83_

Rojnameyek ji aliyê ragihandina navendî ya PDK-Sê ve tê weŞandin

24ê Tebaxê 15-8-2016

Kurdistan -hejmar (83)

www.Pdk-s.com

Efrînê bi tenê nehêlin Ehmed Cendirêsî -Efrîn Partiya Yekîtiya Demoqratîk PYDê kiryarên metirsîdar li dijî gelê Kurd li Herêma Efrînê pêk tîne, û welatiyan bang li damûdezgehên navdewletî, û Kurdistanî û serokê Herêma Kurdistanê kir ku fişarê bixe ser PYDê, da ku dev ji kiryarên xwe berde. Henan Hesen derbarê vê mijarê de, got ku “bajarê Efrînê bajrekî gelekî zangîn e, lewma partiya Yekîtiya Demoqratîk PYDê dixwaze zextê li welatiyan bike û samanên wê ji xwe re bibe yan bibe şirîk, bila PYDê xweş zanibe bê milet xwe jê re danaxe,û dê li dijî kiryarên wê rawest e”. Herwiha ji aliyê xwe ve Şaxê Efrînê yê Partiya Demokrat a Kurdistan-Sûriya (PDKS) ragihand, ku li herêma Efrînê Partiya Yekîtiya De-

mokratîk (PYD) kiryarên metirsîdar li dijî gelê Kurd dike, û PYDê bi girtina xort û keçên Kurdan li Efrînê hin karan dike ku herêma Efrînê ew kar tenê di dema Osmaniyan de dtibû. Ciwan Efrînî derbarê girtina xortan de got:”Girtina ciwan-

an li Efrînê kiryarek gelekî pîs û metirsîdar e, ji ber ku ev yek di dema Osmaniyan de hebû, ku jê re digotin seferberlik, ango xortê çûba leşkeriyê nema vedgeriya, û niha jî wisa ye, bila PYDê dev ji kiryarên qirêj berde, û li Kurdayetiya xwe vege-

re. Efrîn ji Kiryarên PYDê mezintir e.” PDK-Sê di daxuyaniya xwe de bang li Hikûmeta Kurdistanê, û Serokê Herêma Kurdistanê Mesûd Barzanî kir ku zextê bixin ser PYDê, da ku dest ji wan karên xwe berde, herwiha ji Bar-

zanî xwastin, ku rê li pêşiya şandina Pêşmergeyên Rojavayê Kurdistanê li ser asta herêmî û navdewletî veke.

Mîdya Şêxê got:”Bila Efrînê neyê piştguhkirin, çi ji aliyê siyasî be, û çi ji aliyê ragihandinê be, ji ber ku Efrîn dûrî çavan e,

PYDê bi kêfa xwe kiryaran lê dike, û bêyî ku ti kes bê cezakirin, bila ti kes Efrînê bi tena xwe nehêle, û ji bo serkeftina welatiyên Efrînê xwepêşandanan lidar bixin û fişarê li partiya navborî bikin.”

Girtin û nefîkirina Biro karekî qirêj e Kurdo Sorkî -Qamişlo Serokê Encumena Niştimanî ya Kurdî li Sûriyê(ENKS) Îbrahîm Biro piştî ku duh, ji aliyê asayîşa Partiya Yekîtiya Demoqratîk PYDê ve hate girtin, roja 14ê mehê ew ji sînorên Rojvayê Kurdistanê derkirin.

Derbarê nefîkirina Ibrahîm Biro, welatiyê bi navê Ehmed Îsa ji Rojnameya Kurdistan re got:”Em hemû dizanin bê Par-

tiya Yekîtiya Demoqratîk PYDê fermanên xwe ji ku ve distîne, PYDê dê baca vê yekê di paşerojê bide, û bila fikir neke bê ku Rojavayê Kurdistanê di destê wê de bimîne, girtin û nefîkirina Ibrahîm Biro xelk bêhtir sorkirin li ser PYDê”. Şîlan Deqorî got:”Heger PYDê Ibrahîm Biro serokê ENKSê zû bernedaba, dê xwepêşandan hatibana lidarxistin, û dê xelkê fişar

li PYDê bikribana, bila PYDê xweş zanibe bê ev kiryar jê re namînin,û dê berpirsên wê bêne sizakirin”.

Hecî Elî derbarê vê mijarê de got:”Şeva girtina Ibrahîm Biro, PYDê gelekî tirsiya, ji ber ku karvedana vî karê qirêj li ser zemînê dît, divê ENKSê rewşa xwe baştir bike û rûbirûbûna PYDê bike “.

