Ten Mandere nr. 2 - 1960-2

J~~~OUD }\;·:F;~\::~t;l::;{~\?t~~·~\,::~~:j\:\, ,<\<:','

\\\'\ ..:.\'.'~ '.,' "; ', :,:\;<:~:>':': :<\ \\\,i.\\~ ::-,\\'.:,~\::~,,:·:,~<:N.>::.Y\;\: ':\:','~';;\::~:~~\::::~ ~ ,,

' ~\~~; '::~~~ :: \\.\'~

.1')"

'::' ';\' ';\ "\"

,;,,<k':;\~~:.:.\:.:.·:':::;~~~:<:~::::>:':~:\::>'>:~\\~:>+~:;:~~~~;~:~<;:~\\~::\~,:.: , ' , ", ',

° ALS WE EVEN TERUGBLIKKEN door Inspo Ro Verh~~le ° KERSTNACHT KLOKKEN LUIDDEN Kerstnacht 1916 dr RoVerholle Een openba.re Kerststal in onze stad drc Álb. Vandommele ° IZEGEMSE MOLENS - slot door Z.E.Ha Piet. Declercq ° STRAAT- EN WIJKNAMEN (2 °deel) door Ant~ Vandromme o FIGUREN VAN BIJ ONS: EDUARD DIERICK (lOdeel) door Alfons De Jan ° KRINGLEVEN Tentoonstelling <,» V è,.~d '3re kringwerking door Robert Leroy

......:.:. . .. "

5

Ç/(I

6 9 22 30 36 37

REDACTIE: Antoon VANDROMME Blauwhuisstraat, IZÈGEM P.R. 4817 033 TEN

MANDERE

NR2

DECEMBER I 9 6 0

_---_._-------------------------------

..

o I<G RST l',J AC\·-tT ---'.- -_._---.. ,. ---------------_.-

SCHONËR

l)~GEN

ft'

[. l/tLIl\j-rn ir;c.L/I/I/r~J '1 {t f( Uu ,.5 . K. K tI'.

l~lS

l

I

Op de vooravond van Kerstmis en in ~t vooruitzicht van de jaarwisseling laten wij dit t'tleede nummer van " Ten Mandere " verschijnen en dankbaar maken \-Jij van deze gelegenheid gebrtük om alle leden "\Tan de kring een zalig kerstfeest en een gelu..1dcig nieu\>!jaar toe te we·n sen ..

Al is ons eerste bestaansjaar nog niet helemaal voorbij, toch zijn "'l ij geneigd om even terug te blilr..ken en een bilan op te maken yan wat in de voorbije maanden door de kring gepresteerd 'Nerd En dan zien wij, met "Teel voldoening, dat op ons actief mag vermeld: - bijna 200 ingeschreven leden, een verbazend aantal voor een kring die zioh uit zijn a.ard en doelstelling zelf -toch niet tot een ruim publiek wendt; "., vier algemene vergaderingen met een degelijke dagorde en een r1.ü:rr..e be1angstelling, - twee nummersyan onze periodiek, waarvan het eerste om zijn i4aarde,rolle inhoud en fri.sse presentatie zeer gunstig onthaald werd; ,.- e en tentoonstelling 7 die· een buitengewoon succes kende, aangezien zij l"l.üm 4 0500 bezoekers lokte, de scholen niet inbegrepen , en vele stadsgenoten er herhaaldelijk terugkeerden; , een archief met reeds talrijke waa rdevolle documenten, die anders mogelijk8 zouden verloren zijn gegaan; "'" een he emkundige bibliotheek, met onder meer 30 volledige jaa rgangen van t! Biekorf "; _. en vooral: een intense belangstelling, die bij onze s"ta&]::J .... en streekgenote::.'l gewekt werd voor de heemkunde in het algemeen en de werking van onze kring in het bijzonder., Indien wij op dit alles met een zekere fierheid terugblikken, dan past het "ts"",rens dat hier een woord van dank gericht wordt tot allen, die dit verblijdend resultaat hebben helpen G

realiseI'sn.~

de werkende leden, die geestdriftj.s de hand aan de ploeg geslagen hebben en vooral bij de organisatie van de tentoonstelling en bij het bijeenbrengen van het archief zich volledig ingezet hebben; de ste1)nenà.e en ere - leden, die door hun toetreding blijk gegeven hebben van hun sympathie voor de kring en die ald;::,a zijn werking materieel mogelijk maakten.

3

._ ---_... ...._ - -

AIS WIJ EVEN TERUGBLIKKEN

Fierheid ., voldoening en dank zJ.Jn de gevoelens, die ons bezielen bij dezo terugblikQ Wij hopen, dat zij ook in de toekomst even gewettigd mogen aanwezig zijn)' telkens wij op hct voorbije jaar terugzien en het actief van onze kring-Ylerking opmaken" Mogen รกlle leden met hetzelfde enthoesiasme blijven medearbei.den om de werking van de kring zo mogelijk nog Y J."C:.ch 1jdragender te maken.

Het jaar I96 I br8nge alle ledcn 1 naast geluk en welvaart in hun perso onlijk lev6Il? ook de voldoening lid te zijn van een bJ.oeiend en welvarend I! Ten Mandere 11.

Namens het Bestuur: R. VERHOIJLE.

4

Hij

droor~.t

c> ..

-. Hij ook &

~

Q

i De familie zit weder geschaard

rond de kerstblok, die

-

v:~Ja.lXlt

in de haard 1I

Hi j droomt en veJ:ge et, hoe alleen hij hier staat,

Hoe koud en bits de regen be s pri'bst zijn geJ.aat" Hij droomt u

en wij d over de Mandelgou'lt' uit Blij klingelt der klokken hoogfeestlijk: geluid. ,)

Een vuurpijl scbiet op en besprankelt het zwerr::: V(jör hem:: als een spook, grijnst het pu.in van een kerk., Hij ziet niet" .... doch luistert. Een engelenstemI .....

Ades"te t ~." ... :De vrede van Bethlehemti 0.

lv.laar plots boemt geschut~ als, een vloek~ wijd. en zijd! ]Je j0ngen ontl"aa}ï:t ui'i; zijn dromen., 0". en sohreit •• ,~ ., t Is Kerstmis Cl • ~ ~ ~ Aan <le Yzer, in regen en [~taat 'bibl)rend en vJeenenJ. een eerlzame waohto t:

'~ov~nst a and , g~(U,cr:-t

:U~

net frol'l'tb ,. . aadJe cember I916 ..

Deze ms 1'

nacht,~

verscheen zonder naam van schrijver, j[ Onze Isegbel1L."laar ti, nr ,. 12 van dej

periodiek~ gestioht en uitgegeven door E.Ho G" Blomleger~,aa, lm('ll'>ze:n-:~:;:, en oud·-leraa'I' a an het St. Jozefs ·~

15

-_._._,----_.

---_.__._ --"._------ ------_._------..,.

KERST NACHT KLOKKEN LUIDDEN

geerLJ.cht;, samen met db:r" J"oz ef St:::-obbe ~was een band en yoor de rui.m 500 Iz.ege:mna:r.'ell, die op dit moment aan en a ·:;.hteJ:' elC? Y3er voox' onze vTijheid streden ..

Vooral ',,~oor ëte 300 " Booze Jongen8 I:, zoals ze zich noemde:n;, (Hf) dag i . n, dal; l.üt 8.i.?,n het fron:~; en in het gevaar s'conden :! bC~j !.3ke nd(~ dit blaadje een onloochenbare morele

n~t euvT SI(l. .'1.:r()

steUYl.<iI

.

Het is niet moe ilijk ~i oh voor te stellen, w~~ ~het de opetelle:r;.:;·.,drcll::lcen.:... ·u:i..-Le;eve:n;;1-.v erzenders kostte aan tij cl, moeite en arbe id om gedurende dri e jaar y om de maand en ä,ikV/ijlG om ele v eert l"en d.agen~ een nummer naar al hun "" t · ''''1- .; 0',,1..",1ak:k "" 'r . " ~.,"" Q

,. • • • • • )

CC' ;,.1

....

IJ

e

+ur" '.~an al

'Q .' V

Zl;j verdienen '~~2.8, rc:m onze di epgemeende hulde en oprechte c,"al~~1C~

~.J

'i)*' e,e"rom moest de v,,",orst e lling van het Kerstgebelll'en altijd voo·.e geste l ri worden i21 de kerk uf ten hu:L~e? Was er geen mogelijk."lei:i C.iffi JE bui"ten I: een Ke rs·t stal op te tirruneren?

O:nzG s t ad kende dan. reeds z ijn Kers"bnisstemming; doch a1lef.~ ·bleef b :i.j kerstbomen en verlichting.. Kon men niet eens lEngs d.e openbare weg dit enig mooie gebeuren voo:rstellen y zodat iernand die de kerk niet betrad TOCH di.chter bij de KeT'ststal Z01.), geplaatst worden?

Dit aJ.les vIerd uitvoerig besproken en het \\las "tenslotte ~ _ .J',,,' Comi.:tei t der Banneuxkapel da t het op zich zou nemen dJ:t plan ·LÜ.t te werken. Z .EflPater Godfried met meester AJ.be.rt Deooop!Th9.,n en Albert Vandommele spanden zich dan ook "J'oor de '.vagen cn het "'Tal:;! d. e~Ie :Laatste die opdracht kreeg het VOlledig plan uit te werken terwij l E .. :Broeder P8lydor "'{o or de beelden zou zorgenJi Een t :ieni:ïal dagen voor Kerstmis begon men met de bouw. Het "bherna I,ras & 1! Ze ID,vamen een weinig verder gegaan tot aan een oaerensoheu.re i !t is daar dat Jezus geboren werd; er sloten noch vensters noch deuren !ie Er werd gebouwd en getinmerd en. na enige dagen verrees de ooerenscheure met een laag Gt:rooien dak " :Oe stal '-Jas er; nu moesten de beelden er nog kcment> Broeder Pclydor kapte uit eikenblokken het Kindj e en de LieiT8 Vrouvle Er werd begoYlJlen en herbegonnen ",Tunt het moest scho on zijn. En \lrerkelijka ••• het was schoonl .De klederen werden aangepast en op de vooravond van KerstQI

KERSTNACHTKLOKKEN LUIDDEN dag werden de beelden in de s tal geplaatst", De wakkere ploeg zorg,i evoor v olledige · afwerking omdat alles in orde zou zijn" 24 DECEMBffi 1954·.

Vanuit het tcren tj G der dankkapel stegen stemmige Kerst·lieder-cn op o. " . }~en schraal geelachtig licht was het · eniB8 dat men in de verte cnt\oJaarde. zodat iedereen die het KerstkinJ wilde z i en tot bij de ~tal moest komen. De kinderen die met gr ote belangstelling het werk hadden gevolgd trokken vader en IllOe der mee~ " Ge moet ne keer gaan zien.

H(3t K:i.l'ldj Eo' 1igt daar zo schone en 0 ol, .. Vr ou1:' heeft zUlk lang haar en or zitten witte konijntjes en een geite in de s t al i1 Meteen was de "!'-leg gevonden. Gans het plein was met de stal in be t re kking ~ Oude stadslantaa rns duiden de weg aan die kr onkelend over hot plein liepo Aan iedere lantaarnpaal een paar regels teks"ti, zoals ttMaria die zoude naar Bethlehem gaan!l I enz ...

Z 0 k~"t~.m men aan de laatste paal met de tekst ~ I! ZE KWAMEN 0

<1

0

EEN

~mINIG

<,

V:ElillER GEGAA N TO'r AAN EEN BOERENSCHEURE !

~T

IS

DAAR :D.A.T JEZUS GEBOREN WERD SI ~ Het \.vr=-gel t j e zwenkte langs een oude knotwilg en zo bereikt e men de boerenscheure. Dui ~enden mensen hebben die weg gevolgd en bleven verrukt staan 0m deze schone voorstelling in Vl aamse eenvoud t e bewondereno Onder een laag gehurkt strooien dak die de ,,,inte:rv·oorraad beschutte? zag men Maria en het K:i.ndje i n levensgrote beeldeno Een geknielde Lieve Vrouwe zag neer op het Kerstekind dat zijn armpjes uitstak naar ALLE mensen van go eden v/ile De enige verlichting was een !! sta1lanteerne !! en in dat schrale licht zag men de dieren en de gere e dschappen, kortom alles wat men in een 11 bo e:rensoheure ,! kan vindene IG.einen en groten konden er niet van sche iden; velen zijn er meermaals teruggekeerd ..

Met Kerstdagmorgen l a g alles onder een dikke laag sneeuw zoda t het uitzicht n og verbeterde en de bezoekers nog deed aangroe ien. Zo bleef de stal tot acht dagen na Drie Konin~ en de grote bijval was een spoorslag om verder te ijveren.

Het volgende jaar zou er terug een Kerststal opgetimmerd \vorden~

Tgh5 - .J • Men stelde het gebeuren ditmaal voor in een wagenkot doch ond ert u.ASQ.D hR.d E.,Bro eder Polydor voor een nieuwe Sint Jozef gezorgd cUe heel goed gebeeldbou"VJd was Daar alles an;.,., ders Opgevat was ~an,he~ jaar voordien lokte deze Kerststal nog meer vol.K:.. Op J..eder uur van de dag was er een grote belangstelling" Dit was het bewijs dat deze voorstelling 0

7

-----------------_ _--- - ..

