Ten Mandere nr. 11 - 1965 nr. 1

.: '

..... o"

l.

I'

.'

I: ' . ' .

I~ :Kle i:~i.e .kaüt e:,L van eell .grot E), ) oórlog

R . V er hollê

2. H.Famili ekerk 3 . I 11US1'J:tA'l'1E : DE Gl{GEI VA):;! DE KEHK ': 4-. IJJ1US 1i'}tA'rIE : DEDIENAAüS

H . V2r~ de l.i.ber ghe

5 . Bosc hmolenslied

Lartill Buyse

G. I1LUS'llH.A1 IE: EiHST'E rill 1:t>KERK KlJ l,iÛi.EN Waters ~ ood

1925

Wat ersnood IS65 10. )Je kerk vaLt Emelgem 11 . r,.t mem oriam Er ALFONS DE JAN IL . Actuue ltj8s 1 3 . LLLUS'l'HATIE : ACTULJ:':LTJES 14. Er k .;.clré Bour geo is, 13urgemeeste::c .

15. Kri:..lg l ev GH

.

1L

17/18 L1

25 / 2.6 A. Vaudromme

8 . I1LUS'I'HATI E : WATEHSlifO OD I YL5 '+ I SCi5 ~ .

~-

13/14 .

1

7.

-3

30 3I/3L

A. Valldrol11me H. He rman J.t .V erholle A. Derl[

5) 34 44' 45 !~ 7/48

H.Verholle R.Leroy

49 50

BESTUUR: Voorzitter VerholleR.Inspect.L . O. Ondervoorzitter . Bourge()}$ J. Secretaris Le±'oy .R,;:;bert Penningmeester Deprez ,A. "Bank v. Roeselare" Archivaris .Demeurisse André Secretariaat Stadhuis Redactie Vandromme AntJon ·

Heyestraat 9 21 Marktstraat Boomforeeststr.,45 Marktstraat Ter Wallenstraat 9 1 Koornmarkt Blauwhuisstraat,54

LET WEL: De r edactie vraagt 1) bij dragen over diverse onderwe:~pe~ .:te.. l;),ezClJj'geA ' aan bovenvermeld adres. 2) wie f oto' s of andere "illustra ties jhee:fit,;'over 11 Izegem in Ho O. I ", opda t ze het in bruikleen zmi.den - wiilen \ béz~rge:ri; aan bovenvermeld adres. ' .' _ . . .. . - .'

- Eet archief is open voor iedereen. Vooraf aan te vragen bij de archivaris op het secretariaat te Izegem.

- De bibliotheek is gratis toegankt::;;lijk vuor alle leden van "Ten Mandere".

De boeken kunnen in bruikleen ontvangen worden. Aan te vragen nij de a rchivaris (zie hierboven).

- Alle oud e geschriften, b0eken, foto's, kaarten, e.a. betreffende Izegem worden steeds met dank aanvaard bij alle leden van het bestuur.

HOE WORD IK LID? ___________ -___

"I"""fj"""",.tl"",.".",,, ,,,,,,,,,, ,,,,,,,,,,,,,,'"'' 11''111'''''"''11' '0''''''''1111111''' ''''" '''' '''' 11' ''111"""""" "1111"11.,.".'>11,,,,, .,,,,,,,,,,,,,,,,, ,' "' 1',"'.""""." """'"111 11""'''''''''' .''''''''

PRIJZEN:

- .------

Jaargang J aargang Jaargang Jaargang Jaargang

I 11 111 IV

V

Iir'

i'<~

I96I 1962 1963 1964 I965

uitge put IOO frank 100 frank 100 frank 100 frank 75 frank

steunende leden steûnende l eden werkende leden

~ ~ ~ rr lliJlf: \l{ ffit ~ lf~ fN]

'1~~ J1~OO @12@1l~ @@~\b@~ IZEGEM LEERT ZIJN STRATEN KUISEN. :Dat in een garnizoens tad 9 Z0a1S Izegem er een was, het prcbleem van de reinheid der straten zich scherp stelde, "l"ooral dan tijdens de wintermaanden f valt licht te begrijpen •.

Meestal waren hier honderden en z~.:re.fs duizenden soldaten ingekwartierd" we telden e!e drie en s'Jms vier ·kriegslazaretten, ten allen kante waren militaire diensten gevestigd en dag aan dag was e~ een: druk verkeer van allcrlèi legervoertuigen. :Dit alles bracht met zich mede dat d8 reiniging van . de straten regelmatig moest geschieden. :Deze reiniging vferd dan ook al spoedig door bepaalde verordeningen vanwege de bezettende overheid geregel~. .

'EE?ll eerste maatregel vinden wij uitgevaardigd "'p I2 september I9~5· "

'

~----~------------~

B E VEL :De inwoners der stad Iseghem worden bij dezen verplicht dagelijks voor 9 ure 's voormiddags (TIuitse tijd) ieder vöör zijn w()nrng de trot -coirs en de straat t ut in ft midden te vagen en te kuiseno . .

De overtreders zullen gestraft. worden met b (~ ete tot 30 mark of met gevangzi tting.

De Ortskommandantur • . Iseghem, de 12 september 1915

Wie meende dat het er met de uitvoering van deze ve+ordening niet zo nauw zou staan? had het verkeerd voor,want een goede maand later. vernemen wij: BIn de Roeselarestraat. en de Kruisdreef wordt er nauvi toegezien wie ' 8 mC'rgens de strate}:l kuist. "Enige brave vrouwen, door werk. in t thuisg'Jzin overlast? hadden de tij a. niet gè'vondeno Zo liggen er heden ook enige aan de boete." (Gits2I.IO.I5). Op: IO.I2oI5 luidt het: " Omdat men bij JC'sson-:Deèal ~ de straat op de" ges'telde tijd niet gevaagd had, wordt er een boete van 5 mark t()egepasto" Eh op 26 .. 1.16: "De pers onen f beschuldigd Het voorga ande d e Gl v e rscheen in IV, nr ) ( j aa r gäng 1964)

IZ EG EM IN WERELDOORLOG I hun straten op de gestelde ure niet geveegd te hebben, -verschijnen wederom voor de rechter. Allen worden met 3 mark _ boe~e gestraft. Onder de veroordeelden zijn de Juffrcuwen Vàl1deptj,tte, de herenSyoen-Hinnekind't f Clement-Brabant, Florent Sette, enz."

Bovéndien wordt nu ook nog een straatkeerders-kolnnne ingesteld, want 's anderendaags" onder toezicht van een l andsturm iien wij zeven gevangenen - meestal jonge kNapen - die onze strat&n en openbare plaatsen vagen en kuisen. !I Einde maa rt \\ordt het tijdstip voor het kuisen met één uur vervr.0,~gd, want nu hangt het volgende aangeplakt:

Stad Iseghem B E VEL Te beginnen met' I april aanstaande moeten alle trottoirs en straten iedere dag gekuist worden vóbr 8 uur s' morgens (torenuur).

Iseghem~ 2I maart I0I6. v" Natzmer Oberstleutnant u.Kommandant • . .• ' .. ~'I

"

Van verdere boeten vernemen wij bij Dr. Gits, tnt einde I9I6 L niets meer doch er zullen er, naar alle waarschijnl;i..jkheid, ne~wel geweest zijno , Spijts deze bneten ~oeten de inwoners van Izegem zicp niet gewillig tnt sit kuisen van de straten geleend hebben nf het na een zekere tijd we er veT1tlaa:cloosd hebben~ . want op I november I9I7 richt de Ortskon~dan~ç aan het Stadsbestuur een schrijven, waarin een grondiger reiniging- van de - straten geeist wordt.Dit schrijven luidt als volgt: De straten binnen en buiten de stad hebben een grl"\~diger reinigi ng n odig. De noOdzakelijke we+ken moeten nnmi~dellijk aangevangen werden en daarna zonder onderbreking voortge~et, zo_dat een toestand van verwaarlozing, zoals er _thans bestaat f zich niet meer v0ordoet.

Het volgende wordt bev0len: !!. Binnens ta<!~,<:, ' De stad maakt" , ~en reinigingsplan . op. Elke dag komen enkele~s~raten aan de beurt~ In de loop van elke week moet gans de stad gereinigd zijn. "

. ~ ...

,."

..... -,

IZ"W EM IN WERELDOORLOG" I De eigenlijke relnlglllg gebeurt door de huisbew0ners; de stad helpt en zorgt voor het wegvoeren van de vuilnis. Dit wegvoe. ren moet onmiddellijk volgen" op de reiniging. Gedurende den~chten met helder maanlicht zou ook in de ~aten met druk verkeer moeten gewerkt worden. ~.!._~~~~~~~~j~~go

Grachten en afvoe:'Bn mueten door de aanpalende inwoners in goede staat gehJuden worden. Reinigings- en afwateringsdiensten moeten georganiseerd worden.

Betaling van het werk gebeurt door de Ortskommandantur. De gemeente dient tegen 4 november I9I7 een ~ einigingsplan in vour de binnenstad en v00rstellen vuor de buitenwijken. t I Het stadsbestuur moet zich onmiddellijk aan 't werk gezet hepben om het gevraagde ontwerp klaar te maken. Aan dat "umgehend" uitvoeren van dergelijke' bevelen en opdrachten hadden de Duitsers enze gemeenteoverheden reeds lang gewend gemaakt, want in dergelijke omstandigheden toonden zij meestal weinig geduld. Op 4 november reeds diende het sta dsbestuur een 0ntwerp van bevel in met de vr'llgende inhoud: . ,~ BEVEL: REINIGEN TIER STRATEN.

. r

Er wordt de bevolking herinnerd dat de schikkingen der verrrdeningen betreffende het dagelijks reinigen der v oordammen, straten en plaatsen stipt moeten nagel ee fd worden. . Om den tegenwoordigen toestand te verbeteren en te beletten dat het verkeer in de straten r'lnmogelijk wordt, zal de reinigingsdienst der stad volgender wijze uitgebreid lorden en toegepast worden: Benevens het dagelijks v0urgeschreven kuisen, zullen de ver3chillige straten en plaatsen der stad eenmaal per week 9 op eene bijzundere wijze, opvolgentIijk grondig gekuist worden. TIaartoe wordt de stad in zes wijken verdeeld: . ( Hier volgt de afbakening Van.de zes" wijken p die elk op een verschillend.e dag van de week in aanmerking komen voor grondige reiniging.) . Op den dag daart\ Ie vastgesteld moeten de bewoners van den bepaalden wijk al de straten, plaatsen en voordammen i n deze wijk begrepen grondig kuischen, het slijk der gansche straat verzamelen, en langs de voordammen op h eopen te zamen vagent a~sook allen hcegenaamden afval in bakken gereedstellen tot

IZEGEM IN WERELDOORLOG I het afhálen~ Deze bewerkingen mDeten voltrokken ziJh tegen negen uur 's morgens. De reinigingsdie'hst der stad wordt belast, dagelijks in de vuormelde wijken zoohaast mogelijk het slijk en . den afval af te halen e1'l te vervoeren ..

Van zoohaast da vuilkar de vuilnissE:n heeft weggenomen, moeten de bewoners, elk voor zijn deel, de straten en voordammen met water .begieten, vagen en afspoelen.

De tegenwoordige verordening komt in toepassing met donderdag 8 november aanstaande.

Von Lüder Oberstlnt und Urtskommandan t • . .... .

:De vrtf;3kC'lmmandantur zou het echter nog heel wat "grlindlioher" doen. Elke wijk moest niet eenmaal per week maar wel elke dag gekuist worden. De sch.ikkingen werden in het Duits a~ het stadsbestuur overgemaakt en door de gemeentediensten vertaald.

Deze vertaling stemt echter in meerdere plaatsen niet h~lemaal ..<"Iovereen met de Duitse tekst of laat verordeningen na, die alleen van tel waren voor het stadsbestuur en niet v oor de bevolking.

Daarom vulden wij hier en daar aan:

Wijk

Wijk

'. BETREFT: STRATENREINIGINGBINNEN DE STAD IZEGEM. De stad Izegem wordt in vijf wijken ingedeeld: I : tVijngaardstraat~ Melkmarktstraat~ HondstTaat r Statiestraats Wulvenstraat, Brugstraat tpt aan de vaart, Baertshof, Kasteeldreef, Markt~traat, Grote Markt, Kuornmarkt, Ketelstraat, ZJttinne~ straat en Nieuwstraato 2 : Roeselarestraat tot hoek Nieuwstraat, de·Pelichystraat 9 Kruisstraat, Molenweg, Ameyestraat, Mandels-traat, St Antoniusstraat met Nederweg • 3 : Omrnegangstraat, OoL.Vrouwstraat, Hartstrfiat y Be.llevuestraat, Krekelmotestraat, Mentenh~ek­ straat, Krekelstraat tot aan de Pelichystraat r Mulstraat.

4 : de Pelichystraat, Boulevard, Dweerstraat, Menenstraat y Slabbaerdstraat, Drogen Jan, J:ortrijkstraat, St Pieterstraat, Papestraat, Kerkstraat, Kerkplaats, Kloosterstraat, St Amandstraat, St Hiloniusstraat, Krekelstraat yan de Pelichystraat,en Gent"straat met Lendeleçlestraat.

5 : Omvat v an de · vaart uit alTè straten van ~melgem.

0

n

\..Jijk

Wijk

".

Wijk

_ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _......._ _ _-

IZEGEM .......- -........-------_ .......__c IN '

WERELDOORLOG I '" ','. ,,',

...... ... ~

De huisbezitters der stad Izegem moeten dagelijks tegen 9 uur 's morgens de vnordammen, greppels en stratenntot in het"'midden vegen en reinigen~ Het opvaagsel m0et' in kleine hopen p buiten 9.e greppels~ langs de kant van de straat verzameld worden, Deze h0pen zullen onmiddellijk dlJor de Stadsdienst weggevoerd worden. " " In de hovingen of koeren van de huizen moet een ve~ , gaarbak voorhanden zijn9 waarin uitsluitelijk de asse ingegooid ~ u rdt, die bij g&àddig weer moet gebruikt worden om de straten en voordammen te bestrouien; daarnev~ns een tweede vergaarbak voor allerhande afval, die 4agel~jks bij het voorbijgaan van de stadsdienst moet afgegeven wordene In alle h0vingen en koeren moet dè ' volledigste reinheid heersen., ])e vûrtrekkeü"Cin het Du::Lts:Kiosets t Latrinen) moeten zich~bestendig in goeden staat bevinden (Duits: mÜBsen j ederzei t in sauberste Verfassung s 'ein). De aalputteli moetenr~gelmatig geledigd worden en de mest op de aangeduide plaatsen vervnerd w0rden (de Duitse tekst v~egt eraan toe: und entweder in einer GrUoe als Kömposthaufen mi t Ei-de verdeckt ' nder mi talIe Dü:nge'r füx At:;cker und Wiesen ve:r:.vendet ,werden)~' , ', In ie der der 4 wijken is een politieagent ,onder zijl! ' verantwoordelijk gelast deze v~orschriften stipt te doen naleven. De inwoners zijn verplicht zicn onmiddellijk naar zijn vermaningen te schikken. ' ' Alle verzui.mingen en nalatigheder., zullen onmiddellijk aan de Pvlitiekommissaris m0eten aangeklaagd worden; daarenbcrven is de Feldgendarmerie dnor de Ortskommandantur belast den grolsen dienst scherp na te zien. ])e overtreders aan deze ver 'lrd~ningen zullen d00r de Ortsk-t)mmandantur met alle strengheid gestraft worden.

