dvadeset hiljada ljudi koji su prešli most kod ulice Bornholmer tokom istorijske noći u Berlinu prije dvije decenije.

Kraj granične kontrole

Od ranog jutra, na ulicama Berlina su bivši i današnji politički lideri kao i desetine hiljada stanovnika glavnog grada Njemačke i turista.

Nakon mjeseci promjena koje su zahvatile istočnu Evropu i demonstracija održanih u Njemačkoj, 9. novembra 1989. godine, politbiro istočnonemačkih komunističkih vlasti ukinuo je granične kontrole prema zapadu uključujući i privatne prelaske u zapadni deo Berlina.

Kancelar Angela Merkel je rekla u govoru na svečanosti kraj Brandenburške kapije da njemačko jedinstvo još nije potpuno i

Iako odluka o ukidanju nije trebalo da stupi na snagu istog časa, stanovnici oba dijela Berlina spontano su se iste večeri

Lideri i građani na ulicama

Različiti pogledi na promjene No ima i onih koji smatraju da pad Berlinskog zida nije bio toliko dobra stvar, prije svega za razvoj zapadnog Berlina: ,,Sa ekonomske tačke gledišta, pad zida nije tako dobar, ali je svakako dobar za građane i za porodice koje su se nakon toga ponovo našle na okupu“.

Nakon ujedinjenja Njemačke 1990. godine sav novac je usmjeren na razvoj istočnog dijela zemlje i istočnog Berlina. ,,Mi sa zapada smo tako ostali uskraćeni" rekao je jedan stanovnik Berlina u programu BBC-ja.

Preuzeto sa sajta BBC SERBIAN.com

PARTNER 25

Feljton

Granice Crne Gore u prošlosti Granice državne teritorije današnje Crne Gore formalno su utvrđene Ustavom Narodne Republike Crne Gore od 31. decembra 1946. godine, u okviru Federativne Narodne Republike Jugoslavije. Prema tumačenju profesora ustavnog prava, akademika dr Mijata Šukovića, u izvještaju Badinterove komisije, početkom 90-tih godina prošlog vijeka, u vrijeme raspada bivše Jugoslavije, konstatovan je državni karakter granica između republika-članica ondašnje šestočlane jugoslovenske federacije, pa i državnih granica Crne Gore.

jasno označenu državnu teritoriju. Uvijek je Crna Gora na svim evropskim kartama predstavljana kao posebna državna teritorija. U prošlosti, Crna Gora se graničila sa raznim državama, sa Raškom, Bosnom, Hrvatskom, Mletačkom Republikom, Francuskom, Turskom, Austro-Ugarskom.

Crna Gora je u istoriji imala dva perioda

jem vremenu Crna Gora je imala poslije balkanskih ratova. Relativno veliku teritoriju Crna Gora je imala i u vrijeme kraljevske Jugoslavije, ali ne pod državnim imenom, već kao Zetska banovina. U tom periodu ranija državna teritorija Crne Gore bila je dio teritorije Zetske banovine. Tada je Crna Gora bila izbrisana i kao država i kao entitet. Crna

Formalno-pravno, Crna Gora je državnu granicu sa Srbijom imala još od 30. oktobra 1913. godine, kada su dvije, i tada nezavisne države, postigle Sporazum o srpsko-crnogorskoj granici, koji su kasnije ratifikovali parlamenti obje države. Sa Italijom i Albanijom, takođe, Crna Gora je utvrdila državne granice još dok je prvi put bila nezavisna država.

Crnogorske granice su se, pak, mijenjale kroz istoriju. Tim pitanjem se posebno bavio univerzitetski profesor dr Mihailo Burić, autor „Geografsko-istorijskog atlasa Crne Gore“. U atlasu su prikazane promjene državnih granica Crne Gore kroz vijekove. Burić je utvrdio da se Crna Gora, kao država, nalazila na prvim kartama Evrope, koje su, na italijanskom jeziku, bile štampane 1500. godine. Crna Gora je na tim kartama bila označena kao Monte Negro. Desetak godina kasnije, takođe, na jednoj karti Evrope, granice Crne Gore su bile jasno ucrtane. I Duklja, kao državna prethodnica Crne Gore, imala je svoju

26 PARTNER

Mapa jugoistočne Evrope poslije Berlinskog kongresa 1878. godine Izvor: "Istorijski atlas" - Robert H. Labberton, E. Elaxton and Co., 1884.

najveće teritorijalne ekspanzije, u vrijeme dukljanske države, kada je njena državna teritorija bila znatno veća od sadašnje, i nakon 1500. godine, širenjem teritorije podlovćenske Crne Gore. Veća proširenja su bila poslije bitke na Krusima i Martinićima, krajem 18. vijeka i nakon Berlinskog kongresa, 1878. godine. Najveći teritorijalni opseg u novi-

Gora je, kao država, ponovo obnovljena na osnovama tekovina Narodno-oslobodilačke borbe protiv nacizma i monarhističkog državnog i društvenog uređenja Kraljevine Jugoslavije. Državna teritorija Crne Gore danas obuhvata 13.812 kvadratnih kilometara. Njene državne granice duge su 614 kilometara.

I. Despotović