KE:..RS~'NACHTKI,OKKEN LUIDDEN -------------------------_._------------------

van het Kerstgebeuren de volle. a a ndaoht trok van de bevolkingG 1956 0

Wger zou men e(:m ander '+:hema zo eken :De ontwerper Albert Vandommele ln.,ram uit met een we:d'-'ffiémûkeuJ.{en doch deze droeg de algemene goedke'LU'ing niet """eg·, NE'.. enkr::1e r edetwisten voerde hij -censlGtte t ooh he t plan u :i t;, TI'3 meubelen werden gezcchtg een tafel me t een gesc!J.uurd blad, een vude commode, '0ude sto e len ~ e en haa,rd~ ecn ë.:r.iep ikkel met de waskui p en een oude schommelwieg~ TIe YJ..OE~::r. moest met 1IJ :i.t zand worden bestrooid dat nadien i .n gol"Ten moeGt \VO rde l1 getrokken zoals men deed i .n oude huizen als cr (.?en feestdag kvlam" Tijdens de verdere opsmul{ van het geheel ontst und er weer discussie omtrent het hangen van een kruisbeeld aan de schout.; en het plaatsen van e en Li eVe; Vr ouweb eeld op ë.e oommode. Alles werd tenslotte bijgelegd en de nog gro tere toeloop bewees dat het weer iedera goedkeuriY.l.g vregdroego Doch in 1957 k:1,.,am het tot niets me el'o Eo Pater Godfried werd vernlaatst Er 10t1amen niemve meest ers en ook andere wetten LIJ.0 activi te i ten ' rondom d.E:' Dankkapel vielen stil.

Geen ziekendag meer, geen Mariaspel~ geen moederkensdag en ook .. o . geen Kerststal en dit juist :i.n het jaar dat Kardinaal Van Roey vroeg HET KER8TGEBEUREN 8P STRAAT TE VERTONEN. De beelden \.,rerden dan aangev-uld en er 1;Jerd e en m,;,nlJmentale stal gebouwd~ in Oos terse stijl. Deze stal bevindt zich nu binnen in de Paterskerko Wij kunnen het niet anders dan betreuren. Izegem was de eerste om het Kerstgebeuren op straat voor te stellen, maar 't is ook de eerste geweest om het tegen te werken.

Hoe jammer ••• o • • Cl) .

0

ft

ot

0

0

Arnold 1\ (1) In

11

tikel

TIe Weekb0de I' van 27.12.57 v e rsoheen oek een arove~ hetzelfde onderwerp~

kERstnachtklokkEn lUlàà€n

"z€ kwamEn e€n W€lnlq V€Rb€R q€qaan tot aan €€n BO€R€Sch€UR€ ... "

't k€ Rstq€B€UR€n t€ Iz€q€m In 1954

E-\Ten b"tü t en de Izegemse stad.skom op de baan van Izegem naar Roese l are ligt de sinds eeuwen bekende wijk Abele. Tot vó ûr eYL.1.r;:(~ l e jaren n og i,ras de steenweg weerszijden met schone pla-taanbomen beplant 1 doch tij dens de wi.nter van I945 wegens het groot 'ceko r t aan bl'andstof liet men oogluikend toe dat Jan en alle::nan d.e pr achtige bomen neerhaaldeo GesGhiedJ.:c .:m dj.gen zoals de Bethune, Slosse en . andere zijn de menil'J.g ·t oegeda ~in da t er op de wijk Abele, op een kru.ispunt van vragen i n het J.'! rankis ch tijdperk. een Abel e ,- b oom zou vere e l.' d z ij n gevlOro.en en waaY.'aa"'1 het on tstaan van de naam van de2,e woonbuurt z ou te danken zijn? ::Cu de :!}'la ndri.8. Illustrata van 1644, IIe deel. bI .. 414 op de k aar"t ",to,n d e kastelnij v a n Kortrijk, vlak naast de stippel·~ Ij, jn;, d ie de grens aftekent tus sen Oost~", Iepe'rambacht en de TI.o e de van. Eenen, staat de Abele vermeld en de " CAPPELLE TEN AB:F.:.8LE !r' a angeduid .. Van het bestaan van een windmolen was er "~oen n·~g geen Sp Oo~l"' te vinden. De Abelekapel \-]8.S na de oude f:i,nt~Hilonj:LI..sk e rk het ouds te bedehuis op het grondgebied van Iz egem \-laar mis word cpgedrageno In oude tijden tr okken de Izeg,::;:ama:cen Jp d er d e S:tnksendag in processie er heen om er de H Ol Mis te z ingen" Op 19 januari I735 \vaaide het torentje af YB,n de k ape l en wegcn3 ham"' bouvrvalligheid werd de lieve kapeJ,~ spijtig genoeg, gesloopt up 25 juli 1810 en door een ve r:3 1 kleine!' 1ta p ol v e :cvangen .. Op zijn be·u.rt verdween dit klein kape11et j e i n mei 1879 en een O"L. Vrouwb eeldje in een herbel"g g eycl herinnerde aa.n de plaats wa ar eeuwenlang de A beleka p,~ 1 had ge staan" He ·t 180::ldboek van I zegem in 1746 onder nummer 172 geeft volg ende aa.mvi jzingen~ de Abelekapel stond op een driehoekige parti j l an d~ toebehorend aan Jan Verhulst, pal end Opstwaarts de Abe l e beek, -West\'raarts de straat naar de Mol en aan de Noordzijde de Roeselarestraat.

Volgens het renteboek van Rumbeke fo139 van het jaar 1678 was er ook ! J . t en ab ee le een behuysde driehou ckte erfve ghenaemt de herberghe TEl(j" ABEELE I! I n I815 vlaS Jacobus Gi ts- Vanneste ervan de 1,-iaard 0 ('<

DE ABET.;E -- MOLEN 1:/

Ti ,jde:ns de Franse Overheers L'1.g op een perceel grond dat de Frins v an Izegem toebehoorde werd op cijns een staakmolen op h og e \val getimmerd. Tienta llen jaren was deze windmolen de e i gendom van 'Vleduvl8 Frans Vereecke, lalldbou",ster. Re e ds in 1815 werd hot molenanl""sbedrijf door haar zeventienjarige zoon J'an met de hulp V élil e en muldersknecht uitgebaat.

9

- - --

IZEGEMSE MOLENS

,._-----------

Later ging de koorr~olen ove~ in de handen van de familie TImeul.enaere -Lampae:rt . .

De houten windmolen op de Abele brandde af in 1884~ Op dezelfplaa ts deed d G ' toenmalige eigenaar Charle s ·~"IJcuis Demeulenaere, geboren te Izegem op 23 aUbrustus 1843 een praohtige stenen mol en -bouweno Het was de 1\. belenaa r Pet rus Denys, mee ster-metser, die de stenen toren metste en naar het schijnt 200 frank won a an dezen bom" De Abelemolen was een der schoonste molens v an gans de streek.

In baksteen opgetrokken wa.s de kegelvormige ku.ip ongeveer 25 meter hoog en omringd naar buiten v an een ijzeren gaanderij met balustrade. Alleen de molenkap kon draai.en en a ldus konden de molenwieken in de wind gestoken worden. De Abelemidlen had een gelijkvloers en twee verdiepingen~ Op het gelijkvloers II/erd olie ge slagen~ men heette die plaats het s'"bampkot. Het olies lagen ge schiedde met pletterstenen waart1.l..ssen het lijnen koolzaad \-lerd gepletterd. De plet'terstenenbestonden uit tVJe e loperB en een ligger. De lopers stonden vertikaal, zij "raren uit blauvl arduin ( Ecaussines ) gemaakt met een doorsnede van ongeveer t\iee meter en nagenoeg O~4Omo diko De ligger was een steen die rustte op een sterke v eJ." Voeting in metselwerk, het d~odbedde~ Ieder loper woog ongeveer 3000 kgr. Boven het gelijkvloers wa s de maalderij waar het graan werd gemalen.

De manSt.stenen kwamen uit Frankrijk uit de beroemde ste engroeven van Ic.. }!ierté sous Jouarre ( dép"Seine et Marne ).

MUZIEKDEUNTJES OP DE MOLEN. >11

--------------------------

DL verband met de Abelemolen hebben de bejaarde Abelenaren een herinnering bevlaard aan een ongewcon feestelijke gebeurtenis" Zestig jaar geleden stond er op Abele een" huis met stage " bewoond sinds meer dan honderd. jaar door de bakkersfamilie Beeuwsaert Hun zoon Alberio vlas een zeer kna.p student die als laurea at van de rhetorika het eremeta ::~, l behaalde op het einde van het schooljaar 1898 aan het klein Seminarie te Roes elare. De P".d.mus werd aan het st t~ti. on te Izegem afgehaald en stoetsgewijze naar huis gebracht~ Het congregatiemuziek ging vÇ)orcp, gev olgd door vrienden? onderwijzers en familieleden~ Achteraan Alberic, met het eremerk op de borst, omringd door E"Ho Pieter Baes en door de ouders Beeuwsaert.

De he le groep stapte lustig op maat van de muziek naar de Abele, waar twee zegepoorten met bloemen stonden opgetimmerd en de huizen met loof, groen en vlaggen waren behangen. Talrijke salIr(" t s weerklonken en de smid met een voorhamer op drie wielhoepels die a an een ketting in de smidse waren opgehangen, bootste het bimbam.bom van een driegeluid na 0 Aan het huis mocht de bekroonde een serenade in ontvangst nemen en daarop volgde het traktaat. Het ging er vrolijk a en toe op de Abele. o. Al de Abelenaars waren op de been in die aangename z0meravond en de muz~~kanten waren niet haastig om huiswaarts te keren.

Cl

îO

-----_._----~

._---,_.. _--_._----IZEGEMSE MOLENS

Weldra hadden zij iets in het oog .. Daar v66r hen ree:j': de machtige Abelemolen met zijn ruime brede gaanderij~ Sa, ze zouden van op die gaanderij een concert ten beste geven! En zo gezegd, zo gedaan .. Weldra zat de gaanderij vol muzikDi.Q:lten die van uit de hoogte een programma dansstukjes improviseerden en geheel de Abele\>J'ijk tot i.n de avond in feeststemming hielden.

DE GENADESLAG~ Charle.s Louis Demeluenaere was ongehuwd ge ble-ven en stierf op 20 februari I909~ De laatste jaren van zijn leven had hij het molenaars"bedrijf verpacht a an Victor Delaey-Courtens, afkomstig van Stader.L? Na de dood van. Charles Louis Demeulenaere ging de Abelemolen in eigendom over aan z:Ljn zuster Romanie, gehuwd me t de heer Politiecommissaris Va.:7"'.l este van Ingelmunsterp Ook de eerste weraldoorlog 19I4- I918 deed de Abelemolen als slachtoffer valleno Tijdens het groot offensief op dinsdag I5 octobe:l' 19I8 werd de stoere gaanderijmolen onmeedogend het mikpunt van de kanonnen v an de Belg:i.sohe artillerie. Een regen va.'1 obussen sloeg bressen in de torenromp en ontakelde de windmolen -Got een troosteloos 'VJ'rak. ~~ o sneuvelde de gevlerkte reus;, Toen het wapenstilstand en vrede werd, was de eigenaar Vanneste~ oud· en kinderloos, niet meer geneigd de windmolen te herbouwen. Hij verkocht erÎ en oorlogsschade aan Victor Delaey~ die de stenen resten van de molen V0lledig heeft weggeruimd en op dezelfde plaats in I920 een mecanisohe loonmaaIderij heeft ingericht, t. 'L z vlaar men maalt tegen een loon ( tans 25 fr. per 100 kilo )u Zijn beide zonen Robert en André begaan tans deze maalderij.

Het oud molenhuis, gedeeltelijk door de beschieting in I918 beschadigd, werd hersteld en is nu de eigendom van de heer Hector Vanneste en bewoond door André Noyez·-Dewulf ~ Bekende muldersknechten 0p de Abelemolen waren Francois Outhoofd einde I700 en op het einde in 1800 Alois Reynaert, die zestig jaar geleden naar Amerika ui~week en later terugkeerde om opnieuw het oude molenaarsberoep te Zwevezele aan te pakken, alsook een Abelenaar, Remi Sabbe 1 di e eveneens na ar Amerika trok om zijn kansen te wagen en na tien jaar afwezigheid naar Izegem weerkwam om met zijn gespaarde dollars zich hier als handelaar te vestigen.

Cl

11

-._-'-'->------------------_

IZEGEMSE MOLENS

..

til () Lt J~,J

Op de huidige Kotjeswi.jk draaiden eertijds tHee windmolens: Ghekie:..,,:,e ',1 s koornvrLndmolen die stond op het grondgebied van Izegem en 75 meter vandaar even over de grenslijn op het grond.gebied van Lendelede~ Tytgat i s oliewindmolen.

Ghekie.re' s windkooTIlillolen mocht bogen op eeneeuwenoud verleden, De oohieren van de Tiende Penning in I577 vermelden " een ooo'C:'r 1emeulen ghes syt de nieumoulen? zo men naer Lendelede ge.e '!:; ,. mitsgaders een huus met omtrent 500 lants neffens den "'toornoemden me1.:u..en li en die toebehoorde aan Franeoj's Van Heeren'boyoghem.

Meer dan twechond<.;.rd. juar heeft de molenaars familie Mestdagh deze molen uitgebaat.