In de Duitse ' tekst vlaS er n;'g aan' 'toegevoegJ: In iedere wijk zijn 2 gespannen met een wagen ncdig; verder 2 mannen vllor het opladen en v00riedere wijk , ,nog 8 mannen voor het cnderhc.uJ. der militaire kwartier~n, bijgevolg: , 5 wijken met ' 2 wagens ::; IJ wagens 2 mannen "=, 10 mannen 8 mannen = 4 IJ mannen De standpiaats voor~ de gespannen en de wagens is: de koer van de gendarmerie in de Rrugstraat ', zo nuk voor alle gerief r materiaalf gereedschappen en benodigdheden, alsmede voor debrandspuit~ Iedere morgen te 8 uur komt de kolonne van 50 mannen samen op de gendarm.eriekoer om er ingedeeld te worden dO t,r de politieagenten en begeeft zich van daar naar haar werkterrein."

11

.. -

IZEGEM IN WERELDOOR.LOG I .. " r

In weerwil van al die "verordnungen" liep het met d:i,e stratenreiniging nog niet gesmeerd p want ~p 13.11,. 1917 laat dE: Ortsk"mmandantur aan het 'stadsbestuur weten, dat "bij toezicht op de straatreinigers werd vastgesteld, dat van de 23 aangeduide werklieden slecht's 2 plus de voor tnezicht aangestelde Van Quaethem aanwezé~ waren. Het gemeentebestuur moet alle arbeiders verwottigen 1 da t zij militairarbeiders zijn en als dusdanig nie~ het recht hebben om z onder toela ting van de Kommandantur afwezig te blijven van het werk. In , de t"ekomst zal elke arbeider, di: ~ zonder wettige reden afwezig blijft, onwederreepelijk gestraft worden. Bovendien moet tegen 14.11,1917 de lijst van de 23 a~gedui­ de arbeiders door het Stadsbestuur ingediend worden.

Als gevolg hieraan richt de blirgemeester op 14.11.19,17 de v(")lgende nota aan de stadsdiensten: "De Ortskommandantur beveelt dat er tegen mf'lrgen 20 arbeiders bij Van Quaethem mf'leten zijn. Indien de ~ aak niet gerege l d is? zal men ~en aantal sch01ieren opvorderen". De zaak was echter nog niet geregeld en op 16.11.1917 laat de Ortskommandantur weten, dat zij de gevraagde lijst nog niet -ntvàngen heeft en dat deze tegen 's avonds 7 uur in het Passburn moet afgegeven zijn. Dit zal dan ook gebeurd zijn, want in het stadsarchief bevindt zich de lijst van alle .arbeiders, politieagenten, voerlteden en leveranciers van paarden die bij de reinigingsdienst ingezet zijn .

Daarna schij:u.t het met de "Strassenreinigu'ng" een tijdje geed gegaan te zijn. Maar ondertussen was het vol up winter , geworden en z a ten wij met sneeuwen gladde vlegen. Op 26 december I9;r:7 gaf d,e Ortskommandantur aan het stadsbestuur bevel de volgeY1de bekendmaking aan te .plakken:

B E VEL " Alle straten en openbare pleinen, voordammen en greppen, zijn bestendig van sneeuwen ijs vrij te houden, ook buiten de tijd v oor het kuisen der straten vastgesteld. Bijzonderlijk zijn de greppen en hoofdzakelijk de kuisgaten die met de duikers in verbinding staan, zorgvuldig van sneeuwen modder vrij te houden.

Ingeval het gladdig wordt, moeten de vnordammen en straten met asse of zand bestrooid wnrden. Voor schade welke door de verzuiming van deze vernrdening zou kunnen ontstaan , is de stad verantwoordelijk. ' Kleinau Hauptmann u. Ortskomffiandant.

IZEGEM !N WERELDOORLOG I

--

.........

--:

~-

-'-

Aan. de werking van die reinigingsdienst schijnt neg een en ander gehaperd te heb1en. Op 6~I.I9I8 deelt de Ortskummandantur de volgende maatregelen Ill.e de aan het stadshestuur.: . .

TIe stedelijke reinigingsdienst wordt gecentraliseerd en on.' der toezicht .geplaatst van ¡ de Feldgendarmerie en " de stedelijke politiecommissaris . , . ' TIe rE?in'igingscentrale wurdt ingericht op de ¡kQer van de Feldgendarmerie in Be Brugstraat. ])aarvoor moeten ter beschikking gesteld worden: door de gemeente Izegem: .8 wagens en 8 paarden; door . . de gemeente Eiheltgem: 2 wagens en 2 paa rden, met geleiders, dagelijks van 8 uur t ot I2 uur t s vrnnrmiddags en van 2 tot 5 uur 's namiddags.

TIaarenbovenyzowel 's voormiddagsals 's namiddags: voor Izegem: 4 politieagenten of pompiers voor toezicht en . 28 mannen voor arbeid(buiten de paardegeleiders). voor Emelgem: I politieagent met 7 mannen(buiten de paardegeleiders).

Het bevel v oor de dagelijkse stratenreiniging neemt de daarmee gelaste Feldgendarm over.

Tenslotte muet het de TIuitsers duidelijk geworden zijn, dat de bevolking niet meewil en aan pa,SSief verzet doet. Op 9.I.I9I8 0V schrijft de OrtskoIlllllB.n.dant . aan hetstadsbes:t"uur:

IZEGEM IN WERELDOORLOG I ---------------------------------------.,...,...,.....--~...........-

" Da ar de burgers zich voor welwillende vermaningen ontoegankelijk tonen, afgezien van emkele zeldzame uitzonderingen, en zich 0m 'de bevolen stratenreiniging niet bekommeren, verbied ik de burgers vanaf 12 dezer tot verdere orders hun huizen n a 6 u. 's m!KgMNX avonds nog te verlaten. Ook zal ik pa sp oortbeperkîngen beveleno Voor de burgers, die v oor de uitoefening van hun beroep vrij te stellen zijn, z al ik op aanvraag van het stadsbestuur verkeerst 0'el a tingen afleveren.

Deze beperkingen z al ik eerst opheffen, wanneer mij de 0rde in de stad bevredigt. De trottoirs moeten volledig van sneeuwen ijs bevrijd en volledig net gehou~en w~r­ den. De rijwegen moeten dagelijks binnen de tijdspanne van 8t tot 9t uur in de morgen en van I t ot 2 uur na ~ middag grondig gereinigd worden, van sneeuwen modder, !!§l:_~~~E~~ - ~~~~l3:~§l:~_~2~-!2l3:~~~~-9:~-?;§l:~g~g~~~~-1~j~~~·

Bij gla dheid moeten trottoirs En ri.jwegen op ieder momeritvt;:',lgens noodwendigheid met as se bestrooid worden.

Wa ar deze in de huizen niet voldoende is, kan zij genomen w0rden in de verzamel bakken, die ik op volgende plaatsen zal laten opstellen: 1. Grote Markt; 2. H0ek Gentstraat en Papestraat; 3. Aan het Kapucijnenkloos t er en 40 Hoek Wulvenstraat en Brugst:naat.

Het vervoer ma g door gla dheid, sneeuwen modder in geen enkele omstandigheid gehinderd worden.

Straatvakken, l angs 'dewelke ge en burgers wonen {')f ge en bew . .h.mde huizen st aqn, moeten gereinigd wurden door de bewon ers van de a an beide zijden dichtsbijgelegen huizen; beide delen zijn verantwoordelijk V0 0r het gans~ vak.

- . ·;;> :::i;;; ':;i\~!;!W!,!· !!'!'

-===.·.:,=:<::~: :i(l;" ·

10

Daar het voor sommige personen noodzakelijk is 's .. avonds ook na 6 uur n~g buitenhuis te zijn, vraagt het stadsbestuur d~t een bijzonder "passierschein" zou afgel.everd w;:)rden aan de v01gende categoT.'ieën van persc'\llen;· ; 1° Burgemeester, schepenen,' vrederechter, secretaris en bed~enden van het sta dhuiso n 2° P?litiecommissaris, agenten, n a chtwakers en brandweermannen. ' 3 0 Geneesheren, veearts en vroedvrouwen.

4 ö Geestelijken en liefdezusters-ziekendiensters.

., -. ·4

1 ZEG EM IN WERELDOORLOG I , ,

Of enze sta dsgenoten in de volgende da gen nu al dan niet hun best deden om de stra ten II gründlich zu reinigen" .weten wij niet.

Feit is dat zij z.es dagen l a ter terug mochten uitblijven. Op 15.1.1918 schrijft IQ.einau, .Hauptmann ·u nd Ortskornmandant, a an het sta dsbestuUr:·:' . . "]e nalatigheid van de burgers dwong mij met gestrengheid een grondige reiniging van de stad door te voeren. Ik hoop dat de burgers nu tot het inzicht / gek~men zijn da t netheid in straten en koeren een stad sieren, de ~in V00r orde van de burg9rs eert en de gezondheid dient.

In de uvertuiging dat de burgers in ft verv~lg de ver&rdeningen, die het algemeen welzijn tot doel hebben~ zullen begrijpen en ondersteunen, hef ik hiermede de strafverordening op van 9.I~I9I8 en gee~ het verkeer in de stra ten tot 9 uur ·'s aV8ndsen de aflevering van reispassen vrij".

Hiermede hadden de Izegemnaren de stra ten leren reinigen naar Duitse' trant. ])at de bezetters niet . alle ongelijk hadden met streng te zijn voor de netheid in stad, mseten wij eerlijkheidshalve tuegeven. De miserie was al groot gen0eg ·zen:der dat er daarbij n8g besmettelijke ziekten uitbraken.

, ',I '

(\

11

1

w~ 1JK Wg~Ul6~~ ~~~~ V. VAN 1)1<OOt--\TOT WERI(El\'JKHE \"0:,

Toen be,gin november 1956' plots de , klokk~n begonnen tfl luiden over '1)e Bosmnlens ~ wisten reeds enkele ingew:iJden da t dez~ dag da tgene bekomen was waa;rnaar men ge'durende 56 jaar met alle middelen gestr~2fd had. Wat was er dan wel gebeurd? Tor hiert oe waren alle planhen voor een pa rochiekerk: gestrand, omdat men de best ge~egen percelen bouwgrond met geen middeler.luskreeg van Jui'frouw Goethals'. Tuen deze in juli 1956 gestorven was, kreeg men hoop. Nuvember 56 'was de hoop een belofte gew0rden. Het testament was bekenu gemaakt, 'en de erfgenaam had het lang~verwa0hte goed woord geg6W'en. L:;elfs in Kortrijk werd gehoord dat de ,Boflm0,lenaars.-dit niet or..gevierd hadden kunnen l a ten voorbijgaan. Maar er waren nog andere ka tten te geselen.o •• ~'" " , Maar l a ten we de klok eerst een halve eeuw a chteruit zetten .

V~~r 1900 was een eigen kerk reeds een levende betrachting van enkele vroede BosmolenaarseHenri Nuttens, Mevr. Louis Vansteenkiste-Leonie Tanghe en Alois Ta ck moeten daarover regelmatig met mekaar en met pas toor ])fHu:J,.sters g'esproken hebben. Maar het eerste document uit het archief van de past orij is een brief van r aadslid Henri Nuttens aan het college van burgemeester en schepenen te Izegemo In de "Gaze tte van Iseghem" was namelijk een a rtikel verschenen da t argumenteerde ten voordele van een nieuwe kerk, op te richten aan het "Blauw Kapelletje". Als argumenten had men onder andere gevonden; ' het z ou een pra chtig zicht vormen daar aan het einde van een groot stuk. rechte weg, en voor je neringdoeners rond de kerk zou het geen 'f a illiet betekenen. In bovengenoemde brief werden a ll. e argumenten w3erlegd y om uiteinde!"" lijk te verwijzen naar een v~el betere ligging y n4lc op de wijk ])e Bosmolens. Op aanraden van 'Kanunnik Houthaeve 1 oud-onderpastoor te St Eloois Winkel en goede rela tie van Henri Nutte:q.s, werd deze brief, in licht gewijzigde vorm~ gestuurd naar Bisschoppelijk en Provinciaal Bestuur. Met de &ood v an Henri Nutten~y de eerste bezieler en exponent van dit eerste streven naar "eene kerk of proosdie" zoals hij het in zijn brief uitdrukte, eindiigde in 1906 de eerste fase. Nog één zaak is te vermelden. Ondertussen was het perceel grond, gelegen bezuiden de school, geschonken Coor Henri Nu-ttens met het oog op een toekomstige kerk. Het werd ingeschreven op naam v an Valère VandenBogaerde .. Alvast werd er een huis geb~uwd, in hun ogen de toekomstige pastorij, thans bewoond door de familie Henri Monteyne.

KERK H. FAMILIE

-

ZO GROEIDE HET!

Cliché's: Het Wekelijks Nieuws

APRIL 1963.

DE WERKEN VORDEREN GOED. DE GROTE VORM IS REEDS MERKBAAR.

DAAR PRIJKT NU HET NIELWE KERKJE, HAGELWIT MIDDEN DE GROE IENDE PAROCHIE.

Z. E. H. KAN. KINDT WIJDT DE NIEUWE KLOK VOOR DE KERK VAN DE H. FAMILIE. - Z. E. H. PASTOOR M. VANWljNSBERGHE ASSISTEERT DE PLECHTIGHEID.

KERK H . FAMILIE

Z. E. H. KAN. A. CAMERLYNCK,

1956 !

