rdi t n
Rojnameyek ji aliyê ragihandina navendî ya PDK-Sê ve tê weŞandin
10ê Gelarêzan -2714 k 1-11-2014 z
Kurdistan -hejmar (40)
www.Pdk-s.com
Li Bakur Pêşmerge bi aleya Kurdistanê hatin pêşşwazî kirin
Girtiyên siyasî li Efrînê ketine girêva birçîbûnê de Ehmed Efrînî
Hat zanîn ku girtiyên siyasî yên di girtîgehên Partiya Yekîtiya Demoqratîk PYD de girtî ne ji 24ê meha rezberê de ketin girêva birçîbûnê de. Malbatên girtiyên ku di girtîgehên PYD de ne, dema ku serdana girtiyên xwe kiribûn û xwarin bi xwe re ji wan re biribûn, ew xwarin ji aliyê girtiyan ve hate red kirin û dest bi girêva birçîbûnê
kirin û ji malbatên xwe re gotibûn eger ew serbest neyên berdan dê berdewam bin li ser vê yekê. Li gor ku ji rojnameya Kurdistan re hatiye gotin ku rewşa girtiyan ya tendirustî pirr xerab e û ya derûnî jî berû xerabiyê ve diçe çimkî dema serdana malbatên wan ya vê dawiyê, hat nas kirin ku bi awayekî ne normal bi malbatên xwe re diaxivîn. Navê hin ji wan girtiyan ev in: Siyamend Birîm-
Beyazîd Me’mo-Ehmed Osman-Şukrî Bekir- Heyder Şukrî- parêzer Idrîs Elo yê ku çarenivîsa wî ne diyar e. Asayişa ser bi PYD ve li bajarê Efrînê di îlona sala 2013an de hejmarek ji kadroyên Partiya Demokrat a Kurdistan Sûriya PDK-S bi tometa teqandina bargehên ewlehiya rejîma Esed û hin çalakvanên din jî bi girtin da bû.
Bi hatina zivistanê
Rewşşa Kobaniyan zehmet dibe Derbiderên bajarê Kobanî li Bakurê Kurdistanê rastî zehmetiyan ji aliyê rewşa mirovî ve tên, tevî ku dezgehên xêrxwaziyê yên xwecihî, navdewletî alîkariyan jî pêşkêş dikin. Hejmara wan debideran gihiştiye derdora 400,000 hezar derbider û li ser ba-
jar û bajarokên Bakurê Kurdistanê û Tirkiyê belav dibin li her yek ji (Sirûc,Ruha,Entab,Amed,Stenb ol). Ta niha hin ji wan derbideran li kolanên bajêr, dikan û mizgeftan dimînin û carnan pênc malbat di yek dikanê de dimînin û niha werza zivistanê dest pê kiriye û rewş bêhtir aloz dibe. Niha derdora 5he-
zar kes asê di navbera Kobanî û Bakurê Kurdistanê de mane û kamp ji bo wan têne avakirin, lê bi hatina demsala zivistanê rewş xerab dibe, nexweşî jî belav dibin û ji ber wan nexweşiyan bi awayekî rojane hin derbider jiyana xwe jidest didin û bi taybet di nava zarok û pîremêran de.