Volgens de I' Ca:ri:;<,? Figeu~atyve " van de Heerlijkhede van Ayshove? haer bestreekende binnen de proohie van Yseghem (1) en die beru."3 t i ,n het Rijksa:r'chief te Brugge acq. 2906, was {~arlö Mestdagh in h e t begin van de jaren I600 reeds molenaar op Kotjesmolen'll In het 'Landt BüU",;k der Prochie ende Prinsdomme van Iseghem in het jaar I746 treft men onder nummer I066 aan !I d!hoJ.J's Karel Mestdagh eenen meulewo.l met eenen corenwindffieu.len genaemt COTT.InrSMEULEN 'ten voorgaenden landtbroucke 599~ paelende oost Comeel I c.. paire eene behuysde hofstede, s u y-!:; Guil.laU1!le Mestdagh filius Karel eene behuysde hofstede, west de kinderen v an Pieter de Kiever, noort~ straet naer de Cortryokschen herwegh "" Naar verluid"G hetzelfde landboek lag niet a l tE.: ver van Ko'tjensmolen langs de huidige Kortrijkstraat en pal end a sn de grens van Lendelede het oude galges 't uk I1 daer het gerechte val1 d fheeren van Bayshove plagt te staen It .. ( Landb. Nr" 1II8 ) Na de Franse Revolutie [I die alle heerlijkheden afschafte, s t ipt het Izegems bevolkingsregister van I8I5 Hubert Mestdagh a8n t als eigenaar en gebruiker van Kotjesmolen.Hij telde toen 60 j aar en was gehtfû'd met Jeanne Wallays, 56 jaar ..

Zij had den zeven kinderen~ Pieter, Theresia~ Louis, Amelie, Frans, Jean en Leoo 1 J8 0 Mest da.gh ? geboren te Izegem op I juli I805 s volgde zijn vacler op in het molenaarsbedrijf .. Hij huwde m.et Theresia Van den Bulcke f geboren '~e Len(lelede in mei I8I1

(1)

1l

D.:; edelman Nicolaus Boulengier \.[as destijds heer van Ayshove ~ Hij \<7as gehuwd met j onkvrouvl Catharina van Scmerghem en \Aloonde te Brugge:lo Zij schonken ten behoeve van het pas gestichte werk " de Waerachtighen Berg van Chari-tate 11 hun eigen huis, dat voor 11 Bergh lt diende v an I578 tot I629"

IZEGEMSE MOLENS DE MOLENAARSFAHIL1E GHEK1ERE. Leo Mestdagh moet in betrekking ge s taan h8bben met de familie Ghekiere, die woonde te Ingelmunstero Mogelijks waren zij ve rViant~ Öp I7 december 1870 hebben beide families van doening verw i s seldo Le o Me s tdagh ging te 1ngelmuns ter het huis van de Ghekiere's bewonen en de f amilie Ghekiere kwam zich v estigen cp de boe rderij met molen ..

Constant Ghekiere te I ngelmuns ter geboren op 9 juni 1841, bleef op het hof a l s l aats te v an he t gezjnGhekiere. Het werk op de boerderij en de molen 'VlaS voor Constant 1 een oude vrijgezel t niet me er do enlijko Hij zag uit naar hulp en zijn neef Richa rd Ghekiere 1 geboren te Geluvc..l t op ·4 a pril 1881, kwEilll a ls flirJ\:e jongeling bij ~ ijn nonke l :1.mionen, iJ., erkte op de boer derij en l eerde er he t molenaarsbedrijf.

In 1908 v erkocht nonkel Constant zijn eigendom, boerderij en müle~ ~ aan zijn ne ef Richard en ging bij zijn broer y die aan de overkant l:JOonde op de hoek van de Lendeledestraat en de W:!.n...1.ceJ.ho ekstraat, zijn laatste dagen s lijtene Constant Ghek i ere ging ten Here op 27 october 1908. Een weinig voordien, op 18 augustus I908 was Richard he t huwelijk ingetreden met Marie Deplancke van Ingelm:~.'nster.

ALLERLEl WEDERWAARDIGHEDEN la V "J _ _ _ . I _ j _

f f

,

'

__ _

__ _

_

.. ~. _ _ ..... _

_

, . _ _ .. _ _ _ _ ,,~

Kot j esmolen wa s een hout en vierkanten windmolen, geplaatst op vier t eerlingen en gel egen D.an de zuidkant van de Winkelho ekstra at t1.lS s en h et einde van de Lendeledestraat ten oosten en het e i n de van de Katte boomstraa t ten westen. De molenwa l verhmef zioh ongeveer zes meter hoog. Een molenvlal is steeds aant r ekke lijk geweest voor de ravottende jongens uit de buurt, vooral tijdens het verlof. Lopen en klauteren om het eerst boven de molenwal t e komen of het eerst naar beneden \vB.S een lus t .. Op z ekeren dag zaten de jongens moegelopen het dra aien van de molenvJieken na te kijken. Opeens riep een \lJnaghals: :: Wie zou e;r' durven tussen de draaiende wieken lopen? " All en zaten stil en volgden met de ogen de zoevende wieken, die vlug langs de molenwe.l s cheerden. Wie zou het eerst Hagen?

Daar schoot een jongen vooru,i t en het vtaagspel lukte. Anderen volgden. he t voorbeeld. Nu zou ook het zoontje van Henri Catteeuw h et aandurven u Doch zieoo o. hij misrekende een stap.o •• pl ots een schrille schreeu\'1 en de molenvriek sloeg de jongen nee ~ met dodelijke slago ~1k e le dagen later werd de kleine CatteemrJ' do 0::' zijn makkertjes ten grave gedragen.

In de na cht van v r ijdag op zaterdag, 2 op 3 mei 1884 werd de mol en door brand vernield. Een hevige wind blies uit het zuidwes ten. Aan bl ussen viel niet te denken. Brandende stukken hout v l ogen de lucht in. Enkele ervan kwamen terecht in de Rozestraat op het grondgebied van Ingelmunster.

13

IZEG , EM3E MOLENS Al de geburenvlaren bezo!.'gd ) ill hun eigen woning te beschermen. Zeventig zaY~en graan en meel gingen in de vlammen te loo!'o Niets was Yerzekerd~ ])e oorzaak van het onheil werd .{ oegeschreven aan het vuur da'ti in de as zou gekomen zijn!)

Dooh C~ns~ant Ghekiere liet de moed niet zakkenv Nog dezelfde ,z'Jmer kocht hj.j de molen yan Frederik Derynck, die stond in de Roeselarest:.'aa-C en na er..kele tij(;i draaide Kotjensmolen opnieu",r rJ p .z ijn eeuwenoude plaats.

Begin maart 19l3 verscheen in de H Gazette van lseghem I! het toenmalige weekbiad, dat de voorganger was van de huidige MandelbIJde, volgende aankondiging: " Op 24 maart 1914, zijnde 2e Paasch;\:: ,g om. 9 uur "IToormi.iidag r;penbare verkooping voor afbraa.1{ van den alomgekende:n Kotj esmolen te Iseghem. Vergadering cp de hofpInats ft t> Ri chard ~~ekiere heeft zijn molen afgebroken, doch liet de molenwal en de tee r lingen cnaangeroerd~ Het rollend materiaal en het beste koppel mo:Lenstenen werd gebrllikt voor het inricht en van een maa1.deriJ, aangedreven door een naphtemotor. De t ,{ee slechtste stenen van de oude molen liggen nu nog als dorpel~. één voor de koe- en één voor de paardenstal van de boerde r ij ..

Tijdens de oorlog 1914 ... 18 hebben Russen, die als krijgsgevangenen onder de bewaking stonden van de Duitsers, de stenen en de aarde van de molenwal moeten wegnemen er gebruiken om de . v.reg, gelegen tus sen Izegem en Lendelede op {~,3 voeren en te bedekken met steenbrokkeno Op 15 october 1917 stapte Richard Ghekiere naar z~Jn akker.

OndeI"\veg werd hij aangesproken door zi~n gebuur, Louis Hespeel. Opeens ()ntplofte een granaat in hun nabijheid. Een granaatsplinter -trof Louis die op slag .gedC0od werd, Richard is tien dagen later aan zijn verwondingen bezweken. m1nstant Ghekiere evenals bijna al de molenaars had in zijn dienst een mulder en een ketser. De ketser was een knecht, die bij de boeren het graan aan huis ging afhalen en het meel terugbracht. Daartoe gebruikte de ketser in vroeger tijden meestal een sterke ezel, die gemakkelijk twee zakken van h~n­ derd kilo op zijn rug kon dragen. Naderhand reed de kets er met kar en paard. Op Kotjesmolen is Jeroom Vuylsteke als mulder en August Deryckere als ketser bekend gebleven.De laatste 'alecht die bij Richard in dienst is geweest, was Jan Moerman.

De doening waaröp Kotjesmolen heeft gestaan~ is tans een kleine h~eve, ongeveer 5 hectaren groot. Het woonhuis en de stalIL~gen van de h~eve werden door Richard Ghekiere opgeknapt .:1och ondergingen geen aanzienlijke veranderingen. De huidige eigens.ar van het erf is dhr Oscar Ghekiere-Deplancke en tans woont er René Debrabandere samen met zijn vrouw Elza Deplancke en met zijn acht kinderen.

------_._-_._------------------==~~~~--=------:------

..

1ZEG EMSE MOLENS • _--_._ ----- ._---------------------------

En om te slui.ten stippen wij het feit aan dat in een tijd-

v&~ twee jaar drie windmolens door brand werden geteisterd in een kreits van een half uur afstand: In 1883 brawlde de Hoge Doorn uit langs de baan naar Kortrijk, grondgebied Ingel~laster; in mei 1884 Kotjesmolen en op Kerstavond 1885 we:.r~d T;ytgat! s molen totaal door brand vernield.

spanrl8

~

J

"

Tot in het ja.ar 1900 stond verder in de Kortrijkstraat, zuidwaarts op driehonderd meter van de Kestelootbeek, nagenoeg op een -ooogscheu.t 00 stwaarts van de bakkerij Oosterlinck: J oye' s molen«l Het wa s een hvuten staalanolen 0p viej!/ teerlingen op hoge wal.

In 1857 "'Tas vader Joye als mu.lder op de windmelen gekomen en zijn z oon Constant Joye, een forsige kerel van ' meer dan honderd kilo, had hem opgevolgd. Stanten was mulder en landbouwer :meteen en boercle op een doening van vijf hectaren, die eigend0!D. was 'Tan Libvrius (Borre) Vanackere-Verhulst. De molen brandde af, een maandagavond, op 12 IP..aart 190Q. Het was een eerste warme lentedag geweest en Stanten was omstreeks vier UlB:' in de namiddag naar Ingelmunster getrOkken en zat een partij te kaarten in het 11 Oud Gemmentehuis 11 bij Henri Verstraete, een nude vriend. In de avondstilte klonken plots de alar mkreten van de pompiel'sklaroenen over Izegem-stad.

Het nieuws liep van mond tot mond: " Djoyens ne meulne staat in brande "0 Al het volk van" bachten de kerke" kwam toegelopen cm h,e t schouwspel te zien. Jammer dat er schade mede gepaard gj.ng ~ r.Jaar een schone!' ,ruurwerk in de avond kan men zich niet indenken~ Aldoor de kijkgaten sloegen de vlammen naar bui ten~ Het schalied.ak storttlB krakend ineen. Planken van de molenkuip kwamen los en het gloeiende graan reuzelde 8..1s een sterrenregen naar beneden. Geheel de mplen was weldra nog één brandende toorts in de staaldonkere lucht en aan blussen viel niet te denken o TIe sohade werd beraamd cp 7000 frank, doch was door verzekering ged ekt. TIe molen werd nooit meer herbouwd en de Vanacke:re f ;:! hebb en de molenwal afgevoerd en de aarde gebruikt om hun steenovenputten te 'Vullen. Op de geniveleerde ' grond, waar eens d.8 molen rees, bouwde Cc J oye een groot woonhuis met a ohteraan een bakkerij, en vijf jaar daarna op 24 juni 1905 verhuisde bakker ~oye naar Rumbeke alwaar hij het molenaars- 1~ bedrijf he~am o~ de Kazandmolen. Zijn zoon Michel Joye heeft J de KazandIi}olen U1. tgebaat tot op 16 november 1954, tot deze door . br~~d werd vernield.

- - --..

~._---------

'--_._._-- - ,_

..

IZEGEMSE MOLENS _-------------------------------

In die tijd, na het re ('~'i~ttrekken van de Kortrijkstraat bou\<1de Dr Vanw'tberghe, die t ezelvertijd een brouwerij uitbaatte ~p de Grote Markt ( nu oinema Patria ) op een spievormig stukJe land aan de noordzijde van de molen, de herberg" Bloemf ontein ". Men m.oet weten~ het was immers t ijdens de oorlog ve~ de Boers in Transvaal~ En weldra in korte tijd ontstond a ldaar een heel nieuwe woonbuurt: de Hondekensmolenwijk.

EEN VER. VERLEDEN. Het besta.an van J Cye 1 s Molen kan men eeuwen terug nagaan in on ze looale geschiedenis.

In het Leenboek van de KasseIrij van Kortrijk ten jare 1502, l eest men i:p.het denombrement van de goederen van Jan van Staveler ridder, Heer van Izegem en Emelgem, dat hij een achterl een ha d, gehouden door Jan van Schoonvelde, zoon van Robrecht, f i lius Robrechts, liggende in Izegem, genoemd" HET GOED TER BLST ' 1 groot in lands, bos en meers, acht bunder min of meer.