DIE ALS LERAAR AAN HET ST.-JOZEFSCOLLEGE

Z. E. H. M ICHI EL VANWIJNSBERGHE GROET BIJ ZI}N AANSTELLING

OOK JAREN PROOST WAS OP DE BOSMOLENS.

A LS 2de PASTOOR OP DE BOSMOLENS ZIJN NIEUWE PAROCHIANEN. AAN .HEN ZOU Hl} EEN NIEUWE KERK SCHENKEN.

DAT WAS EENS HET HUIS DES HEREN AAN DE BOSMOLENS. BI}NA

BINNENZICHT VAN DE NIEUWE KERK.

EEN KWARTEEUW MOEST HET DUREN ALVORENS DE BOSMOLENAARS

VOL RUIMTE EN VREDE.

EEN WAARDIGE KERK KREGEN.

- - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - -- -,- _._-, H. FAMILIEKERK-IZEGEM

Begin I923 kvlÇUIl. nieuw leven in de brouwerij. De Bisschop van Brugge verleende namelijk de toelating om in-de lokalen van de He , Familieschool; , 'sz0ndags de Ho Mis op te dragen VOO! de kinderen. Wie een vinger krijgt wil een hand nemen. a ,•• a Op IIfebruari I923 ging in de school een vergaderin~ , door van talrijkeparoohianen. 1)e pastoor van Sint Tillo, Z.E.R.Loosveld, mucht'het blijde nieuws meedelen waarbij de kindermis mocht bijgewoond worden door "ouderlingen, zieken, zwangere vrouwen en moeders van grote gezinnen".

• Op 20' februari 1923 werd een bestuur verkoze~, aangest'eld om de kapel in te richten en te versieren. In één week werd ee~ som van 24.037 'frank omgehaald. Dit bestuur was samengesteld als volgt: Voorzitter: Louis Nuttens; Ondervoorzitter:Emile Van den Bogaerde; Schatbewaarder: Jean Vansteenkiste; Secretaris-verslaggever: Jules Verstraete; Leden: Louis Brugge; Camiel Declercq; Ali,dor Masschelein; Alois Tack en Alidor Vanderhage. , .

De eerste zondag van juni 1923 werd in deze kapel de eerste Beilige Mis0pgedragen door E.H. Geeraerd, leraar aan het ~olle­ ge en eerste proost van de kapel. Vanaf 29 ",augustus 1924 werd de H. Mis er 'dagelijks opgedragen. ' ., ; " Op 7 juli 1925, dag' van Bosmolens-orillnegang, ' werd de eerste solemnele mis voor de afgestorven Bosmolenaars opgedragen. E.H. , Van Cappel r toen underpastoor van de wijk, was de celebrant. In I929 werd dezelfde E.Ho Van Cappel pastoor benoemd op St Tillo.

Hij stond zeer begrijpend ten opzichte van het streven van de Rosmolenaars, zodat zijn benoeming er gunstig werd onthaald.

Inderdaad, het groeide.......... ' " In I930 werd een nieuwe sacristie en een portaal'geb~uwd.

Het altaar werd ,aan de zuidzijde van de kapel geb:rE;Lcht.

In 1933 bracht Z. Exc .. Mgr. Lamiroy in gezelschap van Z.E.H. Van Cappel een bezoek. In 1935 werd de kapel gans herschilderd en versierd, en kwam er een nieuw al~aar. De inspiratie kwam van E.H. Camerlynck, toen leraar aan het collgge en proost v.an de kapel. Va;fuaf II april 1937 kwam er een tweede mis elke zonda;;.

Ondertussen was EoH. Devoldere onderpastoor van de wijk geworden,belast met de zondagdienst. De parochianen zullen zich nok de.namden herinnerden vEallHHanDderBe prdtiestGers~ die evr beHtrul°kken 1,'5. waren LU eze jaren: e • • e 00 y ruwler en all e e e t ,

.. ,. '

"

,

. .

H. FAMILIEKERK - IZEGEM

'.

,

:~t:

., ,.I ":

-

........

.

"'-

" .

/.

::.\,~

{'\

In 1940 meldde de Z.E.H. Van Cappel het besluit van de Bisseh~p, waarbij er op de Bosmolens een kerk zou opgerioht worden.

De I5e maart 1941 deelde ZoE.H. Van Cappel het voornemen mee van de Bissoht:'p, nlÎg in de ,loop van het jaar een paEltoor te b~noemeno En eindelijk, 19 deoember 1941, was het zover. De EoH. Go~fried Vandeputte, lzegemnaar, werd tot lste pastoor van de Heiltge Fa" milie be~~emd. Op 2 januari 1942 werd hij geïnstalleerd. Zijn - z'ending 'w'a s: een kerk bouwen. Zo had de Bissoh("\p het gazegd, zo ken hij lezen op talrijke diohten van de verwelkomde Bosmolenaars, z~ kon hij vernemen uit het welk~mwoord van Heer Emiel Vande~~ B~gaerde, vuorzitter van het voorlopig oomiteit. Die beslo ut met deze woor.den: Ons betrouwend ,)P de Goddelijke Voorzienigheid zult gij Uw doel bereiken, en binnenklÎrt zullen wij op de ' wijk BI'_,smelens een sohone kerk zien oprijzen, ter meerdere eer en glorie vati Ged. Alle Bosmolenaa:rs zijn met u.

Als nurm voor de paroohiegrens werd genomen: het gebied vanwaar de kinderen naar de H9 Familieschool kwamen. "Om met .n iet te·...· veel gemeenten ]tast te hebben" werd de paroohie ("'ver geen andere gemeenten buiten Izegem en Lendelede gespreÎ.d.

Nu be gon de kruisweg voor de nieuwe kerk. Waar men ó."k z~oht, de best gesohikte bouwgrond bleek een' stuk land ui~ · de hofstede uitgebaa t door Alidor Masschelein, eigendom van Jufîr~uw Geethals. Er . werden voorontwerpen gemaakt, met situering na ast .de Oude Yperstraat. Maar ' alle mogelijke pogingen om grond 'los te krijgen, met bemiddeling van alle mogelijke personen, ble~en vruchteloos. Men stelde voor: de grond krijgen, 0fwel . kopen, ofwel ruilen voor 20 ha . irihet zuiden van de provinoie, uitd.e eigend om van de familie de Pèliohy. Het antwoord was steeds negatief: "mes pauvres onze heota res". z;lÎdat men er zioh begon bij neer te leggen. " Jn juli 1956 werd Z.E.H. Vim Wynsberghe de tweede pastoor 0p de Heilige Familie. Zijn opdraoht ,was q.ezelfde als van zijn v oor' ganger. De Bissohop wees hem ' np een beloftevan de Heer Van. Overberghe, eigenaa r van de hofstede uitgebaat door de faihilie , Noyez.

Onmiddellijk werd gèsohr~ven; na zes brieven kwam het antwoord : veel goede wil maar alle bezittingen warengeblokkeerd,doo~ het sterfgeval van de zoon. ' De Zusterkes begoruÏen een ,noveen "om oplossing te bekomen".

De v1.erde dag ValJ. denoyeen" was er nieuws: Juffrouw Goethals was f'lv8rleden . Onmiddellijk kreeg de Heer Emiel VandenBC'gaerde' een goed woord van de waarschijnlijke erfgenaam.Begin november 1956

ZIJ DIE HIELPEN AAN KERK EN PAROCHIE

HEER HENRI NUTTENS Promotor van het eerste uur voor 'n kerk op de Bosmolens.

HEER EMIEL VANDEN BOGAERDE De daadwerkelijke helper van de nieuwe kerk maar die de vervulling van zijn droom niet mocht beleven.

E. H. GEERAERD Leraar Coll ege Izegem en Proost op de Bosl11olcns.

E. H. ALFONS GRUWIER Leraar College Izegem: 20-12-1909 Onderpastoor op St.-Till o en Proost op de Bosmolens t Kemmel : 17-5-1962

E.H. GERARD DEVOLDERE Onderpastoor op St.-Tillo en Proost op de Bos11101ens 17-8-1936 tot 12-12-1946.

Thans Pastoor te Herseaux(Ballons).

E. H. LIONEL DE BOODT Leraar College Izegem en Proost op de Bosmolens Onderpastoor op H . Hart Izegem Pastoor Emclgem. t 1958.

Z . E. H. GODFRIED VANDEPUTTE I e Pastoor van H. Familie (1941-1956) Thans Pastoor te Beitem.

E. H. LOUIS VAN HEULE Leraar College Izegem en Proost op de wijk Thans Pastoor te Izenberge

Z.E.H. MICHIEL V ANWI}NSBERGHE 2c Pastoor van de H. Familie uitwerker van de stoute droom: een waardige kerk op de Bosmolens

E. P. LEFEVERE (Scheutist) 40 jaar Missionnaris in China Hulponderpastoor op de Bosmolens t Izegem

E. H. OMER MISSIAEN 1e vaste Onderpastoor sedert juli 1962

KERK H. FAMILIE

TOREN EN SCHIP KRIJGEN DE UITEINDELIJKE VORM. WE NADEREN REEDS ZIENBAAR HET LANGVERBEIDE EINDE.

EEN HOUTEN GERAAMTE VAN ENORME AFMETING STUT HET GEWELF VAN HET NIEUWE KOOR.

Z. E. H. V ANWIJNSBERGHE ZIET VOL TROTS ZIJN STOUTE DROOM IN VERVULLING GAAN. DAT WORDT EEN WAARDIG HUIS VOOR DE HEER.

H. FAMILIEKERK -

IZEGEM

werd het testament bekendgemaakt. De erfgenaam~ de Heer Etnest Goethals ~ ere-arrondissemen~scommissaris te Kortrijk" bel,o ofde de nodige grond. 't Was toen dat de klokken - bijna te vroeg luidden. In juni 1957 werd 0fficieel de grond voor 'de oppervlakte van de kerk a f ges taan. Daarmee scheen de eer:s-te , grote z org voorbij. " ' ' . ,' ..

Op tweede Sinks en 1957 werd de grGnd gèwijd,' door'.,Z.E.H. Deken S obry, e~ w.erd eveneens een kruis geplant Er werd een akkoord afgeslo·tien met de dienst voor urbanisatie 1 waarb~-j de urbànisatie zich zou afstemmen op de juiste oituatie van d8 kerk.

In augustus 'I957vle:i.~d het eerste plan van de nieuwe kerk opgestuurd. Het itlaS getekend dopr de architekt E. Allewaert. Het " kwam terug me t de melding: Niet modern g,~noeg. Op I2!t nieu'i'1e plannenkwam telkens hetzelfde antwoord . T.-' en werd geyra~gd, ,;, bf een lid van de cummissi e voor monumenten, ter plaatse de situ~,tie wilde ko~en bestude~eno Men scheen uit het oog' te ver1.ie~en, dat het wel degelij k een lano:se kerk betrof. Inderdàad, na het gevraagde bezoek op I mei 1959 begreep men beter: nagenl,Jeg h,et eerste plan mé)cht ' opnieuw ~ _ngediend wurd2n~ De goedkeuring werd beloofd en op 28 mei 1959 was dit vuor ontwerp -het I3de ~ reeds aanv;aard , op de c cmm..i.s sie ' V00r monumen~en" ' 0

Onmidde11ijk, daarop Herd (\nderhandeld met het , stadsbestuurf ·en werd het bestcl~ opgemaakt Op 2 september 1959 gaf het -~s chepen­ college, en op 18 september 1959 gaf de gemeentera~d eenparig guns tig advi.e;fi.

0

'" Tegen I jul,i 1960" \.;as het plan zonder veel moeite goedgekeurd door ' p.e ,technische dienst te Brugge 1 en t'evens principieel guedgekeurd te Blussel. Men maakte- alleen "V'()orbehoud voor ,enkele det a ils en kleuren.

Op 30 8ept enbe ~ 1960 waren de plannen aangekomen bij het Ministeri e van J'usti tte ~ op 23 ä.ecember waren ze er goeggekeurd.

Z;(' kwamen ze aan i':1 het hinisterie 7an Openbare Werken.

21 maart 1962 ~oJas dan de gru-ce dag. De Minister van Openbare Werken had er zijn handtekening ond er gezet. Nu was de acnbeste ding mogelijk. Maa:~ in al die ja:i.."en was bij het bestek een prijsverhoging van 2 n:i.::!.joen frank: gek:men, wat leidde tot de yolgende regeli:r.,g~ "

De Staat betaal":; 30~0 van de ruwb oU\<i.

De Stad. betaalt 70~~; behalve op verwarming enmeub:iJ.air .

Het Bisdom b8 taal t de 1Î i jgekomen 2 milj oen .. ':

Onderti..1.s se::.'l kwam nog e·'è ~:J. mtJeilijkheld om het: hoekj e k'+.jken . '· 1)e omgevir:lg van è'3 bouit,: -:ppervlakte was geep eigendom . Om de bouw mogelij k. -te 1;J3.1.:.en f werJ dan maar gehuurd voor 3 jaar~ in afwaC1)}=ting dat de , s-'cad de grond aru1werft voor de uitbouw van straten , enz 0

•• "

H. FAMILIEKERK -

IZEGEM

TIe aanbesteding kwam toe aan de firma Gebroeders De Veeuw yan Wevelgem, voor een som van circa 11 miljoen frank. Er werd

fJvereengekomen voor een termijn van 400 werkdagen, zodat QOTs,pronkelijk (lP 10 april 1964 de kerk muest klaar zijn. Rekening ~öudend met de vertraging, vooral opgelopen door de slepende ~~nter 1963, is de einddatum thans berekend op 10 december I964 ';' i · De eerste spadesteek werd gemaakt up I october 1962. Een gr&te plechtigheid werd het niet. Een afwezigheid werd er door 1édereen betreurd, namelijk die van de Heer Emiel VandenBogaerde. ~uw VandenBo~erde verving hem. Aohttien dagen nadien ontviel ~ij /'Ins. Het arehief van de Pastorij schrijft op 18 ~ctcber 1962 over l\,~m: " •••• Voorzitter van de Kerkraad, die gans zijn leven ge~acht heeft een kerk te krijgen, sterft te Leuven". De werken ~eli' had hij nooit kunnen zien. u Î:, Sindsdien vurderden de werken. Eerst goed, dan vC'etje voor V.etje. Er was een furie in het buuwbedrijf. De metsela ars waren '~êhaars ••• Geleidelijk werd ook meubilair en gerief bijeengebracht.

Ip. februari 1964 zat " de Mei " op de toren. Thans is men zever, d$.t men de datum van de plechtige consecr8.tie heeft kunnen va sttèggen: 20 december I964, zijnde de zondag llbtJr Kerstmis. .

