Europan 15 - Warszawa. Ekosystem huty.

15

51

EUROPAN 15 • WARSZAWA

15

EKOSYSTEM HUTY STEEL PLANT ECOSYSTEM

Publikacja przygotowana na zlecenie Biura Architektury i Planowania Przestrzennego Urzędu m.st. Warszawy Publication by the Architecture & Spatial Planning Department City of Warsaw Autorzy tekstów /Authors:

Redakcja /Editorial:

Marlena Happach

Hubert Trammer

Karin Sandeck

Maciej Kaufman

Edward Koźmik

Marcin Maraszek

Monika Konrad Alessandro delli Ponti

Tłumaczenia /Translations:

Hubert Trammer

Ryszard E. L. Nawrocki

Maciej Kaufman

Maria Ryczer-Kercher Hubert Trammer i/and Maciej Kaufman

Koordynacja — ­ Biuro Architektury i Planowania Przestrzennego /Coordination — ­ Architecture & Spatial Planning Department:

Opracowanie graficzne /Graphics: Maciej Kaufman — Archigrest sp. z o.o.

Maria Zielińska Magdalena Mazurek Dariusz Bartoszewicz

Warszawa, 2020 ISBN 978-83-950916-5-0

Spis treści Marlena Happach Zmiana zaczyna się od marzeń

Table of contents 4

Marlena Happach Change Starts with Dreams

4

Karin Sandeck Warszawa — Bergische Kooperation — Selb Różne lokalizacje, wspólne strategie 8

Karin Sandeck Warsaw—Bergische Kooperation—Selb Various Locations, Common Strategies 8

Alessandro delli Ponti Zapiski z europejskich produktywnych pól walki

16

Alessandro delli Ponti Notes from Europe’s productive battlefields 16

Edward Koźmik Huta Warszawa: miastotwórczy ekosystem 19

Edward Koźmik Huta Warszawa: A Citygenic Ecosystem 19

Monika Konrad Z produkcją, ale zielone

Monika Konrad Industrial, but Green

23

23

Hubert Trammer, Maciej Kaufman Długie Tradycje Europanu 26

Hubert Trammer, Maciej Kaufman Long-lasting Europan Traditions 26

Opis zadania konkursowego — streszczenie 62

Competition Brief: Summary

62

Sądy konkursowe

The Competition Juries

67

67

Prace konkursowe

Competition Designs

I nagroda: Feedback Placemaking 70

Winner: Feedback Placemaking 70

II nagroda: NEW neighborHUT 82

Runner-Up: NEW neighborHUT 82

Wyróżnienie: Volcano 92

Special Mention: Volcano 92

Pozostałe prace konkursowe

Other entries

100

100

ZMIANA ZACZYNA SIĘ OD MARZEŃ

4

CHANGE STARTS WITH DREAMS

Zmiana zaczyna się od marzeń

Change Starts with Dreams

Marlena Happach Architekt Miasta Warszawy

Marlena Happach Warsaw City Architect

Europan to europejski konkurs dla architektów i urbanistów, którzy nie ukończyli jeszcze 40. roku życia. Jego organizatorzy szukają pomysłów na miasto, trochę marzycielskich, ale i realistycznych.

Bo każda zmiana zaczyna się od marzeń o lepszym świecie, tym blisko nas, na który mamy wpływ.

Europan is a European competition for architects and urban planners who are under forty years of age. Its organizers are on a quest to seek out ideas for the city—dreams, but realistic dreams. Each and every change starts with dreams—dreams of a better world, that which is close to us, that over which we may have influence.

Myślenie nieszablonowe, innowacyjność i kreatywność uczestników Europanu sprawiają, że realizacja wielu projektów jest utrudniona lub wręcz niemożliwa. Czy to oznacza, że należy wątpić w sens organizacji i uczestnictwa w Europanie? Nic z tych rzeczy.

Chodzi bowiem o projektową burzę mózgów, inspirację i szukanie nieoczywistych odpowiedzi na wyzwania współczesności. To co dziś wydaje się trudne, niemożliwe i właśnie marzycielskie, w przyszłości może okazać się konieczne do wprowadzenia i realizacji, by ocalić taką Ziemię jaką znamy, i miasta, wobec na przykład zmian klimatu.

Bez innowacji nie ma rozwoju. Zrównoważony rozwój miast zapewni lepszą przestrzeń do życia i pracy mieszkańcom, a to przecież w ostatecznym rozrachunku zawsze jest najważniejsze. Zmienia się podejście do planowania miast, które muszą być bardziej odporne na zmiany klimatu i koniunktury go-

The unconventional thinking, innovation, and creativity of participants in Europan mean that the actual execution of many designs is hampered or even impossible. Does that mean that the sense behind the organization of and participation in Europan should be questioned? Most certainly not! The idea is a design brainstorm, inspiration, and the pursuit of answers to contemporary challenges that are not obvious. What today seems difficult or impossible— a dream—may turn out to be a necessity that must be introduced and built in the future in order to save the Earth we know as well as cities in the face of climate change, for example.

There is no development without innovation. The sustainable development of cities guarantees better space for living and working for its inhabitants. Ultimately, this is what is of of paramount importance.

ZMIANA ZACZYNA SIĘ OD MARZEŃ

CHANGE STARTS WITH DREAMS

Huta Warszawa — widok z lotu ptaka / Warsaw Steelworks—bird’s-eye view

spodarczej. Pandemia przerwała łańcuchy dostaw, sparaliżowała zglobalizowaną gospodarkę, ukazała wszystkie jej słabości. Produkcja, zwłaszcza ta zaspokajająca podstawowe potrzeby i zapewniająca bezpieczeństwo mieszkańców, życiowe i bytowe, także zdrowotne, musi odbywać się bliżej. Nie można całej gospodarki miasta opierać tylko na usługach czy turystyce. Pandemia zmieni też zapewne podejście do planowania bezpiecznych przestrzeni publicznych i nowych osiedli, w których podstawowe usługi i zieleń powinny znaleźć się na odległość krótkiego spaceru.

Doświadczenie zarazy, która ogarnęła cały świat, ukazało z całą ostrością jak ważne i aktualne okazały się dwie ostatnie edycje Europanu z ideą „miast produktywnych” (Productive cities). Do przedostatniej, 14. edycji konkursu zgłosiliśmy obszar Ulrychowa – niezagospodarowany teren dawnej fabryki domów położony na granicy dwóch dzielnic: Woli i Bemowa.

Idee laureatów konkursu stały się częścią szczegółowej koncepcji Warszawskiej Dzielnicy Społecznej, gdzie można by żyć, mieszkać, pracować, robić zakupy. Takie miasto byłoby idealne na czas pandemii i „lockdownu” – wszędzie blisko, wszystko na miejscu, przychodnia zdrowia też.

The approach to planning cities is changing. Cities must now be more resistant to climate change and economic vacillations. The pandemic has cut supply chains, paralyzed the global economy, and pointed out all its weaknesses. Production, especially that satisfying basic needs and guaranteeing the security of inhabitants—life and existence as well as health— must be closer. The whole of a city’s economy cannot be based on just services or tourism. The pandemic also most certainly changes the approach to the planning of safe public spaces and new housing estates, where basic services and green areas should be within short walking distance.

Experiencing this plague, which has encompassed the entire world, has very clearly shown just how important and current are the two most recent editions of Europan, whose idea was “Productive Cities.” We proposed Ulrychów, an undeveloped area of a former building prefabrication plant on the border between the districts of Wola and Bemowo, for the previous, 14th edition of the competition. The idea of the competition winners has become a permanent fixture of the detailed Warsaw Social District, where it is possible to live, reside, work, and shop. Such a city would be ideal for times of pandemic and “lock-

5

ZMIANA ZACZYNA SIĘ OD MARZEŃ

Warszawska edycja Europanu ma już wieloletnią tradycję. Stołeczne Biuro Architektury i Planowania Przestrzennego pełni funkcję sekretariatu tego konkursu w Polsce od 2007 roku, czyli od 9 edycji. W tym czasie wskazaliśmy siedem różnych problemowych terenów w mieście. Młodzi architekci z całej Europy mieli zaproponować koncepcję ich rozwoju.

Bardzo się cieszę, że Warszawa mogła być częścią tego wyjątkowego konkursu, dla mnie szczególnie bliskiego, gdyż poznałam go z obu stron, jako uczestniczka (w 9. i 10. edycji) i jako członkini sądu konkursowego (w edycji 13. i 14.).

6

Tematy przewodnie dla młodych architektów dotyczyły bardzo różnych, ale zawsze ważnych i aktualnych problemów. W 9. edycji (European Urbanity: Sustainable city and new public spaces) skupiono się na zagadnieniu miast zrównoważonych oraz nowych przestrzeniach publicznych. W Warszawie terenem konkursowym było Czyste, czyli poprzemysłowy rejon Woli przy torach kolejowych i blisko centrum.

Uczestnicy szukali odpowiedzi na pytanie jak przekształcić zaniedbaną część miasta w wielofunkcyjne sąsiedztwo „zszyte” harmonijnie z pobliską zabudową.

Uczestnicy 10. Europanu (European Urbanity: Inventing Urbanity) byli zagrzewani do pracy hasłem „Przemiana ulicy w serce pełnej życia okolicy”. Mieli zaproponować przekształcenie rejonu ulicy Wileńskiej na Pradze-Północ w atrakcyjną część miasta z przestrzeniami publicznymi, które sprzyjałyby integracji mieszkańców.

W 11. edycji Europanu (Resonance between territories and ways of life) jako teren wymagający „pozytywnego oddziaływania” i zmiany wskazano ulicę Podskarbińską na Pradze-Południe z otoczeniem.

W tej części Warszawy, ze zdegradowaną i poprzemysłową tkanką miejską, narastało zjawisko gentryfikacji. Głównym zadaniem stojącym przed uczestnikami było zaproponowanie takich rozwiązań, które sprzyjałyby integracji obecnych i przyszłych mieszkańców.

Kolejne dwie edycje konkursu dla młodych architektów dotyczyły miasta, które ma się zmieniać i dostosowywać do nowych wyzwań (Adaptable city). W 12.

CHANGE STARTS WITH DREAMS

down,” everything is close and everything is there, including a health center.

The Warsaw edition of Europan has a longtime tradition behind it. The Architecture & Spatial Planning Department has been acting as the national secretariat for the competition in Poland since 2007, that is from the 9th edition of Europan. Over this time, we have indicated seven different problem areas in the city. Young architects from throughout Europe have had the opportunity to propose concepts for their development.

I am very happy that Warsaw had the opportunity to be a part of this remarkable competition. I feel exceptionally close to it after having experienced it from both sides: as a participant (in the 9th and 10th editions) and as a member of the competition jury (the 13th and 14th editions).

The leading themes young architects have dealt with are very different, but always important and current problems. The 9th edition—European Urbanity: Sustainable city and new public spaces—concentrated on the sustainable city and new public spaces. In the case of Warsaw, the competition site was Czyste, a post-industrial region of Wola District, near railroad tracks as well as near the city center. Participants looked for answers to questions on how to transform a neglected part of the city into a mixed use neighborhood harmoniously “stitched” into adjacent building tissue.

Participants in the 10th Europan—European Urbanity: Inventing Urbanity—were urged to work under the slogan, “Converting a street into the heart of the vital neighborhood.” They were tasked with suggesting the transformation of the Wielńska Street area in the Praga-Północ District into an attractive part of the city with public space encouraging the integration of inhabitants.

In the 11th edition of Europan—Resonance between territories and ways of life—the land identified as requiring “positive influence” and change was Podskarbińska Street in Praga-Południe District and its environs. The phenomenon of gentrification was on the rise in this part of Warsaw, with its degraded post-industrial urban tissue. The main task facing

ZMIANA ZACZYNA SIĘ OD MARZEŃ

Europanie uczestnicy zajęli się modernistycznym Osiedlem za Żelazną Bramą – skupiskiem wielkich bloków mieszkalnych. Temat trudny, bo jak poprawić jakość życia w centrum wobec naporu inwestorów i w sytuacji dynamicznie zmieniającego się otoczenia, z którego znikają wolne przestrzenie i tereny zieleni, a przybywa budynków i samochodów. Kiedyś ciasne mieszkania rekompensowała właśnie lokalizacja w środku miasta i zieleń.

W 13. edycji głównym zadaniem dla uczestników konkursu było zaprojektowanie ekspozycji w plenerze dla wyłowionych z Wisły rzeźb i kamiennych detali architektonicznych, które Szwedzi skuwali z plądrowanych pałaców, a następnie spławiali rzeką do Gdańska w czasie potopu w połowie XVII wieku. Część łupów zatonęła. Obiekt do ekspozycji „skarbów z Wisły” był planowany na skwerze kpt.

Stanisława Skibniewskiego „Cubryny” w sąsiedztwie Centrum Nauki Kopernik na Powiślu.

Jak widać po tym krótkim przeglądzie, tematy Europanu są zawsze aktualne i warto je rozwijać. Idee młodych nie pozostają tylko na papierze, bo inspirują. Wielki program rewitalizacji Pragi czy koncepcja wielofunkcyjnych Osiedli Warszawy na dawnych terenach poprzemysłowych Warszawy weszła już na stałe do kalendarza działań miasta. A na początku były tylko marzenia. I Europan.

CHANGE STARTS WITH DREAMS

participants was to propose solutions that would facilitate the integration of present and future residents.

The successive two editions of the competition for young architects pertained to the city, which is to change and adapt to new challenges—Adaptable City. In the 12th Europan, participants were concerned with the Modernist Za Żelazną Bramą Housing Estate—a concentration of huge apartment blocks. The topic was difficult because it involved the improving of the quality of life in the city center in the face of pressure from investors and in a situation where the surroundings were dynamically changing, where open space and green areas were disappearing while the number of buildings and automobiles was on the rise. It was this very location in the city center amidst green areas that had once compensated for cramp apartments.

The main task of the participants in the 13th edition of the competition was the design of the exposition of sculptures and stone architectural detail retrieved from the Vistula River—artifacts that the Swedes had hacked away from pillaged palaces to float down the river to Gdańsk during the “Deluge” in the mid-17th century. Some of the plunder sank. The planned site for the “Treasures of the Vistula” exposition was Capt. Stanisław Skibniewski “Cubryna” Square next to the Copernicus Science Center in Powiśle District.

As can be seen from this brief overview, the topics of Europan are always current and worth developing.

The ideas of the young do not remain on paper, they always inspire. The grand program for the revitalization of Praga District or the concept for multifunctional Warsaw Housing Estates on post-industrial lands have found a permanent place in the calendar of city actions. But in the beginning, they were only dreams. And Europan.

7

WARSZAWA — BERGISCHE KOOPERATION — SELB

8

WARSZAWA—BERGISCHE KOOPERATION—SELB

Warszawa — Bergische Kooperation — Selb Różne lokalizacje, wspólne strategie

Warszawa—Bergische Kooperation—Selb Various Locations, Common Strategies

Dipl.-Ing. Architektin Karin Sandeck Europan Niemcy, w Europanie 15 zastępca członka niemiecko-polskiego sądu konkursowego i członek lokalnego sądu konkursowego w Warszawie

Dipl.–Ing. Architektin Karin Sandeck Europan Germany, for Europan 15 Alternate Member of the German-Polish Competition Jury and Member of the local Competition Jury in Warsaw

Europan Polska i Europan Niemcy współpracują przy wspólnym sędziowaniu prac konkursowych nieprzerwanie od 9. do bieżącej 15. edycji konkursu.

Dzięki tej wieloletniej współpracy powstała mocna więź między partnerami zgromadzonymi wokół Konkursu Europan w obu sąsiedzkich krajach.

Europan Poland and Europan Germany have been collaborating without interruption in the joint judging of competition entries from the 9th to the current 15th competition editions. Thanks to the many years of cooperation, strong ties have developed among partners in the Europan Competition in the two neighboring countries.

Tradycją partnerów jest zapraszanie przedstawiciela z Niemiec do krajowej wstępnej selekcji prac w Polsce oraz przedstawiciela z Polski do niemiecko-polskiego sądu konkursowego dokonującego finałowej oceny organizowanego przez Europan Niemcy. To umożliwia nie tylko międzynarodową wymianę wiedzy i określenie własnego stanowiska, lecz także daje ciekawy wgląd w najważniejsze kwestie rozwoju poszczególnych miast w obu krajach i w odpowiedzi młodych architektów Europy na postawione zadania.

W 15. edycji Europan wystawiono do porównania i oceny trzy lokalizacje konkursowe: jedno miejsce w Polsce oraz dwa w Niemczech, w tym lokalizację złożoną z terenów położonych w czterech miastach.

To imponujące, że polska stolica już po raz siódmy wystawiła do konkursu bardzo mocną lokalizację: integrację nowej różnorodnej dzielnicy z zachowu-

A tradition of the partners is to invite a representative from Germany for the preliminary national selection of submissions in Poland as well as a representative from Poland for the German–Polish Competition Jury as organized by Europan Germany for making final assessments. This not only facilitates the international exchange of knowledge and an opportunity to express one’s own position, but is also an interesting look at the most important issues of city development in both countries as well as in the answers of the young architects of Europe to presented tasks.

Three sites for comparison and assessment were submitted to the 15th edition of Europan: one in Poland and two in Germany, including a site made up of areas in four cities.

It is impressive that the Polish capital has submitted a very strong site for the competition for the

WARSZAWA — BERGISCHE KOOPERATION — SELB

WARSZAWA—BERGISCHE KOOPERATION—SELB

Marc Rieser — The Productive Region — Europan 15 Bergische Kooperation: I nagroda ex aequo /Winner ex aequo

jącym funkcję produkcyjną terenem huty stali, która niegdyś położona była u wrót miasta, a obecnie jest nim otoczona; huty, która dysponuje 115 hektarowym obszarem rozwojowym.

Sytuacja uczestniczących w Europanie miast niemieckich ma inny wymiar. W minionych latach duże miasta bardzo rzadko brały w nim udział. Natomiast średnie i małe miasta uczestniczyły w konkursie z wielkim zapałem. Szukając odpowiedzi na pytanie „dlaczego?” można tylko spekulować. Biorąc pod uwagę różnorodne zadania samorządów często brakuje w dużych miastach zachęty do zajęcia się dużo bardziej otwartą niż zwykle procedurą konkursową.

W 15. edycji Europanu po raz czwarty wzięło udział liczące 16 tysięcy mieszkańców miasto Selb położone w północnej Bawarii. Zadaniem konkursowym było ożywienie około 7 hektarów terenów pokolejowych wokół wciąż działającego dworca kolejowego

9

seventh time in Europan 15: the integration of a new and diverse district maintaining the production function of a steel mill—a plant that has at its disposal 115 hectares [284 acres] for development— that had once been at the gates of the city, but is now surrounded by it.

The situation in Germany has a different dimension.

There, large cities very rarely took part in Europan over past years. For their part, medium and small towns participated in the competition with great enthusiasm. One can only speculate as to “Why?” Taking into account the variety of tasks facing local government, large cities often lack any encouragement to involve themselves in this significantly more open competition procedure. Selb, a town of 16,000 in northern Bavaria, is taking part in the 15th edition of Europan. This is its fourth time as a competition participant. The competition task was the activation of

WARSZAWA — BERGISCHE KOOPERATION — SELB z otaczającymi funkcjami usługowymi, produkcyjnymi, mieszkaniowymi i nauki. Szczególnym układem jest tzw. „Bergische Kooperation”1: cztery miasta w obszarze współpracy między rzekami Ren i Wupper uznały, że dzięki wspólnej strategii mogą osiągnąć lepsze pomysły na przyszłość. Wymienione miasta zamierzają na terenach projektowych o powierzchni od 2,8 do 43 hektarów zainicjować przykładowe procesy rozwojowe dzielnic, które obejmują oddziałującą regionalnie i lokalnie nową zabudowę mieszkaniową, miejsca pracy i ich powiązania.

Porównanie nagrodzonych prac z obu krajów, mimo ogromnej różnorodności zadań projektowych i ich skali, pozwala dostrzec w projektach podobne strategie i poglądy na kwestię rozwoju miast, w tym także podejście kwestionujące tradycyjne procesy.

Szczególnie ważne wydają się następujące strategiczne i koncepcyjne założenia odnajdywane w różnych wymiarach w nagrodzonych pracach obu krajów:

10

Negocjowanie i planowanie Jak dziś funkcjonuje planowanie miast? Poprzez ustalenia ekspertów czy też dzięki otwartemu procesowi? Szczególnie nagrodzona praca „Feedback Placemaking”2 (Warszawa) biorąc pod uwagę złożoną problematykę warszawskiego terenu konkursowego wychodzi z założenia, że rozwój miasta może być ustalany nie tylko na biurkach planistów. Praca pojmuje planowanie urbanistyczne jako proces negocjacji i przyznaje architektom zadania kuratorów i koordynatorów. Szczególnie wyrazistą przeciwną pozycję przyjęto w pracy „Volcano — Huta Warszawa”, która bardzo precyzyjnie rozwija twórcze wyobrażenia. Projekt dochodzi do skali przestrzennej budynków, które mogą być także rozumiane symbolicznie.

Miasta Hilden, Ratingen, Solingen i Wülfrath w regionie Bergisches Land w niemieckim kraju związkowym Nadrenia Północna-Westfalia wniosły do Konkursu Europan wspólne zadanie pod nazwą „Bergische Kooperation“.

2 przypis tłumaczki: zachowano oryginalną pisownię tytułów prac konkursowych

WARSZAWA—BERGISCHE KOOPERATION—SELB approximately seven hectares [17.3 acres] of a former railway area around an existing railroad station with service, production, residential, and research functions. The “Bergische Kooperation”1 is a unique complex of four towns with an area earmarked for cooperation between the Rhine and Wupper rivers.

The towns decided that a joint strategy can bring better ideas for the future. They intend to initiate district development processes on sites ranging from 2.8 to 43 hectares [6.9–106 acres] that have both regional and local impact through new housing, jobs, and their links.

A comparison of the awarded entries from both countries, in spite of the huge variation in tasks and scale, allows the perceiving of similar strategies and views as to matters of city development in the designs, including approaches that question traditional processes.

The following strategic and conceptual assumptions, found in the various dimensions of the awarded entries of both countries seem to be of particular importance: Negotiation and Planning How does city planning function today—by expert decisions or by an open process? Especially the awarded “Feedback Placemaking” (Warsaw), in taking into account the complex issues facing Warsaw’s competition site, makes the assumption that city development can be guided not only from the desks of planners. The authors propose urban planning as a process of negotiation, assigning architects the role of curators and coordinators. An especially distinctive as well as contrasting position was taken in the “Volcano–Huta Warszawa” design, which develops the creative imagination in a very precise manner.

The design reaches the spatial scale of buildings, which can also be understood symbolically.

1

The towns of Hilden, Ratingen, Solingen, and Wülfrath, in the Bergisches Land region in the North Rhine–Westphalia State, submitted a common challenge to the Europan Competition under the name of “Bergische Kooperation.”

1

WARSZAWA — BERGISCHE KOOPERATION — SELB

WARSZAWA—BERGISCHE KOOPERATION—SELB

BERGISCHE KOOPERATION HILDEN - RATINGEN - SOLINGEN - WÜLFRATH

Lokaler Attraktor / Local Attractor

Gebäude aktivieren / Activate Buildings

Produktives Erdgeschoss / Productive Ground Floors

Aktivband Activity path

Industrie 4.0 Industry 4.0

Industrie 4.0 Industry 4.0

Bürgerhaus Community centre

Werkstatt Workshop

Werkstatt Workshop

Atelier Studio

Stahlguss Artefakt artefact

Ein lokaler Attraktor schafft Rahmenbedingungen für ein produktives Quartier. Durch ei nen identitätsstiftenden Raum bzw. Zentrum wird der Quartiercharakter gestärkt. Dies kann z.B. ein Zentrum bildendes, lokalverwurzeltes, historisches Artefakt sein.

Ein aktiviertes Gebäude schafft Räume für produktive NutzerInnen. Das vorhandene, lo kale Potenzial von Gebäuden wird leicht zugänglich gemacht. Eine Möglichkeit ist die Umnutzung von Leerstand zu vergünstigten Konditionen.

A local attractor creates the framework conditions for a productive quarter. The character of the neighbourhood is strengthened by an identity-forming space or centre. This can, for example, be a centre-f orming, locally rooted, historical artefact.

An activated building creates spaces for productive users. The existing local potential of buildings is made easily accessible. One possibility is the conversion of vacant buildings at favourable conditions.

Atelier Studio

Das Verknüpfen von Arbeiten und Wohnen bedarf einem individuell anpassbaren, produktiven Erdgeschoss. An der Schnittstelle zwischen öffentlichen und privaten Raum entsteht eine flexibel erweiterbare Fläche für kreative NutzerInnen. Diese bieten Raum für z.B., Werkstätten, Ladenlokale, Labs, Cafes, Spätis, Ateliers, Coworking, Vereine, in formelle Lernorte, etc.

Coworking

Neue Mobilität / New Mobility

Coworking

Das Verknüpfen von Arbeiten und Wohnen bedarf einem individuell anpassbaren, produktiven Erdgeschoss. An der Schnittstelle zwischen öffentlichen und privaten Raum entsteht eine flexibel erweiterbare Fläche für kreative NutzerInnen. Diese bieten Raum für z.B., Werkstätten, Ladenlokale, Labs, Cafes, Spätis, Ateliers, Coworking, Vereine, in formelle Lernorte, etc.

Fläche aktivieren / Activate Areas

Produktive Dachfläche / Productive Roofs

Mobility Hub

Urban Farming

Gewächshaus Greenhouse

Ladestation Charging station

Quartiersplatz Neighbourhood square

Dachgarten Roof garden

Erholung Recreation

Infrastruktur verbessern Improve infrastructure

Neue Mobilität schafft die Rahmenbedingungen für ein vernetztes produktives Quartier.

Durch ein vielfältiges E-Mobility- und Sharingangebot werden lokale Emissionen verrin gert und die Anbindung an den öffentlichen Verkehr vereinfacht. Mobility Hubs werden an wichtigen Fortbewegungsorten platziert, von dort aus können sich BewohnerInnen z.B. durch Freefloating-Angebote durch das Quartier bewegen.

Terasse Terrace

Eine aktivierte Fläche schafft Freiräume für produktive NutzerInnen. Einseitig genutz te Flächen müssen durch unterschiedliche Angebote vielseitig bespielbar werden. Eine zuvor landwirtschaftlich genutzte Fläche wird zum öffentlichen, produktiven Raum.

Sport Sports

An activated area creates free space for productive users. Monotonous used areas beco me versatile and can be played on in a variety of ways. A previously agriculturally used area becomes a public, productive space.

New mobility creates the framework conditions for a connected productive quarter. A wide range of e-mobility and sharing services will reduce local emissions and simplify connections to public transport. Mobility hubs will be located at important transport loca tions, from where residents will be able to move through the neighbourhood e.g. through free-floating services.

Flächen entsiegeln / Unseal Surfaces

Dachflächen werden so gestaltet, dass sie eine produktive Nutzung übernehmen. Sie haben eine nutzerunabhängige Funktion oder sind so erschlossen, dass sie vom Nutzer aktiviert werden. Vorgesehene Nutzungen dafür sind z.B. PV-Anlagen, Gründächer, Ter rassen, Dachgärten, Gewächshäuser, Sportanlagen, etc.

Photovoltaik Photovoltaics

Roof surfaces are designed that they can be used productively. They have a user-inde pendent function or are planned in such a way that the user activates them. Intended uses include PV systems, green roofs, terraces, roof gardens, greenhouses, sports fa cilities, etc.

Flexibel nutzbare Gebäude / Buildings flexible in use

Experimentierfelder schaffen / Provide Experimental Fields

Gewerbe Trade

Dienstleistung Service

Büro Office

Entsiegelte Flächen schaffen einen Rückhalt für die produktive Stadt. Durch das Entsie geln werden Flächen auf eine ökologische Weise umgestaltet, sodass sie das Mikrokli ma verbessern und einen resilienten Stadtraum bilden. Z.B. wird ein Stellplatz zu einer Grünfläche mit Aufenthaltsqualität umgenutzt.

Ein flexibel, nutzbares Gebäude ermöglicht unterschiedliche, produktive Nutzungen über einen langen Zeitraum. Durch eine flexible Gebäudestruktur werden absehbare Nutzungsänderungen in der Planung berücksichtigt. Etwa ein geplantes Parkhaus wird so konstruiert, dass eine Weiternutzung zum Wohnraum möglich ist.

Unsealed areas create support for the productive city. By unsealing, areas are redesi gned in an ecological way so that they improve the microclimate and form a resilient urban space. For example, a parking space is converted into a green area with recreational quality.

A building flexible in use enables different, productive uses over a long period of time.

Due to a flexible building structure, foreseeable changes in use are taken into account in the planning. For example, a planned multi-storey car park is designed that it can be easily used as living space afterwards.

Bergisch Plugin

Experimentierfelder sind gemeinschaftlich nutzbare Räume in denen produktiv gestaltet wird. Impulsgebend sind hierfür angepasste Regeln, die es vereinfachen Ideen zu er proben. Dies kann z.B. bedeuten, dass Anwohner eine alternative Wohnform temporär ausprobieren.

Wohnen Living

Experimental fields are spaces that can be used collectively and in which productive design takes place. The impetus for this is provided by adapted rules that simplify the testing of ideas. This can mean, for example, that residents temporarily try out an alter native form of living.

Nikolai Werner, Daniel Branchereau, Vassilissa Airaudo, Moritz Scharwächter — Bergisch Plugin — Europan 15 Bergische Kooperation: I nagroda ex aequo /Winner ex aequo

Die Aufgabenstellung beinhaltet, einen ganzheitlichen Lösungsansatz zur Entwicklung der bergischen Kooperationsräume in Ratingen, Wülfrath, Hilden und Solingen zu entwickeln. Dieser soll wiederum Anstoß für weitere Städte sein, sich untereinander stärker zu vernetzten und einen einheitlichen Ballungsraum zu bilden. Als Antwort auf diese Quartiersentwicklung haben wir Planungsprinzipien entwickelt, welche die Rah menbedingungen und die notwendigen Weiterentwicklungspunkte definieren, die eine produktive Stadt unserer Auffassung nach im bergischen Kooperationsraum beinhalten muss. Diese Prinzipien werden in übergeordneten Plugins zusammengefasst, welche die ökologischen, ökonomischen, soziokulturellen und funktionellen Rahmenbedingungen für eine produktive Stadt bilden. Um die produktive Lücke innerhalb der Städte zu schließen werden dafür notwendige Kriterien wiederum in untergeordneten Plugins gebündelt. Diese werden dann bildlich in das Planungsgebiet gesteckt und verbessern die spezifischen lokalen Verhältnisse des Quartiers im Sinne einer produktiven Stadt.

Hierfür wurden insbesondere Attribute festgelegt, die ein Umfeld schaffen in dem sich die Nutzer*innen produktiv entfalten können. Je nach Plugin gibt es diverse Möglichkeiten diese Kriterien zu erfüllen, um die verschiedenen Quartiersebenen zu aktivieren.

Bevor die Plugins auf die einzelnen Planungsgebiete angewendet werden, gilt es, die Städte überregional zu vernetzten, damit die notwendige Infrastruktur zur produktiven Vernetzung der einzelnen Städte gegeben ist. Die Kartierung zeigt wie diese durch ein Floatingangebot für den bergischen Kooperationsraum umzusetzen ist. Durch ein besser vernetztes Angebot an E-Mobility-Strecken können Nutzer*innen zunächst mit die sen Fortbewegungsmitteln zu Stationen des öffentlichen Nahverkehres gelangen, an denen Mobilitiy hubs positioniert sind. Dadurch gelangen sie durch weniger umsteigen und weniger Wartezeit schneller zu ihrem Ziel im Kooperationsraum und sparen Zeit welche sie produktiver in ihrem Quartier nutzen können.

Solidność i swoboda działania

Wülfrath Soundness and Freedom of Action

Także w „klasycznych” projektach urbanistycznych odgórne ustalenie funkcji często zastąpione jest bardziej otwartym i dzięki temu trwalszym podejściem, w którym planowanie strukturalne łączone jest z podejściem rozwojowym oferującym swobodę działania. Plany dzielnic o różnorodnej interpretacji, modele infrastrukturalne o dynamicznym zastosowaniu, działki o elastycznej wielkości oraz swoboda konfiguracji budynków umożliwiają dopasowanie urbaThe task entails developing a holistic approach to the development of the Bergisch cooperation areas in Ratingen, Wülfrath, Hilden and Solingen. This should in turn be the impetus for other cities, to network more closely with one another and to form a single agglomeration. In response to this development of neighborhoods, we have developed planning principles that define the framework conditions and the necessary development points that, in our opinion, a productive city must include in the Bergisch Cooperation Area. These principles are summarized in superordinate plugins that form the ecologi cal, economic, socio-cultural and functional framework conditions for a productive city.

In order to close the productive gap within the cities, necessary criteria are again bundled into subordinate plugins. These are then pictorially inserted in the planning area and improve the specific local conditions of the neighborhood in terms of a productive city. In particular, attributes have been defined for this purpose, which create an environment in which users can develop productively. Depending on the plugin, there are various ways to fulfill these criteria in order to activate the different levels of the neighborhood.

Before the plugins are applied to the individual planning areas, it is important to network the cities nationwide, so that the necessary infrastructure for the productive networking of the individual cities is given. The mapping shows how this can be implemented through a floating offer for the Bergisch cooperation area. Through a better networked range of e-mobility routes, users can first use these means of transport to reach public transport stations where mobility hubs are positioned. As a result, they can get to their destination in the co-operation space faster and save less time and less waiting time and save time which they can use more productively in their quarters.

Velbert

Heilingenhaus

Ratingen

Mettmann

Erkrath

HBF DÜSSELDORF

Start

Standorte / Location

New Mobility Reichweite / New Mobility Reach Mobilty hub

Bahnhof / Trainstation

Ziel Destination

Even in ”classic” urban designs, the top down establishing of functions is often replaced by a more open Hilden and ultimately long-lasting approach in which structural planning is coupled to a development apSolingen proach offering freedom of action. District plans with varied interpretations, infrastructure models with dynamic application, lots that have flexible sizes and the freedom to configure buildings based upon actual needs, all make possible an urban fit meeting Wuppertal

Düsseldorf

HBF WUPPERTAL

Haan

HBF SOLINGEN

Hückeswagen

Langenfeld

KÖLN HBF KÖLN

Leichlingen

Wermelskirchen

Monheim

Burscheid

Leverkusen

Vernetzung Kooperationsgebiet/ Linking cooperation area

11

WARSZAWA — BERGISCHE KOOPERATION — SELB

WARSZAWA—BERGISCHE KOOPERATION—SELB

Simon Gehrmann, Roderich Essmann, Margarita Vollmer, Robin Thomä Scherben Bringen Glück— Das Produktive Herzstück für Selb — Europan 15 Selb: I nagroda /winner

12 nistyczne według potrzeb w dłuższej perspektywie czasowej. Dzięki temu elementy miasta mogą wielokrotnie dostosowywać się do aktualnych potrzeb.

Wiele nagrodzonych projektów w 15. edycji konkursu Europan opiera się na modułach projektowych o różnorodnym zastosowaniu: nagrodzona praca „Bergisch Plug in” (Niemcy) rozwija dziewięć zasad planistycznych, które zajmują się między innymi lokalnymi atrakcjami, nową mobilnością i przekształcaniem terenów oraz wskazują obszary eksperymentu.

Wymienione zasady można zastosować w różnych sytuacjach w nowej, a także istniejącej zabudowie we wszystkich czterech współpracujących ze sobą miastach w ramach „Bergische Kooperation”. Także nagrodzony projekt „The Productive Region” oferuje wymienionym lokalizacjom urbanistycznie spójny i sprawdzony „zbiór instrumentów” do kształtowania przestrzeni, sposobów użytkowania, ekologii oraz mobilności. Praca „Feedback Placemaking” proponuje dla Warszawy pola do eksperymentów dla różnych zainteresowanych stron i zestaw narzędzi („Toolbox”) jako podstawę rozwoju urbanistycznego terenu.

needs in the long-term. Thanks to this, the elements of a city can adapt to current needs multiple times.

Many of the awarded entries of the 15th edition of Europan are based on design modules of varied application. The awarded “Bergisch Plugin” (Germany) develops nine planning principles that encompass local attractions, new mobility, and the transformation of land as well as indicate areas for experimentation. The listed principles can be applied in various situations in new as well as existing building tissue in all four of the mutually collaborating towns within the framework of the “Bergische Kooperation.” The awarded design, “The Productive Region,” offers the specified sites a cohesively urban and tested “set of instruments” for shaping space, its use, the ecology, and mobility. “Feedback Placemaking” offers Warsaw a field for experimentation for various interested parties and a set of tools (“Toolbox”) as a basis for urban development.

WARSZAWA — BERGISCHE KOOPERATION — SELB Produkcja, wspólnota, rozwój zrównoważony Wiele projektów odpowiada na rozszerzone w 15. edycji Europanu ujęcie tematu „Miast produktywnych” rozwijając zadane pytania: od interpretacji przede wszystkim ekonomicznej do produkcyjnego pojęcia wspólnej zrównoważonej struktury tworzonej przez wielu aktorów. W pracy „Scherben bringen Glück”3 dla Selb przedstawiciele gospodarki, rzemiosła oraz szkoły wyższej razem z mieszkańcami jako lokalnymi interesariuszami w „nowych związkach” przyczyniają się do aktywizowania wielofunkcyjnego połączenia usług, produkcji oraz mieszkalnictwa. Skoncentrowana na procesie praca „Feedback Placemaking” (Warszawa) wypracowuje w tym celu relacje między różnymi lokalnymi stronami zainteresowanymi rozwojem tego miejsca.

System miejsc spotkań sąsiadów i centrów dzielnicowych dla miast „Bergischen Kooperation” zapewnia w pracy „The Productive Region” tworzenie przez mieszkańców wspólnoty, a także wspólne oszczędzanie surowców. Praca „New NeighborHUT” proponuje miejscowy recykling kontenerów, pochodzących z placu przeładunkowego warszawskiej huty stali, w tymczasową wioskę kontenerów z ofertą miejsc co-workingu i placem targowym ze szklarniami dla lokalnej produkcji warzywniczej. Projekt „Bergisch Plug in” dla małych terenów projektowych w Hilden i Solingen oferuje urban gardening i produkcję energii na miejscu na prywatnych terenach dachów. Dodatkowe powierzchnie dla uprawy owoców i warzyw zostały ulokowane w strefie parterów.

