Ten Mandere nr. 70 jaargang 1984 nr. 3 by bart blomme

~~~~~~~~~1834 ~~~~~--~~~~.984

NR. 70

XXIVe JAARGANG/3 van het Heemkundi 9 ti jdschrift "TEN Het geheel werd verzorgd door Hendrik Willaert

~·1ANDERE"

- 1984.

Dit gehele nummer kwam tot stand onder de auspiciën van het Izegemse Stadsbestuur.

De illU6bta.:ûe van de kaM weftd

.6ameng ~ te1d uJ..;t:

1. Een getekend poJtbtet van PETER BENOIT dooft watteJt VAES. 2. De handteken.ing van PETER BENOIT. 3. Een ftepftodullie van een rn van "HtU ze PAX INTRANTIBUS" van HaM SOENEN .

•11 ' , i, "

'u' ti ~ ' d ' U : ia,lil " , '/

·f!

d:qd en/o f UPt '/lf}d,JI Î te {f jkc (nc,; .. ,.r:·~,' '>');/ h

\..'V{·:(jc" l '1 i' / .:(!(-' .!V.7:

~, ) ... . f:·,!:: ...... ,j/.f:: ,'001,/:"- ~',- u;-a ' .J .. . -' / l t

Îf: .... -;,'

doo r alldde/ i.' a n druk , fv tokoptj, mic r ofi lm di' HeL'nl k nny " TEN MA N OE R E " . van I zegem.

;"(:Hw a k t

o f op .

/J~ EN IZEGEM Samenstelling cataloog en tentoonstelling: Hendrik Willaert

In opdnac.ht van: de. Ste.de.J).jke. Cu1;tUJte1.e. Raad de. He.e.mkundige. KJting Te.n Mande.Jte. he.t Stad6 be..6 tUUJt van I z e.g e.m NaM aanle.iMng van de. 150.óte. ve.JtjaaJtdag van Be.noili ge.booJtte. ge.ongani.6e.e.Jtd in he.t Stadhui.6 van 15 .óe.pte.mbe.Jt toJ: 75

0 {&ta be.Jt

1984 •

1/ ll3

" ••• VAN HEDEN AF ZOU DE GESCHIEDENIS DER MODERNE VLAAMSCHE MUZIKALE BEWEGING ONVOLLEDIG ZIJN INDIEN DE STAD ISEGHEM ER NIET ALS EEN AANSTAANDE CENTRUM IN AANGETEEKEND STOND . .. " Julius DeGeyter 18 aug 1895

3/ 225

Onze dank gaat op de eerste plaats naar de velen die documenten in bruikleen hebben gegeven, in het bijzonder naar de heer Louis Ameye, kleinzoon van Benoits trouwe Izegemse vrienden Camille Ameye-Dobbelaere en huidig beheerder van het familiearchief in Louise-Marie en verder naar de heer Kamiel Cooremans, directeur van het Koninklijk Vlaams Muziekconservatorium in Antwerpen die zo bereidwillig zijn bibliotheek openstelde. Hetzelfde geldt de heer Paul Vandebuerie, conservator van het Benoitmuseum in Harelbeke. Dank ook aan de heemkundige kring Ten Mandere die de realisatie van deze cataloog mogelijk maakte en aan de heer Antoon Vandromme die de tentoonstelling heeft helpen opbouwen. Dank tenslotte aan de verschillende Stedelijke Diensten die heel bereidwillig hun medewerking verleenden. H. Willaert

5/ 227

HET MUZIEKLEVEN IN IZEGEM IN DE VORIGE EEUW

Izegem, met 28.000 inwoners toch eerder een kleine stad, is tegenwoordig zeer rijk aan muzikaal leven en dit zowel naar kwantiteit als naar kwaliteit. Twee fanfares en twee harmonieorkesten (alle hoog gekwoteerd in provinciale en nationale toernooien), tien koren (met opdrachten variërend van parochiedienst tot concertpodia), een vrij bloeiend concertleven en een hooggewaardeerde muziekacademie zijn de componenten van deze muzikale activiteit. Maar ook in vorige eeuw, toen Izegem evolueerde van 7500 inwoners tot 12.000 was er een ware muzikale bedrijvigheid die in de loop van de eeuw steeds meer uitbreiding nam en die vooral in de tweede helft van de eeuw werd gekenmerkt door een harde en niet altijd fraai gevoerde concurrentiestrijd. De basis van deze bedrijvigheid ligt bij Bernard Crombez (1778-1851), oud-muzikant uit het Franse leger, die zich in 1806 in Izegem kwam vestigen. Hij hield een schooltje open en werd vanaf 1807 handelaar.

7/ 229

DE MANDELKOOR

uit "Izegem vroeger en nu "

<:..N

1894 -

DE MANDELKOOR bij het 35-jarig bestaan van deze za nggilde. - Zittend : August de Ryckere - Arseen Desmet - Jan Deldaele - Apotheker Rodenbach - Valère Vanden Bogaerde - Fr . Berlamont - Camiel Kerckhof Pierre Bourgeois -~ Heldenbergh - Joz ef Deldycke . - Staande : lste rij: Jules Clement - Florent Naert - ? Gustaaf Naert - Jules Naert - Cyriel Mulie - Goethal s - ? - Flor ent Heldenber gh - Alfons Sevenoo - Jozef Kerckho f - ? - Michel Vandommele - Jules Kerckho f. - Staande 2de rij : Camiel Mulie - ? - polydor v..(1fbo Richard Vandommele - 7 ~ I vo Sevenoo - Camiel Meerschaert - Henri Deblauwe - Jules Castelein - Cyriel Sintobin . - Staande 3de rij: Theo f iel Defauw - Alberic Scheldeman - ? - Henri Vanbesien - Jules Vanbesien Jules .Vandenberghe - Camiel Clement - ? - Scheldeman .

Datzelfde jaar huwde hij Col eta Ameye. Hij was gemeenteraadslid tot 1822, jaar waarin hij onderwijzer werd in de gemeenteschool. Hij was een vaardig tekenaar en schilder en s tichtte in 1828 een eerste Izegemse Tekenacademie. Er zijn trouwens van zijn hand nog enkele schilderijen bewaard gebleven. Maar hij was vooral music us en wist op korte tijd in Izegem een muziekkorps te organi seren dat de fees t elijkheden van de municipaliteit opluisterde. Deze fanfare waaruit de huidige Stadsfanfare is ontstaan, behoort tot de oudste van het land. Deze groep bleef met wisselvallige kwaliteit actief onder franse bezetting. Tijdens de Hollandse Tijd droeg de groep de naam St. Cecilia en werd in 1826 het eerste Muziekfestival georganiseerd. Intussen had Crombez in 1823 een muziekschool gesticht die onder zijn leiding tot 1847 bleef bestaan. Hij leidde de fanfare tot kort voor zijn dood in 1851. De verdere evolutie is niet heel duidelijk en de verschillende bronnen spreken elkaar tegen, maar volgende hypothese kan worden verdedigd. Uit de groep van Crombez zijn twee fanfares gegroeid: een rechtstreekse tak vanaf 1845 onder de benaPlinq "Stadsfanfaren" en een nieuwe groep aesticht in 1860 onder de naam "De fanfare-jongens van Boos Iseghem" waarbij deze laatste al gauw de naam kreeg "liberaal" te zijn . Naast deze fanfares groeiden echter ook andere musiceermogelijkheden in Izegem. In het kader van de religieuze oefeningen in de Congregatie ontstond in 1850 een groepering van een vijf tiental Plusici die min of meer als kamerorkest kan worden betiteld, al waren er beduidend meer blaasinstrumenten dan strijkers. In 1853 werd deze groepering omvormd en uitgebreid tot de "Harmonie van de Congregatie der Jongmans" die tot op vandaag bestaat. In zowat heel het land ontstonden trouwens rond die tijd tal van verenigingen: aan de ene kant waren dit fanfares en harmonieorkesten, maar daarnaast werden alom naar Duits en Frans voorbeeld mannenkoren opgericht. Ook Izegem bleef daarin niet ten achter en in 1858 ontstond "De Mandelkoor". Naast verschillende concerten trad deze groep ook soms op in de kerk om bij speciale feesten als St.-Cecilia of Kerstmis een meerstemmige mis uit te voeren. Om dit nog meer luister bij te zetten werd in 1864 besloten om ook een orkestafdeling te stichten. Uit de verslagen blijkt dat beide groepen inderdaad verschillende keren samen een plechtige misuitvoering hebben verzorgd.

3/ Z31

Cercle i'.1usical

10 / l3Z

Titelpagina van het verslagboek van de "CeJtc..fe. Mw.,,[c.a1.", getekend door de secretaris Hem~i Frutsaert.

Samengevat kwam de situatie in 1865 er aldus op neer: er waren twee fanfares (Stadsfanfare en Jongens van Boos Iseghem), een harmonieorkest (Congregatie), een mannenkoor en een gelegenheidskamerorkest (beide Mandelkoor). De naamlijsten van de leden tonen aan dat verschillende muzikanten lid waren van meer dan één vereniging, ook de ereleden verdeelden hun financiële steun gelijkmatig en alles schijnt in broederlijke vrede te verlopen. Maar tussen zowat 1865 en 1875 stapelden de moeilijkheden zich op, gevolgd door scheuringen, oprichting van nieuwe verenigingen en het begin van een ongelooflijke onverdraagzaamheid. De problemen schijnen te zijn gegroeid uit politieke en sociaal-liefdadigheidsredenen. Op politiek terrein nam de strijd tussen katholiek en liberaal steeds toe, wat in veel gevallen neerkwam op de tegenstelling clericaal en anti-clericaal. Deze strijd spitste zich uiteraard ook toe tussen de verschillende culturele verenigingen van de twee kampen, en dit zeker in de kleinere gemeenten. Zo verbood in 1866 de pastoor aan De Mandelkoor de toegang tot het doksaal zolang in het orkest twee musici meespeelden die lid waren van De Jongens van Boos Iseghem. Gevolg: de Mandelkoor besloot niet te zingen in de kerk en de orkestafdeling werd zelfs ontbonden. Daaruit ontstond onder impuls van de broers Jules en Camille Ameye het symfonieorkest "Cercle Musical 11 dat tot 1890 onder leiding van Camille Ameye actief zou blijven en eveneens als liberaal zou bestempeld worden. Intussen was sinds 1863 een liberale steunkas voor onderlinge bijstand werkzaam onder de naam "De Broederliefde". Toen in 1872 "De Jongens van Boos Iseghem" werd ontbonden nam deze vereniging de instrumenten over en werd in 1874 een nieuwe liberale fanfare gesticht eveneens "De Broederliefde" genaamd die tot de eeuwwisseling zou blijven bestaan. Net als de Cercle Musical gaf De Broederliefde geregeld concerten waarvan de opbrengst moest dienen voor liefdadige doeleinden. Speciaal voor dit doel was in 1870 ook nog een "liberaal" koor opgericht, het "Crombez-Zanggenootschp". Door de liefdadigheid te beoefenen kwamen deze verenigingen in botsing met de clerus die zich terzake het monopolie toeeigende, en met de andere muziekverenigingen die ook gelijkaardige activlteiten op het getouw zetten. Het feit dat de liberale verenigingen ook dames uitnodigcten op hun concerten was uiteraard ook niet van aard om de clerus goedgunstig te stemmen. Slechts heel uitzonderlijk werd door de concurrerende groepen samengewerkt. Zo bv.op een concert in januari 1880 ten voordele van de behoeftigen van de stad waar Stadsfanfare,

11 / l33

Cercle Musical, Crombez Zanggenootschap en Broederliefde optreden in de Gemeenteschool . Bij offici~le plechtigheden als inhuldiging van nieuwe burgemeester en andere stappen de groepen samen in de stoet maar zijn 's anderendaaqs weer water en vuur. Dat deze botsing, verhevigd door op de spits toegedreven nationaal-politieke spanningen, gepaard ging met ooenlijke beledigingen (preekstoel, pamfletten ... ), broodroof, uit huis zetten en andere chantagepraktijken behoort tot de minst verheffende bladzijden uit de cultuurgeschiedenis. Die toestand die geen unicum was voor Izegem alleen duurde zo'n vijftig jaar tot aan de eerste wereldoorlog. Enkele citaten volstaan om de sfeer te schetsen. Zo bv. uit een sermoen van onderpastoor Slosse gehouden in januari 1875, voor een liefdadigheidsfeest georganiseerd door de Cercle Musical: " ... II?, doOI!. de. mac.h:t de.lt HeilÁ-ge. /zAA/z ondAApMtoOlt van de. IzAAIz van I.6e.ghe.m, .6plte.e./z de. ve.Jtdoe.me.n-L6 U);t ove.lt de.ze.n avond ge.ge.ve.n c.onc.eJt.t e.n ovAA a.U.e. muzie.lzbij e.e.nlzom6te.n Me. doolt de. ubAAa.te.n woltde.n butUuJ1.d e.n onde.Mtrund. Wat i.6 hu hoo6ddoe..t van zullze. ve.Jtgade.Jtinge.n? Ja be.minde. c.hwte.ne.n, , t i.6 nie.t alfe.e.n om zange.n e.n muzie./z doolt de. /zAA/z a6ge./ze.uJtd te. hoolte.n; ne.e.n, maalt ' t i.6 om .u..C.h:tZ-<-VLnige. guplte./zke.n te. houde.n, 'tM vaalt de. jonge.ünge.n om de. jonge. doc.hte.M te. aaVl"óc.houwe.n e.n wufp.6c.he. ge.dac.h:te.n te. Ve.JtWe.R./ze.n, ,t i.6 VOOlt de. jonge. doc.hte.M al.6 e.e.ne. Y11Mf<.t om te. pJtijh.e.n e,n a.l!..zoo e.e.ne.n vJtije.Jt te. kJtijge.n. DM ge.doe.md zij he.t c.onc.e.Jtt e.n de.gonne. die. hu zulle.n bijwone.n e.n dJtijmaal ge.doe.md zijnde. butuuJtde.M e.n inJtic.h:te.M, in de. naam du ... ". Of nog een andere getuigenis uit "L'avenir du Courtrai" van 14 sept 1890 over een concert van de Grétrykring: "Ce.tte. je.une. phalavLge. mU.6 ic.ale., née. d' hie.lt .6 ' a66iJtme. 6ièlte.me.nt e.n dépil d' une. OPPo.6ition .6!j.6térna.tique. e.t .6tupide., une. opp0.6ition ac.hMnée. qui üe.nt vltaime.nt de. fa ltag e. U du déliJte. ... ". Maken we nog eens een status questionis op na de eerste beroering dan vinden we in Izegem in 1880 in het katholieke kamp de Stadsfanfaren, de Congregatieharmonie en de Mandelkoor, en aan de liberale zijde de Cercle Musical, de Broederliefde, het Crombez-Zanggenootschap. Terloops kan worden vermeld dat er nog meer intern werkende verenigingen waren zoals het kerkkoor of de zangafdeling van de Xaverianen. In de katholieke verenigingen had onderpastoor Leopold Slosse orde op zaken gesteld door de musici te verplichten een keus te maken en dus slechts lid

12/23Lf

te zijn van één maatschappij. Bij de liberale zou zich nog een belangrijke evolutie voordoen. Vanuit de Cercle Musical en het Crombez-Zanggenootschap ontstond namelijk in 1888 de "Grétrykring", een vereniging die zowel toneel, symfonische muziek, operette en zangspel op het programma zou zetten. Het is in het kader van deze vereniging dat Peter Benoit met Izegem in contact zou komen, en het is deze vereniging die in de muziekgeschiedenis blijft vermeld omwille van de creatie van Benoits "Meilief". Om de geschiedenis compleet te maken moet nog worden vermeld dat rond de eeuwwisseling dan nog enkele groeperingen ontstonden - soms gelegenheidsverenigingen - die een kort bestaan kenden zoals "De Vriendenkring" , "De Vereenigde Kunstminnaren", "De Benoit-vrienden" ... Hoe zijn nu de belangrijkste verenigingen verder geëvolueerd? Stadsfanfare en Congregatieharmonie zijn nog steeds actief. Uit De Broederliefde groeide in 1901 de "Peter Benoits Kring Fanfare" (in de volksmond Pol De Coene's muziek) die in 1922 werd heringericht als "De Vrije Kunstvrienden" (Charelke Blomme's muziek) een vereniging die tot 1975 werkzaam is gebleven . De Grétrykring is einde jaren twintig stilaan uitgebloed net als De Mandelkoor die in 1928 werd ontbonden. Maar al in 1923 was een nieuwe vereniging opgericht, de "Koor en Orkestvereniging Peter Benoit Kring" die het muziekleven in Izegem zou beheersen tot 1960. Dat daarbij het werk van Benoit in ere is gebleven blijkt al uit de benaming van een aantal van deze verenigingen. Uit de recente geschiedenis moeten dan nog het Gregoriuskoor en de Scola Cantorum Cantemus Domino worden genoemd die komposities van Benoit hebben uitgevoerd.

13 Jl35

SCHEMATISCH OVERZICHT

+ 1806:

fanfare olv Bernard Crombez Stadsfanfaren 1845-heden ~ Fanfare-jongens van Boos Iseghem 1860-1872 ~ De Broederliefde 1874-1900 . ~ Peter Benoitskring Fanfare 1901-+1920 De Vrije Kunstvrienden 1922-=-1975

L--

1850:

groepje in de Congregatie I ~ Harmonie van de Congregatie 1853-heden

1858:

De Mandelkoor

tot 1928

~orkestafdeling

1864-1866 Cercle Musical 1867-+1890

1870:

Crombez-Zanggenootschap

1888:

.aanloop Grétrykring I .. Grétrykring

1923:

Peter Benoit kring

tot +1890

1890-~1930

_......._____.

tot + 1960.

15/237

STAMBOOM

--.>0.

51:.N01T Carel

-...

tx::.

(Jl

L.ÄMM'E:~T1J'N

•.. ..... •. i

.l &}.O'. x ................ ......... . v.aQf?, .. .21 . •...0~ .• ... .J b.".t.. .'aE.lI .. .R." .l J ·l..;i;l" . • :i .t~n

CXl ~1:.'N01T o

JLA~OC-IAS (Joos)

.8.\;.\lE;R.'N,. ~~.I",....

x Sl.-.E.\..OOIS-VlJIl.lö

+ .8iO.\I.!;\l.EN.' L.t.)!:. ..

...

, + ~E.\lEIl."N.· \.E\.e. ..

IC .8.E:V.E.R~.N -L"-I.E. .. 2.~. 07.. . 113'2+ .1IE.Vf.?E.N '1..E.1.e. .... 17 • ..10.• .... 1-15~

Jdrt

Bapti,:;t

llE.~t.t<.E.\J.: l.. .. I.E ....... tL.iL .•.17.113. IC 1l.E:>lUU_M:J.I'.IE. ... :t6 diS .... 177'+ . + .&E."-,EJ1..f.>J :.I.E.I.E. ...... , 1.6.. ...0.1.... ... 1D.o,lJ..>

&ENOIT Jan. Baptist

-C.an.dbouw.st:Gr o Mli'-.VLE.I?lE. Kl:: . .'aEV Ein&.w. - LE tI'..

+ :ME.IJ .~.t'af.\(e. ..

VAN

11:':

... J • .11 •

MONle;

.110S.

15 .• .10 • .

IC ','l!>E..v E.g... N -1..E.1E. + ,l lI<E.II.L.Di<.

l5.

o x

• .1,11.':14 ..2. •• 05 • .17,7.'i:. 3..• ,.OL •.,..ll\.1.1.

l.LE ",eM

)( 1+

tLf;. 0 .t ;M 11. ~ (".E. M 1Z.<;. l:,f"M

'1.8 ,CJ.3 .1659 ty,oS.i6S1 -'j . 03. 11/.l1

HE.\.1>EN&Ett'H

Johanna..

1. • ·0J.. . 165~

o Iz.E.G-EM

~• • Oil. .lQ99 12. .01 • 17J1../Q 19.05.1 '7 6 5

11.ECrE .' "

1~,01 ,1l ~~

)( ILEGEM 'f- JZ,EGEM

1 . 0.5. 176.5

n.~""E.H

051.-<:.-

'I .07 ,1744 9.'l.o-'l. 177Q

.i.G. 01. .• 1i1ll.'j'

15.0a • 1'l.50

WI~K.~L

14.0;,.1'17C.

51,- E. . ..WINKEl

+ S.T,-.E,-WINIolEL

1~.q,

1793

•

'rfE- LOM'Si\ti.ili.

MONNIE ])erna.rd

____

0 .HAR.lö.\..6.E.l·H::...

x \i"'& ... I..B.~~.i:. .

+ ·HiRI:;.l..lI.~.\<J'-.....

MON~IE. R05a\ie

8i1.5m.0'ter On.<i.u-wii :z.uo .B.ElI".&EN ...l...~\" .. .. l.~ ..... QJ .....1B.O .~ .. x .I:lAREI...BE.KI'..... ..t.8... ,Q.~, . ...lB~.':t ..

o ..l;;A.REl..&.EK.E.. ...H. .• IC JI ..... R. E \...lI.Er.<' .E ...

QS...... t8.o.8... ... l'.6 .... tl.~ .. ...1H3.'t".

+ .SLJ.08. .1I>l.:,LCiCX1J?... .... .1.'1 .. . .,O.:I........ tll.8.:i...

ka , •.. O.3 .. .. .t/).B.~..

'SElJOlT 'Peterltona.rcl Leorold

WJ\NT1.E.L. flore

o .HA.&E.I..t?E.KE ...........17.•.,08. .. ...1.83!1. .. .

o .MAMJ:.hL ............. ............9. ....U... ...l.83.:l...

IC .::'. l..J.O.OST ..lE.hI ,NO.llE., 6. ....10... . J8.G~ .. . + .!\N:r.,WE.RP.EN ......... ....... Q~.. ....t2.Q.1....

a....

C;<.ecilia.

+_-4______________________ __

______

o .s:r,.J;.~.oo.i.s..:,WI.I:lK~~."U .• , Q.~ .•,.1:Z8.i,... x .li~Rf..L.1),E,\'S.ç: ,. "" ... " .......... . ........ 18Q.S.. + ~T...\'i.1.0,Q:S...W,I.tJ.KE<L ......~ .•.. 1i.:.j:i.IÓ.".:

fd·e. ... Jélc.obus

+ .W.1J .~e..Gi."'. M .

OS • 17'lO

,5T,·E.-WINK.I'L +ST,-E,- .\ NINKEL

~ ~E~OIT

,DES,~.;;;.(.,.G.);'M, ...... .1L . ..O;l .•. :1.:/.1.".. ,J?t;;.:;~,E L..G .Eo M. ... 5. •. .11 . . .. l.6.Q.€.. .Hhl?f;..'-B.e::.KE. ..... .t.)? . .. O"}.... ..18.1l."}..

[

•

• 165'1 .1(,81

Htlonl\.A$ Antoniu ~

7.3~ou.~er-s~e~~~

+ H&&E.I.~.E.K.E: ............1.:r. ...:1.1 ......1./1.'1.0..

•

MONN\5 A... S .... "h l'1IAS Bernd'du'l 16HVSELS Maria Johal'1na..

CHltISTl1tIEI-l.5 Marianne. o

[PJ

.'i Q

o l'LEGt"''''\

1:'. Ol. • .1 .3..t 1.

2.t) .O~ ~q .~5

1,,1;;(:7I;:M IC .12,1;;.0 E M + lLt::.6.E M

3.0.• . o.~ •. 1':}.ClO.

3 •...11.

]

IVA~'»Et-t,E\l.G\O(E Ann~ Joseph!

\10El-l~C.\(E~ BarbarJ Tf..er,

.J:éW1<J/. bot-<. we..r o .!H:.l/.E.R.EN,:,J..li:J.I< .. .. ....................1.1.'].5,

x 'DESS);LGE.1.J1 .... ... 5.. . ..11.....111.0.G.

1 • O.?>.•.. 1.G]:1.

~LE.1.00 .IS-. Vllv.l< ........

c.th.r,~~;

COUC.'KU'I'T 13rigi'tta . x

_..JJM~ 'i~U

G .... 1ielmi

Maada\eY\1.

o '•.!ÄR.!ó.C;;!:.M ...

l..a ....d..bou-wtr o .6 ..ve.R.E.t~.,\..."I.E . ....n. 1"· .. .1100

'5-ENOIT

1>~""Àb Lli

. .. •. ......•.. ).G.~o.

MON"E

-~-------

30..0'1- • . .. 1100. . 11IJ.ID

BENOl T l'e'crVis

"Maria (Ma-'ikeK

o :p.E.SSeLGof;.N\ ... • .1.".~ 8 )( . ... Vaoll.. ll • .O ~. 16.• .~..

+..

"PETE"R. BtN01T

VAN

IC 05LJO'OH ..T.EN... HO:P.E...... 6.. ...10......1.s.G~...

+ .sr...Jo.a~.LH"' ...Nall.~., ...1.1. . ...Q3... ,_.t8.3.!L