Wanneer op deze dag de feestklokken opnieuw zullen luidden, zal de schone parochiefamilie tevreden zuchten: Goddank.o. we hebben ze.o •• onze kerk. i ,.'

Raf. Vandenberghe november 1964 .~

.

:~ .

~en: ;. . .~ ~, '

)

---------------------- ---I) Archief van de

Past~rij

Heilige Familie •

2) Welkomwoord van de Heer Emiel VanderlBegaerde a:m Z.

E.H. Vandeputte op 4 januari 19'2.

3) Getuigenissen van betrokkenen.

· . lfQOR MARTt~au't5e .1 OUD::e.E:WQN ER.. VAN .1'-E a BOSM OLE;-RS za n gwijz e : De wev e r s v a n Ronc q

Beste vrienden wilt mij aanhoren 't Geen ik hier bezing in een lied En en wilt U daarin niet verstoren Bil · daarover maken verdriet 't Geen ik hier in het licht zal bringen 't Is om eens den lof te bezingen En 't is iets t'en strekt voor niemand )b" Tot oneer of scbànde. ) lS Het is nu al lange büsproken Dat wij op de "Boschmolens" hier Leefden als vergeten en verdoken En niet smaakten het minste plezier Maar ik wil ze a an wat anders gewennen En de "Boschmolens" wat beter doen kennen En 'k wil dadde bezingen in e en lied)billS Anders gaat het niet )

In mijn lied zlJn allen besloten Die niet te ver en weun van de kalsie En is er ieverseen over geschoten Z'enmöeten daarvoren noch dul zijn noch biie Moest ik van elk een klauzeke maken 'k Zou ·alz uo veel te verre geraken En elkeen die mij zoo lange hoort)bi Zou ze ggen 'k moe voort. ) s Den eersten die ik mlJn aandacht wil En bezingen in dit schoonli~d (wijden Dienne man moet al overschrijden Wiene van U en kent er hem nietC '.t l oopen Ge vind hem altijd aan 't gaan en aan Om konijns en kiekens te koopen En dit alles met blijgeestigheid)bis Zoo is François Beheydt. )

Hartin BUYS' : is L,c. n oud b ewon e r v a n d e 1"1ijk BOSi'IOLENS di e d e mens cn d e buurt v a n dichtb ij k ':;nd o in h a nd e l on wa nd e l. Hij 1 6c ft tha ns in . Frankrijk ,Jn komt ge r e g e ld

bij f amili e op d e Bos mo l ens .

van '

iJ

BOSCHMOLENSLIED Zoo gaan ik ne .

stapver~er

treden·

En o0k een bezoek doen . erbij

"

.

Want daar woont zeer stille en tevreden Leon Decloedt met zijn Mari3 En ,lat zijn van die àtille menschen Die niemand geen kwaad en z oun· wenschen· ..

En kontent zijn in hunne staat )bi Als 't een beetje gaat ) s 'k Wille-: ok in 't deurgat er tegen Een bezoekske , dnen rap en gauw .

Daarvan ben .ekik niet verlegen Want Jk ben daar hij Victor Vermaut (ne Hij zit hem van 's nuchteris tielijk te klepTerwijl dat zijn vrnuwe· bij hem zit, te kropEn ze werken daar rap en abbiel)bis: (ne In de zelve stiel ).

tk Wille mij nog wat verder begeven In ' t huis van ne plezierig~ vent En alzoo ben ik bij. ('llze Seven .

Alles is daar in zijL element omdat ft nooit en zou vervelen ijij zou ~effers ne voois of twee spelen Ep.\\oksoms eene pardeblêe)b' ~~ntSeven doê meê. ) 1S

En

','

' k Trekke van daar een winkel binnen En daar heb ik seffens veel werk 'k En moete niet walllhten van te 'beginnen Want ik ben daar bij CamieJ Declercq r k. Ben daar. aanstonds ,aan 't ,g .isputeeren EnCamiel z0uhem goed ·defendeeren· EnbijzondeY.' in de poli tiek)bis '; :.'

Dadde. gaat äaar kqmiek ) . . . . .6

.~

," ,",.

E:tq: 't huis np den hoek en staat ook "niet hielle Hét is ook door iemand bezet ' tt. W')ontdaar ook nng v~}_k reet een ziele En 't . is daar (' ok L(.g proper en net En :moest er daa :>:' en ' t waLi van een kletsen EIri"iel zou hets affen3 weere 't oope metsen N~ men .rr:oetniet benauwd zijn "voor een abuis )bis M~t ne metser in huis . ) ~,.

.,

'

M fg c:7 ~ . ~

./" : -.......... '"I , ---J .

.

~ }: M(~ e'te hier nog een insprongschen maken Maar dadde en is maar juiste een gepeis Als ik wille binnen geraken In het hUlS bij Henri S e': Js . .

Dienne man en zou hem niet geven '(ven Hij is ook nooit in niet ten· ,ÇLchtren gebleHij en is niet benauwd noch van koud noch Want hij weeft hem mi breed(van heedt

BOSCHMOLENSLIED , En ' nev€ms _Renri . daar kunt ge nog vin.d en -Twee -jonge doch-ters in völlé fleur En ze leven nog zonder beminden Mis schien is dadde uok geert maleur C' Aan ze zulder meer liefde gedregen' Ze aan algelijk wel en twiene gekregen Maar al de menschen gelijk ge wel ziet)b' En zijn voor trouwen niet. . ) 1.S

.~.

'k Komme van daar in de smisse getreden .' k 'Ben daar bij de familie Mulier 'T 'en zijn daar niet veel aangenaamh.eden Want het is daar al hemel en vier .

En Henri hij staat daar teblaazne ·.(ne Totdat~ er scgier niemand meer en d~ft naazEn ze ' slaan tot dat verre en bij spit)bi 't Is slicht als ge daar zit. ) s 'k Ga o0k ne keer bij Leo instappen En eens gaan zien in de wagenmakerie

_l'ltCY\ I_ ll@~f _ '•

Leo en doet toch niet liever dan klappen .. .

Als er iemand is 1 hij is hem al tij d blie _ En verdikke~ hij en kan 't hem niet laten Hij ·zuude menschen aanspreken in de strra ten " En çllS s 'ums \)I.)k zeggen ne keer )b' Is 1.::t :gèen waar hè néé. .' ) 1.S

I

\ZJ5" '"

'.

'k Ga ook ne keer bij Franciscus aanbellen Al leeft hij hem zoo stille en gerust Hij zou hem t och een ander niet kwellen Hij werkt voor den vrede,en dat is zijn lust Hij laat de wereld maar tuiten en ti eren Hij l aat hem niet stooren door. aldie plezieren En · hij draagt hem ne schat in zijn herte ft IS . de zoete vrêê. ) bis ( mee Z'.:mder dat . ik mij vele bekomre . n tk Gerake alzoo bij onze K0uckhuit Ge zoudt mi$schien peinzen 't is daar altijd zomre ~\1-7, Ge kunt · ~ t toch niet hnoren aan 't gezang of tt gèflui t /'{~ ~ ~;'''--..

Niet dei U di ar niet kunt amliZeeren \./~ '. --f$~ En glen moet 't zelve nog niet gèregeleeren . ~ V/ Ja zegt Leonie, als ze zijn met twee drieën)b' Me gaan zeker eentje hiën. e ) 1.S 'k Moete hier nu de gravee overterten Als 'kwille voortgaan al dezelfde kant Maar ten -moet algelijk niemand gerten En 'k gerake daar bij nnzen C0nstant Hij is hier ook .op de BOSChmOle.ns getreden En da dde zónder veel moeilijkheden ' En hij is rmu meester mordjie)b's ., Daar in de bakkerie. ) 1. .

q] L

Bose HMOLENS LIED 'k Ga alzoo stillekens aan verder wiklen .. t~ En mag hem ook niet overschr~klen W~t 'k en zou in geen goê ooge staan E~ nnz~ Sever die leeft daar zoo stille :ä:ij kant 't hem al doen naar zijn wille En hij kookt lijk 0fdat hij 't geerne eet)bi ft Is lijk ne prufeet. ) s En C'ok ne keer bij Sever in"gaan ., .".

,',

'k Trekke alzoo,voort als eene tentasie En het komt daar nog iets in mlJn zin '

fk Peinze 'k ga ook ne keer in de tramst a tie Maar ik kan daar gemakkelijk ~an bin 't Zijn dier te vele die . daar voorbij loopen Of te fijn om een pint jens te koopen Maa'r en blijft daar buiten op den dam)bi Als ge waMt naar den tram. ) s 'k Mnete nok nog een woordeken spreken 'k En mag daar ook niet trekken voorbij 't Woonder daar nog twee weggesteken Onze C enstant met zijn lieve Flavie En ze zijn zulder profijtig en bendig Z'Yen zijn:- daarom niet fl auwef e,llendig En z'en gaan nog niet v a llen verscheen)b' Ze zijn v aste ~p de been. , ' . ) lS En beste vrienden hebt ge geerne ruzie

r.

G' en möe~ maar in d' oude schou,l e eens gaan Want ge moet weten daar woont Martin Buyse En het is best. met hem juiste te staan 't En~mag hem schier niemand genaken Of hij z uu daar een liedjen van maken En hi~,aanzi~t het n o€? als eenplicht)bis ,Als hlJ zoo lets verrlcht. . )

Z~o

gaan ik mlJn wegen wat verder 'k en moet toch niet verre gaan Want ik komme welhaast in de Herder En' 'k moete daar ook eens stille staan 'Je Mag daar gerust mijn pijpe aansteken mn moest ik haastig een woordeke spreken TI äade gaat daar nu' dapper en bon)bis M~t den téléfo~. ) .

M~ar

(".

,c;

.

~

~, .v

~,

c;.:"

""-,

~

~

~

., \,

'k Wille ook nog ne keer inspringen Bij een ouden BoschIDolenaar Want ik muet hem met veel lof bezingen Al wat behulpz,aam is, dadde woont daar En Alois hij zou, nok me.e werken Om dè vooruitgang nGg te versterken 't Gaat daar sc&ier al met den Avapeur) Want ze' hen' nu ne monteur.

DE BOSMOLENS ROND 1900

l

SCHOOL, WOONHUIS DER ZUSTERS EN KAPE L. - HE T WAS DEZE KAPEL DIE EERST GEBRUIKT WERD O M ZONDAGSM IS TE VOLGEN OP DEZE WIJK .

DE LAATSTE VAN DE MOLENREEKS AAN DE • BOSMOLENS· REUS SNEUVELDE BIJ DE DOORBRAAK IN 191 8 RECHTS : 'T MOLENHUIS (BESTAAT NOG). LINKS :

DE KAPEL.

DEZE

DE H. FAMILIEKERK

A

, B

EERSTE PLAATS WAAR DE .BOSMOLENAARS. MIS KONDEN VOLGEN. - DE KAPEL IN 'T BEGIN VAN DEZE EEUW .

A. -

DE KAPELGEVEL IS REEDS BIJGEWERKT.

B. -

BINNENZICHT VAN DE KAPEL.

Bose HMOLENS LIED .

. !t ;'"

Zit ge niet meer gued in U'd kleeren Of is er iets te 7er~e gezet 'k Zal u ook de naaste weug leeren Om te wurden weer proper en net n Ge trekt daar bij diene kleermaker binnen En hij zal hem dadde wel effen spinnen Al waar het maar voor een pantalnn)bi ' Sa c'est aussi bon. ) s ,"

!k Komme v an daar in de Schare geloopen l:Jant ik krijge verdikke veel lust Om ne keer een pinte te koopen En mijn :!teele wordt daar gebluscht 'k En ga ik daar niets anders vertellen Of dat ze geerene een pinte bestellen , Omdat ze ook moeten ne stuiver verdien)bis ~'Jant ik heb dat geziena " , ) 'k Moet hier nog een hofstee ontmoeten En 't iS daar ook nog en twiene 't huis 'k Ga \10k ne keer die menschen gaan groeten Z'enzunt tr.ch niet pakken voor een abuis 1:Jant het zîjn daar nog vier jonge knechten Waaraan dat ~e ook nog weerde m0et hechten En ze leven zoo vroolijk gezind)b" Door hun m\)edsr bemind. , ) 1S Zijt ge somtijds teer van het vollen - ---~

~.

~

En hebt gij een kulbra van doen

Ha ast u eer dei zijt aan het rollen Ge gaat zeerebij Cyriel Bestoen Ge vraagt daar ne kilo of twee goe korteletten Ge zult dan wel uwe weug keun vqortzetten En ge meugt ook nog tegen ne stuik)b" Met zoo iets in-den buik , ) , lS e

Hebt gij iets noodig \Tan uit den winkel 't Geene ook vele gebeurt binst den dag En maakt daarom eeene groot c krinkle ~ Ge gaat daar bij Alois Mestdagh Dat is ne ma~ met een g~oote manaaize En daarbij nog met vele karaaize n , En b,ij legt het vak geheel goed aan boord)b" En älzoo doet hij voort. ' ) 1S Zoo komme ik zonder iemand te vergeten Aan dat schoon huis daar op den hoek OJI1~a t 'k Van, elk en twadde zou weten ' 'k Ga ze vereeren ook met een bezoek 'k Bevinde mij daar bij eenen schrijnwerker En mijnen aandacht wordt nog veel sterker Als ik die schoone meubelä aanschouw)bi VJant ten gaat daar niet flauw. ) s

~7

BillSCHMOLENSLIED Maar beste vrienden nm rechtuit te spreken ])at' huis en wierdt voor geene werkman gezet , En ' em niét veel w(,orden daa rop te breken Z'hadden daar geerne nen Heer Pastoor in g'het Etl",ze lagen ook met die geda:chten ])i~ huis aan zoo ne man te verpachten Maar ze zijn a l bedrogen gelijk ge wel ziet)bi Men hen' de kerke nog niet. ) s

__ ~ '~

(~ '.,..;~ ,I ·\"1 ~J ' " ,.bH

'k Komme vol eerbied neder knielen En ik doe dadde zonder gevaar

'k Bidde nu voor d'overledene zielen Van zoo menig Boschmolenaar Die reeds zijn in d'aa rde begraven Vrienden wilt hunne ziel helpen l aven En ze g~denken ook in uw huis)b' Of hier aan het kruis. ) 1~ 'k Gerake alz oo bij Henri uit de mulne En hij woont hem daar ook al ' lang Hij' '.e n heeft nooit gewilJocht om iemand te kulne Maar hijw,as , geerne met elkeen in gang En .' t , mag weinig of vele waaIen Henri doet zijne mulne maar draaien Hij zegt hem v oor zijn redens als dan)b' 'k Moete 't dchen binst dat 'k kan. ) 1S

'llL 1

~ {J.

