Ang Kalipay sa Pagka-Katoliko (Atong Pagtuo ug mga Tinuho-an) Translated by: Leo Lou Arche Zita Arche Sr. Theresita de Lara, FSP
PHILIPPINES
ANG KALIPAY SA PAGKA-KATOLIKO (Atong Pagtuo ug mga Tinuho-an) Translated in Cebuano by: Leo Lou Arche Zita Arche Sr. Theresita de Lara, FSP Original English Title: Our Joy in Being Catholic Biblical Texts used in this work are taken from “The New American Bible.” Copyright © 1991, 1986, 1970 Confraternity of Christian Doctrine, Washington, D.C. 20017, USA. Cf. “The African Bible” © Paulines Publications Africa, Nairobi 1999.
Published and distributed by Paulines Publishing House Daughters of St. Paul 2650 F. B. Harrison Street 1300 Pasay City, Philippines E-mail: edpph@paulines.ph Website: www.paulines.ph Cover design: Ann Marie Nemenzo, FSP Inside illustrations: Rexie San Luis All rights reserved. No part of this book may be reproduced or transmitted in any form or by any means, electronic or mechanical, including photocopying, recording, or by any information storage and retrieval system without permission in writing from the publisher. 1st Printing 2016 ISBN 978-971-590-799-6
at the service of the Gospel and culture
ANG SULOD Malipayon Kita nga Sakop Kita sa Katolikong Pamilya nga Lukop sa Tibuok Kalibotan 1. Mitoo Kita sa Usa, Balaan, Katoliko ug Apostolikong Simbahan 2. Kitang mga Katoliko Nagadawat sa Santo Papa sa Roma Isip Sumusunod ni Pedro Apostol ug Pangulo sa Atong Kinatibuk-ang Pamilya 3. Kitang mga Katoliko Nagatoo nga ang mga Obispo Manununod sa mga Apostoles Kitang mga Katoliko Nakapalambo ug Daghang mga Kagawian nga Naghatag Kanatog Nindut nga mga Kasinatian sa Atong Simbahan 4. Kitang mga Katoliko Naghigugma sa Krusipiho ni Jesus ug sa mga Rebulto sa Atong mga Santos 5. Sa Biernes Santo Gisimba Nato ang Krus ni Jesus Ubag Dakong Pasalamat ug Pagmahal 6. Ang 14 ka Istasyon sa Krus Karaan nang Tulumanon sa mga Katoliko 7. Ang Tabernakulo ug ang Suga sa Sangtuario sa Atong mga Simbahan maoy Magpahinumdum Kanato nga si Jesus Uban Kanato Hangtod sa Kahangturan 8. Ang Bendisyon sa Santisimo sa Simbahang Katoliko Makatabang Kanato sa Pagsimba sa Atong Ginoong Jesucristo ug Pinaagi Niini Makadawat Kita ug Grasya 9. Kitang mga Katoliko Anad nga Magbendisyon sa Atong Kaugalingon ug sa Ubang Tawo Ginamit ang Sagradong Tubig 10. Ang Insenso Makadugang ug Kasadya sa Atong mga Seremonyas sa Simbahan 11. Sa Atong Pagpanguros Kitang mga Katoliko Nagpahayg sa Publiko nga Gihigugma Nato si Jesus ug Gibutang Nato ang Atong Kaugalingon sa Iyang Panalipud Kitang mga Katoliko Nagmahal sa Atong Inahan nga si Maria 12. Diha sa Krus Diin Siya Gilansang, si Jesus Naghatag Kanato sa Mahal nga Birhen Maria nga Mahimong Atong Inahan
1 2 5 17
19 20 24 26 29 32 34 36 38 41 47