~~~

...i.B..... Q.'i .... .1.7.1.s:...

....tIl, . ...QJ .... 180G... .. ...1.. ... .Qh.• _.I .ll.~.8 ...

HOE KWAM BENOIT IN CONTACT MET IZEGEM?

De relaties tussen Benoit en Izegem dateren uit de laatste jaren van ZlJn leven, namelijk van 1892 tot aan zijn dood in 1901 en enkele persoonlijke ontmoetingen lagen aan de basis . Maar vooraleer de directe eerste contacten tussen Benoit en Izegemnaren aan te halen moet er nog een verre relatie worden aangestipt: de stamboom van Benoit waaruit blijkt dat Benoits overgrootvader langs moederszijde, nl. August Monnie een Izegemnaar was uit een familie .die al generaties ver in Izegem is terug te vinden. In de parochieregisters staat op 7 juli 1744 vermeld: "Bapruav-i augLL6:UVlLL6 beAVlaJLdLL6 moVl-ie. 6ili.M Wo~ e;t joaVlVlae. he1-de.VlbeAgh C.OVl]. SMUpe.Jr.unt augM'uVlM nO.te.Vl e;t aVlVla maJUa vaVl toJUte. VlatM hOMe. c....iAc.a hOfLam pfL).mam Vlod". Deze August t~onnie ging na zijn huwelijk in 1770 in St.-Eloois-Winkel

wonen. Zijn zoon Bernardus trok naar Harelbeke waar zijn dochter Rosalie op 26 maart 1834 huwt met Peter Jacobus Benoit en er zes maand later het leven schonk aan PETER LEOPOLD LEONARD BENOIT. De genoemde Bernard Monnie wordt in de Benoitbiografieën als gelegenheidsdichter en volksverteller aangestipt als een belangrijke persoon-lijkheid in de vorming van de jonge Peter.

