บทที่ 11 สมัยคุณพ่ อเลอแมรฺ เป็ นอธิการมิสซัง ค.ศ. 1736 - 1740 การทางาน - การตั้งวิทยาลัยกลางที่มหาพราหมณ์ ขนึ้ ใหม่ คุณพ่อเลอแมรฺ เป็ นอธิการปกครองมิสซัง คณาจารย์สามเณราลัยมิสซังต่างประเทศกลัวอยูเ่ สมอและก็กลัวโดยมีเหตุผลว่ากรุ งโรม จะตั้งประมุขมิสซัง กรุ งสยามเป็ นชาวอิตาเลียน หรื อ ชาวโปรตุเกส ดังนั้นในปี ค.ศ. 1735 เขาจึงส่ งบันทึกฉบับหนึ่งถึงสมณกระทรวง เผยแพร่ ความเชื่อ ขอให้ต้ งั สังฆราชองค์หนึ่งเป็ นผูช้ ่วยพระสังฆราชเกราเล อันที่จริ งบันทึกฉบับนี้ความไม่สู้จะชัดเจน และไม่เสนอจะให้ต้ งั ใคร จึงไม่เกิดผลแต่อย่างใด ขณะที่นอนอยูก่ ่อนจะวายชนม์ พระสังฆราชเกราเล ได้ต้ งั คุณพ่อ เลอแมรฺ เป็ นอธิการปกครองมิสซังกรงุสยาม มิชชันนารี ผนู้ ้ ีออกเดินทางจากฝรั่งเศสมาในปี ค.ศ. 1722 ขณะนั้นเป็ น พระสงฆ์ชาวฝรั่งเศสที่เหลืออยูอ่ งค์เดียวในมิสซัง กับคุณพ่อโอม็องต์อีกองค์หนึ่ง ก่อนที่จะมายังกรุ งสยาม ท่านเคยเป็ น ปลัดอยูใ่ นเขตวัดแห่งหนึ่งของกรุ งปารี ส แล้วไปเป็ นมิชชันนารี อยูใ่ นรัฐหลุยเซียนา (สหรัฐฯ) ครั้นมาแพร่ ธรรมอยูบ่ น ฝั่งแม่น้ าเจ้าพระยา ท่านอยูแ่ ต่ที่วทิ ยาลัยกลาง ที่นน่ั เณรทั้งหลาย "ถือท่ านเป็ นนักปรั ชญาที่ดีและนักเทวศาสตร์ ที่สาคัญ และโดยเฉพาะอย่ างยิ่งเป็ นนักพูดชั้นยอด เขียนและแต่ งภาษาลาตินได้ อย่ างเชี่ ยวชาญ"
k
มิชชันนารีใหม่
A l a
iv h rc
e c io d rch
o e s
ko g n a fB
A s e
ตั้งแต่ 15 ปี มาแล้ว สามเณราลัยมิสซังต่างประเทศมิได้ส่งมิชชันนารี มายังกรุ งสยามเลย แต่ในปี ค.ศ. 1737 ส่ ง
ic r o ist
มิชชันนารี มา 3 องค์ คือ คุณพ่อลาแซรฺ (Lacere), คุณพ่อเลอแฟฟวรฺ (Lefèbvre) กับคุณพ่อเลอ บราส์ (Le Bras) และ ในปี ค.ศ. 1738 ก็ส่งมาอีกองค์หนึ่ง คือ คุณพ่อเดอ กาบาน เดอ โกนา (de Cabanes de Cauna) คุณพ่อลาแซรฺ มาจากสังฆมณฑลตูลูส (Toulouse) เมื่อเดินทางผ่านประเทศอินเดีย ท่านได้รับมอบหมายให้ ปกครองเขตวัดการี กลั (Karikal) 2-3 เดือน มีคนว่าท่านเป็ นคนอ่อนโยนและใจมัน่ คง คุณพ่ออารฺ มงั ด์ เลอแฟฟวรฺ เกิดที่เมืองกาแลส์ (Calais) เมื่อวันที่ 21 ธันวาคม ค.ศ. 1709 จากครอบครัวที่มี อาชีพเป็ นผูพ้ ิพากษา ก่อนจะเข้าสามเณราลัยคณะมิสซังต่างประเทศ ท่านเคยประกอบศาสนกิจอยูใ่ น สังฆมณฑล บูลอญ (Boulogne) ซึ่งขณะที่อยู่ ท่านมีชื่อเสี ยงว่ามีความเฉลียวฉลาด ความอ่อนโยนและความรู้ และท่านก็แสดงว่า เป็ นดังที่เขาเล่าลือนั้น
H
172 ประวัติมิสซังกรุงสยาม