Tytuł pracy nawiązuje do ludowego przysłowia „skorupy przynoszą szczęście” związanego ze zwyczajem wieczoru panieńskiego polegającym na tłuczeniu na szczęście porcelany w wieczór poprzedzający ślub. Nawiązanie ma związek z miastem Selb znanym z produkcji porcelany.

Produkcja porcelany w mieście Selb w latach 90. XX wieku popadła w głęboki kryzys, w związku z którym miasto Selb popadło w gospodarczy „dół“. Przez to liczba jego mieszkańców spadła – zostało ono tzw. kurczącym się miastem, które potrzebowało nowych strategii gospodarczych i urbanistycznych. Za symboliką potłuczonej porcelany kryje się przesłanie, że coś starego zostaje zniszczone. W ten sposób podświadomość otrzymuje przesłanie: „Teraz nadchodzi nowa era“. Dawne ustalenia i wzory mogą zostać zapomniane, aby rozpocząć nowa erę.

3

WARSZAWA—BERGISCHE KOOPERATION—SELB Production, Community, and Sustainable Development Many of the entries respond to the expanded focus of the “Productive Cities” theme in the 15th Europan competition by developing the questions that had been assigned­—from a primarily economic interpretation to a productive concept of a mutually sustainable structure created by a multiplicity of actors. In “Scherben bringen Glück”2 for the Selb site, representatives of the economy, crafts, and schools of higher learning, together with residents, as stakeholders in “new associations,” are encouraged to play an initial role in activating a mix of services, production, and housing. Concentrated on the process, “Feedback Placemaking” (Warsaw) developed a relationship network among the various local parties interested in the development of the city.

The system of neighborhood meeting places and district centers for the towns of the “Bergische Kooperation” ensure that “The Productive Region” design fosters the creation of community by the inhabitants as well as their mutual conservation of resources.

“NEW neighborHUT” proposes the local recycling of containers from the marshaling yard of the Warsaw steelworks into a temporary container village offering co-working and a market with greenhouses for local vegetable production. “Bergisch Plugin” offers urban gardening and the production of energy onsite on private roof areas in Hilden and Solingen. Additional areas for fruit and vegetable crops are located in ground floor zones. “Volcano—Huta Warszawa” formulates a whole series of environmentally effecThe title of the design is a reference to the folk saying, “Break a thing, mend your luck,” linked to the bachelorette party custom involving the breaking of porcelain on the eve of the wedding for good luck. This reference is also tied to the town of Selb, which is known for the manufacture of porcelain. Porcelain production in Selb underwent a major crisis in the 1990s. For this reason the town itself took an economic downturn. Its population dwindled and it became a “shrinking” town, which needed new economic and urban planning strategies. The symbol of broken porcelain hides the message that something old is being destroyed.

Thus, the subconscious receives the message: “A new era is dawning.” Old decisions and models can be forgotten in order to start anew.

2

13

WARSZAWA — BERGISCHE KOOPERATION — SELB

WARSZAWA—BERGISCHE KOOPERATION—SELB

Praca „Volcano — Huta Warszawa” formułuje cały szereg skutecznych ekologicznie propozycji, które wydają się możliwe do realizacji na dużym terenie we współpracy z hutą stali.

tive proposals that seem possible in collaboration with the steelworks.

Przestrzeń publiczna jako sieć relacji

Public city spaces—from road traffic spaces to universally accessible green areas—are understood by many competition participants as a dynamic network made up of functions and organization that are renegotiated by successive generations. Some of the awarded entries reactivate the functions of public space and circulation networks as productive

Publiczne przestrzenie miasta — od dróg do powszechnie dostępnych terenów zielonych — rozumiane są przez wielu uczestników konkursu jako dynamiczna sieć złożona z funkcji i organizacji, którą na nowo negocjuje kolejne pokolenie. Niektóre z na-

Public Space as a Network of Relations

14

Alberto Montiel Lozano, Pedro De La Torre Prieto, David Belmonte García — Selbstgemacht. Building the Town of the Future by Ourselves — Europan 15 Selb: wyróżnienie /Special Mention

WARSZAWA — BERGISCHE KOOPERATION — SELB grodzonych projektów reaktywują funkcje przestrzeni publicznych i sieci komunikacyjnych jako przestrzeni produktywnych i elementy struktury. W ten sposób wyróżniona praca „Selbstgemacht”4 w Selb uzupełnia motyw przewodni Miast Produktywnych o propozycję parków produktywnych, która obejmuje także tymczasowe wykorzystanie różnych elementów. Praca „The Productive Region” opiera się na idei przewodniej lepszego powiązania współpracujących miast „Bergische Kooperation” na podstawie zrównoważonej koncepcji input/output, które obejmuje przestrzeń, funkcję, ekologię i mobilność, wskazując jako punkt ciężkości ruch pieszo - rowerowy. W rezultacie praca „Feedback Placemaking” proponuje przedłużenie ulicy Kasprowicza poprzez nowe tereny rozwojowe, jako bulwaru miejskiego. Stanowiłaby ona funkcjonalny kręgosłup dla układów przestrzennych kształtowanych w drodze negocjacji.

Rozszerzenie katalogu terminów produkcji w połączeniu ze środkami wzmacniającymi struktury, zorientowanie na proces, wspólnotę, elastyczność: 15. edycja konkursu Europan dostarcza miastom „Bergische Kooperation”, Selb oraz Warszawie logiczne koncepcje i imponujące pomysły, które tworzą lokalnymi środkami na poziomie dzielnicy dobre i realizujące idee zrównoważonego rozwoju przestrzenie do życia. Jak pokazują minione edycje konkursu Europan nagrodzone propozycje mogą i powinny zostać wybudowane. W szczególności miasto Selb udowodniło, że realizacja projektów wybranych w Europanie może dać ważne impulsy dla rozwoju i piękna miast.

Wyrażenie „Selbstgemacht“ oznacza, że coś jest wytworzone przez osobę lub mały lokalny zakład produkcyjny (przykładowo: domowa marmolada w przeciwieństwie do marmolady wytworzonej w fabryce w sposób przemysłowy). Można tez powiedzieć „własnej produkcji“ lub „domowej roboty” — w języku angielskim: „homemade“.

WARSZAWA—BERGISCHE KOOPERATION—SELB space. Thus, the honored entry “Selbstgemacht”3 for Selb supplemented the “Productive Cities” theme to include the proposal of productive parks, which also encompasses temporarily utilized elements.

“Productive Region” is based on the guiding principle of better links among the towns collaborating in the “Bergische Kooperation” on the basis of a sustainable input/output concept encompassing space, function, the environment, and mobility with main focus on pedestrian and bicycle traffic. “Feedback Placemaking” offers an extension of Kasprowicza Street towards the new development area into a municipal boulevard. It forms a functional backbone for the spatial layouts molded by way of negotiation.

The expansion of the catalogue of production terms in combination with means of strengthening structures that are oriented at the process, community, and flexibility: The 15th edition of Europan provides the towns of the “Bergische Kooperation,” Selb, and Warsaw logical concepts and impressive images that use local means to create a good and sustainable living space. As has been shown in previous editions of the Europan, the awarded ideas can and must be built. Especially Selb has proven that Europan implementations can give important impulses for the development and the beauty of cities.

4

The expression Selbstgemacht means something that is made by someone or by a small local production facility (homemade jam as opposed to industrially produced jam at a factory, for example). The terms homegrown and homemade can also be used.

3

15

ZAPISKI Z EUROPEJSKICH PRODUKTYWNYCH PÓL WALKI

16

NOTES FROM EUROPE’S PRODUCTIVE BATTLEFIELDS

Zapiski z europejskich produktywnych pól walki

Notes from Europe’s Productive Battlefields

Alessandro delli Ponti KH STUDIO – Building Strong Stories architecture urbanisme paysage Członek niemiecko-polskiego sądu konkursowego Europan 15 Zwycięzca Europanu 12 w Mannheim

Alessandro delli Ponti KH STUDIO—Building Strong Stories architecture urbanisme paysage Europan 15 German-Polish Jury Member Europan 12 winner: Mannheim’s Connection

Wyjątkowe miejsce

A unique site

Warszawski teren konkursowy to prawdziwy protagonista 15. edycji Europanu, którą poświęcono miastu produktywnemu. To miejsce symboliczne dla historycznych wyzwań, którym stawiają czoła nasze miasta w walce o zrównoważoną lokalną transformację, reagując jednocześnie na nieprzewidzianą ewolucję globalnych przepływów gospodarczych.

The Warsaw site is a real protagonist of this 15th Europan session on the productive city. The site is emblematic of the historical challenges our cities are facing in the struggle to build a local sustainable transition while, reacting to the unpredicted evolution of economic global flows.

Na rozdrożach czasu Teren konkursu ulokowany jest na oszałamiającym rozdrożu czasu. Żyjemy w wyjątkowym momencie, z którego możemy dostrzec, w jednej wyjątkowej rozległej panoramie, zarówno przeszłość jak i radykalną transformację, którą przyniesie przyszłość.

Z jednej strony dziedzictwo produkcji stali, z jego majestatyczną maszynową architekturą, która w minionych dziesięcioleciach zbudowała delikatną światową sieć globalizacji… jej lądową infrastrukturę i statki morskie; na drugim końcu linii czasu — obiecująca miejska transformacja Warszawy i przyszła perspektywa produktywnej cyrkularności, zregionalizowanego rozwoju oraz postępującej dywersyfikacji aktywów produkcyjnych i ekonomicznych.

Sitting at the crossroads of time The site stands on a vertiginous crossroad in time.

We live in a very special moment, from which we can oversee, in one unique territorial panorama, both the past and the radical transformation the future will bring along. On one side the heritage of steel production, with its majestous machine-architectures, which in passed decades built the fragile world wide web of globalization … its land infrastructures and its maritime vessels; on the other side of the timeline, the promising urban transformation of Warsaw, and the future perspective of productive circularity, regionalized development and the progressive diversification of productive and economic assets.

ZAPISKI Z EUROPEJSKICH PRODUKTYWNYCH PÓL WALKI

NOTES FROM EUROPE’S PRODUCTIVE BATTLEFIELDS

Podmioty prywatne jako kuratorzy terytorialni

Private actors as territorial curators

Obszar konkursu oferuje rzadką i bardzo interesującą możliwość integracji w procedurze Europanu podmiotów publicznych i prywatnych. Ta nowa perspektywa staje się niezbędna dla naszej przyszłości, ponieważ pociąga za sobą przyznanie, że ekonomiczni i produkcyjni interesariusze są również podmiotami terytorialnymi, jeśli nie „kuratorami”, nie tylko zajmującymi i wykorzystującymi teren, ale także, dbającymi o niego i współprojektującymi go. Środowiskowe ślady i rany produkcji można zobaczyć „w przestrzeni”; jutrzejsze rozwiązania i możliwości mogą wyniknąć z projektu przestrzeni.

The site offered the rare, and very interesting, opportunity to integrate public and private actors in the Europan procedure. This new perspective becomes essential for our future, since it implies the recognition that economic and productive stakeholders are also territorial actors, if not “curators,” not only occupying and using land, but also, taking care of it and co-designing it. The environmental traces and the wounds of production can be seen “in space”; tomorrow’s solutions and opportunities can arise from the project of space.

Kształtujące się podejścia do projektowania Metody a narracje Projekty wybrane przez sąd konkursowy [re]prezentują dwa główne kierunki: pracują z użyciem narzędzi Metodologii lub narzędzi Narracji.

Wszystkie projekty badają programowe i miejskie zainteresowanie postępującą dywersyfikacją wcześniej monofunkcyjnych enklaw, zajmując się kompatybilnością istniejących funkcji ze zorientowanymi na przekształcenia formami miękkiej produktywności.

Otwarta przestrzeń fabryki staje się fundamentem nowego miejskiego i tętniącego życiem cardo i decumanus. Otaczające obszary stają się dostępne dla nieoczywistych mikstur zabudowy i zieleni. // Propozycje projektowe zorientowane na Metodę, takie jak „Feedback Placemaking” czy „UN.Finishing” określają porządek, bez nierealnych ambicji rozwiązania od razu wszystkich istniejących problemów.

Te projekty prezentują koncepcyjne i projektowe narzędzia, które mają na długo towarzyszyć dziejącym się zmianom i je ukierunkowywać.

W zwycięskim projekcie proponowana metoda retroaktywna sugeruje możliwość poruszania się w czasie zgodnie z dynamiką prób i błędów… to bardzo przydatne w czasach niepewności! // Inne propozycje mają narracyjny posmak, sugerujący, że nastawienie naszej wyobraźni na daleką przyszłość może nam pomóc inaczej zrozumieć te-

Emerging design approaches Methods vs Narratives The projects selected by the jury present two main orientations, either working with the tools of Methodology or with those of Narrative.

All projects investigate the programmatic and urban interest of a progressive diversification of former monofunctional enclaves, addressing the compatibility of existing functions with transition-oriented forms of softer productivity.

The open-space of the factory becomes the founding encounter of a new urban and lively cardo and decumanus. The surroundings areas become available for unexpected built and green alchemies. // Method oriented design proposals, like those of the “Feedback Placemaking” project or of “UN.Finishing” define an agenda, without the illusionary pretension to solve all the existing problems in a blink. These projects present conceptual and design tools to accompany and orient this mutation on the long-term.

In the winning project, the proposed retroactive method suggests the possibility of moving through time following a trial-and-error dynamic … very usefull in times of uncertainty! // Other proposals have a narrative taste, suggesting that launching our imagination into a distant future can help us understand differently the present of the site. It is interesting to read projects like “Volcano” or “Potentials Unlocked” not in a litteral way, but rather

17

ZAPISKI Z EUROPEJSKICH PRODUKTYWNYCH PÓL WALKI raźniejszość obszaru konkursu. Interesujące jest czytanie projektów takich jak „Volcano” czy „Potentials Unlocked” nie dosłownie, ale raczej jako symbologicznych manifestów, które interpretują radykalność miejsca za pomocą siły ekstremalnej narracji wizualnej.

Wspomnienia awangardy lat 70. zdają się mieszać z odniesieniami do filmów science-fiction z lat 80.

Poza uznaną ścieżką, którą zwycięski projekt podąży w następnych latach, doświadczenie Europanu należy wziąć pod uwagę jako twórczą sumę bodźców i perspektyw. Ogólne bogactwo podejść projektowych może być użyteczne na dłuższą metę, jako dialog idei od których można rozpocząć ponowne wymyślanie obszaru w następnych latach.

Na styku historii z nieprzewidzianym

18

Jak to czasem bywa w Europanie, Warszawa dostała rzadką szansę wpisania Kreatywności w dziejącą się Historię. Na podstawie moich osobistych doświadczeń z projektem „Mannheim’s Connection”, zwycięskiej propozycji z Europanu 12, widzę, jak przed naszym pokoleniem jest stawiane zadanie budowania, w nieoczekiwany sposób, mostów i transformacji.

W naszym przypadku przygodą było przekształcenie dziedzictwa II wojny światowej i rozległej byłej amerykańskiej wojskowej enklawy [położonej] wzdłuż miejskiej autostrady, w wielofunkcyjną dzielnicę (150 ha), łączącą wcześniej rozdzielone części miasta.

Ten rozległy, złożony i długoterminowy projekt jest obecnie w budowie. Proces ten pozwolił miastu-klientowi na nowo odkryć swoją najnowszą historię z szacunkiem, ale i kreatywnością; zaś naszej pracowni - przetestować i wypracować właściwy „know-how” i metodologię, które stosujemy teraz w innych kontekstach europejskich, takich jak Frankfurt nad Menem czy Paryż, w celu zaprojektowania drogi w kierunku nieprzewidywalnej, zrównoważonej przyszłości.

Nazywamy to „budowaniem mocnych historii” 15. edycja Europanu w Warszawie może być punktem wyjścia dla nowej wspólnej historii, mobilizującej miasto, inwestorów i społeczność młodych twórców, pozwalającej zaistnieć ich najlepszym pragnieniom!

NOTES FROM EUROPE’S PRODUCTIVE BATTLEFIELDS as a symbologic manifesto which interprets the radicality of a site through the strength of an extreme visual narrative. Memories of the ‘70s Avant-guards seem to hybrid with references from the ’80 sciencefiction filmography.

Beyond the legitimate path the winning project will do in the next years, the experience of Europan should be taken into consideration as a creative sum of stimuli and perspectives. The overall richness of design approaches can be usefull on the long term, as a dialogue of ideas from which to start the re-invention of the area in the next years.

History meeting the unexpected As sometimes happens in Europan, a rare occasion is given in Warsaw, for Creativity to meet History in the making. Based on my personal experience with the “Mannheim’s Connection” project, winning proposal of Europan 12, I see how our generation is called upon to build bridges and transitions, in unexpected ways.

In our case the adventure is that of transforming the heritage of WWII and a vast former US military enclave along a urban highway, into a mixed district (150 ha), connecting previously separated parts of the city.

This vast, complex and long term project is currently under construction. The process allowed the client city to re-invent its recent history in a respectful yet creative way. The process also allowed our office to test and define a specific “know-how” and methodology, which we now use in other European contexts such as Frankfurt-am-Main or Paris, in order to design a pathway towards an unexpected, sustainable future.

We call this “building strong stories”.

The Europan 15 Warsaw’s episode, can be the starting point of a new collective story, mobilizing the city, the investors and a community of young creatives, bringing their best hopes on the stage!

HUTA WARSZAWA: MIASTOTWÓRCZY EKOSYSTEM

HUTA WARSZAWA: A CITYGENIC ECOSYSTEM

Huta Warszawa: miastotwórczy ekosystem

Huta Warszawa: A Citygenic Ecosystem

Edward Koźmik ArcelorMittal Warszawa Nieruchomości Zastępca członka lokalnego sądu konkursowego

Edward Koźmik ArcelorMittal Warszawa Real Estate Alternate Member of the Europan 15 Warsaw Local Competition Jury

Zmodernizowana Huta ArcelorMittal Warszawa została zaproszona do udostępnienia swoich terenów jako obiekt eksperymentalnych rozważań młodych architektów, biorących udział w 15. edycji międzynarodowego konkursu Europan. Warto przypomnieć pokrótce historię działek, które zostały wzięte w tym roku na warsztat, w poszukiwaniu innowacyjnych rozwiązań na miarę współczesnych miejskich wyzwań.

The modernized Huta ArcellorMittal Warszawa steel mill received an invitation to make its land available as a site for experimental solutions by young architects, participants in the 15th edition of the Europan International Competition. Worth a brief look is the history of the land put on this year’s drawing board in this search for innovative solutions meeting today’s urban challenges.

Huta Warszawa powstała na terenie północnych Bielan 70 lat temu, w rzeczywistości PRL i powojennej Warszawy. Zadanie budowy huty metali szlachetnych w okolicach Warszawy zawarto w Sześcioletnim Planie Rozwoju Gospodarczego, uchwalonym 21 lipca 1950 roku. Państwowe przedsiębiorstwo Huta Warszawa zostało powołane zarządzeniem Ministra Przemysłu Ciężkiego z 22 kwietnia 1951 roku.

The Huta Warszawa came into existence seventy years ago on the grounds of Warsaw’s northern Bielany District. The reality then was defined by the Polish People’s Republic and postwar Warsaw. The erection of a precious metal works in the area of Warsaw was entered into the Six–Year Economic Development Plan as ratified on July 21, 1950. Huta Warszawa, a state enterprise, was established by way of the Directive of the Minister of Heavy Industry of April 22, 1951.

Budowa Huty Warszawa zaczęła się w 1952 roku.

Teren przemysłowy przeznaczony wówczas na działalność zakładu wynosił ok. 300 ha. Był on położony na dalekich przedmieściach miasta, w obszarze niezurbanizowanym, na którym przeważały podmokłe pola, wykorzystywane do wypasu krów.

Construction of Huta Warszawa was launched in 1952. Industrial land designated for plant operations amounted to approximately 300 hectares [741 acres]. It was located on the distant outskirts of the city. The land was undeveloped and mainly consisted of marshy fields used for the grazing of cattle.

19

HUTA WARSZAWA: MIASTOTWÓRCZY EKOSYSTEM

20

HUTA WARSZAWA: A CITYGENIC ECOSYSTEM

Huta Warszawa rozpoczęła produkcję w 1957 roku.

W latach 1958-1968 trwała rozbudowa zakładu, który szybko stał się największym w Polsce producentem wyrobów hutniczych ze stali jakościowych – wytwarzał prawie 50 procent produkcji krajowej.

Huta Warszawa started production in 1957. The plant was expanded over the years 1958–1968. It quickly became Poland’s largest manufacturer of high–quality steel milled products, providing almost fifty percent of the country’s output.

Równolegle zaczęła się rozbudowa dzielnicy Bielany.

Powstanie wielkiego zakładu produkcyjnego miało niezaprzeczalny efekt miastotwórczy. Na Wawrzyszowie i Wrzecionie wyrastały osiedla mieszkaniowe. W wybudowanych i administrowanych przez Hutę lokalach zakładowych zamieszkały tysiące rodzin warszawskich hutników. W latach 80. rozpoczęła działalność Spółdzielnia Budowlano-Mieszkaniowa HUTNIK, która w latach 1987-1990 wybudowała ponad 1400 mieszkań.

The development of Bielany District began in parallel. Without question, the creation of a large–scale production plant had a citygenic effect. Housing estates sprang up in Wawrzyszew and Wrzeciono. Built and administered by the steel mill, the dwelling units became home to thousands of families of Warsaw’s steelworkers. The HUTNIK Construction and Housing Cooperative began operations in the 1980s and built over 1,400 units over the years 1987–1990.

Powstawały drogi komunikacyjne. Aby umożliwić dojazd do zakładu przedłużono trasę ulicy Kasprowicza. Uruchomiono nowe linie autobusowe i tramwajowe. Powstanie pierwszej linii warszawskiego metra ma także związek z Hutą Warszawa; to jej istnienie spowodowało, że zmieniono pierwotny plan budowy pierwszej nitki z kierunku wschód-zachód na kierunek północ-południe. Załoga Huty Warszawa w szczytowych latach `70 liczyła ponad 10 tysięcy ludzi.

Po zmianie ustrojowej w 1989 roku, bielańska huta szybko dostosowała się do nowej sytuacji gospodarczej. Huta Warszawa została sprywatyzowana już w 1992 roku, jako pierwszy producent stali w Polsce. Umową prywatyzacyjną został objęty wyłącznie teren przemysłowy zakładu, z wyłączeniem terenu szkoły i szpitala hutniczego, terenu klubu sportowego Hutnik oraz strefy ochronnej wokół Huty.

Inwestor, włoski koncern Lucchini, zaczął gruntowną modernizację zakładu. Proces modernizacji był kontynuowany przez kolejnych właścicieli: Grupę Arcelor, a obecnie ArcelorMittal. Łączne nakłady na modernizację wyniosły ponad 260 mln €.

Dzisiejsza Huta ArcelorMittal Warszawa jest jedną z najnowocześniejszych hut stali w Europie. Działalność zakładu polega na recyklingu złomu, który po przetopieniu w piecu elektrycznym zostaje zmieniony w stal jakościową. Rocznie Huta produkuje

Transit routes were built. Kasprowicza Street was extended to provide access to the plant. New bus lines and tramways were launched. The building of Warsaw’s first subway line is also connected with the Huta Warszawa. It was the mill’s existence that resulted in the modification of plans for the initial line, which was to have been in the east–west direction, but was changed to north–south. In its peak years, the 1970s, the crew of Huta Warszawa numbered over 10,000 people.

In the wake of the systemic changes in 1989, the steelworks in Bielany adapted to the new economic situation. Huta Warszawa was privatized early, in 1992, as the premier steel producer in Poland. The privatization agreement encompassed only the industrial grounds of the plant. It did not include the steelworks school and hospital, the land of the Hutnik Sports Club, and the buffer zone around the plant.

The investor, the Italian Lucchini Group, started with the complete modernization of the plant. Subsequent owners—the Arcelor Group, presently ArcelorMittal—continued this modernization process. Total outlay on modernization has amounted to over €260 million.

Today’s Huta ArcelorMittal Warszawa is one of Europe’s most modern steel mills. Plant operations involve the recycling of scrap metal, which is turned into quality steel after it is melted in an electric furnace. Annual output of the works, in the form of 500 different varieties of products, is approximately

HUTA WARSZAWA: MIASTOTWÓRCZY EKOSYSTEM

HUTA WARSZAWA: A CITYGENIC ECOSYSTEM

ok. 650 tysięcy ton stali w 500 różnych gatunkach i zatrudnia (bezpośrednio i pośrednio) ok.1000 osób.

650,000 tons of steel. Roughly 1,000 people are employed by the plant (directly and indirectly).

Modernizacja zakładu spowodowała znaczne ograniczenie jego odziaływania na otoczenie. Huta ArcelorMittal Warszawa spełnia obecnie najbardziej restrykcyjne normy ochrony środowiska. Jej cykl produkcyjny (przetwarzanie odpadów — czyli złomu — na wysokojakościowe pręty stalowe) wpisuje się w koncepcję gospodarki obiegu zamkniętego. Jej lokalizacja w mieście, a zarazem niskoemisyjność produkcji, wpisują się natomiast w ideę miasta produktywnego z miejscami pracy w jego obrębie.

Plant modernization has resulted in a significant reduction of impact on its surroundings. Currently, Huta ArcelorMittal Warszawa meets the most stringent environmental protection standards. Its production cycle—the processing of waste (scrap metal) into high–quality steel rods—is an example of the closed–cycle economy concept. For its part, its location within the city coupled with its low–emissions is in line with the concept of a productive city with jobs within its limits.

Zastosowanie w ciągu ostatnich lat nowoczesnych technologii produkcji oraz bieżącej utylizacji odpadów produkcyjnych umożliwiły zmniejszenie powierzchni terenów, na których prowadzona jest działalność hutnicza: z ponad 300 ha w czasach działalności Przedsiębiorstwa Państwowego Huta Warszawa do około 100 ha zajmowanych dzisiaj na działalność produkcyjną.

Modern production technology as applied over recent years as well as current utilization of production waste has made possible the decreasing of surface area needed for metallurgical operations from over 300 hectares [741 acres] during the times of the Huta Warszawa State Enterprise to the approximately 100 hectares [247 acres] that are allocated for production today.

Prowadzona od szeregu lat likwidacja składowiska odpadów hutniczych na obszarze ok. 40 ha przy ul. Wóycickiego, wyburzenie obiektów dawnych walcowni gorących, które zostały zastąpione jedną nowoczesną walcownią, oraz prowadzona rekultywacja terenów wyłączonych z działalności produkcyjnej daje możliwość przeznaczenia ok. 150 ha w północnej części dzielnicy Bielany pod zagospodarowanie nie związane z działalnością hutniczą. Ta ostatnia będzie nadal prowadzona, więc koncepcja zagospodarowania uwolnionych terenów nie może ograniczać produkcji hutniczej.

The past few years have seen the elimination of metallurgical waste dumpsites occupying an area of approximately 40 hectares [99 acres] on Wóycickiego Street, the demolition of the old hot-rolling mill buildings that have been replaced by a modern rolling mill, and the recultivation of grounds excluded from production. This makes possible the designation of approximately 150 hectares [371 acres] in the northern part of Bielany District for development not related to metallurgy. However, metallurgical operations will continue so the concept for the freed up lands cannot restrict such production.

ArcelorMittal Warszawa poszukuje zatem innowacyjnych rozwiązań zagospodarowania swoich terenów. Zarówno kierownictwo zakładu jak koncernu ArcelorMittal są przekonane, że rozwiązania te musza służyć całościowej idei rozwoju miasta. Przedstawiciele firmy współpracują od kilku lat z Urzędem Miasta Stołecznego Warszawy, rozważając różne koncepcje, mogące pogodzić plany rozwoju współczesnej Warszawy z wymogami produkcyjnymi nowoczesnego zakładu metalurgicznego.

Thus, ArcelorMittal Warszawa is seeking innovative solutions for the development of these lands. Both the plant management and that of the ArcelorMittal Corporation are convinced that the solutions must serve the holistic concept of city development. Company representatives have been cooperating with the City of Warsaw and have considered various concepts that can reconcile contemporary plans for the development of Warsaw with the production requirements of a modern metallurgical plant.

21

HUTA WARSZAWA: MIASTOTWÓRCZY EKOSYSTEM

22

HUTA WARSZAWA: A CITYGENIC ECOSYSTEM

W ramach udanej współpracy z Miastem Stołecznym Warszawą firma zdecydowała się na wystawienie swych działek w 15. edycji konkursu Europan.

Możliwość zapoznania się z koncepcjami młodych — lecz posiadających już doświadczenie zawodowe — architektów była niezwykłą okazją do twórczego ćwiczenia, dotyczącego możliwości zagospodarowania terenów zakładu. Ta „burza mózgów” daje możliwość szukania nieszablonowych odpowiedzi na wyzwania, z którymi muszą się mierzyć współczesne miasta. Trwająca od kilku miesięcy pandemia pokazała, że powinny one także uwzględniać obecność obiektów przemysłowych. Produkcja jest ważnym elementem gospodarki, który nie może być zastąpiony wyłącznie przez usługi i turystykę.

It is within the framework of this successful cooperation with the City of Warsaw that the company has agreed to make its sites available for the 15th edition of the Europan. The possibility of examining the concepts of young, though by no means without professional experience, architects was an exceptional opportunity for a creative exercise looking at options for developing plant land. Such a “brainstorm” allows the seeking out of unconventional answers to challenges facing contemporary cities. The months of ongoing pandemic have shown that they should also take into account the presence of industrial facilities.

Production is an important element of the economy.

It cannot be replaced exclusively by services or tourism.

Zwycięski projekt „Feedback Placemaking” proponuje innowacyjne spojrzenie na tereny około przemysłowe przy zachowaniu pełnej elastyczności, która do pewnego stopnia uwzględnia sąsiedztwo zakładu produkcyjnego. Jego atutem jest różnorodność i płynne przenikanie proponowanych funkcji. Nowatorskim w polskich warunkach rozwiązaniem jest propozycja włączenia w proces opracowana koncepcji wykorzystania terenu wszystkich stron zainteresowanych — zarówno właścicieli jak społeczności lokalnych i władz miasta.

The winning entry “Feedback Placemaking”—proposes an innovative approach to industry–associated lands, maintaining complete flexibility that, to a certain extent, takes into account the proximity of a production plant. Its trump card is diversity and the fluid permeation of proposed functions. A solution that is innovative under Polish conditions is the proposal to embrace all stakeholders in the concept development process, including owners, the local community, and city authorities.

Europan był niezwykle interesującym ćwiczeniem wyobraźni, które ma szansę wzbogacić o nowe inspiracje współpracę między ArcelorMittal Warszawa a Miastem Stołecznym Warszawa.

This Europan was an extremely interesting exercise of the imagination. It can quite possibly prove to be an opportunity to generate new inspiration for collaboration between ArcelorMittal Warszawa and Warsaw City Hall.

Z PRODUKCJĄ, ALE ZIELONE

INDUSTRIAL, BUT GREEN

Z produkcją, ale zielone

Industrial, but Green

Monika Konrad Dyrektor Miejskiej Pracowni Planowania Przestrzennego i Strategii Rozwoju Miasta Warszawy Przewodnicząca lokalnego sądu konkursowego Europan 15 w Warszawie

Monika Konrad Director of the Warsaw Municipal Office for Spatial Planning and City Development Strategy Head of the Europan 15 Warsaw Local Competition Jury

Dwie ostatnie edycje Europanu poruszały tematykę „Productive cities” — zagadnień związanych z wytwórczością i wydajnością w mieście. Miało to swoje odzwierciedlenie w wyborze lokalizacji w konkursach dla młodych architektów.

The two most recent editions of Europan looked at the topic of the “Productive Cities”—questions linked with production and efficiency in the city. This found its reflection in the selection of the site for the competition for young architects.

Tereny poprzemysłowe są zwykle świetnie skomunikowane z centrami miast, z jednej strony posiadają ogromny potencjał, a z drugiej stanowią jedno z większych wyzwań planistycznych współczesnych miast. Takie przestrzenie za każdym razem stanowią pewnego rodzaju eksperyment — na już określonej tkance miejskiej dokonuje się operacji polegającej na wprowadzeniu nowych, dodatkowych funkcji i rozwiązań, czasem prototypowych. Stanowi to szansę na powstanie nowej i tętniącej życiem części miasta, zarazem atrakcyjnej i innej, jeśli umiejętnie wykorzystamy lokalne i postprzemysłowe genius loci.

Post–industrial lands usually have good connections with the centers of cities. On the one hand, they have enormous potential, while on the other, they are among the greatest planning challenges facing contemporary cities. Such spaces are always a type of experiment: strictly defined urban tissue is the site of an operation involving the introduction of new, additional functions and solutions, prototypical at times.

They are an opportunity for the creation of new parts of the city, throbbing with life, and at the same time attractive as well as different, if the local and post– industrial genius loci is skillfully utilized.

Warszawska lokalizacja w 15. edycji konkursu to obszar dawnej Huty Warszawa, na którym nadal odbywa się produkcja przemysłowa, jednak dzięki zmianie technologii i częściowemu zautomatyzowaniu jest ona mniej uciążliwa i terenochłonna. Uwolnienie rozległych gruntów w sąsiedztwie zakładu przemysłowego to świetna okazja, by zastanowić

Warsaw’s site for the 15th edition of the competition is the location of the former Huta Warszawa, where industrial production is still taking place. However, thanks to a change in technology and partial automation it is less burdensome and land–intensive.

The freeing up of vast lands next to an industrial plant is an excellent opportunity to consider how to

23

Z PRODUKCJĄ, ALE ZIELONE

INDUSTRIAL, BUT GREEN

24

Wieża ciśnień i zabudowa Huty /Water tower and buildings of the Steel Plant

się, jak mądrze połączyć zazwyczaj odseparowane od siebie funkcje. Huta Warszawa stała się polem do eksperymentów dla projektantów, których zadaniem było przekształcenie obecnej miejskiej monokultury na przyjazne miejsce dla mieszkańców, oferujące szereg przenikających się funkcji — produkcyjnej, usługowej, mieszkaniowej, rekreacyjnej, ale z poszanowaniem środowiska przyrodniczego. Włączanie takich terenów, odnajdując w nich potencjał dla nowych ról, które mogą pełnić, jest niezwykle istotne biorąc pod uwagę szereg problemów i wyzwań planistycznych, przed którymi stoją współczesne miasta, także Warszawa. To szansa na walkę z niekontrolowanym rozlewaniem się miasta. Huta Warszawa to świetnie skomunikowane miejsce, z atrakcyjnym są-

wisely couple what are usually isolated functions.

Huta Warszawa has become a field for the experiments of urban planners, whose task was the transformation of a presently urban monoculture into a location that is friendly to residents and offers several mutually permeating functions—production, services, housing, and recreation—all respecting the natural environment. Incorporating such lands, finding their potential to serve new roles is extremely important when taking into account several planning problems and challenges that contemporary cities, including Warsaw, are facing. It is an opportunity to fight uncontrolled urban sprawl. Huta Warszawa has excellent traffic connections. It has attractive environs that already have an identity. There, the skillful

Z PRODUKCJĄ, ALE ZIELONE

siedztwem, które ma już swoją tożsamość, a umiejętne włączenie dodatkowych funkcji, między innymi mieszkaniowych, to krok w stronę zrównoważonego miasta.

Zwycięska praca „Feedback Placemaking” nawiązuje do potrzeby planowania miasta odpornego zarówno społecznie, ekonomicznie jak i środowiskowo w obliczu dynamicznych zmian. Proponuje wdrożenie tych założeń poprzez metodykę pracy odnoszącej się zarówno do skali strategicznej — ogólnomiejskiej jak i lokalnej. Zaproponowano różnorodność typologii i poddano refleksji możliwości ich transformacji nie pomijając etapu testowego. Podkreślono potrzebę włączenia interesariuszy w proces projektowy. W obecnym sposobie prowadzania polityki przestrzennej w Polsce jednym z podstawowych problemów jest brak wystarczających narzędzi umożliwiających dialog pomiędzy różnymi interesariuszami w procesie planowania, a potem realizacji inwestycji. Włączenie wszystkich zainteresowanych stron w decydowanie o przyszłym zagospodarowaniu danego terenu może stać się narzędziem efektywnego i zintegrowanego planowania. Każda ze stron — miasto, obecny użytkownik, oraz potencjalni przyszli najemcy i użytkownicy — ma różne potrzeby, środki, którymi dysponuje i zadania, które musi spełnić. Niejednokrotnie jest to powód konfliktów ciągnących się długi czas i utrudniających działanie.

Zaproponowany model współpracy zainteresowanych stron, gdzie wszyscy interesariusze mają ustalone dziedziny (przestrzeń, ekonomia, środowisko, i tak dalej), za które są odpowiedzialne, a cały proces przekształceń jest rozłożony w czasie na kilkanaście lat, może przynieść bardzo dobre efekty i rozwiązania na przyszłość.

Właśnie taki kierunek planowania rozwoju miast, oparty na współpracy między różnymi sektorami i interesariuszami jest konieczny w czasach dynamicznie zmieniających się warunków przyrodniczych, ekonomicznych i społecznych. Inaczej nie da się zbudować większej odporności miast na różne ryzyka i zagrożenia.

INDUSTRIAL, BUT GREEN

incorporating of additional functions, including residential, is a step towards the sustainable city.

The winning entry—“Feedback Placemaking”—is a reference to the need to plan cities so they are socially, economically, and environmentally resistant in the face of dynamic changes. It proposes the implementation of these assumptions through a work method that refers to both the strategic, citywide scale and the local one. Typological diversity is proposed, where reflection encompasses the potential for transformation, without bypassing the testing stage. What is stressed is the need for including stakeholders into the design process. In current Polish spatial policy, one of the basic problems is the absence of sufficient tools facilitating dialogue among the various stakeholders in the planning process as well as project implementation. Bringing together all interested parties to decide as to the future development of a given area may become a tool for effective and integrated planning. Each of the parties—the city, the current user, and potential future tenants and users—has different needs, available resources, and tasks to be performed. More often than not, this is a reason for conflicts that are extended in time and hamper action. The proposed cooperation model for the interested parties, where each and every stakeholder has a defined field (space, economy, environment, etc.) for which each stakeholder is responsible, and where the whole of the transformation process is distributed over a timespan of over a dozen years, may bring excellent effects and solutions for the future.

This is exactly the direction of city development planning, based on cooperation across sectors and stakeholders, which is necessary in times of dynamically changing natural, economic, and social conditions. There is no other way to build greater resistance to various risks and threats in cities.