2
10ê Gelarêzan -2714 k 1-11-2014 z
Kurdistan -hejmar (40)
www.Pdk-s.com
Ne’so:Rola Barzanî di rewşşa Kobanî de bi bandor e Hevpeyvîn: Ciwan Ibrahîm
P
iştî ku her çar partiyên Yekîtiya Siyasî ya kurdî li Sûriyê kongreya yekbûnê li bajarê Hewlêrê di jêr çavdêriya serokê Herêma Kurdistanê Mesûd Barzanî de, bi rêkefta 6-4-2014an li darxistin. Rojnameya Kurdistan derbarê rewşa Partiya Demokrat a Kurdistan-Sûriya û hin mijarên din ev hevpeyvîn ligel endamê Komîteya Navendî ya Partiya Demokrat a Kurdistan-Sûriya Fêsel Neso pêk anî. Kurdistan: Rewşa PDK-S niha, bi giştî çawaye? Fêsel Ne’so: Hûn dizanin tevlihevbûna her çar partiyan di nava partiyekê de ne tenê li Rojavayê Kurdistanê destpê kir lê li gellek welatên cuda cuda wek Tirkiyê, Almanya û hin welatên din jî destpê kir di jêr navê Partiya Demokrat a Kurdistan -Sûriya. Bê guman em rastî gellek astengiyan hatin di dema kongir û piştî wê de, lê îradeya hevalên me yên ku bi xîretin li ser berjewendiya partiyê hişt ku rewşa partiyê bi pêşve biçe, dikarim bibêjim di warê rêxistinê de hevalên me gavên pirr baş avêtine û hebûna me li gellek deverên rojava heye û hevalên me bi erkê xwe
Fêsel Ne’so
radibin. Pêwendiyên we? Ji aliyê pêwendiyan ve, li hundirê Sûriyê me gavên pirr baş di vî warî de avêtine, pêwendiyên me bi tevgera kurdî re bihêz in û roleke me ya aktîv di nava Encumena Niştîmaniya Kurdî de jî heye û bi fesîleyên ku di jêr sîwana opozîsyona Sûriyê de kar dikin jî pêwendî hene, lê ji derveyî Sûriyê pêwendiyeke me ya xurt bi Partiya Demokrat a Kurdistana Îraqê re heye û Partiya Demokrat a Kurdistan- bakur jî. PDK-S di rewşa niha de, çi jê tê xwestin? Em niha kar dikin da ku
Nirxê Dolar reşwa bazarê aloz dike Şîlan Ehmed-Hesekê
yekrêziya di nava mala kurdî de bê parastin û ev yek ji armancên me yên serke ne, helbet di riya xurtkirin û aktîvkirina rola Encumena Niştîmaniya Kurdî di hemû waran de û avkirina komîteyên hevbeş di hundir û derveyî rojava de wekû gaveke destpêkê ji yekrêziya kurdî re. Sedema serdana te ya Ewropayê? Çûna min yan jî serdana min bo Ewropayê, helbet ji bo partiyê bû û birêvebirina kar li Ewropayê, rewşa partiyê li derveyî rojava ji ya hundir cuda ye ji ber dûrbûnê û rewşa abûrî. Li her yek ji Nêmsa-SiwêdSiwêsra-Holenda-Belcîka û
Almayayê konfiransên partiyê hatin lidar xistin bi awayekî aram ku cihê dilxweşiya hemû endaman bû. Rêxistinên me yên li Ewropayê karîn bi awayekî pirr baş dengê gelê kurd û doza wî bighînin tevahiya cîhanê. Tu rola ENKS çawa dibînî? Pêwîste Encumena Niştîmaniya Kurdî mêkanîzmên cidî, aktîv û nû li ser zemînê têxe rojeva xwe de û sûdeyê ji şaştiyên berê werbigre çimkî kêmasiyên ENKS ji xelkê re diyar bûne û hêviya me di kongreyê çaremîn yê ENKS de heye da ku nakokiyên Kevin bide alî û rûpelekî nû veke û cihê xwe yê suriştî di nava cemawerên xwe de bibîne. Nerîna opozîsyonê ji Kurdan re çawa ye? Berya niha nerîna opozîsyonê hinekî nêgatîve bû derbarê kurdan û armancên wan, lê piştî ku danûstandin û hevdîtinên berdewam di navbera wan de çê bûn, ew nerîn berû başiyê ve çûn û niha belgehên siyasî di navbera me de hene mîna guhertina navê komara Erebî ya Sûriyê bo komara Sûriyê û danpêdana bi zimanê kurdî wekû zimanekî fermî li Sûriyê, jinavbrina projeyên nijadperist mîna hilanîna kembera Erebî yên ku rejîma Beis cîbicîkiribû derheqê miletê kurd li Sûriyê.