IJ

III

' . ,#'w ~ ,. /I..L ~~\.. ' rï~

~

,

..

In de Landsman wil ik ook binnen treden Maar dadde is daar nu geheel gesangzeerd En 'ten wordt daar niet veel nver gestreden 't Heeft hem daar nu ne ma rcb,andgeplasseert Onze Silvin heeft hem dürven rescgiéren Maar ten , is geen van achter de vieren En :lij zal hem wel vinden daar zijn besta an)b' ldaarvan znu da t niet gaan. ) 1S Rechte d'er over 't woont daar ook en twienne · Dadde is ne man van 't , vnlle plezier En hij is nog al vele te ziene Ja dat is waarlijk nen herbergier G'en geraakt daar niet gauwe weer buiten Niet da t hij hem de deuren zuu sluiten Maa~ hij verkoopt hem zoo geern den drank)b' In vreugde en ge zang. ) ., 1S

L5

'k Ben daa r in de zwingel nu 't e:re.den ' Bij Alois en bij Virgenie ])at zijn nog van die oud bekenden Z'en houden niet vele aan kwakzalverie Want dadde 'zijn nug ne k0ppel vinken Die volgens den tluden tijd tjinken En getrouw aan eere en deugd)b' En dat is al hun vreugd. ) lS

BOS CHMOLENSLI ED

Vrienden ik heb :p.u'dit liedj en gezongen -roor zoo vele het was in mijn macht Want ik ben ook nen Buschmulenschen jongen En ik breng hulde hier aan ons ges l acht J a de Boschmolens mag ,hier n og vrij prijken Benevens, zoo veel andere wijken Ze .zijr). nog voor het goede niet d\ )of )bis Maar n og vol van .geloof . )

;,

..

,', . ,-. "

"

.

schreven I mei 1925. :De B.S.P. vierde voor de eerste maal haar I mei-feest. Het Leiewater was opgehouden geworden om 't roten in de Leie te vergemakkelijken. Ook hadden we nog de overvloedige regenvlagen van de vorige dagen. Deze twee corzaken samen hadden het waterpeil van de Mandel zo fantastisch doen zwellen dat de oevers te eng waren en 't ~nvermijdelijke gebeurde. Er kwam ~verstroming. 't Was nu niet, zoals reeds zo veel keer het geval zich had V0orgedaan, dat de mandelmeersen overstroomden. Neen, nu kwam het water overvloedig in de straten die samen kwamen op Emelgem Dam. 't Was echter volop zomerweer, zodat de mensen gerust op hun blote voeten door 't water konden waden zonder een rilling door merg en been te voelen zinderen. Het "WATERKASTEEL" van :Dr. :Depoortere 1 waar patienten bijzondere water~en doormaakten verhief zich als een eiland midden deze watervlakte. ]) waterkasteel is sinds lang als kuuroord verdwenen maar wordt nog gedeeltelijk als magazijn gebruikt door de firma Decaigny.

Het water kwam tot aan de deur van de café DE TWEE BRUGGEN~ op de Dam. In de Princessestraat stond het water tot aan 't hoveke waar nu de Hugo Verrieststraat begint.

Het water st~nd niet te hoog ~~ar was vooral over fen grote oppervlakte verdeeld. Odiel Nollet~ de waard uit de herberg "St Ceci-:lia" '(nu Huis Daenens-Decaigny) verzekerde met zijn wagen en paard een "droge r'lverzet". Dit werd 'g edaan op aanvraag van het gemeentebestuur. Odiel werd afgel~st door Emiel Van Moen( vader Tan Arthur Van Moen) of door René Mulier. ,' , Deze overzet ging van aan de Mand,e lbrug tot ('l P 't droge aan de ande:çe kant van de waterplas, 't zij tot aan '" T PRINSENHOF" f'p de noorqkant van de :Dam,. 't zij in de Princessestraat, alles naar wens van de klanten.

Een vaste overzetprijs ' was niet opgegeven en de personen die meereisden gaven wat ze wilden. ' De paarden waadden (',ngeveer tot aan hun mieën in 't water maar 't ging wel en de moraal was vooral goed aan boord. Het werd een gelach "en een getater van je welstE:. Iets dat lang bleef heugen. ,.: Ook waren er veel nieuwsgierigen die 't zeldzaam gebeuren eens kwamen bekijken en bekeuren. Er werd druk rver en weer gepraat • . In de straten van stad vierde de B.S.P. voor 't eerst ha ar éénmeifeest. Het ging wat luid • ., •••• E~ qdiel Nollet laadde weer eens zijn wagen vol voor een volgende "dr()ge overzet" tot a an 't "PRINSENHOF".

Z~

30

:, De v<11gende dagen ging het water zakken en de waterramp werd spoedig vergeten. Het bleef alleen bij stoffelijke schade van particuliere aard. Om de weggesp()elde vlaskapelletjes langs de Leieboorden werd ' er fel getwist en gestreden maar dat was ver van Emelgem Dam.

WATERSNOOD 1925

ZICHT OP DE MANDELBRUG ODIEL NOLLET STAAT GEREED VOOR EEN NIEUWE OVERZET

ZICHT IN DE PRINCESSESTRAAT WE ZIEN NOG DE SCHUUR VAN 'T HOVEKE WAAR NU DE HUGO VERRIESTSTRAAT BEGINT OP DE VOORGROND: DE WAGEN VAN «ONS EIGEN BROOD » BEVOORRAADT ZIJN KLANTEN

WATERSNOOD 1965

EMELGEMDAM GELEEK EEN MEER SOMMIGE PERSONEN WERDEN OP 'N SPECIALE MANIER «DROOGVOETS » TER BESTEMMING GEBRACHT

DE KOM VAN 'T KANAAL IN DE VERTE ZIEN WE DE OVERSTROOMDE MANDELMEERSEN

"

-'

"

"

,

l

]e laatste dagen yan 196~ waren vrij koud gebleken. ITet z ou een k \Jude Ni'euwjaar worden. ])e grond werd beenhard ,' en toen ••• kwam- een dikke laag 'SneeU'ltl de wereld ,toedekken. De grauwe w0lken die over de streek joegen, vielen' uitin een regenbui van je welste en dat uren aan één stuk. Het waterpeil in de Mandeistreek steeg onrustbarend. De sneeuw SP1olt. De regen deed het waterpeil nog stijgen en de harde grond liet niets door. Het moest op een ramp uitlopen.

St. Silvesterdag 1964 - Emelgem Dam - 20 ure.

Het water steeg in de riv'len en kwam langs de rioolputj'és de straatgreppels vullen.Te 21 ure sto nd tegenuver de "rinkel Daen/?ns-DeCGiigny de straat b,l ank. Sommigen waren reeds zandzakjes aan 't plaatsen V00r de keldervensters. Het waterpeil bleef stijgen en men vreesde voor e:ç-ger. ,~ , Te 22.20 ure liep de brandweer reeds druk uveren weer. Ze was reeds vroeger versterkt geworden en er z ou gans de nacht een bestendigè dienst het waterpeil in 't oo'g houden. De pompen van de brandweer spoten ~oortdurend liet \J pgezögen water in 't kanaal. De centra~ ink e l ' wf;ts vvlledig ondergelopen. Men liep met kaplaarzen d u'or hét water heen.

V~el nieuwsgi't3rigen kwamen en gingen. De waterplas up de v oll e ',::î\raat" b:reed te bereiltte de herberg "DE TWEE BRUGGEN" • Slechts"" enkel e aut,0 ' s kbnden ndg do'br. . ." ., _ ,', Inde Nieuwjaarsnacht kregen we in stad ve'rschil'lende plaatsen d~e door deze watersnv od fel geteisterd werden. We vermelden in het bijzonder: Mandermeersen west en vost van Emelgem Dam; Strook tussen l1$negemstraat en Blekerijstraat; Waterstraat; 1talianenlaan(in' 't bij?I'önder het V.T.I.); AchterhoÎ van 't kasteel; Gentse Heirweg aan, de L;Jbbeek( grens tus sen Izegem en Ingelmunster) en Molenho'ekstraat.

Nieuwjaarmorgen 1965 - K'melgem Dam ~ 10.30 ure. ~' .

Het , t19.ndelwater kwam 20 cm. 'b oven de duikeropening .Çiie door de Mçmdelbrug 'overwelfd werd. De doorgang op de Dam was fel bemoeilijkt. ~en auto bleef midden de waterplas defect. In Princessestraat VijfW'égenwaarts : nam het water 'steeds toe. Aan de zuidkant van de v a art was ~t veel waterschade in de magazijnen van de firma ,Vanden Avenne. (' :' • Om I3.30· ure stond het , wa ter aan de Centrawinkel tot juist onder d'é vensterbanken. Van de reklameplaat "St Michel" was niets meer te 2!:~eno' Hèt" was één waterplas van aan DE TWEE BRUGGEN tot aan de garage D$busschetreo ' In de Princessestraa t kwam het , tot op een 50 meter van de garage Yuyl~teke. Er kwamen veel nieuwsgierigen op den Dam en gans de ~~iddag was het een heen en weer geloop en gerij van belang. In de n iê.rniddag vaarden ze zelfs voor de aardigheid eens met een r .Jeip.J otje i fi de Prinëessestraat en up de Dam. ~) " , 's Anderendaags was er zeer veel schade vast te stellen! Het w'el'1t lag ...lok volledig stil in de firma Dékimpe waar 't water ook 3J 8 tot 40 -cm. ~100g ' stond aan de mÇl.chines. ' , ö Een paar dagen later~was er van deze ramp op straat niets meer te " merken. De ,"schaàe werd door zuvelen geleden en gezwegen. Het was voor de éénwording 1zegem-Emelgem zeker een hist orische maar te; V.' ~R-s A,À een NATTE datum die vêlenlang zal blijven heugen.

JJ

en

~lE~~n~1r~~®~l]wlJZ ~~W1 ~~g{h@Th:mo Geschiedkundige gegevens nmpens kerk en pa st erij .der Sint Pietersparochie te Emelgem, n aar een handschrift van Eerw. Pastoor Verstra~te, te Emelgemaangesteld, in het jaar 1.857, berustende in de ·stadsbiblhyt:Q.eek _te Kortrijk, in bundelverzameli...'1.g Slosse A.E .• ,. " Stukken betrekkelijk de herbouwing der kerke gedaen in de j a ren 1630 t~t 1645, gevolgd van de naemlyste der gekende pastors dier 'pa rochie sedert 1600, gekopyeerd uit oude registers berustende in d-ê ' kerkarchi8"'1j en van Emelghem".

Deze waardev~lle gegevens, znrgvuldig opgezocht enens nvergemaakt d~or toedoen van de Heer Michel TIMPERMAN uit Ha relbeke, waarv"or onzèh hl eest ~ erkentelijken dank, werden door de "pstellèr de zer bijdrage grctendeels aangevuld met , hetgeen daarover werd. g epubliceerd . in "De Gazette van Rrlusselaere", katholiek o:..~ga an vonr Roussela ere en Iseghem dd. 10 npvember 1906 en de "Iseghemnaar", dd.2 en" 9 juli 192 1.

KERSTENING ONZER MANDELVALLEI.

============================= .

'.. Izeg em-Emelgem h eeft een zeer oud verleden. 'Vo0rda t de Kelt en r ond 8eo v. Christus hier a ankwamen, woonden ersinq.s j a r en de Liguren. Vanaf het ja ar 57 v6tJr de .geboorte van Ons Heer kwamen de Romeinen hun gezag hier vestigen, totda t de Franken rond 400 , zelf uit het Oosten opgej a agd, hier neerstreken. Vandaar de Frankische n a am: Iseghem+Bmelghem. . . . " ',' Izegem bekomt zijn :iia am uit een oude plaatsna am: Isinga-heim of wq onplaats van de Isinga, afstammelingen van Isc, het familieho ofd van een Frankisch gezin dat zich mp de zuidelijke oever v an ie Mandara .(later de Mandere en nu de Mstndel) kwamen vestigen. '. Zn vindt de naam Emelgem zijn oorsprong in Emel~nghem, verblijfplaatsder Emelinga of nakomelingen van Emel o , verkleinvorm van Emo, 'n anÇl.er familiehoofd der Franken, dat de noordelijke oever van de Mandel' kwam bew onen • .. Emelgem is dus zeer oud en ,dateert uit het Frankisch tijdperk, getuig€n daarvan de opgravingen en zeer vele v ondsten rond de j a ren 1900.:- . . ' ' .. . ; De bekering van CI~vis na de Slag van Tolbiac was een h8ctgst belangrijk feit voor de kerstening van onze streek. Deze machtige kening der Franken wilde de landen, . die onder . zijn 0ppergezagstctnden, christen maken. Daarom. zond hij een miss.ionaris, St Amand naar onze kanten ui t ~ 'Deze kwämde Schelde op, doch geraakte hier niet, schier ontoegankelIjk als "önze str9ken toen waren door ~mdoordringbare w\)uden.

, ST PIETERS KERK ,EMELG.EM , ,~

, ;0, " ; '

.

2

.

Na St Amand werd St Elooi, die g0udsmid was aan het hof van de Frankische koning, op onze streken afgestuurd. Deze geraakte wel zoyer, doch kon hier niet veel vruchtbaar 'werk presteren r daar hij onze t aal niet machtig was. Dit alle's had plaats: in de l :~op van de VIIo "eeuw. Sint Elooi ·t:--ok naar ' Parijs terug, dQch nam een slaaf mède, Til1'0', een z eer bekwame Jrmgen ui -t onze streken , dus éen onzer eigen taalgenoten. Bij zijn latere terugkeer in orisManJeldal had Til.lo 'veel invloed: op zijn stamgenoten, daé?-r hij , dus één der hunnen ' was~ Dóor toedoen van zijn 'chef; St 'Elooi zelfón1erdaan van de koning der Franken, lie't hlJ a lhier een kerk bouwen. Vandaar dat de kerk den kunirig toebehGorde . Deze 'benoemde dan ook de pastoor en was er de Heer en de meester.

In de Xlv eeuw kwam er, Goddank, hierin verandering . Dóor de toenmalige Paus werd een bevel uitgevaardigd dat voortaan alle kerken, .iP; handen van wereldlijke heersen! ,doorhen moesten afgestaan ,w orden aa.rî het bisdom ()f , ande re kerkelijke instellingen. , EMELG EM

~

KERK IN DE MIDD EL EEUWEN •

=================================

- ,..