25

DŁUGIE TRADYCJE EUROPANU

26

LONG-LASTING EUROPAN TRADITIONS

Długie tradycje Europanu

Long-lasting Europan Traditions

Hubert Trammer architekt, Politechnika Lubelska członek sądów konkursowych Europanu 15

Hubert Trammer Architect, Lublin University of Technology Member of Europan 15 Competition Juries

Maciej Kaufman architekt, współautor wytycznych konkursowych Europanu 15

Maciej Kaufman Architect, co-author of the Europan 15 Competition Biref

Europan jest międzynarodowym konkursem skierowanym do europejskich architektów i urbanistów, którzy nie ukończyli 40. roku życia. Jest on formą ich wsparcia poprzez rozpowszechnianie i umożliwianie rozwoju ich idei. Z kolei miasta i inwestorzy zapewniający tereny będące przedmiotem opracowań konkursowych w Europanie, uzyskują dzięki udziałowi w nim wsparcie w znalezieniu innowacyjnych rozwiązań architektonicznych i urbanistycznych służących przekształceniu przestrzeni miejskich. Na każdą z 15 dotychczasowych edycji Europanu wpłynęło od 901 do 2 434 projektów1.

Europan is an international competition targeting European architects and urban planners who are not yet forty years of age. It is a way of supporting them by disseminating and fostering the development of their ideas. In their turn, cities and investors provide the land that is the actual subject of the competition designs in Europan. What they receive thanks to their participation in the competition is support in finding innovative architectural and urban planning solutions serving the transformation of municipal space.

Between 901 and 2,424 designs were submitted in each of the fifteen editions of Europan to date.1

(Sub)kultura projektowa Europanu

The Europan Design (Sub)Culture

Wiele z projektów zgłaszanych do Europanu reprezentuje bardzo wysoki poziom. Sprzyja temu szereg czynników. Działający w strukturze Europanu komitet naukowy ukierunkowuje uczestników poprzez wyznaczenie generalnego tematu każdej edycji, który zawsze wpisuje się w aktualne trendy w debacie

Many of the designs entered in Europan represent a very high standard. This is encouraged by several factors. The scientific committee acting within the structures of Europan provides direction for participants by designating a general theme for each The greatest numbers of designs were entered in the 4th (in the years 1994–1996: 2,434 designs) and 10th (the years 2008–2010: 2,429 designs) editions, with the least in the most recent, 15th edition (the years 2018–2021), a mere 901. Data from https://www.europan-europe.eu/en/sessions-info/, accessed on March 7, 2020.

1

Najwięcej projektów było w edycjach 4. (lata 1994-1996: 2 434 projekty) i 10. (lata 2008-2010: 2 429 projektów), natomiast najmniej w ostatniej, 15-tej (lata 2018-2020/2021): jedynie 901. Dane za: https://www.europan-europe.eu/en/ sessions-info/ dostęp: 7.03.2020.

1

DŁUGIE TRADYCJE EUROPANU

LONG-LASTING EUROPAN TRADITIONS

architektonicznej. Popularność Europanu w wielu krajach i jego międzynarodowy charakter przyciągają mających eksperymentalne i idealistyczne podejście autorów, z racji wieku nieobciążonych rutyną, tworzących ambitne i poszukujące projekty. Zachętę dla wielu z nich stanowi także to, iż ich praca będzie przedmiotem oceny przez międzynarodowe grono specjalistów. Przez trzy dekady działalności Europanu, wykształciła się wokół niego swoista subkultura przejawiająca się w wyrazistości i lapidarności projektów, opieraniu ich na tworzonych systemach i układach, oraz dopracowanej, urzekającej grafice ich prezentacji. „Europanowskie” projekty można z dużym prawdopodobieństwem rozpoznać po tych cechach. Przy tym kultura projektowa Europanu przenika też do innych projektów. Szczególnie jest to widoczne w przypadku architektów z Holandii i Hiszpanii. Obok szeregu projektów wnoszących nowe podejście i rozwiązania, w każdej edycji Europanu jest też wiele prac, które na pierwszy rzut oka wydają się głęboko przemyślane, a po głębszej analizie okazują się, za atrakcyjną europanowską grafiką, skrywać niewiele wnoszące powierzchowne propozycje. Często zdarza się także, iż rozwiązania projektowe bądź graficzne, zastosowane w projektach, które uzyskały w Europanie nagrody bądź wyróżnienia, zostają zastosowane w kolejnych edycjach przez innych uczestników.

edition that always fits into current trends in the architectural debate. The popularity of Europan in many countries as well as its international character attracts architects and planners with an experimental and idealistic attitude. Unencumbered by routine thanks to their age, they create ambitious and seeking designs. An incentive for many of them is that their work will be the subject of evaluation by an international assemblage of specialists. Over three decades of Europan activity, a unique subculture, seen in the distinctive expression and conciseness of designs based on created systems and structures as well as developed, captivating presentation graphics, has been achieved. The probability of identifying “Europan” designs is extremely high thanks to these qualities. At the same time, the Europan culture of design permeates into other designs. This is especially visible in the case of architects from the Netherlands and Spain. In addition to several designs ushering in new approaches and solutions, each edition of Europan also has many works that at first glance seem to be well thought–out, but which upon more detailed analysis are only superficial proposals that do not bring in much hiding behind attractive Europan graphics. Another common occurrence is that design or graphic solutions applied in entries awarded or honored by Europan are subsequently applied in successive editions by other participants.

Europan — więcej niż konkurs architektoniczny

Europan: More than an Architectural Competition

Istotną wartością Europanu jest umożliwienie nawiązania międzynarodowych kontaktów zarówno przez laureatów konkursu, przedstawicieli miast i inwestorów wystawiających do konkursu tereny oraz członków sądów konkursowych. Służą temu będące częścią Europanu konferencje o wysokim poziomie merytorycznym. Przed ogłoszeniem każdej z sesji odbywa się Forum Lokalizacji (Forum of the Sites), podczas którego przedstawiciele krajowych sekretariatów i komitetów Europanu, jego władz i komitetu naukowego wraz z przedstawicielami miast wystawiających tereny konkursowe dyskutują nad przedmiotem zadań konkursowych. Po złożeniu prac przez uczestników konkursu odbywa się ich pierwsza ocena. Wybrane podczas niej projekty są analizowane przez Komitet Naukowy Europanu, który wyszukuje cechy łączące podejścia widoczne w pra-

A significant value inherent in Europan is its facilitating of international contacts among competition winners, city representatives, investors providing sites for the competition, and members of the competition jury. This end is served by conferences—a part of Europan—conferences of high substantive value. A “Forum of Sites” takes place prior to the announcement of each session. At such a forum the representatives of Europan national secretariats and committees, its authorities and its scientific committee as well as representatives of cities submitting competition sites deliberate on the subject of competition tasks. A first assessment is made following the submission of entries by competition participants.

Selected designs are analyzed by the Europan scientific committee, which seeks out qualities linking approaches visible in entries made for various sites.

27

DŁUGIE TRADYCJE EUROPANU

cach wykonanych dla różnych terenów i następnie przedstawia do dyskusji podczas Forum Miast i Sądów Konkursowych (Forum of the Cities and the Juries), w którym wraz uczestnikami Forum Lokalizacji biorą udział członkowie sądów konkursowych. Po rozstrzygnięciu każdej z edycji konkursu odbywa się Forum Efektów (Forum of the Results). Prezentowane i dyskutowane są prace, które uzyskały w Europanie pierwsze i drugie nagrody, oraz generalnie efekty konkursu. Uczestniczą w nim laureaci pierwszych i drugich nagród, przedstawiciele miast i inwestorów dla których wykonane były projekty konkursowe, sekretariatów krajowych, oraz władz i komitetu naukowego Europanu. Dodatkowo część miast organizuje warsztaty dla laureatów konkursu.

28

Niewątpliwie jednak tym co najbardziej przyciąga uczestników Europanu jest nadzieja realizacji swojego projektu. Często za granicą. Europan to ważne doświadczenie całych generacji architektów, którym zwycięstwo w konkursie pozwoliło rozwinąć kariery, a niektórym — zdobyć pierwsze zlecenia. Wśród nich są Vicente Guallart2, Dick van Gameren3, Bjarne Mastenbroek4, Florian Riegler i Roger Riewe5, Andre Kempe i Oliver Thill6, Joost Glissenaar i Klaas van der Molen7, Belinda Tato8 z pracowni Ecosistema Urbano czy Fuensanta Niento i Enrique Sobejano9.

Po zwycięstwie w drugiej edycji Europanu w 1991 r.

Winy Maas, Jacob van Rijs i Natalie de Vries założyli Rebois D.(red.), 2007, Europan Generation. The reinterpreted city. La ville réinterprétée., La Cité de L’Architecture et du Patrimonies/Europan, Paris, s. 200.

3 tamże, s. 208 4 tamże, s. 208 5 https://www.europan-europe.eu/media/default/0001/15/ e3_results_pdf.pdf dostęp 22.05.2020 6 https://www.europan-europe.eu/media/default/0001/15/ e5_results_pdf.pdf dostęp 22.05.2020 7 tamże. Po zwycięstwie w Europanie Glissenaar i van der Molen założyli i wspólnie prowadzili pracownię BAR Architecten — wśród ich realizacji jest Instytut Awangardy w Warszawie powiązany z dawną pracownią Henryka Stażewskiego i Edwarda Krasińskiego 8 https://www.europan-europe.eu/media/default/0001/12/ e8_results_pdf.pdf dostęp 22.05.2020 9 https://www.europan-europe.eu/media/default/0001/15/ e4_results_pdf.pdf dostęp: 22.05.2020 2

LONG-LASTING EUROPAN TRADITIONS

These designs are then presented for discussion during the “Forum of Cities and the Juries,” whose participants, together with the “Forum of Sites” participants, include members of the competition juries.

Upon completion of each edition, there is a “Forum of Results.” There, winning and runner-up entries, as well as the overall outcome of the competition, are presented and discussed. The first and second prize winners also take part, as do the representatives of cities and investors for whom the competition designs were developed, and the national secretariats, authorities, and scientific committee of Europan.

Moreover, some of the cities organize workshops for the competition winners.

However, there can be no doubt that what attracts participants to Europan most is the hope that their design will be built—often abroad. Europan has been an important experience for entire generations of architects for whom the winning of the competition made possible a successful career and for some their first commissions. Among these are Vicente Guallart,2 Dick van Gameren,3 Bjarne Mastenbroek,4 Florian Riegler and Roger Riewe,5 Andre Kempe and Oliver Thill,6 Joost Glissenaar and Klaas van der Molen,7 Belinda Tato8 of Ecosistema Urbano, and Fuensanta Niento and Enrique Sobejano.9 Following

Rebois D. (Editor), 2007, Europan Generation: The Reinterpreted City – La ville réinterprétée, La Cité de L’Architecture et du Patrimonies/Europan, Paris, p. 200.

3 Ibid., p. 208.

4 Ibid., p. 208.

5 https://www.europan-europe.eu/media/default/0001/15/ e3_results_pdf.pdf, accessed on May 22, 2020.

6 https://www.europan-europe.eu/media/default/0001/15/ e5_results_pdf.pdf, accessed on May 22, 2020.

7 Ibid. Following their winning of Europan, Glissenaar and van der Molen established and jointly managed BAR Architecten. Among their built designs is the Avant Garde Institute in Warsaw in association with the former art studio of Henryk Stażewski and Edward Krasiński.

8 https://www.europan-europe.eu/media/default/0001/12/ e8_results_pdf.pdf, accessed on May 22, 2020.

9 https://www.europan-europe.eu/media/default/0001/15/ e4_results_pdf.pdf , accessed on May 22, 2020.

2

DŁUGIE TRADYCJE EUROPANU

pracownię MvRdV10. Doświadczenie Europanu ma za sobą także wielu dostrzeganych w swoich krajach architektów.

Początki i ewolucja Europanu Europan wywodzi się z francuskiego PAN — Programme Architecture Nouvelle (czyli Programu Nowej Architektury) z lat 1972-1987. Uruchomiono go w ramach polityki francuskiego Ministerstwa Infrastruktury, której celem było wywołanie pogłębionej refleksji dotyczącej budownictwa mieszkaniowego.

Miało to związek z szeroką krytyką powstających we Francji w latach pięćdziesiątych, sześćdziesiątych i siedemdziesiątych wielkich osiedli mieszkaniowych. Przeznaczony dla architektów poniżej 40. roku życia konkurs PAN, szybko zyskał wśród nich popularność. Wśród jego zwycięzców byli: Jean Nouvel, Dominique Perrault i Christian Portzamparc, którzy w późniejszych latach zrobili wielkie kariery we Francji i na świecie. Piastujący do dziś funkcję sekretarza Europanu, Didier Rebois zaproponował w 1988 r. rozszerzenie konkursu PAN na skalę ogólnoeuropejską. Miało to służyć zwiększeniu mobilności zawodowej architektów i wymianie idei wypracowywanych w różnych krajach11.

W przypadku Francji dodatkowego znaczenie nabiera fakt, iż system zamówień publicznych w zakresie architektury, dążąc do wykluczenia pracy za darmo, oparto na zamkniętych konkursach. Każdorazowo do konkursu jest zapraszane dziesięć zespołów, które dostają wynagrodzenie za udział. Pomimo tego, że z zasady kilka miejsc w dziesiątce jest zarezerwowanych dla młodych architektów, to rozwiązanie ma skutek uboczny w postaci ograniczenia możliwości udziału w konkursach przez tych, którzy nie mają jeszcze dorobku, którego jakość zachęcałaby do zaproszenia ich do konkursu. PAN, a potem Rebois D., 2007, Réinventer la densité. Reinventing density, w: „Europan Generation. The reinterpreted city. La ville réinterprétée.”, La Cité de L’Architecture et du Patrimoine / Europan, Paris, s. 90, Jodidio P., 2005, Architecture Now! / Architecture heated/L’architecture d’aujourd’hui, Taschen, Köln, s. 246.

11 Roulet S., 2010, Interview: Didier Rebois, w: „New European Architecture” 09/10, SUN Architecture, Amsterdam, s. 43.

10

LONG-LASTING EUROPAN TRADITIONS

their victory in the 1991 Europan, Winy Maas, Jacob van Rijs, and Natalie de Vries established MvRdV.10 The Beginnings and Evolution of Europan The name Europan is derived from the French PAN—Programme Architecture Nouvelle [Program for a New Architecture] from the years 1972–1987.

It was launched within the framework of a policy of the French Ministry of Infrastructure aimed at stirring up in–depth reflection on housing. This was connected with broad criticism of the huge housing estates built in France in the 1950s, 1960s, and 1970s. Intended for architects aged below 40, the PAN Competition quickly garnered popularity among them. Its winners included Jean Nouvel, Dominique Perrault, and Christian Portzamparc, who later had successful careers in France and around the world.

Still serving as Secretary of Europan, Didier Rebois proposed expanding the PAN Competition in 1988 so it could take on a European scale. The intention was to increase the professional mobility of architects as well as to exchange ideas developed in various countries.11 In the case of France itself, of particular importance is the fact that its system of public orders in the area of architecture, which endeavors to eliminate non– paid work, is based on closed competitions. In each case, ten teams are invited to take part in a competition, for which they receive remuneration. In spite of the fact that, in principle, several places out of the ten are reserved for young architects, this solution has side effects in the form of limiting the participation of those who as yet have no achievements, the quality of which should favor an invitation. PAN, and subsequently Europan, by narrowing the field to people under forty and providing complete accessibility to all meeting the age criterion and holding an architectural degree, or recently also a degree in other fields Rebois D., 2007, Réinventer la densité. Reinventing density, in Europan Generation: The Reinterpreted City – La ville réinterprétée, La Cité de L’Architecture et du Patrimoine / Europan, Paris, p. 90; Jodidio P., 2005, Architecture Now! / Architecture Heated / L’architecture d’aujourd’hui, Taschen, Cologne, p. 246.

11 Roulet S., 2010, Interview: Didier Rebois, in New European Architecture 09/10, SUN Architecture, Amsterdam, p. 43.

10

29

DŁUGIE TRADYCJE EUROPANU

Europan przez zawężenie do osób poniżej 40. roku życia i pełną dostępność dla spełniających to kryterium wiekowe, oraz posiadających dyplom architekta, a od pewnego czasu także jednego z innych kierunków związanych z kształtowaniem przestrzeni, daje możliwość zdobycia odpowiednich referencji, a także zleceń poza podstawowym francuskim systemem. Pewnym paradoksem jest to, iż Europan, choć powstał aby wspierać młodych architektów, dyskryminowanych przez system służący wykluczeniu pracy bez wynagrodzenia, jest konkursem za udział w którym muszą oni wnieść opłatę. Opłaty za udział w konkursach były powszechne w czasach przedinternetowych, kiedy organizatorzy dostarczali uczestnikom pocztą wydrukowane materiały konkursowe. Obecnie na Europan plansze wysyła się w wersji elektronicznej i drukują je organizatorzy, ale wynikająca z tego oszczędność dla uczestników z wielu krajów jest dużo mniejsza niż opłata za uczestnictwo.

30

Z czasem też tematyka Europanu rozszerzyła się poza architekturę mieszkaniową. Obecnie w zadaniach konkursowych dla uczestników Europanu najczęściej kwestie urbanistyczne dominują nad architektonicznymi. Prawdopodobnie wynika to z formuły Europanu, której długa procedura i otwartość na niekonwencjonalne rozwiązania okazuje się bardziej odpowiadać sytuacjom, kiedy miasta uczestniczące w organizacji konkursu potrzebują wizji dla miejsc wymagających przekształceń, dla których nie mają często sprecyzowanych oczekiwań co do programu funkcjonalnego. Znaczenie ma także fakt, iż w Europie coraz częściej istotną częścią rozwoju miast jest przekształcanie terenów już zainwestowanych, które straciły dotychczasową funkcję. Wiąże się to z przemianami ekonomiczno-gospodarczymi, oraz wzrastającą świadomością problemów związanych z dalszą ekspansją miast na nowe tereny. Do tego w państwach Europy Zachodniej mających dotąd najaktywniejszy udział w Europanie, od końca lat osiemdziesiątych XX wieku, aż do początków drugiej dekady wieku XXI nie istniał problem deficytu mieszkań. Przy tym tematy o małej skali, a także ściśle związane z mieszkalnictwem nadal zdarzają się w Europanie.

LONG-LASTING EUROPAN TRADITIONS

involved in the shaping of space, facilitates the gaining of the appropriate references as well as commissions outside the basic French system. Paradoxically, although Europan was created to support young architects facing discrimination by a system aimed at eliminating non–paid work, it is a competition that has an entry fee requirement. Fees for participation in competitions were common in pre–Internet times.

Then, organizers supplied participants with printed competition briefs by mail. Today, competition panels are forwarded to Europan in electronic form and printed by the organizers. However, for participants in many countries, the savings connected with that are significantly less than entry fees.

As time passed, the subject matter of Europan expanded beyond just residential architecture. Currently, it is usually urban planning matters that dominate over architecture in competition tasks for Europan participants. This most probably stems from the fact that the Europan formula, whose drawn out procedure and openness to unconventional solutions, seems to be more appropriate for situations in which the cities taking part in organizing the competition seek a vision for sites requiring transformation, but for which they usually lack precise expectations as to functional program. Also of importance is the fact that in Europe, with increasing frequency, an important aspect of city development is the transforming of land that is already developed, but which has lost its function. This is coupled with economic and commercial transformations as well as the growing awareness of problems linked with the further expansion of cities onto new land. Moreover, in the countries of Western Europe, which have been most active in Europan up till now, the problem of a deficit of dwellings did not exist from the 1980s to the beginning of the second decade of the 21st century.

At the same time, topics of small scale strongly connected with housing continue to find a place in Europan.

DŁUGIE TRADYCJE EUROPANU

LONG-LASTING EUROPAN TRADITIONS

Europan a trendy rozwojowe europejskiej architektury

Europan and Development Trends in European Architecture

Po pierwszej edycji, w której wzorem PAN uczestnicy sami wybierali lokalizacje swoich projektów, reguły konkursu zmodyfikowano. Od tej pory samorządy miejskie wchodzące we współpracę z krajowymi sekretariatami Europanu, wystawiają do konkursu wybrane przez siebie działki. Komitet naukowy proponuje natomiast przewodni temat edycji. Stwarza to pewną trudność dla uczestników, którzy muszą zarazem spełnić oczekiwania samorządów, jak i wpisać się w odgórnie zadany temat, czasem jedynie luźno związany z lokalnymi potrzebami.

Competition rules were modified following the first edition that had been modeled on PAN. Then, the participants themselves chose the sites for their designs. From then on, local city governments collaborating with national Europan secretariats submit their selection of sites for the competition. For its part, the scientific committee proposes a guiding theme for the edition. This creates a certain difficulty for participants. They must simultaneously meet the expectations of local governments and fit the assigned topic, sometimes only loosely tied to local needs.

Warto zauważyć, że tematyka kolejnych edycji zachowuje wyraźny dystans wobec popularnych modeli miejskich w typie Smart City, chętnie wdrażanych przez samorządy na całym świecie, a dyskretnie lansowanych przez globalne korporacje.

Tego rodzaju intelektualna niezależność podnosi wiarygodność konkursu i jego organizatora. Przy tym mimo dążenia do wyznaczania trendów, tematy zwykle są wyznaczane w odpowiedzi na zagadnienia już od pewnego czasu dyskutowane. Przy tym edycje 8., 9. i 10. miały temat „European Urbanity”, co można przetłumaczyć jako „Miejskość w wydaniu europejskim”, który był bardzo pojemny, a zarazem nie wnoszący nic konkretnego. Przy wyborze tematu komitet naukowy stara się antycypować trendy i wyznaczać kierunki współczesnej refleksji o mieście.

Jak zauważył w 2011 roku Adam Nadolny: „biorąc (...) pod uwagę całokształt idei Europanu, (...) niezależnie od efektów końcowych powstające z jego inicjatywy projekty są w pewnym sensie kamieniami milowymi współczesnej nam architektury i urbanistyki. Nie wyobrażam sobie, aby mogło ich zabraknąć w Europie”12.

Udział w Europanie — organizatorzy i uczestnicy Europan wciąż cieszy się dużym zainteresowaniem w niektórych krajach. Największym w Hiszpanii.

Jednak liczba współpracujących przy jego organizacji krajów i miast od lat spada. Najwięcej krajów (22

Worth noting is the fact that the themes for successive editions clearly distance themselves from popular municipal models such as the “Smart City,” eagerly implemented by local governments around the world and discreetly advocated by global corporations. This type of intellectual independence raises the credibility of the competition and its organizer.

At the same time, in spite of a striving to demarcate trends, themes are usually selected in answer to discussions that have been ongoing for some time.

Thus, the topic of the 8th, 9th, and 10th editions was “European Urbanity,” something of enormous capacity and yet not very concrete. In selecting a topic, the scientific committee tries to anticipate trends and set directions of contemporary reflection on the city.

As noted by Adam Nadolny in 2011, “taking (…) into consideration the whole of the idea of Europan, (…) apart from the final effects of the designs developed thanks to its initiative, the designs are, in a sense, milestones of our contemporary architecture and urban planning. I cannot conceive of their absence in Europe.”12 Participation in Europan: Organizers and Participants Europan continues to be popular in certain countries. The greatest popularity is in Spain. However, Nadolny A., Europanie trwaj! [Europan, keep going!], in europan.com.pl edited by Małgorzata Zdancewicz, Architecture & Spatial Planning Department of the City of Warsaw, 2012.

12

Nadolny A., Europanie trwaj! w: „europan.com.pl” Małgorzata Zdancewicz (red.), Biuro Architektury i Planowania Przestrzennego Urzędu m.st. Warszawy, Warszawa 2012

12

31

DŁUGIE TRADYCJE EUROPANU

z łącznie 73 lokalizacjami) wystawiło tereny konkursowe w edycji 9. (lata 2006-2008). Najwięcej miejsc (74 lokalizacje w 20 krajach) było przedmiotem Europanu w edycji 8. przeprowadzonej w latach 20042006.

32

Europan, ze swoją rozbudowaną strukturą organizacyjną, dwustopniową oceną projektów i dwuletnim cyklem organizacyjnym, jest znacznie bardziej czasochłonny, a w przypadku większości krajów, także kosztochłonny niż tradycyjny konkurs architektoniczny. Udział w organizacji Europanu wymaga partycypowania w kosztach złożonej procedury z komitetem naukowym i szeregiem wydarzeń. Jednakże w niektórych krajach Europan jest dla miast czy innych inwestorów bardziej atrakcyjną kosztowo opcją niż inne konkursy. Wynika to z przyjętych w tych krajach wyższych kwot nagród, czy zwrotów kosztów dla uczestników, a także z wysokich honorariów dla sędziów konkursowych i osób przygotowujących konkursy. W efekcie Europan, w którym jeden sąd konkursowy wspólnie ocenia projekty dla kilku lokalizacji w jednym bądź kilku krajach wypada w ostatecznym rachunku taniej.

Podjęciu decyzji o udziale w Europanie sprzyja dostrzeganie, iż nie jest on wyłącznie konkursem architektonicznym. Europan to de facto dużo szersze przedsięwzięcie, którego częścią są także konferencje podnoszące kwalifikacje urzędników miejskich.

Europan może być także narzędziem promocji miasta na zewnątrz. Niestety jest to rodzaj miękkiej promocji. Przez to trudno Europanowi uzyskać uznanie władz miejskich równe wydarzeniom służącym bezpośrednio przyciągnięciu inwestorów. Takim jak targi nieruchomości MIPIM w Cannes.

Struktura organizacyjna Europanu opiera się na centrali w Paryżu oraz sekretariatach krajowych, które w założeniu powinny być niezależne od samorządów miejskich i innych inwestorów wystawiających do konkursu tereny. W celu ułatwienia wejścia nowych krajów do Europanu stworzono, w założeniu tymczasową, możliwość udziału w Europanie jako kraj stowarzyszony wystawiający do konkursu tylko jedną lokalizację. Wiąże się to z niższymi składkami na rzecz centrali Europanu oraz brakiem wymogów odnośnie sekretariatu. Na przygotowanie materia-

LONG-LASTING EUROPAN TRADITIONS

the number of countries and cities collaborating in its organization has been falling over the years. The largest number of countries (22 with a total of 73 locations) submitted competition sites in the 9th edition (the years 2006–2008). The largest number of sites (74 locations in 20 countries) was the subject of the 8th Europan edition conducted over the years 2004–2006.

Europan, with its developed organizational structure, has a two–tier design evaluation system and a two– year organizational cycle. It is significantly more time consuming and, in the case of most countries, costly than traditional architectural competition. Participation in organizing Europan necessitates sharing in the costs of a complex procedure with a scientific committee and several events. However, in the case of certain countries, for cities or investors, it is more attractive in terms of expenses than other competitions. This stems from more valuable prizes assumed in those countries or higher remuneration for competition judges and the people preparing the competition. Ultimately, Europan, where a single competition jury jointly assesses designs for several sites in a single or several countries, is less expensive.

The decision to take part in Europan is fostered by the perception that it is not exclusively an architectural competition. Europan is, de facto, a much broader venture, which also includes conferences raising the qualifications of municipal officials. Europan can also be a tool for the external promotion of a city. Unfortunately, it is a form of soft promotion.

For this reason it is difficult for Europan to be recognized by city authorities as equal to events serving the direct attracting of investors, such as the MIPIM international property exhibition hosted in Cannes.

The organizational structure of Europan is based on a head office in Paris and national secretariats that, it is assumed, are independent of local government and investors submitting their land for the competition. In order to facilitate new countries joining Europan, participation is possible as an associated country submitting a single site for the competition. This is tied with lower dues to the Europan head office as well as no requirements as to a secretariat. Financial

DŁUGIE TRADYCJE EUROPANU

łów dla uczestników konkursu, utrzymanie sekretariatu, wpłacenie składki, a także na nagrody i koszty udziału w konferencjach trzeba znaleźć środki finansowe. Najczęściej są one pozyskiwane od miast, dla których projekty wykonują uczestnicy. Przejście progu wymogów pełnoprawnego członkostwa okazało się w wielu przypadkach zbyt trudne. Nie udało się to nawet wielu krajom kilkakrotnie czy wręcz wielokrotnie uczestniczącym w Europanie (Bułgaria, Cypr, Kosowo, Polska, Słowacja, Węgry). Niektóre kraje, które miały pełnoprawne sekretariaty (Czechy, Dania, Estonia, Grecja, Irlandia, Łotwa, Portugalia, Słowenia, Wielka Brytania) zrezygnowały z udziału szereg edycji temu. A część z nich, swego czasu, wystawiała w poszczególnych edycjach wiele terenów. Przy tym warto zwrócić uwagę, że rezygnacja z udziału w Europanie może wynikać także z innych procesów. Przez niektórych odejście Wielkiej Brytanii z Europanu jest obecnie uważane za zwiastun Brexitu. Jednakże raczej należy to wiązać z tym, iż generalnie w ostatnich latach w Wielkiej Brytanii organizuje się bardzo mało konkursów architektonicznych. Do tego jeszcze podczas udziału tego kraju w Europanie, jego przedstawiciele zwracali uwagę, iż władze brytyjskich miast nie widzą pożytku z jego rozbudowanej procedury.

Niektóre kraje wycofały się po doświadczeniu uczestnictwa w wielu sesjach. Także niektórym krajom trwale uczestniczącym w Europanie zdarzały się przerwy. Wskazuje to jak trudnym przedsięwzięciem jest znalezienie samorządów miejskich czy innych inwestorów gotowych przedstawić uczestnikom konkursu zadanie, na którego wynik przyjdzie czekać ponad dwa lata i ponieść koszty udziału w konkursie.

Jednocześnie przykład Chorwacji pokazuje, że niewielki i nie najzamożniejszy kraj jest w stanie utrzymywać sekretariat i niemal zawsze wystawiać jedną lub dwie lokalizacje. Notabene w Chorwacji sekretariat krajowy Europanu jest częścią Ministerstwa Budownictwa i Planowania Przestrzennego, co jest rozwiązaniem niespotykanym w innych krajach.

Najczęściej sekretariaty prowadzą organizacje pozarządowe — w niektórych przypadkach specjalnie po to powołane.

LONG-LASTING EUROPAN TRADITIONS

resources must be found for the preparing of materials for competition participants, maintaining the secretariat, paying dues, and for prizes and the costs of participating in the conferences. These are usually acquired from cities for which participants develop designs. Crossing the threshold of requirements for becoming a full–fledged member is overly difficult in many cases. Many countries that have participated several times or even over a dozen times in Europan have not yet been successful (Bulgaria, Cyprus, Kosovo, Poland Slovakia, and Hungary). Some countries that had a full–fledged secretariat (Czechia, Denmark, Estonia, Greece, Ireland, Latvia, Portugal, Slovenia, and the United Kingdom) have abandoned their participation several editions ago. Some of these countries had been submitting many sites in specific editions. At the same time it is worth noting that giving up participation in Europan can be the result of other processes. Some currently feel that the departure of the United Kingdom from Europan was a harbinger of Brexit. However, it should rather be associated with the fact that overall, recent years have seen the organization of very few architectural competitions in the United Kingdom. Moreover, when the country was a participant in Europan, its representatives noted that British city authorities do not see the benefits in its expansive procedures.

Some countries backed out after the experience of participation over many sessions. Certain countries permanently participating in Europan had breaks.

This shows just how difficult it is to find municipal local governments or other investors ready to present competition participants with tasks and wait for the results over two years while bearing the cost of participation in the competition.

At the same time, the example of Croatia shows that a small and not the wealthiest of countries is capable of maintaining a secretariat and submitting one or two sites. Nota bene, the national Europan secretariat is a part of the Ministry of Construction & Spatial Planning, a solution not found in other countries.

More often than not, secretariats are managed by nongovernment organizations, which in some cases, were specially established for this purpose.

33

DŁUGIE TRADYCJE EUROPANU

LONG-LASTING EUROPAN TRADITIONS

Statystyka Europanu /Europan Statistics W wierszach dotyczących krajów zostały podane liczby zgłaszanych w danej edycji terenów. /Country lines state the numbers of sites submitted for a given edition. x — nie dotyczy — w Europanie 1 uczestnicy wykonywali projekty dla samodzielnie zaproponowanych terenów. /Not applicable - For Europan 1, participants developed designs for the sites they themselves proposed.

34

(CH) — jeden teren transgraniczny ze Szwajcarią /One cross–border site with Switzerland, (CZ/D) — jeden teren transgraniczny z Czechami i Niemcami /One cross–border site with Czechia and Germany, (CZ/PL) — jeden teren transgraniczny z Czechami i Polską /One cross–border site with Czechia and Poland, (D) — jeden teren transgraniczny z Niemcami /One cross–border site with Germany, (D/PL) — jeden teren transgraniczny z Niemcamii i Polską /One cross–border site with Germany and Poland, (I) — jeden teren transgraniczny z Włochami /One cross–border site with Italy, (PL) — jeden teren transgraniczny Polską /One cross–border site with Poland, YU — Jugosławia /Yugoslavia (zgłoszone zostały tereny konkursowe leżące na obszarze obecnych Chorwacji (2), Serbii (1) i Słowenii (1) /proposed sites are now in Croatia (2), Serbia (1) and Slovenia (1)), (YU) — jeden teren transgraniczny z Jugosławią (obecnie w Słowenii) /One cross–border site with Yugoslavia (now Slovenia), [yu] — uczestnictwo w ramach uczestnictwa Jugosławii /participation as part of the involvement of Yugoslavia.

E1

E2

E3

E4

E5

E6

E7

E8

E9

E10

E11

E12

E13

E14

E15

Lata edycji /Years of the edition

1989- 1990- 1992- 1994- 1997- 2000- 2003- 2004- 2004- 2008- 2010 - 2012 - 2015 - 2017 - 20181990 1991 1994 1996 2000 2002 2004 2006 2008 2010 2012 2015 2017 2019 2021

Liczba zarejestrowanych zespołów /Number of registered teams

2300 4100 4500 4500 3540 3900 3750 3116 3227 4219 2705 2412 1862 1353 1241

Liczba złożonych projektów /Number of submitted designs

800

1422 2230 2434 1700 2100 2010 1618 1752 2429 1826 1762 1305 1003 901

Liczba terenów projektowych /Number of sites

n

49

53

65

68

67

68

74

73

62

49

51

49

44

47

Liczba krajów zgłaszającyh tereny projektowe /Number of countries proposing sites

9

11

10

18

20

19

19

20

22

19

17

16

15

13

12

A — Austria /Austria

x

3

2

4

1

3

5

5

4

3

3

4

5

3

5

B — Belgia /Belgium

x

2

2

3

2

2

2

2

2

2

2

2

2

2

2

1

1

1

5

8

2

5

5

3

3 (D)

1

1

1

1

5

2

BG — Bułgaria /Bulgaria CH — Szwajcaria /Switzerland

x

4

4

CY — Cypr /Cyprus

x

5

9

1 1

1

3(D/PL) 1

4 (PL) 7 (PL) 6

5

8(CZ/PL) 7

9

5

11 (CH) 8

3

5

3

2

7

7

6

3

4

6

7

2

1

CZ — Czechy /Czechia D — Niemcy /Germany

2

DK — Dania /Denmark E — Hiszpania /Spain

x

8

8

9

EE — Estonia /Estonia F — Francja /France

1

2

2

8

6

8

7

6

6

6

6

7

10

11

9

3

3

3

3

3

3

2

2

2

3

3

2

GB — Wielka Brytania /United Kingdom

5

3

3

3

3

4

4

2

4

1

1

1

1

1

1

1

1

1

[2yu]

2

2

2

2

2

2

2

1

1

1

2

8(YU) 7

7

7

7

5

10

8

1

2

1

1

2

2

2

3

8

9

7

x

6

9

FIN — Finlandia /Finland

GR — Grecja /Greece

x

9

4

H — Węgry /Hungary HR — Chorwacja /Croatia I — Włochy /Italy

x

IRL — Irlandia /Ireland LV — Łotwa /Latvia N — Norwegia /Norway NL — Holandia /The Netherlands x

4

4

5

P — Portugalia /Portugal PL — Polska /Poland

1 (D)

3

1

1

1

3

5

4

3

3

3

5

3

3

5

5

4

6

4

4

6

3

2

5

5

3

4

4

5

3

3

1

2

3

1 (CZ/D) 1

1

1

1

1

1

1

1

1

1

4

4

5

2

3

7

E10

E11

E12

E13

E14

E15

1 (D)

RKS — Kosowo /Kosovo RO — Rumunia /Romania

1

1

S — Szwecja /Sweden

3

3

SK — Słowacja /Slovakia

3 1

SLO — Słowenia /Slovenia

[1yu] (I)

SRB — Serbia /Serbia

[1yu]

3 1

3

2

3

2

2

1

1

TR — Turcja /Turkey

2

YU — Jugosławia /Yugoslavia

4 (I) E1

E2

E3

E4

E5

E6

E7

E8

E9

DŁUGIE TRADYCJE EUROPANU

Nagradzane projekty nie zawsze przynoszą odpowiedzi satysfakcjonujące publicznych partnerów konkursu. Może to zniechęcać do dalszej współpracy. Jednocześnie są liczne miasta, które są bardzo zadowolone z udziału w Europanie. Realizują nagrodzone projekty i uczestniczą w kolejnych edycjach.

Wśród nich jest liczący 16 tysięcy mieszkańców Selb w niemieckiej Bawarii. Władze tego miasta poszukują sposobów nowego rozwoju po znaczącym ograniczeniu działalności na jego terenie przemysłu porcelany i utracie w latach 1970-2010 ponad jednej trzeciej mieszkańców. Selb czterokrotnie zgłaszał tereny do Europanu (edycje 9., 11., 13. i 15.). Część wybranych w nim projektów jest już zrealizowana, inne są w trakcie działań zmierzających do realizacji.

Selb planuje też udział w Europanie 16.

36

Ciekawe rozwiązanie zostało przyjęte w ostatnich dwóch edycjach w Holandii. Wszystkie pięć lokalizacji wystawionych do nich w tym kraju w danej edycji znajdowało się w tym samym mieście. W Europanie 14 w Amsterdamie, zaś w Europanie 15 w Rotterdamie. Dzięki temu każdorazowo jedno miasto zorganizowało w pakiecie pięć konkursów, co pozwoliło na zbilansowanie kosztów i jednocześnie ułatwiało wspólnemu sądowi konkursowemu poznanie terenów. Oczywiście aby taka sytuacja była możliwa, konieczne jest planowanie z odpowiednią perspektywą.

Innym sposobem bilansowania kosztów jest zgłaszanie jako jednego zadania konkursowego zestawu terenów położonych w różnych miejscowościach. Kilkakrotnie było to elementem współpracy transgranicznej, a czasem traktowane jako krok na drodze do włączenia do Europanu nowych krajów.

