Kurdistan-Hejmar (230)
Rojnamakurdistan.com
Çirya Pêşîn / 1-10-2022
«Êrîşa ser Herêma Kurdistanê binpêkirineke eşkere ye ji yasaya navdewletî re» Kurdistanê binpêkirineke eşkere ye ji yasaya navdewletî� re, û pêwî�stî� bi şermezarkirineke navdewletiya berfireh, herwiha pêwî�stî� bi rûniştineke Neteweyên Yekgirtî� heye bi mebesta eşkerekirina tawanên vê rejî�mê. Hevdem, êrî�şa Î�ranê bi rêya topxane û mûşekan zêdegavî� ye li ser serweriya Î�raqê, û Partiya Demokrata Silêmaniyê, û baregha berdewam li ser Kurdistan pêwî�ste Hikûmeta Kurdistana Î�ranê ji Partiya Azadiya baregehên partiyên Î�raqê hewlên xwe yên Komî�teya Navendî� ya aliyê Pasdarên Î�ranê Kurdistanê li devera Kurdî� di nava xaka dî�plomasî� bike ji bo ve bi mûşek û Şêrawa li Pirdê hatin Herêma Kurdistanê Partiya Demokrata bidestxistina firokeyên bê firokvan armanckirin, û di de ji aliyê Hikûmeta Kurdistan-Sûriya piştevaniyeke di nava xaka Herêma encama van êrî�şan de Tehranê ya ku terora navdewletî� bi PDK-S, beyanameya derdora 50 kes şehî�d sî�stematî�k li hundir û mebesta şermezarkirina êrî�şên Kurdistanê de rastî� êrî�şan hat, hevdem û birî�ndar bûn. Em derveyî� Î�ranê birêve rawestandina van Î�ranê ser serweriya baregha Partiya wek Partiya dibe, şermezar dikin. kiryarên berdewam”. Herêma Kurdistanê “Komele” li gundê Demokrata Kurdistan- Ev êrî�şa têkder li ser belav kir û têde Zirgiwêz li Sûriya van êrî�şên xaka Herêma ragihand “Baregeha
Xwepêşandana daxwaza mafê perwerdeyê rastî êrîşê hat
Bidûvçûn
çalakvan revandin. Sekretariya Giştî� ya ENKSê di daxuyaniyekê Encûmena Niştimanî� ya Kurdî� li Sûriyê ENKS de ragihand, “Li ser banga rêxistinên ragihand, ji bo civaka sivî�l roja redkirina biryara Çarşemê 28ê Î�lona girtina dibistan û peymangehên taybet, 2022an bi sedan xelk û xwendekar ji bo bi sedan kes bi redkirina biyara PYDê çalakiyekê de ew ya girtina dibistan û biryar red kirin, lê hêzên ser bi PYDê ew peymangehê taybet, li pêş avahiya Netewên çalakî� bi darê zorê Yekgirtî� li Qamişlo dest belav kir û hejmarek Referandum belgeyek di destê Kurdan de ye - Rûpel—2
bi xwepêşandeke aştiyane kir.” ENKSê diyar kir, “Çekdarên PYDê hewl dan bi zorê vê çalakiyê belav bikin û bi otomobî�lan ketin nav çalakiyê û hejmarek ji çalakvanan girtin û dest danî�n ser mobî�lên wan û nehiştin dî�menên çalakiyê bigirin.” Her piştevaniya got: “Encûmena bangewaziya xelkê Niştimanî� ya Kurdî� ku dike, biryara girtina wan peymangeh û dibistanan dubare dike Cemîl Horo yek ji stûnên û kiryarên çekdarên ku hunera Kurdî - Rûpel—4 êrişî� xwepêşandanê
kirine şermezar dike û daxwaza berdana kesên hatine revandin û vegerandina tiştên ku ji welatiyan dizî�ne dike.”