2 24ê Tebaxê 15-8-2016

Kurdistan -hejmar (83)

www.Pdk-s.com

3ê sal di ser avakirina Kampa Kewirgoskê re derbas dibe Şêrgo Qamişlo - Kewirgosk 15ê Tebaxa 2016an dibe 3ê sal li ser damezirandina kampa Kewirgoskê li Hewlêrê, ev kamp bi rengekî bilez hate avakitin piştî pêleke mezin ji koçberan ku ji Rojavayê Kurdistanê xwe li dergeha Sêmalka qelibandin, ew mezintirîn pêla penaberan bû ji ber wiha weke îro, di sala 2013an karwanê penaberan gihiştin Kewirgoskê, û hemî kes û aliyên Kurdistanî, û xelkê deverê pêşwaziya wan kirin û hemî coreyên alîkariyê pêşkêş kirin, tevî êş û azaran pebaber li sîberekê digeriyan, li qurtek av digeriyan. Penaber piştî derbasbûba 3ê salan serdamezirandina kampê pir xembar in, mîna mamosteyê Zimanê Kurdî Bavê Aram ku rewşenbîrekî kevin e, û li kampê dimîne wiha ji Rojnameya Kurdistan re got:” Ez ne penaber im ez penaxwaz im, bi nerîna min pêşeroj tarî ye geşbînî nîne, di destpêkê de me digot xortê me pir in, lê mixabin ew jî ji neçariyê berê xwe dane Ewropa, me hêvî dikir, lê piştî vê penaberiyê û encamên wê hatin xuyakirin ji ber wiha xort û gêncên me nikarin di tariyê

de bijîn, me berê digot mirina sor heye û mirina spî heye .Ya sor ku yek li Rojava be, û nizane wê guleyeke bê ser û ber lê bikeve, û bimire û mirina spî ku hêdî hêdî mirov dimire mîna rewşa penaberan”.

Bavê Nizar xwedanê dukanekê ye li kampê pir geşbîn bû, û got : “Rewşa penaberan anha pir baş e, û ji berê xweştir bû ye, nexasim 870ê qa’îde avabûne, û gelek pirsgirêkên me hatine çareserkirin, berê elekitrîk dihate birîn, û alavên veguhestin û vejîna wê nebûn, lê niha 24 dem-

jimêran heye, hemî pêdiviyên jiyanê hene, dukan pir bûne”.

Ji aliyê xwe ve karmendekî ku di navenda saxlemiyê ya kampê de kar dike ser rewşa tenduristiyê axifî û got: “Di destpêkê de nexweş pir bûn, û em girêdayî rêxistina Pijîşkên Bê Sînor bûn, û em ji demjimêr 8ê sibehê heya 5ê êvarî me kar dikir, û rojane di navbera 250-300 nexweş serdana me dikirin, lê anha her rewş baştir bûye, û emm heya seat 2 nîvro kar dikin, û rêjeya nexweşa daketiye di navbera 150-175 kesî, heya ku xelkê

komelgeha Kewirgoskê tên libal me tevî ku navendeke tenduristî libal wan heye.

Di warê perwerdeyê de, mamosteyan gilî û gazindê xwe dikirin, mîna mamostayekî nexwest navê xwe eşkere bike wiha got:” Rewş bi tevayî ne xweş e mûçeyên mamosteyan kêm e, û her mehek ku were nîve nîv tê, û ziyaneke mezin dighîne malbatê mamosteyan, ji rexekî din ve bandora rêxistinên navdewletî heye ser xwendina şagirtan ji ber ku demê wan û yê mamosteyan winda dikin, bê ku sûdekê

Kurd û mafê çarenûsî Dr. Kamîran Hec Ebdo

Guman di wê yekê de hîç nîne ku kurd yek ji kevintirîn gelên Rojhilata Navîn e. Kurdan di xwe de hemû pêdivî û pêwîstiyên netewbûnê civandine: ew xwedî dîrok, ziman, xak, kelepûr û wijdaneke hevbeş e. Li gor hemû pîvan, peyman û biryarnameyên yasayî yên navneteweyî ew li ser xaka xwe ya dîrokî xwedî mafekî rewa ye, ku bi viyana xwe ya azad paşeroj û çarenûsa xwe bi xwe destnîşan bike.

Ango ew jî mîna hemû gelên cîhanê, li gor yasa û zagonên navneteweyî xwediyê mafê çarenûs e, ku di wê de, helbet, mafê damezrandina dewleteke kurdistanî ye serbixwe û yekgirtî jî heye. Ev mafa jî, mafê çarenûsî, mafekî

pîroz e û di yasaya navnetewî de jî hatiye çespandin.

Lê em nuha vê li aliyekî bihêlin, û em werin ser rewş û derfetên îroyîn, ku gelê kurd di nav çar dewletan de perçekirî ye. Di her dewletekê de jî ew – bi hejmara xwe – bûye “hindikahiyeke netweyî”.

Vêca pirs ew e: Eger gelê/ netewa kurd bi giştî xwediyê mafê çarenûs e, gelo ma kurd di hundir her welatekî ji wan çar dewletan, yên ku ew bi darê zorê û bê vîna xwe bi ser wan ve hatine kirin, dê xwediyê çi mafan bin?