Hûn Sûriyê di paşerojê de çawa dixwazin? Kurd wekû pêkhatiyeke serke di nava pêkhatiyên Sûriyê de dixwazin ku Sûriyeke nû ku dûrî nijadperistiyê be û çand û têgihiştin tê de bê belavkirin û çanda lêborînê di nava hemû pêkhatiyên wê de bê barvekirin. Tekez, dê kurd roleke wan ya giring di avakirina paşeroja Sûriyê de hebe çimkî kes nîne ku niha karibe kurdan piştguh bike. Te çawa rola Herêma Kurdis tanê di rewşa Kobanî de dît? Rola Herêma Kurdistanê berya niha û di vê demê de jî di warê pêşkêşkirina alîkariyan de roleke pirr mezin bû û ev yek vedgere xebatên serokê herêmê Mesûd Barzanî yên cidî û cêwaz û bi bandor, çimkî wî bi xwe bang li civaka navdewletî û Amerîkayê kir da ku êrîşên hovane yên DAIŞ li dijî gelê kurd li Kobanî bêne rawestandin, ji bilî pêşkêşkirina alîkariyên mirovî ji xwarin,dermanan û ev yek hişt ku êşa gelê Kobanî siviktir bibe û bi taybet piştî vekirina dergehê sînorî yê Ibrahîm El-Xelîl yê di navbera herêmê û bakurê Kurdistanê de ji bo derbasbûna derbiderên Kobanî û gundewarê wê û pêşkêşkirina pêdviyên pêwîst ji wan re.
B
i hatina derbeyên Amerîka û hevpeymanên wê li ser pêghên rêxistina Dewleta Islamî li Îraq û Şamê DAIŞ û eniya El-Nusra ku ev yek li bal hejmareke mezin ya welatiyên Rojavayê Kurdistanê mizgîniyeke pirr xweş bû, lê piştî buhabûn û erzanbûna nirxê dolar kêfa wan li wan hate şikandin. Nirxê dolar gihiştibû derdora 190Leyreyên Sûrî û berû zêdebûnê ve jî çûbû û carnan erzan dibe û vê yekê hişt ku welatiyên deverên kurdî dema buhabûnê berê xwe bidin dikanên kelûpelên xwarinê û bi rêjeyeke pirr mezin kelûpelên pêwîst bi nirxekî buha bikirin û pişt re veşêrin ji ber tirsa buhabûna dolar û pîlanên bazirganên bajêr. Piraniya xwedanên dikanan yên her du bajarên Hesekê û Qamişlo welatî agahdar kirin ku ew niha madeyên xwarinê bi nirxên Kevin difroşin, lê bi bûhabûna dolar dê ew nirx bê zêde kirin ji aliyê wan ve û
li gor ku welatiyên bajêr dibêjin ku piştî êrîşên Amerîkayê û dewletên di nava hevpeymaniya navdewletî de li ser Dewleta Islamî li Îraq û Şamê DAIŞê nirxê dolar bilind bû û bazirganan ev yek ji xwe re wekû derfetekê dîtin da ku nirxê madeyan buha bikin û bi daketina nirxê dolar buhayê wan madeyan wekû xwe dimîne. Diya Aram serê sibehê dema ku nûçeya buhabûna nirxê dolar bihîst ligel cîranên xwe berê xwe dan nêzîktirîn dikana madeyên xwarinê
bo kirrîna kelûpelên xwarinê bo heyama mehekê û bêhtir. Diya Aram wiha ji rojnameya Kurdistan re li ser vê yekê dibêje”bi buhabûna nirxê dolar madeyên xwarinê jî buha dibin, lê cara derbasbûyî min gellek madeyên xwarinê yên sereke mîna birinc,zeyt û hin madeyên din bi nirxekî buha kirrîn, lê nirxê wan madeyan erzanbûn û vê carê min gellekî nekirrîn ji ber buhabûn û erzanbûna nirxê dolar.”
10ê Gelarêzan -2714 k 1-11-2014 z
Kurdistan -hejmar (40)
www.Pdk-s.com
Hilgirtina çek li bal zarokan metirsîdar e Aram Ibrahîm – Qamişlo “Ez ji malê dernakevim ta ku hûn cilekî leşkerî ji min re çê bikin û damançekê ji bo min dabîn bikin” ev gotinên zarokê bi navê “Şivan” yê ku temenê wî 9 saliye, ku her dem ji malbata xwe re dibêje. Şivan ne tenê dixwaze çekan hiligire, lê gellek zarok hene amade ne ji dev lîstikên xwe û cilên xwe berdin û çek hilgirin.