,.

I1Ine~n oorkonde van 1216 is de 'eerste vérmeldingte vinden van Imelghem if als ' parochie. Tevens blijkt uiteen , norkînde van 12,64 ' dat ridder B0udewijn van Iseghem, tevens Heer van Emelghem, dezes :kerk alsmede het benoemingsrecht der geestelijken, schonk aan de St Maantensabdij van Doorni.k, ' die dit v oorrecht behield tot aan de Franse rev.olutie .. " ", , ', ' , ~, Het patronaatschap river het eeuwenoude kerkj e met "capelrije" van Onze Lieve VIDDUW ter Rust~ ,samen wet d~ pas t orij vanfEmelgem behoorde dus )-ludtijd,s aan den Prelaet der machtige "abdij van St :Maertens Q~nnen Doorn.ik. Het betreft hier de Benediktijner-abdij"die~erd gesticht in 1092. VJaarschijnlijk was , d$ pa sturij ~n erve ervan sedert ~ang eig~ndom van die abd ij~ Irrrrners reeds lang was het grootste deel -ry-an het graafschap , Vla anderen, kerkelijk 7" onder het bisdom Doo:;t:'nik, zoals trouwens ook bli jkt uit de volgende tabel, ge ldend vanaf 1186 t ot 1559: ' " ----------~--------------~--~----~----~ . BISDOM DOORNIK , ' ;;, 3 aàrtsdiakens .,. . I2 ' dekenijen ) Doornik VI~anderen Gen"t Brugge Q ortrijk , Roussel'~re Emelghèm _ Het l ate re bisd'om Gent werd maar opgericht dool' de bulIe. van X2 ;mei 1559. Zo had men vanaf 1559 tot 1834, het jaar waa rin het bisdom Brugge heropgericht werd, volgende toestand: ----------------~~--~~~-------------=~ Bisdom Gent Bisdom :Doornik Dekenij Thielt :Dekeni,j Kortrijk Emelgp,em Iseghem " / lï

I

L .,

3J

ST PIETERSKERK EMELGEM " , :De abdij van St Martinus te :Doornik werd afg.eschaft door de Franse republiek ten jarey{. 1796. Het tegenwoordige'stadhuis van :Door,nik w~s nog .oenoverblijfseih van die"nog in 1764, prachtige abdijbouw • I, ~ Tijaens haar patronaatschap" P-:ief de abdij, nevens den Pastor, de kE;,:tke en den :Dische inEmelghe~1 .,· de bijzonderste tiend.e n. :Daarvooren moest,,: gemelde abdij voorzien inhètnnderhoud van fiet pastors,el,huis, bijdl;''àgen in het herstellen van den kerkbouw en aen den Pastbreen jaer" geld "t-en titel van "portio- congrua" of "portie eanonicke"geven, j?-arlijks 'te St . Jansmesse (mid-zomer). :Daarenboven "was de Pastor ook ge ... ,machtigd verscheidene tienden tot eigen onderhoud te heffen en hij genoot tevens de inkomsten van sommige landen en meerschen, die ' eigendom der "cure" waren. , Ht::!t, blijkt uit nog bestaande schriften dat, voor den geuzen tij d, deze parochie rtiet alleeneenen Pastor op haar eigen had, 'maar ook een :Q.ulpptiester onder den titel van capelIaan tot het bedienen der alhier gestièhte "Capelrije van O.LoVrouw" waarvan Emelghem-OIID1legang (halfOegst) nog een overblijfsel is. Uit die oorzake draagt hedendaags (z o schrijft Pastoor Verstraete in 1857) de onderpastor bij ft volk den name van Capellaen. :Dez'e bewoonde een huis, genaemd "t t Capelryehuys" welk ~en de kerk toebehoorde en stond op den hoek van 's Graven Warande, waer 'nu de bakkerij is.(I857)~ .

CAPELRIJE VAN ONZE LIEVE VROUW9 ==============================

" Emelghem dominio hujusioci ' pC'titur crimes Iseghemius e familia Gçmdavensi. Ecclesiae titulus est :Dei parae matris abantiquo, ' etiam Beati Petri, Apost'olorum Principis et ejus habet patronatum Abbas Sancti Martini Tornacensis. Est hic insignis processio annua in festo assumptionis Beatae Virginis, ad quam processil"lnali ritu etiam conveniunt ,clerus et populus Anglomonasterii et Iseghemii."

Het bestuw..' over deze p~aats (Emelgem) wrrdt uitgeoefend door de Graaf van Izegem, gesproten uit een Gentse familie. :De k:erk, is van oudsher toegewijd aan de mOeder Gods, ó.lsook aan de Heilige p'e t rus , Hnofd der apostèlen, en het patrnnaatschap is in handen van de abt van Sint Maarte~sabdij te :Doornik. I!ier gaat jaarlijks op het feest van MariaHemelvaart een beroemde processie uit, waartoe eveneens bijdragen de geestelijkheid en het volk van Ingelmunster en Izegem. ,'-:. Sinds onheuglijke tijden bloeit te Emelgem de devotie tot OoLo . Vrouw '( ~ër Ruste, rust voor het hart, de geest en het lichaam, de rust voor schreiende en stuipzieke kinderen, de rust gedurende het leuen en in het uur van de dood. Sinds eeuwen is de St Pieterskerk de mariale bedev~artplaats van de Mar..delstreek, waar ontelbaren hulp komen zoeken bij Haa-r , die als een anker van veiligheid staat te midden d.e woelige lever.lS'zee~ :Die:htengevolge is :tE: het karakteristiek teken van O.LoVrouw ter R~te HET ANKER-symbool, waarop de voeten van het Mariabeeld, steunen. "':' ' . >:Dit eigen kenmerkend motief V!bndt men teru{3in de oudst bewaarde voorste, lling van het Emelgems l~riabeeld, namelijk op de medaille, om, _ streeks de jaren 1600 door de Brugse zilversll!:Lri Aernoudt Huwynt ver, vaardigd en tevens op een bedevaartvao'ntje van het begin van de negen, tiend~ eeuw, dat aanleunt bij een ander vaantje uit de 0eventiende eeUl:"r,

36

ST PIETERSKERK EMELGEM waarvan Guillaume du Thiel t uit Ieper de graveur is. :.

In de kerk bestemd er dus in de middeleeuwen eerikapelan~ii van OáLoVr0uw en een gilde of Confreriemet eigen bezittingen. In Ï455 was de kapelanij bege-y.:en door Guillermus Webelini diewE1celijks aan het altaar van O.L.V:r.ouw een mis moest lezen en dA:arvo0r j aarlijks ~n:N. 12 :eond Vlaams 'ontving. ' ".:

:i

TIE GEUZ ENT IJTI ( 16 0 eem>T ). ==========================

" In de belgische geschiedenis lezen wij 0ver de j a ren 1560,:,65: 0pkomst in de Nederlanden van een sterk georganiseerde Calvinil3tische ' partij. Opst8.!ldige volksbeweging, geleid door Willem van uranj~ ' en de Graaf Egmont. Troebelen braken uit in 1566 ,na het bezoek van d@ze graaf aqn enkele VlaamBe steden, onder andere Ieper en Kortrijk. TIe groten van het land waren stilaan de toestand niet meer meester en m~esten de ketterse predikaties wel toelaten, doch buiten de kerken. TIe akten van onderzoeken, (te KC"rtrijk in 1568) wijzen op een dubbelzinnige liouding \~an de Graaf Egmon t" ' , In het jaar 1566 moet ook,de kerk van Emelgem gedeeltelijk verwoest zijn gewurden door de Geuzen (T n toenmalige benaming voor bedelaars en sChoOiers). In de jaarboeken Goethals-VercrtlJ..ysse vinden we 0 daarover het volgende: , Zek~re Frans Antoon ALGOET, geboren te Ieper in 1536 en i,n balltngschap gestorven, was een weggelopen m0hnik eri Calvinist geworden.

Bij het einde van zijn sermoenen werd er door de opgezweepte me~igte v::eel verbrijzeld in de kerken. Vernietigingen van dit soort in /augustus 1566 werden hem ufficieel toegeschreven in de kerken van Ingelmunstr~, Dadizeele, l,seghem en Emelghem. , ' : :, In het' Brusselse Rijksarchief, Conseil des troubles, dee+ 36 ~ folio I8bis, staat eveneens ' te lezen: ' " Tijdens de geuzentijd op donderdag 23 augustus 1566 overvielen dE) protes~antse prf::d ikant en Antheunis Algoet en broede'r Willek~n de kerk van Is eghem met een bende beeldst0rmers "die moe t st ucken ende wapenen ghebroken ende ghecasseert hebben alle de beelden, sacrame.ntshu,l1sen,a;ndere ornementen ende boucken binnen de kercken van Iseghem, Emelghem ende Ingelmunstre". , Andere documenten vermelden dat de kerk van ' Emelgem d.oor een bende bee],dsturme:,:,s c:nder leiding v an de geuse ' belhamel de Crudenare alge-heel ', onteerd"werd, "geplunderd eh verwoest met inbegrip van het aloude ., Mariabeeld. ' '" ' V~n 1566 tot 1573 beleefde ons land ' de beruchte periode van de gestrenge Hertug van Alva en de "Raad van 'beroerten", ' (, , Van een andere Emelgemse beeldstormer nog volgend relaas zijner wederwaardigheden naar een citaat getekend H.C.II,blz. 43: " 1567: "un sectaire, nommé Jean Ghesquières, né à Camines Nord (gll.eboren van de prochie van Comene buyten der stede), bonnetmaker ou c~apelier, fut condamné pa-r sentence du 12.9.1567(arch.gén.duT...lyaume, papiers d'état et de l'audience-Conseil des troubles tome XXXV~ f 01io I8bis). ' Armé d' un baton, il avai t accompagné et prr'\tégé les frères Ant(iin~ Algoet et 1tlillekin, prédicants de la nouvelle réligion, lOlFsqu' ils "f ;

Z,1

ST PIETERSKERK EMELGEM prêchaient à 1seghem. , 11 avai t aidéà br,iser les images dans les églises d' Iseghem, Emelghem et Ingelmun$tre. ' , Le bailli1 bourgmestre et échevins deComines le condamnèrent , à être mis au pilori et fustigé jusQu'au sang. 11 fut bannidu comté de Flandre pour 50 ans. Sous peine d'être pendu, il dut Quitter la seigneurie et l'échevinage de Camines avant le coucher du soleil et le pays de Flandre avant 3 jours. T0us les biens du banni furent confisQués au profit des hommes du roi". vJellicht tij'dèris de brand van Izegem op 18 april 1589 ,. door een vrijbuitersbende aangericht, zal vok de kerk van Emelgem een mikpunt zijn geweest en de prooi der vlammen zijn geworden. ": Dat de kerk 38 jaar lang in deze verwoeste staat is blijven liggen,', is aan te nemen gezien de troebelenCwederd"'\per8, Calvinisten,walen; ' malcontenten en spaanse muiterijen) ononderbroken bleven duren tot het einde der XVIo eeuw , ' Tijdens deze rampspuedige jaren werd d6 pastcrije sn capelrye van Emelghem vereenigd en de zielezorg alhier ter harte genvmendoor de Pastor van 1seghem die tevens, door 'schaarsheid aan priesters, Ingelmunster, Rumbeke, Cachtem en Oucke:r:.e te bedienen kreeg.

In hoedanigheid van Ileservitor genoot hij insgelijks de tienden en andere voordelen der gewezen pastoors.

Het capelryehuys werd verpacht ten profyte van de kerke.

Ile laatste Pastor ván 1seghem die terzelvertyde de parochie van , Emelghem bediende, was Heer en Meester ' Arnoldus (Aern,)ut ) Van Hamme tf~t , I603, tijdens de regerir::.g van Aartshertog Albrecht en 1sabella, die een betrekkelijke rUst tei"ugbracht ,in onze Vlaamse gewesten.

Te dien jare kreeg Emelgeffi weder eenen Pastor np zijn eigen.

Ile naemlyst der Pastors sèdert I600 is opgeschreven door Past0r 1seb.rant ten hoofde van het doopregister beginnende met 1700. Ili t draagt als ,opschrift: ' " " Ilel?' optimo maxima ac ' pia memoria adm.Il.R., pastorum hujus parochia 1 eccl. de Emelghem" Van Pastoor Van Hamme schreef Pastoor Isebrant: " " Past~r in 1seghem et siriiul deservitor hujus parochiae obijt AO 1603". " Zo spreekt Pastoor 1sebrant, maer hy is , in een kwalyk gedacht" zo schreef ,later Pastoor Verstraete, "want ' Past ,jr Van Hamme is niet overleden in 1603; maer hy heeft in 1603 opgehouden om dienst te doen op ,de parochie van Emelg;ffi; volgens parochie boek van Iseghem y opgemaekt door Kanunnik Tanghe, is meester Van Hamme als Pastor van Iseghem overleden den 3 mei 1625. -t ; ! ; '/ 0

0

"

'

'

..

.,. ... .. .

, ', "

'

........................

r··

I

·~ c

ST PIETERSKERK EMELGEM CHRONOLOGIE ])ER GEKENnE PASTOORS VAN EMELGEM. :::: ==== = === == :-..: :;!~= =::==== = == ==::::= === = == =,= === === ==;:;

," 'Dat deze dingen g'e schreven worden voor h'e t volgende , geslachte ."

" \lleest Uwe leidsmannen indachtig die U Gods woord verknndigd hebben. "

Gelijk met vele parnchiën 't geval is, vinden wij geen archieven meer om de namen der pastors uit de jaren I500 te kennen., I. ~~è~~~~~~~=~~~~~.

..,

f)

Eerst gekende eigen pastoor van Emelgeih, hier benoemd : in 1603, in die· parochie overleden ten jare 1624. , Het is een feit dat, tuen Pastoor Egelè. hier toekwam, va:::1. het kerkgebouw nog enkel de schaniele muren zonder dak recht stonden. , Om te kunnen di enst doen in de verwueste kerke p herbou~de hij " den nJurdchoor, wezende de , uude capelrije van Onze Lieve Vrouw. De twee andere bleven in ~'opene lucht staan. Bij gebrek aan turre hing hij een klokke in een belfort, gemaakt boven den ouden torre~teeger, . ten ha lve:h, ~den noordermuur, hedenaaags nog te zien. Aldus , wä~ de kerk van Emelgem, na de geu2;.entijd, 'vooreerst een éenbeukigekerk, die later weerom tothalleRerk 'zou worden opgebouwd. Zo kon ook de eredienst tot O.LoVrouw worden hernomen. Naar de mode van den tijd, onder in: vlved van de barokst ij I f :Kwam dan ;--'ok een gekleed beeld ' de pla ats van het oude Mariabeeld innemen .

