Ud 10 11 axentes xeolóxicos externos

Page 1

AXENTES XEOLÓXICOS EXTERNOS UNIDADES 10 E 11


Axentes xeolóxicos externos O vento, os ríos, a augas subterráneas , os glaciares ou as ondas son os axentes xeolóxicos externos e actúan grazas á enerxía do Sol. O Sol quenta a auga do mar e as masas de aire, e dá lugar ás borrascas e aos anticiclóns, que, a súa vez, provocan os ventos e as precipitacións.


1. A ACCIÓN XEOLÓXICA DAS AUGAS SUPERFICIAIS Cando chove, a auga circula libremente sobre a superficie terrestre en forma de regueiros formando augas de arroiada ou augas salvaxes. Cando estas augas salvaxes se agrupan nun cauce fixo dan lugar a un torrente, que pode desembocar noutro, aumentando progresivamente o caudal hasta formar augas de corrente continua, cuxo caudal pode variar ao longo do ano, orixinando así, un río. As augas superficiais inflúen enormemente na configuración do relevo.


• ACCIÓN XEOLÓXICA DOS TORRENTES: Os torrentes circulan polas ladeiras das montañas, que teñen unha gran pendente, logo a auga circula a gran velocidade e é capaz de erosionar o terreno arrincando fragmentos de rocha e de transportalos ao longo do cauce. • ACCIÓN XEOLÓXICA DOS RÍOS: As augas dos ríos levan a cabo tres acciones diferentes: - Erosión fluvial. Os ríos disolven as rochas que forman o cauce e as orillas, arrincan os materiais do leito do río e afondan o seu cauce, e ademáis, os fragmentos arrastrados pola auga chocan cas rochas que forman as paredes do cauce, arricándolles trozos. - Transporte fluvial. Os materiais erosionados incorpóranse á masa de auga e son transportados desde lugares elevados hacia outros máis baixos. Unha parte destes materiais van disoltos na auga, as partículas sólidas de menor tamaño (arxilas e area fina) son transportadas en suspensión e as de maior tamaño son arrastradas polo fondo. - Sedimentación fluvial. Cando disminúe a pendente, o río perde velocidade e disminúe a súa capacidade de transporte, polo que se depositan os materiais sólidos que transporta sobre o fondo. Estes materiais colócanse no cauce do río según o su tamaño: primeiro sedimentan os materiais máis grosos e despois os de menor tamaño. As substancias disoltas serán transportadas a maior distancia.


MODELADO DAS AUGAS SUPERFICIAIS As aguas de escorredura superficial son os axentes predominantes no modelado do terreno en latitudes medias de clima temperado. • FORMAS CARACTERÍSTICAS DE LAS AGUAS DE ARROIADA - Forma profundos sucos nas ladeIras das montañas, podendo orixinar barrancos se continúa a erosión. - Cando as rochas son pouco resistentes, as aguas de arroiada arrastran grandes cantidades de material, formándose terreos acarcavados ou bad-lands. - Cando as augas de arroiada actúan sobre rochas blandas (arxilas ou areas) que están protexidas por outras máus resistentes á erosión (calizas), orixínanse chemineas de fadas. • FORMAS CARACTERÍSTICAS DE LOS TORRENTES Os sedimentos transportados por un torrente deposítanse en zonas nas que a pendente disminúe, dispóndose en forma de abanico, polo que se chama abanico fluvial. • FORMAS CARACTERÍSTICAS DOS RÍOS Os ríos orixinan distintas formas ao longo de seu percorrido que poden identificarse con facilidade. - En zonas montañosas do tramo alto, as augas discorren a gran velocidade e con gran turbulencia, e tenden a profundizar o cauce orixinando un perfil transversal en forma de V. Xorden fervenzas cando hai cambios bruscos no relevo.


- No tramo medio do río a erosión repártese entre o fondo e as marxes, co que o val ensánchase e fórmase un perfil trasversal en artesa. Orixínase unha chaira de inundación ocupada en casi toda a súa extensión polas augas en periodos de crecida. - No tramo baixo, o río pode erosionar a súa propia chaira de inundación profundizando o cauce sobre os materiais antes sedimentados. Xorden superficies escalonadas chamadas terrazas fluviais. Os deltas fórmanse debido a depósitos na desembocadura dun río por acumulación dos materiais transportados por el.