ROJNAMAKURDISTAN.COM
02
Çirya Pêşîn / 1-10-2022
Kurdistan-Hejmar (230)
Referandum belgeyek di destê Kurdan de ye Kurdistan Serok Mesûd Barzanî�, 25ê Î�lona 2022an di salvegera pêncemî�n a encamdana referanduma serxwebûnê perçeyek ji helbesteke Erebî� ya helbestvanê Tunisî� Ebû Qasim E-Şabî� li hejmara xwe tora civakî� “Twitter” parve kir: “Eger miletek rojekê jiyanê bixwaze Bêguman çarenivî�s dê bersivê bide Bêguman tariya şevê dê biçe Bêguman zincî�r jî� dê bişike Kî� nexwaze hilkişe çiyayan Dê her tim di nava çalan de bijî�” Ev helbesta Ebû Qasim El-Şabî� di Î�lona sala 1933an de hatiye nivî�sandin û yek ji helbestên herî� bi navûdeng a di helbesta nûjen a Erebî� de ye. Malikên destpêkê yên vê helbestê jî� cihl xwe di sirûde netewî� ya Tunisê de girtine. Di salvegera pêncemî�n a referanduma serxwebûna Kurdistanê de, 25ê Î�lona 2022an de, bi amadebûna Serok Barzanî�, Pêncemî�n Festî�vala Rewşenbî�rî� ya Duhokê dest bi karên xwe kir û Serok Barzanî� gotarek tê de pêşkêş kir. Serok Barzanî� di gotara xwe de got, Dî�roka gelê me tejiye ji serbilindî� û serfiraziyê, di heman demê de dî�rokekî� tejî� li êş û azaran. Berî� naha ew şêr li gel gelê me dihate kirin aşkera bû, balefir, tank û top û artêş dişandin ser Kurdistanê. Pêşmergeyên qehreman bi piştevaniya gelê me yê berxwedêr ve serkeftinên mezin bidest anî�n. Î�ro ew şer
bi awayekî� din berdewam dike. Barê giran li ser milê we ye gelê nivî�skar û rewşenbî�ran. Ew dixwazin wê î�radeyê bişkî�nin ku Pêşmerge bi çifteyekî� şerê balefirê dikir. Herwaha diyar kir: Ê� rî�şa herî� metirsî�dar ew e ku î�ro li ser me tê kirin û dixwazin î�radeya me bişkî�nin û çanda me têk bidin û baweriya me ya bi me heyî� nehêlin. Dema kurdan baweriya xwe bi xwe nema û xwe li hember xelkê din kêm zanî�, ew mirin e. Heman demê de nabe em çanda pêkvejiyan û rêz li hev girtin û yek qebûl kirine ti demekî� ji bî�r nekin. Ji ber ew yek ji serwet û dewlemendiya herî� bi nirx e û gelek nirx ji ber wê jî� ji derve ve gelê me re hatiye dayî�n. Ne xwe ji kesê mezintir bibinin, ne jî� xwe ji kesekî� biçûktir bibinin û em ji ti kesê ne kêmtir in. Serok Barzanî� ragehand: Ew êrî�ş berdewam in û gelek mixabin di navxweyî� de jî� hin kes rê ji wê re vedikin. Ji ber wê jî� çawa Pêşmerge şerê dijminê gelê kurd dikir û naçar kir li hebûna gelê kurd binasin û mukir li mafên gelê Kurd bî�nin, î�ro meydana şer di stûyê we de ye. Ez di wê baweriyê de me ku serkeftina mezin hûn dê bidest bixin û planên nehez û dijminan pûç bikin. Ji ber bi rastî� gelek nexwaşe ku em dibinin hin kesên xwe rewşenbî�r dizanin rê ji dijmin re vedikin, ku ew bên çand, dî�rok, xebata Pêşmerge û xwî�na şehî�dan hemûyê winda bikin û erzan bikin. Herwaha got: Tî�ka dikim gelê rewşenbî�r û nivî�skaran,
vê meydanê ji bo xwefiroş û dijmin û nehezan vala nekin. Derbarê salvegera encamdana referanduma Herêma Kurdistanê de, Serok Barzanî� di vê roja pî�roz de, tenê dikarim bibêjim, dest û çavê kesên ku xwe neçemandine û xwe naçemî�nin maç dikin. Her wiha got: “Miletê me gelek xwî�n û qurbanî� dane. Şehî�dên me û xwî�na wan li cem gelekî� bi qedr e, nabe em rê bidin dijim û nehezên me dilê xwe bi şikandina î�radeya gelê Kurdistanê xweş bikin.” Referandoma serxwebûna Herêma Kurdistanê Roja 7ê Hezî�rana 2017an, nûnerên partiyên siyasî� yên di nava Parlamentoya Kurdistanê de û bi amadebûna Serok Barzanî�, Cî�girê Serokê Herêma Kurdistanê, Serokwezî�r û Serokê Komisyona Bilind a Hilbijartinên Kurdistanê, biryara encamdana referandumê hate dayî�n û Encûmena Bilind a Referandumê hat pêkanî�n û her yek ji nûnerên Partiya Demokrat a Kurdistanê (PDK), Yekî�tiya Niştimanî� ya Kurdistanê (YNK), Yekgirtûya Î�slamî�, Tevgera Î�slamî�, Partiya
Zehmetkêşan, Hizba Şiyoî� û Partiya Sosyalist di wê encûmenê de beşdar bûn. Her di wê civî�nê de, roja 25ê Î�lona 2017an wek roja encamdana referandumê li Herêma Kurdistanê û navçeyên Kurdistanî� yên li derveyî� î�dareya Herêma Kurdistanê hat diyarkirin û tevahiya partî� û aliyên siyasî� razemendiya xwe li ser encamdana referandumê nî�şan dan.