13. Kitang Mga Katoliko Madasigong Magtimbaya kang Maria Ginamit ang mga Pulong Gikan sa Bibliya: “Maghimaya ka Maria” “Bulahan ka.” 14. Atong Gihangyo si Maria sa Pagpangaliya Kanato Sama sa Pagpakigsandurot Niya sa mga Bisita sa Kasal sa Cana 15. Ang Rosaryo nag-asoy sa Kinabuhi ni Jesus nga Kauban ni Maria 16. Ang Orasyon sa Anghelus Makapahinumdom Kanatong mga Katoliko sa Katingalahang Hitabo nga si Jesus Nahimong Tawo sa Sabakan ni Maria 17. Si Maria ang Inahan sa Dios. Ang Anak ni Maria Hingpit nga Dios ug Hingpit nga Tawo 18. Makalilipay Kanatong mga Katoliko nga si Maria Gipanamkon nga Putli sa Sabakan sa Iyang Inahang si Ana 19. Magsadya Kitang mga Katoliko sa Pagsaka sa Langit ni Maria Lawas ug Kalag Ang Atong Katolikong Pamilya Naglangkob sa mga Buhi ug sa mga Minatay 20. Ang mga Santos sa Langit ang Atong mga “Katigulangan” sa Pagtoo 21. Nganong Gihandum Nato ang mga Nangamatay 22. Kitang mga Katoliko Nagatoo sa “Kaambitan sa mga Santos” Ang mga Anghel sa Dios Nanalipod Kanato Batok sa mga Dautang Espiritu 23. Kitang mga Katoliko Misalig sa Pagpanalipod sa Atong mga Anghel nga Magbalantay Kitang mga Katoliko Mitoo sa Bibliya ug sa Tradisyon (Pagtulun-ang Kabilin) 24. Giunsa Pagkahimugso sa Bibliya Gikan sa Usa ka Buhing Tradisyon 25. Kitang mga Katoliko Nagatuo nga ang Bibliya ang Linamdagang Pulong sa Dios 26. Giunsa Natong mga Katoliko Paggamit ang Bibliya sa Simbahan ug sa Panimalay Kitang mga Katoliko Mitoo sa Sakramento sa Pagkapari ug sa Pagkapari sa Tanang Matuohon 27. Ang Sakramento sa Pagkapari Usa ka Gasa Gikan sa Dios ug Dili Usa ka Pagpili sa mga Matuohon 28. Ang Pagkapari sa Tanang Matuohon Nahimo na ni Maria Ubos sa Krus Ang Pagsaulog sa Eukaristiya ang Kasingkasing sa Atong Katolikong Pamilya 29. Sa Eukaristiya Atong Gisaulog Pagbalik ang Misteryo Paskal ni Cristo
43 44 45 52 54 55 57 59 60 62 65 67 68 71 72 75 78 83 84 86 89 90
30. 31. 32. 33. 34. 35.
Ang Eukaristiya Mao si Jesus nga Buhi nga Anaa Uban Kanato Ang Eukaristiya Mao ang Sakripisyo ni Jesus sa Krus Ang Eukaristiya Maoy Sakripisyo sa Tibuok Katilingban sa Simbahan Ang Eukaristiya ang Pangilin sa Kahiusahan (Ang Kasakit sa Pagkabahin-bahin sa Talad-Kan-anan sa Ginoo) Ang Eukaristiya Pangilin sa Pagpasalamat Ang Eukaristiya ang Kumbira sa Kasal sa Nating Karnero
Pinaagi sa Pito ka Sakramento Giubanan Kita ni Cristo sa Tanang Yugto sa Atong Kinabuti 36. Ang Pito ka Sakramento 37. Pinaagi sa Sakramento sa Penitensya Gisaulog Nato ang Pasaylo sa Dios sa Atong Pamilyang Katoliko 38. Pinaagi sa Sakramento sa Kaminyoon Gipakita Nato ang Matinud-anong Gugma sa Dios sa Atong Pamilyang Katoliko Mga Babaye ug mga Lalaki nga Mipili sa Kinabuhing Konsagrado 39. Ang mga Madre, mga Monghe ug mga Laykong Konsagrado Dakong Bahandi