Hilgirtina çek dilxwestin e Diya Şivan ku temenê wê 40 saliye wiha dibêje “Şivan hemû cilên li bazarê red kir û xwest ku cilê leşkerî lixwe bike û damançeyekê hilbigre da ku xwe bike mîna şervanên li ser telvizyonê derdikevin û yên wan li kolanên bajêr dibîne.” Zarok ji her kesekî bêhtir bandora tiştê ku li ser zemînê çê dibe li ser wan heye,
“Cîhan Abid” ku di karûbarê civakî de dixebite dibîne ku dilxwestina zarokan ji xelasbûna cîwarê wan dihêle ku ew çavlêkirina cadeyê û li her tiştekî nû bikin da ku dema xwe winda bikin, lê zarok ji her kesekî bêhtir bandora tiştê ku li ser zemînê çê dibe li ser wan heye û ji bo vê yekê divê dê û bav çavdêriya reftarên wan bikin da ku metirsiya dilxwestina hilgirtina çek li bal wan di paşerojê de zêdetir nebe.
Nexweşiyek metirsîdar e “Mislih bavê Alan” ku yek ji rîsipiyê taxa Kornîş e wiha dibêje: “Ev yek nexweşiyeke metirsîdar e û sedma vê nexweşiyê ew e ku zarok bi dorûberê xwe bi bandor dibin û gengeşeyên malbatê li ser rewşa niha jî
Hestekî netewî Sîpan Xelîl “Berî ku kêr bighêje hestî” dema ku mirov pirsgirêk yan kêşe li pêş wî hebin divê wan pirsgirêkan bi zûtirîn dem çareser bike da ku kêr neghêje hestî û ew pirsgirêk kûrtir nebin. Rewşa Rojavayê Kurdistanê û dîtina çareseriyekê ji vê rewşa aloz re, helebet pêwîstî bi lezbûnê heye. kombûn,civîn,kongir divê bi zûtirîn dem birêve biçin û kes nebe sedema demdirêjiya wan kombûnan çimkî kêşeyek ji vê rewşê mezintir heye ew e windabûna hestê netewî bi demê re. Bi hesetekî netewî, niştîmanî, resen li rewşa rojava temaşe bikin û hişyar bin ji her tiştekî re, şerê ku niha rojava tûşî wî dibe ne tenê şerê çekê ye ji ber ku ew şerê li dijî fikrê ye û li dijî kiltûrê kurdî rû dide. Ev şerê şerekî li dijî zanist, şaristanî,çandê ye, dibêjim ku şerê man û nemanê ye, pirsa hebûna kurdan e jî. Kurdên rojava her dem xwedan hestekî netewî ne û timî bi xîretin li ser netewa kurd û beşdarî gellek şoreşan bûne, ev hestê re-
sen dihêle ku em kêşeya rewşa rojava li her cihekî pêşkêş bikin û daxwaza dîtina çareseriyekê jê re bibînin lê bi hestekî netewî. Rastiyeke heye divê bê gotin, ku rewş her ku bi pêşve diçe xerabtie dibe û nema rewş kontrol dibe ji ber ku xort û ciwanên kurd di berjewndiya rejîma Esed e şer dikin û berxwedana ku ew nav lê dikin bê sûde diçe û ev yek sedema siyasetên şaş in, lê sûnc ne yê wane, sûnê kesê ku serperiştiya wan dikin. Ji bo ku rewş kontrol bibe, pêwîstiya me bi perwerdeyke rasteqîne heye di riya perwerdekirina nifşekî nû li ser xwedîderketina li nasnameya kurdî û belavkirina fikir û hizrê kurdayetiyê li şûna fikrê ku mafê gelê kurd bin pê dike. Her dem perwerdeya rasteqîne dihêle ku nifşê nû û yê paşerojê hemfikir û yekdest bin û amade bin ku rûbirûbûna her metirsiyekê bikin û nakokî û pirsgirêkan çareser bikin, helebet bi hestekî netewî.