ji bo serxistina proseya referandumê bikin. Giringiya zêdetir a biryara encamdana referandumê di wê derket ku ne tenê li Herêma Kurdistanê, lê belê li navçeyên Kurdistanî� yên li derveyî� î�dareya Herêma Kurdistanê bê kirin. Ev referandum jî� bi piştbestina bi binemayên mafê çarenivî�sî� ya gelan e ku mafekî� rewa ye û ji aliyê Komeleya Giştî� ya Netewên Yekgirtî� ve hatiye naskirin û Herêma Kurdistanê jî� hemû taybetmendiyên Referandum ji wê yên wek xak, ziman, kultur û dî�rok hene ku bo perçeyên biryarê li ser çarenivî�s û pêşeroja xwe bide. din jî baş bû Roja 25ê Î�lona 2017an bi rêberiya Serok 10 rojan berî� Barzanî�, gelê encamdana Kurdistanê referandumê û di 15ê referanduma Î�lona 2017an de, serxwebûnê encam da Parlamentoya û %93 dengê “Belê” Kurdistanê bi piraniya dan, her çiqas bûyerên dengan birêveçûna piştî� referandumê, referandumê pesend serxwebûna gelê kir, Komisyona Bilind a Kurdistanê paş xist jî�, Rapirsî� û Hilbijartinan lê ev daxwaz heta niha serperiştiya birêveçûna di dil û derûna hemû referanduma Kurdan de zindî� ye. serxwebûnê kir. Biryara encamdana referandumê, qonaxeke Pêwîste sûd ji din a giring a xebat û qurbanî�dana gelê encama Kurdistanê bû, bi taybet ku tevahiya referandumê aliyan piştgiriya temam bê wergirtin lê kirin û soz dan ku bi hemû karî�nên xwe kar
ROJNAMAKURDISTAN.COM Çirya Pêşîn / 1-10-2022
03
Kurdistan-Hejmar (230)
Referanduma xweneçemandinê Şêxo Efrînî
25ê meha Î�lûna sala 2017an, gelê kurd biryareke dî�rokî� bi cî� kir, bûyera herî� giring di dî�roka gelê kurd de ye, biryar û fermana serok Mesûd Barzanî� di encamdana rêfrandoma serxwebûna Kurdistanê ye. Ne bi tenê bûyerek bû û çû na, lê belê belgeyeke bo neviyên neviyan, ta bidestxistina mafên rewa, gelê kurd dê wê belgeyê di çavên dagî�rkerên Kurdistanê de derxî�nin û bi kar bî�nin. Serokê Herêma Kurdistanê di wê dema de serokê gelê kurd Mesûd Barzanî�, di Hizêranê de li gel nûnerên hemû partiyan civiya, bi hev re bi yek dengî� gotin: Belê bo encamdana giştpirsiya serxwebûna Kurdistanê, ku ji dehê salan ve aliyên Î�raqî�
nedipejirandin ku bibin hevpar û hevalbend, lê belê herdem kurd weke dujmin ditî�tin.Li ser fermana serokê Kurdistanê, gelê kurd ji Xaneqî�nê ta bi Zaxoka delal bi melyonan ew biryar bi dilekî� fereh wergirtin, û serokê hêja bi tenê nehiştin.Bêguman hersê perçeyên din nexasim kurdên Rojavayê Kurdistanê û revenda kurdî� li Ewropayê kêmasî� nekirin, bi vî�n û viyana xwe beşdarî� di piştevaniya biryarê de kir. Em dikarin bibêjin ku rêfrandoma serxwebûna Kurdistanê piroseya herî� serkeftî� li ser asta cî�hanê bû, ji ber ku rêjeya beşdarbûyan 4 melyon kes derbas kir, ji wan kesan 92,7 li ser sedî� gotin belê bo giştpirsiya serxwebûna Kurdistanê, belê bo Kurdistaneke azad, serbest û serbixwe. Gelo divê Kurd