W Europanie 15 cztery miasta (Hilden, Ratingen, Solingen i Wülfrath w Nadrenii Północnej-Westfalii w Niemczech) współpracujące pod nazwą Bergische Kooperation, wystawiły do konkursu wspólną lokalizację złożoną z czterech terenów. Zadanie konkursowe polegało na wykonaniu ogólnych projektów dla wszystkich czterech, oraz zaproponowaniu bardziej szczegółowych rozwiązań dla dwóch z nich.

O ile w przypadku liczby zgłoszonych lokalizacji oraz uczestniczących krajów można, z niewielkim uproszczeniem, mówić o wzroście od początku do 9. edycji,

LONG-LASTING EUROPAN TRADITIONS

The wining designs do not always provide an answer that is to the satisfaction of the competition’s public partners. This can discourage further participation.

Simultaneously, there are numerous cities that are very happy they participated in Europan. They are implementing the awarded designs and are taking part in successive editions. Among them is Selb, with a population of 16,000, in Bavaria. The authorities of that city are seeking ways for new development after significant restriction in the operation of the porcelain industry within its limits and the loss over the years 1970–2010 of over one–third of its residents.

Selb has submitted sites for Europan four times (in the 9th, 11th, 13th, and 15th editions). Some of the designs selected for it are already being implemented.

Others are in a process leading to implementation.

Selb is also planning its participation in Europan 16.

An interesting solution was accepted in the last two editions in the Netherlands. All five sites submitted in that country for the given edition were in the same city—in Europan 14 it was Amsterdam and in Europan 15, Rotterdam. Thanks to this, each of these times a single city organized a package of five competitions. This allowed for a balancing of costs and simultaneously facilitated the understanding of the land by the competition jury. Obviously, for such a situation to be possible, it is necessary to plan with an appropriate time perspective.

Another way of balancing costs is to submit a set of sites in various locations as a single competition task. Several times this was an element of cross– border cooperation and sometimes, as a step on the path to incorporating new countries into Europan.

Four towns in Europan 15— Hilden, Ratingen, Solingen, and Wülfrath—in North Rhine–Westphalia in Germany are collaborating under the name of “Bergische Kooperation.” They submitted a joint location made up of four sites. The competition task involved the development of general designs for all four and the proposing of more detailed solutions for two of them.

In as much as in the case of submitted locations and the participation of countries, obviously simplifying, it is possible to speak of growth from the beginnings to the 9th edition, this was followed by a fall. Overall,

DŁUGIE TRADYCJE EUROPANU

a następnie spadku, to liczba nadsyłanych projektów kilkakrotnie wzrastała i spadała. Liczba biorących udział w Europanie krajów i wystawianych lokalizacji nie miały bezpośredniego przełożenia na liczbę prac. Spośród trzech okresów o największej liczbie nadesłanych projektów, dwa przypadały na załamania gospodarcze związane z graniczeniem aktywności budowlanej, a co za tym idzie zleceń dla architektów. Na Europan 10 ze składaniem prac w 2009 roku, a więc podczas kryzysu finansowego, który wybuchł niespełna rok wcześniej, wpłynęło 2 429 prac. Wyraźnie więcej niż podczas poprzedzającego ów kryzys boomu w budownictwie i architekturze po rozszerzeniu Unii Europejskiej. Na Europan 9 w 2007 roku nadesłano 1 752 prace, a w 2005 na Europan 8 przyszło 1 618 projektów. Wcześniejszy zenit przypadał na edycje podczas wcześniejszego kryzysu po zamachach terrorystycznych 11 września 2001.

Najwięcej prac były osiągane w Europanie 4 (2 434), Europanie 10 (2 429), Europanie 3 (2 230), Europanie 6 (2 100) i Europanie 7 (2 010). Dotychczas najmniejsza była w Europanie 1 (800 prac) i Europanie 15 (901 prac). Spadki liczby nadesłanych prac wiążą się z okresami wzrostu gospodarczego oznaczającymi wzrost liczby zleceń dla architektów. Jednakże ostatni trwający od kilku edycji spadek jest na tyle duży, iż można przypuszczać, iż ma także inne przyczyny niż to, że ostatnie edycje przypadły na czas boomu. Wszystko wskazuje na to, iż Europę czeka kryzys po epidemii koronawirusa, a co za tym idzie będzie szansa przekonać się czy Europan 16 przyciągnie dużo więcej projektów, co potwierdzałoby obserwację dotyczącą powiązania ich liczby z koniunkturą. Powolna tendencja spadkowa, którą da się zauważyć w ostatnich edycjach, może bowiem mieć także kilka innych przyczyn. Jedną z nich może być rozwój w ostatnich latach mediów internetowych i wzrost liczby różnych inicjatyw pozwalających się promować młodym architektom. W tym popularność inicjatyw związanych ze społecznym tworzeniem niskokosztowych realizacji architektonicznych.

Kolejnym czynnikiem może być wzrost komplikacji przeciętnego zadania konkursowego w Europanie, w którym próbuje się pogodzić teoretyczną refleksję nad architekturą z, nierzadko złożonymi, potrzebami zgłaszanymi przez samorządy wystawiające konkursowe działki.

LONG-LASTING EUROPAN TRADITIONS

the number of submitted designs has gone up and down several times. The numbers of Europan participant countries and submitted locations had no direct bearing on the number of entries. Out of the three periods with the greatest numbers of submitted designs, two were during periods of economic slump. Linked to limited construction work, such periods are linked with fewer commissions for architects. A total of 2,429 entries were submitted for Europan 10 in the year 2009—during a financial crisis that erupted less than a year earlier. This was clearly more than during the boom in construction following the expansion of the European Union prior to the crisis. Europan 9 in 2007 saw 1,752 entries while Europan 8 in 2005 had 1,618 sent in designs. An earlier zenith fell on the editions during an earlier crisis following the terrorist attacks on September 11, 2001. The largest number of entries was achieved in Europan 4 (2,434), Europan 10 (2,429), Europan 3 (2,230), Europan 6 (2,100), and Europan 7 (2,010). To date, the smallest numbers were for Europan 1 (800 entries) and Europan 15 (901 entries). The falls in the numbers of forwarded works are tied with periods of economic growth, marked by increases in the numbers of commissions for architects. However, the most recent fall, spanning several editions, is sufficiently large to suppose that there must be reasons at work other than the fact that the latest editions occurred during a time of boom. Everything seems to indicate that Europe will be facing a crisis following the coronavirus epidemic, so there will be an opportunity to see if Europan 16 attracts significantly more entries, which would confirm the observations relating to links between their numbers and the economic situation. The slow downward tendency that can be seen in recent editions may also have several other causes. One may be the development in recent years of Internet media and a growth in the number of initiatives promoting young architects. This would include the popularity of initiatives tied to the social creation of low-cost architectural projects. A successive factor may be the increase in the complexity of the average Europan competition task, where the tasks try to reconcile theoretical reflection on architecture with often complex needs as forwarded by the local governments submitting competition sites.

37

DŁUGIE TRADYCJE EUROPANU

38

LONG-LASTING EUROPAN TRADITIONS

Szczególne znaczenie dla spadku atrakcyjności konkursu dla potencjalnych uczestników może mieć postępujące przesunięcie charakteru konkursu z realizacyjnego na studialny. Istotnym czynnikiem przyciągającym Europanu była bowiem możliwość zdobycia zlecenia i dzięki temu sprawdzenia się w realnym procesie budowlanym. Dlatego też wśród uczestników wszystkich edycji największą popularnością cieszyły się miasta, których władze konsekwentnie decydowały się na wzniesienie budynków na podstawie zwycięskich projektów (jak niemieckie Selb czy Wiedeń). Takich lokalizacji jednak ubywa w kolejnych edycjach, co zniechęca do startu potencjalnych uczestników. Co gorsza często się zdarza, iż nie dochodzi do realizacji projektów, które na etapie konkursu były zakładane jako realizacyjne.

Of particular importance with respect to the fall in the attractiveness of the competition for potential participants may be the ongoing shift in the character of the competition from implementation to study.

An important draw for Europan was the possibility of winning a commission that would be a test in a real construction process. It is also for this reason that from among the participants of all editions, the most popular were cities whose authorities consistently decided to erect buildings on the basis of the winning designs—such as the German Selb and Vienna.

Such locations are dwindling in successive editions, which disheartens potential participants. To make matters worse, there are designs that are not built that, in the competition phase, were assumed to be earmarked for construction.

Polska i Polacy w Europanie

Poland and Poles in Europan

Polscy architekci i urbaniści startują w Europanie samodzielnie oraz w zespołach międzynarodowych i polskich od 3. edycji, zdobywając nagrody i wyróżnienia. Mogą nimi poszczycić się między innymi Jan Kubec i Magdalena Gilner13, Aleksander Bednarski, Mariusz Komraus i Tomasz Pokropowicz14, Damian Radwański15, Łukasz Wojciechowski i Marta Mnich16, Agata Mierzwa17, Rafał Specylak i Magdalena Natkaniec18, Marlena Happach, Marek Happach i Dominika Tomaszewska19, Katarzyna Furgalińska i Michał Lisiński20, Renata Sentkiewicz i Izabela Wieczorek21, Mateusz Adamczyk i Agata Woźniczka22 oraz

Polish architects and urban planners have been making their starts in Europan independently or as members of international and Polish teams as of the 3rd edition. They have been winning and receiving honorable/special mentions. Among those that can boast such achievements are Jan Kubec and Magdalena Gilner,13 Aleksander Bednarski, Mariusz Komraus, and Tomasz Pokropowicz,14 Damian Radwański,15 Łukasz Wojciechowski and Marta Mnich,16 Agata Mierzwa,17 Rafał Specylak and Magdalena Natkaniec,18 Marlena Happach, Marek Happach, and Dominika Tomaszewska,19 Katarzyna Furgalińska and Michał Lisiński,20 Renata Sentkiewicz and Izabela Wieczorek,21 Mateusz Adamczyk

https://www.europan-europe.eu/media/default/0001/12/e7_results_pdf.pdf dostęp 22.05.2020 14 https://www.europan-europe.eu/media/default/0001/06/e9_results_pdf.pdf dostęp 22.05.2020 15 https://www.europan-europe.eu/media/default/0001/12/e8_results_pdf.pdf dostęp 22.05.2020 16 tamże 17 tamże 18 tamże 19 https://www.europan-europe.eu/media/default/0001/06/e10_results_pdf.pdf dostęp 22.05.2020 13

tamże https://www.europan-europe.eu/media/default/0001/12/e6_results_doc_pdf.pdf dostęp 22.05.2020 22 https://www.europan-europe.eu/media/default/0001/06/e11_results_pdf.pdf dostęp 22.05.2020 20 21

https://www.europan-europe.eu/media/default/0001/ 12/e7_results_pdf.pdf accessed on May 22, 2020.

14 https://www.europan-europe.eu/media/default/0001/ 06/e9_results_pdf.pdf accessed on May 22, 2020.

15 https://www.europan-europe.eu/media/default/0001/ 12/e8_results_pdf.pdf accessed on May 22, 2020.

16 Ibid.

17 Ibid.

18 Ibid.

19 https://www.europan-europe.eu/media/ default/0001/06/e10_results_pdf.pdf accessed on May 22, 2020.

13

Ibid. https://www.europan-europe.eu/media/ default/0001/12/e6_results_doc_pdf.pdf accessed on

20 21

DŁUGIE TRADYCJE EUROPANU

Agnieszka Morga i Ewa Odyjas23. Niektórzy z nich odnosili sukcesy kilkakrotnie.

Nigdy nie powstał pełnoprawny polski sekretariat Europanu. Dziesięciokrotny jak dotąd udział polskich miast odbywał się zawsze pod auspicjami sekretariatu niemieckiego. Pierwsze dwa razy, tereny do konkursu zgłosiły miasta podzielone polsko-niemiecką granicą. Władze ich niemieckich części zaprosiły do wspólnego udziału władze części polskich.

W Europanie 4 Zgorzelec wziął udział z niemieckim Görlitz, zaś w Europanie 5 Gubin z niemieckim Guben. Udział Bogatyni w Europanie 8 był cześcią jej współpracy z czeskim Gródkiem nad Nysą (Hradek nad Nisou) i niemiecką Żytawą (Zittau). Miasta te oddalone są o 5-8 kilometrów od siebie. Zadanie projektowe obejmowało wspólnie trzy osobne tereny położone po jednym w każdym z nich. Ich udział pod auspicjami sekretariatu niemieckiego Europanu wiązał się z finansowym wsparciem władz Saksonii.

Niemcy wystawiały w tamtej edycji jeszcze siedem innych lokalizacji. Czechy wystawiały wówczas także dwie inne lokalizacje (w Pradze i w Pilznie) obsługiwane przez ich własny sekretariat.

Warszawa w Europanie Europan 9 to początek wieloletniego udziału Warszawy w konkursie. Duże znaczenie dla jego rozpoczęcia miał Holger Kleine — architekt budynku Ambasady Niemiec w Warszawie, zaangażowany wówczas w działalność niemieckiego komitetu krajowego Europanu. W 2006 roku za jego namową Warszawę do Europanu włączył Tomasz Zemła, ówczesny zastępca Naczelnego Architekta Miasta.

Udział Warszawy pod auspicjami niemieckiego sekretariatu był w założeniu etapem przejściowym na drodze do rozwinięcia w Polsce działalności Europanu i udziału w nim większej liczby miast. Także tymczasowym rozwiązaniem miał być sekretariat działający w strukturze Biura Architektury i Planowania Przestrzennego w Urzędzie Miasta Stołecznego Warszawy. Tomasz Zemła, pełniący przez 13 lat funkcję przewodniczącego Europan Polska, a także inne osoby kilkakrotnie podejmowały próby stworzenia osobnego polskiego sekretariatu, jak również https://www.europan-europe.eu/media/default/0001/15/e14_results_pdf.pdf dostęp 22.05.2020

23

LONG-LASTING EUROPAN TRADITIONS

and Agata Woźniczka22 as well as Agnieszka Morga and Ewa Odyjas.23 Some have even been successful several times.

No full-fledged Polish Europan secretariat was ever established. It has been ten times now that the participation of Polish cities has taken place under the auspices of the national secretariat of Euroapan Germany. The first two times sites for the competition were forwarded by cities divided by the Polish–German border. It was the authorities of the German section that invited the authorities of the Polish part to participate. Zgorzelec took part with the German Görlitz in Europan 4, while in Europan 5 it was Gubin with the German Guben. The participation of Bogatynia in Europan 8 was a part of the collaboration with the Czech Hrádek nad Nisou and the German Zittau. These towns are within 5–8 kilometers [3–5 mi.] of each other. The design task encompassed three separate sites, one in each. Participation under the auspices of the German Europan secretariat was coupled with financial assistance by the authorities of Saxony. The Germans forwarded seven more sites in that edition. Czechia forwarded two other sites (in Prague and Plzeň) serviced by their own secretariat.

Warsaw in Europan Europan 9 marked the beginning of the multiyear participation of Warsaw in the competition. Holger Kleine, the architect behind the German Embassy building in Warsaw who was then involved in the activities of the German national Europan committee, was very important for this start. Thanks to his encouragement, Tomasz Zemła, then Deputy Chief City Architect, got involved. The participation of Warsaw under the auspices of the German secretariat was based on the assumption that this will be a temporary phase on the path to the development in Poland of Europan activities and the participation of a larger number of Polish cities in it. Another temporary soluMay 22, 2020.

22 https://www.europan-europe.eu/media/ default/0001/06/e11_results_pdf.pdf accessed on May 22, 2020.

23 https://www.europan-europe.eu/media/ default/0001/15/e14_results_pdf.pdf accessed on May 22, 2020.

39

DŁUGIE TRADYCJE EUROPANU

LONG-LASTING EUROPAN TRADITIONS

granica administracyjna Warszawy /administrative border of Warsaw granice obszarów studialnych /borders of strategic/studies sites granice obszarów projektowych /borders of project sites

E15 E15 E10

E14

E11

E10

E14 E12 E9 E12

E13 E13

E9

E11 Edycje /Editions: E9 ­— Czyste E10 — Wileńska E11 — Podskarbińska

50 ha / 6 ha 98,8 ha / 6,7 ha 175,2 ha / 24,0 ha

E12 — Osiedle za Żelazną Bramą 156 ha / 7,25 ha

40

1

0 0

1

E13 — Powiśle

175,9 ha / 3,5 ha

E14 — Ulrychów

960 ha / 18,3 ha

E15 — Huta Warszawa

648 ha / 115 ha

5 km 5 km

Lokalizacja terenów konkursowych Europanu na obszarze Warszawy /Location of Europan competition sites in Warsaw

włączenia do Europanu innych polskich miast. Kilkakrotnie też środowiska architektoniczne z różnych stron Polski próbowały doprowadzić do zgłoszenia do Europanu terenów w ich miastach. Niestety żadna z tych prób nie zakończyła się sukcesem. Co gorsza nie udało się także doprowadzić do realizacji żadnego z nagrodzonych projektów dla Warszawy.

tion was to have been the secretariat acting within the structures of the Architecture & Spatial Planning Departement of the City of Warsaw. Tomasz Zemła, who served as head of Europan Poland for thirteen years, together with others undertook the effort to create a separate Polish secretariat as well as to bring in other Polish cities several times. The architectural community from various parts of Poland also tried to bring about the submission to Europan of sites in their cities several times. Unfortunately,

DŁUGIE TRADYCJE EUROPANU

E9: Czyste Pierwszym w Warszawie był konkurs dotyczący poprzecinanego torami kolejowymi, poprzemysłowego i pokolejowego terenu leżącego na północ od dworca Warszawa Zachodnia, w obszarze Czyste na Woli. Na ścisłym terenie projektu zagospodarowany tymczasowo, zaś na obszarze studialnym mający obiekty i przestrzenie o bardzo różnym charakterze. Wśród nich są wartościowe zabytki — na czele z charakterystycznymi ceglanymi obudowami dawnych zbiorników gazu z końca XIX wieku, oraz osiedlem kolejarskim z lat 20. wieku XX. Pierwsze miejsce zajął projekt „Urban Coctail”24, ze względu na charakterystyczny dla autorów specyficzny sposób prezentacji, na pierwszy rzut oka sprawiający wrażenie wykonanego w lekki i zabawny sposób. „Koktajl miejski” został doceniony za podejście głęboko osadzone w kontekście miejsca i zaproponowanie rozwiązań nadającym mu pociągającą i otwartą atmosferę oraz — nieoczywiste na pierwszy rzut oka — nawiązania do poszczególnych elementów miejsca czyniące z chaotycznego kontekstu, harmonijny w swej złożoności i różnorodności sposób zagospodarowania. Wartość projektu wynikała przede wszystkim z objęcia dość szczegółowym opracowaniem całego obszaru studialnego. Bez tego opracowanie dla ścisłego terenu projektowego nie miałoby swojej wartości. Zwycięski projekt pozostał jedynie propozycją konkursową. W momencie rozstrzygnięcia konkursu w końcowej fazie były prace nad, obejmującym teren konkursowy, planem miejscowym.

Nie udało się znaleźć rozwiązania pozwalającego na uwzględnienie w pracach nad nim wybranego w Europanie projektu i jego autorów. Poszczególne działki nie pozostawały w dyspozycji miasta. Nie były podejmowanie próby doprowadzenia do nawiązania współpracy między zwycięzcami konkursu, a ich właścicielami. W ciągu 12 lat jakie minęły od rozstrzygnięcia Europanu 9, teren pozostaje w dużej części nadal zagospodarowany jedynie tymczasoAutorzy: Mateusz Adamczyk i Michał Palej (prowadzący wówczas wspólnie istniejącą do dziś krakowską pracownię Budcud) oraz Artur Michalak i Patrycja Okuljar. Projekt dostępny na stronie pracowni Budcud: http://budcud.org/europan-9-koktajl-urbanistyczny/ dostęp: 18.03.2020.

24

LONG-LASTING EUROPAN TRADITIONS

none of these efforts proved successful. To make matters worse, bringing about the implementation of awarded designs for Warsaw was also ineffective.

E9: Czyste The first in Warsaw was the competition involving a post-industrial and post-railroad site sliced by railroad tracks, located north of the Warszawa Zachodnia (Warsaw West) Train Station in the Czyste area of Wola District. The site proper had temporary development, while the strategic site had facilities and spaces of extremely varied character. Among them, the historic characteristic brick–faced former gas tanks dating from the end of the 19th century and a railroad worker housing estate from the 1920s. First place was awarded to the “Urban Cocktail” design24, which thanks to its specific way of presentation, characteristic of the designers, at first glance seemed developed in an easy-going, playful way. The “Urban Cocktail” was recognized because its approach was deeply rooted in the context of the location. The proposed solutions endowed it with an attractive and open atmosphere as well as, not visible at first, references to the individual elements of the place, turning a chaotic context into a harmonious way of development in its complexity and diversity. The value of the design primarily stemmed from its encompassing of the entire study site in a rather detailed manner. Without this input, the work on the design area would not be as valuable. The winning design has remained a competition proposal. When decisions regarding the competition winners were being made, work on the local development plan encompassing the competition site were in their final phase. A solution allowing the incorporation into it of the Europan design or its authors was not found.

The individual properties were not at the disposal of the city. No attempts were made at bringing about any cooperation between the competition winners and the landowners. In the wake of the twelve years Designed by Mateusz Adamczyk and Michał Palej (then managing the Budcud Design Studio, which is still in existence) as well as Artur Michalak and Patrycja Okuljar.

The design may be viewed on the pages of Budcud at http://budcud.org/europan-9-koktajl-urbanistyczny/, accessed on March 18, 2020.

24

41

DŁUGIE TRADYCJE EUROPANU

LONG-LASTING EUROPAN TRADITIONS

Agata Mierzwa, Rolf Jenni — Four Rooms — Europan 9: wyróżnienie honorowe /honourable mention

42

wo. Część ówczesnej zabudowy została wyparta przez nową. Wciąż jednak możliwe byłoby wykorzystanie z pożytkiem dla miejsca sposobu kształtowania zawartego w zwycięskim projekcie. Ze względu na zmienione w międzyczasie realia ekonomiczne z pewnością trzeba byłoby zwiększyć, już wtedy mało realistyczną, intensywność zabudowy. Oczywiście kwestią otwartą pozostaje znalezienie sposobu na włączenie autorów i ich projektu w prace. Pytanie też czy byłaby szansa na sytuację jak w Miasteczku Wilanów, gdzie deweloper zaprosił do współpracy zwycięzców konkursu na nie. Dzięki temu została wprowadzona część rozwiązań z projektu konkursowego, które nie znalazły się w okrojonym w stosunku do niego planie miejscowym. Warto zauważyć że projekt „Urban Cocktail” doczekał się publikacji w wydanych w Szwajcarii, Niemczech i Korei Południowej książkach poświęconych projektowaniu urbanistycznemu i prezentacji projektów architektonicznych25. Drugą nagrodę zdobył projekt „WW”26, który zakładał wzniesienie na terenie projektowym trzech zespołów zwartej zabudowy złożonych z wież oraz długich niskich budynków, z otwartymi przestrzeniami pomiędzy tymi zespołami.

Laureaci obu honorowych wyróżnień przedstawili całościowe propozycje dla terenu projektu. Autorzy projektu „Four Rooms”27 zaproponowali wzniesienie czterech modernistycznych długich budynków unieShenk L., Designing Cities. Basics-Principles-Projects, Birkhäuser, Basel 2013, s.46-47; Program Diagrams, Damdi, Seul 2016, s.74-79; Hossbach B., Lehmhaus Ch., Eichelmann Ch. Construction and Design Manual. Competition Panels and Diagrams. DOM Publishers, Berlin 2016 26 Autorstwa hiszpańsko-polskiego zespołu w składzie: Salvador Ubago Palma, Anna Klimczak, Francisco Antonio Garcia Pérez, Dorota Kurażyńska, Piotr Dryja.

27 Agata Mierzwa z Polski i Rolf Jenni ze Szwajcarii.

25

that have passed since Europan 9, in its bulk, the land development remains temporary. Some of the structures of that time have been displaced by new tissue. However, it would still be with benefit to the location to utilize the manner of development as found in the winning design. In light of the changes in the economic situation, it would probably be necessary to increase the even then relatively unrealistic density of buildings. Obviously, the manner in which the authors and their design could be involved in such work remains open. Another open question is whether there might be a possibility of a developer involving competition winners for collaboration, as was the case in Miasteczko Wilanów. It was thanks to this that some of the competition design solutions were introduced, solutions that were absent in the stripped-down local plan. Worth noting is that the “Urban Cocktail” design has found its way into Swiss, German, and South Korean publications devoted to urban planning and the presentation of architectural designs.25 Second place was won by the “WW” design, 26 which assumed the building on the competition site of three complexes of dense building tissue consisting of towers and long low-rise buildings, with open space between the complexes.

The authors of both honorary mentioned entries presented all-encompassing proposals for the design Leonhard Shenk, Designing Cities: Basics–Principles– Projects, Birkhäuser, Basel 2013, pp. 46–47; Program Diagrams, Damdi, Seul, 2016, pp. 74–79; Benjamin Hossbach, Christian Lehmhaus, and Christine Eichelmann, Construction and Design Manual, Competition Panels and Diagrams, DOM Publishers, Berlin, 2016.

26 Designed by a Spanish–Polish team made up of Salvador Ubago Palma, Anna Klimczak, Francisco Antonio Garcia Pérez, Dorota Kurażyńska, and Piotr Dryja.

25

DŁUGIE TRADYCJE EUROPANU

sionych na słupach i wypełnienie przestrzeni pomiędzy nimi trzema różnymi typami zagospodarowania.

W pracy „Czyste Warszawa”28 teren projektowy został wypełniony megastrukturą opartą na splątanym układzie kratownicowej konstrukcji mieszczącej w sobie dwie kondygnacje mieszkań dostępnych z korytarza na niższej z nich, na dachu mającej linearny ciąg zielony z drzewami wyrastającymi z donic o głębokości pełnej kondygnacji.

E10: Wileńska Doświadczenie problemów z kontynuacją projektu dla Warszawy wybranego w Europanie 9 skłoniło do poszukiwania terenu, którego chociaż część pozostawałaby w dyspozycji władz miasta, a jednocześnie leżącego nieco na uboczu. Wybór padł na odcinek ulicy Wileńskiej na Nowej Pradze, a więc fragment obszaru wymagającego rewitalizacji, jednak zbyt mało powiązany z projektowanym wówczas Stadionem Narodowym, by musiał być poddany przekształceniom na mistrzostwa Europy w piłce nożnej w 2012 roku. W przeciwieństwie do Czystego, rejon Wileńskiej jest gęsto zabudowany i zamieszkany. Mierzy się też z szeregiem problemów społecznych takich jak: degradacja budynków, wykluczenie społeczne, czy brak integracji różnych grup mieszkańców, a obecnie także gentryfikacja. Ta ostatnia Autorzy: Szymon Kalata, Eliza Kalata, Bartek Citko i Piotr Sołowiej z Polski.

28

LONG-LASTING EUROPAN TRADITIONS

site. The architects of “Four Rooms”27 proposed the erection of four long Modern buildings, raised on posts, where the space between them is filled with three different types of development.

In the “Czyste Warszawa” design,28 the project site was filled with a mega-structure based on a tangled truss-like structure containing two-level dwellings accessible from corridors on the lower level with the roof forming a linear stretch of greenery with trees growing out of pots one story deep.

E10: Wileńska Having experienced problems with the continuation of the design as selected for Warsaw in Europan 9, a site was sought that, at least in part, would be at the disposal of city authorities while, at the same time, being off to the side. What was selected was a section of Wileńska Street in New Praga. This is a fragment of an area requiring revitalization, but which was too loosely tied with the then being designed National Stadium to warrant transformation in connection with the European Soccer Championships in 2012. In contrast to Czyste, the Wileńska Street area is densely developed and inhabited. It is also facing several social problems such as building Agata Mierzwa from Poland and Rolf Jenni from Switzerland.

28 Designed by Szymon Kalata, Eliza Kalata, Bartek Citko, and Piotr Sołowiej from Poland.

27

Marlena Happach, Marek Happach, Dominika Tomaszewska — Wileńska — Take Part — Europan 10: II nagroda /runner-up

43

DŁUGIE TRADYCJE EUROPANU

w chwili Europanu 10 nie miała tam jeszcze miejsca, ale była spodziewana (trwał etap sprowadzania się artystów) i w założeniach konkursowych było zapisane dążenie do jej zapobiegania.

Sama ulica Wileńska ma jezdnię o szerokości dużo większej niż wynika z potrzeb ruchu samochodowego, który przejęła równoległa Aleja Solidarności.

Dlatego ma potencjał do uzyskania dzięki zwężeniu jezdni, przestrzeni sprzyjającej przebywaniu. W materiałach konkursowych pojawił się postulat stworzenia z Wileńskiej „pokoju dziennego dzielnicy”. Miał to być lokalny i mniej formalny odpowiednik „salonu miasta” — jak wówczas często nazywano oddane w 2008 roku po przebudowie Krakowskie Przedmieście, które stało się miejscem bardzo uczęszczanym głównie dzięki zawężeniu jezdni.

LONG-LASTING EUROPAN TRADITIONS

degradation, social exclusion, a lack of integration of various groups of residents, and presently also gentrification. That last point was not yet present during Europan 10, but it was anticipated (the site was in a stage of the moving in of artists) and competition guidelines included an effort to prevent this from happening.

The width of Wileńska Street is much greater than automobile traffic needs would suggest. That traffic has been taken over by the parallel Solidarity Avenue.

For this reason, it has the potential to be a place for being by simply narrowing the roadway. The competition brief included a postulate suggesting the creation of a “district living room” out of Wileńska.

This was to be a local, less formal equivalent of the “city salon,” which is what the completed in 2008 Krakowskie Przedmieście Street was called—a place greatly frequented mainly because of the narrowing of the roadway.

44

Daniel Załuski, Łukasz Piankowski — (out)door — Europan 10: wyróżnienie /honorable mention

DŁUGIE TRADYCJE EUROPANU

LONG-LASTING EUROPAN TRADITIONS

Luciano Gonzalez Alfaya, Patricia Muñiz Nuñez, Cesar Escudero Gonzalez, Michael Cooke, Silvia Canda Exposito, Stuart Mackellar, Yago Carro Patiño — Ambient Kerb — Europan 10: I nagroda /winner

Nagrodzony I nagrodą projekt „Ambient Kerb” autorstwa hiszpańskiego Estudio MMASA29 zaproponował szereg subtelnych interwencji w przestrzeni publicznej i podwórzach, sprzyjających integracji społecznej.

Autorzy wyróżnionego projektu „(out)door. From a street to the heart of a vital neighbourhood”30 zaproponowali radykalne przekształcenia wnętrz kwartałów, oraz wprowadzenie w przestrzeń zarówno

Awarded with First Prize, the “Ambient Kerb” design by the Spanish Estudio MMASA29 proposed several subtle interventions in public space and building courtyards that foster social integration.

The designers of “(out)door. From a street to the heart of a vital neighbourhood”30 proposed a radical transformation of the interiors of the city quarters as well as the introduction into both their space and that of Wileńska Street of various furnishings fosterThe design team was made up of Luciano Gonzalez Alfaya, Patricia Muñiz Nuñez, Cesar Escudero Gonzalez, Michael Cooke, Silvia Canda Exposito, Stuart Mackellar, and Yago Carro Patiño (as in Krajobraz Warszawski, No. 109, March 2010, p. 4).

30 Designed by Daniel Załuski and Łukasz Piankowski (ibid., p. 12).

29

Skład zespołu: Luciano Gonzalez Alfaya, Patricia Muñiz Nuñez, Cesar Escudero Gonzalez, Michael Cooke, Silvia Canda Exposito, Stuart Mackellar, Yago Carro Patiño (za: „Krajobraz Warszawski”. Nr 109 marzec 2010, s. 4).

30 Autorstwa Daniela Załuskiego i Łukasza Piankowskiego (tamże, s. 12).

29

45

DŁUGIE TRADYCJE EUROPANU

nich, jak i ulicy Wileńskiej różnorodnych urządzeń sprzyjających kontaktom społecznym. Lokalny charakter Wileńskiej miało podkreślić przymknięcie jej rodzajem bramy.

Projekt „Wileńska — Take Part”, doceniony II nagrodą głównie za metodę pracy bezpośrednio z mieszkańcami, stał się jednym z prekursorów powrotu partycypacyjnego podejścia do projektowania, które po latach wniosła do Ratusza jedna z jego autorek — Marlena Happach31.

46

Projekty 10 edycji Europanu również nie doczekały się wdrożenia. Mogło to wynikać z nienawiązania na etapie organizacji konkursu kontaktu z władzami dzielnicy, jednak zaproponowane wówczas praktyki (jak partycypacja) i tematy (praskie podwórka) powracają od tego czasu w projektach realizowanych przez miasto i organizacje społeczne. Część z nich została zrealizowana przy udziale laureatów drugiej nagrody w związku ze współpracą podjętą przez założone przez nich Stowarzyszenie na rzecz Poprawy Środowiska Mieszkalnego Odblokuj z działającą w dzielnicy Grupą Pedagogiki i Animacji Społecznej Praga Północ. Do projektu dotyczącego podwórek na terenie Nowej Pragi i Targówka projektu Od Nowa zostali włączeni także zdobywcy pierwszej nagrody dla tego terenu, a także laureaci Europanu dla lokalizacji w innych krajach, których polski zespół poznał podczas Forum Efektów (Forum of the Results) wieńczącego Europan 10.

W ciągu 10 lat od rozstrzygnięcia konkursu, spodziewany wtedy proces gentryfikacji Nowej Pragi rozgorzał na dobre. Na Pragę dotarło metro. Ulica Wileńska i Nowa Praga wciąż wymagają przekształceń.

Częściowo mają one tam już miejsce. Na Pradze są wdrażane różnorodne działania rewitalizacyjne.

Przygotowywane są przekształcenia przestrzeni niektórych praskich ulic. Oba nagrodzone projekty, a także elementy projektu wyróżnionego, mogłyby się w nie doskonale wpisać. Sama ulica Wileńska nadal warta jest odnowy i wciąż ma zbyt szeroką jezdnię — co jest teraz jasne dla dużo większej części warszawiaków niż było w roku 2010.

Pozostali członkowie zespołu: Marek Happach i Dominika Tomaszewska (tamże, s. 8).

31

LONG-LASTING EUROPAN TRADITIONS

ing social contact. The local character of Wileńska was to have been stressed by its closure thanks to a type of gate.

The “Wileńska­­—Take Part” design was recognized and named runner-up. This was mainly for its method of direct work with inhabitants. After the elapse of many years this method was introduced to City Hall by one of its authors—Marlena Happach.31 The designs of the 10th edition of Europan were also not implemented. This may have been the result of a failure during the competition organization phase to contact the district authorities. However, the then proposed practices (such as participation) and topics (the Praga courtyards) have been returning now and again in designs implemented by the city and social organizations. Some of them were executed with the participation of Runners Up in connection with collaboration of the “Odblokuj” [De–Block] Association for Improving the Residential Environment, established by them. They have collaborated with GPAS Praga,32 an association that works with educationaly neglegted children and oparetes in Praga-Północ district. The design encompassing the courtyards in Nowa Praga and Tragówek, the “Od Nowa” design, also included the winners of the First Prize for this area as well as winners of Europan sites from other countries that the Polish team met during the Forum of Results crowning Europan 10.

Over the ten years following the conclusion of the competition, the expected process of gentrification of New Praga unquestionably started. A subway line has reached Praga. Wileńska Street and New Praga continue to require transformation. In part, this has already happened. Various revitalization efforts are being implemented in Praga. The spatial transformation of certain streets is being prepared. Both winning entries as well as elements of the honored design can fit in perfectly. Wileńska Street itself continues to be worthy of renewal and its roadway continues to be too wide, which is obvious to a significantly larger number of Warsaw citizens than had been the case in the year 2010.

The remaining team members were Marek Happach and Dominika Tomaszewska (ibid., p. 8).

32 GPAS Praga—Grupa Pedagogiki i Animacji Społecznej Praga Północ 31

DŁUGIE TRADYCJE EUROPANU

LONG-LASTING EUROPAN TRADITIONS

47

Jordi Peralta, Joan Caba Roset, Marta Masferrer Juliol, Jorge Perea Solano — Brochette — Europan 11: wyróżnienie /Honorable Mention

E11: Podskarbińska

E11: Podskarbińska

W kolejnej warszawskiej edycji Europanu, ogłoszonej w 2011 roku, tematem był poprzemysłowy teren dawnej wytwórni sprzętu komunikacyjnego PZL-Warszawa II na Grochowie. Obszar pozostawał w dużej części zamknięty i niedostępny. Duże jego połacie pozostawały niezabudowane, co wymagało od autorów określenia podstawowych parametrów planowanej, w przeważającej części nowej zabudowy. W zwycięskim projekcie „L-M-S Urban Scale” jego autorzy32 zdecydowali się podzielić teren konkursu

For the successive Warsaw edition of Europan, announced in 2011, the topic was the postindustrial land of the former PZL–Warszawa II transportation equipment manufacturing plant in Grochów. The area was, in its bulk, closed and inaccessible. Large swaths of it remained undeveloped, which forced the designers to define basic planning parameters, mainly new structures. In the winning “L–M–S Urban Scale” design, its authors33 decided to subdivide the

Skład zespołu: Barbara Skrzypczyk, Marcin Skrzypczyk, Katarzyna Chabanne (za: „Krajobraz Warszawski”. Nr 131

32

The team consisted of Barbara Skrzypczyk, Marcin Skrzypczyk, and Katarzyna Chabanne (as in Krajobraz Warszawski, No. 131, March 2012, p. 4).