A1s deservitor bleef vermeld: Pastoor Van Hamme, v00rnoemd.

Ilo ~~~~=~~~~~~~. \.Jerd áls ' Pastoor teEmelgem benoemd op 10 april I625.

Hij was een waekzame herder en z'n eigen akten bewijzen dat hij niet alleen pastur was maar uuk de nota:r:is, de zaekwa,ernemer, de vrederechte:::,~ ja zelfs de doktoor zijner parochie. Van Pastoor Obrecht ~ag wurden gezegd dat hij de GROTE herbuuwer is gewe~st van onze kerk.

Toen hij te Emelgem toekwam, vond hij de kerke nog in haren v.e't'woesten tuestand. TIe ~rouwenchoor 'alleen was recht, ,de midde:t;l- E?n z'.§Iid~· èhooren wax-elJ. in ongebruikba:C'en staat. Er bes.tond ook geen groten torre meer ~ duch, zo ! t schijnt? waren er nog kl ukken ., ""Voor leven of ' ~terven " zoo schrijft hij zëlve~ "herbouwde hij in 1635 'de tw.ee overige chooren der' kerke . "Pastoo:L" C;brecIltheeft curieuze handboeken nagelaten waaruit blijkt dat hij een man was met uitgestrekte kennissen . ~enen vas ten moed en "stalen wil. Hij stelde zich vastberaden aan het werk en na veel tegenkantingen en andere , mooyelykheden ontmoei!, te l).ebben, had hy ,'de voldoening kerken toren voor zyne dood opg~maekt te zien.

HERBOUW DER ..KERK. . .. ===='============= " Na eenige weken zijne plaats te hebben leere'n kenne::1, begon, Pastor Olbrecht met Juny nazyn..e aenkomst eene opzoeking en opnemingJ t~ doen van a lle goederen, ren~en, tienden, enz. welke aan Pastory, .~

'7:;9

-.- .

ST PIET ERS KERK EMELG EM ----,---,--~--- ---

..

_------

kerk, kosteryen dische van Emelghem toebehoorden met aanduiding van de lasten van jaergetyden of andere fondatien die eraan gehecht waren.

Daertue verveerdigde hy een afzonderlyk register, hetwelk nog berust in .~~ kerkarchieven van Emelghem, nu in het Rijksarchief te Brugge. ;:' . Ten tydep.a t wij ( Past oor Verstraete) Emelghem bewoonden, hebben wydàt register onçier handen gehad, er de ontleding v an gedaen, er eene tafel van ni:::teriën in gemaeckt en tevens een a antal documenten uit ' gekopyeerd.

De voornuemde stukken uit bundelverzameling Slosse "betrekkelyk de herbouwing der kerke gedaen in de j a ren 1630 tot 164-5" geven ons een uitgebreid overzicht der alsdan uitgeveerde werkzaamheden: Deel 11 bevat extrakten van akten betreffende de herbouwing der kerk. ' Deel 111 gaàt over het timmerwerk der tw,e e chooren.

Pasto ur Obrecht heeft wel zeker twee chooren hersteld. Volgens de schriften moet het vrouwenchoor reeds hersteld zijn geweest dJor . PastClr Egels; immers Pas t or lJbrecht zegt: I' a en he,t metselwerck NOG nodigh in ·' de kerke van Erllelghem". , ', Aan het metselwerk wierd gebezigd · undernemer Pieter Beckaert, ook 'met "het wmtten van deselve kercken". . Er is sprake van ,. een "poinc-ter" van Emelghem Jnh Flasseel, Jan ,de ~ol, landtsdeecken van 't quartier van Thielt, hr . Pieter Ie Loups, , h uchballiu v an Iseghem, alles is ondertek.JJiu d(Jor J Vanhnutte, griffier. ' , ' N.B. POINCTER: s oort schepen, o()k genoemd Poonter: ambtenaar die ~t aand~el bepaalde da t elk bet~lenmoestin de openbare kasten (De Bo ibid.) . , "Het metselwerk der twee "chooren kostte meer dan 27 Pcnd Grt. Over het "temmerwerck" der twee keren: " De twee chooren noch te maecken tewe"t en St Prs choor en het heyi:i,.ch CruY$choor o-p forme en manier gelyck ons Soete Vr uuwe choor nu :t$." Verder volgt een nauwkeurige beschrijving hoe alles moet geda an ,worden. t :- "Allen dit werck da tter resteert v an de kercke heeft genomen GiarÄ "Vlighe soo van timmeren als van het saghen". '" De goedkeuring van hoogballiu, burgemeester en schepenen:' van Iseghem en Emelghem mitsgaders "poincters en netable van ,Emelghem in date ,8 Mei 1635". ", Vlner der chooren door Pieter Bekaert: ,' , "het paneeren van d,e dry chooren met de trappen van , deselve chcQ~en waterpasse t e leggen • . ~ .. . . 3 ponden groote(25 Oktuber 1635). f ·i ' ' ":, .' Deel IV. Over de glasvensters • -: ' "berekent en geäffent met Cornelis Roetbeen(elders Ruo tbeen) glaé~maecker vansynen stiel • . .• . • 24 pond gro ot, dry sch. en 4 groote vlams". Verders:"l gifte door den Abt of Prelaet der abtdyvan St. Marten in 1637 ••• 10 pond groote voor a endeel in de nieuwe kerkvenster". ~ . Deel V. Schaliedek der ch0oren, uitgevoerd door Jan Tratsaert • . " "uyt de tyd van pastor Obrecht, herb.mwer der kercke. o. de kercke zat kort in geldmiddelen toen zy het decken der chuoren moesten betaelen. Een verzoekschrift werd gestuUrd aen hr Jan 0

- - - - - - - - - - _ . _ --

... '

___ -------

.

ST PIET ERS KERK. · EMELG~M ·

..

de Mol landtdeeken der Christenheyd van 't quartier van Thielt onder het- bisdmm van Ghendt. ])i t verzoekschrift wierd onderteekend . duor pa stor EveraertObrecht, Giam Uoussement, kerkmeest~r van Emelghem, Jo os 't feIt, 8chepenen van Iseghe:tn. eh Emelghem il1Ï tsga ders Roi gaert Ter:j:-ier, Roigaert Cuttoir en Christiaen van Coppernol, poincters èn notable der voors prochie"(])aarin werd verzocht lliaer rente te mogen opieggen). :':' '. . ' ' . .... ])eel VI.])eel VI. TIe c Gmmuniebank. 29 Jan. I636(.i·tem aan Vlighe 9 ])eel VII. Het orgel. ~ By uytneming van veel buytenkercken, die van Emelghem was v an pverGuds voorzien van een orgel. ; Ontvangstbewijs van" 12 pond Paryssies, vo or het v e rmaken v an g.e orgel. 26 April 1638 get. Lowys Medaert. .. ])eel VlIlo Over- de wijding der nieuwe a lta ren • . Betreffende de nieuwe altaren (zelfde tijd - ~Bryn Vlighe he eft gf et over het leveren en maecken van het t abernakel iiij-xx XVJ P --·- -sc'hilderen"door Ferdinant van Sande ".

Het houtwerk van nn~ lieve vrouwe autaer: ferdinant van Sande én zijn diener. " . ' .; 1640: "Z .H. Antonius TRIEST, bi s schop van Gent na er Errlelghem . 'g ekomen is um daer de nieuw opgebouwde altaren te wyden" • . '~ ". (Hij wakkerde den' pa stoor aan nm de, bouw van den toren aan t e 1angen). (Bisschop Antoon Triest van Gent werd in . Sin ce Baafs een graf~ onument opgericht door J eroom ])uquesnoy(I6 02 -1654). Het, geldt al s het beste beeldhouwwerk van de Vlaamse school). '. ' ';' ])eel IX. Is een memorie v an alle materialen "die gecocht zyn tot de twee c oren vali de kerk v an Emelghem, e enighe vrachten ~n andere costen". . , ])eel X. HERBOUW VAN ])EN TOREN. Ten j a re 1636 stond de kerke gansch opgema eckt, niets anders ~eer te bouwen blijvende dan de kloktoren. TIe vier volgende j a ren :rustte men en lntusschen k on de k erk zich een weinig ontlasten v an g.e schulden waarin zij gedompeld was. . . TIe bisschop v an Gent, Z.E~H.A. Triest, d~kerke komende wyden, ma ande de Pastor aan "om ee:.1.en tnrre t e ma ecken en da erinne cloecken tie hanghene". ])aarvoor moest Pastor Obrecht schier het onmogelijke a oen, maar toch, hij vrocht erdeure en in 1644 draaide het ha~tje óp den pra chtigen ' toren, die men heden nog b'3wondert .• :.. ' Ten jare 1640' be gon Pastor Obrecht' dus mid-dels te berainen om den t uren op te bouwen, Iriertoe dus, zoals gezien, a engema end. zynde ~ oor den Bisschop van Gent 1 welke aenmaning het velgende j a er door den deken -van Thiel t ', in name van den Bis schop, vernieuwd werd • . \vij hebben niet gevonden jat Past or Obrechtbyzondere moeyelykheden ontmoet heeft in 't opbouwen der chooren, ma er zo o was het ~iet gelegen met den t oren. . :': : Ware het niet geweest(gelykr· blykt uyt zyn schriften) dat het ~en man was met eenen sta len vIiI, eenen vasten moed, . een gezond. ver~ tand en e en ryp overleg, nooit zou hy de mo eyelykheden ~verwonnenJ1 hebben. 'l.f

ST PIET ERS KERK EMELG EM Tegenkanting derpa~ochianen, gebrek aan geld, ziedaer gen.eg gezeip. om zyn posi,tie te doen verstaan. Niettemin gi,ng hy erdoor. Hij kn'o,ht in. yersch~idene plaatsen boomen, mits; conditie dat zij nog een';Lge " j a eren mogten,. groeyen, hykocht steen en legde . het da er en intusschen maeckte hy plannen, hy schikte, hy schreef, hy vroeg r hy , ontbood ervaren metsers om hun gedacht te vragen "nopens den bouw, etc. ... • • . .

Men moet weten dat de overheden en de parochianen de onkosten grooter voorzagen dan zij inderdaad geweest zijn dewijl zij veronderstelden dat de toren uit de grond moest nieuw gebouwd worden, da t hij niet kon gebouwd worden op de oude. pilaren en de reeds bestaande bogen, gelyk het later nogtans geschied is. Pastor Obrecht is zelve bedrogen geweest, zynen toren zoo gauw opgemaeckt te zien. Hij verwachtt.e het veel . later, " gelyk men oordeelen zal uit de volgende stukken.

])eel XI. Over aankoop van boomen ~v('\or dentrren.

Aki: Last gegEven "door bisscht"p van Gent Antonius Triest a.I640 en Landtsdeeken Jan de Mol a. 1641 om ·" een torre te maecken". (daer komt ook tusschen: Er. Terier kerkmeester).

"Aenkuop van eenen "eecken boom staende op Cachte:n bachten pro hurnaerts huys" •••. 4 pond 15 schillingen groot, met accoort te mogen blyven staen ten onsen beliefte tot sesse, .seven of acht of meer jaren, midts dat hy de wtlopelinghe alsdan sal hebben" ••• . " •.• en paelt . den boom jeghens de mander en is den dicsten van tween en . staet .n oort van den anderen die haerlieder blyft •.• " ••• aankoop: "Ia eeckeboomen waervan de neghen . staen aen ka stanien bvomgaert en dat in de dreve van Ottos Van Berghe •.. o. item eene eecke staende aen Jans Backrs "stuck :lp den bet.,k jegens den walleof wateringhe van pieter de voldere • . .. .•:! verkoop door jan Loosveldt in Coolscampaan Mr.E\rerart Obrecht: " sesse en twintigh eecke staende •.. o • • enz.

Velgen twee actek waarop voorkomen: ., Jall de Möl deecken Thiel t . hr pr le loup, balliu, Vereecke Burchmeester, Giam Verscheure, Adriaan Abeel, Ja-os 't felt schepenen van Iseghem en Emelghem, mitsgaeders Jan Flasseel, f r ansen 1.:'Jallays, Roigaer Terier, geswf")ren.poincters en n otable van Emelghem. ( verder volgt de oe~3Chrijving van het maken v an de toren). ; De akt ~m het bouwen te beginnen is ondertekend door: " Pieter Van der Marcke en TI. Ol'\sterlinck." . Ook tussenkomst van Antonius Vanthienenbroucke metser om nazicht op 26.6.1642 over het b ouwen op de oude bogen • .. ])eel XII. Geeft conditien, gemaakt voor het metsel- en timmerwer~ van den toren. " Deel XIII. Over het scaliedek van den toren.

-.: Een viertal akten. Anno 1644 den 26 Juli-aanbesteding van het scalie~ek van den "heelen torre met de vier slapers door Symoen Penneel" · . ])eel XIV. Over het "houtel.-,erck van Emelghem torre."

Deel XV. Nog een rekening nopens den t oren.

0

ST PIETERSKERK EMELGEM Pastoor Obrecht overleed den 25 . Mei 16.48 1 bij. qy!gelukke ge trof-

Yfin ' eerienkogel~ De . latere . pastoor Isebrant ;z;~eg'tin zijn dRodre" i.:: . : gis\tie~: "glande , plu:mbea trajectus casualiterintB:;dfjt aO I648 t{.

" •. fen

ii _" _i ' "

" .

Vulgens de everlevering . is ·het gebeurd op den Knok, alwaer hy komende uit de pries~eragie van Iseghem, een kogel gevangen heeft v an de bossenie~s, die daer emtrent in .hun hof bezig ·waren met schieten.

Het doodsboek geeft Pastoor Obrechtde titel van:

PASTOR OPTIME MERITUS •. . Tijdens zijn herderschapwas deservitor:Matthia~ de Valliers, onderpastor te Iseghem. . ,".

.~

( vervolgt)

43 ' e

.,

.