dihêle ku çek bibe xwesteka wan, dema ku ev yek belav dibe gellekî metrisîdar e ji ber ku me dît li ser ekranan çawa zarokên ku temenên wan di jêr 10 salan de ne li Afganistan,Somalê çek hilgirtibûn.” Belavbûna çek li cadeyê egera vê yekê bêhtir kir li Qamişlo û li gellek bajarên Sûriyê, lê li Qamişlo bajarê ku pêkhatiyên wê Kurd,Ereb û Xiristinan in ji hemû bajaran bêhtir rastî şêlûpêla hilgirtina çek tê bi sedema pirrbûna grûpên çekdar mîna YPG, hêzên bergiriya niştîmanî û Sotoro û hêzên rejîma Esed û ketîbeyên opozîsyonê li gundwarê bajêr. Mamosteyê zimanê Erebî “Cabir Elî” li ser sedema vê yekê wiha dibêje: “Sedema hilgirtina zarokan ji çek re vedgere malbatên wan, ji ber ku hestpêkirina wan ji çavlêkirina zarokan derbarê tiştê ku mezin dikin nîne bi taybet di warê çek û belavbûna çekdariyê de û ev yek belkû demkî be yan jî dê bandora wê li ser paşerojê hebe.”
Hilgirtina çek mode ye Hin kes li ser vê mijarê dibêjin piştî şêlûpêla çekê di cadeyê de hişt ku hilgirtina çekê li bal zarokan modeyeke nû be û ev yek gihişte nifşê ku temenên wan di ser 18 salan de ne û gellek wêne li ser tora facebookê hatin belavkirin ku xortên ku temenên wan di navbera 18-30 salî de, cilên leşkerî lixwekiribûn û çek jî hilgirtibûn.
Tendirustiya zarokan di metirsiyê de ye Ji encamên sereke yên şerê ku li Sûryê diqewime ew bûn, ku bandoreke taybet li ser jiyana nifşên zarokan kir, nemaze di warê fêrkirin, perwerde, tendirustî û derûnî de û ev yek bêguman ta qonaxek dûdirêj di tariyê de ye. Piraniya van zarokan jiyana xwe jidest didin di baregehên tendirustiyê de ji ber kêmbûna pêdiviyên pêwîst û nepeydabûna tîmên sereke yên pijîşkî ji aliyekî ve. Ji alîkî din ve tinebûna bernameyên derzîdanên salane ji êşên sereke re mîna nexweşiyên wêranker wek Sorik, Şexeliya zarokan. Ji encamên vî şerî, rajeya rûxandina nexweşxaneyan û baregehên girdayî tendirustiyê ve gihiştiye 60% û nepeydabûna dermanan gihiştiye 70%, derbiderkirina pijîşkan û kesên berdestên wan gihiştiye 50%. Mixabin ev zarok deh, dozdeh salî ne û neçar dimînin ku dibistanên xwe berdin û berpirsyariya malbatên xwe hilgirin . Piştî ku şer li Sûriyê destpê kir, hejmara penaberan gihiştiye asteke metirsîdar û nifşên zarokan bûne qurbana nexweşiyên cor bi cor û jiyana wan ketiye bin gefê de. Piraniya zarokan rastî pirsgirêkên pisîkolojîk tên ji ber ku ew ji malbatên xwe dûrketin di dema deverên wan dihatin topbarankirin. Zarokên ku berya niha tûşî nexwşiyên derûnî bibûn, jiyana wan ya nû piştî penaberiyê aloztir dibe, ku ew dighêjin asta dudiliyê û qutbirînê, ku jê re tê gotin(separation), ev nexweşî girêdayî kesên ku dê û bavên wan hatine windakirin yan jî dûrketina ji dost û hevalan.
Dr. Şêrîn Mele Mistefa -Batman
Nexweşiyên ku divê demê de rû dane ev in : 1-Dijwariya nexweşiya ji nişka ve /panic attack/. 2-Mîzandina bêhajxweyî /Enuresis, Depression/ . 3-Dijminatiya di navbera hevalan de, helbet xwe bi xwe /aggressive/. 4-Êş û nepixandina zik /Irritable bowle sendrom/. 5-Nexweşiyên çerm (sedef )/Psoriasis-Exema/ . 6-Weşana porê serî/ Alopesi Areata /. 7-Êşa serî /Stress/. 8-Qursdayîna me’dê/ulcus gastica/. 9-Kêmbûna xewê û nedilbijandina xwarinê/ anorexia neurosis/ . 10-Bêhntengbûn /Astim bronchiale/ . 11-/depression/danûsendin bi derdorê re kêm dibe û bêzarî çê dibe.