33

DŁUGIE TRADYCJE EUROPANU

48

LONG-LASTING EUROPAN TRADITIONS

na 13 dużych bloków zabudowy poprzecinanych ulicami. „Zawartość” tych kwartałów, a więc budynki wraz z ich programem funkcjonalnym i formą architektoniczną, miały zostać wybrane w procesie negocjacji pomiędzy inwestorami a mieszkańcami. W roli mediatora miałoby wystąpić miasto, posługujące się przy tym rozbudowanym katalogiem możliwych rozwiązań. Autor nagrodzonej drugim miejscem pracy „Taking from within”33, oparł swój projekt na szerokiej analizie kontekstu i ankiecie przeprowadzonej wśród mieszkańców. Przyniosło to rozwiązania „nawiązujące do tkanki miejskiej”, ocenione jako „dobre” choć „niezbyt zaskakujące”34. Na tym tle wyróżniony projekt „Brochette” zespołu z Hiszpanii35 wydaje się znacznie bardziej radykalny, choć na pewno trudniejszy w realizacji. Teren konkursu podzielono na 7 kwartałów o odmiennych charakterach urbanistycznych i przyrodniczych, „nadzianych” na nowy ciąg pieszo-rowerowy niczym tytułowy szaszłyk. Warszawa z pewnością „zostałaby wzbogacona takim rozwiązaniem urbanistycznym”36. 9 lat po rozstrzygnięciu, obszar konkursu pozostaje w przeważającej części niezabudowany, podzielony pomiędzy 3 miejscowe plany zagospodarowania przestrzennego znajdujące się w trakcie sporządzania. Odpowiedzi wymaga pytanie czy jest możliwe włączenie do nich idei i rozwiązań zawartych w wyróżnionych projektach, które podobnie jak w poprzednich przypadkach pozostają w dużym stopniu aktualne. Zaproponowane w projektach konsultacje z mieszkańcami były wówczas propozycją z kręgu postulatów społeczników. Obecnie są one w Warszawie i innych miejscach Polski szeroko stosowaną praktyką.

competition site into thirteen large built–up quarters cut across by streets. The “content” of these quarters—their buildings, functional program, and architectural form—was to have been earmarked for selection by way of a process of negotiation between the investors and residents. The city was to have taken up the role of mediator, using a vast catalogue of possible solutions. The runner-up,34 “Taking from Within,” based his design on a wide-ranging analysis of context as well as a survey conducted among the inhabitants. This resulted in solutions “making reference to municipal tissue,” which was assessed as “good,” albeit “not very surprising.”35 Against such a backdrop, the honorable mention design, “Brochette,” by a Spanish team36 seems to be significantly more radical and certainly more difficult in implementation. The competition site was subdivided into seven quarters with differing urban and natural characteristics, “skewered” onto a new pedestrian– bicycle path like the title shish kabob. Warsaw would most certainly “have been the richer for having such an urban planning solution.”37 Nine years after competition conclusion, the competition area remains mostly undeveloped, parceled out among three local spatial development plans that are still being drafted. The question of whether it is possible to incorporate the ideas and solutions found in the honored designs that, as in previous cases, largely continue to be current, is waiting for an answer. Consultations with residents as proposed in the designs were then only the postulates of social activists. Now, in Warsaw as well in other locations in Poland, it is a practice broadly applied.

E12: Osiedle Za Żelazną Bramą

E12: The “Za Żelazną Bramą” Housing Estate

Osiedle Za Żelazną Bramą37, przedmiot kolejnej edycji Europanu, było krytykowane już w trakcie budowy. Monotonia, nadmierna typizacja budynków i ich

The “Za Żelazną Bramą” [Behind the Iron Gate] Housing Estate,38 the subject of the successive edition of Europan, was already subject to criticism during its

marzec 2012, s. 4).

33 Autor: Mateusz Herbst (tamże, s. 8).

34 Opinia sądu konkursowego (tamże, s. 8).

35 Skład zespołu: Jordi Peralta, Joan Caba Roset, Marta Masferrer Juliol, Jorge Perea Solano (tamże, s. 12).

36 Opinia sądu konkursowego (tamże, s. 12).

37 Architekci: Jerzy Czyż, Jan Furman, Andrzej Skopiński, 1965-1972.

34

Mateusz Herbst (ibid., p. 8).

Opinion of the Competition Jury (ibid., p. 8).

36 The team was made up of Jordi Peralta, Joan Caba Roset, Marta Masferrer Juliol, and Jorge Perea Solano (ibid., p. 12).

37 Opinion of the Competition Jury (ibid., p. 12).

38 Architects: Jerzy Czyż, Jan Furman, and Andrzej Skopiński, 1965–1972.

35

DŁUGIE TRADYCJE EUROPANU

LONG-LASTING EUROPAN TRADITIONS

EV467

Jorge Barreno Cardiel, Francisco Almodovar Ruiz, Jose Luis Llaca Bastardo, Angel Marhuenda Serrano, Rafael Molina Planelles, Salvador Ortiz Macià — Urban Permaculture — Europan 12: II nagroda /Runner-up

nieludzka skala nie doprowadziły co prawda do społecznej katastrofy, ale na pewno nie sprzyjają tworzeniu więzi społecznych, identyfikacji z miejscem zamieszkania, ani wysokiej jakości życia mieszkańców. Od lat 90. XX wieku obszar osiedla podlega nieskoordynowanym przemianom przestrzennym (dogęszczaniu zabudowy) i społecznym (napływ nowych zamożniejszych mieszkańców, duża rotacja najemców mieszkań). Na tym tle cel konkursu można streścić pytaniem: „jak zmierzyć się z dziedzictwem modernizmu i jak uczynić jego wytwór miejscem lepszym do życia?”38. Przedmiotem konkursu był fragment osiedla położony w dzielnicy Wola.

Kobos Karol. Osiedle za Żelazną Bramą. W: Europan 12.

Katalog pokonkursowy. Zemła T., Czupryńska R., Wójcicki H. (red.). Bydgoszcz: Biuro Architektury i Planowania Przestrzennego Urzędu m.st. Warszawy. 2014, s. 18.

38

construction. Monotony, excessive building standardization, and inhuman scale did not, ultimately, result in the portended social catastrophe, but they certainly do not foster the forming of social ties, identification with place of residence, or the highquality of life. Starting with the 1990s, the housing estate’s grounds were subject to uncoordinated spatial (intensification of building tissue) and social (the influx of new, wealthier residents) transformations.

It is against such a backdrop that the goal of the competition may be summed up with the question: “How can you deal with the heritage of Modernism and how can you make its creation a better place to live?”39 The subject of the competition was a fragKobos Karol, Osiedle za Żelazną Bramą [The Za Żelazną Bramą Housing Estate], in Europan 12: Post–Competition Catalogue, Zemła T., Czupryńska R., and Wójcicki H.

39

49

DŁUGIE TRADYCJE EUROPANU OZ923

LONG-LASTING EUROPAN TRADITIONS

Adria Guardiet, Albert Estruga — On the Edge — Europan 12: I nagroda /Winner

50

Nagrodzony I miejscem projekt „On the Edge”39 jest propozycją skupienia się na terenie pomiędzy blokami, na którym miałaby powstać niska zabudowa.

Projektanci za kluczowe uznali też usunięcie parkingów terenowych zastępując je podziemnymi halami garażowymi. Świadomie zrezygnowali z ingerencji w istniejące budynki mieszkalne, uznając, że główną potrzebą osiedla są wysokiej jakości przestrzenie wspólne. Powstające w ten sposób kameralne podwórza i podcienia wprowadzają pewne walory XIX-wiecznych, zamkniętych kwartałów zabudowy przy zachowaniu istotnych wartości przestrzennych osiedla. Warto dodać, że podobne co do zasady próby naprawy, położonej w śródmieściu części tego samego osiedla proponowali już w 1986 roku uczestnicy innego międzynarodowego konkursu, Konfrontacji Warszawskich40. Podobnie zdefiniowane cele, osiągnięte jednak interwencjami małej skali, przyświecały autorowi41 wyróżnionej pracy „In BetweAutorzy: Adria Guardiet, Albert Estruga (Hiszpania) (za: tamże, s. 22).

40 Konfrontacje Warszawskie ‘86. Od osiedla do śródmieścia. Przekształcenie zachodniego obszaru Osi Saskiej.

Drzewiecki H., Szczepanik-Dzikowski J. (red.), Warszawa: Stowarzyszenie Architektów Polskich. 1987.

41 Gorka Blas Revilla (Hiszpania) (za: Europan 12. Katalog pokonkursowy. Zemła T., Czupryńska R., Wójcicki H. (red.).

39

ment of a housing estate located in Wola District.

Awarded First Prize, the “On the Edge” design40 is a proposal for concentrating on the land between the buildings, which can be the site of low–rise buildings.

The designers also considered it important to eliminate ground level parking lots and replace them with underground garages. They deliberately waived any intrusion into the existing residential buildings. They felt that the primary need of the housing estate was high-quality common space. The cozy yards created in this way together with arcades introduce certain 19th century features of closed building quarters, while maintaining the important spatial qualities of the housing estate. Worth adding is that in terms of principle, a similar attempt at improving a downtown section of the same housing estate was proposed as early as 1986 by participants in another international competition—Warsaw Confrontations.41 They (Editors), Bydgoszcz, Architecture & Spatial Planning Department of the City of Warsaw, 2014, p. 18.

40 Designed by Adria Guardiet and Albert Estruga (Spain), ibid., p. 22.

41 Warsaw Confrontations ‘86 – From Housing Estate to Downtown: The Transformation of the Western Segment of the Saxon Axis, Drzewiecki H. and Szczepanik–Dzikowski J. (Editors), Warsaw, SARP Assiciation of Poilsh Architects, 1987.

DŁUGIE TRADYCJE EUROPANU

en Days”. Doceniono ją za „szacunek do istniejącej konstrukcji budynków i przestrzeni wokół nich”. Projekt „Urban Permaculture”42 nagrodzony II miejscem szedł znacznie dalej w przekształceniach istniejącej zabudowy i terenów otwartych (w tym zmianę przeznaczenia i wyglądu budynków). Jury doceniło go za “interesujące ramy dla elastyczności i zdolności adaptacyjnych oraz antycypowanie przyszłych reguł życia miejskiego”.

Założenia zadania projektowego w pewnym stopniu rozmijały się z polityką Spółdzielni Budowlano-Mieszkaniowej Wolska Żelazna Brama, do której należy ta część osiedla, a która w odróżnieniu od spółdzielni zawiadującej śródmiejską częścią osiedla niemal nie dogęszcza swojego terenu nową zabudową. Warto jednak zwrócić uwagę, iż ze względów organizacyjno-proceduralnych do realizacji nie doszedł także dużo prostszy projekt przekształceń, który w tamtym czasie był przygotowywany dla tego samego terenu, który zakładał drobne przekształcenia w tym terenie i był finansowany przez firmę Skanska realizującą inwestycje w sąsiedztwie43.

Problemem okazało się znalezienie procedur przewidujących utrzymanie przez miasto obiektów zrealizowanych na koszt prywatnej firmy na należących do miasta fragmentach terenu projektu44.

Projekty dla fragmentu Osiedla Za Żelazną Bramą nagrodzone w konkursie Europan 12 stanowią cenny materiał i jeśli nie popadną w zapomnienie mogą zostać wykorzystane w przyszłości. Warto zwrócić uwagę że zaproponowany w nich zakres zmian stanowi ciekawą alternatywę dla bardzo żywiołowego dogęszczania jakie ma miejsce w śródmiejskiej części osiedla45. op.cit., s. 30).

42 Autorzy: Jorge Barreno Cardiel, Francisco Almodovar Ruiz, Jose Luis Llaca Bastardo, Angel Marhuenda Serrano, Rafael Molina Planelles, Salvador Ortiz Macià (Hiszpania) (za: Katalog pokonkursowy. Zemła T., Czupryńska R., Wójcicki H. (red.). op.cit., s. 26).

43 źródło http://namiejscu.org/wp-content/uploads/downloads/1.projekt.centrala.pdf. Dostęp 21 maja 2020.

44 Informacja uzyskana w dniu 14 maja 2020 roku w rozmowie telefonicznej z Małgorzatą Kuciewicz pracującą przy projekcie.

45 Kobos Karol. Osiedle za Żelazną Bramą. W: opt. ci., s. 19.

LONG-LASTING EUROPAN TRADITIONS

defined their goals similarly, but it was small-scale interventions that guided the designers42 of the special mention design—“In Between Days.” The design was recognized for its “respect for the existing building structures and the space around them.” The “Urban Permaculture”43 was was the runner-up. It went considerably further in its transformation of existing buildings and open spaces (including a change in the designation and look of the buildings). The Jury gave it recognition for “an interesting framework for flexibility and adaptability as well as the anticipation of future rules of urban life.”

In a sense, the design assumptions did not align with the policies of the Wolska Żelazna Brama Construction–Housing Cooperative, the owner of that section of the housing estate. In contrast to the cooperative administering the downtown part of the housing estate, it almost did not increase density through new buildings. However, worth noting is the fact that for organizational and procedural reasons, a significantly simpler design for transformation was also not implemented. That was a design that had been developed at that time for the same site and assumed minor transformations. It was financed by Skanska, which was building an adjacent project.44 It turned out that the difficulty was in finding a procedure that would allow the city to maintain facilities built at the expense of a private company on a fragment of land belonging to the city.45 The designs for the fragment of the “Za Żelazną Bramą” Housing Estate, winners of the Europan 12 Competition, are valuable materials and, if not forgotten, can be utilized in the future. Worth noting is Gorka Blas Revilla (Spain), in Europan 12: Post-Competition Catalogue, Zemła T., Czupryńska R., and Wójcicki H. (Editors), op.cit., p. 30.

43 Designers: Jorge Barreno Cardiel, Francisco Almodovar Ruiz, Jose Luis Llaca Bastardo, Angel Marhuenda Serrano, Rafael Molina Planelles, and Salvador Ortiz Macià (Spain), in Europan 12: Post–Competition Catalogue, Zemła T., Czupryńska R., and Wójcicki H. (Editors), op.cit., p. 26).

44 Source: http://namiejscu.org/wp-content/uploads/downloads/1.projekt.centrala.pdf, Accessed on May 21, 2020.

45 Information received in May 14, 2020 during a telephone conversation with Małgorzata Kuciewicz, who is working on the design.

42

51

DŁUGIE TRADYCJE EUROPANU

E13: Obiekt wystawienniczy na Powiślu

52

Kolejna edycja konkursu — miała największy ze wszystkich dotychczasowych potencjał realizacyjny.

Zadanie, z którym mieli zmierzyć się uczestnicy, zostało jasno zdefiniowane i było stosunkowo proste.

Polegało na zaprojektowaniu architektonicznych ram dla ekspozycji wydobytych z Wisły kamiennych rzeźb i elementów architektonicznych zrabowanych przez wojska szwedzkie w podczas wojny z lat 16551660, które utonęły podczas ich transportu. Lapidarium wraz z otaczającym je Skwerem Kapitana Stanisława Skibniewskiego „Cubryny” miało rozszerzyć ofertę budowanych wówczas i otwartych w 2017 roku bulwarów wiślanych. Zwycięski projekt „River Gate”46 zakładał wzniesienie charakterystycznego obiektu o bezkompromisowej estetyce, będącej „mocnym gestem widocznym z daleka”, a przy tym „harmonijnie umiejscowionego”47 i nie blokującego dostępu do rzeki od strony miasta. Autorzy bardzo zmyślnie pogodzili wymogi bezobsługowości pawilonu i jednocześnie zapewnienia eksponatom bezpieczeństwa. Duża część eksponatów została zawieszona wysoko na uniesionej nad terenem ścianie struktury-bramy z możliwością ich oglądania z dołu bądź z kładki przewieszonej równolegle do ściany na tym samym poziomie co ona. Bardziej przestrzenne elementy umieszczone zostały na poziomie terenu, na podestach oddzielonych od otoczenia wodą.

Dzięki zapewnieniu bezpiecznej odległości uniknięto potrzeby zabezpieczania ich przed zniszczeniem Autorzy: Fernando Eiroa Lorenzo, Jorge García Anta, Alberto Seoane Sesar (Hiszpania) (za: The Adaptable City /2. Europan 13 results. Rebois D., Bonnat F. (red.).

Paryż: Europan Europe. 2016. s. 253).

47 tamże, s. 253 46

LONG-LASTING EUROPAN TRADITIONS

that their proposed scope of changes is an interesting alternative to the very spontaneous densification taking place in the downtown section of the housing estate.46 E13: Exhibition Facilities in Powiśle The successive edition had the greatest potential for implementation to date. The challenge facing participants was clearly defined and was relatively simple.

It involved designing the architectural framework for an exposition of stone sculpture and architectural elements retrieved from the Vistula River, which had been robbed by the Swedish army during the war of 1655–1660 and which sunk during transportation.

The lapidarium and its surrounding Capt. Stanisław Skibniewski “Cubryny” Square was to expand on the offer of the then being built and opened in 2017 Vistulian boulevards. The winning design, “River Gate,”47 assumed the erection of a distinctive facility of uncompromising aesthetics, creating a “strong gesture visible from afar” and at the same time “harmoniously situated”48 without blocking access to the river from the city. The designers very cleverly reconciled the requirements of a maintenance-free pavilion while simultaneously guaranteeing the safety of the exhibits. The bulk of the exhibits were hung high on a structure–gate wall raised the ground, where they could be viewed from below or from a walkway parKobos Karol, Osiedle za Żelazną Bramą [The Za Żelazną Bramą Housing Estate], in op. cit., p. 19.

47 Designed by Fernando Eiroa Lorenzo, Jorge García Anta, and Alberto Seoane Sesar (Spain), in The Adaptable City / 2.

Europan 13 Results, Rebois D. and Bonnat F. (Editors), Paris, Europan Europe, 2016, p. 253.

48 Ibid., p. 253.

46

Fernando Eiroa Lorenzo, Jorge García Anta, Alberto Seoane Sesar — River Gate — Europan 13: I nagroda /Winner

DŁUGIE TRADYCJE EUROPANU

szkłem czy innymi oddzieleniami. Rozciągnięty między obiema ścianami dach zapewniałby ochronę przed opadami.

Nagrodzony II miejscem projekt „Apport Plus Support”48 można uznać za przeciwieństwo zwycięskiego: stroniąc od „mocnych gestów”, zakładał pomieszczenie eksponatów w kilku mniejszych, przeszklonych pawilonach schowanych pod koronami brzozowego zagajnika. Lekkość i subtelność propozycji stanowiły o atrakcyjności projektu. Wyróżniony projekt „I Am a Treasure”49 pociągał subtelną grą refleksów wodnych na masywnej betonowej konstrukcji pawilonu.

Do realizacji projektu nie doszło. Decyzją władz miasta — a więc samego organizatora warszawskiego Europanu — teren przewidziany pod pawilon wkrótce zajęła tymczasowa siedziba Muzeum Sztuki Nowoczesnej. Muzeum pozostanie w tym miejscu do czasu zakończenia budowy nowego gmachu przy Placu Defilad, której ukończenie obecnie jest planowane na 2022 rok. Tak więc po zakończeniu funkcjonowania tymczasowej siedziby Muzeum, możliwe byłoby wzniesienie wybranego w Europanie 13 pawilonu.

Jego nośna forma pasuje do tego miejsca. Trzeba byłoby jednak znaleźć nowy przedmiot ekspozycji.

Bowiem kamienne obiekty stały się częścią obecnie przygotowywanej wystawy stałej Muzeum Historii Polski, budowanego na terenie warszawskiej Cytadeli. W sąsiedztwie miejsca ich wydobycia z Wisły.

E14: Ulrychów Kontekstem dla 14. edycji Europanu stała się rosnąca aktywność miasta na polu polityki mieszkaniowej. W nowej strategii rozwoju Warszawy szeroko rozumiana dostępność mieszkań została zadeklarowana jako jeden z celów operacyjnych50. Niemal równolegle rozpoczęły się prace nad Warszawskim Autorzy: Mattia Biagi, Annachiara Bonora, Lorenzo Catena, Valeria Lollobattista, Valerio Socciarelli (Włochy) (za: tamże, s. 254) 49 Autorzy: Laura Bonell, Daniel López-Dòriga (Hiszpania) (za: tamże, s. 255) 50 http://2030.um.warszawa.pl/wp-content/ uploads/2018/06/Strategia-Warszawa2030-final.pdf s.28 / wersja angielska http://2030.um.warszawa.pl/wp48

LONG-LASTING EUROPAN TRADITIONS

allel to the wall at their level. Larger spatial elements were placed at ground level on plinths surrounded by water. Thanks to the maintaining of safe distances, there was no need to secure them against damage using glass or other partitions. A roof stretched between two walls provided protection against precipitation.

The runner-up design, “Apport Plus Support,”49 may be deemed the opposite of the winning design: shying away from “strong gestures,” it assumed the placement of exhibits in several small, glassed pavilions hidden away beneath the crowns of a birch tree woods. Lightness and subtlety are what made this design attractive. The special mention, “I Am a Treasure”50 proved enticing thanks to its play with water reflections on the massive concrete structure of the pavilion.

No design was implemented. The city authorities— the organizer of Warsaw’s Europan—decided that the land earmarked for the pavilion was soon to be occupied by the temporary seat of the Museum of Modern Art. The Museum will occupy that location until completion of the construction of a new building on Defilad Square, expected in 2022. Thus, upon ending Museum operations, the erection of the pavilion as selected in Europan 13 will be possible. Its carrying form fits the place. However, new objects for exhibition will have to be found. The stone artifacts have become a part of the currently being prepared permanent exhibition of the Museum of the History of Poland, which is being built on the grounds of the Citadel, next to the location on the Vistula River where they were found.

E14: Ulrychów The context for the 14th edition of Europan was the continuously growing activity by the city in the area of housing policy. The new strategy for the development of Warsaw was the broadly understood accessibility to housing and was declared as an operative Designed by Mattia Biagi, Annachiara Bonora, Lorenzo Catena, Valeria Lollobattista, and Valerio Socciarelli (Italy), in ibid., p. 254.

50 Designed by Laura Bonell and Daniel López–Dòriga (Spain), in ibid., p. 255.

49

53

DŁUGIE TRADYCJE EUROPANU

LONG-LASTING EUROPAN TRADITIONS

54

Borys Kozłowski, Barbara Jakubowska — House the Productivity — Europan 14 II nagroda (ex aequo) /runner-up (ex aequo)

Standardem Mieszkaniowym, programem Osiedla Warszawy, modelową wielopokoleniową kamienicą przy Targowej 12 i Warszawską Dzielnicą Społeczną na terenie dawnej „fabryki domów” na Woli. Właśnie ten obszar stał się przedmiotem konkursu, którego celem było „wypracowanie optymalnego układu przestrzennego nowej zabudowy umożliwiającego powstanie w pełni funkcjonalnego fragmentu miasta zawierającego zarówno funkcję mieszkalną, wytwórczą jak i społeczną”51.

goal.51 Work on the Warsaw Housing Standard, the Warsaw Housing Estates, a model multigenerational tenement house at No. 12 Targowa Street, and the Warsaw Social District on the grounds of the former “house factory” in Wola District were started almost in parallel. It was this last area that became the competition topic. Its aim was the “development of an optimum spatial layout for new buildings facilitating the establishing of a fully functional fragment of h t t p : // 2 0 3 0 . u m . w a r s z a w a . p l / w p - c o n t e n t / uploads/2018/06/Strategia-Warszawa2030-final.pdf, p. 28 / English version http://2030.um.warszawa.pl/wp-content/ uploads/2020/01/Warsaw2030-Strategy-english-version. pdf, p. 30, accessed on May 22, 2020.

51

content/uploads/2020/01/Warsaw2030-Strategy-englishversion.pdf s. 30. Dostęp 22 maja 2020 roku 51 Wytyczne konkursu (wersja polska): Misterka D., Duda M., Balda V., Miklaszewski K. Europan 14. Warsaw Dwelling

DŁUGIE TRADYCJE EUROPANU

W raporcie z obrad międzynarodowy sąd konkursowy stwierdził w odniesieniu do edycji warszawskiej, że „poziom projektów finałowych (...) jest bardzo wysoki. (...) trzy z tych projektów stanowią ważne i istotnie różniące się od siebie wypowiedzi dotyczące generalnego tematu Europanu 14 – miasto produktywne, i z tego względu warto aby zostały one włączone do dalszych dyskusji na międzynarodowych forach”52. Wymienionym trzem najlepszym projektom przyznano równorzędne nagrody drugie.

Fakt iż nie były to nagrody pierwsze wynikał z chęci nagrodzenia trzech prac, przy konieczności zmieszczenia się funduszu nagród, przy jednoczesnej sztywnie określonej w Europanie wysokości związanych z poszczególnymi miejscami kwot.

Praca „HOUSE the productivity”53 została doceniona za twórcze nawiązanie do historii fabryki domów poprzez wykorzystanie standardowego prefabrykowanego szkieletu jako podstawowej konstrukcji budynków mieszczących mieszkania i drobne funkcje produkcyjne. Jej zaletą była także propozycja przestrzeni publicznej w formie „pasażu aktywności” przebiegającego przez całość założenia.

Odmienne podejście prezentował projekt „The Excity”54 — będący w istocie wizją superstruktury na różne sposoby wykorzystującej i przetwarzającej miejskie odpady (traktowane jako surowce).

Z kolei w nagrodzonej pracy „Common Places”55, zaproponowano różnorodny i gęsty układ urbanistyczny o ludzkiej skali, w wielu aspektach wdrażający ideę zrównoważonego rozwoju, projektowany przy współudziale mieszkańców.

Na początku 2018 roku zwycięzcy konkursu wzięli udział w trzydniowych warsztatach projektowych zorganizowanych przez Biuro Architektury i Planowania Przestrzennego Urzędu m.st. Warszawy.

Punktem wyjścia dla pracy warsztatowej było opraFab Lab. Site brief. Warszawa. 2013, s. 17.

52 Za notatką z obrad sądu konkursowego w dniach 10 i 11 listopada 2017 roku w Berlinie.

53 Autorzy: Borys Kozłowski i Barbara Jakubowska (Polska).

54 Autorzy: Juan Luis Liñan, Andrea Gimeno Sánchez, Josep Vincent Lluch Diaz (Hiszpania).

55 Autorka: Maria Nuñez (Hiszpania).

LONG-LASTING EUROPAN TRADITIONS

the city with residential, production, and social functions.52 In the report from the deliberations, with respect to the Warsaw edition, the international competition jury stated that the “level of the final designs (…) is very high. (…) three of the designs are important, mutually different and significant statements on the general topic of Europan 14—The Productive City. For this reason it would be worthwhile for them to be included in further discussion on international forums.”53 The listed three best designs were named ex-aequo runner-ups. The fact that there was not a Winner stemmed from the desire to award three designs while staying within the limits of the prize money as well as the rigid level of financial compensation tied with the specific prizes as established by Europan.

The “HOUSE the productivity” design54 was recognized for its creative ties to the history of the building prefabrication plant by its use of a standard prefabricated frame structure as the basic structure of the buildings housing dwelling units and small-scale production. Its advantage was a proposal for a public space in the form of an “activity mall” running through the whole of the complex.

A different approach was presented by “The Excity” design,55 which in essence was a vision of a superstructure that could be utilized in various ways, processing city waste (treated as raw material).

In its turn, the awarded “Common Places” design56 proposed a varied, dense urban layout with a human scale, in many aspects implementing the concept of sustainable development, and designed with the collaboration of residents.

Competition guidelines (Poilsh version): Misterka D., Duda M., Balda V., and Miklaszewski K., Europan 14, Warsaw Dwelling Fab Lab, Site Brief, Warsaw, 2013, p. 17.

53 As in the note from the session of the Competition Jury of November 10 and 11, 2017 in Berlin.

54 Designed by Borys Kozłowski and Barbara Jakubowska (Poland).

55 Designed by Juan Luis Liñan, Andrea Gimeno Sánchez, and Josep Vincent Lluch Diaz (Spain).

56 Designed by Maria Nuñez (Spain).

52

55

DŁUGIE TRADYCJE EUROPANU

LONG-LASTING EUROPAN TRADITIONS

Maria Nuñez — Warszawa Common Places — Europan 14 II nagroda (ex aequo) /Runner-Up (ex aequo)

56

cowanie „Warszawska Dzielnica Społeczna — ambicje i narzędzia”56 autorstwa pracowni BBGK57. wykonany w 2017 roku dla obszaru dawnej fabryki domów. Wypracowany materiał58 jest rozszerzeniem i uzupełnieniem opracowania o wiele aspektów związanych ze zrównoważonym rozwojem. Ich włączenie do projektu WDS umożliwia wzbogacenie rozwiązań tego innowacyjnego i modelowego osiedla mieszkaniowego. Niestety udział autorów nagrodzonych projektów zakończył się na wspomnianych warsztatach.

At the beginning of 2018, the competition winners took part in a three–day design workshop organized by the Archietcture & Spatial Planning Department of Warsaw City Hall. The starting point for the workshop was the development of the “Warsaw Social District: Ambitions and Tools,”57 by the BBGK Studio58 in 2017 for the site of the former building prefabrication plant. The developed materials59 are an expansion and supplement to the work and encompass many aspects linked with sustainable development.

Their inclusion in the Warsaw Social District project made possible the enriching of this innovative, model housing estate. Unfortunately, the participation of the authors of the awarded entries ended with the workshop.

The design may be viewed on the pages of the Architecture & Spatial Planning Department of the City of Warsaw at http:// architektura.um.warszawa.pl/content/warszawska-dzielnica-spo%C5%82eczna-wds, accessed on March 23, 2010.

58 The Warsaw Social District assumptions were development by architects Wojciech Kotecki, Tomasz Andryszczak, and Joanna Erbel, in Europan 14: Post– Competition Catalogue, Małgorzata Zdancewicz (Editor), Warsaw, the Architecture & Spatial Planning Department of the City of Warsaw, 2018, p. 43.

59 A wide–ranging summary of the workshops has been included in the competition catalogue (ibid., p. 30).

57

Projekt dostępny na stronie Biura Architektury i Planowania Przestrzennego m.st. Warszawy: http://architektura.um.warszawa.pl/content/warszawska-dzielnica-spo%C5%82eczna-wds. Dostęp 23.03.2020.

57 Założenia WDS opracował zespół: arch. Wojciech Kotecki, Tomasz Andryszczak i Joanna Erbel. (za: Europan 14.

Katalog pokonkursowy. Zdancewicz M. (red.). Warszawa: Biuro Architektury i Planowania Przestrzennego Urzędu m.st. Warszawy. 2018, s. 43).

58 Obszerne podsumowanie warsztatów zawarto w katalogu pokonkursowym (tamże, s. 30).

56

DŁUGIE TRADYCJE EUROPANU

LONG-LASTING EUROPAN TRADITIONS

E15: Huta Warszawa

E15: Huta Warszawa

Ostatnia edycja konkursu, której poświęcone jest w większości niniejsze wydawnictwo, obejmuje teren Huty Warszawa, wraz z bezpośrednim otoczeniem. W dotychczasowej historii udziału Warszawy w Europanie jest to największy obszar opracowania, a zadanie najbardziej skomplikowane. O ile kilkakrotnie wcześniej konkurs dotyczył terenów o przemysłowej tożsamości, o tyle po raz pierwszy tematem jest interakcja z funkcjonującym wielkim zakładem przemysłu ciężkiego o ogromnym wpływie na charakter otoczenia.

The latest edition of the competition, to which most of this publication is devoted, encompasses the land of Huta Warszawa [Warsaw Steel Mill] and its immediate environs. Looking at the history of Warsaw’s involvement in Europan, this is the largest ever site for development and the task is the most complex. In as much as earlier competitions touched upon lands with an industrial identity several time, this is the first time that the topic is interaction with a functioning major heavy industry plant with a significant impact on the character of the surroundings.

Zadanie polegało na zaproponowaniu nowego sposobu użytkowania dla terenów aktualnie niewykorzystywanych dla produkcji hutniczej, oraz stworzeniu relacji między nią a nowymi propozycjami.

The task involved the proposal of a new use for land currently not exploited for metallurgical production and the creation of a relationship between the plant and new propositions.

W zwycięskim projekcie „Feedback Placemaking”59 zaproponowano bardzo rozbudowany i głęboko przemyślany system kształtowania relacji pomiędzy różnymi potencjalnymi stronami biorącymi udział w przekształceniach tego terenu, a także scenariusz etapów działań. Przy tym relacje przestrzenne zostały zarysowane w sposób mocno generalny.

The winning design, “Feedback Placemaking,”60 proposes a very developed and deeply thought-through system for shaping the relations among the various potential parties taking part in the transformation of the land as well as a script for action phases, where spatial relations have been sketched very generally.

Przedstawione opracowanie nie tylko wnosi bardzo ciekawe propozycje dla terenu konkursowego, ale także w zakresie metodologii przedstawiania strategicznych propozycji.

Projekt „NEW neighborHUT” to propozycja układu relacji przestrzennych ukształtowanych w pierścień otaczający hutę, z elementem łączącym w postaci obwodowej trasy tramwajowej.

60

Wyróżniony projekt Volcano61 stanowi rodzaj bardzo interesującego manifestu. Obecnie wydaje się nierealny realizacyjnie, ale gdyby zdarzyła się sytuacja ogromnego wzrostu wartości tego terenu to sytuacja mogłaby się zmienić. Bardzo interesująca jest propozycja rozwiązania w różnych poziomach relacji między infrastrukturą produkcyjną a innymi funkcjaAutorzy Ada Jaśkowiec i Michał Strupiński Autorzy: Edyta Nieciecka, Stanisław Tomaszewski, Michał Niemyjski.

61 Auorzy: Michał Purski, Inez Wawszczyk

The presented design not only brings in very interesting proposals for the competition site, but also in the area of the methodology of presenting strategic proposals.

The “NEW neighborHUT”61 design is a proposal for a layout of spatial relations in the form of a ring surrounding the mill, with a linking element in the form of an orbital tramway.

The “Volcano” design,62 which was awarded a special mention, is something of an interesting manifesto.

Today, its implementation seems unreal. However, should a situation come about in which the value of the land would grow significantly then the situation might change. What is very interesting is the proposed solution with various levels of relations between the production infrastructure and other funcDesigned by Ada Jaśkowiec and Michał Strupiński.

Designed by Edyta Nieciecka, Stanisław Tomaszewski, and Michał Niemyjski.

62 Designed by Michał Purski and Inez Wawszczyk.

59

60

60

61

57

DŁUGIE TRADYCJE EUROPANU

mi, która pozwala na bardzo dużą intensywność zabudowy i wykorzystania miejsca.

tions, which makes possible building very intensively and fully utilizing the space.

Europan w Warszawie — czy tylko przeprowadzone konkursy?

Europan in Warsaw: Just a Competition?

W siedmiu dotychczasowych warszawskich edycjach Europanu uhonorowano łącznie 22 projekty (6 pierwszą nagrodą, 9 — drugą, 7 — wyróżnieniami).

Wśród zwycięzców najczęściej byli architekci z Polski (w 11 zespołach), a w drugiej kolejności ­— z Hiszpanii (w 7 zespołach). W żadnej z edycji Warszawa nie znalazła się w czołówce najpopularniejszych miast. Jednakże liczba projektów była różna w różnych edycjach i początkowo miała miejsce tendencja sinusoidalna na przyzwoitym poziomie między 19 a 36 pracami, która niestety przekształciła się tendencję spadkową.

58

LONG-LASTING EUROPAN TRADITIONS

Spadek liczby prac w ostatnich edycjach może mieć kilka przyczyn. Po pierwsze wpisuje się w ogólny spadek zainteresowania Europanem. Ponadto w dwóch ostatnich edycjach zadanie konkursowe dla warszawskich terenów było trudne. W szczególności w Europanie 15. W tej edycji liczba złożonych prac była mała nie tylko obiektywnie. Była też, co wyjątkowe, dużo niższa od liczby zespołów, które zarejestrowały się do udziału w konkursie w warszawskiej lokalizacji i wniosły opłatę. Ponadto w ostatnich dwóch edycjach z góry było wiadomo, że uczestnicy nie mogą liczyć na wybudowanie tego co zaprojektują w konkursie.

Prawdopodobnie brak realizacji był wśród przyczyn nie najwyższych i spadających notowań Warszawy w Europanie. Ponadto z punktu widzenia architektów z części zachodnioeuropejskich krajów, stanowiących większość uczestników konkursu, Polska jest krajem stosunkowo mało znanym i geograficznie odległym. Utrudnia to możliwość naocznego poznania działki przed przystąpieniem do projektu, a w przypadku wygranej — pracę z inwestorem.

Na tym tle wyróżniają się duże zainteresowanie i sukcesy architektów z Hiszpanii. Szczególnie w edycji 12. poświęconej osiedlu za Żelazną Bramą, w której wszystkie nagrodzone zespoły pochodziły z tego kraju. Wynika to z generalnie wyjątkowo licznego udziału Hiszpanów w Europanie, ogólnie

In the seven editions of Europan in Warsaw, a total of 22 designs have been honored—six winning prizes, nine runner-ups, and seven honorable/special mentions. Winners were most often architects from Poland (in eleven teams), followed by Spain (in seven teams). In no edition was Warsaw in the lead among the most popular cities. However, the number of designs varied in the various editions, initially displaying a sinusoidal tendency on a decent level of 19 to 36 entries. Unfortunately, this has changed into a downward trend.

The fall in the number of entries in recent editions may have several causes. Firstly, it fits in with the general fall in interest in Europan. Moreover, the last two competition edition tasks for Warsaw sites were difficult. This is especially true of Europan 15. In this edition, the number of entries was not only low in objective terms. It was also, which is exceptional, much lower than the number of teams that had registered to take part in the competition for the Warsaw site and paid in their fee. At the same time, in the case of the last two editions, it was obvious from the start that participants cannot count on building what they design as a part of the competition. Most probably, it was the lack of potential for implementation that was among reasons for the lowest and falling ranking of Warsaw in Europan. From the point of view of architects from some Western European countries, who account for most of the competition participants, Poland is a relatively unknown country that is geographically distant. This makes it difficult to actually see the site prior to starting design work and in the case of victory there is the problem of work with the investor.

It is against such a background that we see the significant interest and success of architects from Spain. Especially in the 12th edition, devoted to the Za Żelazną Bramą Housing Estate, where all awarded teams were from that country. This stems from the generally numerous participation of the Spanish in Europan, their significant mobility, and probably also

DŁUGIE TRADYCJE EUROPANU

dużej ich mobilności, a prawdopodobnie także z ich sporego zainteresowania Polską. Hiszpania stosunkowo niedawno weszła do Unii Europejskiej i jest dość niedawno po wynikającym z tego boomie rozwojowym. Stąd też Hiszpanie dostrzegają analogię między swoim krajem, a Polską, która ma zbliżoną do Hiszpanii liczbę mieszkańców. Jest też największym ludnościowo i obszarowo państwem spośród najnowszych członków Unii Europejskiej. Polska podobnie jak Hiszpania korzysta z dużej ilości środków unijnych na inwestycje. Hiszpanie widzą więc w Polsce te same zjawiska rozwojowe, co wcześniej w ich kraju. W związku z tym Hiszpanie, dużo bardziej niż inne społeczeństwa tak zwanej „starej Unii”, widzą w Polsce miejsce możliwości udziału w ciekawym procesie rozwojowym. Dlatego duże zainteresowanie Hiszpanów Polską dotyczy zarówno tamtejszych firm deweloperskich, jak i pracowników. Ponadto, co może niektórych zaskakiwać, Hiszpanie dość dobrze czują się w Polsce. Przynajmniej na niektórych hiszpańskich uczelniach architektonicznych Polska jest dla wielu studentów krajem pierwszego wyboru przy wyjazdach na wymianę w ramach programu Erasmus. Wynika to nie tylko z niższych, niż w krajach zachodnich kosztów życia, ale także z rekomendacji wcześniej wyjeżdżających. Szczegółowe przyjrzenie się listom uczestników pokaże także dość dużą liczbę uczestników z Włoch. To także kraj o tradycyjnie licznym uczestnictwie w Europanie. Ma to prawdopodobnie związek z dużą liczbą kształconych tam architektów.