Weke tête zanîn gelê kurd piştî Şerê Cîhanê yê Yekê bi ser çar dewletan ve, ku ji wan sisê nû hîngê hatin avakirin, hate dabeşkirin. Vêca piştî ku ew li ser xaka xwe ya dîrokî, di Kurdistanê de piranî bû, di her dewletekê ji wan dewle-

tan de (Tirkiyê, Îran, Iraq û Sûriyê) ew ji aliyê hejmara xwe ve bû hindikahiyek. Vêca ka di warê yasayî de kurd li van her çar dewletan de çi ne, gel yan hindikahî ne. Eger hindikahî be jî, ew hindikahiyeke çawa ye?

Di heyama Hevgirêdana Neteweyan de hindikahî bi vî rengî hatine danasîn: “Hindikahî komeke ji kesan e, yên ku ji yek nijad, ol yan zimanî ne, ku ji ya piraniya gel di dewleta destnîşankirî de cihê ye.” Tevî ku gelek danasînên din jî hene, lê hemû li ser van baweriyan digihin hev: 1) zimanekî hevbeş, 2) çandeke hevbeş û 3) çarenûseke dîrokî ye hevbeş. Ev jî wê yekê diçespînin ku hindikahî hîngê weke gel yan netewe dihate pejirandin, lê ew bê dewlet e. Li ber ronahiya

danasîna jorîn hindikahî, bi giranî, sê cure ne: 1) Hindikahiya olî, 2) hindikahiya zimanî û 3) hindikahiya nijadî, ya ku îro roj bêtir weke hindikahiya neteweyî yan etnikî tête binavkirin.

Eger em li yasa, peyman, belge û danasînên curecur yên navneteweyî vegerin, emê bibînin ku hindikahiya netewî bi giranî weha tête danasîn: “Hindikahiya neteweyî xwe bi taybetmendiyên xwe yên nijadî, ango yên biyologî û gênêtîk yên ku di ten de diyar in, û taybetmendiyên etnîkî, ango yên rewşenbîrî û dîrokî, didin naskirin. Herweha hindikahiya neteweyî hêmaneke din jî heye, ku ew jî wijdana hevbeş û viyana siyasî ya serxwebûnê ye.”1 Li gor vê danasînê em dibînin ku hindikahiya neteweyî (ya

bidin dibistanê. Ji rexê xwe ve mamoste Nebez Yûnis ku xelkê komelgeha Kewirgoskê ye û Zimanê Kurdî ye li dibistana kampê ji me re got :” Min tiştek ser xelkê Rojavayê Kurdistanê nizanîbû, û her min ji xelkê dibhîst ku sirinc û rewşetê van penaberan pir xirab e, lê dema ez hatim nava kampê, min ev tişt ne dît û min ji wan kesê ku nerîneke xirab ser kampê standibûn got xelkê Rojava pir pêşketî ne, û baş in û rewşenbîr in, her wiha hevalê wî mamoste Omîd Heyder jî lêzê de

nijadî-etnîkî) ji gel (milet) pêve ne tu tiştekî din e.

Li aliyekî din rêzdar Heilbronner dide xuyakirin ku hindikahiya ku di çarçeweke erdnîgarî de, li ser xakeke destnîşankirî wek piraniyekê be û girêdaneke xwe ye dîrokî bi wê xakê re hebe, hîngê ew hindikahiya gel e. Herweha şarezayê Komîta Mafên Mirovan rêzdar Cristesco jî ji bo gel hebûna têkiliya bi xakeke destnîşankirî re wek merc dibîne.

Ji ber wê yekê jî, ku hindikahiyên neteweyî (yên nijadîetnîkî) statuya gel di yasaya navnetewî de standine, îro roj mafê hindikahiya netewî ji hindikahiyên din cihê ye – ew xwediyê mafê çarenûsî ye jî.

Kurd ji hezaran salan de li ser xaka xwe ya dîrokî dijîn. Di pêvejoya dîrokê de, Kurdan ji dot û lawên xwe re ziman, çand, dîrok û wijdaneke hevbeş hiştine. Hemû endamên civata kurd jî bi civata xwe û taybetmendiyên xwe şanaz û serbilind in. Bi ser de jî kurd li her çar perçên Kurdistanê piraniyek in

kir û got : “Erê rast e, me di destpêkê de dît ku cil û bergê penaberan ne weke yê me ne, û nerîna me nerênî bû, lê paşî min dît ku tu cudahî di navbera mede nîne, û şagirt zor têgihiştî ne, ji rexê xwe ve efserekî Pêşmergeyê Rojava ku di kampê de dimîne got :” Em weke Pêşmerge pir astengiyan dibînin ji ber ku danûstandin bi me re di kampê de weke ku em penaber bin, û ya giring ew e ku rewşeke taybet ji Pêşmerge re hebe, ji ber ku pir zehmet e ku tu Pêşmerge be û penaber be jî, lê em her berdewam em amade ne ku xwîna xwe bidin ji bo rizgarkirina Kurdistanê, û hêviya mezin piştî 3ê salan ji penaberiyê ku em wekî Pêşmergeyên Roj û hemî penaber vegerin warên xwe.