17/'239

--........ ~

...t::-

e:::.

) ,ER

ZALIGE GEDACHTENIS \',\,'\ ,\'îJ'HfT,I'{

DEMEESTER

JULlUS Eelll

(j;:'~(>ç.,r \'\~

SYL VIE l'HJ.'-r'-~l:,r',ltt~'l-

Vt?onw

BOSSUYT

·ü'r

i/;'

;;;",.· , h,!1;{,;\j~,

I~,,;"~~

;l\i," ,d~··;,L Ih· Ot>i," "_.:!,:' ,:1: t'n h(-; .,;\'.>'I!<l"J: !'~'~l't('d,f'lI E<'rMI: hi,so!; \a.' \"'hld'.i\;j)" ,;( t ~'pn-.'l'l-:,;{,(; '.lr; thl')-.:"!~;;~~\·!) Hi.jH\l~,J;

i"~,l,~·t,l),.~t><;\fJ,j'

\' t'('h'1<Á ,~:,'t <,l ..

.i,t't

1.'.;1

;;',l;;!;«i!;;j,,;,;j

h'kl'"

';1.

:)1)4

~:;I.~:!~.;;.?:-.-> ;-':~~',:~/:,:'i,!I~" ~/'l;:,!'<~ 7ii~/;:~: !;('diol<i

':'J}{

J .' /a,u\ir fl/,'

'-:.:o.",lli.'<';:/' ti

~:~~~:

-r

PIEUX SOUVENIR DE

MONSIEUR

POLYOORE AUGUSTE

OEGOENE

CHEVALIER OE L'ORDRE OE LA COURONNE

CHEVALIER OE VORORE OE LE.OPOLO FILS

LOUIS DAVID ET FERDINANDE NONKEL VEUF OE

DAME JULIE MORTIER né á ISEGHE/H, Ie 12 JuWet 1851 et .l' décédë Ie 21 Jllitl 1926,

Het is natuurlijk zeer de vraag of deze verre Izegemse afstamming die toch drie generaties voor Peter Benoit ligt, in 1892 nog rechtstreekse oorzaak zou kunnen zijn van familiebanden of vriendenkring. Directer contact ontstond op 25 april 1892. Toen werd Benoit in Brugge, onder impuls van Julius Sabbe en het vlillemsfonds,gehuldigd omwille van zijn 25-jarig directeurschap aan de Vlaamse ~~uziekschool van Antwerpen. Op dat huldeconcert werd hij voorgesteld aan Camille AmeyeLeontine Dobbelaere en meteen werd de basis gelegd van een jarenlange vriends chap tussen deze Izegemse familie, Peter Benoit en Julius Sabbe. Een tweede maar minder concreet aanwijsbare contactbron kan gelegen hebben bij Albert DeMaeght (Wakken 1819-Izegem 1897) die van 1859 tot 1885 dirigent was van de Izegemse stadsfanfare. Hij was immers, naar de woorden van Benoit zelf, een "boezemvriend" van Pieter Carlier, de eerste muziekleraar van Benoit. De definitieve inbreng gebeurde langs de in het eerste hoofdstuk genoemde Grétrykring. Jules Demeester, regisseur van de kring had zelf een toneelstuk geschreven, een "landelijk schouwspel in drie bedrijven" getiteld "Het Meilief". Het idee ontstond om Benoit te vragen enkele liederen te komponeren om dit spel op te fleuren. Polydor DeCoene, een Izegems schoenfabrikant die de Grétrykring goed gezind was kreeg de opdracht met dit verzoek naar Benoit te gaan. Hij was immers sinds 1888 na relletjes wegens de mechanisatie in zijn bedrijf geregeld in Antwerpen om er een nieuwe fabriek op te richten. ~10gelijk heeft ook Camille Ameye die eveneens de Grétrykring daadwerkelijk hielp (hij leende hun de instrumenten van de vroegere Cercle Musical) dit verzoek aan Benoit gesteund. Benoit vond echter de tekst van het Meilief zo geschikt dat hij besloot er een volledig lyrisch drama van te maken, op te voeren door de Grétrykring zelf. Deze creatie bracht Benoit uiteindelijk in contact met verschillende plaatselijke kunstminnaars voor wie hij ~e volgende jaren een blijvende genegenheid betoonde die hem dikwijls naar Izegem bracht.

19/ Z41

GRETRYKRING. Zonbag 22 en ffiaanbag 23 ®ctober 1893, 1lJcT

DE TALE:<!TVOLLE

MEDEWERKING

DER

Juffers J. VERGULT en A. HILLER van Antwerpen , _Maria DETERRE van Gent en eenige toonkunstenaren van Antwerpen, Gent, Yper en Kortrijk,

EERSTE VERTOQNINGEN VAN

HET MEILIEF OORSPRONKELIJK LANDELIJK SCHOUWSPEL IN J BEDRIJVEN DOOR

Tooneelbestunrdc1' dc-r Maatschappij; GETOONZET

DOOR

PETER BENOITx ---- Ie BEDlUJF.

---

De Meikoningin. Het stuk speelt

2e BEDRIJF.

3e BEDRIJF.

De Opoffering.

Drie jaar later.

de Antwerpsche Kempen, op het einde der 18e eeuw_

Rolverdeeling : H. VERLINDEN, pachter, Mej. EUGENIA, zijne vrouw, I"E~ A, hunne dochter, HE~DRIK, hun zoon , HH. AKKERMANS , pachter, KAREL, zij n zoon, LANDSWEERDT, meier van 't dorp, KUDOLF, zijn zoon,

H . SAMOEY. M. DETERRE. j. VERG ULT. j. CLEMENT. S. EECKHOUT. L. BILLIAU. E. V ANDEPUTTE.

DONATUS, knecht bij VerIinden, HH. C. MULlER. DE BEAUM:ONT, Kapitein der huzaren, A. DELBERGHE. Een wachtmeester der dragonders. A. DEllRAUWERE. Een veldwachter, FL. RAES. Een bode, ROD. BOURGEOIS. Een j achtwachter, FR. BOURGEOIS. Boeren, boerinnen en soldate n.

F. NONKEL.

Het orkest zal bestuurd worden door den heer EDWARD KEURVELS, Orkestmeester van het Nederlandsch Lyrisch tooneel te Antwerpen. \l)ergrootlng ber scène. -

flle\l\\?e tooneelverslerlngen. -

lPracbtige 1tostumen.

HET MEI LIEF

A. Ontstaan. De rechtstreekse aanleiding berustte dus bij de vraag vanwege Demeester en De Coene. Hoe Demeester tot dit werk is gekomen vertelt ons de (liberale) Roeselaarse krant De Volksvriend op 7 oktober 1893: " .. . Z-<.jne (Vemee.,6toz.) ciü:.hteJLujke gevoûeVlJ.J en kewUge, taatkenvU.6 hebben uc.h cükw-<.jL.ó -<.n

gepcv.de en keJLnac./U/i.ge gûege.nhud.6UedeJLen geope.nbaaJui, teAW-<.jl het MUUe6 heJ11 nu ook op zoo VeJLcüe.Vl.6telijke. w-<.jze. m tone.ûcüc.hteJL doet kel1nen. 111 .ótilte had hlj het gedac.ht opgevat, te be.pfLoeven -<.w u-<-t ugen pen en ugen v-<.ncüng VOOlt de Maat.6c.happ-<.j te .óc.ruujven. In e.venveet .ó~e WeJLd het ondeJr.Weltp gekozen, gekneed, dooltgltond, en enkeL dan, wan neen. hlj doolt nac.htelijk. denken en .óc.ruujven het MULte'D had ge.,óc.hapen, fLepte hlj eJL het eeJL.óte woofLd ovefL, en bood heA aan het be.,6c.huden ondeJLzoek van en-<.ge vJt-<.en,deVL, e_n nadefLhand

aan cüt van wûgekende .óc.ruujVeJL6. AUeJL ooltdeû k..tonk even vLue.nd vaalt de' ..6c.ruujvelt. Het kwam VOOfL, dat cüt een peJLeUje ,tn z-<.jne. -6oofLt WM, dat Met, zoom den .óc.l'lJUjVeJL het nedeJt-<.g dOMt hopen, VOOlt heghem a.t.tee.n

l1/ lLf3

bucJulU koY/. blijven.. Vlt moe.digde. hem aaY/., om doolt de. tU-ó.óc.he.Y/.R.om.ót van. e.e.n.e.n. vlUe.n.d de. muzie.k vOOIt twe.e. On dlUe. zan.g.ótukj u tUt he.:t MeJlie.6 van de. hand van. de.Y/. beJtoemde. tooY/.kuY/.dige. t(J, vltage.n. Be.n.oil ve.JL.ta.ngde. he.:t we.ltkje. e.eJL.6t iY/. le.zin.g. Hij von.d he.:t zoo in.nig ge.moe.dilijk., zoo Jwnd e.n. vlaam.6C.h van. acvu1, dat hlj de.n. .óc.hJtijve.1t ûjY/.e. waJtm.óte. ge1.ukwe.n.óc.hln.ge.n. actJtlbood, e.n nie.:t aJ-fe.e.n twe.e.

06 dtUe., maM alle. de. zangn.umme.M toonze.:t:te. .•. "

Benoit had echter met dit werk een ruimere bedoeling dan al leen maar een vriendendienst. In de Vlaamsche Kunstbode verklaart hij: " ••• 11<. he.b mlj thaY7J.l Vooltge.Ywme.n. me.:t het oog or de. f0e.uneJte. rlaa:t.6e.n., e.n.I<.e.le. I<.lun.e.!te. d/tanla:ti6 c.he. we.!tl<.e.n. te. .ó c.hlUj ve.n e.n daaJtaan., 0 n.ó c.hoo n. in. b e.peJtlUe.lte.n. VQJl.111 ,

de. dubbe.lvoltYl1

VC01

e.e.Vt lywc.h dttama e.n. zan.g,~pe.l te. ge.ve.n, ten. un.de. dcwJl.-

doolt a.ile. toe.l<.ol11.6uge. alUe.uM en zan.ge.M in. de. ge.le.ge.nhud te. .óteil.en ûc.h al.6 he.:t walle. vooJt:tdUlle.n.d te. hunnen be.f<.wame.n vaolt de gllote. ton.e.J!.e.n. in de. hoofld,6te.den. van OY7J.l land. Ve.ze. beweging 1110e.:t in ge.he.e.l Zuid-Ne.de.ltland toe.ge.pa6t woltde.n.; il<. veJr1,uac.h:t e.,'1.van. de. bute. gevolge.n

vOOIt

de toe.hornót de.!t de.mOc.lto.ti.6c.fle.

kuYl..6-{: in. Nooltd en ZuJ.d ... ". Op de dag der kreatie zeClde hij: " ... Ik heb i n dat .ótUQ de. dltage.1t e.neJt ge.dac.h:te. ge.zie.n, die. VlaaMeJte.n zou ltoVldgaan en. ene. bewe.ging zou ve./tWe.k.k.e.Vl, die. aan de. veJtbonde.n vJ!.aal11.6 e. toon- e.n .tonee.lI<.UY7J.lt hun ingang in de. we.lte.ld de.1t Rede.!tijkeJL.6 zou veJtze..ke.!ten en hun tUtbltuding ovelt .ótad e.n doJtp, ondeJt een gan.óe. bevolfûng, die eJt ande.M nauwe.lijl0ó bij name R.e.nni.ó zou van Wjge.n •.• ".

Bovendi en werd door het bes tuur' van de Grétrykri ng en Beno it het plan opgemaakt om een federatie van West-Vlaamse Rederijkerskamers op te richten om uitvoeringen van lyrische drama's te organiseren in de kleinere gemeenten en dorpen. Het duo Demeester-Benoit ontwierp, na het eerste sukses van het Meilief een tweede volks drama, geïnspireerd op de BlanKenbergse legende van Roeschaard . Het zou echter bij een plan blijven, wegens de toenemende ziekteverschi jnselen bij Benoit en het toevallig feit dat Demeester rond die periode (1895-96) ook van dokterswege volstrekte rust werd opgelegd.