คุณพ่อเลอ บราส์ มาจากสังฆมณฑลแก็งเปร์ (Quimper) เมื่อเดินทางออกจากกรุ งปารี ส ท่านยังเป็ นสังฆานุ กรอยู่ ท่านได้รับศีลบวชเป็ นพระสงฆ์ ที่โบสถ์ซาน โทเม เมืองเมลีอาปูรฺ (อินเดีย) เมื่อวันที่ 24 กุมภาพันธ์ ค.ศ. 1739 คุณพ่อเดอ กาบาน เดอ โกนา เกิดที่เมืองโกนา ในแคว้นลังดฺ (Landes) เมื่อวันที่ 8 เมษายน ค.ศ. 1712 จาก ตระกูลที่มีสมาชิกหลายคนทางานมีชื่อเสี ยงในวงผูพ้ ิพากษาและในกองทัพ
คุณพ่อเลอแฟฟวรฺ ทีว่ ดั นักบุญโยเซฟ อยุธยา คุณพ่อเลอแฟฟวรฺ เป็ นเจ้าอาวาสปกครองวัดนักบุญโยเซฟ ที่อยุธยา ท่านซ่อมแซมโบสถ์และนาชาวญวน จานวนหนึ่งมาอยูข่ า้ งสามเณราลัย ชาวญวนเหล่านี้มีท้ งั คริ สตังและคนต่างศาสนา เป็ นพวกที่รัฐบาลบังคับให้มาจาก จันทบูรณ์ โดยอ้างเป็ นความจริ งหรื อความเท็จว่าเขาเป็ นโจรสลัด แต่ความจริ งนั้นเป็ นเพราะรัฐบาลไม่ไว้ใจเมื่อเห็นคน ต่างชาติกลุ่มนี้อยูท่ ี่ชายแดน ส่ วนมิชชันนารี ที่จนั ทบูรณ์คือ คุณพ่อกาบรี แอล "ท่ านเป็ นคนดี แต่ ไม่ มีความสามารถ ปกครองที่ดินเล็กๆ ซึ่ งลูกวัดฉ้ อโกงเอาไป" ท่านจึงตามพวกคริ สตังของท่านไปอยูท่ ี่อยุธยา เมื่อเจ้าพระยาพระคลังเห็นชาวญวนเหล่านี้มาอยูร่ วมกันรอบสามเณราลัย ก็กลัวว่าพวกมิชชันนารี จะมีอิทธิพล เหนือเขามากเกินไป จึงบังคับพวกมาใหม่ให้ไปตั้งหลักฐานอยูใ่ นหมู่บา้ น หรื อตามที่พดู กันว่าในค่ายของชาวญี่ปุ่น
k
o e s
ko g n a fB
e c คริสตังฟ้องมิชชันนารี io d ในช่วงเวลาตอนนี้ มิชชันนารี เขียนเล่าพฤติการณ์rสc องเรืh่ อง ซึ่ งเป็ นที่น่าอดสู สาหรับคริ สตังที่อยุธยา คือ เรื่ อง Aง เรื่ องมีอยูว่ า่ เขาสั่งให้คนของเขาบางคนไปทางานที่วดั พุทธ แรก หัวหน้ากลุ่มคริ สตังเรี ยกมิชชันนารี ไปขึ้นศาลแพ่ s eนการให้เรี ยกคุณพ่อไปปรากฏตัวต่อหน้าเจ้าพระยาพระคลัง ก็ถูกคุณพ่อเลอแฟฟวรฺ ติเตียน เขาจึงแก้เผ็ดiv ดาเนิ h่ งฟ้ องมิชชันนารี วา่ ได้สอนชาวสยาม ชาวมอญ และ ชาวลาว กลับใจ เป็ นการ c เรื่ องที่สอง คนทิ้งศาสนาคนหนึ r A l ฝ่ าฝื นคาสั่งห้ามของพระเจ้ า แผ่ a นดิน การกระทาอันน่าสลดเหล่านี้ มิได้เกิดผลแต่ประการใด แต่เป็ นการสมควรที่จะย้า c i r เขียนกล่าวถึง การฟ้ องคุณพ่อโอม็องต์แบบเดียวกันที่มะริ ดว่า "การที่คริ สตังประพฤติเช่ นนี้ คาพูดที่คุณพ่tอเลอแฟฟวรฺ o เป็ นเรืH ่ องน่is าเกลียดน่ าชัง และสมจะได้ รับโทษอย่ างหนักที่สุด แต่ อนิจจา ! สถานการณ์ เป็ นเช่ นนี ้ เราจึงต้ องอดใจ ไม่ เดือดดาลต่ อการทาน่ าเกลียดเช่ นนี "้