Cztery z siedmiu warszawskich zadań konkursowych, obejmowały rozległe obszary wymagające kompleksowych przekształceń przestrzennych i funkcjonalnych, przez co sprawiały wrażenie trudnych i pracochłonnych. Organizatorzy konkursu starali się zachęcić potencjalnych uczestników starannie przygotowanymi materiałami konkursowymi rozszerzonymi o kompleksowe analizy przestrzenne i społeczne. Wytyczne edycji 10. (Wileńska), 11. (Podskarbińska) i 12. (osiedle za Żelazną Bramą) zawierały relacje z badań środowiskowych. W przypadku 10. i 12. edycji — były to obszerne raporty oparte na konsultacjach społecznych. Wartość tych studiów, raportów i opracowań nierzadko wykracza poza jednorazową funkcję wytycznych dla projektantów,

LONG-LASTING EUROPAN TRADITIONS

their notable interest in Poland. Spain joined the European Union relatively recently and it was also not long ago that it had a resultant developmental boom.

It is also for these reasons that the Spanish see an analogy between their country and Poland, which also has a similar population to Spain. It is also the largest state among the newest members of the European Union in terms of both population and area.

Like Spain, Poland benefits from the large amounts of Europan Union resources for investment. Thus, the Spanish see in Poland the same developmental phenomena that they saw in their own country. It is in connection with this that the Spanish, significantly more so than other societies in what is known as the “Old Europe,” see Poland as a place of possibilities for participation in an interesting development process. This is why this interest of the Spanish in Poland also applies to its developers as well as employees from Spain. Moreover, what may surprise some, the Spanish feel comfortable in Poland. At least in the case of some Spanish architectural colleges, Poland is the country of first choice in exchanges within the framework of the Erasmus program for many students. This stems not only from the cost of living, which is lower than in Western countries, but also from the recommendations of those who had already been here. A detailed examination of the lists of participants also shows a relatively large number of participants from Italy. Italy is also a country that traditionally has had numerous participants in Europan. This is probably connected with the large number of architects being educated there.

Four out of Warsaw’s seven competition tasks encompassed large areas necessitating comprehensive spatial and functional transformations. For this reason they gave the impression of being difficult and labor-intensive. The competition organizers endeavored to entice potential participants through painstakingly prepared competition materials expanded to include broad spatial and social analyses. The guidelines for the 10th (Wileńska), 11th (Podskarbińska), and 12th (Za Żelazną Bramą Housing Estate) editions included reports from community studies. In the case of the 10th and 12th edition, these were wide-ranging reports based on community consultations. The value of these studies, re-

59

DŁUGIE TRADYCJE EUROPANU

LONG-LASTING EUROPAN TRADITIONS

Liczba projektów złożonych dla Warszawy /Number of Designs Submitted for Warsaw

Edycja Lata Temat sesji /Edition /Years /Theme of the Session

Rodzina działek /Site family

Temat edycji warszawskiej /Warsaw Theme

Miejsce /Site

Projekty /Designs

E9

Miejskość w wydaniu europejskim. Zrównoważony rozwój miast, nowe 2006 Metamorfozy miejsc przestrzenie publiczne ­–2008 /Local Mutations /European Urbanity: Sustainable city and new public spaces

E10

Miejskość w wydaniu europejskim. W poszuki2008 waniu miejskości –2010 /European Urbanity: Inventing Urbanity

Przemiana ulicy Linearne przestrzenie w serce pełnej życia ulica publiczne okolicy /From a Street Wileńska /Public Lines into the Heart of a Vital Neighborhood

32

E11

Relacja między miej-scem 2010 a sposobem życia –2012 /Resonance between territories and ways of life

Od nieużytków do miejskiego życia /From fallow lands to city life

Pozytywne promieniowanie /Benefit of Friendly Radiation

ulica Podskarbińska

25

2012 Miasto adaptowalne –2015 /The Adaptable City

Dziedzictwo przyszłości /Heritage of the future

Szuaknie równowagi pomiędzy centralnością a lokalnością /Finding Balance between Centrality and Locality

Osiedle za Żelazną Bramą

36

E13

Miasto 2015 adaptowalne 2 –2017 /The Adaptable City 2

Jak wykorzystać nowe impulsy do zmiany przestrzeni miejskiej? /How to use new inputs to change urban space?

E14

2017 Miasta produktywne -2019 /Productive Cities

Ponownie produktywne! /And Productive Again!

Miasta 2018 produktywne 2 –2020 /Productive Cities 2

Zmiana metabolizmu: Od gospodarki liniowej do gospodarki Ekosystem Huty zamkniętego obiegu /Steelplant Ecosystem /Changing Metabolism: From linear to circular economy

60

E12

E15

Czyste

Kamienne skarby Wisły /Stone Treasure of the Powiśle Vistula River

Fabryka domów /Dwelling Fab Lab

19

21

Ulrychów

14

Huta Warszawa

8

DŁUGIE TRADYCJE EUROPANU

przez co może być z powodzeniem wykorzystywana przez planistów, architektów czy socjologów zajmujących się danymi obszarami, a w przyszłości ma szansę stać się cennymi dokumentami życia stolicy pierwszych dekad XXI wieku.

W 2016 roku w Muzeum Architektury we Wrocławiu odbyła się wystawa „Europan ­— Laboratorium Architektury”, która miała związek z dziesięcioleciem udziału Warszawy w organizacji konkursu. Zaprezentowane zostały na niej nagrodzone i wyróżnione projekty dla Warszawy od edycji 9 do 13, oraz trzy realizacje wybudowane w oparciu o projekty, które zwyciężyły w zagranicznych edycjach — dwa dla Wiednia i jeden dla hiszpańskiego Alicante.

Najważniejszym pokłosiem Europanów są rzecz jasna projekty. W polskim przypadku niestety nadal nie udało się doprowadzić do realizacji żadnego z nich.

Z tego względu, a przede wszystkim ze związanego z tym spadającego zainteresowania potencjalnych uczestników udziałem w konkursach wynika coraz częściej zadawane przez wiele osób pytanie czy nie należałoby zrezygnować z udziału Warszawy w następnych edycjach Europanu. Nawet jeśli to nastąpi, zdecydowanie warto nie rezygnować z podejmowania prób realizacji dotychczasowych projektów.

W tym celu istotne jest przede wszystkim ich udostępnienie tak aby nie popadły w zapomnienie. Oczywiście ważną kwestią może być rozwiązanie spraw proceduralnych. Można mieć nadzieję, że pomoże w tym wchodzące w życie w 2021 roku nowe Prawo Zamówień Publicznych.

Wykonane w ciągu ostatnich 15 lat prace nie są oczywiście wolne od zmiennych mód i konwencji, czy pewnej dozy idealistycznej naiwności. Wciąż jednak stanowią potencjalny katalog idei zdatnych do wykorzystania. W swej masie pozwalają krytycznie spojrzeć na teraźniejszość zarazem stymulując wyobraźnię do myślenia o zmianie w przyszłości. W dużej części są też nadal aktualne w zakresie proponowanych w nich rozwiązań dla obszarów, których dotyczą.

LONG-LASTING EUROPAN TRADITIONS

ports, and papers, more often than not, goes beyond the one-time function of guidelines for designers.

For this reason they may successfully be utilized by planners, architects, and sociologists involved in the given areas. In the future, they may prove to be valuable documents on the life of the capital in the first decades of the 21st century.

The “Europan: A Laboratory of Architecture” exhibition was opened in the year 2016 at the Museum of Architecture in Wrocław. It was linked with the tenth year of the participation of Warsaw in the organizing of the competition. The exhibition displayed the winning and mentioned designs for Warsaw from the 9th to the 13th editions as well as three implementations based on designs that won in foreign editions, two for Vienna and one for the Spanish Alicante.

Obviously, the greatest harvest of Europan is the designs. Unfortunately, in the case of Poland none of them have been implemented.

For this reason, but primarily because of the related fall in the interest of potential participants in the competition, an increasingly frequent question asked by many people is whether Warsaw should perhaps discontinue its participation in future editions of Europan. Even if this should happen, efforts at implementing designs to date should in no case be ignored. To this end it is important to make them all accessible so they are not forgotten. Obviously, an important matter is the solving of procedural questions. One may hope that the new Public Procurement Code coming into effect in 2021 will help.

The designs executed over the past 15 years are obviously not free of changing fashions and conventions, or even a certain dose of idealistic naïveté. However, they are still a potential catalogue of ideas that can be utilized. In their mass, they allow for a critical look at today while simultaneously stimulating the imagination so it can think of changes in the future. Most of them continue to be current in the scope of solutions they propose for their selected areas.

61

WYTYCZNE KONKURSOWE

62

COMPETITION BRIEF

Opis zadania konkursowego — streszczenie

Competition Brief: Summary

Skale projektu: XL/L planistyczna / urbanistyczna + architektoniczna

Scales: XL/L – territory / urban + architecture

Reprezentant Zespołu: urbanista / architekt / architekt krajobrazu Grupa tematyczna: ZMIANA METABOLIZMU — od gospodarki liniowej do gospodarki zamkniętego obiegu

Team Representative: urbanist / architect / landscaper Site family: CHANGING METABOLISM – From linear to circular economy Location: Warsaw, Bielany District

Lokalizacja: Warszawa, dzielnica Bielany

Population: approx. 1,804,000 (the city)

Populacja: ok. 1 804 000 mieszkańców (miasto)

Strategic Site: 648 ha

Obszar studialny: 648 ha

Project Site: 115 ha

Obszar Projektu: 115 ha

Site proposed by: The City of Warsaw

Zgłoszony przez: Miasto Stołeczne Warszawa

Actors involved: the City of Warsaw, private landowners, developers, companies

Główni zainteresowani: Miasto Stołeczne Warszawa, ArcelorMittal

Owner of the site: The State Treasury, private owners

Właściciel terenu: Skarb państwa, prywatni właściciele

Commission after competition: land-use study, local land development plan

Faza pokonkursowa: opracowania studialne, plan miejscowy

WYTYCZNE KONKURSOWE

COMPETITION BRIEF

Obszar projektu znajduje się na części terenu dawnej Huty Warszawa. Otwarta w 1957 roku Huta, podobnie jak inne zakłady przemysłowe, zlokalizowana była na ówczesnych peryferiach miasta. Dziś jednak, dzięki stałemu rozwojowi przestrzennemu Warszawy oraz zwiększeniu dostępności komunikacyjnej (most, metro), teren Huty stał się częścią tkanki miejskiej, atrakcyjnej dla inwestorów i potencjalnych użytkowników.

The project area covers a part of the former Warsaw Steel Plant area. The Warsaw Steel Plant (Huta Warszawa), opened in 1957, was, at the time, located on the outskirts of the city, similarly to other industrial facilities. Due to the ongoing spatial development of Warsaw and the increased accessibility (the bridge, metro services, the steel plant area has become part of the urban fabric attractive to investors and potential users.

Sama Huta, mimo kilkukrotnej zmianie właściciela i restrukturyzacji, zdołała utrzymać ciągłość produkcji i stanowi dziś dobrze prosperujące przedsiębiorstwo, jednak odczuwalna presja inwestorów dążących do budowy mieszkań w okolicy funkcjonującego zakładu przemysłowego, jest potencjalnym źródłem konfliktów przestrzennych i społecznych.

Atrakcyjnie położony i dostępny komunikacyjnie obszar będący przedmiotem konkursu jest obecnie zamknięty i w niewielkim stopniu użytkowany. Rezerwy terenowe Huty dają szansę na modelowe wpisanie jej produkcyjnej funkcji w przestrzeń miasta.

Although owners of the plant changed several times and the facility was subject to restructuring proceedings, it maintained production continuity, and is currently a prosperous company. The continued operation of the steelworks, coupled with tangible pressure from investors who have set their sights on developing housing projects in the neighbourhood of an operating plant, are a potential source of spatial and social conflicts. Conveniently located and with good transport accessibility, the project site is currently closed and largely unused. The plant’s area reserves provide an opportunity to incorporate its production function into the urban space.

Celem konkursu nie jest szczegółowy dokument planistyczny ani projekt architektoniczny dla terenów opracowania. Efekty konkursu Europan 15 mają wyznaczyć nowy kierunek myślenia nie tylko o dzielnicy Huta, ale Warszawie jako mieście produktywnym i być wykorzystane w pracach nad nowym studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego Warszawy, które zdeterminuje politykę przestrzenną całego miasta na najbliższe lata.

Strategia miasta Dynamicznemu rozwojowi Warszawy towarzyszy problem suburbanizacji (urban sprawl) oraz tworzenia monofunkcyjnych osiedli mieszkaniowych i dzielnic biurowych. Głównym wyzwaniem polityki przestrzennej jest dziś przekształcenie Warszawy w miasto kompaktowe i zrównoważone. Samorząd miejski wyznaczył na jej obszarze strefy zabudowy zwartej ― tereny zurbanizowane odznaczające się wysoką gęstością zabudowy, dostępem do transportu publicznego, usług społecznych, infrastruktury miejskiej itp. Kolejnym krokiem było zidentyfikowanie nieużytków w obrębie strefy zabudowy zwartej, które mają zostać zagospodarowane w pierwszej kolejności, stając się wielofunkcyjnymi

Detailed planning documents and architectural designs relating to the strategic site are not the expected outcomes of the competition. Rather, what the Europan 15 competition strives to deliver is new avenues of thinking not only about the Huta district, but also about Warsaw as a productive city. It is expected that these outcomes will be used in developing a new master plan for Warsaw to guide the city’s spatial policy in the years to come.

City strategy Warsaw’s dynamic growth is accompanied by the problem of urban sprawl, and development of monofunctional housing estates and office-building districts. The main challenge faced by spatial policy is to transform Warsaw into a compact and sustainable city. The city’s local authorities marked out a highdensity development zone in the area of Warsaw, i.e. urbanised areas characterised by high-density development, access to public transport, social services, and the city infrastructure, etc. The next step was to identify the wasteland within the high-density development zone, which should be developed first

63

WYTYCZNE KONKURSOWE

dzielnicami. Większość z tych nieużytków to atrakcyjnie położone tereny postindustrialne („brownfields”), a wśród nich ― część obszaru dawnej Huty Warszawa, przedmiot 15. edycji konkursu Europan.

Charakterystyka obszaru

64

Obszar projektu znajduje się w północno-zachodniej części Warszawy, w dzielnicy Bielany, w bezpośrednim sąsiedztwie dużego węzła przesiadkowego Młociny, w skład którego wchodzą: stacja końcowa metra, pętle autobusowa i tramwajowa oraz parking wielopoziomowy typu Park+Ride. Obszar projektu znajduje się na części terenu dawnej Huty Warszawa.

Przez ponad pół wieku działalności, zmieniając technologię produkcji, zakład stopniowo ograniczał obszar funkcjonowania, pozostawiając większą część terenu nieużywaną i wyburzając kolejne budowle przemysłowe. Niektóre z nich ― jak charakterystyczny rząd kominów ― stanowią istotny element struktury przestrzennej dzielnicy. W otoczeniu Huty leżą obszary o bardzo różnym programie funkcjonalnym i różnej skali. Poza terenami przemysłowymi, magazynowymi i usługowymi (w tym drobnego rzemiosła), są tu lasy i parki, cmentarz, duże osiedla mieszkaniowe oraz centrum handlowe. Środowiskowe ograniczenia zagospodarowania obszaru projektu mogą wynikać ze skażenia gleby, ale przede wszystkim z hałasu towarzyszącego produkcji hutniczej. Proponowany obszar strategiczny zawiera przekrój różnych typów zagospodarowania terenu otaczającego obszar projektu.

Huta ArcelorMittal Warszawa Huta ― katalizator rozwoju. W przeszłości Huta Warszawa działała w otoczeniu innych mniejszych przedsiębiorstw i instytucji związanych z przemysłem ciężkim, była jednak w znacznym stopniu zakładem samowystarczalnym wymagającym rozległego terenu i rozbudowanej infrastruktury wewnętrznej. Współczesny model funkcjonowania przemysłu (w tym Huty) jest odmienny ― polega na utrzymywaniu rozległej, elastycznej sieci zewnętrznych kontrahentów i dostawców w mieście i regionie. Odciska się to w widoczny sposób na strukturze przestrzennej obszaru poprzez: redukcję terenów produkcyjnych, pojawienie się poprzemysłowych nieużytków, rozdrobnienie własnościowe i funkcjonalne. Wyzwaniem stojącym przed

COMPETITION BRIEF

with view to becoming multi-functional districts. Attractive post-industrial areas (brownfields) comprise most of the wasteland, including a part of the area which was formerly used by the Warsaw Steel Plant, which is the subject of the 15th edition of the Europan contest.

Site Definition The project area is situated in the north-western part of Warsaw, in Bielany District, in the vicinity of a large interchange junction in Młociny, consisting of a metro terminus, a bus and tram loop, and a multi-storey Park & Ride facility. The project area covers a part of the former Warsaw Steel Plant area. Over more than half a century of its operations, and due to introducing changes to the production technology, the plant gradually reduced its functioning area, leaving a large share of the site unused and demolishing subsequent industrial structures. Some of these, including a characteristic row of stacks, constitute a vital part of the district’s spatial structure. The areas surrounding the steel plant serve various functions and are diverse in terms of scale. In addition to the industrial, storage and commercial areas (including small-scale crafts), there are forests and parks, a cemetery, large housing estates and a shopping centre. The environmental restrictions of the area development can be due to soil contamination and, in particular, the noise accompanying steel production. The proposed strategic site includes a cross-section of various types of development of the areas surrounding the project site.

ArcelorMittal Steel Plant Warsaw Steel plant—a driving force for development. In the past, the Warsaw Steel Plant operated close to smaller enterprises and institutions related to heavy industry, although it was largely a self-sufficient plant, which required a vast area and an extensive internal infrastructure. Contemporary industrial models (including those applying to steel plants) are different, as they rely on an extensive and flexible network of business partners and third-party suppliers operating in the city and the region. This leaves visible traces on the area’s spatial structure in the form of reduced production areas, emergence of brownfields, and the

2. The Marie Skłodowska Curie Bridge 3. Brühl Palace 4. Characteristic chimneys of the steel plant 5. Water tower 6. Gate of the municipal cemetery 7. High-rise building (1970s)

WYTYCZNE KONKURSOWE

c Site Site

3. Pałac Brühla na Młocinach 4. Charakterystyczne kominy Huty 5. Wieża ciśnień 6. Brama Komunalnego Cmentarza 7. Budynek wysokościowy (lata 70.XX)

obszar studialny obszar projektu

COMPETITION BRIEF Strategic Site Project Site

mer area of Huta Warszawa xis

dawny teren Huty Warszawa osie widokowe

The former area of Huta Warszawa urban axis

ve objects/landmarks:

Obiekty charakterystyczne:

distinctive objects/landmarks:

ance square to the steel plant Marie Skłodowska Curie Bridge hl Palace racteristic chimneys of the steel plant er tower e of the municipal cemetery h-rise building (1970s)

1. Plac przed wejściem do huty 2. Most Marii Skłodowskiej Curie 3. Pałac Brühla na Młocinach 4. Charakterystyczne kominy Huty 5. Wieża ciśnień 6. Brama Komunalnego Cmentarza 7. Budynek wysokościowy (lata 70.XX)

1. Entrance square to the steel plant 2. The Marie Skłodowska Curie Bridge 3. Brühl Palace 4. Characteristic chimneys of the steel plant 5. Water tower 6. Gate of the municipal cemetery 7. High-rise building (1970s)

65

Kontekst przestrzenny Huty Warszawa, obszar strategiczny i obszar projektu /Spatial context of Warsaw Steel Works, Strategic Site, Project Site

WYTYCZNE KONKURSOWE

planistami jest stworzenie warunków przestrzennych dla utrzymania i rozbudowy wielofunkcyjnego „ekosystemu”, w oparciu o produkcję przemysłową, istniejące i możliwe synergie, zasoby ludzkie i materialne ― w tym odzyskane tereny poprzemysłowe. Daje to szansę na wykreowanie w miejscu zamkniętego dotychczas terenu, wielofunkcyjnej, otwartej, komunikacyjnie dostępnej, dzielnicy zintegrowanej z tkanką miejską i ― co istotne ― środowiskiem społecznym. Przez ponad 60 lat nieprzerwanego funkcjonowania, wykształciło się wokół Huty zintegrowane, wielopokoleniowe środowisko wykwalifikowanych pracowników.

Huta ­— zakład recyklingu. Wraz z działającymi w okolicy zakładami przetwarzania odpadów komunalnych, Huta może być postrzegana jako ogniwo rodzącej się lokalnej gospodarki zamkniętego obiegu; zakład, którego podstawowym surowcem jest złom stalowy, jest w istocie wielkim przedsiębiorstwem odzyskiwania surowców wtórnych.

66

Huta — bariera dla suburbanizacji. Lokalizacja Huty ograniczyła rozwój Warszawy w kierunku północnym i wraz z utworzeniem w 1959 roku pobliskiego Kampinoskiego Parku Narodowego sprawiła, iż skala suburbanizacji jest z tej strony aglomeracji mniejsza niż z innych. Przekształcenia terenów huty powinny sprzyjać ochronie pobliskich obszarów przyrodniczych.

Wytyczne projektowe Zadanie konkursowe polega na rozpoznaniu i możliwie najpełniejszym wykorzystaniu potencjału terenów na styku dzielnic mieszkaniowych i produkcyjnych poprzez uczynienie funkcjonującego przemysłu integralną częścią modelowej dzielnicy miasta produktywnego. Głównym wyzwaniem jest zintegrowanie istniejących i przyszłych form działalności produkcyjnej wraz z miejscami pracy z innymi funkcjami miejskimi takimi jak mieszkania, usługi, rozrywka i rekreacja.

Od Uczestników oczekuje się przedstawienia propozycji różnorodnego programu zabudowy uwzględniającego wiele różnych funkcji mających na celu stworzenie inspirującego, harmonijnego i dynamicznego środowiska pracy, mieszkania czy rekreacji. Istotne są wzajemne oddziaływania nowych i istniejących funkcji — należy jak najlepiej pogodzić bardzo różniące się od siebie oczekiwania różnych osób i grup społecznych

COMPETITION BRIEF

fragmentation of the area as regards ownership and function. The challenge which the urban planners will have to face involves creating spatial conditions for maintaining and extending a multi-functional “ecosystem”, based on industrial production, the existing and potential synergies, human and material resources, including the recovered brownfields. This can create an opportunity to transform this enclosed area into a multi-functional, open and accessible district integrated with the urban fabric and, more importantly, with the social environment. For over 60 years of continuous operations, the steel plant has attracted an integrated, multi-generational community of qualified workers.

Steel plant—a recycling facility. Together with the municipal waste treatment plants operating nearby, the steel plant could be perceived as a link in the emerging local circular economy; a plant which uses steel scrap as its principal material is in fact a large enterprise recycling secondary raw materials.

Steel plant—a barrier for urban sprawl. The location of the steel plant limited the northward growth of Warsaw, and, together with the creation of the nearby Kampinos National Park in 1959, it made the urban sprawl scale smaller than on the other sides of the agglomeration. The transformation of the steel plant area should contribute to the protection of the natural sites in its vicinity.

Project guidelines The competition task is to identify and tap, to the fullest extent possible, the potentials of sites at the interface of housing and industrial districts by making the existing industry an integral part of the model district of a productive city. The key challenge is to integrate the existing and prospective forms of the manufacturing business, including the jobs it creates, with other urban functions such as housing, services, entertainment and leisure.

Participants are expected to submit proposals of diverse development programmes that take into consideration many various functions to create an inspiring, harmonious and dynamic place for work, living and recreation. What is important are the relationships between the new and existing functions. It

WYTYCZNE KONKURSOWE

COMPETITION BRIEF

Teren Huty Warszawa — strefy. Obszar projektu: B — rezerwa terenowa Huty (dopuszczone użytkowanie tymczasowe), C — złomownia, tlenownia, las ruderalny; Obszar studialny: A — obszar proukcyjny Huty ArcelorMittal, D — dawne przedsiębiorstwo budowlane (dziś nieużytek), E — składowisko odpadów hutniczych w rekultywacji.

Areas of Warsaw Steeleorks. Project site: B — currently unused, intended for production use (temporary use permitted), C — breaker’s yard, oxygen plant, ruderal forest; Strategic Site: A — ArcelorMittal production area, D — unused, former construction company, E — industrial waste deposit undergoing land reinstatement.

dotyczące tego miejsca. Z punktu widzenia obecnych i przyszłych użytkowników ważna jest kontynuacja istniejących i wykreowanie nowych przestrzeni publicznych na całym obszarze.

Huta stanowi fundament tożsamości dzielnicy, jej mieszkańców, przez lata związanych z przemysłem, a także kolejnych pokoleń samych hutników. Należy w twórczy sposób wykorzystać ten niematerialny potencjał.

Przestrzenie publiczne powinny stanowić kręgosłup nowego przyjaznego i dostępnego sąsiedztwa otwartego również dla mieszkańców i użytkowników okolicy.

Granice. Istotne dla przyszłego zagospodarowania terenów będą naturalne i sztuczne granice, krawędzie i strefy buforowe oddzielające obszary o różnej funkcji, a także izolujące od uciążliwości takich jak hałas. Niezależnie od ich formy — terenów zieleni, budynków czy rzeźby terenu — nie powinny stać się przestrzeniami „martwymi”, pustymi, niebezpiecznymi.

Strefa B powinna być zagospodarowana w sposób tymczasowy, na maksymalnie 15 lat, w sposób umożliwiający późniejszy powrót przemysłu na ten obszar.

is essentially about reconciling, as best as possible, the highly divergent expectations of various individuals and social groups with regard to the site. From the perspective of its current and future users, the whole area needs to sustain the existing, and create new, public spaces.

The Steelworks has been the basis for the identity of the district and its residents, who used to work in the industry for years, as well as future generations of steelworkers. It is important to creatively tap into this intangible potential.

Public spaces should be the backbone of the new, friendly, and accessible neighbourhood, open also to the people living in, or using, the surrounding areas.

Borders. The future development of this area should consider its natural and artificial borders, limits and buffer zones which separate areas with different functions, and minimising such inconveniences as noise. Whatever their form, green areas, buildings, or landscape, these should not become barren, empty, or dangerous areas.

67

WYTYCZNE KONKURSOWE

COMPETITION BRIEF

68

Tlenownia i ruderalny las w strefie C /Oxygen plant and ruderal forest in zone C

Nie ma obecnie preferencji funkcjonalnych dla tej strefy, z wyjątkiem wykluczenia funkcji mieszkaniowej.

Do Uczestników należy ewaluacja i decyzja o daptacji lub wyburzeniu istniejącej zabudowy poprzemysłowej hal i magazynów. Należy zachować pozostałe elementy infrastruktury przemysłowej kluczowe dla funkcjonowania huty ArcelorMittal: podstację elektryczną i tlenownię. W promieniu 300 m od tlenowni nie należy lokować obiektów do stałego przebywania ludzi.

Strefa C może zostać zagospodarowana w sposób stały. Funkcja mieszkaniowa nie jest wykluczona.

Zone B should be developed on a temporary basis, for no more than the next 15 years, so that industry can be brought back to this area in the future. Currently, there are no preferred functions for this Zone, other than it being non-residential.

It is up to the Participants to evaluate the existing post-industrial facilities and storage areas, and decide to either redevelop or demolish them. The other elements of the industrial infrastructure which are crucial for ArcelorMittal, such as its electrical substation and air-separation plant, must be preserved.

No buildings for permanent use by people should be designed within 300 m from the air-separation plant.

Zone C may be developed on a permanent basis. No exclusion is made to the residential function.

SĄDY KONKURSOWE

JURIES

Lokalny Sąd Konkursowy /Local Jury

Niemiecko-polski Sąd Konkursowy /German-Polish Jury

Warszawa 23-24/09/2019

Innsbruck 21/10/2019

Monika Konrad

Christa Reicher

Przewodnicząca Sądu, Miejska Pracownia Planowania Przestrzennego i Strategii Rozwoju /Head of the Local Jury, Warsaw Municipal Office for Spatial Planning and City Development Strategy

Przewodnicząca Sądu, RHA Planners, RWTH Akwizgran, Niemcy /Head of the Jury, RHA Planners, RWTH Aachen, Germany

Sławomir Gzell

Kierownik Wydziału Urbanistyki, Heidelberg, Niemcy /Head of the Town Planning Department in Heidelberg, Germany

OW SARP, Politechnika Warszawska /The Warsaw Branch of the Association of Polish Architects, Warsaw University of Technology

Karol Kobos Dziennikarz /Journalist

Marek Kempa Prezes Zarządu ArcelorMittal Warszawa /Chairman of the Board ArcelorMittal Warszawa

Edward Koźmik ArcelorMittal Warszawa, Zastępca sędziego /ArcelorMittal Warszawa Alternate Member of the Jury

Karin Sandeck Europan Niemcy /Europan Deutschland

Michał Tatjewski OW SARP, 22ARCHITEKCI /The Warsaw Branch of the Association of Polish Architects, 22ARCHITEKCI

Hubert Trammer Sędzia referent, architekt, Politechnika Lubelska /Reporting judge, architect, Lublin University of Technology

Wojciech Wagner Biuro Architektury i Planowania Przestrzennego, Przewodniczący Europan Polska w 15. edycji /Architecture & Spatial Planning Department, President of Europan Poland for 15th edition

Tomasz Zemła Architekt, Warszawa /Architect, Warsaw

Annette Friedrich

Anne Keßler Federalne Ministerstwo Spraw Wewnętrznych, Budownictwa i Wspólnoty w Berlinie, Niemcy /Federal Ministry of the Interior, Building and Community of Berlin, Germany

Alessandro delli Ponti KH Studio, zwycięzca E12 w Mannheim, Paryż, Francja /KH Studio, E12 Winner in Mannheim, Paris, France

Peter Stubbe Prezes zarządu GEWOBA AG Wohnen und Bauen, Brema, Niemcy /Head of the GEWOBA AG Wohnen und Bauen, Bremen, Germany

Hubert Trammer Architekt, Warszawa, Polska /Architect, Warsaw, Poland

Mario Tvrtković Urbanorbit Cologne | Stuttgart, profesor na Uniwersytecie w Coburgu, Niemcy /Urbanorbit Cologne|Stuttgart, Professor at the University of Coburg, Germany

Irene Wiese-von Ofen Architektka, Essen, Niemcy /Architect, Essen, Germany

Karin Sandeck Zastępca sędziego, Prezydentka Europan Niemcy, Bawarskie Ministerstwo Mieszkalnictwa, Budownictwa i Komunikacji w Monachium, Niemcy /Alternate Member of the Jury, President of Europan Deutschland, Bavarian Ministry for Housing, Building and Traffic in Munich, Germany

Maria Zielińska

Sven Kröger

sekretarz (bez prawa głosu) /Secretary (ineligible to vote)

sekretarz (bez prawa głosu) /Secretary (ineligible to vote)

69

I NAGRODA

HS406 FEEDBACK PLACEMAKING

70

Przedstawiciel Zespołu /Team Representative: Ada Jaśkowiec (PL) architektka, urbanistka /architect, urbanist Współpautor /Associate: Michał Strupiński (PL) architekt, urbanista /architect, urbanist

WINNER

I NAGRODA OPIS AUTORSKI

WINNER PROJECT DESCRIPTION

Metodologia projektowa

Design methodology

[...] to, czym stanie się w przyszłości Huta nie jest tylko sprawą lokalną, ale ma ogromne znaczenia dla całego miasta. Dlatego czujemy potrzebę spojrzenia na to strategiczne miejsce z szerszej perspektywy — perspektywy całego miasta.

[...] what Huta becomes in the future is not a local issue, but it is of major importance for the whole city.

Hence we feel the urgency to look at this strategic site from a bigger perspective—the whole city perspective.

[...] W rezultacie, metodologia projektowania obejmuje następujące skale: 1) Skala miasta. [...] Na tym poziomie najwyższy priorytet mają cele miasta, ponieważ mają przyczynić się do jego rozwoju jako całościowego systemu. W skali miasta proponujemy ogólne wytyczne i kierunki przestrzenne [...].

2) [...] Skala dzielnicy. [...] przekłada ogólnomiejskie ambicje na decyzje przestrzenne i zapewnia ich realizację bez uszczerbku dla lokalnych priorytetów.

Opracowanie w skali dzielnicy wybiera poszczególne obszary dla lokalizacji pożądanych funkcji. Określa ono także bardziej precyzyjne regulacje, takie jak procent powierzchni biologicznie czynnej, zagęszczenie mieszkalnictwa, czy rozmieszczenie i spodziewana przepustowość infrastruktury technicznej.

3) Obszar studialny [strategic site] koncentruje się na realizacji celów dzielnicowych w połączeniu z większą liczbą celów lokalnych. W tej skali ważne jest uwzględnienie celów ArcelorMittal i innych stron zainteresowanych z tym terenem [...].

4) Obszar projektu [project site]. Na tym etapie mile widziany jest aktywny udział użytkowników w procesie planowania, ponieważ oddolna urbanistyka może przynieść znacznie bardziej innowacyjne rozwiązania.

Udane i elastyczne projektowanie wymaga ciągłego przełączania się między poziomami [scales], analizowania informacji zwrotnych pochodzących z jednego poziomu i aktualizowania drugiego. Właśnie dlatego postanowiliśmy nazwać nasz projekt feedback placemaking wzajemnie korzystne tworzenie miejsc.

[...] As a result, the design methodology will cover following scales: 1) City scale. [...] On this scale, city’s objectives are top priority, because they are supposed to contribute to the city system as a whole. The city scale proposes rough spatial guidelines and directions [...].

2) [...] District scale. [...] translates city-scale ambitions into spatial decisions and it makes sure that they are are fulfilled without compromising local priorities. District scale elaboration already chooses particular areas for the placement of desired functions.

It also establishes more precise regulations, such as the percentage of biologically active areas, density of housing or placement and expected capacity of particular infrastructure.

3) Strategic site—It focuses on realisation of district objectives combined with more local objectives. In this scale, it is important to take into account the objectives of ArcelorMittal and other local stakeholders [...].

4) Project site. [...] At this stage, the active participation of users into the planning process is welcome, as bottom-up urbanism can bring about much more innovative solutions.

Successful and resilient design requires constant switching between the scales, analysing feedback which comes from one scale and updating the other.

That is why we decided to call our project feedback placemaking.

71

I NAGRODA OPIS AUTORSKI Strategia miasta

City strategy

[...] Co dla nas znaczy miasto produktywne? Każdy zasób jest odnawialny. Każde działanie prowadzi do stworzenia czegoś nowego. Każda decyzja prowadzi do stworzenia nowej wartości. Dla nas oznacza to, iż każda decyzja musi być podejmowana z troską o każdego, kto wnosi w to swój wkład i jak będzie [decyzja] napędzać dalszy rozwój. [...] Zdefiniowaliśmy 3 rodzaje odporności [resilience], które są dla nas kluczowe w rozwoju dla Warszawy.

[...] How do we understand productive city? Every resource is renewable. Every action leads to creation of something new. Every decision leads to creation of a new value. For us it means that every decision must be made with concern about who is going to contribute from this and how it is going to propel further development.

Odporność ekonomiczna — umiejętność dostosowania do zmieniających się okoliczności i sytuacji ekonomicznej. Oznacza istnienie sprzyjających przepisów prawnych i warunków przestrzennych dla rozwoju w różnej skali i profili działalności oraz przemysłu: od start-upów i firm rodzinnych, przez średnie firmy, po międzynarodowe korporacje i przemysł. Zakłada również ścisłą współpracę między biznesem a edukacją [...].

72

WINNER PROJECT DESCRIPTION

Odporność ekologiczna — zdolność adaptacji do zmiennej pogody i warunków klimatycznych. W przypadku Warszawy oznacza skupienie się na jakości powietrza [...], redukcji efektu wysp ciepła [...] i zapewnieniu lepszej retencji wody.

Elastyczność społeczna — zdolność do przyciągania nowych przybyszów bez względu na bieżące okoliczności. [...] Ważnym składnikiem tego scenariusza jest policentryczna struktura miasta, [...] zwarta tkanka miejska i wytworzenie lokalnej tożsamości na wielu poziomach [...].

Obszar dzielnicy [district site] W skali dzielnicy proponujemy rozwiązania rozładowujące konflikty pomiędzy scenariuszami o skali ogólnomiejskiej jakie mają różne strony. [...]

Obszar studialny [strategic site] W naszej propozycji nie szukamy jednego skończonego projektu. Uważamy, że zdefiniowane propozycje nie są wystarczająco elastyczne, aby dostosować się do różnorodnych warunków. Nasz projekt jest natomiast poszukiwaniem równowagi między zdefiniowanym a niezdefiniowanym. [...] Podobnie jak rzymskie

[...] We defined 3 types of resilience, which are for us crucial in the development for Warsaw.

Economically resilient—Able to adapt to the changing circumstances and economic situation. It means there is conducive legislation and spatial condition for the development of various sizes and profiles of business and industry: from start-ups, family companies, through medium size businesses, international corporations to industries. It also assumes close collaboration between businesses and education [...].

Ecologically resilient—Able to adapt to changing weather and climate conditions. In case of Warsaw, it means focusing on air quality [...], fighting urban heat island effect [...] and providing better water retention.

Socially resilient—Able to attract new incomers regardless of the current circumstances. [...] Important components of this scenario are polycentric city structure [...], compact urban tissue [...], and creation of local identity on multiple levels [...].

District site District scale resolves conflicts that arise as a result of the three city-scale scenarios [...].

Strategic site In our proposal, we are not looking for one definite project. We find definite proposals not flexible enough to be able to adjust to possibly very varied conditions.

Our project is instead a search for balance between defined and undefined. [...] Like a Roman castrum romanum, we would like to provide general structure and suggestions of functions and allow for lot of freedom elsewhere. Urban structure is defined by 4 components, which serve as territorialising elements:

I NAGRODA OPIS AUTORSKI castrum romanum, chcielibyśmy zapewnić [jedynie] ogólną strukturę i sugestie funkcji oraz dać dużo swobody w innych miejscach. Strukturę miejską definiują 4 elementy, organizujące przestrzeń [territorialising]: Przestrzenie publiczne — oparte na oryginalnej koncepcji urbanistycznej przedłużenie ulicy Kasprowicza [...] jako głównej osi nowego osiedla. [...] Oś pełni rolę czynnika organizującego wszystkie przestrzenie publiczne, miejskie i zielone.