B. De Voorbereiding. Het belang van de kreatie werd in de jonge Rederijkerskamer sterk aangevoeld. Vandaar dat er niets aan het toeval werd overgelaten en er ijverig gestudeerd en herhaald werd. Emile Bekaert schreef de oorspronkelijke partituur over tot een bruikbaar directiehandboek, Napoleon Willaert, dirigent

lZ/144

HET MEI LIEF

A. Ontstaan. De rechtstreekse aanleiding berustte dus bij de vraag va nwege Demeester en De Coene. Hoe Demeester tot dit werk is gekomen vertelt ons de (l iberale) Roeselaarse krant De Volksvriend op 7 oktober 1893: " .. . ZJ..jne (Vemeeó-tefL) cüc.htefLu-Jke gevoel.evt.ó en kel1lLÁ..ge. .:taa.tkenvU1, hebben ûc.h cükwJ..jl.ó J..n gepa!.>-te en kefLnac.huge gel.egenhud~uedefLen geopenbaaJtd, -teJwJJ..jl hct Muue6

he.m nu ook op zoo ·veJuüevt.ó-te.lijke wJ..jze

-toneel.cüc.hteA doct kennen. In .ó~e

had ruj hct gedac.ht opgevM, -te bep/w even J..w uJ..-t ugen pen en ugen vJ..ncüng vaalt de Mamc.happJ..j -te .óc.htUjven. In evenveel. .ó~e wefLd hu ondeJwJeltp gekozen, gekneed, dooltgltond, en enkel. dan, wanneeJt fUj doolt nac.hte.lijk denken en .óc.htUjven he-t Me.J..Uet) had ge..óc.hapen, Itep.:te fUj efL hct eeAó-te. wooh.d oveh., en bood hct aan hu beóc.hude.n ondeAzoek van enJ..ge vJtÁ..enden, en nadelthand aan cü-t van wel.gekende .óc.hJUjveM. AUefL ooItdeel. kfank even vluend voalt de .óc.htUjvelt. Hct kwam vaalt, dM Ween pe.ltillj e J..n zJ..jne .óooJt-t wa!.>, dM nJ..e-t, zoaw den .óc.htUjveh. hu nede.tr.J..g dOM-t hopen, voah. I.óeghe.m alleen

Z1/ 2'13

b~~hiQt

btijv~n.

kon

v~e.nd d~ muzi~k

van de.n

VOOh

mo~di9d~ h~

Vit tw~~

ofJ

aan, om dOOh

d~~ zang~tukj U

beho~d~ toonku.ndig~ t~ vhag~n.

fezing. Hij vond hu zoo dat hij den

~~Wjveh

~nnig gemo~d~jk,

zijne

twee 06 dJUe, maM affe.

Be.nod

d~ tUó~~h~nkomót

uLt hu

veJtfungd~

zoo hond

Wahm~t~ 9cûukwen~~hingen

d~ zangnumm~

MUti~fJ

van.

van d~

~~n~n

hand

we.hkj~ ~~t

~n vfaamó~h

aanbood,

van aahd, .vU.u

a1.,e.~~n

toonzette. .•. "

Benoit had echter met dit werk een ruimere bedoeling dan alleen maar een vriendendienst. In de Vlaamsche Kunstbode verklaart hij: " ••• 11<. heb mij thwv., voohgenomen mu he;t oog op de !<.lunehe pfcLauen, enk~e f<..f.unehe dJtama.ti~~he we.hf<.en te J.:,~h~jven en daMa.an, on~~hoon in bepehf0tehe.n vOlt.m, de dubbefvofVn van ~en flj/vJ.:J~h dhama en zang,~p~ te ge.ve.n, ten unde dcwJtdooh affe toekomó.u.ge aQteuM en zange.JU> in de g~egenhud te ~tef..ee.n zid'.

ClÛ

hu walte. voohtduhend te hunnen bekwamen VOOlt de gltote tonelen in de. hoofld!deden van o~ land. Veze beweging moU in ge.he~ Z~d-Nedeh.f.and toegepMt waltden; ik vehWa~h:t C2/'Lvan de bute gevofge.n vOOh de toehom~t deh demo~ho;t{.J.:,c. he fzu~~ in NOOhd en

de. dhage.h e.neh

Z~d .. . ". Op de dag der krea ti e ze(1de hi j: ~' ... I k heb in dat ~tul?

geda~h:t~ g~zien,

die Vfaande.hen zou hondgaan

zou ve.hWekken, die aan de. vehbonden vfa.a.móe. toon- en in de

weh~d

deh

dOhp, onde.h een

Re.deJtijk~

ene. beweging

;tone~f<.u~t

hun ingang

zou ve.hzeJz.e.hen en hun uLtbhuding oveh -6tad en

ga~e b~voff0Lng, di~

and~ nau.wruj~

bij

nam~ R. ~n~

zou van Q/ujgen .. . ".

Bovend; en werd door het bes tuur' van de Grétrykri ng en Beno i t het plan opgemaakt om een federatie van West-Vlaamse Reder ijkerskamers op te richten om uitvoeringen van lyrische dramals te organiseren in de kleinere gemeenten en dorpen . Het duo Demeester-Benoit ontwierp, na het eerste sukses van het Meilief een tweede volks drama, geïnspireerd op de BlanKenbergse legende van Roeschaard . Het zou echter bij een plan blijven, wegens de toenemende ziekteversch ijnselen bij Benoit en het toevallig feit dat Demeester rond die periode (1895-96) ook van dokterswege volstrekte rust werd opgelegd.

B. De Voorbereid ing. Het belang van de kreatie werd in de jonge Rederijkerskamer sterk aangevoeld. Vandaar dat er niets aan het toeval werd overgelaten en er ijverig gestudeerd en herhaald werd. Emile Bekaert schreef de oorspronkeli jke partituur over tot een bruikbaar directiehandboek, Napoleon Willaert, dirigent

lZ/2.44

van de orkestafdeling, leidde het instuderen van de instrumentale partijen, Leon Billiau en Camile Mulier leerden de koorgedeelten aan en Jules Demeester zorgde voor de regie. Het orkest werd versterkt door enkele beroepsmusici uit Antwerpen, Brussel, Gent, Ieper . ... Een probleem werden de vrouwenrollen: in een tijd waar Ilgemengd toneel door de geestelijke overheid als regelrechte aanleiding tot doodzonde werd bestempeld, nam de Grétrykring geen Izegemse meisjes op als leden. Ze werden zo al genoeg tegengewerkt wegens hun liberaal karakter. Toch speelden ze heel dikwijls stukken met vrouwenrollen, waarvoor ze dan beroep deden op actrices uit een andere stad. Voor het Meilief werkten mee Julia Vergult uit Antwerpen en Maria Deterre uit Gent en werd het expel~iment gewaagd voor het ballet Izegemse meisjes te nemen, o.a. de dochters van Paul De Coene en de gezusters Vanantwerpen. Op kosten van de voorzitter Jul es Van ~Jtberghe werd het tonee 1 i n de zaal van de Grétrykri ng (Statiestraat) vergroot en er werden nieuwe decors gemaakt. Benoit kwam zelf met Edward Keurvels, dirigent van het Nederlands Lyrisch Toneel te Antwerpen, die de uitvoeringen zou dirigeren, de laatste herhalingen leiden. Cecile Ameye licht ons daarover in: " ... B~no--Lt 11

nam me): Mad ~n daad d~ ;ton~ell~,{_d-ülg -<-n hand~n, zong met L~na (het mUü~6) d~ vJUj mouujk~ R.~n;t~zang ~n ga6 dooft ug~n vootLb~~d aan het gümpftov~~~ttd~ coftp.6-d~-baUet zW-<-~JUghud

bo~~

.ótap. Met haJtt

~n z-<-~

ga6 Mj z-<-ch

d~z~ ~~M;t~ v~;toR.k.ing ;t~ IZ~geJ)l ... ".

Ook in de pers verschenen enkel e weken voordien reeds lovende artikelen over partituur en tekst, onder meer in de Telegraaf (Amsterdam), L1Echo Musical (Brussel), La Liberté (Brussel), L10rgane de Mans, De Volksvriend (Roeselare) ... Zo verscheen in Ce Telegraaf een gesprek tussen C. Vanderlinden, directeur van de Nederlandse Opera in Amsterdam, en Peter Benoit. Benoit heeft het over ZlJn plannen om via een eenvoudige mengvorm van lyrisch drama en zangspel zijn kunst te populariseren en om daarmee vanuit de plaatselijke verenigingen zangers te recruteren voor de grote schouwburgen: " ... VooJt aan

m-<-g~

tijd on;tv-<-ng -<-12.

~~n w~k.

V~m~ut.~Jt, ge;td~d Me~~6.

buloot.

-Ül

vat.

fu~~d~ m-<-jn~ M~U.W~

d-<-~n g~ut.,

w~Jtk.j~ v-<-~

plaYl.Yl.m

van

d~n .iong~n d-<-di:t~

m-<-j zoo -<-n d~n z-<-n, dat.-<-k

t~ b~g-<-vlVl~n. He): w~Jtkj~ ~

Jt~~d ~n

zaR. -<-n het [WJr-t -t~ I/.)~ghem opg~vo~d woJtd~n. dat. ondank..ó zijn R.and~R.ijk~ ~~nvou.d hoog.ót. oJUgin~~ h~et~Yl.. V~ g~zaYl.g~n, u~d~~n

e_n

volk..ól~v~n ~n zu.li~n onge;twijó~d

bij

g~~g~nhud

het

kOJt~Yl.

het

v~ûzijdig t.a.-.t~n;t

JuLi..-U6

ademe_n

b-<-jna g~ Hij t.oond~ mij het w~k, ~n kaJtakt.~ti~k mag

~~Yl. g~ut

van

b~oogd~ do~ b~fLuk.~n.

van

ong~ku.Yl..ót.~d

Ik. had daaJt-

B~YI.Od t.~ b~wond~Jt~n.

Hij

di~

~3!.

245

Inzet van Lena ·s Minne . lied . in het handschrift van Emiel Bekaert .

zulke. ILe.lL6ac.wge. ge.wJtoc.h:te.V/. a14 De. OoJLtog, De. Sc.hûde., Luune.Jt e.V/. zoovûe. ande.Jte. he.e.6t geóc.hILe.ve.V/., cüe.zû6de. maV/. ge.e.6t OJlLó thaJlLó e.eV/. e.c.ht n.cU..e.6-IUV/.de.lLlij k voik4 zaV/.g.6pû, dat doolL 6w c.hhe.J.d vaV/. ge.dac.hte.V/. uLtmuVl.t. Op mJ..jV/. ve.fLzoe.k an:tvJooJtdde. de. be.rMV/.V/.eLljlze. me.eótVt, dat hlj het gaCV1.V/.e. te.IL opvo e.JUV/.g wilde. a6.6taaV/. aaV/. de. 0 pe.Jta. te. Am.óte.Jtdam. Wij zuU.e.V/. dU6 de.z eV/. wiVl.te.fL ILe.e.cv.. het VOOfLfLe.c.ht he.bbe.V/., het rUe.uwe. We.fLk vaV/. Pete.Jt BeV/.oU te. zie.V/. OpVOe.fLe.V/.". Hoewel dus nog vóór de creatie de namen Izegem, Grétrykring en Jules Demeester alom in het land bekend raakten, toch was in Izegem zelf de

reactie hoogst negatief. In die jaren was de sfeer tussen stadhuis-clerus-baron aan de ene kant en anderzijds alles wat maar naam had liberaal of onafhankelijk te zijn, uiterst gespannen. Van op de preekstoel werd nog maaf eens van leer getrokken tegen de vertoningen van de Grétrykring en het verderf dat uitging van "gemengd" toneel. Leden van de kri ng waren al vroeger het slachtoffer van all erlei intimidaties maar nu werden ook bedreigd wie de creatie van Het Meilief zouden bijwonen. Er zijn inderdaad getuigenissen bekend van mensen die achteraf hun werk en woning zijn kwijt geraakt. Ook de huisarts van de baron kreeg zijn ontslag omdat hij op de creatie aanwezig was. Zowel Baron de Pélichy als de stadsmagistraten weigerden overigens de opvoering bij te wonen. Op 25 sept 1893, een maand voor de creatie, schreef Benoit aan Julius Sabbe die zich met de publiciteit bezi ghi el d: " ... Ve.Jttoo rUV/.g Mw.-te.6 te. 1.6 e.g hem op 22 0 do be.fL e.k - .ó c.hoo V/.e. lie.6lijke. piakka.a.Jtte.V/. koV/.cUgm de.ze. opvoe.JUV/.g aaV/.. We. zoude.V/. ge.e.Jtv/'e. Ue.V/. dat balLOn de. Pélic.hy, ook de. BUfLgeme.eóte.fL, .6c.he.pe.nm m ILaa.d.6ie.de.n va.n 1.6e.ghem het 6e.eót zoude.tt bijwoone.V/. - maM e.fL beótaan ze.ke.Jte. pubü.e.ke. ve.Jtonde.Jt.6t~nge.n. wûke. cUe. zaak moe.J.lij k make.V/. - bv e.e.n woolLdje. van dm he.e.Jt Gouve.lLne.uJt uU BILugge., waaJUn zou wOILde.n 9 e.ze.gd dat hlj ve.Jtnome.n he.e.6t wat e.Jt in 1.ó eg hem gaande. i.6, e.n dat de. te.ge.V/.WoolLcUgheid de.ze.fL hoge. he.fLe.n, e.e.n goe.d ie.t.6 zou we.ze.n. lndie.n de. gouve.ILne.uIL uitge.nodigd wie.Jtd? Hij zou a1400 niet ILe.c.ht.6tJte.e.k4 Izunne.n ve.Jtzake.n e.n ge.mûde. he/te.n kunne.n aaV/.Wakke.Jte.n tot het bijwone.n van het .ótuk • .. ".

De eerste uitvoering.