คุณพ่อเลอ บราส์ ทีม่ ะริด คุณพ่อเลอ บราส์ประจาอยูท่ ี่มะริ ด ส่ วนคุณพ่อโอม็องต์น้ นั จากไปเลย (ในปี ค.ศ. 1740) เพื่อไปเป็ นเหรัญญิก ของคณะมิสซังต่างประเทศที่เมืองปอนดิเชรี หลังจากถูกจาคุกหนึ่งเดือน เพราะถูกคริ สตังคนหนึ่งชื่อ เปาโล ฟ้ องว่าได้ ประกอบพิธีลา้ งบาปให้แก่หญิงต่างศาสนาคนหนึ่งที่ป่วยอยู่ คุณพ่อเลอ บราส์ใช้เวลากับคริ สตัง 400 คน ที่มีหนี้ลน้ พ้น
ประวัติมิสซังกรุ งสยาม 175
ตัวไม่ได้ อยากใช้เวลา ทาอย่างอื่น จึงสร้างวิทยาลัยเล็กๆ คล้ายเป็ นที่ทดสอบดู รับนักเรี ยนสาหรับเตรี ยมไปส่ งวิทยาลัย กลางต่อไป ท่านยังคิดโครงการจะเอาคริ สตังของท่านทั้งหมดมาไว้ในย่านแห่งเดียวที่เมืองมะริ ด เพื่อแยกเขาให้อยูห่ ่าง จากคนต่างศาสนาโดยสิ้ นเชิง แต่โครงการนี้ท่านคิดแล้ว ไม่ได้นาไปปฏิบตั ิ
คุณพ่อลาแซรฺ เป็ นอธิการวิทยาลัยกลางทีม่ หาพราหมณ์ คุณพ่อลาแซรฺ ได้รับแต่งตั้งเป็ นอธิ การวิทยาลัยกลาง ได้คุณพ่อกาบาน เดอ โกนา เป็ นผูร้ ่ วมมือ และด้วยความ ยินยอมเห็นชอบของคุณพ่อเลอแมรฺ ได้เปิ ดอาคารที่มหาพราหมณ์ เสี ยใหม่ เณรทุกคนยกเว้น 8 คน ซึ่ งอยูอ่ ยุธยาต่อไป เพื่อเรี ยนเทวศาสตร์ กบั คุณพ่อเลอแฟฟวรฺ กลับไปอยูท่ ี่สานักที่คุณพ่อรุ สต์ได้สร้างขึ้น อาคารต่างๆ ถูกทอดทิ้งมากว่า 10 ปี อยูใ่ นสภาพ ทรุ ดโทรมพอสมควร เขาจึงต้องล้าง ขัดถูและซ่อมแซมเท่าที่จะทาได้ ส่ วน "กฎวินัยที่ถือกันใน สมัยคุณพ่ อรุ สต์ " นั้น ได้นากลับมาใช้อีก เว้นแต่บางข้อที่ไม่สู้สาคัญ ชั้นต่างๆ ได้เริ่ มเรี ยนใหม่ โดยมีเณร 19 คน หนังสื อที่เขานิยมและนากลับมาเรี ยนใหม่คือ หนังสื อของเอรัสมุส1 (Erasmus) ที่แก้โดยคุณพ่อป๊ อกเกต์ คาสอนใหญ่ ของเฟลอรี่ (Fleury) ชื่อคุณพ่อเลอแมรฺ แปลเป็ นภาษา ลาติน หนังสื อของบาโรนีอุส (Baronius) ที่ยอ่ ให้ส้ ันลง ฯลฯ
k
ko g n a fB
o e หลังจากเป็ นอธิการปกครองมิสซังได้ 4 ปี คุณพ่อเลอแมรฺ ก็ตกอยูใ่ นอาการเฉื s ่อยชา ทางจิตใจและสติปัญญา e ปกครองมิสซังไม่ได้ และเป็ นอยูเ่ ช่นนั้นจนกระทัง่ ถึงแก่มรณภาพในปีiocค.ศ. 1748 ด้วยความยินยอมเห็นชอบของ d h มิชชันนารี อื่นๆ ที่ทางานด้วยกัน คุณพ่อเลอแฟฟวรฺ ขึ้นดารงต าแหน่งแทนคุณพ่อเลอแมรฺ แต่ก็ยงั คงปกครองวัดนักบุญ c r A โยเซฟต่อไป อันที่จริ ง งานอธิ การของท่านมีไม่มs ากเลย และท่านก็ทาแต่นอ้ ย จนถ้าเราจะนับท่านเข้าในจานวนผูท้ ี่ได้ e ปกครองมิสซัง ก็ดูจะมากไป. iv h rc A l a ic r o t s i H คุณพ่อเลอแมรฺ อาพาธ
1เอรัสมุส (เกิดราว ค.ศ. 1469 ถึงแก่กรรม ค.ศ. 1536) ปราชญ์ชาวฮอลันดา นักอักษรศาสตร์ลาติน แต่งหนังสื อภาษาลาตินมีชื่อเสี ยงหลายเล่ม (ผูแ้ ปล)
175