Pasmowe strefy (obszary). Obszar jest podzielony na strefy, które tworzą pasma prostopadłe do głównej osi. [...]

Miejsca specjalne — elementy charakterystyczne, które pomagają zachować surowy i przemysłowy charakter obszaru. Służą jako elementy zakotwiczenia przestrzeni publicznych [i] potencjalne punkty orientacyjne [...].

Fronty [faces]. Każda strefa połączona z osią ma publiczny front, przez który ustanawia swój stosunek do sfery publicznej i stref otaczających. Określona funkcja (różna od ogólnej funkcji strefy) jest wstrzykiwana na granicy i stopniowo zanika w kierunku środka strefy.

Obszar projektu [Project Site] Strefa B i strefa C są bardzo różne. [...] Ze względu na zmieniające się okoliczności i niepewność co do statusu Strefy B po upływie 15 lat, wydaje się, że odporne na zmiany i przyszłościowe rozwiązanie polega na elastyczności i otwartości. Wydaje się, że podejście do Strefy B warunkuje sukces całego przedsięwzięcia.

Aby znaleźć dla niej najlepsze rozwiązanie, sugerujemy podejście powolnej urbanistyki [slow urbanism].

Proponujemy, aby tymczasowość traktować jako szansę, a nie ciężar. Obszar ten ma wyjątkową możliwość stania się poligonem doświadczalnym dla nowych rozwiązań miejskich. [...]

W proces zaangażowane są trzy strony: miasto, ArcelorMittal (wraz z innymi lokalnymi interesariuszami) i przyszli najemcy. Strategiczna decyzja podjęta przez jedną ze stron wpływa na zdolność drugiej strony do wdrożenia własnych rozwiązań. Każda ze stron ma swoje własne cele dotyczące przestrzeni [...].

WINNER PROJECT DESCRIPTION Public spaces—Building upon the original urban concept, the extension of Kasprowicza street [...] as a main axis of the new development. [...] The axis acts as an organising agent to all the public spaces, urban as well as green.

Zoning stripes (areas)—The area is divided into zones which form stripes perpendicular to the main axis. [...]

Special places—Characteristic elements, which help to maintain the raw and industrial character of the site. They serve as anchoring elements of public spaces [and] potential landmark locations [...] and territorialising elements [...].

Faces—Every zone connected to the axis has a public face through which it establishes its relation to the public realm and surrounding zones. Specific function (different from the overall zone’s function) is injected at the border and gradually fades out towards the middle of the zone.

Project Site Zone B and Zone C are very different. [...] Due to changing circumstances and uncertainty regarding the state of the zone B after the period of 15 years, it seems that the resilient and future proof-solution lies in flexibility and openness. It seems that the way Zone B is treated conditions the success of the whole development. To find the best solution for the Zone B, we propose the approach of slow urbanism. We propose to treat temporality as a great opportunity, not as a burden. The area poses the unique chance to become an testing ground for new urban solutions. [...]

There are three parties involved in the process: city, ArcelorMittal (along with other local stakeholders) and future tenants. The strategic decision made by one party influences the ability of the other party to implement their solutions. Each party has its own objectives regarding the space.

73

I NAGRODA OPIS AUTORSKI

74

WINNER PROJECT DESCRIPTION

[...] Dlatego wymagana jest ścisła współpraca. Proponujemy następujący podział obowiązków.

[...]Therefore, a close collaboration is required. We propose the following division of responsibilities.

Miasto:

City:

•

realizuje strategiczne inwestycje, takie jak główne połączenia, zielone korytarze,

•

realises its strategic developments, such as, main connections, green corridors;

•

odpowiada za realizację potrzeb w zakresie odnowy przestrzeni publicznej,

•

is responsible for required public space renovation;

•

zapewnia wszystkie media niezbędne dla rozwoju nowych funkcji.

•

provides all the media required for the development of new functions.

ArcelorMittal:

ArcelorMittal:

•

remontuje istniejące budynki (charakterystyczną walcownię i wykańczalnię) [...],

•

renovates existing buildings (the iconic rolling mill and the finishing house) [...];

•

zapewnia grunt [...] na wynajem po niskich cenach,

•

provides ground [...] for rent on low prices;

•

odnawia budynki, z których nadal korzysta Huta Warszawa i nadaje im „twarz publiczną” [front],

•

updates the premises which are still used by the Huta Warszawa and gives them a “public face”;

•

środki, które ArcelorMittal inwestuje w remonty są pozyskiwane z czynszu, firma nie inwestuje w tym obszarze (chyba że wyłącznie na własny użytek).

•

the money that ArcelorMittal invests in the renovation are paid by incoming rent, the company does not have any financial investment in the area (unless for solely own use).

Przyszli najemcy: •

na wejściu muszą przedstawić biznesplan świadczący o innowacyjnych rozwiązaniach,

•

ustalony jest maksymalny okres najmu (propozycja: 2 lata); pozwala utrzymać wysoki poziom innowacyjności, powstrzymuje firmy przed zasiedzeniem się,

•

•

maksymalnie wykorzystują istniejącą infrastrukturę i budynki - aby nie inwestować w obiekty, które po pewnym czasie mogą się okazać nie przydatne, tworzą społeczność związaną z tym obszarem i chcącą przyczyniać się do jego rozwoju, przyczyniającą się do jego poprawy [...].

Future tenants: •

Business plan is required join: they need to argue for innovative solutions;

•

Maximum rent period is set (proposal: 2 years).

It allows to keep up the innovation bar high, forces companies not to settle down;

•

Make maximum use of existing infrastructure and buildings – not to invest unnecessarily into developments which will turn out to be dysfunctional after certain time;

•

They form a community which forms around the area, willing to contribute to the development of the area, bringing improvement of the area.

I NAGRODA OPIS AUTORSKI Tymczasowe i stałe — ocena po 15 latach W ciągu 15 lat należy podjąć decyzję o przyszłości Strefy B [...]. Tworzy się zielony pas, który służy jako wysokiej jakości przestrzeń dla okolicznych mieszkańców [...]. Placówka jest zagęszczona nową zabudową mieszkaniową i produkcyjną i służy jako znaczący ośrodek społeczny. Komunikacja miejska zapewnia szybki i sprawny dostęp do terenów mieszkalnych w obszarze studialnym i wokół niego. Oś wolnego ruchu przecinająca obszar jest ukończona i działa jako główne połączenie [komunikacyjne]. [...] W oparciu o wiedzę i doświadczenie zebrane w fazie eksperymentalnej tworzony jest nowy stały program przebudowy Strefy B. Dzięki tymczasowemu charakterowi inwestycji, obszar może w łatwy sposób być przywrócony do stanu w którym ArcelorMittal będzie mógł ponownie wykorzystywać go do swoich celów. Ponieważ otaczające tereny będą już funkcjonować jako nowy system, ekspansja przemysłu nie zagrozi nowo powstałej dzielnicy. Przestrzenie publiczne, tereny zielone i lokalne centrum społeczne będą już ukształtowane.

WINNER PROJECT DESCRIPTION Temporary and permanent —assessment after 15 years Within 15 years, a decision has to be made about the future of the Zone B [...]. The green strip is established and serves as a quality space for the residents of neighbouring areas[...]. Placówka is densified with new housing and production facilities and serves as a meaningful community centre. Quick and efficient access with public transport is provided to the residential areas in the strategic zone and around. Slow traffic axis through the area is finished and functions as a main connection. [...] Based on the knowledge and experience collected in the experimental phase, new permanent program is created for the redevelopment of the Zone B. Thanks to the temporary character of the developments, the area can also be easily brought back to the state in which ArcelorMittal can use it for its own purposes.

Due to the fact that the surrounding areas have already developed and function as a new system, the expansion of the industry does not compromise the newly build neighbourhood. The public spaces, green spaces, district centre and local community centre are already established.

75

I NAGRODA OPINIA LOKALNEGO SĄDU KONKURSOWEGO Istotną zaletą pracy jest zaproponowanie procesu rozwoju tego terenu. W pracy zostali zidentyfikowani uczestnicy procesu, a także zaproponowane relacje pomiędzy nimi. Zaletą jest dopuszczenie eksperymentowania i nie przesądzanie a priori funkcji i relacji, oraz dopuszczenie zmiany w miarę nabywania doświadczenia. Praca w istotny sposób czerpie z wartości zastanego terenu, podkreśla je i docenia stan istniejący. Zintegrowanie części produkcyjnej z przestrzeniami publicznymi jest celną odpowiedzią na tematykę bieżącej edycji Europanu. Układ przestrzeni publicznych na osi ulicy Kasprowicza krystalizuje układ przestrzenny terenu. Praca w przemyślany sposób nawiązuje do strategii Warszawa 2030.

Wątpliwości budzi kwestia zapewniania bezpieczeństwa relacji między produkcją a przestrzenią publiczną. Część sądu konkursowego miała zastrzeżenia odnośnie bardzo niewielkiego stopnia dopracowania propozycji przestrzennych.

76

WINNER OPINION OF THE LOCAL JURY Opinion of the Technical Comission An important advantage of the project is proposing the development process of this area. The project identifies the participants of the process, as well as suggesting relationships between them. The advantage that distinguishes this project is the fact that it allows experimentation and change, and does not prejudge a priori any functions or relationships. The project significantly benefits from the existing area by emphasising it and appreciating it. The integration of the production space with public spaces is an accurate response to the subject of the current edition of Europan. The layout of public spaces along the axis of Kasprowicza Street clears out the spatial organization of the area. The project refers specifically to the Warsaw 2030 development strategy.

However, the question of safety relations between production and public spaces may cause some doubts. Some members of the jury had some concerns about the development of the details of spatial proposals.

I NAGRODA. OPINIA NIEMIECKO-POLSKIEGO SĄDU KONKUROWEGO

WINNER OPINION OF THE GERMAN-POLISH JURY

W opinii sądu konkursowego dokonującego finalnej oceny, projekt bez wątpienia przynosi najlepsze odpowiedzi na wielowątkowe i skomplikowane zadanie postawione przed Uczestnikami warszawskiej edycji konkursu.

In opinion of the final stage jury, this project with no doubts provides the best answer to the multilayered and complicated task given to the participants engaged in the project for the Warsaw site.

Decyzja o nagrodzeniu projektu była jednomyślna.

Projektanci zaproponowali bogaty zestaw rozwiązań dokładnie odpowiadających warunkom lokalizacji.

Projekt dowodzi, że jego Autorzy dogłębnie przestudiowali wytyczne konkursowe, a ich propozycja najpełniej odpowiada na postawione w nim cele.

Przedstawiono głęboko przemyślany proces rozwoju obszaru konkursowego. Praca identyfikuje uczestników procesu, a także sugeruje ich wzajemne relacje.

Umożliwia eksperymenty i modyfikacje oraz nie przesądza a priori o żadnych funkcjach ani związkach.

Drobne niedociągnięcia, takie jak zbyt krótki okres najmu działek zaproszonym partnerom, mogą być łatwo skorygowane bez zmiany zasadniczych założeń projektu.

Bardzo ogólne i niepogłębione podejście projektantów do kwestii przestrzennych wydaje się właściwe w przypadku tego miejsca, zwłaszcza w porównaniu z innymi projektami. Skromna propozycja przestrzenna podąża jednak za strukturą przestrzeni i jej najbardziej charakterystycznych elementów.

Do mocnych stron projektu należy również podkreślenie i docenienie obiektów istniejących na terenie opracowania.

Zaproponowano również bardzo interesujące propozycje relacji między przemysłem a innymi funkcjami tego obszaru.

The jury decision to award this very project was unanimous.

The authors have proposed the reach toolbox of the solutions which accurately answer to the conditions of the site.

The entry proves that its authors have deeply studied the project brief and their answer fully corresponds with the objectives presented there.

The deeply thought development process of this area have been delivered. The project identifies the participants of the process, as well as suggesting relationships between them. The project allows experimentation and change, and does not prejudge a priori any functions or relationships.

The minor not proper proposals such as too short period of renting the plots to the invited partners can be easily corrected without change in the important layers of the project.

The very general and not deeply developed approach to the spatial questions in the project in the case of such kind of the site and especially after the comparison with the other projects seems to be the right answer. However the limited spatial proposal properly follows the structure of the space and its most characteristic elements.

The strengths of the project include also emphasizing and appreciating the existing elements of the project site.

The very interesting proposals of the relations between the industry and other elements of the area have been proposed also.

77

HS406

HS406

HS406

81

Feedback Placemaking — fragment planszy /Feedback Placemaking—detail

II NAGRODA

OQ961 NEW neighborHUT

82

Reprezentant Zespołu /Team Representative: Edyta Nieciecka (PL) inżynier architekt /engineer architect Współautorzy /Asociates: Stanisław Tomaszewski (PL) architekt, urbanista /architect, urbanist Michał Niemyjski (PL) projektant 3D /3D designer

RUNNER-UP

II NAGRODA OPIS AUTORSKI

RUNNER-UP PROJECT DESCRIPTION

1. OBSZAR PROJEKTU [Project Site].

1. PROJECT SITE

Obszar huty ma doskonałe możliwości komunikacyjne. [...] Projekt zakłada wprowadzenie nowej linii tramwajowej [...] o obwodowej trasie, obsługującej zewnętrzne części huty. [...] Wykorzystując potencjał komunikacyjny, projekt zakłada lokalizację na obszarze Huty punktu przeładunkowego [intermodal port]. [...]

The steelworks area has excellent communication potential. [...] The project assumes the introduction of a new route of the tram line [...]. Its route runs in the form of a loop, supporting the outer parts of the steelworks. [...] Using the communication potential, the project assumes the location within the intermodal port. [...]

STREFA B. Strefa B zgodnie z wytycznymi zostanie zagospodarowana w sposób tymczasowy. Główną działalność stanowią usługi tu związane z przetwarzaniem kontenerów [...]. Północną część strefy B zajmuje transport intermodalny, w którym również znajdą się funkcje magazynowe oraz związane z przetwarzaniem i rewitalizacją kontenerów. Magazyny stanowią ponadto „kurtynę” dla nieatrakcyjnych obiektów transportowych, prezentującą wyłącznie odnowione kontenery w postaci pawilonów usługowych. [...]

Wspólna przestrzeń zielona została zaprojektowana w sposób swobodny i tymczasowy. Swoboda [wynikająca z] systemu kontenerowego pozwala na cykliczną zmianę aranżacji przestrzeni. Jednym z pawilonów jest targ warzywny [...]. Szklarnie będą produkować żywność dla miasta [i] mieszkańców obszaru [...]. W ten sposób będą wdrażać ideę rolnictwa miejskiego.

STREFA C. [...] Projekt przewiduje rekultywację terenu złomowiska. Odzyskany obszar przy proponowanej trasie tramwajowej zostanie przeznaczony na funkcję mieszkaniową. W pobliżu strefy C jest planowana uciążliwa trasa. W jej pobliżu zaprojektowano budynki biurowe towarzyszące osiedlu. W promieniu 200 m od tlenowni została zaprojektowana zieleń buforowa [...].

Głównym najemcą tego obszaru ma być park rozrywki pełniący funkcję rekreacyjną o zasięgu ponadlokalnym.

2. TOŻSAMOŚĆ Hutę Warszawa wyróżnia odczuwalny duch miejsca.

Hale hutnicze tworzą charakterystyczną ekstensywną zabudowę z dwuspadowymi dachami, ceglanymi ścianami i elementami stalowymi, wykorzystanie tych materiałów w projektowanych budynkach pomoże wpisać je w istniejącą przestrzeń.

B ZONE. Area B in accordance with the guidelines was provided for a temporary function. The predominant activity is service development, with processed containers [...]. The northern part of area B is occupied by intermodal transport, at which the warehouse, processing and revitalizing containers was also located.

The warehouse is also a “curtain” for unattractive transport facilities, presenting only renovated containers in the form of service pavilions. [...]

The green common space was designed freely and temporarily. Freedom in the container system allows for a cyclical arrangement change. One of the pavilions is a vegetable market, [...] Greenhouses will produce food for the city [and] local residents [...]. Thus, it will implement the ideas of urban farming.

C ZONE. [...] The project provides for land reclamation in the [scrap yard] area. Residential areas proposed by the planned tram loop have been proposed in the recovered area. In the vicinity of area C there is also a route, which is also a nuisance. In its vicinity, office buildings accompanying the housing development were designed. In the radius of 200 m from the oxygen plant, greenery was designed to form a buffer [...].

Anchor tenant of this area is an amusement park having a recreational function, having a supralocal scope.

2. IDENTITY Huta Warszawska is distinguished by the explicit spirit of the place. The metallurgical halls create a characteristic type of extensive buildings with gable roofs, bricks and steel. In order to meet the existing unique atmosphere of the place, the designed buildings use the existing materials to fit into the existing space.

Even more important than the visual aspect is the consideration of the identity in the social aspect. Huta

83

II NAGRODA OPIS AUTORSKI Jeszcze ważniejsza od kwestii wizualnej jest kwestia społeczna. Huta Warszawa w czasach swojej świetności zatrudniała głównie klasę robotniczą [a] wiele starszych osób mieszkających na Bielanach pamięta tę przestrzeń jako związaną głównie z klasą robotniczą i odpowiadającą na jej potrzeby. Dlatego projektowane budynki muszą być dostępne dla wszystkich, a nie tylko dostosowane do statusu klasy średniej. [...] Złom [...] jest przetwarzany na stal, a produkty uboczne [przetopu] są wykorzystywane na przykład podczas budowy dróg. Ten obieg i ponowne wykorzystanie materiału znajdują również odzwierciedlenie w projekcie, na przykład w odniesieniu do ciepła i wody. [...]

3. PRZESTRZEŃ PUBLICZNA

84

Teren kontenerów. Przestrzeń serwisowa została zaprojektowana z kontenerów [...]. Musi ona być szczególnie dynamiczna ze względu na łatwy sposób zmiany układu systemu kontenerów. W ten sposób będzie promować tę technologię. Główną funkcją usługową jest gastronomia. Przestrzeń ta będzie również oferować miejsca do wypoczynku, nowy model pracy (co-working), organizację wydarzeń, koncertów i innych wydarzeń kulturalnych.

Targ. Targ jest częścią obszaru usług, a także integralną częścią szklarni. Lokalni mieszkańcy będą mogli na nim sprzedawać lub wymieniać nadwyżki ze swoich upraw. Taka wymiana dóbr będzie mocno sprzyjać integracji i rozwojowi relacji sąsiedzkich.

Wesołe miasteczko. Przestrzeń parku rozrywki zaprojektowano jako miejsce, które ma działać ponadlokalnie. Rekreacyjne zagospodarowanie tego obszaru znacząco wpłynie na popularność całego kompleksu.

Park rozrywki podkreśla industrialny charakter i daje możliwość zwiedzania huty. Ponadto przestrzeń ta zawiera ścieżki edukacyjne [...].

RUNNER-UP PROJECT DESCRIPTION Warszawa during its magnificence time hired mainly the working class. [...] many of the older people living in Bielany remember this space as mainly connected with the working class and responded to its needs.

Therefore, the designed buildings must be accessible to everyone, and not only adapted to the status of the middle class. [...] The scrap [...] is processed into the steel and byproducts are used for example during road constructions. This circulation and reuse of material are also reflected in the project for example in reference to heat and water. [...]

3. PUBLIC SPACE Container area. The service space is designed from containers [...]. It has to be particularly dynamic space due to the easy way of rearranging containers’ system. Thereby it will promote this technology. The main service function is to be gastronomy. This space will offer also places to relax, a new model of work (coworking), organization of events, concerts and other cultural events.

Market place. The market is part of the service area and is also an integral part of the greenhouses.The local residents can sell or exchange excess produced by themselves plants at the marketplace. This kind of exchange of goods will be particularly conducive to integration and the spread of neighborly relations.

Funfair. The space of the amusement park is designed as a place that is supposed to operate supralocal. The recreational equipment of this area significantly will affect the popularity of this place and the whole complex. The amusement park emphasizes the industrial character and gives the opportunity to explore the steelworks. Moreover, this space contains the educational paths [...].

II NAGRODA OPIS AUTORSKI

RUNNER-UP PROJECT DESCRIPTION

4. GRANICA

4. BOUNDARY

Huta Warszawa jest częścią granicznej dzielnicy — Bielan. [...] Uczynienie obszaru Huty buforem między obszarami miejskimi i niezabudowanymi [...] pozwoli uporządkować strukturę przestrzenną tej części miasta i zapobiec jej rozlewaniu się. Tereny inwestycyjne zostały wpisane w naturalnie występujące sekwencje zieleni, umożliwiając tworzenie korytarzy ekologicznych, umożliwiając swobodny przepływ gatunków zwierząt. W ten sposób zostaną zachowane zarówno walory przyrodnicze, jak i krajobrazowe, a wyraźny „zarys” zieleni określi zarówno przestrzenną, jak i wizualną granicę miasta. [...] Głównym problemem projektowym związanym z istniejącymi zakładami metalurgicznymi jest hałas towarzyszący produkcji. Aby go rozwiązać, zaprojektowano dodatkową zabudowę mieszkaniową, która otaczając przemysł tworzy barierę dla hałasu. Od południa barierę akustyczną tworzy istniejąca Galeria Młociny, pętla tramwajowa i stacja metra, zaś połduniowy narożnik zamyka zajezdnia tramwajowa. Od północy projektujemy intermodalny punkt przeładunkowy.

Północne narożniki będą wyposażone w ekrany akustyczne. Od zachodniej strony wciąż działającej części huty zaprojektowaliśmy szklarnie. Zabudowa otaczająca tereny przemysłu metalurgicznego skutecznie zneutalizuje hałas. Umożliwi to uzyskanie atrakcyjnych terenów inwestycynych.

Huta Warszawa is part of the border district of Warsaw-Bielany. [...] In order to systematize the spatial structure of this part of the city and prevent its sprawl, the Huta area should be a buffer between urban and non-built areas [...]. The areas to be invested were inscribed in naturally occurring sequences of greenery, enabling the formation of ecological corridors, allowing for free movement of animal species. In this way, both natural and landscape values will be preserved, and a clear “outline” of greenery will determine both the spatial and graphic border of the city. [...] The main design problem associated with existing metallurgical plants is the noise accompanying the production.

In order to solve it, a supplementary housing has been designed which, surrounding the industry, creates a barrier to noise. The southern insulator is the existing Galeria Młociny, tramway loop, metro station and the south-eastern corner closes the existing tram depot. In the north, intermodal transport is designed.

The northern corners will be equipped with acoustic panels. In the western part of the steel industry, greenhouses have been designed. Surrounding the buildings accompanying the steel industry will effectively eliminate noise, making it possible to provide attractive investment areas.

85

II NAGRODA OPINIA LOKALNEGO SĄDU KONKURSOWEGO W ocenie jury praca OQ961 charakteryzuje się wewnętrzną logiką i w przemyślany sposób odpowiada na główne zadanie konkursowe, którym było znalezienie odpowiedzi na pytanie, jak we współczesnym, nieustannie ewoluującym mieście znaleźć miejsce dla działalności wytwórczej, w tym dla tej najbardziej kłopotliwej ­— ciężkiego przemysłu.

Autorzy w czytelny sposób podzielili study site na cztery strefy. Pierwszą jest teren, na którym obecnie działa Huta Warszawa (w warunkach konkursu strefa A) — w opinii autorów, możliwe jest mocniejsze podkreślenie odrębności tego obszaru, z pomocą nowej zabudowy, która stałaby się jednocześnie barierą dla związanego z działalnością zakładu hałasu.

86

RUNNER-UP OPINION OF THE LOCAL JURY According to the jury, the project OQ961 is characterized by internal logic and responds to the main competition task thoughtfully. It finds the answer to the question of how to place manufacturing activity in today’s constantly evolving city, including the most troublesome problem which is heavy industry.

The authors clearly divided the study site into four zones. The first is the area where Huta Warszawa currently operates (zone A in the site brief). According to the authors, it is possible to emphasize the separateness of this area, with the help of new buildings, which would also become a barrier to the plant’s noise.

Druga strefa (w warunkach konkursu obszary D i E) — na północ od zakładu — miałaby zostać zdominowana przez zabudowę mieszkaniowo-usługową. Za zaletę, jury uznało czytelną wewnętrzną strukturę tego terenu, podkreśloną przez zaproponowaną siatkę ulic. Za największą wadę całej pracy — zbytnią bliskość tej zabudowy i zakładu. Zaproponowano ją akurat w rejonie, gdzie występuje największe natężenie hałasu. W ocenie sędziów, należałoby zmienić zagospodarowanie strefy D — zaproponowane przez autorów jest niewłaściwe, ze względu na to, iż znajduje się w strefie hałasu. Z tego punktu widzenia za błąd należy uznać też usytuowanie w tej części terenu zbiorników wodnych, które nie tylko nie tłumią, ale wręcz zwiększają zasięg hałasu. Północna część tej strefy (obszar strefy E według warunków konkursu) jest jednak zagospodarowana właściwie — to teren, na którym właściciele Huty Warszawa widzą miejsce dla zabudowy i w tym celu go rekultywują.

The second zone (zones D and E in the site brief) which is located in the north of the plant would be dominated by housing and service buildings. The jury found the readable internal structure of the area highlighted by the proposed street grid to be an advantage. However, the biggest disadvantage of this project is the fact that the buildings are too close to the plant. The highest noise level occurs in this area.

In the opinion of the judges, the development of zone D should be changed. The idea suggested by the authors is inappropriate because it is in the noise zone.

From this point of view, the location of small water bodies in this part of the area is also inappropriate as it not only does not reduce but even increases, the noise. The northern part of the zone (zone E in the site brief) is, however, managed properly as it is the area where the owners of Huta Warszawa see a place for buildings and reclaim it for exactly this purpose.

Trzecia strefa, Placówka (w warunkach konkursu obszar C i tereny na północ od niego), miałaby zostać objęta intensywniejszą niż dziś zabudową, co w ocenie jury jest właściwym kierunkiem myślenia o przyszłości tej części miasta.

The third zone, Facility (zone C and areas north of it), would be included in decisions on conditions of a much denser building pattern than today, which in the jury’s opinion is the right way of thinking about the future of this part of the city.

Wreszcie czwarta strefa to południowa część project site (w warunkach konkursu obszar B). Na teren tymczasowo odstąpiony przez zakład przemysłowy autorzy pracy proponują wprowadzić nowe funkcje.

Najważniejszą jest transport intermodalny w postaci stacji przeładunkowej, wykorzystującej istniejące tu dziś bocznice kolejowe. To tu metalowe kontenery

Finally, the fourth zone is the southern part of the project site (zone B in the site brief). The authors of the project proposed to introduce new functions to the area temporarily abandoned by the industrial plant.

The most important function is intermodal transport in the form of a transshipment station, using existing railway sidings. The metal containers would be

II NAGRODA OPINIA LOKALNEGO SĄDU KONKURSOWEGO

RUNNER-UP OPINION OF THE LOCAL JURY

miałby być zdejmowane z wagonów kolejowych i przeładowywane na ciężarówki lub — z wykorzystaniem dostęnych budynków oddanych przez Hutę Warszawa do dyspozycji nowych użytkowników — rozpakowywane.

removed from the railway wagons and transshipped to trucks or unpacked in the terminals created in the buildings contributed by Huta Warszawa to new users.

Tak powstały dworzec przeładunkowy miałby obsługiwać całą Warszawę. Tymczasem opróżnione kontenery byłyby na miejscu remontowane i dostosowywane do potrzeb tymczasowej wioski kontenerowej zbudowanej w południowej części całego założenia. Wioska ta stanowiłaby dynamicznie zmieniającą się przestrzeń z funkcją gastronomiczną, rekreacyjną i co-workingową. Jakkolwiek nie są to pomysły oryginalne, przez autorów pracy zostały nieprzypadkowo wpisane w koncepcję tymczasowego zagospodarowania terenu objętego konkursem. Spełniają kryterium tymczasowości, jednocześnie dając realną szansę na stworzenie w tym miejscu dobrze funkcjonującej przestrzeni publicznej, współgrającej z potrzebami pracowników i mieszkańców.

The transshipment station created this way would serve the whole Warsaw. Meanwhile, empty containers would be refurbished and adjusted to the needs of a temporary container village set up in the southern part. This village would be a dynamically changing space with catering, recreational and coworking space. Although these are not original ideas, it is no coincidence that the authors included them in the concept of temporary development of the area. They meet the criterion of temporariness while providing a real opportunity to create a well-functioning public space in this place that is aligned with the needs of both employees and residents.

Zagospodarowanie project site uzupełniać miałyby szklarnie, które mogłyby korzystać z ciepła wytwarzanego przez Hutę Warszawa, dziś marnowanego, i wody odpadowej. Wykorzystanie energii i wody na miejscu, w bezpośredniej bliskości zakładu, wydaje się możliwe do zrealizowania.

Cztery strefy nowej dzielnicy Warszawy połączone miałyby być zielonymi korytarzami, które uzupełniłyby pasma terenów zielonych w tej części miasta. Komunikację z resztą Warszawy zapewnić miałoby przedłużenie linii metra M1 o dwie stacje oraz obwodowa linia tramwajowa, wpięta w istniejącą sieć i uzupełniająca ją. Jury zwróciło uwagę, że przebieg tej linii wymagałby jednak istotnej korekty, podobnie jak proponowane lokalizacje stacji metra.

Wspomniane wady nie zmieniają jednak faktu, że autorzy pracy wywiązali się z zadania konkursowego, ich praca jest spójna i przemyślana, a efekt końcowy godzi potrzeby różnych stron, które miałyby kształtować przyszłe zagospodarowanie tego terenu.

The development of the project site would be complemented by greenhouses that could benefit from the heat generated by Huta Warszawa - now wasted - and wastewater. The use of energy and water on-site, in the immediate vicinity of the plant, seems feasible.

The four zones of the new Warsaw district will be connected by green corridors that would complement the green areas in this part of the city. Communication with the rest of Warsaw would be ensured by extending the M1 metro line by two stations and creating a district tram line connected to the existing network. The jury noted that the routing system would require a significant change, as would the proposed location of the metro station.

However, these disadvantages do not change the fact that the authors of the project completed the competition task. Their project is coherent and well thought out. The most important aspect is that the final result takes into account the needs of different parties that would shape the future development of this area.

87

88

II NAGRODA OPINIA NIEMIECKO-POLSKIEGO SĄDU KONKUROWEGO

RUNNER-UP OPINION OF THE GERMAN-POLISH JURY

Projekt proponuje czytelną strukturę przestrzenną, a także rozwinięte relacje pomiędzy wchodzącymi w jego skład częściami. Ogólne zasady projektu, takie jak zapewnienie strefy funkcji buforowych czy stworzenie systemu sąsiedztwie wkomponowanych w układ zielonych pasów, są bardzo przekonujące.

Bardzo trafne wydają się również propozycje wykorzystania bocznic kolejowych, węzła intermodalnego i pętli tramwajowej.

The project proposes the clear spatial structure as well as the reach developed relations between the consisting parts of it. The general principles of the project such as providing the zone of buffer functions and creating the system of neighborhoods composed into the grid of the green belts are very convincing. Also the proposals concerning the use of the railway sidings, the intermodal hub, and the tramway loop seem to be very proper.

Przekonująca jest również propozycją tymczasowego użytkowania strefy B, w świetle wytycznych konkursowych dla tego obszaru.

The proposal for the temporary use of the zone B is the convincing answer to the objectives concering that area pointed in the site brief.

Relacje pomiędzy produkcją a innymi funkcjami są ogólnie rzecz biorąc rozwiązane właściwie, jednak decyzje odnośnie strefy D wydają się problematyczne.

The relation between the production and the other function is generally properly solved, however the decisions concerning the area D are problematic.

W niektórych szczegółach projekt wydaje się niedoskonały. Wśród problematycznych kwestii należy wymienić relacje pomiędzy proponowaną pętlą tramwajową a proponowanymi kwartałami mieszkaniowymi, czy pomiędzy stacją metra a pętlą tramwajową. Problematyczne wydaje się również lokalizowanie sztucznych zbiorników wodnych (stawów rybnych) w sąsiedztwie huty — choć Autorzy uważają je za część strefy buforowej, w rzeczywistości wzmocniłby hałas związany z produkcją hutniczą.

Osiedle w strefie D jest zlokalizowane zbyt blisko hałaśliwych budynków produkcyjnych.

In some of the details project seems to be not perfectly developed. Among the problematic questions are the relations between the proposed tramway loop and the proposed neighborhoods, between the new metro stations and the proposed neighborhoods as well as between the metro stations and the tramway loop. The problematic question is also the proposal of the locating the artificial lakes for fish farming at the threshold of the steel mill. Thought by the authors as the part of the buffer zone in fact would strengthen the noise of the steel mill production. The D-Zone neighborhood is located to close to the noisy production facilities.

Niektóre zagadnienia projektu pozostają nie do końca jasne.

In some fields the projects seems to be not fully clear.

Projekt przynosi sugestywny zbiór intencji i zasadniczych wytycznych dotyczących obszaru, ale by stać się w pełni przekonującym, potrzebuje dopracowania i kilku zmian.

The project provide the convincing set of the intensions and general guidelines concerning the area but in order to be fully convincing it would need further development as well as some changes.

Bogaty repertuar proponowanych w projekcie rozwiązań wpisuje się w tematykę Miast Produktywnych.

A reach repertoire of the solutions propose in the project fits into the subject of the Productive Cities.

OQ961

OQ961

OQ961

WYRÓŻNIENIE

XI652 VOLCANO – HUTA WARSZAWSKA XI652 Wulkan — Huta Warszawska

92

Reprezentant Zespołu /Team Representative: Michał Purski (PL) architekt /architect Współpracownik /Contributor: Inez Wawszczyk (PL) studentka architektury /student in architecture

SPECIAL MENTION

WYROŻNIENIE OPIS AUTORSKI

SPECIAL MENTION PROJECT DESCRIPTION

Obszar odlewni na pierwszy rzut oka znajduje się w nieatrakcyjnej okolicy. [Jednak] lokalizacja i dobra komunikacja to wartość, która zapewnia ogromny potencjał przyszłego rozwoju [...].

The area of Foundry is, at first glance, in the inconvenient neighbourhood. [However] the location and good communication is the value which provides the immense potential of future development [...].

Idea — siatka. Pierwsza oś jest naturalnym przedłużeniem ulicy Kasprowicza [...]. Oś ta ma duży potencjał biznesowy, który można by kontynuować w całej dzielnicy [...]. Druga oś jest mniej widoczna. Ma swój początek w rezerwacie przyrody Łosiowe Błota, kieruje się w stronę pałacu Brühla i podąża do Wisły [...].

Charakter tej ścieżki jest mniej formalny i bardziej swobodny. Trzecia oś jest zielona. Kampinoski Park Narodowy, rezerwat przyrody Łosiowe Błota oraz już istniejące korytarze ekologiczne nie są obecnie połączone. Uzupełnienie zieleni w obu kierunkach — zarówno na osi północ-południe jak i wschód-zachód — zapewni kontynuację i umożliwi migrację dzikich zwierząt po utworzonych trasach.

Idea—the grid. The first axis is the natural extension of Kasprowicza Street [...]. This axis has strong commercial potential that could be continued all over the district [...]. The other axis is less apparent. It has its roots in Łosiowe Błota Nature Reserve and heads into the direction of Brühl Palace [...] and goes up to Vistula river [...]. The character of that path is, on the contrary, less formal and more casual. The third axis is the green one. Kampinoski National Park, Łosiowe Błota Nature Reserve and already existing ecological corridors are not connected now. Planting greenery in both directions—on both axis north-south and eastwest provide continuum and make possible for wild animals to migrate via those created routs.

Podstawą idei [siatki] jest maksymalizacja istniejących korzyści i zwiększenie wykorzystania tych wartościowych działek. Dlatego podstawową wartością jest wdrożenie tak zwanego zamkniętego obwodu, którego celem jest stworzenie niezależnej jednostki: [zaczynając] od samowystarczalności energetycznej [kończąc na] rozrywce i wypoczynku.

The foundation of the idea [the grid] is to maximise all given benefits and enhance the use of those precious parcels. Hence core value is an implementation of a so-called closed circuit, the purpose of which is to become an independent unit, ranging from energy self-sufficiency ending up entertainment and leisure.

Kolejnym istotnym filarem koncepcji jest mieszanie ze sobą jak największej liczby funkcji [...]. Trzy odrębne poziomy są zarazem oddzielne i połączone. Odlewnia znajduje się najniżej, mieszkania są w środkowej części, a górna tworzy miejski bulwar.

Zamknięty obwód. Pracująca odlewnia wytwarza codziennie wysokie nadwyżki energii [...], które można wykorzystać do uniezależnienia niektórych nowo zaprojektowanych budynków, łatwo unikając dodatkowego obciążenia, zarówno energetycznego, jak i finansowego. Park wodny wydaje się najbardziej rozsądną opcją [...].

Podstawowym zadaniem warsztatów jest wykorzystanie stali i tworzenie form na miejscu, takich jak budownictwo mieszkaniowe lub same warsztaty.

Dzięki siatce stalowej 8x8 [metrów] obszar warsztatów można dowolnie i szybko kształtować dzięki zastosowaniu modułowej struktury. Jeśli zaistnieje taka potrzeba, większą liczbę budynków warsztatowych

Another core pillar is mixing as many functions possible into one [...]. Three distinct levels divide and unite in one fell swoop. Foundry is the lowest, housing is in the middle part and the top part forms municipal boulevard.

The closed circuit. The working foundry produces high energetic surpluses daily. [...] Using energy surpluses to make some of the newly designed buildings independent, an additional burden, both energy and financial, could be easily avoided. Waterpark seems the most reasonable option [...].

The essential assignment of workshops is exploiting steel and creating forms on the site, such as residential housing or workshops themselves. Due to the 8x8 [meters] steel grid, the area of the workshops could be shaped arbitrarily and rapidly thanks to using modular structure. If there is a necessity, more workshops could be done in no time (because of self-production), and if there is no requirement, it could be disassembled promptly, and replaced with anything needed [...].

93

WYROŻNIENIE OPIS AUTORSKI można wykonać w krótkim czasie (korzystając z własnej produkcji), a jeśli takiej potrzeby nie ma, można je szybko zdemontować i zastąpić czymkolwiek, co jest potrzebne [...].

Wymieniona zabudowa mieszkaniowa jest kolejnym kluczowym punktem zamkniętego obwodu. Podobnie jak w przypadku warsztatów jej podstawą jest siatka [modularna]. [...] Aby wygenerować różnorodność, podstawowym modułem jest pojedyncza kostka. Jej zwielokrotnienie pozwala łatwo przekształcić konstrukcję piętrową w pięciopiętrową albo nawet w wieżę. [...]