Op dit l een stond een" Wlflltmeulne, also dat blycken mach by der pla '~tse endewalle daer se van oude tyden up ghestaen hee f t " "

----------------

1

:J2l2_:gQ:Q!L!QQ~~ â&#x20AC;˘

De zate van het leen 11 Ter EIst 11 was de bewalde hoeve 11 De Roo poorte ", thans bewoond door de familie Van As sche. Reeds in 10/39 was Gheeraert van Schoonvelde bezitter van deze heerl ijkheid . In 1490 was het Robrecht van Schoonvelde, in 1533 J an 'van Schoonveldee Naar verluidt het lastenoohier van de Tiende Penning in 1571 pachtte Pieter de hondt aan Jonkvrouwe Marie van Schoonvelde de koornmolen 11 Schoonveltmeulen 11 genoemd, met alle toebehoorten. Pieter de hondt was de zoon van Loonis de hondt. En aldus in verband met de naam van de toenmalige molenaarsgeneratie is in d~ volksmond de nieuwe benaming van de koornmolen ontstaan: " HONDEKENSMOLEN lt.

Op het einde van de jaren 1500 en meer bepaald in 1590 komt het goed" Ter EIst' " in het bezit van de kinderen van wijlen Ant heunis Re~~aert en in 1623 is Charles Terrier eigenaar van H Ter EIst Ii, de Roopoorte en Hondekensmolen.

In I 74 ~ noteert het Landtbouck van Iseghem " Elarius Terrier, de meulen en de meulendam, ghenaemt Hondekensmeulen IJ. De molen moet herbouwd geweest zijn in I757 of 1758. Immers op de molenstake stond er volgend interessant jaarschrift gekorven, dat getuigt van de diepe geloofszin van ons voorgeslacht: "AL Door goDs gratIe Is J)esen staeCke nU opgerICht "

IZEGEMSE MOLENS en op een binuenbalk las men~1! MoF. 1757" wat beduidt: Me Fecit ~ Ik werd gemaakt in 1757.

Nadat de molen et.uvJ'enlang door de familie TERRIERE was ui tgebaat, werd hij in 1830 eigendom van advokaat Gaspar Maes en kwamen na de familie Terriere opvolgendlijk als molenaarsfamilieĂŤn op Hondekensmoleng de familie DE JONGHE, DEBORCHGRAVE, CLEMENT en JOYE .. Thans in herirm..ering aan de verdwenen molen, staat er nog een herberg met als uithangbord" In den Molen lil waarop een klein staakmolentje is geschilderd~

Jv10Lft~

Deze ronde stenen wl~,:ndmolen op lage wal was niet 2:eer oud.

Zijn bestaan dagtekende slechts van het begin van de negentiende eeuwo In baksteen opgetrokken en langs buiten witgekalkt, stond hij op het binnenhof van het huis dat de noorderhoek vormt van de Kortrijkstraat en het Droge Janstraatje.

Het metselwerk bestond uit een kloeke ronde kuip, ongeveer 25 meter hoog, waaromheen een gaanderij of houten vloer op een zekere hoogte was aangebracht~ Kap en molenwieken staken lustig boven de daleen van de s~hamele werkmanswoningen van de omtrek en deze" mooie molen" maakte onafscheidbaar deel uit van de Kortrijkstraat en de wijk 11 Bachten de Kerke ". Het was 8mzeggen~~) " hun molen "6 Al de kinderen uit de buurt kenden hem en zij hebben er staan naar kijken, soms uren lang en zij volgden a l1, zijn bev,regingeno Zij luisterden naar het zoeven van de opgero1de zeilen bij felle wind en zij wisten hoe lui en traag hij draaide met uitgespannen donkere zeilen bij zachte bries in late zomeravonden" Molens deden peinzen en de Schepper bewonderen? die de vlind doet varen door de lucht en hoe het menselijk vernuft de vlind weet op te vangen en zijn kracht te benuttigen.

HERINNERINGEN. Ee~.

molen, na honderd jaar in regen en wind aan het werk te zijn geweest, heeft ook weleens een herstel nodig. Maar zulke kaNeien kosten duur en begrijpelijk schuift de molenaar ze op de lange baan. En zo gebeurde het rond het jaar 1900 dat ~p een koelen zondagmorgen, toen de wind nogal katoen gaf en er dapper gemalen werd~ een pestel loskwam en de dwarslatten of de hekkens naar beneden donderden tegen het huis, destijds bewoond door Edmond Lev~queG Het maakte een 00rverdovend lavmai, het deed de buren op de been springen, doch het neergevallen materiaal had gelukkig geen levens geraakt ..

1?

/

------------------------------------------------------IZIDEMSE MOLENS

.------~----.--.,-,-~.----------~----------------------------------------------------

Het is ook in het jaar 1900 ter gelegenheid van de luisterrijke inhuldiging van dhr Valeer Vanden Bogaerde, op 8 augustus, als burgemeester van Izegem, dat Cyriel De Jonghe zijn mol~n op zijn piekebest· zette. Hij had een draad gespannen van het ene hekken naar het andero Aan de draad waren vlaggetjes en lampions gehecht en de molenwieken stonden vastgezet in de vorm van een Sint-Andrieskruis en wenkten hoog de nieuwo hargemeester hèt blijde welkom toe.

SEPPEN ZEENTJES '" Zoals bijna alle molens 1tlerd ook deze molen genoemd naar de naam van de T,lOlenaar die er zijn bedrijf uitoefende • In 1815 was David I)el eu! toen 26 jaar oud en gehuwd met Catharine Vanneste 9 ei.g enaar van de molen. In 1830 vindt men er Charles Goemaere als de gebruiker o Destijds haà.den de kinders Bulckaert de molen in eigendom.Het was een goeie tijd voor de oliefabricatie en op het gelijkvloers draa:Lde ook een oliemaalderij of stampkot ., Later baatte A::.~m.84nd Verbeke deze molen uit 1 op zijn beurt gevolgd deor ,J oz.ef De Jonghe , geboren te Izegem, de 23 mei 1833 en er overleden op 24 augustus I90L~ Hij was de zoon van Eugène De Jonghe en Isabel.la Hestdagh en behoorde aldus van moeders zijde to t d€ molenaarGfa~:;.ilie van Kotj ensE..olenQ Daar zijn "lader Eugène heette~ werd deze voornaam in de dagelijkse omgang a fgeroncl tot " ZEEN' " en daar de molenaar zelf Joz ef vf Seppen noemdei zoon van ZEEN~ zo ontstond de benaming van de molen 11 SEFFEN zEENTJES t MEUIJ-TE ".

DE NAAH " 110SSCHER2 t , 0

18. f

I

De naam '! 1'1os 8cher " was ook nog een bijnaam, die steeds verbonden was aan de fami.lie De Jonghee Men sprak nooit over Jozef De J'onghe, maar wel over Seppen Hosschers 0 Zijn voorzaten moeten gedurende opeenvolgende gesJ..achten behoord hebben, als toonaangevend (1) tot de heerlijkheid van Mosscherambacht, een rechtsgebied, dat zijn ene laven had in de parochiën van Izegem, Ardooie ~. Koolskamp en Oostnieuwkerke • Mosscherambacht strekte zich te westen in Izegem uit over boerderijen en landen, die lagen tussen " ,het Schardauwstraetjen en de strate~ leedende van het cappelleken ten Abeele naer de Mol" zie: Rentebouck! anno 1773, rijksarchief Brugge, nr.4428.

Op bladzijde 8 onder nr. 12 staat er een Pieter De Jonghe opgeschreyen, die er een behuisde hofstede bezat, groot 6 bunders, 115 roeden • ...

(1) De l aat ste griffier van Mo sschersambacht: Ferdinand Carel de Clerq was gehuwd met Jacoba de Jonghe. Hun zoon Joachim de ClenJ. vlas onderpastoor te Ka~~htem.

_--------_.

._-----_.'""-----

IZEGEMSE MOLENS

----------~----------------~------_ . -----------------.--------------~

De naam " lViosseher' " ontmoet men het Gerst in het jaar 1274, ve rmeld. in volgenè.e tekst g \ 1 IN PAROCHIA ISENGHEM, SUB DOMINIO SIGERI DE MOUSCR.t\ " •• 1! wat betekent dat er op het parochi;:4 aal gebied. van Izegem in 1274 reeds een burgerlijk rechtsgebied bestond t waarvan Sigier de Mosscher de heer was. De naam van die hee~ z~l aanleiding hebben gegeven, om die heerlijkheid of dit ambacht " Mos scher.'3ambacht 1'1 te heten.

DE MOLENAARc . _- ,. . -LAJ\TSTE t.o .,_ .'---.. _-.,... ,_._-_ .. .......

O'!Ie ......)

Jozef De Jonghe trouwde op gevorderde ouderdom met Octavie Lonokes Hun zoon Cyriel De Jonghe werd te Izegem geboren, yp 13 juni 1883 en huwde met Elisabeth Boone, geboren te Izegem, op 20 a pril I883ó Cyriel was de laatste eigenaar en gebruiker v an de mol8n ~ Beide echtelingen trof men aan in lijk te bed op de morgen van 9 december 1935. iS Avonds waren zij nog frj . s en gezond te rU.s t e gegaan ., Zi2 verstikten in de nacht door ga.s " outsnapt aan de vulhaard van hun slaapkamer.

De molenaarslrnecht bij Cyriel De Jonghe in dienst, was Jozef Dewpn .d.e Hij ,. .,ras zee.r hardhorig en men noemde hem" Den Doven ".

Als -bu.rgeme es te:r. stichtte dhr Valeer Vanden Bogaerde de electricit eits cent rale en de Iz egemnaren begonnen geleidelijk de elcc"tri.ci t e it niet enkel als verlichting maar ook als drijfkra cht i e benuttigen. Ook Cyriel De Jonghe wachtte niet lang om een motor te plaatsen en electrisch te malen in dagen van windloo s hei<l .. Aldus werd de eerste stap gezet om weldra de windmolen te laten varen. De oorlog 1914 zou daartoe de doorslag geveno De D1Àitse soldaten gebruikten De Jonghets molen als uj.tkijkpost ~ Wat onheil kon er verder al niet gebeuren met een molen op uw erf? zo vroeg de molenaar zich af~ En om alle erge gevolgen af te keren, zo begon Cyriel De Jonghe op een ogenblik dat gunstig was, in de maanden october-november 1916, zijn stenen molen af te breken tot op hoogte van de gaanderij. Het deel van de stenen romp dat recht bleef staan, diende verder voorlopig tot bergplaats en werd na de oorlog i.n 1918 zo spoedig mogelijk volledig afgebroken~ Thans is het oude molenhuis in de Kortrijkstraat Nr 58 bewoond door dhr Frans Roose-Persyn, die er een zelfwasserij heeft ingerich:t 0 G

19

----~--~----

IZEGEMSE MOLENS

--*-,-------- ,

"I'\r·..., nK ,tri ~·.111. '-" It.....I 1'\'

/(-

I

.)

i C' l

D,s radicale hervormingen die plaats grepen tijdens de Fran-

se Overheersing 'Tan ons land ·tussen de jaren 1789 en 1815 r aakten ook de windmolens. Reeds op 15 maa.rt 1790 werd een dekreet in Frankrijk uitgevaqrdigd, waardoor ieder persoon het :ceclJ t werd toegekend om windmolens op te richten op eigen e:r'f t mits een vooraf betaalde patentbelasting • Zo werden alle banale voorrechten in verband met de windmolens als verv a llen verklaard. }'-~n tOGn op Ioctobel' 1795 ons land bij ]'rankrijk werd ingelijfd ~ maakten vele eigenaars gebruik van deze vrijheid en rezen t~ allenkante in het landschap nieuwe vdndmolent3 op. A.ldus ontstond het bloei tij dperk van de windmolensG .Naar de traditie verluidt werd in het jaar 1800 een houten v:indkoornmolen op hoge \-lal opgericht op een toenmaals nog onbébouvld terrein aan de zuidkant van de Roeselarestraat tussen de hui dige . Ommega..l1g straa t en de 00 L Vrouwstraat ,J olR.:r:me s DerynQk~ gehUWd me't Theresia Lafaut, was de eigenaar en "tevens de u i tbater van deze windmolen. Hij had twee kindereIH Be a trlx ~ geboren in 1797 en Petrus-David, geboren in het jaar 1'799., Zeventig jaar oud geworden trok Johannes Derynck zich a ls rentenier terug üi t het molenaarsbed.rijf dat overgi.ng op zijn zoon Petrus David Derynck-Maeseele Deze werd op zijn beïll~t opgevolgd door zijn zoon Frederik Derynck-De Jonghe lol Hlj lie t in 1884· zijn molen afbreken en verkocht hem aan Constan t Ghekiere om op Kotjeswijk de plaats in te nemen van d.e afgebr a..."Ylde Kot,j ensmolen" :E'rederik Derynck bouwde zich een schoon herenhuis in de Roeselarestraat op de grond waar eertijds de molen draaide. Het bestaat "l-:hans nog onder nummer 65 en behoort heden toe aan de familie Coucke~ Op het uitgestrekte terrein werd de molen.,,<lal afgeYoerd~ een grote tuin aangelegd en langsheen de Ommegangstr aat een lenge rij kleine werkmanswoningen gebOUWd. De echtelingen Frederik ])erynck'-:De Jonghe bleven zonder nakomelingen en na de dood Vffil Frederik gingen erf en huizen uver in eigendom aan zijn meid Pelagie Berquin, die Izegem verliet om naA.r Stavele te gaan \",onen en gans de nalatenschap Derynck v erkavelde en verkocht.