Wiha tê xuyakirin ku piştî penaberiya 3ê salan li kampa Kewirgoskê her ku hêvî hene û nînin, lê xweragirtine û hewildanê fêrbûnê hene, bi taybetî ji aliyê xort û keçan û zarokên temen piçûk ve, lê kesên temen mezin pir bi êş in û rewşa derûnî ya wan pir xirab e, û her bêriya xaka Rojavayê Kurdistanê dikin.

û ji berê û paşê de, hîn ji berî avabûna van dewletan de, li ser wê xakê dijîn. Loman jî ew xwediyê statuya gel in.

Tevî ku ew bi hejmara xwe di herçar dewletan de hindikahî ne, lê ew – eger ew bi hindikahî jî bêne binavkirin – weke “hindikahiyeke neteweyî” li ser xaka xwe dijîn. Lewre jî, herçendî bi hinekan dijwar e ku kurdan weke gel bi nav bikin, kurd dîsan bi vê statuyê be jî, li gor şiroveyên jorîn, xwediyê mafê destnîşankirina çarenûsa xwe ne. Ev maf jî tenê van herdu wateyan dide: 1-Yekîtiyeke arezûmendane bi gelên din re, yên ku pê re dijî 2-Serxwebûn û avakirina dewleteke kurdistanî ye cihê.

Perawîz:

1-Nowak, Manfred; UnoPakt über bürgerliche und politische Rechte und Fakultativprotokoll, CCPRKommentar; Strasburg 1989, rûp. 525.

24ê Tebaxê 15-8-2016

Kurdistan -hejmar (83)

www.Pdk-s.com

Qamişlo baceya

Kurd di çerxê

neyekbûna aliyên Kurdî da

bîst û yekê de

Raid Mihemed-Hewlêr

Gulal Kasanî-Hesekê Wekî ku hatiye zanîn di dîrokê de, gelek guherîn çê dibin, hin ji wan guherînan normal in, û hin ji wan ji hejandineke derveyî ne .Xwendina lêkolîneran ji dîrokê re wiha dibêje: Du endamên hevdij di jîwêr de dertên, ji ber wiha du nerîn jî hen e.

Ji ber evê egerê, û li gor rêwitiya kilasîk jî du serik di hemû cihanê de hen e, li gor vê pîvanê milet û welat ji hev cude dibin .Di çerxê bîstem de, dema ku Impiratoriya Osmanî li ber ketinê bû, ya hatibû nasîn bi payê kal, Ewropiyan û dewletên sereke çavnehêr wê bûn, li benda heriftina wê bûn, piştî şerê cihanî yê yekem çend welat berzbûn, xwedî hêz û proje bûn di vê herêmê de, ji ber evê çendê rolek bi bandor dilîstin, her welatek ji wan welatan dixwest ku cihekî xwe di Rojhilata Navîn de bigire; mînak Elmanan dixwestin ku projeya xwe ya Tirênê biserxînin, Ingilîz û Ferensiyan dixwestin rêdanek bazirganî ji xwe re vekin, di rêya dabeşkirina cugrafî de. Di wê demê de welatê Osmaniyan hirift, Yûnanî derbasî Ezmîrê bûn, şoreşa şêxê Pîran têkçûbû, Şerîf Paşa geriyanek dîplomasî dilîst, Kemal Etatork şoreşa xwe vêxisti bû li dijî dagîrkerên Yûnanî. Sê aliyên wê tevgerê hebûn:1-Kemal Etatork bi rolek taybet rabû li dijî projeya Kurdan. 2-Şerîf paşa berî K.Etatork, mafê Kurdan di rêkeftina Sîfirê de çesipand bû, ji ber wilo jî K.Etatork dixwest ku Kurd bibin layenigirê wî. 3-Tevgera Ewropiayn bo berjewendiyên xwe dixebitî.

Hinga Kurdan lîstika navdewletî nasnekiribûn, ji ber wiha têkçûn, tenê Şerîf Paşa karekî mezin kiribû, lê mixabin ew Kurdên ku bibûn alîgirê K.Etatork ji ber

wan sedemên têkçûna Sîfirê bûn. Dema ku em li rewşa Rojhilata Navîn bi giştî û ya Sûrî bi taybet meyze dikin gelo, çi ji Kurdan tê xwestin ku bikin, da ku biserkevin. Divê em bikaribin vê rewşê şirove bikin bo rast û şaş jihev cûda bikin .Aliyên ku divê bûyerê de dilîzin:1-Tirk bi xurtî, û bi hemî giraniya xweyî leşkerî û aborî dilîzin.