Kort na de creatie werd, mogelijk door de Grétrykring, een brochure uitgegeven met niet minder dan 25 verslagen uit dagbladen en tijdschriften. Daaruit blijkt dat ondanks de plaatselijke tegenkantingen de opvoeringen een waar sukses betekenden. De zaal, die 300 plaatsen telde was telkens veel te klein. De toegangsprijzen waren voor die tijd vrij hoog: voorbehouden

2,5/ Z47

5 fr, eerste rang 3 fr, hlJeede rang 2 fr. Voor de gewone vertoningen van de kring bedroegen de prijzen slechts 1,5 fr9 1 fr en O,S fr . Toch werden volgens "De Brugsche Beiaard" van 28 okt 1893 voor de maandagvertoning rond de 200 plaatsen geweigerd waarvan een vijftigtal aan 5 fr. Het publiek bestond meestal uit hogere burgerij en kunstliefhebbers uit de omstreken, maar ook uit Antwerpen, Brussel, Gent. Noord-Frankrijk, en andere steden. In het toenmalige stationnetje te Izegem zal het wel bepaald druk geweest zijn ~ D die dagen. Opmerkelijk is ook dat sommige kranten vermelden dat er een groot aanta l katholieken de uitvoering bijwoonden. "Het Volksbelang van Gent" van 28 oktober 1893, vermeldt enkele namen van vooraanstaande aanwezige kunstenaars: JuHus De Geyter (dichter). Florirnond van Duyse (dichtel~, komponist), Jul'ius Sabbe (dichter, leraar), Henri Fontaine (zanger, direkteur van het Lyrisch Toneel te Antwerpen), Arthur Wilford (pianist, komponist), Nevejans (leraar aan het conservatorium te Gent), L. Walpot (dirigent), Maurice Kufferath (Kritikus, componist), en anderen. Ook waren zeer veel voorzitters van andere Vlaamse rederijkerskamers aanwezig en kritici van zeer vele kranten, o.a.: Nieuws van de Dag (Amsterdam), De Rotterdamsche Courant, Frankfürter Zeitung, De Koophandel (Antwerpen), LaPresse Musicale (Brussel), Le Guide Musical (Brussel). Het laatste Nieuws (Brussel), La Flandre Libérale (Gent), La Liberté (Brussel) en regionale bladen uit Limburg, Dendermonde Deinze, Kortrijk, Roeselay'e, Ieper, Brugge e.a. Deze talrijke persreakties zijn unaniem vol lof zowel wat betreft tekst, muziek en uitvoerders. Laten we even de reporter van De Volksvriend aan het woord: 9

H •••

Ve. he.eJL

Ke.U!weL~

doe;t zijVl .-LVltne.de.; tuj wond:t dOOtL hcmdge.k1.ap be.gftoe.:t, da:t

b.-Lj be.tOVe.JtÁ..Vlg ophoudt, waVlVle.eJt tuj de.Vl ma~tan e.Ve.Vl .-LVl de. hoogte. he.6t. He;t ope.vu-Vlg.ó.ótuh be.g.-LVlt. Ee.Vle. .ó.-Ldde.JtÁ..Vlg doofl-toopt de. fe.de.Vl deJL toe.hooftde.fL6. Ja, da:t Z.-LjVl tOOVle.Vl ci.ie. to.t ge.hooft, e.Vl tot ha.tc.,t e.Vl ûe.l .ópfte.he.Vl. De. he.VlVlV'/...6 dtwhlGe.Vl fu.<..dde. hUVlVle. brYJOVlde_JUVlg ui:t ... ". Het werd i nderdaad een echte tri omf voor

auteurs en spelers. Verschillende delen werden gebisseerd en zelfs getrisseerd. Na het tweede bedrijf werd aan Benoit en Demeester een staande ovatie gebracht en werden ze overladen met bloemenkronen en lauwerkransen, terwijl het orkest het lijfstuk van de GrétrykY'ing speelde "Waar kunnen we nog beter zijn" (Grétry). Ook de vrouwelijke aktrices kregen bloemenruikers toebedeeld. De Volksvriend beschrij ft het aldus: " ... Hu .:tJiJe.e.de. be.clJL.-Lj () ;..ó te.Vl uVlde.. Ee.Vl oge.Vlblih .ópaVlvU.Vlg on:t..ótaa:t, e.n daM. lliVllGt de. ftoe.p: Be.VlOd! Be.VlOd! Ve.me.e..óteJd D.-Le. bude. name.Vl, ciLt geJLoe.p gftout aJ..ó e.e.vl fto.€i..e.nde. dOVlde.ft, tot uVlde.lijh, ai...ó e.e.n mac.h.tige. ze.ge.6chftee.u.w ee.n ge-Ju.<..c.h VlaM omhoog .ótijgt dat moeJ..Li.jlG te be..óc.htr..[jveVl

2G / 2.~8

Á...ó.

Bevw.{;t! Benou! Vemev.:,teJL! Eüule.lijk, dacuz. ujn Z-<-j, zij VeMc.rujnen, en ... maM wij zuLten Met pogen VeJLde/L de betoging te bv.:,c.hJUjven wei..ke hen te beuJz.t valt: wie eeYL6 zu1.k tonee.t bijwoonde, ve.ftgeet het n-<-mmeJL! ... ".

De pers is (uiteraard) vol lof voor de beide beroepsaktrices, maar , ook enkele Izegemse liefhebbers worden speciaal vermeld: Leon Billiau, Hendrik Samoeyen vooral Camile Mulier, die de komische rol vertolkte. Tegenover deze ti enta 11 en lovende art; ke 1s st<..ld 3.11 een "De Vl aamse Kuns tbode van november 1893, die eerder negatief maar wellicht realistischer schrijft: " ... Ve GftétJtykJUng mag uc.h ge.R.u,kweYL6en. De veftWac.Wngen zijn ove.JttJt066en g:ewoftden. Men kon het aR. die medeweJtkeJL6 aanuen dat zij u,i,;t R-outeJL kUYL6tug6de .ópeeR-den, ~tet aL6 in een .óc.houwbUJtg, waM .ópe.teM van beJLoep in vefthouding hunneJL de.ge.lijkh~td betaatd wo/tde.n. KR-onk hun NedeJt.tand6c.h .óom.ó wat pfte,keJUg 06 gwv.:,trujk, WMen hunne bewegingen Met aR.tijd pR-a.ówc.h, toc.h WMen ze in hunne. /tolle.n op/te.c.ht, en onzv.:, dunken.ó komt een beetje unk.óc.hhud we.t goed OVefLee.n met het idyUi.óc.he kMakteft van het .ótukje ... ".

D. Latere uitvoeringen. Al in januari 1894 werd Het Meilief in Izegem met nagenoeg dezelfde bezetting opnieuw uitgevoerd. Hetzelfde jaar volgde nog een slechts gedeeltelijk geslaagde reeks van zes opvoeringen in het Lyrisch Toneel in , Antwerpen. Daarbij was de pers niet zeer ingenomen met het libretto van Jules Demeester. In een ongedateerde brief aan Sabbe repliceerde Benoit daarop als volgt: " .. . Ze.keJLbR-ad ua An-tweJLpen R-aat zic.h op .óc.handrujke wijze ua tegenoveJL Het MWA.e,n. Ve kefte.t veJLdient ib, weet Met wat. Vu a!-R-e.ó geJUc.ht tegen JuUU.ó Vemev.:, teft, één deJL .óteunpilMen van het ubeJLaLLóme in I.ó'eghem met Van WtbeJLghe.. Eft moet dooft hee.t de vR-aam.óc.he peJLó een voUa tegen dien onvooftzic.Wgen uagaan. Wat wij toc.h in dat An-tweJLpen be.teven moexen . .. ". Op 15 juli 1894 zong de toen befaamde sopraan Maria Flament in het Kursaal in Oostende twee liederen uit Het Meilief, namelijk "Lena's Minnelied" en "Lena's Vaarwel" en dit in aanwezigheid van de koningin. Deze liederen waren de koningin zeer bevallen en wanneer het jaar daarop de ,gedrukte partituur van het ~1eilief verscheen , heeft de familie Ameye zoals blijkt uit brieven van het Hof bewaard in het Ameyearchief, een exemplaar van deze uitgifte opgedragen aan de koningin. Tenslotte volgde in december 1896 door het Vlaams Teater te

27/2lt3

r:--o

c:y:)

....:...... t--o lJ1

HET MEILIEF. (1893) . De uitvoerders Van "Het MUlie n" gefotogr afeerd op de trappen naar de tuin Van huü:,e "Pa x. 111,t Jwn:tt bu.ó ".

- -- -- -

l! I

t::--o

~ ~

1. 2. 3. 4. 10. 13. 15. 17. 19. 28. 31. 32. 33. 34. 35.

Peter BENOIT, komponist Jules VAN WTBERGHE, ere-voorzitter Jules DEMEESTER, auteur-regisseur Eduard KEURVELS, dirigent Georges VAN WTBERGHE, voorzitter Jules DECOENE Arthur GAIMANT Emiel GHEYSENS Cyriel DECLERCQ PARET Julia VERGULT Leon BILLIAU Silvayn EECKHOUT Jan CLEr1ENT Ma ria DETERRE

36. 37. 39. 40. 42. 45. 46. 48. 49. 51. 54 . 55. 57. 62. 65. 74.

~endrik SAMOEY Florent RAES Emiel VANDEPUTTE François NONKEL Rodolf BOURGEOIS François BOURGEOIS Camiele MULlER Emma PARMENTIER Silvayn BOURGEOIS Camile BOURGEOIS Leon VERDUYN Abdon DEFLANDRE Arthur DELBERGHE Albert ~ EYRI N C K A. DEBROUWERE Eulali e VAN AN TWE RPE N

Brussel nog een uitvoering die te oordelen naar de perskritieken als onafgewer kt en onverzorgd werd bestempeld. Benoit had afgesproken met de Ameye s om die vertoning gezamelijk te bezoeken. Mevrouw Ameye was echter ongesteld en de afspraak werd afgezegd, en Benoit trok met Jules Sabbe naar Brussel. Waarna Sabbe schreef in een brief van 16 december 1896 aan Mevr. Ameye: " ... Te. BILcu,.ó e..€. he.b .-tk we..€. he.e..€. I.ó e.ghem 9 e.z.-te.I1, m.-tI1.ó:te.11.ó e.e.11 30-:taf. z.-tJ I1e.IL bUJtge..1zl" maM wve. hoogge..ó c..ha.t.:te. le.ade.1zl,- nam; . ' " n-éU . Well1u, hoe ongaMne. (\)-<'.j u :te BILUM el nvJden., :toc..h moe.:t DG ze.ggen da.t het VOOIL u n-Let :te. be.vLe.WLe.-n. v., dat g.-tj ; .1'1 I.óeghem bf.e.e.6. De. ve.fLtoon-Lng van zondag v., aILc.fû-.ó.€.e.c..h:t ge(,(}CJcst. Zange.M, cLLe ge.e.n zcmge.!tó WCi/z.e.n, kOlLen cLLe. aal1 de. ka.t.:te.n hu vaf.óch-

z {l1gcn zou.den Je.e.ILen, eeVl oILc..he..ót dat ILu-Z.m de he..€.6:t .ó:te.ILR.eJt had moe;ten ÛjVl,

e.(!.Vl be..ó:tuuJtde.IL met ee.Vl .6üj VeYl.

C()tm

e.Vl e.ene MgUJtctU.e d.,te. I.ó eghe.m op veMe. n-éu

ve.fLge;te.n doet. Ge.lijk af. de. I.óe.gheJ/1I1aa!tó zoudt g-<.j e.e.ne. e.ILge. te.1.e.uMte..€.ung be..€.e.efld hebbe.n, e.n vee..€. me.e.IL VlOg daVl Uj, gez-<'.e.Vl uw hooge.fLe.n R.Ul1.ótÛVl e.n uwe. ge.e..ó-te.'óVlug-<'.l1ge.Vl . .. ".

Zo werd de nieuwe vorm van muziektheater die bij de creatie in Izegem zo'n enorm sukses kende en waar Benoit zoveel van verwachtte, bij de opvoeringen in grotere steden een mislukking en werd het werk sindsdien nog slechts zeer zelden opgevoerd.