0

0

ti

NOG I IWEE KIJE1NE vlIl'illMOLENS!I

LO

Volledigheidshalve vermelden wij nog dat er een kleine stenen Wi!ldmolen gedurende een aantal jaren heeft gewerkt in de tuinen van het kloost er van de Zusters van 11 Ave Maria 11 voor het malen van graan ten behoeve van het klooster.

IZEGEMSE

MOLENS

,, I

,

. 1

r'l

:~

-i I

lIJ

~

Ol Ol

:1: . lIJ

..::r

-"l t

~ t

*1-2-3 - BOSMOLENS

*

8 - ABELEMOLEN

*4 - KOTJESMOLEN

* 9 - DE JONGHE'S MOLEN

*5 - DE RYNCKS MOLEN

* 10 - JOYE'S MOLEN

*6 - DE STEEN DAM MOLEN

* 11 - MOLEN VAN

*7 - BRABANTS MOLEN

11

AVE MARIA 11

IZEGEMSE MOLENS Hij werd gebouwd in I86I en op 3 april werd voor het eerst gemalen~ Het slaagde niet omdat de molen te laag stond opgericht en te weinig wind kon opvangen~ Daarom deed E.H. Joseph de Félichy op het einde van de zomer de torenkuip 30 voet verhogen. Eindelijk op 25 augustus I862 werd voor de eerste maal gebakkeno De eerste oven tarwebrood was voor de armen en de .tweede oven voor de communauteit.

En verder in de jaren I880 had men de molen van Velghe, die een v'lasmolen was In plaats van met de voeten het zü-ingelmolentje te doen draaien$ ""as het de windmolen die het voortstu,...rde., Dit systeem van zwingelen, uitgevonden door Ivo Deprez tè Heule j kende geen bijval en de · vlasmolen duurde niet l ang.

0

Pieter Declercq.

--.

(q I

,~o

f:l. "

G8{ -

-----~

---

SITUATIEPLAN van DE RYNQK'S MOLEN ov e rgenomen uit de kadastrale atlas van P.O .POPP uit de jaren 1850.

q1

L

W~D(ND~ÄGSE STR~ÄTNAM[N KRUISSTRAATa 1. OORSPRONG: In 1746 vinden we op de hoek van Kruisstraat en Hondstraat een groot kruis tussen twee boompjes.

In de Akten van de Schepenen. van Izegem vJordt melding gemaakt van w'onderbare genezingen die zich aldaar voordeden in 1746 en 1747 Op dezelfde plaa"ta werd door Maximiliaan Vilain XIIII p prins van Izegem, een kapel gebouwd, die op 3 mei 1750 i,ierd inge1,. ;ijdo Deze KRUISKAPEL werd echter in .1900 gesloopt en dool' een nieuwe vervangen die dan op de hoek van de Honclstraa-t en S'ta:ti.estraat werd opgetrokken. ~2 BETEKENIS: Straat die leidde naar het KRUIS, later naar de IffiUISkapel" .

3 ó BENAMINGEN: 1640 DE GROENE STRAETE 1653 De STRAETE NAER DE WILDEMAN 1746 1850 nu KRUISSTRAAT. LEEN"S·:r::8.AAT fI 1. De huidige hoek 9 geyorm.d d.oor Leenstraat en Nenens"teemveg) ,,-.ras vroeger het LEEN " Ter Beurs ". ( 0 BOSMOLENS )a Vroeger begon de Leenstraat aan de Kokelares t:l"'aat en liep door tot op het grondgebied van Sint Eloois r.finkel e Zo was een merkelijk àeel van de huidige Menensteenweg, vroeger Leen2t:-aato 2" De stra.at die liep naar t· t LEEN " Ter Beurs " kreeg volwaardig de naam. van LEENSTRA.A.T" 3f> I571 LEENS'rRAETJEN I640 1746 1841 LEENSTRAET nu. IJEENSTRAAT ..

LENDEI,EJ)ESTRAAT 3 1(, en 20 De straat die leidt van Izegem naar LENDELEDE t 0ver de wijk ~t Kotje.

3 ö I5 I640 1746 I84I en nu LENDELEDESTRAAT • LINDE ( wijk DE •• ). 1. In een dis rekening van 1564-65 (FC 9v) is er sprake van de " STRAETE NAER DE LINDE ". Rond 1900 stond er op de W-hoek van de Lindestraat en de Roeselarestraat een herberg BOERS LINDE. .

Of de straat nu genoemd wordt naar de herberg zelf of naar een LINDE die in deze nabijheid heeft gestaan moet nog uit§emaa.kt wordcn. .

- e De wijk in de nabijheid van de LINDESTRAAT (0).

3. 1960 ontstaan als wijk: DE LINDE. LINDESTRAA1'. 1 (0) de LINDE" 2 De straat die :I.eidde naar BOERSLINDE ..

1850 3~ 1564 de STRAETE NAER DE LINDE. 1640 1746 NU LlNI>ESTRAAT ~ I,ÛJ?JKE'NS UITWEG·. Ie Deze weg 1.iep reeds in 1841 van de hoeve van LOUiS LONCKE ( neerhof van 't kas~eel Bosmolens ) naar de I,eens-traatc 2., Een uitweg voor gerij en mensen, bewoners van de hofsted e LONCKE" 3., I841 LONCKENSUYTWEG nu LONCKEtNS UITWEG. IJ

(l

(1

Q)

_---_

_..

- '

HEDENDAAGSE STRAATNAMEN ,

..~--_. ~----~.

HANDElSTRAAT ') 1 (; Deze naam is een moderne vorm -voor MANDER of MA}j'DERE zoals 'lie de naam in vele oude oorkonden aantreffen" 2. De ntraat die loopt van de Roeselarestraat naar de MANDELo 3 e 1841 MANJ)ELSTRAET Nu. MANDELSTRAAT & MANEGEMSTRAAT .. 1., Op een disrekening van I564 ~~·65 CF ° 6r) vinden we een stuk land onder" de wal tI, genaamd DE .MANEGHEM It 2. Hoewel de ligging van het stt1.k niet kon achterhaald w,nrden mogen we tooh aannemen dat de Manegemstraat de straat was die leidde naar de MANEG.REM. 3. 1653 de stl:aat is bekend 1746 ~ T NANNEGREMSTRAETKEN 184 I MANEGHEMSTRAEIr nu MANffi EMS~'RA. .Nr • . . MARKTSTRAAT • 1. · en 2 ~ De straat die leidde naar de Grote . M.ÄRKT" Daar deze straat de verbinding was "tussen ft oud l::asteel C Sanderus: 1640 ) en de kerk~ mag aan.genomen worden dat deze straat wel een v an de oudste moet zijn in Izegemc . .' .

3 .. 1571 (FOlr) MAERTS'I'RAETE 1640 HERCKTSTRATE 1746 - 258 - HARTSTRAETE I84 I RUE DU HARCRE nu MARKTSTRAAT. MASTENEIKES'I'RAAT ~ l. ? - Waa rschijnlijk zo genoemd naar een grot e rechte (mast) eik, die s t ond op de plaats waar nu de herberg staat. In de register:: ) van 1577 vinden we op F054v: " pr de cogghe en loy de bonnère erf. van XXIIo landts byden HASTEN EECKE 11. Vo.lgens Slosse stond de Masteneecke op de ti cnock, oost van het Masteneeckestraetje, zuid. van de straete die naer de molen loopt H. In 1891 werd ä.aaromtrent op dezelfde plaats door schepen Rosseel een herberg gebouwä. die hij I! DE MA.sTENEIK fl genoemd heeft.

2 () De,- straat die liep na<lr de Masteneik, 3. 1653 MASTENEECKESTRAETJE 1746 STRAETE VAN DE MASTEN EECKE 1841 MASTENE1KENSTRAET 1850 MASTENEEKENSTRAET Nu MASTENEIKESTruL\ T. MEIBOOMSTRAAT~ l~ Vroeger stond er op de noordhoek van deze straat, in de Menenstraat een herberg, genaamd 11 DE MEIBOOM ".

Deze herberg was laatst bewoond door de familie Hugelier en 'v erd'rleen voor goed rond de jaren 1935.

2. De straa t die de Vandenbogaerdelaém met de MEIBOOM verbond kreeg vol\-.ra ardig d:l.e naamt!

3. Oorspro:nkelijk: PIETER BAESSTRAAT Nu MEIBOOMSTRAAT • MELKMARKT 0 1 0 en 2 & ?

3. 157I HONDTMART 1640 MELCK-MERCRT 1746 MEICKMARCKT en MEJ.DK-MAERT 184 I MARClffi AUX COCHONS 1850 ZW1JNS MARKT na W~ 0 el I 0 VRIJHEIDS PLAATS nu MELKMARKT •

11..J

._------------ ,- -------------..._------------HEDENTIAAGSE STRAATNA.MEN ._-------,-----

HELKHARKTS'l'RAAT., l.en 2.., Straatje dat leidt van de Koornmarkt naar de MELKMAR.KT. Was vroeger. een stuk van de Hondstraat, die doorliep van de Koo:rnmarkt naar. 9 t Kruis.

3 <.'l 1746 HQNTSTAAETEI84I ROE AUX COCHONS I850 Zwijnsmai'ktstrua't ha W.O.I. VRIJHEIDSTRAAT nu MEJ4KMARKTSTRAAT NENENSTEENWEG~ 1", en 2. Straat die van Izegem de goede richting ~angaÎ om na ar Menen te reizen 0ver W±nkel-St-Elooi.

Van oudsher droeg deze ~traat 'deze naam, doch enkel tot aan de Bosmolens \'Ia:J.r ze veranderde in LEENSTRAAT 0 3 ~ 1&1- 1. ME.ENENSTRAET !'til MENENSTEENWEG ot ' NENENSTRAAT. 1. en 2" (0 l'1ENENSTEENWEG ) Deze . s1:iraat begin;t aan de KNOK . en eindigt aan 't BLAtThl KAPELL~.TJE, waar ae naam verandert in MENENSTEENWEG • 3c 184! MEE!tENsTRA1~r Nu MENENSTRAAT o NENTENHOEK ( wi:ik DE .~ ) 10 en 2. ?'ï' 3" 1863 (staf'kaart) MEUL1'NHOEK Nu MENTENHOEK. MENTENHOEKSTRAAT. 10 en 2 11 ?': 3 ~ 184 I MENTENHOEKSTRAET 1850 MEULENHOEKS TRA AT , en zelfs zien we ze doorlopen met die naam in de HeibrUgstraat.

Kan dus ontstaan zijn uit een schrijffout.

Nu MENTENHOEKSTRAAT. MISPELSTRAAT. 1. De MISPEL is een bruinkleurige steenvrucht die sleohts overrijp eetbaar is, en thans zeer zelden wordt aangetroffen. .

2~ Deze naam moet wee~ te zoeken zijn in het landleven en in de f xuitteelt in het bijzonder. }~ 1653 MISPELSTRAET 1746 MISPELSTRAETKEN (art.500) 1841 MISPELSTRAETJE 1850 MISPELSTAE(T )JE. 1'10,1 ( wijk DE ,- ) ~l .. Reeds in 1653 vinden we op deze plaats een taveerne met deze naam.

211; Ook deze naam moet weer uit het landleven en de volksmond gegroeid zijn.

Of hij ook verband h0udt met de lichte verhevenheid van de bodem die naar de KLARE GRACHT uitloopt en daar haar toppunt bereikt is wel aanvaardbaar maa r toch nog niet met zekerheid vastgesteld.

3f> Nu DE MOL" ~10LEmIOEKSTRA 1~T IQ Deze straat :noopt naar de hoek waar in vroegere jaren HondekensMOLEN stondo In de volksmond beter gekend Bnder de naam van de laatste molenaar: Joyens molen.

2. De straat die naar die HOEK met de MOLEN liep, kreeg dan ook volwaardig de naam: MOLENHOEKSTRAAT. 3 184 I ZUIDWAERSHONDEKENS MOLENSTRAET nu MOLENHOEKSTRAAT • 0

Q

0

&

HEDENDA.AGSE STRAATNAMEN MOLENWEG. 10 Op de oosthoek van de MOLEKOUTER en de Nederweg, stond in 1571 de banmolen van de heer van Izegem.

Het molenhuis zelf stond aan de overkant in de Nederweg 'Irlaar nu nog enkele kleine huizekens staan.

De laatste uitbater was een zekere DEBRABANDERE, naar wiens naam de molen in de volksmond geheten werd: BRABANT IS S MEULEN 2.. De aarden v'J EG die vroeger liep van aan de herberg BELLE VUE in de Roeselarestraat, naar de genoemde molen v/erd dan ook MOLENV1EG gedoopt.

3. 1746 (voet\-:eg zonder eigen naam) 1841 MOLEWEG Nu MOLENWEG Volksmond: MEULENKOUTER. MOLSTRAAT. 1; en 20 Ovk deze straatnàam houdt volledig verband , met de w:ijhLlaam DE MOL. 30 1841 MOLSTRAET 1850 MOLSSTRAET Nu MOLSTRAAT. NEDERWEG .. 1. Reeds in Ip'!I vinden \.J'e " een huus •••• up de cout'e re te neen",reghe 11 ~ 2~ Deze weg die parallel liep met de Roeselarestraat lag in nie tijd wellicht merkelijk lager dan de laatst genoemde, en vandaar die naam.