In de gezegende leeftijd van 82 Jaar overleed .p 6 februari 11.

ons bestuurslid Heer Alfons De Jan. Begaafd met vele talenten, heeft hij deze zijn laven lang in diep.st .,gesteld van zijn volk, zijn stad en haar nijverheid. Oudleerling van Emiel Dierick en groot bewonderaar van Edward Dierick was hij met hart en ziel verknocht aan de Izegemse schoenmakerij, waarvan hij ~p nationaal en ook op internatienaaI plan een der meest onderlegde bevoegdheden en een der meest eminente vertegenwoordigers was.

Zijn belangstelling voor het schoenmakersvak - we zouden mogen spreken van een echte liefde - bracht er hem uok toe alles te verzamelen wat met het ontstaan en de ontwikkeling van deze industrie verband houdt. Daaruit sproten zijn geromanceerde biografie van Edward Dierick, zijn vele bijdragen over Sint-Crispijnvieringen, de schoenmakersgilden, enz~ Daaruit ontstond ook de uitgebreide en waàrdev011e verzameling voorwerpen en dokument en , die hij bijeenbracht en die de basis moesten uitmaken van het Izegemse stadsmuse1.:$, dat in de eerste plaats een museum van de schoennijverheid moêst worden. De realisatie van deze droom ', heeft hij niet meer mogen beleven. Hopen wij da t het nieuwe stadsbestuur aan onze kring hiertoe. ' de kansen en de mogelijkheden zal bieden, opdat de naam van de heer De Jan hierin zou vereeuwigd worden • .' Zijn belangstelling voor het verleden beperkte zich echter niet to~ : de schoennijverheid. Alles wat Izegem betrof, zijn geschiedenis, zij'n stadsleven, zijn f ulklore, zijn families, enz., het droeg alles zijp. interesse weg en unschatbaar zijn die diensten die hij onze st~d bewees door het verzamelen en ordenen van alle gegevens over he~ : verleden, het aantekenen van merkwaardige gebeurtenissen, het be~aren van dokumenten en voorwerpen. v/ie over de geschiedenis van Iz~gem uit de laa tste driekwarteeuw iets wilde weten, kon zich veilig tot de heer De Jan wenden: hij had het genoteerd of hij wist het 'nog" want zijn scherp geheugen liet hem zelden in de steek, en met zij.'p bekende dienstvaardigheid stelde hij zijn dokumentatie ter beschikking van zoekers en vorsers. '; Onze kring verliest in hem een beslagen kenner, een trouw medewerker en een geestdriftig bestuurslid, een figuur die in Ten Mandere /niet zal vergeten worden.

NR.8 Op 20.12.1964 werd de nieuwe, H. Familiekerk plechtig ingewijd 'door Mgr'. ' E.J. ]}e Smedt. ' Vanaf 1.1.1965 is de gemeente EMELGEM met IZEGEM één geworden under de naam van IZEGEM. Zo heeft onze stad nu een totale oppervlakte van 1972 ha. en een tota le bevulking o p 1.1.65 van 22.390 ; inwuners.

Izegem zette het nieuwe j aar in met natte voeten. Bij de jaarwende was er watersnood up vers chillende plaatsen, die een drietal dag3n bleef duren. ' De nieuwe gemeenteraad werd samengesteld als ,v ulgt: B~gemees­ ter Heer André Bourgeois, advdcaat; Schepenen: Heer Jozef Tytgàt, onderwijs, ' kultuur, gezin, feestelijkheden, jeugd en lichamelijke opvoeding; Heer Omer Baert, geneesheer, k00rdinatie en integratie van Emelgemse aangelegenheden; Heer Julien Renier, regie, electriciteit, suciàle aangelegenheden, Commissie van Openbare Onderstand; Heer Florent Vandenberghe 7 openbare werken en upenl:1are gezondheid; Heer Gabriel Eeckhout, financiën, handel, landbouw, nijverheid; Gemeenteraadsleden:Antoine Rnusseau, Roger Vandenberghe, Mevr.C.Sint ubinAllewaert, Michel Kestel\Jot-Denys, Bernard Depoorter, Hendrik Vanacker f Gustaaf Nyffels 1 Pierre Van Staay, François Beheydt, M'arc el Vandeweghe; Schietgat Maurice 1 La trez R,)bert en Surmont André .

Op 6.2.65 overleed alhier de heer Alfons DE KAN ' ( 027.4 •.I883) :fIij was bestuurslid van onze heemkundige kring en j a ren lang <Leraar aan het V.T.I. Tevens was hij stichter van de nud-leerlingenb~nd en yerzl")rgde het vakblad voor de oud-Ieerlingen .van het V.T.I.(De Technicus). In delaatsté jaren ijverde hij vuoral voor 'tvastzetten van geschiedkundige gegevens betreffende Izegem, vooral in v érband met de schdennijverheid. ' De Izegemse straatnamen kwamen menig keer in het nieuws~ In de . $treekbladenkonden we verschillende polemieken volgen over dit ,\Jllder~rp. De straatnamen die in Izegem én in Emelgem een en dezelfde naam druegen werden naar best horen gewijzigd. Dat deze o pl u s~ing ~iet door iedereen als DE BESTE werd aanvaard, was zeer begrijpelijk.

Maar wanneer zal er ooit NIETS aan np te merken zijn? ':~, -'.

Dhr Herman ROELSTRAETE~ directeur van de stedelijke muztekacademie, ging door met zijn VOl:"JLHA-concerten. Onder het m\ltto"Jeugd 1p.usiceert" kwam er een buitengew one productie tot stand onder de lei~ing van de directeur zelf. De zang werd verznrgd door de leerlingen van ft Lyceum de Pelichy en de ritmische uitbeelding was in handen yan de kunstdansgruep "DIE BOOSE".

De stedelijke nijverheidsschool werd tot "STEDELIJKE bevorderd.

A~A:DEMIE/5"

4

"

,

i

ACTUEELTJES

TIe INnUSTRIEZONE 'Jer.d j.l1 de ee rste perskonferentie van de h eer burgemeester duchtiB aangepakt. TIe gunstige ligging van de 34 ha. industriegrond 1 00~:1t de moeite om er eens grondig over na te denken om zo aan Izegem ni eu1,.\e industriellloge lijkheden te verschaffen.

Ter gelegenhE:;id van het ltJinte:rc0ncert van de Koninklijke Harmonie van de Congregatie die al l erbest verl i ep, heeft de heer AZER MOENAERT? een nieuw st'u.Ic Iz egemse f olkl ore naar v uor gebracht me t I/ ])E JONGEN VAN BOOS IZEGEM " :in premi ère te dirigeren .

Ook kw8ID onze stad op 17. 30 1965 v oor een tweede maal op h e t T.V.-:-scherm, in 't prngramma IIT e v ne t door Vlaanderen". yr LJ eger waren de "IZEGEMSE BORSTELS" ui tvoe:ç i ge r ('p het scherm verschenen. (1o.3.1QC;O)

. ....

])rie stadsgenr'ltel1werden laureaat van de arbeid be'kroonci' en in Luik naast tal van ,andere ge huldigd" \tJe vermelden: Heer Ant oon ])ebusschere, l aureaat vaYl è.e tnte:::'flatirmale' wedstrijd v oo r ber oe psopl e iding 1962 ' te Gijon(Spanje) v r; or electrtcit eit; , Mej . Marie-Louise Scheldeman, voor , dameskledercl1 en. He er Odiol Cauwelier~ meester haarkapper • .

Ter gelegenheid van het TIENJARIG BESTAAN van de volkskunstt; rbep II])IE BOOSE'I kW aill v an 30 april tot en met 3 mei '65 OOST en WEST te Izegem saam. Het ee r ste EUROPEES , LENTEFESTIVAL werd · een succes v vor o og' en oor. Aan de inrichte:::'2 een fli nk applaus vvor de gedurfd e en ges~aa~de o pze t . ,,' Ook kend~n we twee tentoons tellingen: TIe heer Alfons :Blemme uit Rneseïare, stelde zi jn lan"t;:::;te werken ten toon; 0.nze stadsgenoot en lid v a n '-"Yl,ze 'kring~ de heer ])és:'~ ré ])ekeersschieter. TIe atmosfeer was . echt stemmig , het werl: k l eurî.'ijk en geva..:."ieerd en verzo~bd. Het was een flink : begin . vJe wènsen hem verè.er v eeJ. succes .

Nieuwe kaart em V3,n de f:'cad Izegem (L 3. 196.5 ) zijn verkrijgbaar in hét stadhuis, afdel:tn[.; BURGERSTAND • .

Kl e in forma nt ( ,1.7 C:'l x 13 um) 10 frank.

Gruot f c') r?Tlaa~ .('i'2 crn :: GG· 'ü:7'. ) 2 C frank .

/

ACTUEELTJES

Nieuwj aarsmorgen 1965 op Emelgem Dam ... iets om er natte voeten van te krijgen !

C liché Dagblad « Hel Vo lk»

Cliché • Hel Wekelijks N ieuws»

N adat de heer Azer Moenaert zijn première gegeven had va n « D e' Jongen van Boos Izegerl1 »), . werden hem gulhartig bloe men aa ngeboden.

D e koren en het j eugdorkest van het lyceum « A v e Mar i a » voerden het schooloratorium «De Caritate Christo ») uit onder leiding van de heer H erman Roelstraete.

WELKOM, HEER BURGEMEESTER!

DE HEER ANDRÉ BOURGEOIS ONZE NIEUWE SYMPATIEKE BURGERVADER WIENS NAAM «BURGER » EN WIENS BEROEP ADVOCAAT (MEESTER) ALS IN DE STERREN GESCHREVEN STOND OM BURGEMEESTER TE WORDEN VAN ONZE BLOEIENDE STEDE.

~~~~ . m~twW2~ ~~\%@N@jf~ BURGËMEE~TER

YANDf: STAD

!ZE'G~M.

Bij koninklijk besluit van 28 januari 1965 werd de heer André Bourgeuis benoemd tot burgemeester van Izegem, dat inmiddels aangegrueid was met het voorm~li ge Emelgem.

Geboren te Izegem up ,7 maart I928, doorliep hij de l agere school en de latijnse humani ura aan het Sint Jozefscollege van zijn gehoortestad. In 1953 prumoveerde hij aan de universiteit te Gent tot doctor ïn de r ec h t e n . ' Als stichter en leider van de C.V.P.-jongeren in het arrundiss ement Roeselare-Tielt, werd hij in 1956 verkozen tot lid van Il,et arrondissementeel hoofdbestuur van de CoV.P. Van 1958 tot 1963 was hij nat ionaal ondervoorzitter van de C.V.P.-jongeren, en 'in l?-atstgenoemd jaar werd hij voor?itter van 'de C.V.P., afde ling Izegem. , OJl ,h et lokaal plan was de heer Bourgeois werkz aam als bestuurslid en se,d ert 196 I als voorzitter van het N.C. M. V. en als voorzitter van het Vormingsinstituut. Als lid van de Stedelijke Kultuurraad maakte hij ' zich bijzonder verdienstelijk als organisator van de A.B. :j\f.-tornooien, terwijl hij als lid van het Feestcomité up uitstekende ~ijze de public-relations en de prupaganda verzorgde bij d~ ~ier , voorbij e herfstmuziekfestivals • " Zijn dynamisme en zijn activiteit mogen van hem een jopge , en vooruitstrevende burgemeester van Izegem maken. Ten MandelJe, dat in hem een trouwe en ijverige medewerker bezat, wenst hem, alle succes toe' en hoopt dat hij" spijts de vele moeilijkheden~ moge slagen in zijn plannen tot groei en bluei van onze sta d. ,

'

i" ' ·

49

Met dit eerste nummer.z~Jn we meteen ons eerste lustrum ingegaan.

Vijf jaar waarin "Ten Mand.er~" reeds ye~l .lief en leed ~ende. Bij het leed moeten we V$rnOeUl,en: het afsterven van burgemeèster Jules Sintobi~, 1e man die ons vanaf de eerste dagen moreel en materieel steunde; v~rder het overlijden van de heer De Jan Alfons, bestuurslid en pionier van de heemkllilde in onze stad. Wij gedenken hem vol piëteit en , dankbaarheid. ' .. " . , Vreugde echter kende onze kring ook: om de gestadige groei en bijval van onze kring; we eindigden vorige jaargang met 226 leden en ru:i,.:tden met 5 zustermaatschappij en. .

Tot de laatste activiteiten van onze kring behoren o.a. tussenkomst in het zoeken naar nieuwe stn'..atnamen,. dit lokte zelfs een scherpe reactie uit die echter onmidde'llijk beantwoord werd.

In de laatst-e bestuursvergadering werd ook de mogelijkheid l,ver~ogen de uitgifteperiode van ons ti~dschrift vast te zetten nl. rond Pas. en , Kermis en Kers·tmïs. Tevens zou een begin gemaak't worden met de geschiedenis van Izè'gem. door de eeuwen heen. Een bijznnder nummer zal otJk; besteed worden aan de Franse periOde in onze . streek en stad, d:i,t..--.. aan ' de hand van artikelen geschreven door wijlen ZoE.H.P. Declercq,.

U ziet, beste , lezer 1 de tuekomst beluoft nog heel wat; da arum durven .we ook rekenen op een duurzame getrouwheid van Uwentwege. ~ Als laatste prestatie moeten we hier n0g vermelden de algemene ve~gaderingdie doorging op woensdag 3 maart 1965 in de feestzaal val'l,ons stadhuis. Spreker was eel!- çmzer jongste maar daarvoor niet mi:rid~r beslagen leden: de hr Luc Billiouw, Lic. Hijsbegeerte en Letteren. Niettegenstaande e2n beloofde voetbalreportage .in de TeV. ( die niet doorging 1 maar toch wat leden thuis weerhouden had) mucht on~e, vuorzitter toch nog een veertig aanwezmgenverwelkumen.J'Ja een " In . Memoriam " Heer'Alfons De Jan 1 nam Luc Billiouw het woord . en onderhield de vergadering nver 11 Sekuliere roepingen in het Bisdum Brugge van 1835 tot 1914". Het 'iverd een interessante voordracht, doorspekt met vele belangwekkende details uit onze stad en streek.

Ni~mand van de aanwezigen heeft zich deze hoogstaande voordracht z o boeiend v0orgesteld. Het verwonderde ons dan ook niet dat de sprGker zijn zelfde v00rdracht heeftm~gen geven te Roeselare voor het plaatselijk heemkundig genootschap. Wij van onZG kant zullen zeker niet nalaten nug bernep te doen op deGe .be lovende jonge kracht uit eigen midden.

We sluiten dit kringleven niét zonder al onze getrouwe leden een zalig Paasfeest te wensen(zelfs al komt dit wat laat, 't is t och geme,e nd) •