E. Het Werk. 1. De tekst:

Het onderwerp is in die zin zeer origineel, aangezien het een reeds in die teloor gegaan gebruik behandelt, namelijk het kiezen van een Meikoningin. Eerste bedrij f . De Meikoningin. In een kempisch dorpje is Lena tot Meikoningin verkozen. Zij verkiest op haar beurt de boerenzoon Karel tot haar geliefde boven de burgemeesterszoon Rudolf. Tweede bedrijf. De opoffering. Karel moet wegens de conscriptie dienst nemen in het franse leger. Rudolf dreiqt Hendrik, de zieke broer van Lena ook te doe n inlijven wanneer zij hem blijft verstoten. Zij blijft Karel trouwen weet haar broer te redden door in zijn plaats OP te trekken als marketentster. Derde bedrijf . Drie jaar later. Toevallig op het Meifeest komt Lena terug thuis . Op dezelfde dag komt ook Karel terug, als officier in

301 ZSZ

het dorp : Einde goed, al ~oed. -Bij het l,ezen van de tekst dient uiteraard rekening gehouden met het feit dat Demeester slechts een ~elegenheidsauteur was, dié zich met het 0e ili~f , voor het eerst aan toneel ' waagde. De ' pers uit 1893 heeft het (eufemistisch?) over een frisse idylle, een naïef, eenvoudig werkje zonder intri ge , _rijk aan ge~oel~ns. Alleen de Vlaamse Kunstbode (november 1893) gebruikt termen als "onbeholpen" en "gebrek aan ·~'J n eelkennis". Latere critici noemen het libretto zonder meer "kinderwerk", ge tu i gend van "vol s lagen gemis aan scenische vakkennis". Benoit had nochtans in een brief aan Jules Sabbe zelf de tekst verdedigd . 2. De muziek: De bezetting van het Meilief omvat een klein orkest, driestemmig koor, vier zangsoli en enkele gesproken rollen. ~lat de muziek betreft, de kritici na de kreatie zijn unaniem vol lof en hebben het vooral over het feit dat de komponist van grote machtige koor- en orkestwerken, hier een landelijk frisse muziek in volkstrant heeft weten te bereiken. Ook l atere auteurs roemen de partituur en wijten de mislukking vooral aan het l ibrett o Er is inderdaad een zekere tegenspraak tussen de melodramatische tekst en de verfi j nde muziek. De ouverture bijvoorbeeld en de instrumentale omlijstinq bij het gesproken tweede bedrijf, staan in sterk kontrast met de oppervl akkige dialogen. Er valt ook een gebrek aan waarde-evenwicht op tussen de louter instrumentale delen met verrassende harmonisatie en contrapuntiek en sommige gezongen nummers die wat al te simpel zijn opgevat. Benoits plannen inzake "kunst voor het platteland" mislukten uiteindelijk door gebrek aan evenwicht: voor de kleine plaatselijke muziekverenigingen was de partituur te moeilijk en voor uitvoering in de grote steden bleek het libretto al te naïef en te onbeholpen. Een even belangrijke reden van dit falen ligt echter ook buiten de eigenlijke partituur en wel op sociaal vlak . De heftige tegenkanting in Izegem tegen gemengd toneel en Benoits imago van liberaal en vrijdenker was geen uitzondering. Ook in andere kleine Vlaamse gemeenten werden toneelopvoeringen met een kwaad oog bekeken. In sommi0e gevallen werden de vrouwenrollen door mannen ve r tolkt. Voeg daarhij de diep ingewortelde kortzichtige mening dat al wat niet uit de uitgesproken katholieke hoek kwam bij voorbaat di ende veroordeeld te worden ("Z.[j:t 9.[j M e.:t me;t m.[j, daV! be.V! Dz :te.ge.V! u") en het valt niet moelijk te bedenken dat het voor olaatselijke

31/ t53

kringen practisch onmogelijk was om Het f'1 eilief te programmeren. De tijd bleek nog niet rijp te zijn voor de vooruitstrevende ideeën van Benoit. Pa s enkele decennia later zouden deze ideeën, weliswaar in een andere vorm, sukses kennen met de toneelopvoeringen van "Het Vlaamse Volkstoneel" van De Guy ter en met de "Liederavonden voor het volk" van het t~illemsfonds door Flor Van Duyse en de volkszangavonden van een Aloys Desmet en Emiel Hullebroeck.

32/ 254

VERDERE AANWEZIGHEID VAN BENOIT IN IZEGEM

Tijdens de voorbereiding van het Meilief verbleef Benoit bij de familie Camile Ameye-Dobbelaere, in zijn woning aan de Koornmarkt, het huidig stadhuis. Volgens een brief van Dokter De Wandre, huisarts van Benoit te Antwerpen, aan Mevr. Ameye (d.d. 20 sept 1893) was Benoit tijdens die periode reeds tamelijk ernstig ziek en werd hij door haar verzorgd. Zoals onder meer blijkt uit de briefwisseling Benoit-Ameye is Benoit na 1893 nog dikwijls te Izegem geweest, meest bij de families Ameye, De Coene, Mulier, De Meester en Van Wtberghe. Niet alle bezoeken van Benoit aan Izegem zijn ons met zekerheid bekend. Cecilia Ameye sChrijft: , " ... Ben.od WM b-<-j OYl.ó aan. h~ !.Jté'e.d!.:, 'welkom. H-<-j maafde ·van. de gM:twujhud gebJtiUk met maat. en. :tegeV/J11acLt, zoaf!.J hlj zû6 zegde. Venwac.h:Ue men. hem, hlj kwam Met; veJtwac.htie men. hem Met, daM:-OM hl}... ". , De. heer .Mi che 1 Mul i er (+ 23 febr 1950) en zijn zuster Magdalena Mulier (+ 3 april 1970), kinderen van Camille Mulier, hebben ook meer dan eens getuigd dat Benoit bij hen thuis kwam. - 7 en 8 januari 1894: Tweede opvoering van het Meilief in de Grétrykring. Of Benoit aanwezig was is ons niet bekend.

33/255

/ ' ~.JrL f~-<_---./ r;;./

/...---f 6~~~ ~ /

./t~~~ êw_ ~~_ /~_~.

-7~./----'

.. .

~~-<'- ~

~~~~~~~ ~~-Ä~-:J/7

Door Benoit geschreven opdracht aan C. Ameye, in een partituur van het Meilief, bewaard in het Ameye - archief te Ronse. De heerlijke Kunstbeschermers Edel Hee r en Edel Mevrouw Camille Ameye - Dobbelaere en hunne Edele familie dankbaar en innig aangeboden door de schrijvers, Jules Demeester Peter Benoit Antwerpen - Izegem 3 r 1895

3~ /

256

Opdrac-ht m partituur' MeUief

- 1895: Uit dat jaar vallen vijf feiten te vermelden: 1°: Benoit komponeert "Het lied der Iseghemse schoenmakersgilde" op tekst van E. Neyrinck, 16 jul'j 1895. 2°: Feestzitting in de Grétrykring. Op 19 mei schrijft Benoit aan C. Ameye een brief met de vraag of deze door de Grétrykring op Pinksteren een intieme vergadering wi 1 1a ten inri chten om "eene gedruk L:. parti tuUl~ van het Meil i ef aan elk der beide Heren Voorzitters te overhandigen". Op Pinksteren 2 juni heeft de Grétrykring dQn ook een bijzondere zitting gehouden waar Benoit de partituur van het Meilief, in de pianobewerking van A. Wilford (uitgave Willemsfonds) overhandigde aan Jules en Georges Van Wtberghe. Bij die gelegenheid hield hij er een belangrijke redevoering waarin hij nogmaals zijn bedoelingen met dit werk uiteenzette. Deze redevoering werd in hetzelfde jaar nog door de Grétrykring bij Strobbe gepubliceerd. Dat de verspreiding van dit drukwerk niet vlot verliep blijkt uit een brief van Benoit aan Sabbe: " ... Wordt Iseghem een beetje verdeeld? Jules Demeester beklaagt zich dat de voorzitter der Grétryzonen zijnen secretaris niet aanzet om de nodige brieven en de verzendingen te doen van de toespraak betreffende de Rhetorijkers. Dies irae, dies illa. Tracht gij dat eens in orde te brengen, bv doe alles bij u komen en voor een goed vijffrankstuk zult gij gemakkelijk een adresschrij ver treffen ... ". Waarschijnlijk was op deze 2de juni de gedrukte partituur nog niet klaar, want op 7 augustus schrijft Benoit nog aan Sabbe: " ... Hu MuLLe.n, het lavtdw.jk -6pe..t zal e.e.Mtdaag-6 Ve.McJU.jvte.vt, ze.e.Jt vtet j e.-6 aavtg e.kle.e.d zoal-6 het aavt H.vt bJtaa6 9 we.z e.vt

mw j e.

mMkete.vttl.de.Jt be.hooJtt ... ". Overi gens bevat het exemplaar van deze

uitgave dat de familie Ameye als een der eersten ontvingen een opdracht die ondertekend is op 3 september. 3°: Opvoering van de kindercantate "De wereld in". De familie Ameye had het plan opgevat om ter gelegenheid van de 61ste verjaardag van Benoit, te Izegem zijn kindercantate te laten uitvoeren. In een brief van 5 april bedankt hij hen daarvoor en drukt de hoop uit de uitvoering te kunnen bijwonen. Deze uitvoering had plaats in de tuin van C. Ameye op zondag 18 en maandag 19 augustus. Ondanks het

35/ 257

0./ G)

z:..-o ------

'J)

t:x::> I

~(f""'i"' . (')).''''' ~~:':I( .... ~(JJ. ' , •• /./.

''''':'.<).' I •.• •.•.•. ',',",. "

" ·f"."».<!'mv.~.,u) ,11.<'(»).('(,'.".,:" (· / ·.l/Y"j'f·"(!fm (,'ua.:. f/f·.... 0:- ('f'.I::f:t'..'-""

;R;k~ik~~$~'*~~*-* ,».(·xu,,:..,,, ,V, ," ," ..... ,,-,-..

,,_, .,} .. I .,.· ,): .r.~.}., . ..., •• " , .. .

'''; I~''' ">j:J' , ' i:",&,,: .y~<è.(.

.,·,?:.c.

4,q;

•.,.~~ .;t ·

~I" t.•

•4~

$~r

.1, ••

lkinbercantate

.~~ .

. ~~.

WOORD,-N VAN

~. ~ .

..,.~~ .

.,.~ .

~ mUErtlE }~IFlll:rE~T ~

41~

·.';.~ ~.' .. t~

te ISEGHEM den 18 n Oogst 1895. TEN

H UIZE

VAN

"'I ~~ :

.~.~ .

~r ijllhecr

., ~

!:.,.'li.,. ., .-.

. lm

4~ : k:"': 41]

• l···· ~~. 11-.

ISEC.IIJ~~r.

-------

.. ' .. 'h:'~ .....( <N" . . \ V.n._ ,., ',"

.~~

.~ .

ifiC>;"'i1>-~

.~~.~ .

vcor

Juffvronw

~l~

E:'\

w..

· f...t· ~

',' " .' ',' •.• , '-. "A' , , . , .).0"'(> ( ,........ .)

. . .;. .

JllifvrOll\\-

~ .

'&'f'~1 î.:..ii ti~:~l . I.:~...":.:~~ ,~~.', . "

.• w.~ ... \\ "("'~"

d oo~

H arp

JOHANNA

O:'\lJ ER

liET

AMEYE.

1I1~ :' lï'lJR

van

;·;;;.,r n ~ ..

, •• ,<),:o,~ '.M~ iM':'~'~, ~ •......v.~.·

C. DE CLERCQ •

;,Ievrouw

f::.

~} ~~

AMEYE

door

.~t- •

VERJAA 1W ~-\. G.

UHCK GEBR . STRo nnE .

CECrT.rA

werd beg-ele id voor de Piano

fl).~

4 '~·

\t l~~ .,~ . m.~<f

.Tuffvrouw

·ft :

~~~g ~~~

4·~··

Deze uih'oering ing("rit:ht door

· ~I:~~~.

• I . .,.

: ft ;>':

~t.

Peter Benoi t

VAN

~ ~lEilE~ ~lEN@J!T ~

ALS H ULDE AA:'-r

OP 7,JJN

-~.

@lll:V'lI'lBlR ~

m>m:

~1UZIEK

CA:\IILLE A}.1EYE

.; ~ .

• .it'•

\f' Ji!JlLJl1!Jl~

Î:! ~: ·f~,..*i

GEVIE R D

..,.~ .

-1-

De Wmreld in I

~11.:i

,,~~' ::.

"'~ 41

".{"}x_ '"

, ... , • • • , •• h ••••.• .,,, ' •• , , ....,IV";',f"' .... ":.)). ,-':V';") / •.• ••

~'.. ...~~ ... ~:.__ "':~.-~t __~.~

Br,,\:\cHt:

lJE COENE

UITG EVOEt{I).

~ ~~~; - ~ -1rZ;-~ ~

., .....>C .... .~\.

q~~W~

~o.~"':<~...'û..~«f'tf.\v.<ftû('(•• ,. • •• ,:(••" ,. "" -I

x~ "')''''''J~~ '"'«''~''' i'O..Y.)c\. 'roYnÀ·m:«v>"('(o.''(Io.\.'IX~J..~).''·o)·'''('\V'ro),'(·'(I·.,)'(I((o.·'··'

....