3a 1571 NEERWEGHB 1653 NEERWEG 1746 NEREN WEGH 1841 en later ,NEDER\lIE(}.

NEGENROF~K ,e wijk DE .... ). 1. In 1746 is de plaats aangeduid en in 1841 is de plaats met deze naam bekend. Ze ligt in de Blekerij straat , recht over de Kokelarestraat.

20 Daar het stille landde vorm had van een onregelmatige negenhoek werd deze partij zo geheten.

3. 1960 ; NEGENHOEK e NEG ENHOEKSTRAAT. 1 ~ en 2. Houd t volledig verband met de wi jknaam " 3. Sedert 1958 : NEGENHOEKSTRAAT. NIEUWE W"ERELD ( wijk DE - ). 1. In de jaren I93U e.v. \Jntstond,·-tussen de Vandenb0gaerde1aan en de Kortrijkstraat een gans nieuwe wijk die de volgende straten omvatte: Schoolstraat, Groeningestraat, Eigenhaardstraat, Vlas§aardstraat en ZWingelaarGtraat • ..... 0 Daar \-.jaar vrop-ger? van uit de Menenstraat, zware labeurlanden te zien "laren ~ ontstond er in de dertiger jaren in enkele jaren tijd een ganse !I nieuwe wereld ".

Up de~e nieuwe wijk werd de eerste herberg dan ook I! DE NIEUWE vfERELD 1/ geheten.

Of nu de herberg na~r de wijk, of de wijk naar de herberg werd genoemd. is nog niet met juistheid vastge .... stelde 3Q Steeds NIEUWE 1tJERELD. 6 ·

25

_- -_.- ,- - - - - -

..

HEDENTIAAGSE STRAATNAMEN

NI EtnAlSTRAAT. 1 0 Straat uit het centrum., die dagtekent uit een latere t i,jd à.an vele andere straten.

2;, Bij hGt doortrekken van deze straat kregen ze in Izegem in die tijd een NIEUWE straat bij. Zo zal ook dez e straa-t op dezelfde manier gedoopt geweest zijn zoa l s 'ir-J i j h et l ater kenden voor de NIEUWE WERELD. 3 15 71 NIEUSTRAEI'E 1640 NIEU,.STRAETE 1746 NIEUWE S'rRAETE 1841 RUE NEUVE 1850 NIEUWSTRAET 196 0 !.H EU1.AlS'rRAAT. NIEUHE MARKT " 1 e Bj. j het rechttrekken van de Bellevuestraat, kvJam e r een kletn terreintje vrij, ter hoogte van de Hoveniey·s t r a a"t. Heel gau:Vl 'Vlerd daar een marktplaats in gezien d.ie dan heel vlug in NIEUWE MARKT werd herschapen.

23 Bemaming die door de volksmond wordt gegeven bij het onts taan z o er geen officiële naam voorradig is.

3. 196 0 : NI EUWE HARKT. OEKENESTRAAT~ In en 2. Van oudsher de straat die leidde van de Abel e naar OEKENE. 3 e 184 I oue KENESrrRAET 1960 OEKENESTRAAT ..

OMMEGANGSTRAAT • 1 .. Was oorspronkelijk:: PATERS-OMMffiANG. Di t straatje kwam echter maar tot aan de huidige H.Harts t :::-aat waa.1" het dan ! -t westen indraaide, naar de Krekel mote str aat toe langs de hoeve van Vandeputte.

Vanda ar kregen ',tIe twee benamingen: PATEROMMEGANGSTRAAT en PUTJE S STRETJE, die nu alleen in de volksmond nog "blijven leven ..

2 ~ Was het wegeltje gevolgd door de paters, zijnde de geestelijke bestuurders van ' t klooster van de Gram"e Zus ters, om van hun woning naar ft klooster te gaan.

3 184 I PATEROMMEGANGSTRAETJE 1960 OMMEGANGSTRAAT • ONZ E LI EVE VROUdSTP~AT. l~ In de gemeenteraad van 24.12.1901 werd lezing gegeven van een brief van de Wed. Vandeputte en 'kinders van 7.12.01 waarj,n deze verklaarden, onvergeld afst and te doen van de grond liggende in de straat door hen geûpend in I89'1 en leidende van de Roeselarestraat t ot i n de Paterommegangstraat~ In. de gemeent eraad van 6 4.1903 t 4 0 wordt onder Sie A. 643X ~ 695P en 643V een straat goedgekeurd van 10 meter breedteo Nog geen naamo 0p 25.70;.1903 wordt ze eerst offioieel voor geopend ver<'J

0

0

klaard ~

In nauwe verHantschap met de H. Hartstraat wordt als tegenhanger en omwille van de nabijheid van de kerk een O~ L. VROUWSTRAAT ~pgegeven.

3. Steeds ONZE LIEVE VROUWSTRAAT.

2~

__ __._ --

,- - ------.._-_.

.

HEDENJ)A,~;. GSE

STRAATNAMEN

Ol,1J)-IEPERSTRMT '" l~ Deze straat leidde over Oekene en Moorslede naar Ieper~ 2 Ligt jJ:lde oorsprong beva t ~ .

3. 157IYPERSTRAETE 1746 (nr 1635) STRAETE VAN DEN BOSMEULEN NAER DE OUCKENE MEULEN 184 I 1PERSTRAEr (23~8bre 1841) OUDEYPERSTRAET (volgens Heuschling) 1960 OUDE-1EPERSTRANr. OUST1NESTRANf.l o en 2~ Straat die leidde van de vroegere Leens'traat (nu Menensteenweg) naa r de WOSTINNE r wezende een partij bos, in het noorden van Lendelede~ In feite moest de OUST1NESTRAAT, " WOST1N(N)ESTRAAT " geheten hebbeno 3 I74·6 (nr I703) STRAErE LE:G'DENDE VAN SCHARDAUW NAER DE OUSTINNE ookwel (17I2 e 9a.) STRAErE VAN SCHARDAUWOUSTINNE I841 OUSTINESTRAEr I850 AUST1NESTRANf I960 OUSTINESTRAAT" PAPES!J'RAAT 0 1 0 en ;;": 0 Deze stra.at werd zo geheten omdat ze paalde aan de oostzijde van de Prieteraeghe of verbIDijfple.ats van de " PJ.... o (~hiepaepe ' .1 c: pastoor "an de parochie.

In de XIXe eeuvr werd zij omgedoopt in PRIESTERSTRA.AT om..~ dat de na.am PAEPE, naar hun mening, eerder wat oneerbiedtg klonk. Op 2.701910 keerde men, op voorstel van de heer Emiel Dieriok tot de oudere en oorspronkelijke bena:!II.ing terl.:tg e 3 ~ 1571 PAPESTRAETE 1746 PAEPESTRAETE 1841 PAEPESTP~Er of PRIESTERSTRAET I850 PAEPESTRAET 1960 PAPESTRAAT 0 ot

(!

J?APHOEK ( w:i"jk DE - ). 10 Daar op deze wijk veel karnemelkPAP gegeten \>lerd, kwe...T. do or de bewoners de naam PAPHOEK in ge bru::Lk • Daar de S'tuiyenbergstraa"t lange jaren ~s zomers stof gaf en 's \-i'inters modder sprak men ook van: 's Zomers Stuivenberg en 9 8 winters PAPHOEK. 2. De HOEK 'ltla2.I' PAP gegeten werd.

De HOEK waar de straa'G in B\.P was herschapen.

3. E:inde XDCe eeuw: PAPHOEK. PIETER BAESSTRAAT<:o I" Straat die getrokken werd juist voor lit ST .. Jozefscollege waar ZoE.H . . PIETER. BAES, de eerste directeur was.

2" Blijvende hulde aa...'1. de Z .EeH PIETER. BAES. Hij bestum"de het college -van I7.9.I879 tot 8.1.1896.

Hij stierf te Izegem in ~t huis dat thans bewoond is door d.e Z I»E oHeer Bestuurder yan de kliniek, op 2 I juli 19070 30 V66r 1935: Eerste benaming voor MEIBOOMSTRAAT. Rond I935: PI ET ER BAESSrrBAAT c Q

_ _ _ • __ . _

_ _ _ _ _ _ _ _ _._ _ _ _ _ _ _ ._~. _

------_

___

.. .....o_____ _

__ __--------------- --------_•....

.

HED:FjND,a.AGS ESTRAATNAMEN

.......

..

_-

........

ROESELARESTRAA'l" :1. en 2 $ Straat die leidde over Rumbeke naar E oet~ e1a1'e i\ 30 1640 GENJ)lJ:1 ·~STRATE 1746 STRAEJ:1E VAN ROUSSELAERE NAER ISEG-HEM 1B.{<: R1JE DE ROULERS 1850 ROUSSELAERESTRAET 1900 (plan van de H.Hartparochie) HOUSSELAARSTR. en ROUSSELAERESTRAAT 1960 ROESELARESTRAAT • ROTERIJSTRAArr 0 1. Naast de Blekerijstraa't die verband houdt met e ~~ri totaal verd"lenen nijverheid van stad, past het een str'aa't te h ebben die verband houdt met een vroeger zeer 'bl oeiende nijverhei.d t die thans aan het tanen is.

2e Een roterij ' is een noodzakelijk deel van de vlasbewerking die op dit gehu.eht zeker als de meest bloeiende nijverheid mocht beschouwd vJ'O :rden.

3G Sede:::-t on"ts-caan steeds HOTER1JSTRAAT() SCHAAPDAM (wi:jk DE ;~'O en 2.. ?? .<

3 DE <i\

)

"

SCH.A.APDAM~

SCHARDOlMSTRA1~TI?

10 Op de westhoek van de huidige Oustinest:raat en de Klij'tstraat, lag vroeger het eLEEN SCHAR])AUI~ Er een goe d da t -behoorde tot Mosschera:mbacht en waarvan het ove:~r!_b eur onder de Heerlijkhe id van Ayshove gelegen waBo In 1571 behoorde het toe aan de Douagiere van Daid:izele" Op de oosthoek van de' Schardou\lstraat en de Ous t:ln~,e8traa:t stond . de SCHAHDAU\>lL1NDE en later het SCHARDAU,tJFJ-i}>EIJLETJE .. In ~ t l,aatste artikel van de landboek van 1746 lezen we~ If Eyndeli nghe densebren (Pieter) vançler bru.gghen een erveken a1\-lae1.' DE SCHARDAUVJKAPELLE up staet."

In 1653 wordt het vermeld als ti een groot stick landts, <.

H~ST LI1~D }~0 ir10K daer d.e SCHAR.DAUw LINDb up staet, u.p den 8 1.'-yt ~westhouok~ paelende noort ende oost aen haer-

lieden selfs :land suyt de voorn. straete ende west he-b schardaut-ls"trae-tken ?gro 0;-; met de plaetse daer de linde staet XVIlc XVI roen en half ll e Op de woensdag na Sinksen kwamen daar v-roeger de prooessiën bijeen van Izegem, Gullegem ( Winkel St. Elooi was toen grondgebied Gullegem )r Oekene en Rumbeke.

Deze }lIrooessie wordt ook wel eens de grute ommegang van ti oru..vswoensdag " genoemd .. Het staat bekend dat de processie van Rumbeke, vane,f de huidige Kachtemstatie de Schardauvlstraat volgde tot aan het kapelletje.

Om deze reden \-Jerd deze stra'3.t da.n ook wel e ens PROCE3S1EWEG geheten'. .

HET SCHARDAUWE is een goed dat ~p Winiel S·t. Elooi gelegen is en dat i:g. vroegere tijden wellicht grond had op deze plaats~ 20 St;raa't die leidt naar ' t Schardauwkapelletje <0 3. 1571 ( "west van SCHAREAUWE GOET) 1623·..33 SCHAEDAUWESTRAETKEN( "Rond Kortrijk" blz. 831) 1746 SCH.ARDAUlE STRAETKEN 1841 SCHARDOU\tJSTRAAT.

.0

.......

__._---.---------__-_.__ ----_.__._._ --------..;....---.,.---......---..

.

HEDENDAAGSE STRAATNAMEN

SCHOOLSTRAATo 10 en 2~ In 1930 en volgende jaren ontstond de lTIEUWE WEREIJU. Een s-t~aai; vlerd doorgetrokken van de Va~1.d enbogaerdelaan nA.ar de Kortrijks-traat. ~aar deze straat liep langs de zuidkant van de lagere sohool van het St. J'ozefsoo::Llege we.r d deze straat naar de'Zs zelf SCHOOLSTRAAT geheten.

"3 () Stee ds SOHOOLSTRA;'\.T.g i3rN!J\~.:·\.XANJ)ST.R.AA:r" 1 6 Deze straat ontl eent haar naam. aan de BA.F.ONI:t: VAN ST~ AMAND. die aan Vt zuidAinde van de huidige straat gelegen vlaS ~ De ze benaming schijnt echter van latere datum ofwel van verke e ~de spelling te zijn, 'Y.'8.nt in 1502 word'c ze v ermeld. als de heerlijkhe id van SAMMA.NS, SAill'1AN'S of SAUl'10NS ..

"In 1746 behoorde z e aa..."'l de Douari.ero van Jacobus Norbertus Demoss oheron 11 en be st ond uit 11 een mote met een huus van plaisancG ende nGdcrhoi' met wallen en Qmmelopen ront IJ . a.ae:r.aen • 2 .. De straat die leidt :n aar de oude plaats van de verdwenen Baronie met deze naam.G · .. :3 .Dez, e straat wordt 'Vaak getekend ende Baronie wordt telk ens aange tro~:fen maa.r de naam zelf;' is van latere datum. <l

1960 ST., ~.A MAl'mS.TRA AT •

.