sa Atong Katolikong Pamilya Ang Semana Santa ang Labing Halangdong Pangilin sa Tibuok Pamilyang Katoliko 40. Daklit nga Pagsubay sa Semana Santa 41. Ang Pagkabanhaw ang Kinadak-ang Pangilin sa Kinatibuk-ang Pamilyang Katoliko ug Patilaw sa Way Katapusang Pangilin sa Langit. Pakapin sa Basahon 42. Ang Lima ka Sugo sa Simbahan 43. Ang mga kabos ug ang Simbahang Katoliko 44. Aborsyon ug ang Simbahang Katoliko 45. Ang Diborsyo ug ang Pagpangasawag Daghan Wala Itugot sa Simbahang Katoliko 46. Atong Katolikong Panlantaw Mahitungod sa mga Buhat sa Pakighilawas (Pakighilawas nga Gugma) nga Kabahin sa Nindut nga Kalibutan sa Gugma 47. Ang Pagtulun-an sa Simbahang Katoliko Mahitungod sa Paghilawas nga Kalihokan 48. Ang Laki-sa-Laki ug Baye-sa-Bayeng Binuhatan 49. Ang atong Pamilyang Katoliko Gitawag sa Padayong Pagbag-o sa Panaw sa Gugma
91 94 98 101 106 110 113 114 117 121 123 124 127 128 133 136 137 140 142 144 146 148 149
K
itang mga Katoliko Nakapalambo ug Daghang mga Kagawian nga Naghatag Kanatog Nindut nga mga Kasinatian sa Atong Simbahan
4
Kitang mga Katoliko Naghigugma sa Krusipiho ni Jesus ug sa mga Rebulto sa Atong mga Santos Sa pagsulod nato sa atong simbahan, makita dayon nato ang dakong krusipiho ni Jesus ug ang mga rebulto sa pipila ka mga santos. Bisan sa atong mga panimalay kitang mga Katoliko hilig magsab-ong og krusipiho ug magpapilit sa bungbong ug mga larawan ni Jesus, sa Mahal nga Birheng Maria, ug sa mga santos nga atong gidebosyonan. May mga tawo nga nagasudya kanato “Kamong mga Katoliko nagasimba sa mga krus nga kahoy ug mga rebulto nga bato. Sa Bibliya mabasa nato nga ‘ayaw paghimog Dios-Dios alang kaninyo. Ayaw pagpabarog sa inyong yuta ug larawan o haligi o kinulit nga bato nga inyong yukbu-an’ “ (cf. Lv 26:1). Ubag pagtahud ug kalumo tubagon nato sila Kaming mga Katoliko wala gayud moyukbo sa mga kahoy o bato nga krusipiho. Ang among gisimba mao si Jesus nga buhi nga uban kanato hangtod sa kahangturan. Ang krusipiho nagpahinumdom lamang kanato kang Jesus nga namatay sa krus ug nagadasig kanato sa labaw pang paghigugma kaniya. Pananglitan, sa atong mga panimalay nagbutang kitag mga larawan sa atong mga ginikanan. Kining mga larawan nagpahinumdum kanato sa atong mga minahal ug kanila nga nagmahal kanato samtang sila buhi pa. Susama usab niana ang mga pamilyang Katoliko nga nagpakita ug mga larawan o rebulto sa mga santos o kang Jesus o sa Mahal nga Birheng Maria sa ilang panimalay o sa ilang altar alampoanan. Wala kini mangahulugan 20
nga ang mga rebolto nga hinimo sa kahoy o bato maoy atong gisimba. Ato silang giplastar tungod kay nahigugma kita kanila nga mga balaang tawo. Mga igsuon ug mga ginikanan nato sila sa pagtoo. Nganong dili man nato ipakita ang ilang mga hulagway og estatua?