I I

Titelpagina en eerste blad,n'Jdc uit het rr'ogr'ammaboekJe b1~;i de U1~tvoering van "V c We/lced -<ft " ten huize

OWI

Cami7.Ze .4mcyp- .

feit dat de kinderen in de katholieke scholen met strenge straffen werden bedreigd, namen 85 Izegemse kinderen, meestal van de leden van de Grétrykring, er aan deel. Voor de begeleiding zorgden Mevr. Cyr. De Clercq, piano, en Johanna Ameye, harp. Blanche De Coene, leerlinge ,van Benoit, dirigeerde het , geheel. Alle vooraanstaande Izegemse families waren uitgenodigd, benevens verschillende vrienden van Benoit, o.a. Jules Sabbe, Jules De Geyter (tekstdichter v ~ n de cantate) en Constance Teichmann. Deze beide laatsten lieten zich verontschuldigen en waren niet aanwezig. De Volksvriend van 20 augustus geeft over het optreden van de zondag een uitvoerig yers)ag., Zo wordt vermeld dat het hele werk tot driemaal toe moest h~r~~ald worden, dat Benoit door de kinderen met bloemen \.<Ierd omhangen en ui ters t ontroerd VJas toen Ceci 1e Arleye het gedi cht liAan Benoit" van Em. Neyri nek voordroeg, waaruit volgende strofe: "Wij bfLen.gen. faUWeJLfvtaVLó en. bfoemen., A-û -tofkvlin. on.ze üe6de. en. vfLe.ugd, .' ;

Aan u Be.noi-t, wie.n '-t

nag~lacht

zal noeme.n,

Aan u, Wie.VLó bijzijn 0116 veJLhe.ug-t; Aan u, wievt.6 kUVLó-t wij .ócha-t-te.n moeh-ten, Toen. Lenci.6 ü.e.d ve.fLfLukke.nd kfonk, En onze. .ó-tad in 6ie.nheid blonk, Mu '-t pnovy.kjuwe.e1.. aan ha.tr.e. kfLoon ge.vlochte.n!" ·'

De zaterdag voordien had een feestmaaltijd plaats gehad voor Benoit en zijn Izegemse vrienden. J. Van Wtberghe had er een hulde aan . Benoit uitgesproken en J. Demeester droeg een _gelegenheidsgedicht voor. 4°: Werk aan Prinses Zonneschijn. Tij,dens de maanden augustus-september werkte Benoi t bi j Cami 11 e Ameye aan een opera "Prinses Zonneschijn" op tekst van Paul DeMont. Door zijn toenemende ziekte zou het werk nooit af raken en de toch al vrij omvangrijke delen die klaar waren zijn verdwenen geraakt. Maar er zijn twee rechtstreekse verslagen bewaard van getuigen die Benoit aan het werk zagen en hoorden. Zo schrijft Julius Sabbe in het "Jaarboek 1902-1903" van het Benoit-fonds het volgende: "Be.noi-t no-te.eJLde. al zijn on-twe.npe.n van di-t we.nk in kfeine zakboe.kj~, in gfLoe.n.gfLauw flluwee1. ge.bonden., die hij fvtee.g in. hu hui6 Ame.ye. OpmeJLke.lijk i.6 hu, dM:, bij onzen. wUe. de me.~-te. inva.t.e.e.n VOOfL PfLiVLó~ Zonn~chijn e.n de. bfLe,e.dvo e.fLig.ó-te. hem in dM: hui6 zijn 9 e.kome.n.

37/ 2j9

De haard 1--n de eetzaa l van "Pax I vt;tJta~blL6", tegenLJoordi(J de "t r oU1Jz aal ".

JB/ Zb 0

D~ geJ.lcru~d~~ vaVl

bOVld~Vl

aaVl

PJUVL6eJ.l ZOVlVleJ.lCrujVl -L6 oVlan-6chudbaaJL

di~ mpoi~ h~M~VlWOOVl,

WM~,

d~ .t~uz~

dooJt

"Pax. I VltJLantibU-6" ,

Pex~Jt B~VlOi~

beJ.l ch~Jtmd. W~ ~Jt ooh zoo gaaJtVle eVl zoo goed.

G~~Vl wOVld~Jt,

ZijVl

a.t6 he;t

poëzi~ b~VOVld

gJtoot~, pJtachtig~, bW(L6t~ fmVL6~ûn

v.taam-6ch~

zich ooh zoo

WOMVlg, WaaJL

go~d t~

guU~

hu.-W in

gMtvJUjhud

e.cht~ vfaam-6ch . uJÁ.-Jz~ b~O~n~Vld

v~Jt

di~ ~Vl zûn-

we!Lden . . . ".

Hoe Benoit in het huis aan de Koornma r kt werkte aan Prinses Zonneschijn, beschrijft ook Cécile Ameye, die het als kind meemaakte, in een artik<;l in de Nieuwe Gids (1951): ho~bfoQh~Vl

" ... De.

avoVld-6ch~~Jt ~o~

QVlWMe.Vl iVl ~~vl ciJthû van

D~ gJtot~

haaJLd.

daVL6e.nd~ v.e.amm~Vl

zaa f -L6 iVl d~ bepe!LQt. ZCLCht g~

vaVl hfo-6jeJ.l op he;t kan;twMhhU-6-6~Vl ~n he;t geJ.lnoJt van he;t

l2.e.uvû

-6piVlVle.wiû ... d~

FJUeJ.l~

h.toh -6.taat JtUf.,tig

maat. AaVl

~~vl pij.t~Jt vaVl

d~ haMd-6~~d~ fe.u~ i~and CÜ~ f~eJ.l~: d~ bfad~Vl JtiU~f~n.

buU~Vl,

pfo~~

Pu~Jt B~VlOLt vOfg~Vl

z,i-JVl

windbuien.

-L6 vOOJt

BiVlVl~n

d~ v.teugû

-L6 hu

WMm

ZLU~Vl, .tu.-WtM~vtd ~vl

gaan

.taVlg~, .t~Vlige ViVlg~Jt~Vl

g~z~llig

H e.~ Jt~gc.vd

JtU-6tig.

-6WaaVl

d~ ~OW~vl

hu geJtoVlQ vaVl he;t -6piVlVlWi~. D~ Jt~ch~~JthaVld Vle~~ h~~ g~Q~UV~ vaVl he;t Qa~kUM en op. Hu -6piVlu~d -L6 iVlg~ZU. Op hu ~~VltOMg gMOVlQ gujdt ~~vl -6t1tcLt~Vld~ mûodi~,

zuive!L ~Vl auheJlMch: PJUVL6eJ.l ZOVlVleJ.lcrujn van Po.t d~ Mo~

b~ûût B~VlOd.

zij,

di~

bJt~k ~n .

Hij -6p~ût .tang, z~M .taVlg in d~ JtU-6tig~ Vlacht ~vl VlaM hem fu-L6~e!L~n, -6pJt~k~Vl g~~Vl wooJtd om d~ ~OVe!L vue;t ~~

Ni~uw~ ho~bfokk~n

woJtde.Vl in

haMd

Vl~~Jtgûe.gd.

De. R.fo-6jeJ.l

kVlWe.Jte.Vl en hu -6pinVlWiû JtOVlkt. De .teze!L aaVl de pij.teJt hee6t ZijVl bo~h l~.ateVl

gujdeVl eVl -6ftUt de ogen

~vl

dJtoomt. .. ".

Sabbe schrijft in dat verband nog: ".. . Af-6 -6pJt~~kt

wooJtd,

m~n OVe!L ~ oVld~~Jtp

iVl de namiUe Ametje, kJUjgt meVl -6teed-6 een diep bewogeVl

geeJ.ltdJunt iVl deVl tOOVl en een titaan iVl hex. oog . . . ".

5°: Toenemende ziekteverschijnselen van Benoit. - Op 29 augustus schrijft hij vanuit Harel beke: "Maandag en dinsdag ek kom ik naar Izegem als mijn gezondheid het toelaat". - In september krijgt hij te Izegem een soort beroerte en wordt onmiddellijk naar Harelbeke gebracht. Sabbe brengt daar verslag over uit in het "Jaarboek 1902-1903" van het Benoitfonds: ".. . He;t (.lxv., weeJt in I-6 egh~ eVl iVl den

Sep~embeJLI2.e!Lmi-6tijd,

dat Pe..teJt BeVlod aaVl

PJtiVl-6eJ.l ZOnVleJ.lcrujn wMkt, af-6 ruj die vefUnavu.ng vaVl k.tuVl e beJtoe;-L-te

3B/ Zb1

/zfLeeg, cü e zoo ved ge/LUc.ht maaR.;te ~n het land e,n alt, eene \!Oo fL:,p ~ng

wa.6 van û jn nad efLend unde..

De. gfLOO:te. Vlcuni.l1g WM aan een /zeJLmUd~nefL :ten hLÜze

VCO'l.

z--éjn en en OnZeJ1 v.tt.-Lend J1LtÜu., Demev.de.fL, den UbfLetCÜC.h:te.fL van Het Mw i e6. ':t WM een heeJe. Sep:tembe,JLdag en, ~n cüe6ee..ó:t/zameJL, zeefL WafLm. Pete.fL za--t aan ':t hooMunde deJL :ta 6el en .6c.heen zeeJL a6ge;tJtokken. Hij .6pfLafz WU I'Ug, maafL fzfLibbeXde gedUJLig ~n een d,iefL R.iun e. gfLoengfLCWHJe 11O:tab oe../zj e.6, waafLvan w~j hoogeJL .6pM/zen. Aiwe"ifL aan PfLiYl..6 e,6 Zc, J1ne..6 (,_M j n dU6 .

Midd en. ondeJL het ge..ó pfLefz ov efL ta6d, .6toop Mj weg, "à i' anglwe". H--éj had aan z~jn e naMte bUfLe..n wat geR.iaagd ove..fL banghud en zd6.6 ovefL wat ho 0 bdp,Ljn. H~j zag oofz wat fLood. De.. vfLije luc.ht zou dat aU.(>ll doen ove..fLgaan. fI--éj de.CJ_d een wandeJ?:to eJL:tje. MaM cä_ .6poecüg

g~ng

Mj aanbeUen

in het hu.~-Amelj e , me,enende daM vooJL:t :te weJLfzen, in dat ~nvoc.a;tj. ve midden. Doc.h a.tfLM moe..ót Mj weeJL naM b0--ten. H~j vond ec.h:tefL geen fLU6t 06 ge.ma/z, en WM j~t in het h~ van Pol De Coene, - den v.tt.-Lend d~ e

hem il1 I.6 eg hem ..LnbfLac.h:t, - aange/zomen, t oen Mj den R.iunen

aanval R.fLeeg e..n. t e bed moe..ót gebfLac.ht wOfLden. '.6 AndefLendaag.6 .6tond de pefL.6 van het hede land vol van he:t nie.UW.6 dat PetefL Beno~ doofL be.fLoe.fLte ge;tJt066en WM . Vat WM zee.fL ovefLdfLeven, want cüezdMen mOfLgen bfLac.h:te..n. w~j hem, om 4 UM, vàOfL zon6opgan9, pe.fL fLijtW.,9 naM HafLdbe,/ze

OVe.fL,

bij zijne Tante RO.6aUe, om vol-

/zomen ~ te fLU6ten . .• " .

- Twee dagen later stelt hij zijn Izegemse vrienden gerust al bevat zijn brief vanuit Harelbeke ook volgende zin "Ee.fLg-illte_fLe..n :te Izegem WM )_/z waafLlijfz nie;t te be..ót". - Begin november logeert hij om uit te rusten in hotel Breydel en de Coninck in Nieuwpoort, maar zo schrijft Julius DeGeyter "B eno~, da:t gfLote ~Vld, noemt z~c.h M e/I.. JuXiU6 Vemee..óte.fL". Alsof hij op die manier incognito kon blijven.

~D/ 2GZ

De gMchJ..ede~ vaYl PJUrtóM ZOYlYlMchJ..jYl ,w oYla6.6chudbaaJL veILbOYldeYl aaYl cUe moo~e heeJr.enwoon, dooIL de leuze "Pax 1Vlblantibu..6",

a-t6 het PeteJt

WMe,

Be.Ylo~t

bMcheJUYld.

wcu.. e.Jt ook. zoo gaaJtYle. eYl zoo goe.d.

GeeYl WOYldefL, z~jYl po~z~e bevoYld z~ch ook zoo goed te hu,w ~yl d~e

gILoote, pILachtige, vla.am.6che WOMYlg, waaIL guUe ga.ótvJUjhud eYl zel6beJiJu..6te kurtótûYl op echte. vlaam.6cY <: utljZe. beoe6eYld weAdeYl . .. ".

Hoe Benoit in het huis aan de Koornmarkt werkte aan Prinses

Zonneschijn~

beschrijft ook Cécile Ameye~ die het als kind meemaakte, in een artikel in de Nieuwe Gids (1951): " ... Dc. houtblokkeYl kYletteILeYl ~yl de haMd. De gILote zaaf ,w ~yl de avoYld.6chemeJt tot eeYl wkel vaYl dartóe.nde vlammeYl be,peJr.k.t. ZC(cht ge-

IGe.u.vu vaYl kfo.6 j MOp het kaV/.:tvJeJr.kku..6.6 eYl eYl het 9 M YlOIL vaYl het .6p~Ylnw~u ..

. de FJUMe klok .6laat ILu.óug de maat. Aan eeYl

de. haMdJ.Jte.de feu.nt buileYl, met pfot.6 0.

~emaYld

p~jfeIL vaYl

cUe feMt: de bladeYl JUt.6ueYl. Het ILegevl.t

w~YldbMeYl.

B~YlYlen,w

het gezellig

WaJUrl

eYl fLu..6Ug.

PeteIL BeYlo~t ,w VOOfL de vfeugu gaaYl zJ..tieYl, lu,wteJr.eYld eYl .6WaaYl vofgeYl ûjYl faYlge, feYl~ge. v~YlgeJr.eYl op de toet.6eYl het ge.fLOYlk. vaYl het .6 p~YlYlW~u. De fLec.htefLhaYld Yleemt het gek.euvu vaYl het k.antk.ll.6.6 en op.