poşman bibin? Piştî� ku kurdan pirose encam da, û encamên rêfrandomê derketin, çavê dujminan bar nebûn, dî�sa êrî�şî� qewareya Kurdistanê kir, ji ber xiyaneta 16 Cotmehê, kurdan, Kerkûka dilê Kurdistanê û deverên din derdan û ji dest dan, ta roja î�ro jî� em baca wê xiyanetê ku ji beşekê ji partiya Yekî�tiya Niştî�maniya Kurdistanê YNKê di dermafê doza kurdî� de kirine, didin. Endezyarê serxwebûna Kurdistanê serok Mesûd Barzanî�, di pirtûka xwe Bo Dî�rok û lêdwanên xwe de tekez kiriye, ku ew li ser wê biryarê nepaşî�man e, eger giştpirsiyeke din hebe ew ê yeke nû li ser gel çê bike ka gel paşî�man in ya na. Rojdbûna serok li ser encamdan wê rêfrandomê, careke din piştrast ku neçemandin para kurdan e, di salvegera
5 ya rêfrandoma serxwebûna Kurdistanê de, serok Mesûd Barzanî� careke din gelê kurd han da, ku çiya li benda me ne, em xwe neçemî�nin û em ê xwe neçemî�nin, careke din tekez kir ku kurê ceneral Barzaniyê nemir e, neviyên Şêx Ehemd û Şêx Ebdulselam e, weke çawa bav û bapî�rên wî� serê xwe ji dagî�rkerên Osmaniyan, Sefewiyan, Birî�taniyan, û deshelatdarên Î�raqê re nedanî�, serok jî� ew rê ji xwe re hilbijartiye, rêya neçemandinê, rêya azadiya Kurdistanê, rêya serbestî� û serfiraziyê, rêya aştî�xwaziya gelan, rêya biratiya ol û pêkhateyan, rêya serxwebûna Kurdistanê. Serokê gelê kurd di salvegera 5an ya giştpirsiya serxwebûna Kurdistanê de hin helbest ji helbestvanê
ereb yê Tonisî� Ebû Qasim Elşabî� anî� û got: Eger gel jiyanê bixwazê, rojeke were qeder dê bersivê bide. Dî�sa jî� pişstast kir ku: Rojeke dî�rokî� ye, min çi axaftineke din nî�n e î�ro ji we re bibêjim ji bilî� wê yekê dibêjim dest û çavê wan maç dikim ku xwe neçemandin û xwe naçemî�nin, mî�letê me qurbaniyeke zêde daye, me xwî�neke zêde daye, şehî�dê me gelek biqedr in, xwî�na wan gelek biqedr e, nabê em rê bidin dujmin û nehezên me dilê xwe bi wê yekê xweş bikin î�ro bibêjin “Me viyana we şikand” ji ber ku eger viyana me şikiya, me hî�ç qedir û buhayek namî�nê û ew destkeftên hene jî� ew jî� ji dest diçin. Dewltbûn û serxwebûna mafekî� rewa yê gelê kurd e, madam hilgirê wê pirojeyê hene, rojek were em ê bi wê yekê şa bibin.