2. A ACCIÓN XEOLÓXICA DAS AUGAS SUBTERRÁNEAS Parte das augas que precipitan nos continentes infíltranse no solo e chegan a distintas profundidades, formando as augas subterráneas. As augas subterráneas disolven as rochas calizas e as evaporíticas, dando lugar ao relevo kárstico. A auga infíltrase entre as fendas da rocha, que se van ensanchando por disolución, formando condutos verticais e cavidades chamadas covas e galerías polas que circula a auga. Nas covas xéranse depósitos de carbonato cálcico que forman estalactitas (crecen desde el techo), estalagmitas (crecen desde el suelo) e columnas (cuando se unen una estalactita y una estalagmita).


ACUÍFEROS, RESERVAS DE AUGA SUBTERRÁNEA Os acuíferos son reservorios de auga subterránea que se forman cando a auga de precipitación infíltrase no terreo e rechea todos os ocos existentes nos materiais rochosos. Para que a auga circule sobre o subsolo, ademáis de ser necesaria a existencia de poros, estes deben estar comunicados entre sí. Esta propiedade chámase permeabilidade. Nun acuífero diferéncianse dúas zonas: • Zona de aireación. Ocupa a parte superior do terreno. É a zona atravesada pola auga de infiltración que adoita desplazarse en sentido vertical. Parte dos poros están ocupados por aire. • Zona de saturación. A auga empapa totalmente o terreo, ocupando todos os ocos. O movemento da auga é vertical ou horizontal. O límite superior desta zona denomínase nivel freático. Se o terreo corta o nivel freático orixínase un humedal.


EXPLOTACIÓN DAS AUGAS SUBTERRÁNEAS As augas subterráneas pódense explotar mediante pozos. O esencial na explotación dun acuífero é que a cantidade de auga extraída sexa sempre menor que a cantidade de auga de precipitación que se infiltra e que o enche, é dicir, a recarga natural. Se esto non sucede prodúcese unha sobreexplotación do acuífero, co que o nivel freático descende e poden desaparecer humedais, e con eles as especies de seres vivos que habitan neles.


3. OS GLACIARES Un glaciar é unha masa de xeo que se desplaza lentamente pola superficie terrestre. Para que se forme é necesario que haxa abundantes precipitacións en forma de neve e que a Tª sexa o suficientemente baixa como para que a neve se acumule e se compacte polo peso das novas capas, formándose xeo. • Glaciares de casquete ou polares. Son grandes masas de xeo, planas, típicas de zonas polares continentais, como Groenlandia e a Antártida. • Glaciares de montaña. O xeo flúe polo val en forma de linguas. A zona máis alta, onde se acumula o xeo, é o circo glaciar. A zona pola que o xeo desciende polo val é a lingua glaciar. Na zona terminal o xeo fúndese e se depositan os materiais que transporta.

ACCIÓN XEOLÓXICA DO XEO O xeo, ao fluir, arrinca rochas do fondo e das marxes. Algúns destes fragmentos son transportados incluídos na masa de xeo, algúns sen deformarse e outros sufrindo unha intensa fricción. O aspecto típico do glaciar é o perfil transversal en forma de U.


4. ACCIÓN GEOLÓGICA DEL VIENTO. EL MODELADO EÓLICO

La dinámica eólica va a determinar las diferentes formas erosivas y sedimentarias. • Erosión. El aire levanta las partículas sueltas del suelo y las traslada a otro lugar. Este proceso se llama deflación. Las partículas levantadas por deflación chocan con las rocas, desgastándolas. Este mecanismo se denomina abrasión eólica. • Transporte. La capacidad de transporte del viento depende de su velocidad y del tamaño de las partículas. • Sedimentación. Cuando disminuye la velocidad, el viento pierde capacidad de transporte y los materiales sedimentan. Primero se depositan los de mayor tamaño y progresivamente los de menor tamaño.

FORMAS EÓLICAS PREDOMINANTES - Pavimento desértico. Se acumulan bloques de roca distribuidos de forma caótica. Esta formación es característica del desierto rocoso o reg. - Dunas. Son acumulaciones de arena trasladadas por el viento. Son formas móviles y adoptan diferentes formas y tamaños.


5. LA ACCIÓN DEL MAR 1. Las olas. Son movimientos ondulatorios del agua debidos a la acción del viento sobre la superficie del mar. 2. Mareas. Son movimientos de oscilación vertical del nivel del mar originados por la fuerza de atracción entre el Sol y la Luna sobre la Tierra. Ocurren periódicamente deformando la masa de agua, haciéndola ascender y descender. 3. Corrientes. Son desplazamientos de grandes volúmenes de agua dentro del océano. Se deben a la existencia de masas de agua de diferente densidad a causa de su salinidad y Tª.