Bulwar, lub serce, leży na szczycie rynku i poza rolą lokalnego centrum, ma również inne przeznaczenie związane z recyklingiem. Gromadzi wodę deszczową i zapewnia jej retencję, co odpowiada kolejnemu, szóstemu, elementowi zamkniętego obwodu — oczyszczalni ścieków. [...]

94

Warstwy. Pierwsze i najniższe warstwy mieszczą funkcje przemysłowe: odlewnictwo, magazyny, tranzyt ciężarówek, tramwajów, recykling i warsztaty. [...]

Hałas w pobliżu strefy przemysłowej, o natężeniu podobnym jak w centrum miasta, stanowi pretekst do podniesienia [poziomu] miasta na osi Brühla. [...] Środkowa warstwa to część miejska. Komunikacja publiczna prowadzi do obszarów poniżej mieszkań takich jak parki, hala sportowa, korty tenisowe i wspólne przestrzenie, czy park&ride (parkuj i jedź), park wodny lub targ. [...]

Ostatnie warstwy są najprzyjemniejsze do przebywania. Ich sercem jest wspomniany wcześniej bulwar, lokalne centrum łączące wszystkie miejsca obszaru.

Zapewnia on łatwy dostęp do wszystkich obiektów, takich jak park wodny, boiska [...], muzeum odlewni z [...] kominami adaptowanymi na bungee, huśtawki i windy. Ponad muzeum znajdują się trzy pawilony przeznaczone na dyskoteki i jam session, które emitują hałas taki jak odlewnia. Na zachodnim odcinku osi znajduje się dostęp do mieszkań [...]. W jej wschodniej części szczyty warsztatów stopniowo się obniżają, odsłaniając piękną panoramę [...] Na części wzgórza działa zjazdowy tor rowerowy, a w zimie wyciąg narciarski [...].

SPECIAL MENTION PROJECT DESCRIPTION Mentioned housing is another crucial point of the closed circuit. Likewise, to the workshop, the grid is the basis. [...] To generate diversity, the basic module is a single cube. Multiplication of it can easily transform from one story flat into five or even a tower. [...]

Now, the boulevard, or the heart, which lays on the top of the market and beyond being the local centre, it has another, recycling predestination. It catches rainwater and is responsible for water retention, which strongly corresponds with the next, sixth element of the closed-circuit - sewage treatment plant. [...]

Layers. Fist and lowest layers include industrial functions: foundry, magazines, transit for lorries, trams, recycling and workshops. [...] Because of the noise near the industrial area is the most apparent, that is similar to the frequency in the city centre, it made an excuse to elevate the city on the Brühl axis. [...]

The middle layer is the municipal part. The communication is civic, leads to areas under housing such as park lots, sports hall, tennis courts and common spaces, or park&ride, waterpark or market. [...]

The last layers are the cosiest one. The heart of it is mentioned before the boulevard, the local centre connecting all spots on the area. From there it so easy to access all facilities like waterpark, pitches [...], museum of the foundry [...] with adapted chimneys as bungee, swings and elevators. On top of the museum, there are three cabins for disco and jam sessions, which emit noise themselves such a foundry nearby.

On the western part of the axis, there is access to housing, [...] and on the eastern part, there are peaks of workshops slowly heading down the stock, showing a beautiful panorama [...]. On the sheer part of the hill, there is a way to ski in the winter and bike race all way down [...].

WYROŻNIENIE OPINIA LOKALNEGO SĄDU KONKURSOWEGO

SPECIAL MENTION OPINION OF THE LOCAL JURY

Projekt całościowo zajął się kompleksem Huty Warszawa wiążąc go z głównymi osiami miejskimi: ulicą Kasprowicza i wytyczając nową w kierunku Pałacyku Brühla. Projektowane układy zieleni rekreacyjnej i izolacyjnej łączą się z otaczającymi miejskimi obszarami przyrodniczymi tworząc spójny system ekologiczny. Teren został prawidłowo podzielony na strefy funkcjonalne wynikające z lokalnych uwarunkowań związanych z trwającą produkcją i wynikających z niej ograniczeń takich jak strefy bezpieczeństwa, emisje hałasu i ciągi technologiczne. Zróżnicowane formy zagospodarowania obejmujące produkcję, rekreację, zamieszkanie przewidują ich rozwój i zmienność w czasie w zależności od uwarunkowań i aktualnych potrzeb. Zlokalizowanie szeregu wysokich budynków biurowych od strony największego zagrożenia hałasem jest prawidłowym kierunkiem tworzenia bariery akustycznej oddzielającej tereny mieszkaniowe znajdujące się dalej na północ. Przy tym dla skuteczności tej bariery należałoby zmodyfikować układ tej zabudowy.

The project comprehensively addressed the Huta Warszawa complex, connecting it with the main urban axes such as Kasprowicza Street and marking a new one in the direction of Brühl Palace. The recreational and isolation green areas, which were designed, are connected with the surrounding urban natural areas in order to form a coherent ecosystem. The area was properly divided into functional zones taking into account the relation between local conditions and ongoing production and the related restrictions such as safety zones, noise emissions, and technological lines. Different forms of land use, including production, recreation, and housing contribute to their development and changeability over time depending on conditions and current needs.

Locating a series of high-rise office buildings from the side with the greatest noise risk is a good idea for creating an acoustic barrier separating residential areas which are located further north. However to make this barrier really effective it would be proper to modify a shape of that group of buildings.

W części opisowej wspomniano o wykorzystaniu ciepła pochodzącego z produkcji, wykorzystaniu wód opadowych, biologicznym oczyszczaniu ścieków, segregacji i recyrkulacji odpadów, instalowaniu paneli wykorzystujących energię słoneczną.

The descriptive part mentions the use of heat from production, the use of rainwater, biological wastewater treatment, waste segregation and recycling, and installation of solar panels.

Zaproponowano również wybudowanie obszernego tarasu ponad halą produkcyjną stanowiącego bulwar a jednocześnie izolującego uciążliwe funkcje produkcyjne znajdujące się poniżej co w ocenie jury jest interesujące lecz mało realne oraz ze względu na skalę terenu nieuzasadnione. Zaproponowane formy zabudowy są zarówno pod względem urbanistycznym i kubaturowym zbyt szczegółowe a zarazem schematyczne, oderwane od kontekstu i odbiegają od stosunkowo wysokiego poziomu projektu przez co obniżają jego walory.

Another suggestion was to build a large scale terrace above the production hall which would be the boulevard at the same time isolating the nuisance-causing production spaces located below. In the jury’s opinion, it is an interesting but not realistic idea, and it is simply unjustified due to the scale of the area. The proposed forms of development are too detailed in terms of urban design, volume, and shape. On the other hand they are also too schematic and detached from the context which makes them not fiting with with the relatively high level of the project, thus reducing its value.

95

WYROŻNIENIE OPINIA NIEMIECKO-POLSKIEGO SĄDU KONKURSOWEGO Projekt Volcano został doceniony za konceptualną propozycję wizji przekształceń. Projekt został odczytany nie jako realistyczna propozycja programowa zagłębiająca się w hipotetyczne i niepewne decyzje przestrzenne, ale jako krytyczny manifest na temat urbanistycznego potencjału obszaru, ubrany w awangardową i prowokującą grafikę pierwszej planszy, która przyciągnęła uwagę i wywołała debatę wśród członków sądu konkursowego. W obszarze obfitującym w dużą techniczną zmienność i liczne niewiadome związane z ewolucją ciężkiej produkcji, zespół wyznacza projektowi inną rolę: narzędzia narracyjnego do krytycznej interpretacji działki, zamiast katalogu urbanistycznych rozwiązań. W obliczu radykalnych problemów, radykalna wizja może pomóc zdefiniować i przeanalizować wyzwania w sposób sięgający do ich źródeł.

96

Projekt w radykalny sposób identyfikuje wielkomiejskie elementy obszaru, wykorzystując istniejące systemy mobilności i krajobrazu dla zaistnienia nowych sił sprawczych. W tej perspektywie proponowane „zespoły przestrzenne” lub „mega-obiekty” nie są istotne z punktu widzenia ich celu użytkowego, lecz ze względu na strukturę ich formy i właściwości.

Nowe kubatury stają się interesujące, gdy odczytywane są jako adaptowalne, określające specyficzne i oryginalne warunki przestrzenne. Miasto jako porowaty kampus; rola przemysłu w obrazie metropolii; konieczność wielowarstwowego i różnorodnego zagospodarowania terenu — to podstawowe kwestie dotyczące przyszłości tego obszaru. W tym projekcie problemy te zostały określone i zdefiniowane bardziej jako wyraziste symbole, niż realistyczne propozycje.

Z tej perspektywy związek wysokościowego pasa, tuż przy działającym przemyśle, jest ciekawym przykładem na to w jaki sposób ukształtowany płaszczyznowo pomnikowy obiekt produkcyjny może zyskać nową obecność w krajobrazie metropolii, dzięki powiązaniu go z tworzącym rodzaj ściany kubaturowym „manifestem”. Z tych względów, biorąc pod uwagę bliskość uczelni wyższych, w formalną propozycję podobną do wulkanu lepiej wpisywałby się wertykalny kampus uniwersytecki niż funkcja mieszkaniowa.

SPECIAL MENTION OPINION OF THE GERMAN-POLISH JURY The Volcano project has been appreciated for the conceptual reframing vision it offers.Rather than as a realistic programmatic proposal, engaging into hypothetical and fragile zoning orientations, this proposal has been read as a critical manifesto on the urban potential of the area, dressed in the avantguardistic and provocative graphic outlook of the first panel, which attracted attention and made debate among the jury.In an area presenting highly technical variables and unknowns linked to future evolution of hard production, the team proposes to give the project a different role: becoming a narrative tool to critically interpret the site, rather than a catalogue of urban solutions. When radical problems emerge, a radical vision can help define and analyse retroactively the challenges at stake.

The project identifies the constituting metropolitan ingredients of the area with a radical strength, associating the existent mobility and landscape systems, to the emergence of new programmatic protagonists. In this perspective, the proposed “volumetric ensembles” or “mega-objects” are not pertinent for their vocational destination, but rather in their formal and topological organization. The new volumes become interesting when read as adaptable volumes, defining specific original spatial conditions. The city as a porous campus; the metropolitan visibility of the industry; the necessity of multilayered-plot occupation and mix—these are fundamental topics for the future of the area. In this project, these issues are identified and defined as strong symbols rather than as realistic proposals.

In this perspective the association of a high-rise strip, next to the existing industry, is an interesting example of how the productive horizontal monument, could find a new visibility in the metropolis, combining with a wall-like volumetric “statement”. That said, given the proximity of universities, the formal proposal would better fit a vertical campus, than a housing program.

XI652

XI652

XI652

POZOSTAŁE PROJEKTY BO542 UDZIAŁ W 2. ETAPIE OCENY

OTHER ENTRIES BO542 2nd STAGE OF JURY’S EVALUATION

BO542 POTENTIALS UNLOCKED: New Huta as a place of co-production BO542 ODBLOKOWANE POTENCJAŁY: Odnowiona Huta jako miejsce współprodukcji Projekt nienagrodzony, oceniany w drugim etapie oceny przez Niemiecko-Polski Sąd Konkursowy

100

Reprezentant Zespołu /Team Representative: Łukasz Bąkowski (PL) ­ architekt krajobrazu /landscape architect Współautorzy /Associates: Despoina Sapotzi (GR) ­ urbanistka /urbanist Elmira Jafari (IR) ­ architekt /architect Nahid Aghaie Tabrizi (IR) ­ architekt /architect Erfan Farahmand (IR) architekt krajobrazu /landscape architect Nikolaos Margaritis (GR) architekt /architect

Project not awarded, but evaluated in the second stage of evaluation by the German-Polish Jury

POZOSTAŁE PROJEKTY BO542 OPIS AUTORSKI

OTHER ENTRIES BO542 PROJECT DESCRIPTION

Granice przestrzenne zdominowały współczesne miasta, a ogromne obszary przemysłowe są istotnymi przykładami takich granic. [...] Pojęcie „granicy” [border] i „bariery” [boundary] to dwie skrajności zjawiska segregacji. „Bariera jest krawędzią, w której wszystko się kończy”; podczas gdy „granica jest krawędzią, w której współdziałają różne grupy” (Richard Sennet). [...] nasza propozycja ma na celu przekształcenie stałych granic przemysłu w aktywne strefy wymiany, w których mogą się znaleźć różne rodzaje produkcji zasilające się nawzajem. [...]

Spatial boundaries dominate modern cities, and huge industrial areas are crucial examples of such boundaries. [...] The concept of “border” and “boundary” are the two extreme ends of segregation. ‘The boundary is an edge where things end’; while ‘the border is an edge where different groups interact’ (Richard Sennet). [...] our proposal aimed at transforming the solid boundaries of the industry into active zones of exchange where various types of production can find and feed off each other. [...]

[...] podejście do zaprojektowania przejścia — od mono-produkcji do wielo-produkcji, od martwych barier przemysłu do aktywnych granic wymiany, z wydzielonego terenu do inkluzywnego obszaru, z gospodarki rynkowej do lokalnej i — last but not least — z systemu liniowego na cyrkularny.

[...] every single negative aspect of the site has been reinterpreted as hidden potentials and stimulating forces to provide a fertile ground for sustainable development of Huta Industrial Region.

[...] Naszym głównym celem było zaprojektowanie systemu, który stopniowo przywróci życie, aktywność gospodarczą i [przyciągnie] różne grupy ludzi na przemysłowy teren huty [...]. W uprzestrzennieniu tego systemu, czas jest równie ważny jak przestrzeń. [...]

Odnowiona Huta jako kolebka współprodukcji [...] „Materialna produkcja” to bardzo namacalny aspekt wytwórczości. Zasadniczym celem tego projektu jest wdrożenie koncepcji „produkcji niematerialnej”, która obejmuje produkcję wiedzy, a zwłaszcza produkcję społeczną i kulturową. Synergia tych dwóch koncepcji może przekierować korzyści wynikące z produkcji materialnej dla społeczności, która jest główną ze stron związanych z przyszłą Hutą. [...] [...] Nadszedł czas, aby Huta otworzyła swoje bramy dla ludzi nie w roli robotników przemysłowych, ale także inicjatorów [...] przekształciliśmy nieużywane tereny przemysłowe w nowe miejsce współprodukcji i wspólnoty. [...] Aby ponownie połączyć teren przemysłowy z miastem, oparliśmy się na istniejącej osi jako głównym ciągu komunikacyjnym (w tym stacjach metra i autobusowych, a także ścieżkach pieszych i rowerowych). Ponadto zrewitalizowaliśmy zapomnianą oś historyczną biegnącą prostopadle do osi transportowej. [...] [...] Naszą wizją Huty jest przekształcenie jej w miejsce, w którym różne grupy społeczne mogą mieszkać i pracować razem.

[...] Our main goal was to design a system which gradually brings back life, economy and various groups of people to the steel industrial site [...]. To spatialize this system the time matters as equally as space. [...]

New Huta as a cradle for co-production [...] “Material production” is a very tangible connotation of production. The underlying goal of this project is to inject the concept of “intangible production” which embraces knowledge production, and notably social and cultural production. The synergy of these two concepts can re-direct the benefit of material production to the citizens who are the main actors of the future Huta. [...] [...] It is time for Huta to open its gates towards the people not as industrial workers but as initiators [...] [...] To re-link the industrial site to the city, we relied on the existing [Kasprowicza] axis as the major transportation lane. Furthermore, we revitalized the forgotten historical axis running perpendicular to the transportation axis. [...] [it] is activated as a place of working, producing, and living together.

“Potentials Unlocked” shifts the attention from mere residential development into stimulating local economy and social cohesion. By embracing various productions, education activities [...] and initiating sociocultural activities, it cultivates a new space for the coexistence of production, working and living.

101

POZOSTAŁE PROJEKTY BO542 OPINIA LOKALNEGO SĄDU KONKURSOWEGO Jury doceniło pracę BO542 za sposób, w jaki odnosi się ona do problematyki w zakresie terenu projektowego (project site). Walorem pracy jest w szczególności zaproponowanie tymczasowego zagospodarowania jako związanego z produkcją. Autorzy w trafny sposób organizują przestrzeń kreśląc czytelny układ drogowy w oparciu o istniejące obiekty huty. Istniejąca substancja architektoniczna i techniczna buduje tożsamość nowych przestrzeni, stając się ścianami wnętrz urbanistycznych, dominantami przestrzennymi, punktami odniesienia czy wreszcie zostając wypełniona nową funkcją.

102

Właściwa wydaje się propozycja kształtowania zabudowy po północnej stronie hali Wykańczalni jako miksu funkcjonalnego, przeplatającego funkcje produkcji i usług skoncentrowane wokół hali z nową zabudową mieszkaniową rozciągającą się w kierunku północnym. Wykształcenie powiązań wokół hal oraz poprzez ich wnętrza wiąże tymczasowe zagospodarowanie produkcyjne po południowej stronie z nowymi funkcjami we wnętrzach oraz zabudową po stronie północnej, tworząc zróżnicowany, ale spójny organizm.

Warta wspomnienia jest decyzja o skomunikowaniu terenu opracowania oraz terenów przyległych nowymi stacjami metra oraz nową, okalającą linią tramwajową, aczkolwiek przebieg tej ostatniej oraz samo dublowanie się obydwu środków transportu zbiorowego wydają się dyskusyjne.

Słabą stroną pracy jest mało pogłębiona analiza zakresu studialnego. Szczególnie problematyczna jest lokalizacja zabudowy mieszkaniowej w zasięgu dyskwalifikującego zabudowę mieszkaniową hałasu huty, przy jednoczesnym zalesieniu terenu potencjalnie najatrakcyjniejszego dla zabudowy mieszkaniowej, poddawanego obecnie ogromnym nakładem kosztów rekultywacji.

OTHER ENTRIES BO542 OPINION OF THE LOCAL JURY The jury appreciated this project for the way it relates to the issues in the area of the project site. The project is valued mainly because of the relation between temporary development and production. The authors organize the space in an apt way by designing the pattern of the road network based on existing facilities. The realization of this project within the architectural and technical substance will build the identity of new spaces, by creating urban interior walls, spatial dominants, reference points and finally creating a new function.

It seems appropriate to propose the development of buildings on the north side of former finishing house as a functional mix, combing the functions of production and services concentrated around the hall with new residential buildings extending northwards.

Designing connections around the halls and through their interiors connects temporary production development on the southern side with new functions in the interiors and buildings on the northern side. It will create a diverse but coherent form.

It is extremely important to remember about the idea of connecting between the development area and the adjacent areas by creating new metro stations and a new tram line. However, the course of the latter and the presence of both modes of public transport seems disputable.

The weak point of the project is not a well developed analysis of the study site. The particularly problematic question is the location of residential buildings in the range of the noise from the steel works which makes this area not proper for the residential development, while at the the same time authors propose the afforestation of the area which is potentially the most attractive for residential buildings and is currently the subject of the restoration at the enormous high costs.

BO542

BO542

BO542

POZOSTAŁE PROJEKTY

OTHER ENTRIES

CL977 Huta Warszawa.

Scrap & Slag, a Gateway to Kampinoski Park CL977 Huta Warszawa. Złom i żużel, brama do Parku Kampinoskiego

106

Reprezentant Zespołu /Team Representative: Paul Wolkenstein (FR) ­ architekt krajobrazu /landscape architect

Opis autorski (fragment)

Project description (excerpt)

[…] rozwiązania programowe służą reintegracji tego miejsca ze stolicą w celu uczynienia go istotnym miejscem wdrażania ekonomii obiegu zamkniętego […]

[…] programmatic solutions aimed at reintegrating the site into the capital to make it a prolific place dedicated to a number of activities implementing a circular production economy. […]

przeznaczenie części terenu na zakład przeróbki żużlu […] na nadający się do recyklingu beton […] ogródki działkowe ze wspólnotowym gospodarowaniem oraz sprzedażą efektów upraw […] inspiracje wszechobecnym w Warszawie dziedzictwem czasów socjalistycznych […]

dedicate part of the site to a slag processing plant […] transform[ing it] into recyclable concrete […] allotment gardens with shared instruments and production, and resell […] inspiration from the socialist era, whose legacy is omnipresent in Warsaw […]

CL977

CL977

CL977

POZOSTAŁE PROJEKTY

OTHER ENTRIES

NB809 Ground Rules NB809 Przyziemna strategia

110

Reprezentant Zespołu /Team Representative: Mateusz Adamczyk (PL) ­ architekt /architect Współautorka /Associate: Agata Woźniczka (PL) ­ architektka krajobrazu /landscape architect

Współpracownicy /Contributors: Łukasz Chamer (PL) architekt /architect Kamil Łempiński (PL) architekt /architect

Praca nieopublikowana na prośbę autorów.

Entry not published at authors’ request.

POZOSTAŁE PROJEKTY

OTHER ENTRIES

OS576 UN.FINISHING. A proposal for a Steel Plant ecosystem OS576 NIE.DOKOŃCZENIE. Propozycja ekosystemu huty

112

Reprezentant Zespołu /Team Representative: Pedro Moreno Cano (ES) architekt /architect

Opis autorski (fragment)

Project description (excerpt)

[…] — 0-15 lat. Przeniesienie złomowiska, odzyskiwanie terenu, […] budowa miasta w hali dawnej wykańczalni, teraz NIEDOKOŃCZALNI.

[…] — 0-15 years. The scrapyard is relocated, the land is regenerated, […] the city is built within the former finishing house, now UNFINISHING HOUSE.

— lata 15+. Przenoszenie miasta na odzyskany teren i uzupełnienie go przez lokalny program użytkowy i mieszkalnictwo. Opuszczenie NIEDOKOŃCZALNI i zwrócenie jej do użytkowania przez ArcelorMittal. […]

— 15+ years. The city is relocated to the regenerated plot, and it is completed by creating local program and dwellings. UNFINISHING HOUSE is emptied, and returned to be operated by ArcelorMittal. […]

system tworzą osie, siatki punktów i granice. […]

system made of axes, grids and boundaries. […]

OS576

OS576

UN. F IN I SH I N G Wa rs z awa ( P L )

p09 h03

h02 h08

n02

n01

m03 h09

m04 m05

m02

h04

h08

n04

n03

n05 h05

m07 m06 n06

n07

m01

p02

n08

m09 n09

n10

n11

n12

n14

n13

h07 n16

n15

n17 h06 m08

h01 p01 n19

n20

n24

n21

n22

p03

n23

m02 h01. UN.Finishing House h02. Smelting Shop h03. Ventilation building h04. Former rolling mill // Industrial heritage museum h05. Electrical subestation h06. Warehouse h07. Air-separation plant h08. ArcelorMittal office building h09. Entrance square to the steel plant

n26

n25

m01. Metro Mlociny m02. Traffic slowdown area m03. Industrial axis: Kasprowcza Street m04. Intermodal transportation hub m05. Car park m06. Reused industrial siding m07. Desire paths m08. Cycle path m09. Connecting axis m10. City axis: Palisadowa Street m11. Huta’s internal railroad

m10 n29

n28

n27

n30

p04 n31

n32

m02

n34

n33

n0X. Activation points

m11 p08

p01. UN. Finishing house UN. Finishing temporary city Botanical garden Olimpic swimming pool Zip line park Transportation hub Marketplace Sculpture museum Mediatheque Cinema Theatre Concert hall Club TV studios Coworking space Kindergarden Clinic Research and development hub p02. Outdoor marketplace p03. Events area p04. Sports area p05. Skatepark p06. UN. Finishing affectation zone p07. Consolidated green axis p08. Phytoregeneration garden p09. Relocated scrapyard

p05 p06

p07

n35

n37

n36

n39

n38

n40 m02

n01

n01

n01

n01

n01

n01

n01

n01

S ITE P LAN Y E AR 2025 1:3000 0

20

50

100

200

TE RRITORY GU I D E LI N E S In order to divide and humanize the territory, a grid of 90 x 90 meters appears along the strategic site. This grid defines areas and points. This points, named nodes, will be the ones responsible for the site’s first activation.

U N . FI N I S H I N G T EMPO RARY CIT Y G UIDEL INES

UN.F INISHING T EMPO RARY CIT Y VIEW

The proposal is organized by a longitudinal service axis. In one side, small and dense activities appear, in the other side, bigger and more dynamic ones colonize the building or even the outdoor space.

UN. FINISHING ROOM functions as an activation element, bringing multiple activities and facilities to the nearby neighbourhoods.

Once the building is empty, it becomes an opportunity space for Arcelor or Varsovians.

14

16

03

16 15 13

17

05

08

09

16

11

04

10

02

07

12

10 0

06

50 20

01

200 100

UN.FINISHING TEMPORARY CITY_1:1250_01. Botanical garden / 02. Olimpic swimming pool / 03. Zip line park / 04. Transportation hub / 05. Marketplace / 06. Sculpture museum / 07. Mediatheque / 08. Cinema / 09. Theatre / 10. Concert hall / 11. Club / 12. TV studios / 13. Coworking space / 14. Kindergarden / 15. Clinic / 16. Research and development hub

anical garden mpic swimming pool line park nsportation hub rketplace ulpture museum diatheque

eatre ncert hall

OS576

UN. F I NI SH I N G Wa rs z awa ( P L )

p07

h03

h02 h08

n02

n01

m03

m02

m05 h04

m14

h08

n03

n05 h05

m16 m15

m01

m06 n06

n07

n08

m09 n09

n10

n11

n12

n14

n13

h07 n16

n15

n17 h06 m08

p05

h01 p01 n19

n20

n21

n22

n23

m02

h01. UN.Finishing House h02. Smelting Shop h03. Ventilation building h04. Former rolling mill // Industrial heritage museum h05. Electrical subestation h06. Warehouse h07. Air-separation plant h08. ArcelorMittal office building h09. Entrance square to the steel plant

p06 n24

n26

n25

m10

n0X. Industrial heritage landmarks n29

n28

n27

n30

m01. Metro Mlociny m02. Traffic slowdown area m03. Industrial axis: Kasprowcza Street m04. Intermodal transportation hub m05. Car park m06. Reused industrial siding m07. Desire paths m08. Cycing path m09. Connecting axis m10. City axis: Palisadowa Street m11. Huta’s internal railroad m12. Green axis cycling path m13. Intermodal transportation hub m14. Metro Huta m15. Bus station m16. Park & Ride p01. UN. Finishing house Empty space p02. UN. Finishing City Botanical garden Olimpic swimming pool Zip line park Transportation hub Marketplace Sculpture museum Mediatheque Cinema Theatre Concert hall Club TV studios Coworking space Kindergarde Clinic Research and development hub Single family housing Medium density housing High density housing Local business p03. Irrigation ditch p04. Overflowing forest p05. Waste-to-energy Plant p06. Power Plant p07. Relocated scrapyard

m12

m13 p02 n31

n32

n34

n33

m02

p04 m07 m11

n35

n37

n36

n39

n38

n40 m02

n01

n01

n01

n01 p02

p03 n01

n01

n01

n01

S ITE P LAN Y E AR 2025 1:3000 0

20

50

100

200

TE RRITORY GUI D E LI N E S

U N . FI N I S H I N G TE M PO RARY CIT Y G UIDEL INES

UN.F INISHING T EMPO RARY CIT Y VIEW

Once the 90x90 grid is generated and the nodes are located, it is time for museography and industrial heritage. The nodes enhance the heritage’s value by protecting it or framing it.

UN. FINISHING city is articulated in three scales: Territorial / Urban scale (90x90), neighbourhood scale (18x18) and domestic scale (4.5x4.5). The city fabric is configured by a central facility axis that separates high density housing and low-medium density housing.

In this secon stage, the city acts as a territorial activator by densifying the western part of the strategic site.

09

24 14

09 13

09

23 15

13

16 07 10

05

16

17

21 26

05

02

08 03

20

04 09

09 01 09 06

working space garde nic search and development hub gle family housing

h density housing cal business

h09

m04

22

17

09

18

19

22

25

09 11 12

0

10

20

50

100

200

UN. FINISHING CITY_1:1250_ 01. UN. Finishing Main Square / 02. Marketplace / 03. Local business / 04. Public space / 05. Sports / 06. Neighbourhood social club / 07. Garden / 08. Olympic Swimmingpool / 09. High density housing / 10. Elementary, primary and secondary school / 11. Library and mediateque / 12. Single family housing / 13. Car park building / 14. Research and development hub / 15. Clinic / 16. Bikes plaza / 17. Botanical garden / 18. Coworking space / 19. Theatre / 20. Concert Hall / 21. Central garden / 22. Arts plaza / 23. Sculpture air museum / 24. Research and development hub / 25. Transportation Hub / 26. Zip line park

POZOSTAŁE PROJEKTY

OTHER ENTRIES

RY207 Simbio

116

Reprezentant Zespołu /Team Representative: Olga Poletkina (DE) architektka /architect Współautor /Associate: Pavel Kultyshev (RU) architekt /architect

Współpracownicy /Contributors: German Groshev (RU) architekt /architect Dmitry Zakharov (RU) ­ projektant 3D /3D designer

Opis autorski (fragment)

Project description (excerpt)

[…] stworzenie “Huta Parku” – wyjątkowego dla Warszawy zespołu mieszkaniowego […]

[…] creating “Huta Park”—unique for Warsaw dwelling area […]

mieszkalnictwo […] w strefie C […] wzrost gęstości w stronę granicy terenu i budynkom wielorodzinnym […], spadek gęstości w stronę [zielonego] ciągu […] z elitarnymi domami jednorodzinnymi

put housing […] [in] zone C […] increase density close to the site border with apartment buildings […], decrease it close to [green] corridor […] with individual rarefied housing

przeznaczenie strefy B na 15 lat na „Wioskę Startupową” […]

programming zone B] for 15 years use as a “Startup Village” […]

przebudowa istniejących budynków i konstrukcji na cele użyteczności publicznej. […]

existing buildings and constructions […] rebuild for a public use.[…]

RY207

Warszawa (PL)

Simbio

Gentrification Preservation Generation Warsaw is a fast developing city with a big demand for new modern housing and exciting experiences. We propose to use competition plots for creating “Huta Park” — unique for Warsaw dwelling area with one continuous courtyard garden together with a “Startup Village” — temporary modular development.

Plot C is quite contradictory area for dwelling use. It is placed in a close proximity to production cite, therefore we need to provide residents some points of attraction that will smooth out negative factors like sound pollution, soil pollution, distance from city center, potential production site growth. Nevertheless, site itself has a strong positive features that must be underlined and used for bringing a positive atmosphere. They are — green corridor on a site, proximity to forests and river, proximity to infrastructure of existing housing area and use of plant hitting waist, that is a great benefit from proximity to production site.

1 3

2

1 Startup Village Construction Gentrification by attracting young entrepreneurs Construction Community center with a 5 km radius attraction 2 Community center Construction A unique life-style proposal 3 New housing development

We propose to put housing on cite and place it the way to increase density close to the site border with apartment buildings and to decrease it close to corridor with individual rarefied housing. In general, we propose to put three types of housing on a site — apartment 5–7 stores building, blocked building and individual houses. All buildings will be made from wooden materials (like CLT), that will bring warmth and coziness to each house. Heated with a plant heat waist it becomes a nice embodiment of circular economy approach.

populating residential area. So we`ll go with gentrification first and create attraction to the area before starting plot C development. Youngsters will make our site the most popular Warsaw area. The xisting buildings and constructions will be preserved and rebuild for a public use. We`d like to save the history of our site, so every element is important as a storybook for a future community.

We are programming Plot B for 15 years use as a “Startup Village”, so it will become a best place for new entrepreneurs. Startup community is rapidly growing in Warsaw. Young people starting businesses and they need their “garage” to make a first move. The average time for a business beginning is 3–5 years, and we are using the short time line to attract youngsters here. Our project have start — life — finish timeline, where several hundred new companies can find their great start. The village will have a rapid turnover, so people will temporary use our spaces and move on, the concept of startup presume the rapid and short development. This process can be shut down in a short time, so the cite owner can be flexible with a production development on it.

The existing building close to the border between plot C and B will be preserved and renovated for community needs. We consider our community center at least to attract people in a 5 km radius. We propose to put there several cafes and restaurants and put one big grocery shop. We create public space with playgrounds and seating areas near the building, and consider the area as a main community center of attraction. Preserved building with a local history vibe will be a public space to unite Startup village and a residential area, and in future it will be a physical border between dwelling and future production cite.

The building design is modern and diverse. Apartment buildings will form a nice quarter areas with a well-maintained inner yards that help to build community. Blocked buildings will form cozy streets and provide additional small individual green areas. Individual buildings are integrated into the border of green corridor. They stay on a distance from each other and provide the unique for city atmosphere of living in a forest.

The existing green corridor, bringing a unique experience in life of residents.

Forests inhabitants become part of everyday life, therefore a unique community of city residents and forests animals will appear! We propose to create nice housing area with a neat integration of a green corridor in it.

The green corridor should stay as wild as possible, so the animals won’t be disturbed. All designed areas are safe for animals and penetrative.

We want animals to be free to find themselves in a yard of property or public areas and still have a possibility to find their way back to

We propose to use metal ship containers as a base element for site development. That will help to build it rapidly and to use the site before

Site

Startup Village

Huta Park Stage 1

Community center

Huta Park Stage 2

In a perspective of 15 years village can be removed or sold to any part of Warsaw or other city and go again with gentrification on a new area.

This is a nice way to support a circular economy concept and bring the young creative spirit to different places.

Connection

Relocation

Stage 1

Stage 5

Stage 3

Second stage of housing development.

Third stage of a “Startup Village” construction that will include additional necessary spaces for community and a local Community center development. The Community center will attract locals in app.

5–7 km radius.

First stage of a “Startup Village” construction that includes main office and сo-working space with a flexible rent structure for any member of local startup community.

Stage 4 First stage of a new housing development — “Huta Park”. The area will be already hosting entrepreneurs and locals, therefore housing will be an attractive part of development.

Stage 2 Second stage of a “Startup Village” construction that includes temporary housing for entrepreneurs, laboratories and other unique areas.

Stage 6 Campus closure with a potency to relocate it to the other area where gentrification is needed.

14

15 18

16

17

7

8

11

1

2

10

4

3 5

13

1 Huta Park 2 Private green courtyard 3 Local wildlife corridor 4 Multipavilion homes 5 Social services 6 Community center 7 Parking 8 Startup Village 9 Startup clusters 10 Wild flowers fields 11 Food alley 12 Transport hub 13 Bus stop 14 Placówka neighborhood 15 Characteristic chimneys of the steel plant 16 Air-separation plant 17 Warehouse 18 Former rolling mill

6

Ending

forest. In fact, we`d like to make the whole area — a green corridor.

The community united around animal life will benefit in many ways. It will bring families, nature lovers, health lifestyle lovers, etc. to the area.

For getting a better ecology and safety on cite we put all transport ways close to site borders, so the core of new area will become a car free zone.

Energy issue is a very important in our days. Considering almost zero negative impact from production cite and nice benefit from chip energy use we can create a truly example of circular economy approach on our site. The reduced bills prices (thanks for usage of plant heat waist) can become a nice attraction for future property owners.

Wild flowers fields

1

9

12

RY207

Warszawa (PL)

Simbio

2

Energy efficiency The housing will use the plant heating waist. It will help residents to reduce the monthly payment and become a point of attraction for byers.

Diverse typology The new area will provide a diverse housing typology that includes several stores buildings, block housing and individual housing. The potential resident will have a wide choice of apartments and houses of different budget.

Eco-housing We ate using CLT (cross-laminated timber) for a housing construction.

The material will provide a sustainable, eco-friendly several floors construction with an atmosphere of a wooden house.

Accessibility and connection The new area will be a strong connection between neighboring areas and green zones. Containing the Community center and Startup Campus it will attract a lot of locals and citizens to the area.

Free from cars We create a housing with no cars in yards and only one main car route that leads to underground garage. The fire and ambulance routs are placed on a site, but not used in a regular occasion. All residents will be provided with parking places in an underground garage. As a result, housing area will get more recreation and be safe for kids and animals.

Housing materials. We are using wood, preferably Cross Laminated Timber that is eco-friendly, safe and lightweight new material. It is fast to build, energy saving and it creates nice and homey atmosphere.

CLT has some advantages as a building material, including: Design flexibility. CLT has many applications. It can be used in walls, roofs or ceilings. The thickness of the panels can easily be increased by adding more layers and the length of the panels can be increased by joining panels together.

Eco-friendly. CLT is a renewable, green and sustainable material, since it is made out of wood and does not require the burning of fossil fuels during production.

Green space We save and protect a green rout, that connects two big neighboring green areas and provide a cross rout for animals.

Prefabrication. Floors or walls made from CLT can be fully manufactured before reaching the job site, which decreases lead times and could potentially lower overall construction costs.

Thermal insulation. Being made out of multiple layers of wood, the thermal insulation of CLT can be high depending on the thickness of the panel.

Relatively light building material. Foundations do not need to be as large and the machinery required on-site are smaller than those needed to lift heavier buildings materials. These aspects also provide the additional capacity to erect CLT buildings on sites that might otherwise be incapable of supporting heavier projects, and eases infilling projects where construction is especially tight or difficult to access due to the preexisting buildings around the site.

Our new housing will be a unique development for Warsaw. It will be a first modern wooding quarter that supports the circular economy approach and deeply integrates to natural environment.

RY207

Warszawa (PL)

Simbio

3

Programmed lifecycle We create strictly programmed and flexible structure. It has it`s start, life time with a role of area gentrification and a final, that brings more opportunity to other area where Village will be replaced.

5 Multifunctionality The proposed system of container buildings will have a big variety of functionality. The existing functions can be replaced or changed for other ones with no need for a significant reconstruction.

4

Modularity

3R. Reduce-Reuse-Recycle

7

We era using a well-known container blocks to develop a “Startup Village”. Containers are a module pieces that used to create different types of structures — from simple to complex and very typology — from office to housing.

“Startup Village” is following the main principals of circular economy. It is built from existing containers with a low impact on environment or a site and reused in other place or simply recycled after the 10 years lifecycle.

3 1 8

Flexibility

6

With a modular approach we`ll develop a flexible buildings system that can easily change react quickly for a request. It can be placed and replaced, developed and reduces on a rapid speed.

2 Cost efficiency Container architecture is a wellknown technology for a fast shelter creation, it is known for its simplicity and availability. “Startup Village” will be built and removed on a low budget.

1 Betony

2 Burnet saxifrager

3 Corn poppy

4 Corn chamomile

5 Meadow buttercup

6 Corn

7 Field scabious

8 Salad Burnet