2-Hin welatên Erebî wek Qeter û Erebistana Siûdî. 3-Rejîm bi hemû alîgirên xwe.

Dema ku K.Etatork dixwest Kurdan bi ser xwe de bîne, mebesteke wî pirr giring hebû; dixwest hewldanên Şerîf Paşa têk biben.

Gelo îro alîgirê rejîmê ne wek wan Kurdên ku destê K.Etatork girtin, yan ew Kurdên ku di hevgihana Erebî de dikin wek şerîf paşa ne. Di baweriya min de, tu carî bi vê şêweyî pirs nayê çareserkirin, ji ber ne ENKSê karîbû karekî bi vî hawayî bike, û ne jî TEV-DEMê di wê rolê de dilîze, lê em karin bêjin li gor vê demê herdû jî bi xuloxavî ji pirsa Kurdî re dikin. Her dema ku rêjîm li ber ketinê ye, pela Kurdî hildid in, ji Kurdan re dibêjin: Fermo em û we xwediyê vî welatî ne, bê belge û bê biryarên fermî, lê ji ber ku herdem ew ên xwe dikin serkirde bo Kurdan ne xwediyê mejîkî netewî ne, tenê xwedî û heyranê berjewndiyên xweyî kesane û partîtî ne, zû bi zû û bê hişî ligel wan dibin têkildar.

De ka em werin li nîr û kewdanên ku îro li Sûriyayê diqewmin binerin, lê nerînek dîrokî, gelo emê çi sûdê jê bigirin, gelo emê bigihêjin baweriyek rast û zelal. Me naskir ku rejîma Sûrî jidestpêkê de dixwest ku şoreş bibe çekdar, ji ber rêya herî hêsan bû ku tevliheviyê têxe nav şoreşgêran de,

bi vî hawayî mij û moran li dora encamên vê şoreşê çê dike, bi rastî jî biserket, zûtirîn şoreş ji xwedanên xwe hate dizîn, welatên herêmî bi hewldanên xwe bûn alîkar. Em Kurd li kû dimînin, gelo em dikarin yekî wek Şerîf paşa ji nav xwe hilbijêrin yan na; dema ku şandek ji ENKSê çû bi Îtilafa Sûrî re rûnişt, û rêkeftinek pê re girêda, di dîdara xweyî yekem de, bi berdevkê (NY) re rûnişt, doza xwe ya ku ev bû pêncî sal di ber de xebatê dike jibîr kir, dema ku Ibrahîm Biro ev tişt red kir, bû cihê nerazîbûnê li ba Hevgîhana Erebî, ev tê çi wateyê?

Di baweriya min de, ne ENKS dikarîbû tiştekî zelal û xuya ji Kurdan re biserxe di hindirê Îtîlafa Erebî de, ji ber ew bendê ku serê xwe pê mezin dikin, û belkî gebek nan pê dixwin, ji devê ne guhe jî, ku em werin şirove bikin bi şêweyekî zagonî( yasayî) , ti mafan bi dest Kurdan naxe.

Hin dibêjin: “Ev belgeyek navnetewî ye”, di baweriya min de, ev pêkenîneke ji ber belgeyên navnetewî maf dide mirovan, ji veguhestinê ta serxwebûna welatan. -Li gor belgeyên ku doza Kurdan gengeşe kirine, û jihev wejirandine, û biryar pê standine,wê hingê mirov dizanîbû ku tiştek bi ser xistine , lê xuyabû ku ji wan re bes e ku pê ser çavên xwe li pêşiya miletê hejar bişon. Û ne jî TEVDEMê karîbû tiştekî fermî bidestxîne, ya giring jêre ku zevlekên xwe pê çêke, da karibe di milmilaneyên xwe de bi serkeve. Milmila bi birayên xwe re, ta niha tiştek fermî nîne, hemû bi awayekî ewlekarî û leşkerî çê dibe, û milet di nav herdû nerînên dijwarî, hevdij û hevkuj de dişewite.

3

Di roja 27 meha bûrî de, 2 teqîn li li taxa Xerbî ya bajarê Qamişlo rû dan, di encam de hejmarek welatî şehîd ketin, û gelek birîndar bûn.

Gelek jêder dibêjin ku ew barhilgira ku hate teqandin ji çargoşeya ewlehî derketiye, bi taybetî ku tê zanîn ew cada ku bûyer li wir çêbû, qedexe ye ku otombêlên mezin di wê rê de herin û werin, û tişta ku mirov li ber matmayî dimîne ku bi çi rengî ew barhilgira pez karîbû derbasî vê devera qedexe bibe.