EL MAR COMO AGENTE GEOLÓGICO Las olas son las principales responsables de la acción erosiva del mar, tanto por su propio impacto, como por el impacto ocasionado por los materiales que arrastra. Los materiales en el mar se transportan gracias a las corrientes marinas. La sedimentación se produce en lugares muy diferentes. La más visible es la zona del litoral, dando lugar a las playas. La mayor parte de los sedimentos se depositan en la zona sumergida, tanto en la plataforma continental como en la llanura abisal.


EL MODELADO LITORAL 1. Formas erosivas. • Acantilados. Son saltos rocosos en el litoral, cuyo límite con el océano es vertical. • Cabos. Son entrantes de tierra en el mar cuya presencia se debe a la presencia de rocas muy resistentes a la erosión. En zonas próximas que no tienen estas rocas se forman bahías. • Islote costero. Un cabo, con el tiempo, puede quedar aislado de tierra firme, originando este tipo de estructura. 2. Formas de sedimentación. • Playas. Son sedimentos de arenas o gravas que ocupan las dos franjas costeras. • Tómbolo. Cuando un islote costero queda unido al continente por un cordón arenoso. • Barras laterales. Son depósitos de arena dispuestos paralelamente a la línea de la costa y formados por las corrientes de deriva. • Albuferas. Son lagunas costeras poco profundas comunicadas con el mar a través de una barra lateral. • Delta. Acumulación de sedimentos de los ríos aportados al mar.


6. LA ACCIÓN GEOLÓGICA DE LOS SERES VIVOS 1. LÍQUENES. Segregan ácidos que permiten su fijación al sustrato rocoso y actúan sobre las rocas desnudas. Empiezan su alteración química y permiten que otros organismos pueden colonizarlas. 2. PLANTAS SUPERIORES. Gracias a las raíces excavan el suelo en busca del agua que necesitan para realizar la fotosíntesis. Algunas de estas raíces pueden fracturar las rocas. 3. ANIMALES INVERTEBRADOS. Gusanos e insectos airean el suelo y permiten la entrada de agua y aire, que reaccionan químicamente con la roca, transformándola. 4. ANIMALES. Ejercen una meteorización mecánica mediante la excavación o con la construcción de nidos y madrigueras. 5. ACCIÓN GEOLÓGICA CONSTRUCTIVA. Los arrecifes coralinos son estructuras calcáreas formadas por pólipos agrupados en colonias, que habitan los mares tropicales, en aguas poco profundas. El ejemplo más representativo es la Gran Barrera de Arrecifes australianos, que mide unos 2300 km frente a la costa noreste de Australia.


LA MODIFICACIÓN DEL RELIEVE POR EL SER HUMANO La gran capacidad tecnológica de la sociedad actual permite al ser humano hacer grandes transformaciones del relieve. Las actividades humanas que más inciden en la modificación del relieve son: -Deforestación. Al desaparecer la vegetación de la superficie del terreno se aceleran procesos erosivos y de desgaste del relieve, facilitando la acción de las aguas de arroyada. -Urbanización. Supone que la morfología del terreno se altere de forma irreversible. -La construcción de vías de comunicación. Las carreteras o ferrocarriles han aumentado mucho en los últimos años, modificando drásticamente el paisaje. -Puertos. Se localizan en la línea de costa y modifican la dinámica litoral natural, produciendo cambios en los movimientos de las aguas marinas. Se alteran los depósitos naturales de sedimentos en playas y es necesario construir nuevas infraestructuras que permitan contener la arena. -Presas y embalses. Se destinan al abastecimiento de agua, lo que requiere su almacenamiento previo en estos embalses. También se emplean para aprovechar el salto de agua de la presa y producir electricidad. Las presas modifican el cauce natural de los ríos y alteran su dinámica, pues impiden el flujo natural del agua. Además se altera el transporte de los sedimentos que deberían llegar hasta el tramo final del río, ya que se depositan en la cuenca del embalse.



Desxeo glaciar




Delta do Ebro



Turn static files into dynamic content formats.

Create a flipbook
Issuu converts static files into: digital portfolios, online yearbooks, online catalogs, digital photo albums and more. Sign up and create your flipbook.