hezar Kurd û bi taybet ên Efrî�nê lê dijî�n, di destê çekdarên PYD de. Piştî� dagî�rkirina Efrî�nê ji aliyê artêşa Tirkiyê û grûpên çekdar ên ser bi wê ve, hejmarek mezin ji Kurdên Efrî�nê koçberî� wan her du taxan bûne. Tevî� ku HSDê di Hezî�rana 2019an de bi Netewên Yekbûyî� re Sariya yê navçeya li kolana Rojhilat a Şêx planek ji bo Mabeta ya Efrî�nê ye û Meqsûd hatiye bidawî�kirin û bi malbata xwe re revandin. qedexekirina koçberî� taxa Şêx Taxên Eşrefiyê û Şêx tevlî�kirina zarokan di Meqsûd ya Helebê Meqsûd ên Helebê, nava çekaran de î�mze bûye û li pêşiya wek taxa Kurdan tê kiribû. Lê ji dema ku kargeheke dirûtinê ya nasî�n ku nêzî�kî� 200 peyman hatiye
î�mzekirin ve, rewşa revandina zarokan bi dawî� nebûye. Malbatên zarokên revandî� jî� kiryarên Tevgera Ciwanên Şoreşger şermezar dikin û bang li rêxistinên ku girî�ngiyê didin mafên zarokan, rêxistinên navdewletî� û aliyên pêwendî�dar dikin ku fişarê li Rêveberiya Xweser û Hêzên Sûriyeya Demokrat (HSD) bikin ta ku çarenivî�sa zarokên wan, diyar bikin.
Revandina zarokan ji bo leşkeriyê berdewam e
Bidûvçûn Rêxistina Ciwanên Şoreşger a ser bi PYD ve ciwaneke dina 15 salî� ji taxa Şêx Meqsûd a Helebê revand û bir navendeke leşkerî�. Keça 15 salî� Bêrî�van Ebdulhemî�d Mihemed roja 21/7/2022 li taxa Şêx Meqsûd a Helebê ji aliyê Tevegra Ciwanên Şoreşger ve hatiye revandin û ji bo navendeke leşkerî� hatiye birin. Bêrî�van Ebdulhemî�d Mihemed ji dayikbûna 2007an e, gundê
04
ROJNAMAKURDISTAN.COM Çand û Huner
Cemîl Horo yek ji stûnên hunera Kurdî
Kurdistan
bi destê Partiya Şiyû,î� li Efrî�nê hatibe Hunermendê navdar pêkanî�n û gelek Cemî�l Reşî�d Horo sala bandora nerî�nî� li ser 1934an li gundê wî� kir . Serî�ncekê yê ser bi navçeya Bilbilê ya Efrî�na Kurdistana Cemîl Horo Sûriyê jidayik bûye. kesayetiyeke Ji biçûkaniya xwe de mereqa wî� ser strana netewperwer û kelaman hebû, hêdî� hêdî� ew mereq pêre mezin bû, û bû wek stûnek ji stûnên Hunermendê mezin hunermendên Çiyayê yek ji endamê Partiya Kurmênc, herwiha li Demokrata Kurditan ser asta çar parçeyên Sûriya bû û di nav Kurdistanê dengê wî� partî� de karê xwe yê yê çiyayî� belav bû. siyasî� berdewam dikir Cemî�l Horo sê caran û ji ber wê yekê gelek jiyana hevjî�niyê pêk caran rastî� girtin û aniye û ji ber lêdanê hat, û di dema berpirsiyaretiya deshelatariya malbatî� neçar bû Hikûmeta Sûriyê û karekî� din di ber karê Misrê 1958an de xwe yê hunerî� re bike sizeya 80ê rojî� di û tevî� rewşa wî� ya zindanê de derbas kir tendirustî� karê bi tenê ji ber ku agirê dartiraşiyê dikir û Newrozê li ser çiyayê piştre kaftî�riyek li taxa Efrî�nê bi sê hevalên Şêx Meqsûda Helebê xwe re hilkirin û bi navê Qehweya dadan. Cemî�l Horo vekir û Û� piştî� ji zindanê weke roja î�ro ew derket, yekser ji bo qehwe li Şêx Meqsûd nexweşxaneya Elrazî� navdar e. ya Helebê hate Hunermend Cemî�l veguhestin lê piştî� ku Horo rastî� gelek pizî�şkên astengiyan di jiyana nexweşxaneyê zanî�n xwe de hatiye nexasim ku Kurde ew derman sala 1973an sala nekirin û li mala terorkirina kurê wî� yê pizî�şkekî� Kurd hate bi navê Henan ê 3 salî� çareserkirin. Ji ber ku tê gumankirin ku astengiyên berdewam