Ev pirseke xelkê Qamişlo pirs dikin, bi taybetî ku navnda asayîşê û navendeke rewşenbîrî û çend navendên giring li navçeyê hene, ji ber çi Ewlehî hate şikandin?

Dibe yek bêje ku di vê demê de, û li gelek welatên cîhanê rûdan û bûyerên wiha rû didin, lê ne bi vî şêwazî ku otombêla pez bi mezinbûna xwe ne hate rawestandin?

Ev gelek pirs têne kirin û bersiv nîne , û li dawiyê sivîl baceyê didin. Ji ber ku ji encamê vê teqînê ne tenê ziyanên laşî bûn, lê herwiha ziyanên madî bûn jî, û ya

herî ku dilê mirov têşîne ku piştî bûyerê hin kes di bin avahiya de mabûn, û alavên ji bo rizgarkirina wan tinebûn, û wiha jî kêmbûna derman û pêdiviyên nexweşxanan bi taybetî yê odeya niştergeriyê, hêjaye were gotin ku gelek teqîn li paytexta Rojavayê kurdistanê çêbû ne, lê ev ya herî mezin bû, rêxistina DAIŞê ya terorîst xiste stuyê xwe de, gelek dibêjin heger aliyên Kurdî yekdest bana, û hêza Kurdî yek ba, ma gelo wê bûyerên xirab wiha çêbûbana ? Neyekbûna partiyên Kurdî li Rojavayê Kurdistanê û nakokiyên siyasî derfetê dide dijminê Kurdan ku bser bikeve, û dihêle pirsa Kurd bi ber leylanê ve biçe, û pêşeroj di tariyê de be, berî niha Hikûmeta Herêma Kurdistanê, û Serokê Herêmê bi xwe banga xwe gihande aliyên siyasî yên Rojavayê Kurdistanê, û got bibin yek û emê her tiştî ji were dabîn bikin, tenê bibin yek û bi hev re kar bikin, lê mixabin geşbînî di astekî kêm de ye û şermeke mezin e ku ew dermanê Hikûmeta Herêma Kurdistanê ji birîndarê Qsmişlo re şandibû ku ew li ser xala sînorî çend dem-

jimêran rawestiya ji ber nakokiyên di navbera herdû aliyên Kurd li R.Kurdistanê. Erê DAIŞê xwe xist berpirsiyar, lê berpirsiyarê serekî ew desthilata lawaz li Qamişlo ku jibilî rêveberiya PYDê ya lawaz, desthilata rêjîmê û milîsên bi ser ve hene, ku ev tevlîhevî di hêzan de tê xuyakirin, lewra gelek xalên lawaz di ewlehiya deverêde peyda dibin, ji ber ku hevrêzî û hemahengî di navbera van hêza de ne diyar e, lê ya herî pêwist di vê demê de ku partiyên Kurdî bi erkê xwe yê Kurdewarî rabin, û Rojavayê Kurdistanê ji vî agirî rizgar bikin, ji bo valebûna deverên me ji Kurdan rawest e. Ji ber wiha divê TEV-DEMê xwe ji bin siya rêjîmê der bixe, û berê xwe bide birayê xwe yê Kurd û derfetê bide ENKSê ku karê xwe li Rojavayê Kurdistanê bike, û Pêşmergeyên “Rojava” vegerin cihê xwe yê siruştî, û berevaniyê di ber xaka xwe bikin, lê heger rewş wiha bimîne, wê çarenûsa Rojavayê Kurdistanê windabûn be, wê xortê me li Minbic û Reqa şehîd bikevin, û wê welatê me bibe goristana pakrewanan .

Bila teqîna Qamişlo bibe sedema yekîtiya me Idrîs Hiso -Giwêlan

Hîn birîna Salihiya Hesekê şilbû, hîna bihna xwînê ji nanê Hesekê dihat, careke din li Qamişlo birîn di laşê me de vebû, roja 27 Tîrmehê di encama du teqînên mezin de bi dehan welatiyên sivîl berî çavên xwe ji xewê vekin, bûn şehîd tevî xewnên xwe jinav me barkirin, û hêviyên xwe spartin me, bi sedan welatî birîndar bûn.

Di demên guhertin û qonaxên veguhêz ber bi azadî û serfiraziyê de qurbanî gelek têne danîn, gelê me gavên xwe ber bi azadiyê ve davêje, di encam de em qurbaniyên mezin dibexşînin, qurbaniya mezin gelê me yê ku li ser axa welatê xwe

maye, mîna darên ku xwe ji rehên xwe bernadin didin, ji wan re divê bejin bêne tewandin û serî were çimandin, mana wan li ser mal û milkên xwe di vê rewşê de berxwedaneke mezine, û waneyên xwedan wateyên ku hêjane di dibistanan de werin bi dersdan .Qurbaniya duyem gelê me li kampên penaberiyê li welatên cîhanê datîne, bi sedhezaran xêzan ku ji neçarî, bê karî yan jî jiber nakokiyên siyasî, û şerê idiyoljî di navbera hêz û tevgerên Kurdî de koçberiya ji welat hilbijartin, û bîranîn û malên xwe li pey xwe hiştin, û çavên wan li wê yekê bû ku di zûtrîn dem welatê cihê zaroktiya wan aram bibe, û careke din li welatê xwe vegerin, û dest bi dest wî avabikin, û rûyê wî yê xemgîn geş bikin.