Sa ato pa Kitang mga Katoliko nagasimba lamang sa nabanhawng Jesus nga anaa sa atong taliwala ug sa wala nay lain pa. Ang mga krus nga kahoy nagpahinumdom lamang kanato kang Jesus nga namatay sa krus tungod sa iyang paghigugma kanato. Ang mga krus nagtukmod kanato sa paghigugma pa gayud kang Jesus ug sa pagpas-an sa ato usab nga mga krus uban kaniya. Ang mga larawan sa mga santos magpahinumdom kanato sa atong mga igsuon sa pagtuo, sama nga ang family album nagpahinumdum kanato sa atong mga ginikanan ug mga igsuon. Kitang mga Katoliko nahigugma sa mga rebolto ug mga hulagway sa mga balaan tungod kay makatabang sila kanato sa pagsunod kang Kristo sama nila. 21
Sa ato pa, ang mga rebolto ug mga hulagway kabahin sa mga dekorasyon sa atong mga Katolikong panimalay diin kita makasinati ug pagdawat ug pag-abi-abi sa tibuok pamilya. Ang Bibliya ug mga Rebulto Sa Bibliya atong mabasa ang mga kahoy nga rebulto sa Templo sa Jerusalem ug ang puthaw nga bitin nga gipakita ni Moises sa mando sa Ginoo. Mabasa nato sa 1 Mga Hari 6:23-28 kining mosunod: “Sa sulod sa labing Balaang Dapit dunay duha ka kerubin nga gikulit sa kahoy nga olibo.” Si Haring Solomon ug ang iyang mga kaubanan wala magyukbo niining mga kinulit nga kahoy nga mga larawan apan kini nakatabang pagpahinumdom kanila sa pagka-anaa sa Dios nga gilibutan sa mga anghel. Sa samang rason kita naghimo og mga kahoy nga krus aron matabangan kita nga mabatyagan ang presensya sa Dios sa atong taliwala ug mga istatuwa sa mga santos aron madasig kita sa pagsunod kang Cristo sama nila. Mabasa nato sa basahon sa Mga Numero 21:8-9: “Ug miingon is Yahweh: “Paghimog bitin nga nagdilaab, ug ibutang sa tumoy sa tukon. Mabuhi ang hipaakan nga mosud-ong niini.” Nagbuhat si Moises og bitin nga tumbaga ug gibutang sa tumoy sa tukon. Kon may hipaakan, sud-ongon lang ang bitin nga tumbaga ug mabuhi siya.” Ang mga Israelita wala mag simba sa bitin nga tumbaga; timaan lamang kini sa saad sa Dios nga ayuhon sila. Susama niini kitang mga Katoliko gipahinumduman sa mga kahoy nga krus sa atong pagtoo kang Jesus nga ayuhon niya kita sa atong mga balatian ug gitubos niya kita sa atong mga kasal-anan.
22
Ang mga Eskultor ug mga Dibuhista sa lain-laing kultura nagpadayag sa ilang pagtoo pinaagi sa ilang mga ginama Adunay mga Aprikano nga dibuhista o eskultor nga naglarawan kang Jesus nga usa ka Aprikano; ang mga Asyano gidibuhong taga-Asya si Jesus; ug sa Europa gihimong Europanhon si Jesus. Nganong ingon ani man ni? Pinaagi niini, ang mga dibuhista nagpadayag: “Nagatoo ako nga gihigugma ni Jesus ang tanang kanasuran ug mga tribo. Siya nakighiusa kanato sa Africa, Asya ug Europa. Nakasabut siya nato; giisip niya nga siya usa nato ug ang iyang kinabuhi atua usab.” Kon gilarawan sa mga debuhista ang Mahal nga Birhen nga Aprikana o Asyana o Europanhon, sila usab nagpadayag pinaagi sa ilang ginama nga: “Si Maria inahan sa tanang kaliwatan. Sama siya kanato. Nahigugma siya kanato.”
23