Bavo, Xemê Zalim. Herwiha gelek stran di dema li turkiyê bi hunermenda Kurd ya Bakûrê Kurdistanê Eyşe Şan re tomar kirin û Sazvanê navdar Arif sax ji wan re lê dide û ji stranên li turkiyê hatine tomar kirin wek Bedew Salih beg Teyar Axa. Û� li qonaxa siyem gelek stranên netewî� gotin û bi taybet li ser serok û serkirdeyên Şoreşa Kurdî� mî�na neçar bû berê xwe Barzaniyê nemir, bide derveyî� Efrî�nê û Leyla Qasim , Şêx Seî�d li Tirkiyê demekê , Keça Kurdan Newroz, jiyan derbas kir û Pêşmergeyê Kurd û piştre berê xwe da çend stranên din yê Herêma Kurdistanê û netewî� û şoreşgerî�. li bajarê Zaxo bi cî� bû, Cemî�l Horo di gelek û demeke baş li cem festî�val û ahengên Pêşmerge Î�sa Siwar Newrozê de beşdar ma. bûye ku di sala û li wê derê hestên wî� 1972an ahinga yên netewî� û hezir û newrozê li gel Arif raman li ser rêbaza Cezî�rî� û Seî�d Yûsif li Barzaniyê nemir bi sî�nameya Rêvûlî� li hêz û zêde û mezin bû, Lubnanê beşdar bû. û bi taybet piştî� ku nemir Mela Mustefa Herwiha li Newrozeke Barzanî� li sala 1958an Qamişlo li gel tî�ma vegeriya Kurdistanê. xwe ya dî�lanê tî�ma Sala 1970î� de rêkefta Efrî�nê beşdar bû û aşî�tiyî� di navbera stran bi Mehmûd Ezî�z Kurdan û hikûmeta û Seî�d Yûsif re gotin û Î�raqê de çê bû, careke Newroz xemilandin. din vegeriya Hunermendê Kurdistana Sûriyê û welatparêz stranên kar û xebata xwe ya xwe yên kiltorî� û yên hunerî� berdewam kir. netewî� nivî�sgeha sitranên Kurdî� dewlemend û zêde kir û niha weke sunbilê Cemîl Horo Kurdistan Sûriyê di hunermendekî sitranên kiltorî� û netewî� û vejandina wê Kurdistanî bû de tê naskirin. Di 19/9/1989an di nexweşxaneya Ibin Despêka jiyana wî� ya Elreşid koça xwe ya hunerî� bi beşdarbûna dawî� kir û di 20/9an li li aheng û boneyan mezara Henan li dest pê kir û di sala Efrî�nê li cem nemir 1965an de yekem Nûrî� Dêrsimî� di xak kasêta xwe tomar kir hat spartin . û gelek stran têde gotin wek Memê Alan , Eyşa Î�bê , Cebelî�, Lo
Çirya Pêşîn / 1-10-2022
Serxwebûn
Babîsok Amûdê
Bi coşîn û bi dilşadî Mizgînî biden dîrokê Ji Barzanî re û Qadî Bighînin wan naverokê Serxwebûna me va pêkhat Bi wan dest ên qehremana Rizgarbûn zemîn û kelat Standin tola Pakrewana Rûyê Welat girnejîn bû Şîn û xemgîn î rawestiya Bi milet tevde , şêrîn bû Buhişta hor û periya
Ji wê dema Sayks Pîko Em mabûn bin dest bi zorê Felat bi dest ket î îro Al xuya dikî li jorê Çi rind û xweş e ,Serxwebûn Pîroz bikin bi silavan Deng giha cîhan û gerdûn Pişt tewandin ta hunavan
Azad bijîn Kurên Rustem Tevde bikin dîlan û çep Nema kolet î û setem Şikestin qeyd û penc û lep Silav li te Serok Mes’ûd Omîda me te pêk anîn Resemte llene ell hidûd Bi dil pak û bi mêran î Qend ji lêvên xwe hilwişand Babîsoko di vê ristê Teht pijirand , agir vejand Bi tîpan û bi helbestê