บทที่ 6 สมัยพระสังฆราชลาโน (ต่อ) ค.ศ. 1679-1696 การปฏิวตั บิ ้ านเมือง และการเบียดเบียนศาสนา ค.ศ. 1688-1691 พระเพทราชาก่อการกบฏ
k
อนิจจา ! การเตรี ยมการต่างๆ ดังกล่าวมาแล้วหามีประโยชน์อนั ใดไม่ ขณะที่เสนาบดีของเรากาลัง เตรี ยมการต่างๆ การปฏิวตั ิได้อุบตั ิข้ ึนที่กรุ งศรี อยุธยา กล่าวคือ สมเด็จพระนารายณ์และฟอลคอนได้ถูกโค่นจาก อานาจและถูกฆาตกรรม1 กษัตริ ยอ์ งค์ใหม่ยดึ อานาจ ขับไล่ชาวฝรั่งเศส จับชาวยุโรป พวกมิชชันนารี และพวก คริ สตัง เข้าคุก ปล้นวัดคริ สตัง สามเณราลัย วิทยาลัยกลางและบ้านพักพระสงฆ์ทวั่ ไป จะขอเล่าพฤติการณ์ต่างๆ เหล่านี้อย่างละเอียดสักเล็กน้อย ขณะนั้นชาวสยามมีเหตุ ขุ่นเคืองใจหลาย ประการ กล่าวคือ เรื่ องฟอลคอนเป็ นที่ริษยาและเกลียดชังของขุนนางชาวสยาม ชั้นผูใ้ หญ่ ทั้งมีอานาจล้นฟ้ าหนึ่ง เรื่ องมีชาวต่างชาติถืออาวุธอยูใ่ นกรุ งสยามหนึ่ง เรื่ องเมืองบางกอกและเมืองมะริ ดถูกยึดทางทหารหนึ่ง ทั้งนี้ยงั ไม่ นับเรื่ องพวกฮอลันดาดาเนินการยุแหย่ต่างๆ นานาอย่างลับๆ อีกเรื่ องหนึ่ง พระประชวรและพระโรคชราของพระเจ้า แผ่นดินเอื้ออานวยให้การกบฏก่อตัวขึ้น และการกบฏดังกล่าวอุบตั ิข้ ึนได้อย่างสะดวกในเดือนพฤษภาคม ค.ศ. 1688 ก็เพราะเรื อฝรั่งเศสที่นาทูตลา ลูแบรฺ กับคุณพ่อตาชารด์กลับไปประเทศฝรั่งเศสนั้น ได้ออกเดินทางไป แล้ว ขุนนางผูห้ นึ่งชื่อพระเพทราชา หรื อตามที่หนังสื อทัว่ ไปเรี ยกว่า พิทราชา (Pitracha) นั้น บางคนก็วา่ เกิด จากตระกูลที่เหมาะจะรับใช้อยูใ่ นเรื อยิง่ กว่าอยูบ่ นพระราชบังลังก์ แต่บางคนก็ ยืนยันว่ามีเชื้อสายเกิดจาก พระราชวงศ์ที่หมดอานาจ พระเพทราชารวบรวมบรรดาคนไม่พึงพอใจซึ่ งมีจานวนมากเข้าเป็ นสมัครพรรคพวก และในการก่อกบฏครั้งนี้ ผูส้ มรู ้ร่วมคิดที่ขยันขันแข็งที่สุดของพระเพทราชาก็คือ หัวหน้าของคณะราชทูตกรุ งสยาม คณะสุ ดท้ายที่เดินทางไปประเทศฝรั่งเศส2 ฝ่ ายฟอลคอน เมื่อทราบถึงความเคลื่อนไหวของศัตรู ก็เรี ยกนายพลแด ฟารฌฺ ผูบ้ งั คับกองทหารฝรั่งเศส ซึ่งเขาเชื่อว่าหวังพึ่งได้อย่างเต็มที่ ให้ข้ ึนมาที่เมืองลพบุรี
iv h rc
e c io d rch
o e s
ko g n a fB
A s e
A l a
ic r o ist
H
1หลายต่อหลายคนเชื่อว่า สมเด็จพระนารายณ์ได้ทรงถูก "ฆาตกรรม" (massacré) ในพระราชพงศาวดารกรุ งเก่า ฉบับพระจักรพรรดิ พงศ์ เล่าตอนหนึ่งว่า "พระราชรักษาให้เรี ยนถามพญาเพทราชา พญาสุ รศักดิ์วา่ พร้อมแล้วหรื อยัง บอกว่าพร้อมแล้ว ขุนองค์อยูง่ าน ถอนนิ้วจากพระองค์ พระโอษฐ์งบั ก็นิ่งไป..." เป็ นไปได้หรื อไม่วา่ ขณะที่พระนารายณ์ใกล้จะสวรรคตแล้ว พระเพทราชาและหลวง สรศักดิ์ได้ส่ังการให้พระราชรักษาและขุนองค์เค้นคอเสี ยให้เสด็จสวรรคต ? (ผูแ้ ปล) 2หมายถึงออกพระวิสูตรสุ นทร หรื อเรี ยกว่า โกษาปาน นัน่ เอง (ผูแ้ ปล)