Qurbaniya bê wêne û bê hemba ew qurbaniya

ku şervanên me li senger û bereyên şer didin, herwiha qurbaniya ku beşek ji Hêza leşkerî ya Rojav li başûrê Kurdistan didie mebesta min Pêşmergeyên Rojava ye, qurbaniyek mezin e jiber: Yekem, çekên lidest wane û ji ber nakokiyên siyasî nikarin şerê xwe li Qamişlo, û Efrîn bikin, ya duyem, ew jî di sengerên şer de jibo parastina axa Kurdistanê rojane rûbirûyê mirinê dinbin, û xwînê dibexşînin ji bo azadiya Kurdistanê .Ji bo guhertinekê, ji bo ku bighên mafê rewa, gelek rengê qurbaniyan têne dan, li gor min behsa beşekî ji wan qurbaniyan kir, lê belê qurbaniya mezin ew e, ku milet hêvî jidest bide, û baweriya wî bi tevger û hêzên wî nemîne, an jî lawaz bibe wê demê jidestdana mezin e, ziyana mezin û qurbaniya bê derencamekî baş

e .Di karesetê mezin de Kurd hevdu digrin, û bi hewara hevdu de tên, metirsiya DAIŞê baştirîn nimûne bû li Şingal û Kobanê, li van herdu bajarên Kurdistanî, xort û keçên seranserî Kurdistanê çi Soran, Kurmanc û Hewraman şer kirin, û DAIŞê ji ser sînorê Kurdistanê dûrxistin, di rewşek wisa miletê Kurd bihêvî dibe, û hest bi serfirazî û azadiyê dike.

De bila kareseta Qamişlo, Hesekê û qurbaniyên Nisêbîn, Şingal û Dêrism bibin sedema hevgirtina me be, bibe stratîjîk û ne tenê karevedanek be li ser teqînekê li vir û metirsiyekê li wir, wê demê dê zavayê teqîna Qamişlo hest bi zemawenda xwe bike, û agirê dilê dayikên şehîdan dê bi hevgirtin û yekîtiyê vemire û hênik bibe.

4

çand û Huner

24ê Tebaxê 15-8-2016

www.Pdk-s.com

44 sal bi ser koça dawî ya Qedirî Can re derbas bû - Bidûvçûn

44 sal bi ser koçkirina nixuriyê kovara Hawarê Helbestvan Qedrî Can re weke ku Mîr Celadet Bedirxan ew binav kiriye, derbas dibin.

Qedrî Can yek ji navên herî naskiriye di nav cîhana helbest û nivîsa kurdî de, ew bi xwe xelkê Bakurê Kurdistanê ye û jiyana xwe li Rojavayê welêt debraskiriye û li Şamê koça dawiyê kiriye.Qedrî Can li Dêrika Çiyayê Mazî jidayik dibe, lê di

derbarê sala jidayikbûna wî de çend nerîn di nav vekoler û nivîserên kurd de hene, 3 sal hatine danîn 1919, 1916 û 1911 lê piraniya nerînan sala 1911 an weku sala jidayikbûna vî helbestvanê kurd destnşîan dikin .Ji ber rewşa ku li Tirkiye û Bakurê Kurdistanê de tê jiyankirin Qedrî naçar dibe ku berê xwe bide binxetê û li Amûdê û Qamişlo mamostatiyê dike,

piştre berê xwe dide Şamê .Di 15ê Gulana 1932an de Qedrî Can di yekem hejmara kovara Hawarê de nivîsareke xwe belav dike, di sla 1936an de helbesta xwe ya bi navê (Reya Teze) nivîsiye û li gor çend vekolerên kurd, ev helebsta pêşîn a nûjen û azad e di dîroka wêjeya kurdî de, lewra navê pêşengê helbesta nûjen ya kurdî li wî tê kirin.

Mîna rewşenbîrên

wê demê, Qedrî Can ne bi tenê helbestvan bû, di derbarê jiyana wî ya siyasî de jî nakokî di nav nivîskar û vekolran de peyda dibe, nerîneke dibêje wê digel komunîstên Sûriye de kar kiriye, nerîna din dibêje ew endam bû di yekem partiya Kurdî li Rojavayê Kurdistanê de, ya din jî dibêje ew endamê komela Xoybên bû û nebûye endam ti partiyan din. Lê di sala 1957an de ew diçe

Moskoyê û beşdariyê di fistîvala cîhanî ya Ciwanan de dike û li wir helbestekê diyarî Barzaniyê nemir dike ew jî bi navê “Serdarê Kurdan Barzanî” ye.