SINT..~ANTON1USSTRA ,\T .1.Wamlee:r de 'C aptic1jnen zich in Izegem kwamen ~,r6stigen wer d hun kloosterkerk t oegewijd aan de gro-

te volksheilige per uit s tek ~ aan St. Antonius. Verschillende vrome oefep.ingen \-Terden in :voege gebracht(b.v. de 9 din s dagen)(Aanplakbrief te Brugge goedgekeurd op 8.2.

1902) ~

241 ·:be s'traa-t die naar het l{;looster en naar de kerk van deze heilige leidt, waar zijn beeld een vrome" verering kent, mag zeker wel de naam van deze Wonderdoener drageno 3. St~eds ST .....ANTON1USSTRA.:\T" SINT-·ORIS'P1JNSTRAAT. l ç De H. Orispijn was een rijk ui tgewekGn Rorrr:ein die in S oi.ssons samen met zijn broer Crispiniaan ~ kosteloos SCHOENEN maakte voor de a~en. Hij werd gemarteld te Soissons in 287 ( feest 25 oktober ).

Deze heilige is de patroon van de schoenmakers geworden.

2 ~ DaE:r in Izegem de SCHOENNIJVERHEID zo~n hoge bloei kent werd er besloten de naam van de patroon der schoenmakers ~e schenken aan een straat.

30 steeds S UTT .."CRISPIJNSTRAI\.T. "' .

SJJ 01\fS

GRONDLEGGER

VAN

DE

IZEGElvSE

SCHOENNIJVERHEID.

------------------------------------------------

Tot de vele figuren, die in het verre of nabije verleden van onze stad een belangrijke rol vervulden en. Hier nagedaèhtenis in ere d.i ent geho'uden te worden i behoort ongetwijfeld Eduard Dieriek, de grondlegger van de Izegemse schoennijverheid.

GEBOORTE EN

JEUGD~

-----------------

~ O(

v'

Hij werd te Izegem geboren op 18 mei 1800 of, volgens de 'r epublikeinse kalender~ de 28 Floreal a.n VIII. Zijn ouders waren Joannes Dierick en FranciscaHellebuyck o Ze bewoonden het ,Yoorvaderlijk huis, in de Brugstr'aat en tt was hun eigendom (~ t1).anf:l eigendom en bewoond door Willy Clarysse-Claessens).

We ,leefden toen onder de Franse bezetting en onze priesters die de eed van trom,r aan de republiek hadden geweigerd, waren uit hun ambt ontzet en waren ondergedoken. En zo lavam het dat de kleine Eduard niet in de kerk, maar 's avonds late t j.n het ouderlijk huis, het doopsel werd toegediend, dit door onderpastoor Van Meulenbroucke.

Het jongentje groeide en moeder vond dat het tijd werd, om haar zoontje naa r school te zenden. Maar naar welke school?

Er bestond toen in Izegem t geen enkelonderwijsgesticht voor de jeugd, doch hier en daar waren er wel personen die school hielden in hun 't'lOonhuis. De kinders leerden er vooral de cath90hismus en de eerste beginselen van lezen, schrijven en cijferen~ Maar wein~g leerlingen waren bekwaam behoorlijk een brief te lezen als ze de school verlieteno Vader Dieriok, een verstandige schoenmakersbaas, verlangde een beter onderwijs voor zijn zoon en zond hem naar de vermaarde school van Clement Van Ooteghem, te Ingelnnmster.

De schooljaren liepen ten eindeo Eduard was een flinke student geweest en vader had beloofd? dat hij mocht verder studere)~ op het kollege te Roeselare. Maar als de tijd aangebroken was voor de inschrijving, had Napoleon het 'kollege afgeschaft.

(tElluarll 1!lierick

(l~tnwt

Jean 1810

!1)~ Kaal1853

FIGUREN VAN BIJ ONS

Vader wilde z~Jn ;jongen een goede geleerdheid bezorgen en stelde voor, hem naar een school te zenden in de grootstad.

Vrou\>l Dieriok was daarmede niet akkoord. 11 'J k Wil ", zegde ze, i~ al ons kinderen onder mijn toezicht houden. Maar moest Napoleon zijn besluit intrekken , zoals sommigen het ver,,,achten, dan mag Eduard van 's anderendaags naar Roeselare.

C~dertussen kan hij een handje toesteken op het schoenmakersa-I;elier It Eduard had hartstochtelijk willen verder studeren ' en 't was met inni.g verdriet dat hij moeders besl'\lit vernam. Hij was wel genoeg geleerd om schoenmaker te worden, maar veel te weinig om later zijn aangeboren dichtierstalen't meesterlijk te kunnen ontplooienQ Veel boeken zal hij lezen en zich be-z,ig houden met alles wat betrek heeft to-t kultuur, maar telkens hij later zal dicht jes of proza schrijYen~ zal hij tot zi.jn groot spijt moeten ondervinden da't zelfstudie niet gelijk staa-: met geleid onderwijs.

I)

OP HET VAN... . SCHOENMA.KEN. _00-/'_ ..... . ___AMBACHT ._.__. ___.____ __________ _

Vader Dier iek haá zijn werkplaats op de voutekamer. Eduard kende di,e werkplaats" Hij had er gespeeld? toen hij nog een kleine kleuter vlas, en later zijn schoolwerk gemaakt en was er ook wel eens geplaagd geweest door ~Blfait, vaders schoenmakerGknechtfl Op diezelfde youtekamer, waar onze studen't zo menig uurtje ha,d verdiept gezeten in zijn schoolboeken, zien we nu diezelfde knaap, omgord met een blauwe pikschorte en gezeten op een laa.g pikstoeltje zonder leuning, bezig met schoenen :9oetsen.

Er zijn voorzeker weinig ouders, die hun kinderen zouden willen zien achteruitsteken door de schoolmeestero Maar velen zijn zelf een slechte meester, als ze hun eigen kind een am.... baeht moeten aanlereno Ze zijn altijd benamll'd dat hun leerling het werk zal verbrodden en de jongen geraakt niet vooruito Vader Dieriok was ook één van die soortec Zijn zoon, die nochthans veel aanleg had, kreeg altijd het minst zindelijke werk Zo dikwijls had de jongen aan zijn vader gevraagd te mogen werken aen leesten, patronen en ander zindelijk werk, maar 'telkens kreeg hij voor antwoord: " Jongen, nog een beetje geduldl Als ge groter zult geworden zijn, moogt ge dat allemaal leren Ilo Dat gedurig uitstellen is een echte ramp geworden. Vader Dierick werd ziek en overleed op 9.9.I8I8.

In een versleten notaboekj e , uit de nal~!-tenschap van Eduard Dieriek lezen we het volgende: " Toen mijn alom gekende vader, ten gevolge van een galziekte, kwam te overlijden, in Q

31

FIGUREN VAN BIJ ONS den ouderdom van 51 jaer~ was ik pas 18 jaer. Tot dan toe had ik op vaders atelier niets gedaen dan leerzen gespannen, zolen genaaid en schoenen gepoetst& Ik, weinig vervorderd 1n mijn ambacht, maar gesteund door Francois Malfait, onzen trouwen werkman, en de kostelijke raed van ons moeder, nam het meesterschap aen van mijnen vader, die ervaren was in zijn ambaoht~ De Heer was met onso Alles had eenen besten uitslago Vele praktijken bleven troU\,/ ( en zijn tot op heden troUl,., gebleven ) en geenen moed "bleef mij te kort voor nieuwe te "finnen, die ons deeden leven.

Moeder bleef weduwe met zes minder'jarige kinderen, waa.rvan ik de oudste waso Mijne moeder had goede zorge voor ons.

Nooit heeft ze gedoogd dat wij bui ten hae:c order gingen.

Dat is ons geluk geweest. De christelijke pliohten moesten we onderhouden en God zegende ons huisgezin ".

DE JONGE OPVOLGER. Van stonden aan heeft Eduard Dieriok er zich op toegelegd om zijn vader waardig op te volgen. ~t Is heel zeker dat in den beginne niet alles gesmeerd liep. Kon het wel anders?

Maar bij iedere tegenslag zocht de jonge baas naar de oorzaak e~ran. Een paar mispaste schoenen, brachten hem op het idee een passer samen te stellen, waarmede de lengte en breedte van de voet konden gemeten worden, en honderd jaar later bracht Amerika een soortgelijk toestel op de markt.

Klachten over het loskomen van genaaide zolen hebben aanleiding gegeven tot de uitvinding van genageld schoenwerk.

Tevens bracht deze bevestigi.ngsmethode een verhoging mede van de produotie.

Een der eerste paren schoenen naar deze nj.euwe werkwijze waren bestemd voor een zekere heer Van Acker'e , uit Gent.

Deze heer \-las danig ingenomen met deze uitvinding en gaf Eduard Dieriok de raad, een brevet aan te vragen aan de koning ..

Dat is gedaan geweest en in een verslag l uit die tijd, lezen we het volgendel " In 183V de 5 Januari, werd door Willem I, koning der Nederlanden een octrooi (brevet) verleend voor IO jaar, aan den heer Eduard Dieriok voor"' zijn ui tvinding 1 die er in bestaat schoenen te maken waarvan de zool niet meer genaaid, maar vast gemaakt is met koper nagels die in de binnenzool riveren. Deze uitvinding heeft een opschudding j.n het ambacht gemaakt, die zich vODrtgezet heeft tot in vreemde landen. De nijverhetld van schoenmaken onzer stad heeft zioh wijd en zijd bekend gemaakt en een goeden naam verworven.

••

FIGUREN VAN BIJ ONS De uitvinder voornoemët, om z1Jn talent te laten kennen, vervaerdigde met eigen hand, een paar laarzen, volgens zijn uitvinding kunstig ~pgemaekt, waarmede hij een geschenk aan zijne majesteit de koning deedo Dit geschenk wierd wel ontvangen, en benevens zijn octrooi schonk de koning hem een belening van 300 gulden nederlands. Het octrooi en mandaat wierd afgezonden naar het stedelijk bestuur der stad en de geoctooieerden wiv:r. d verz ocht zijn mandaat tot Brugge in den tresoir van het Gouvernement te gaan ontvangen en de rechten van het ootrooi te vuldoen, die plaats greep den 22 Fébruari Q . iS Anderendaags wierd Gen welkom26est bereid en naer den noen, om é én uur, ging een stoet~ samengesteld uit het muziek der stad, de gilden der schoenmakersba zen en knech",. ten en de raedsheeren der schutterie hem te gemoet tot vOOr het Kasteel, waar zij hem verwillekomden en geluk wensten met zijne onderneming 0 Onder het spelen van I! Waar kan men beter zijn.o i " trok de stoet in stad tot aan de zaal van het stadhuis 9 waar het stedelijk bestuur hem afwachtte. De heer burgemeester P.A. Coucke ontving hem met veel erebewijs, behandigde zijn octrooi en liet een treffende redevoering horen, tot eer en aanmoediging van den geootrpoieerden, en al de confraters derzelfde nijverheid~ die met een daverend handgeplak begroet wierde Daerop dankte Eduard Dierick het stedelijk bestuur en verder de leden die hem de eer hadden aengedaen, en verzekerde zijne bereidwilligheid voor ten allen tijde dienst te mogen bevlijzen, waar het mogt n odig zijn. Daerna werd de gevierde begeleid tot aan zijn woning, waer allen onthaeld werden op een hartelijk tractaet "0

BLIJVENDE

HERINNERING~

--------------------"~,

Eduard Di.er~!.. ck wilde een blijvende herinnering bezitten van z i jn geoctrooieerde laarzen, die hij de koni ng had ten geschenke gegeveno En hij maakte een t\veede paar, identiek aan de eerste. We bezitten die laarzen en bewaren ze als een ' reli~lie, en telkens we ze in handen nemen, beleven we een ,onuitsprekelijk genoegen.

Bij een eerste zicht y denken we dat ze gemaakt zijn, uit beige daim- en lakleder. Het is schoon om zien hoe het teerkleurig daimleder is omlijst, door een smal bandje uitgeschulpt lakleder. Zinsbedrogr •••• De laars is gemaakt uit een enkele ledersoort, namelijk uit lakleder.

Het fluweelleder is te voorschijn gek8men, na het wegnemen van de laklaag. Hee meester Dierick dat gedaan heeft, kunnen we niet verklareno Heeft hij daartoe een mes gebruikt

33

FIGUREN VAN BIJ ONS uf scheikundige producten~ we weten het ook niet. In alle geval, het is een m"1sttoer gew Gest en het bekomen effeot is wonderschoon.

Wat moeten we zeggen van de spannaad? Hij is gemaakt met witte zij de draad , ligt aan de buitenkant van het leder en vertoont drie nevens elkaar liggende stiklijnen~ Dat stikwerk is buitengewoon fijn en r egelmatig uitgevoerd. En we durven zeggen, dat onze beste stiksters met de best geperfedtioneerde machines het niet beter zouden kunnen. En zeggen dat er :i.n die tijd nog nergens stilanachines bestondeno Voor het stikken van de spannaad, het wapen der Nederlanden en de andere mOtieven, die op die laarzen voorkomen, had Eduard Dieriek niets anders gebruikt dan zijdedraad en een naaldeke. We vragen ons af hoe dat mogelijk is geweest.