3
4
10ê Gelarêzan -2714 k 1-11-2014 z
çand û Huner
www.Pdk-s.com
Hadî:Min dixwest li Herêma Kurdistanê pêşangehekê lidar bixim Hevpeyvîn: Eyaz Şêxmûs
Zibêr Hadî
Şêwekar yan pey kersaz li Rojavayê Kurdistanê şêweyên cuda cuda di karê xwe de bikartînin û her yek ji wan şêweyê wî yê taybet bi wî heye di dema birêvebirina karê xwe de. Zibêr Hadî yek ji wan kes
ane yê ku rojnameya Kurdistan ev hevpey vîn ligel wî pêk anî. Zibêr Hadî ji rojnameya Kurdistan re wiha li ser jiyana xwe axivî “Ez di sala 1968an li bajarê Qamişlo jidayik bûme, min jiyana xwe
wekû her kurdekî di nava malbateke kurdewarî de qedandiye, piştî bidawîhatina pola 12an ji xwendina min û bidestxistina bawernameya bekelorya beşê zanistî, ez beşdarî rikaberiya kolêja huneran li Şamê bûm û min serkeftin jî bidestxist, lê ji ber karê min yê siyasî ez nehatim qebûlkirin”. Hadî li ser jiyana xwe ya hunerî û berhemên xwe wiha dibêje “Min dest bi hunera şêwekariyê di sala 1988an kir û di ber de min karê peykersaziyê jî dikir, helbet ev yek nanê zarokên min dabîn nedikir, ez neçar dibûm ku wekû her welatiyekî
karê destan bikim da ku rewşa mala xwe birêve bibim, min dixwest pêşangehekê pêşkêş bikim derfet tine bû, lê piştî destpêkirina şoreşa Sûriyê min pêşangehek di 15-11-2013an de li bajarê Qamişlo lidar xist ku naveroka wê pêşangehê li ser filiklorê kurdî bû bi mebesta ku ew neyê ji bîr kirin yan windakirin û hin pêşangeh li ser xiristiyanan jî lidar xistibû.” Di berdewamiya axaftina xwe de Hadî behsa karê xwe û çi şêweyê ku bikartîne kir û wisa domand “Ez di karê xwe de gellek şêweyan bikartînim mîna piraniya tabloyên min, nexşekirin li
ser gêçê ne (cebsîn) û hin tabloyên min yên zeytî jî hene û carnan tabloyên karîkatûr jî çê dikim ku naveroka wan li ser mijarên siyasî ne.” Hadî di dawiyê de dibêje ku”Rewşa abûrî her bi pêş ve diçe zehmet dibe û ji ber vê yekê karê me jî qels dibe û me hêvî dikir ku guhdan li şêwekarî yan peykersaziyê bê kirin û mafên kesên pispor di vî warî de nayê xwarin, min dixwest biçim Herêma Kurdistanê jî û pêşangehan li wir lidar bixim, lê mixabin ji ber rewşa abûrî û rewşa niha ez nikarin biçim.”
Kobanî Şîlan Doskî-Almanya
Şêwekareke Frensî tabloyek diyarî gelê Kurd kir Kobanî, tu taca serê Kurdan î Bi berevanî bo me tu rewan î Li asman stêr û bazê avan î Xwediya rêkeka berz û rêzan î
Bi birîn û xem û kul û kovan î Hêsirên çavên dayika dilovan î Tu Elhoya deşta warê Bavan î Navekî pîroz e, jîn û viyan î Roubiali Kennedy
Roubiali Kennedy, şêwekara ku bi eslê xwe Fransî ye, û niha li Amerîkayê dimîne tabloyek di riya rojnameya Kurdistan de diyarî Gelê Kurd kir.
Xewneka bêwar î, ser textê bext î Li meydana ceng neşikê ne sext î Bi şal û şapik tu bi çek û rext î Li deşt û hem çiya çelenga çixt î