บทที่ 14 สมัยพระสังฆราชบรีโกต์ - พระสังฆราชเลอ บ็อง ค.ศ. 1764 - 1776 ความพยายามแก้ไขความเสื่อมโทรมของมิสซัง พระยาตาก พระสังฆราชบรี โกต์เดินทางยังไม่ถึงเมืองปอนดิเชรี พระราชอาณาจักรสยามก็เริ่ มฟื้ นขึ้นจากความพินาศ แต่พอกรุ งศรี อยุธยาเสี ยแก่พม่า ขุนนางไทยผูห้ นึ่งก็ออกประกาศให้พลเมืองต่อสู้ รวบรวมทหารได้ประมาณหนึ่งพัน คน ยกไปตั้งมัน่ อยูต่ ามภูเขาในเขตนครนายก ซึ่งศัตรู ไม่สามารถขับออกไปได้ ขุนนางไทยผูน้ ้ ีชื่อ พระยาตาก 1 บิดาเป็ นจีน มารดาเป็ นชาวไทย และขณะที่พม่าบุกกรุ งสยาม ท่านเป็ นเจ้าเมืองจังหวัดหนึ่งทางภาคเหนือ แต่พอทัพ พม่าเดินทางกลับ เมืองอังวะ พระยาตากก็เริ่ ม "วางรากฐานแห่ งการก้ าวขึน้ สู่อานาจของตน" เจ้าเมืองจันทบุรี ไม่ยอมรับรู ้อาํ นาจของพระยาตาก ท่านก็ยกทัพไปตี พอมาถึงใกล้เมือง ท่านสั่งให้ทุบหม้อข้าวหม้อแกงทั้งหมด กล่าวแก่ทหารว่า "พวกเราต้ องไปกินข้ าวเอาในเมืองนะ !" การกล่าวเช่นนี้เป็ นคําพูดที่โก้เก๋ นอ้ ยกว่าที่จะพูดว่า "เผาเรื อ" 2 ก็จริ ง แต่สาํ หรับเมืองไทยก็มีความหมายเช่นเดียวกัน อีกไม่กี่ชว่ั โมงต่อมา พระยาตากก็มีชยั ชนะเข้าเมือง ได้ ท่านมีความแกล้วกล้าไม่ทาํ อะไรครึ่ งๆ กลางๆ ในการรบครั้งหนึ่ง ท่านเห็นนายทหารคนหนึ่งถอยหลัง ก็โจน ไปหา พูดว่า "มึงกลัวดาบของศัตรู แต่ ไม่ กลัวดาบของกูหรื อ ?" พูดแล้วก็เอาดาบฟันศีรษะนายทหารคนนั้นขาดไป เมื่อตีได้จนั ทบุรีแล้ว ท่านเดินทางมาเมืองบางกอก และได้รับการรับรองยกย่องว่าเป็ นผู้ กูช้ าติ ท่านพํานัก อยูใ่ นเมืองนี้และสถาปนาเป็ นเมืองหลวงใหม่ของพระราชอาณาจักร ครั้นแล้ว ก็ค่อยๆ ตีเอาเมืองเพชรบุรี (Piply), นครศรี ธรรมราช (Ligor) และเกดาห์ 3 (Quedah) ยกทัพไปยังภาคเหนือจนถึงเมืองเชียงใหม่ แล้วกลับมายังเมือง บางกอก ทุกคนต่างพากันยอมรับนับถืออํานาจกษัตริ ยข์ องท่าน
k
iv h rc
e c io d rch
o e s
ko g n a fB
A s e
A l a
ic r o ist
H
1เมื่อพระยาตากขึ้นครองราชสมบัติแล้ว เราเรี ยกท่านในคําแปลหนังสื อว่า ”พระเจ้าตากสิ น” แม้ผแู้ ต่งหนังสื อดังกล่าว (บาทหลวงโลเน) ยังคงเรี ยก "พระยาตาก" ตลอดไป เพราะท่านคงไม่เข้าใจคําว่า "พระยา" ในภาษาไทยไม่ใช่ชื่อเป็ นแต่บรรดาศักดิ์เท่านั้น อันที่จริ ง คํา "พระยา" หรื อ "พญา" ในสมัยกรุ งศรี อยุธยาอาจแปลว่า "กษัตริ ย"์ ด้วย เช่น คริ สตังในสมัยอยุธยาเรี ยก "พระยาดาวิด" ในความหมายว่า "กษัตริ ยด์ าวิด" และเรี ยก "พระยาสามองค์" ในความหมายว่า "กษัตริ ยส์ ามองค์" ตามที่ภาษาฝรั่งเศสเรี ยกว่า "Les Rois Mages" (ผูแ้ ปล) 2"เผาเรื อ" (brûler ses vaisseaux) เป็ นสํานวนภาษาฝรั่งเศส แปลว่า ทําสิ่ งใดสิ่ งหนึ่ง ซึ่งเมื่อทําแล้ว ต้องสู้ตาย ถอยหลังไม่ได้ เพราะ "เผา เรื อ" หมายความว่า เผาเรื อทิ้งแล้ว ก็ข้ ึนบก บุกเข้าไปในดินแดนศัตรู ต้องสู้ตายเอาชนะให้ได้ เพราะไม่มีเรื อจะกลับมาอีก (ผูแ้ ปล) 3เกดาห์ คือ เมืองไทร หรื อ ไทรบุรี (กรรมการฯ)