De kopernageltjes, die Eduard Dieriek gebruikte voor die laarzen (wan~ er wa ren toen nog geen schoennagels in de handel) had hij zelf gemaakt , uit koperdraad. Nadien heeft hij dat werk toevertrouwd aan Louise Uy't enhove, die in dat . "<lerk zo bedrevèn werd, dat ze al de schoenmakers van Dierickts atelier, tijdig kon voorzien van nagels.

Het brevet p waarover \ le het hebben, was maar geldig voor de Nederlanden.., En na een paar jaar hebben Duitse s~hoenmaker s het genageld werk van Dierick nagemaëtkten er zijn daar \J ok nagelfabrieken tot stand gekomen. In de geschiedenis van de schoennijverheid van Herve, lezen we het volgendel Ce nIest que vers 1850 que deux cordonniers, qui avaient fait . app:&!entissage en Al1 émagne~ en rapport ent un procédé de fabrioation n ouvelle~ Ie chevillage de la semelle.

We lezen verder in hogergenoemd verslag:~Iri I 835 heeft Eduard Dieriok op de tentoonstelling te J3rm.."3sel 'bekroond geweest met de medalie van tweede klas, voor werken van zijne nijvorheid en bijzonderlijk voor een paar laarzen, door den tentoonst elIer bestudeerd en eigenhandig gemaru{t.

Diezelfde e e re~,~ est wierd aen den tentoonstelIer aengedaen, als in 1830 H~ Dit paar laarzen berust thans nog in het kabinet van de BurgetG.eester van Izegem.

Al de schoenen en laarzen, die Eduard Dieriok ons heeft nagelaten, zijn echte m.eesterstukken, die 'dp heden onmcgelijk zouden kunnen nagemaakt worden. De hoge graad van technische vaardighe id heeft Eduard verworven door zijn cn.verpoosd zoeken naar meer volmaaktheid. Al zijn bev-indingen heeft hij opgetekend, herzien p verbete~d en gebundeld in een soort v-akboek, dat door zijn werklieden kon geraadpleegd worden.

Eduard Dieri0k werkte niet voor de naburige markten. Hij maakte niets anders dan schoenen :naar maate Zijn werk werd

---,-- - -

- - - - -_. _ --_._--F'IGUREN

VAN BIJ ONS

gezooht door de notabelen} in d. e steden Gent, Brugge, Oostende, Brussel~ Antwerpen~ Mechelen en Kortrijk, waaronder Mi.nis{jers 1 Gouverneurs, Senatoren, Represententen, Gene:r aals, enz ..

Het jaar na de expositie van I835 was zijn klienteel zodan i g aangegroeid t dat hiJ aan 32 personen kon werk verschaffen.

Jv'lE}iR. ]jAN VAKM.:\.N • Edual.'(l Dieriek was meer dan een uitzonderlijk vakman. Hij was 'tevens een beste meester, die de knepe had om zijn vakkort..nissen .ever te dragen op zijn personeel~ Die el:i:to valanan heeft ~ naar het voorbeeld van hun meester, menig lee:::·li.ng opgevoe ~: ä. tot een hoge vakbekwaamheid. En elie tv/ee'de generatie heeft op haa;c beurt het fijne ambacht o7ergedragen op een derde geslacht en zo gedurig verder. In (le jaren ! 90 had d.en "'Te hier te Izegem reeds een paar hondera f :L;jne knappe schoenmakers.

Van drol af " wa::ren de Izegemse sohoenfabrikanten reeds bekwaam d.e kunstwaarde van hun schoenen te laten \01aarderen op versohtllende tentoonstellingen, in 1894 te Antwerpen~ in IS95 te Amst erdam en in 1900 te Par ijs" Dat was nog niet voldoende" We hadden nog te weinig geschoold.e pa-c.roonmake:r·s e Om daar:i..n te verhelpen heeft Emiel, de zoon van Eduard:> voor de leden van het St .. Crispijngild, waarvan hij d8 :Deken vlaS, een cU,! :"[.:rlJ.s gegeven in die branche. De leersto::, die hij daarbij uiteenzette, heeft hij geput uit de nota's, die zijn vader geschreven en nagelaten had~ Die cursus heeft aanleidi!lg gegeven tot het sticht.e n van onze Vrije Vakschool.

I. ONZE TENTOONSTELLING.

\, '

.. ..

~".

Op het einde van ons f! Kringleven " in de voorgaande periodiek schreven we dat " alles gereed was om de vele bezoekers uit I zegem en omliggende te ontvangen Il O Mogen we nu niet ronduit zeggen dat én inrichters én bezoekers nooit zo iets verwacht hadden?

Het is letterlijk een reuzesucces geworden onder alle oogpunten . Voor onze stad een zeer merkwaardige gebeurtenis en voor onze streek en provincie een teken dat er " entwat roe rde n in de schoenmakel'sstede~ Maar l a ten we het leven van onze Kring chronologisch voor onze herimlering voorbijglij den.

Op zaterdag 3.9060 had de plechtige opening plaats. De Hl' Verho l le i "roorzi tter van 1I Ten Mandere " had de eer het v/eI k om·- en dankwoord t 'e richten t ot de vele aanwezige pers onalite iten onder ,,,ie: het stadsmagistraa.t, provinciale afgeva ardi,gden en zelfs vertegenwoordigers uit het landeli j k VerGond voor Heemkunde 1 benevens heel \/at mensen uit Zuster afdel:i.ngen en Çlok vele ledeno Na de Voorzitter, nam d,e Hee r.- Burgemeester, JulesSintobin, het woord , en de ed 'e en belofte 1 die wij niet licht vergeten zullent binnen af zienbare ti j d mo et Izegem een Heemkundig Museum bezitt en ., , Hierna werd overgegaan tot de IJpening van Ir Izegem in het verle den 11, . De He er Antoon Vandrornme gidste de voorname 'bezoekers rond en verstrekte uitleg aan de verschillende standen. De eers te indrukken waren algemeen: " Nooit zoiets verwacht~ - Zo fri s en keurig en overvloedigl - Werk el j. jk puik! - Van harte proficiat! " .. Het was de inrichters en de zovele helpers die, laten we het nog eens Onderlijnen, gratis zovele dagen geofferd hadden, een riem onder het hart en een hart onder de riem te mogen vaststel~ • len dat hun werk met ~oveel lof besproken werd.

Alles \-Jat geexposeerd w'erd hier bespreken zou ons te ver l eiden. Me.ar laten we een paar van de best geslaagde dingen in herinnering brengen. Het oud Vlaams schouwke, de oude Si.nt Tillokerk, het kantwerkstershoekje, " Bij lapper ~i er "~ de rij der Izegemse Burgemeesters, oude zichten van Ize gem, onze m~lens~ ~e wereldoorlog I in Izegem, Izegem in ka art en maquette ~hoeveel uurtjes werk kostte dat stuk alleen r eeds?). Dan was er nog da t vele andere: oud en kostelijk, eigenaardig of zeldzaamS Werkelijk, Izegem bezit nog vele verborgen schatten en, hier danken we nog eens bijzonder de vele sohenkers en helpers, zowel groeperingen als indj".riduelen die iets afstonden of in bruikleen gavene

- - - -"'- - -

KRINGLEVEN

Meer dan een volle week t-/as de tentoonstelling open en niet één dag van verzwak:ki,ng wat betreft de bezoekers. Er was voor I 1 elck wat wi15 " en velen kwamen twee, drie, zelfs v iermaal Om toch maar alles goed gezien te hebben en niets te missen ~ Het zal dan ook niemand verwonderen dat er ruim 4500 bezoekers geteld werden, de schoolkinderen niet meegerekend.

He t Sl1coea van dit init iatief belette niet dat er toch beZ ollnen i rerd " Er Herd gevraagd naar kritiek en we kregen er: goede, gegr onde en andere I Met vooraanstaande bezoekers, en het 'Vlar en er v ele, werd van gedachte ge,,,risselà. '" Als voornaamste pun,ton te,r ,.verweging werden gegeven: overladenheid vermij f'" \ den~ s-trev8n naar leden-specialisten: germanisten en ges ohi edkundigenj sommi.ge onderwerpen eens flink uitdiepen.

Alles sa.men be schou\lld gaf " Izegem in h et verleden n enkele prachtige en blijvende resultaten: de massa had ' de Kring leren kermen; de belangstelling voor hoemkunde was gewekt, zeJ.fö b i j de doorsnee mens. Het Kringarchief werd heel wat rij leer enoo o. ~ de Kring groeide aan t ot bijna 200 leden. En ,di t alles na ampel:' 5 maanden bestaan!

Om dit eerEte deel te besluiten past het wel hier nog eens het Izegems stadsbestuur van harte te danken om de vele s t elill die ver leend werd, z m,</el stoffelijke als morele steuno I lo VEEillEREKRINGWERKING.

Reeds Up I9 ::9.60, na de likwidatie van onze" expo IJ, werd een eers t e werkvergadering gehouden. ]e Heer Voorzitter begon met alle medewerkers nog eens hartelijk te danken, s peciaal de opbouwers·- afbrekers 1 de bev/akers en inzonder de Heer Antoon Vandromme, het gezin Raymond Vandenbroucke alsmede" de Heren Daniël Vangheluwe en André Demeurisse voor de zorgen besteed aan onze periodiek. Vervol gens trok hij de besluiten uit onze ti expo tI: onze Kring was nu definit ief doorgebroken en voor de naaste toekomst moet gehamerd worden op; " Izegem heeft zijn folkloristisch muzeum vandmen !" . Ci ok moest de interesse levendig gehouden worden langt:; de \-reek'bladen om. Het vele materiaal zou voortaan geborgen worden in een lokaal der Stadsschoolo Na bes pr eking werd besloten dankkaarten te sturen aan allen die s'toffeltjk geholpen hadden met expo-·ma teriaal o Ook de 1t. rinterwerking werd in grote trekken reeds vastgelegd en a l s eerste spreker zou de E.H. J. Geldhof gevraagd worden te handelen over de Izegemse linnenhandel in vroegere eeuwen.

57

KRINGLEVE'N Op 29.9.60 volgde een bestuursvergadering\' De laatste expo-vereffeningen werden gemaakt en besloten . werd de volgende periodiek te laten verschijnen tegen Kerstdag. Van periodiek n° 1 zullen nog een 35 exemplaren bijgedrukt worden evenals een paar honderd Sanderus-,kaarten. De yolgende algemene vergadering wordt gesteld op I2 .. I0060 met als spreker E~H. J. Geldhofi de tekst voor de uitnodiging wordt opgesteld.

Woensdagavond, 12 10,,60 waren een zeventigtal bela:ngstellenden aanwezig in de Stedelijke feestza?l om onze stadsgenoot en reeds bekroonde historious, E QH(. (Toz Geldhof te beluisteren. Traditioneel was het de H:r> " 1nspeü-teur Verholle, voorzitter, die de vergadering opende,; Gezien dit de eerste vergadering was na onze tentoonstelling gaf hij eerst een kort bi.lan daaroYer om vervo1gens d e eer\'ia cU'de spreker voor te stellün en nog eens :i,n de bloempjes te zetten um het vele werk dat hij reeds presteerde op stedelijk h~.sto­ risch terrein en ook om de bekroning die hij dit jaar be..: haalde met een historische monografie in een wedstrijd uitgeschreven door de provincie West-Vlaanderen.

Wat de ' voordracht zelf betreft: de afwezigen hadden \rleer 'eens ongelijk~ . Het wer.d, een prachtles in geschiedenis en , een' openbaring voor veleno Izegem is \rlaarlijk indertijd een echt linnencentrum geweest, einde en verre bekend, door vele andere steden benijd.

Jammer dat de vele , oorlogen die ons land teisterden, deze .. blo.eiende nijverheid ten gronde gericht hebben. De beste 'pE;;riode lag tussen 1460 en 1570: de Izegemse halle was . druk bezocht, zeer voorname IzegemsG li!1Jlenhandelaarsfami, lies droegen onze faam de bekende wereld door. Onze" zaterdagmarkt ti bestond reeds in de XV-de eeuw. Doodjammer dat alles verviel en uitstierf •••• Deze t met zeer veel belangstelling, beluisterde voordracht~ eindigde ' ;in d.e beste stemming met een warm applaus aan spreker om zijn Zeer schone spreekbeurt~ De Heer Inspecteur Verholle dankt.) dan de EoH. spreker en de aanwezigen, iedereen bij voorbaat reeds uitnodigend tot de volgende vergadering. ' 0

0

R. Leroy l'J

Tijdens de eerste algemene vergadering van 18 april met toespraak door burgeme.e ster Jules Sintobin en voorzitter-inspecteur Rafaël VerholIe welke uiteenzetting gaf over het doel en werking van « Ten Mandere ).

Pieter Declerck welke een zeer belangrijke voordracht gaf over: « De Izegemse molens ».

• Zicht uit de tentoonstelling « Izegem in h'et verleden» gehouden tijdens de kermisweek 1960 en welI<e een buitengewoon succes kende.

Inzet: Grafpenning uit de vierde eeuw.

(Cliché's « De Weekbode »)

De galerij der Izegemse burgemeesters zoals men ze ook kón zien in de Ie tentoonstelling « Izegem in het verleden ».

Links: het was burgemeester Sintobin die de tentoonstelling opende.

Rechts: onderwijzer A. Vandromme verschafte de nodige uitleg aan de aandachtig luisterende genodigden.