หุ่นละครเล็ก ถือกำ�เนิด เมื่อปี พ.ศ. ๒๔๔๔ ในสมัยรัชกาล ๔ พระบาทสมเด็จพระจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว โดย ครูแกร ศัพทวนิช เป็นผู้ ให้กำ�เนิด ครูแกรเริ่มฝึกหัดวิชานาฏศิลป์โขน ตั้งแต่อายุ ๙ ปี ด้วยพรสวรรค์ทางนาฏศิลป์ เมื่ออายุเพียง ๒๐ ปี ก็สามารถจัดตั้งคณะละครของตนเอง โดยตระเวน ไปแสดงตามที่ต่างๆ จนเมื่อสูงอายุขึ้นครูเเกรจึง เริ่มคิดสร้างหุ่นรูปร่างอย่างคน แต่งตัวเป็นละครขึ้น ชุดหนึ่งเเละ ได้ออกแสดงให้เยาวชนและประชาชน ทั่วไปได้ชมกันทั่ว โดยได้แบบอย่างมาจากหุ่นจีน ในวังกรมพระราชวังบวรวิไชยชาญ ซึ่งในขณะนั้น ยังไม่มีชื่อเรียก ต่อมากรมหลวงนครไชยศรีสุรเดช ได้ทรงตั้งชื่อให้ว่า “หุ่นละครเล็ก”
HISTORY
โขน เป็นวัฒนธรรมร่วมกัน ในเอเชียตะวันออกเฉียงใต้ ถ่�ยเทกันไปม�ตั่งเเต่อดีต จนถึง�จจุบัน
เป็นก�รร่�ยรำ�โดยใช้สรีระของมนุษย์ จะใช้ตั้งเเต่ ๑ คนขึ้นไป เพียงเเค่คนเดียวก็เเสดงได้
หุ่นละครเล็กจะต้องใช้หุ่น ๑ ตัว ต่อผู้เชิ่ดถึง ๓ คนถึงจะเเสดงได้ กระบวนก�รร่�ยรำ� รวมทั้งวิธีนำ�เสนอ ได้พื้นฐ�นม�จ�จ�กโขน
HISTORY
STRUCTURE
MECHANISM
รอกหัว
โครงสร้าง ลำ�ตัวของหุ่น
รอกมือ
เหล็กก้านร่ม เเละด้ายดำ�
โครงสร้าง ส่วนช่วงขา
ด้ามรอก เเละลูกรอก
STRUCTURE
กลไกของข้อมือหุ่น จะหมุ่นตามลุกลอก ที่บังคับ
ด้ายดำ�เป็นส่วน ขับเคลื่อนกลไก
หมุ่นลูกลอก ขึ้นลงเพื่อบังคับ ส่วนของข้อมือ
ด้ายดำ�
ลูกรอก
ลูกรอก
MECHANISM
ขวาเงย
ซ้ายก้มหัว
ส่วนบังคับ รอกหัวหลัก ส่วนบังคับ รอกหัวด้าน ขวา
ส่วนบังคับ รอกหัวด้าน ซ้าย
ข้อต่อจะใช้ การเย็บตาย
ใข้การยกขึ้นหรือลง ในการบังคับส่วนขา ไปจนถึงเท้า
ส่วนขาไปจนถึง เท้าหุ่น
MECHANISM
DESIGN
PROCESS
โครงสร้าง
โครงสร้างเเละห่อหุ้ม
ห่อหุ้ม
เครื่องประดับ
DESIGN
PROCESS
FONT
DESIGN
ลูกรอก เเละด้ายดำ�
รอกข้อมือ
รอกหัว
ด้ามรอก
กระบวนการออกเเบบตัวอักษร โดยใช้ข้อต่อส่วนๆต่างๆของหุ่น นำ�มาประกอบรวมกันเพื่อสร้าง ตัวอักษร
ข้อต่อ
เหล็กดัด
PROCESS
DESIGN
โครงสร้างของตัวอักษรที่ได้มาจาก โครงสร้างเเละกลไกของหุ่นตัวละเล็ก นำ�มาสร้างตัวอักษร
PROCESS
DESIGN
FONT
DESIGN
FONT
DESIGN
โครงสร้�ง
โครงสร้�งเเละห่อหุ้ม
ห่อหุ้ม
PROCESS
DESIGN
โครงสร้าง
โครงสร้างเเละห่อหุ้ม
ห่อหุ้ม
PROCESS
DESIGN
FONT
DESIGN
FONT
เครื ่ อ งประดั บ
ตั ว ลิ ง
เครื ่ อ งประดั บ
ตั ว นาง
DESIGN
ลายประจำ�ยาม
ลายแม่ลายดาว
เม็ดมะยม
PROCESS
DESIGN
บัวหลวง
ลายพุ่มข้าวบิณฑ์
ลายประจำ�ยาม
ลวดลายที่ถอดมา จากชุดหุ่น
PROCESS
DESIGN
FONT
DESIGN
FONT
ปลายส่วนหัวเชิด ตัวอักษร
ปลายส่วนหัวเชิด ตัวอักษร
ปล ตัวอ
ปลายส่วนหน้า ปลายส่วนล่าง ตัวอักษร
ปลายส่วนท้า ตัวอักษร
ลายส่วนหัว อักษร
DESIGN
เส้นเชิงของตัวอักษร
ปลายส่วนบน ตัวอักษร
าย
PROCESS
THAI CHARACTERS
THAI VOWEL
THAI CHARACTERS
THAI VOWEL
THAI CHARACTERS
THAI VOWEL
FONT
DESIGN