Di sala 1959an de, desthilatdarên wê demê yên Sûriye Qedrî Can digirin û heya sala 1961 de, di zindana Mezê ya Şamê de dimîne, her di vê mijarê de Cegerxwîn dibêje: “Qedrî Can du-sê caran derbasî zindana

Mezê bûye.” Qedrî Can çend pirtûk ji zimanên din wergerandiye û ew kirine Kurdî, û helbesta wê ya Gola Sor dibe stranek û Ciwan Haco wê dibêje. Di Tebaxa sala 1972an de li bajarê Şamê Qedrî Can koça dawiyê dike û li goristana Şêx Xalid li taxa Ruknedîn tê veşartin, ew bi xwe bavê du kur û keçekê bû: Mizgîn, Şêrîn û Serwer.

Yekemîn rêbera geştûguzariyê li Rojavayê Kurdistanê Soz Xelîl -Dêrik Li Rojavayê Kurdistanê yekemîn rêbera geştûguzariyê bi herdu Zimanên Kurdî û Inglîzî dê bikeve nava destê xelkê de. Ev pitûk ji aliyê nivîskar Hozan Ehmed Dêrşewîve hatiye amadekirin, û ew rêber teybet bi devera Dêrika Hemko ye. Derbarê amadekirina vê rêberê Hozan Dêrşewî ji Rojnameya Kurdistan re got: “li Navçeyên Rojavayê Kurdistanê bi giṣtî, û devera Dêrikê bi taybetî gelek cihên dîrokî û geṣtûguzariyê hene, lê bi dehên salan e hatine piṣtguhkirin; ango weke cihên geṣtûguzariyê nehatine

danasîn, û xizmet jî ji bo wan cihan nehatine pêṣkêṣkirin, min xwest ku nav û hin agahî li ser wan cihan bidim nasîn, ji bo pêṣerojê wê sûde ji pirtûkên bi vî awayî were wergirtin”. Hozan axaftina xwe wiha berdewam kir û got:”Di vê rêberê de, min 35 babet li ser devera Dêrikê ya Rojavayê Kurdistanê ji bo geṣtûguzariyê dane nasîn, bê guman li devera Dêrikê gelek xalên din jî hene, min dixwest ku ez li ser wan hemû xalan biaxivim, herwiha wêneyine bêhtir jî kom bikim, lê derfet aloz bû, herwiha kêmbûna belge û jêderan

dibe sedem ku ji bo her cihekî gelek agahî û çîrok hebin.

Li ser zimanên vê rêberê Dêrşewî got:”Ev rêber bi herdu zimanên Kurdî û Ingilîzî ye, Kurdî ta ku bibe hewldanek ji bo xwendina bi Kurdî, herwiha pirtûkek li pirtûkxaneya Kurdî zêde bibe, Ingilîzî jî, ji bo bêhtir hurgulî û nasnameya vê navçeyê ji biyaniyan re were naskirin. Dibe ku di pêṣerojê de geṣtûguzarî bibe jêdereke girîng ji bo aboriya Dêrikê .”Wek em dizanin devera Dêrika Hemko, devreke zengîn e bi şûnwarên kevnar mîna bajarên din yên Rojavayê Kurdistanê, û ev yekemîn rêbera li ser vê deverê tê amade kirin.

Ciwan Haco û Kerîm Şêxo ji bo Qamişlo dê konserekê lidar bixin - Bidûvçûn

Ciwan Haco

Biryar e, hunermend Kerîm Şêxo û Ciwan Haco li Berlîna Almanyayê konserekê saz bikin, û dahatên wê jî pêşkeşî malbatên qurbaniyên teqîna Qamişlo û birîndaran bikin.

Derbarê mijarê de Kerîm Şêxo ji Rûdawê re gotibû: “Ez û hunermend Ciwan Haco li ser sazkirina konserek hevbeş û xêrxwazî guftûgoyan dikin.

Dê ev konser li Berlînê be, û dahata wê jî bigehê destê malbatên qurbaniyên teqîna vî

dawî ya Qamişlo .”Şêxo diyar kir ku ew plan dikin konser di meha Cotmehê de bê sazkirin .Kerîm Şêxo herwiha projeyek hevbeş ê hunermendên Rojavayê Kurdistanê jî eşkere kir û wiha axivî:”Projeyek di destê me de ye ku komek hunermendên Rojavayê Kurdistanê ku Xêro Ebas, Ciwan Haco û Zoya jî di nav de cih digrin, em dixwazin straneke nîştîmanî ji bo Pêşmergeyên Rojava tomar bikin.”

Kerîm Şêxo