Het .6p~Yllied ,w ~Ylgezet. Op het eeYltoMg geJr.ovl.k glijdt een .6tfLctlende muod~ e,

ZMVeJr. eYl aetheJu.6ch: PJUrtóM ZonYle..óchJ..jYl vaYl Pof de Mont

beûe.U BeYloa. H~j .6pe.e.U laYlg, zeeJr. laYlg ~yl de fLll.6tige Ylacht en z~j,

cUe. YlaM hem fu,wteJr.eYl, .6pJtek.eYl geeYl woofLd om de toveJt ruet te

bfLekeYl. N~eu.we houtbfokkeYl wOfLdeYl ~yl de haCUl.d YleefLg.ue.gd. De. kfo.6j M kYlettefLen eYl het .6p~YlYlW~u fLOYlkt. De lezeJr. aaYl de p~jleJr. hee6t ûjYl boek fateYl glijdeYl eYl .6luil de ogen eYl dfLoomt .•. ".

Sabbe schrijft in dat verband nog: " ... A.t6 men oveJr.

OYldeJr.WeJr.p

.6pfLeekt ~yl de na~e Ameye, kJUjgt meYl .6teed.6 eeYl cUep bewogeYl ant-

woofLd, met geMtdJu,nt ~yl deYl tOOYl eYl eeYl ;tJr.aaYl ~yl het oog .• . ".

5° : Toenemende ziekteverschijnselen van Benoit. - Op 29 augustus schrijft hij vanuit Harel beke: "Maandag en dinsdag ek kom ik naar Izegem als mijn gezondheid het toelaat". - In september krijgt hij te Izegem een soort beroerte en wordt onmiddellijk naar Harelbeke gebracht. Sabbe brengt daar verslag over uit in het "Jaarboek 1902-1903" van het Benoitfonds: " ... Het wc{/.) weefL ~yl 1.6 eg hem eYl ~yl deYl SeptembeJr.keJr.m,wujd, dat Pe..tefL BeYlo-u aaYl PJUYl.6M ZOYlYlMchJ..jYl weJr.kt, al.6 hJ..j cUe veJUYlavu.ng vaYl klune befLoeJ'L-t.e

38/ Z{;1

fVLeeg, cL<.e zo ov ee.1. ge/LUc.ht maak;t:e .-Cn hu land e,n af6 eene v oo fL6 p~VLg

wa-ó van û jn nadefLeVLd uVLde.

De [JtLOote V,fa.ntLVLg WM aan een kefLmWd.-CnefL teVL hu.--lze van zi-jn en en OVLZeJ1 v!L-Lend J1Lt-i.U6 Demeeó tv!', deVL ubftetcL<.c.htv!' van Hu Mw -i.e6 . , t Wa.ó een hect c. Septembe,fLdag (m, .-CVL cL<.e 6ee.ótkamefL , zeefL WMm. Pete,ft za;t aan ' t haatdunde defL ta 6el en -óc.heen zeV!. a6getJtOkfGen . H-i.j -ópfLafG we.,ÜL-tg , maalt kfL-Lbbe.1.de gedUfL-Lg .-CVL eeVL d.-CefL Qfune gtw engfLCwwe vLOtab oekj eó, waaltvan w.-Cj hoogefL -ópfLafGen. Aweêft aaVL PfL--ln.6 eó

ZCI JlnCJ.J c,hljVL dM . ,I.ttdd en ondefL he-t ge.ó pfLek oveJt ta6e.1., .6loop hlj weg,

l' aVLgla--l.6e" .

Hij had aaVL zijn e naMte bUlLen wat geQfaagd oveft baVLghud eVL ze.1.n-ó

oveft wat ho 0 M p·LjVL . H.-Cj zag ook wat fLood . De vfL-Lje l uc.ht zo u dat aLeell doen ovefLgaan. Hi j cl ec?,d eeVL waVLdeUoeJttje. Maalt al, -ópoecL<.g g.-Cng hlj aaVLbilleVL iVL hu hlU6-Ameye, me,eVLeVLde daM vooJtt te wefLken, .-CVL dat '-cVLVOc.ativ e t'lttddeVL. Doc.h afJta.ó moellt hlj weefL VLaM buj;ten. Hij vond ec.hteft geeVL fttlJ.lt 06 gemak, eVL WM jlU6t in het hu.i.6 vaVL Pol De CoeVLe, - den VfL-LeVLd

cL<.e hem in heghem ,tVLbfLac.ht, - aaVLgekomen, ;toeVL hlj den QfeA-VLeVL aaVLvaf kfLeeg eVL te bed moe.ót gebfLac.ht wOfLden.

,-ó AndV!.endaag-ó .6toVLd de peM vaVL hu hee.1.e laVLd vol vaVL het n/tr,uw/s dat Petv!' BeVLod dOOfL bV!.o eJtte getfLo66eVL WM . Vat WM zeV!. oveftdfteVeVL , waVLt cL<.eze.1.6den mOf1g e,VL bfLac.hten w.-Cj hem, om 4 Uu.fL, VÓÓfL zOMopgang, peIL fL-Lj tu.--lg naM HafLefbe,ke oVeIL, b.-Cj z.-Cj VLe TaVLte Ro-ówe, om volkomen uit t e fLMteVL . •• ".

- Twee dagen later stelt hij zijn Izegemse vrienden gerust al bevat zijn brief vanuit Harelbeke ook volgende zin "EefLgi.6.:te,fLeVL te Iz eg eJ/1 WM J,k waMlijk VlA- C,t te be.ót".

- Begin november logeert hij om uit te rusten in hotel Breydel en de Coninck in Nieuwpoort, maar zo schrijft Julius DeGeyter "B eVLod, da;t gftote kiVLd, VLoemt z.-Cc.h hleIL JUfA-M Vemee.óteIL". Alsof hij op die manier incognito kon bli jven.

- 1896: 1°: Begeesterd door de zee, vatte Behoit het idee op om een volkse opera te schrijven, die zich in het vissersmilieu zou afspelen. Daartoe vroeg hij een libretto aan J. De Meester, die van Sabbe de raad kreeg de Blankenbergse legende "Roeschaard" te verwerken. Samen hadden ze reeds de eerste ontwerpen klaar toen Benoits ziekte zich begon te manifesteren en toen De Meester ook door overwerk tot rusten werd gedw o n s~n . Van deze eerste ontwerpen is niets bewaard gebleven. Wel vonden we in de handschriftenaf deling van de bibliotheek van de Rijksuniversiteit Gent een "Spinlied" uit "Lyrisch drama Roeschaard van Julius De ~,1eester" maar op muziek van Jan Blockx en gedateerd juni 1904. Of er door Blockx iets meer van dat werk werd op muziek gezet is ons onbekend. Daarnaast heeft Demeester een toneel geschreven getiteld Fina dat ge baseerd is op de visserslegende over Roeschaard. ' Dit stuk, met muziek van Theo de la Rivière werd verschillende malen oDgevoerd door de Grétrykring, o.a. in 1908, 1910, 1922. 2°: De brieven van Benoit aan de Ameyes uit 1896 bevatten verschillende af spraken tot een bezoek, afspraken die daarom niet altijd we r den nageleefd. Julius Sabbe, die zowel met Benoit als met Mevr. Ameye een drukke correspondentie voert, dient vaak als doorgever van berichten. Zo schrijft Sabbe op 5 februari: " ... 0116 vOOfLVLe.me.VL (vcU!. Pr.;te.fL m mij) Wa/.) aak. vaVl u op e.e.vl de.fL c.MVlavaidag e.vl iVl

I-6e..ghem te.. Iwme..Vl gfLoe..;tm .•. ". Of op 5 september: " ... Vla de. l,- eJIJ11~~ we..e.k. moogt gij u aaVl e..e..vl be.zoe.k. vaVl 0116 beide.Vl ve.fLWac.hteJlt .•. ".

Zowel Sabbe als Benoit zijn verhinderd om in te gaan op een uitnodi gi ng om in juli een ige genoeglijke uren door te brengen i n de Ardoysche bossche n". Ook het aangekondigde bezoek na de kerm i sweek ging niet door. Benoit was wel in Harelbeke bij zijn familie, maar toen hij vernam dat de familie Ameye op dat ogenblik in Oostende verb l eef kwam hij niet naar Izeger1. Sabbe schrijft daarna: " .. . 0012 lI

VOOfL hem uwe.. ue.ve. nanJ..{J:.ie.. te. OO-6tmde. Vlie..;t ivt he..;t !-zade.1t dctt hiJ

ûc.h VOOfL haafL iVl h{0t hafLt

hee..~t

ge.dfLuR.t. Ame.ye..' -6 ÛJVl vaVl

1-6 e.9h.e.m,

e.vl h e.ghem be.duidt Ame.ye.. Omdat gij eA Vlie.t wacur;t ~ hiJ Vliet rwat{

I-6e.ghe.m ge.gaaVl de.ze. maai. At de. aVlde.fLe. vfLie.Vlde.Vl giVlde.fL zutte.VL ~e.t bOO-6 ûjVl. MaM ik. he..b zijne.. be..tofl;te.. e.n if<. zcu: aaVl de.. ve..ttvuLt{.ng e.fLvaVl de. haVld ho ud e.vl , dat zoohaMt gij iVl he.ghem te.fLug zJ.-J;t, hiJ e..vl .Lk. u daM e..rJ1 be.zoe..k. bfLe.Vlge.Vl vaVl e.e..n zate.fLda.g tot e.e.H mactVlda.g . .. ".

41/ Zb!;

r-. '

VELO-LIED «VRIJ ENDE BLIJ» woorÛ)ólJ: EH/EL IJEJR-YIJCK..

I I

Ta ra! Ta ra! De horen klinkt, De vlagge zwaait, Het vaandel winkt. In rang en rij, Fier volgen wij , Vry ende bly, Hoera I Ho era I O p vleuglen van de winden Zo snelle n wij voorbij I Om eer 'Cn roem te vinden, Hoe wijd en verre het zij, Langs bos en w ei, Langs veld en steê, Ons vrolijk hart Is altijd mee.

In de oudheid wordt gelezen Van lopers sterk en snel, Nu zouden zij ons vrezen · In 't eedle worstelspel. Een vaste hand, Een vlugge voet, Een oog in 't zeil Geeft vreugd en moed.

Zie t hoe in ieders ogen, De zon van vriendschap straalt, Hier is haar zoet vermogen In ieders hart gedaald. Wij, wakkre zoons Van 't Vlaamse land, Wij blijven 't trouw Met hart en hand.

lieve, schone Mandel, Wij droomden aan uw boord, Maar nu jaagt vreugd en handel Ons van uw kust.en voort. Een dag of twee, Een week misschien? Doch altoos blij Bij 't wederzien.

UIT" f-l?NST 'f.N V~r;.UGDf.': /-/fZU/TGAVK, S. L. 196'1

df' Î? I

"V e1.oUed Vf7.--é.1 te ks t E. muziek P.

eJ1

BUJ",

Neyrinck ~

Benoit~

opdracht aan

met de

~1iehel

Ameye .

- 1896: 1°: Begeesterd door de zee, vatte Benoit het idee op om een volkse

opera te schrijven, die zich in het vissersmilieu zou afspelen. Daartoe vroeg hij een libretto aan J. De Meester, die van Sabbe de raad kreeg de Blankenbergse legende "Roeschaard " te verwerken. Samen hadden ze reeds de eerste ontwerpen klaar toen Benoits ziekte zich begon te manifesteren en toen De Meester ook door overwerk tot rusten werd gedwons ~n. Van deze eerste ontwerpen is niets bewaard gebleven. Wel vonden we in de handschriftenafdeling van de bibliotheek van de Rijksuniversiteit Gent een "Spinlied" uit "Lyrisch drama Roeschaard van Julius De ~·1eester" maar op muz iek van Jan Blockx en gedateerd juni 1904. Of er door Blockx iets meer van dat werk werd op muziek gezet is ons onbekend. Daarnaast heeft Demeester een toneel geschreven getiteld Fina dat gebaseerd is op de visserslegende over Roeschaard. Dit stuk, met muziek van Theo de la Rivière werd verschillende malen oDgevoerd door de Grétrykring, o.a. in 1908, 1910, 1922. 2°: De brieven van Benoit aan de Ameyes uit 1896 bevatten verschillende afspraken tot een bezoek, afspraken die daarom niet altijd werden nageleefd. Julius Sabbe, die zowel met Benoit als met Mevr. Ameye een drukke correspondentie voert, dient vaak als doorgever van beri chten. Zo schrijft Sabbe op 5 februari: " ... 011-6 VOOI1..V!.emen (vaV!. PC'/te.11.. eV!. mij) WM ook. vcm u op eeV!. del1.. c-MV!.avaidageV!. iV!. I/.) eghem te Iwme.V!. gl1..oueV!. ... ". Of op 5 september: " ... V!.a de. l<-e)uï1~~ we.e.k moogt gij u aaV!. e.e.V!. be.zoek vaV!.

011-6

be.-tde.V!. ve.f1..WacJ?J~CYl ... ".

Zowel Sabbe als Benoit zijn verhinderd om in te gaan op een uitnodigin g om in juli "eenige genoeglijke uren door te brengen in de Ardoysche bosschen". Ook het aangekondigde bezoek na de kermisweek ging niet door. Benoit was wel in Harelbeke bij zijn familie, maar toen hij vernam dat de familie Ameye op dat ogenblik in Oostende verbleef kwam hij niet naar Izegef'l. Sabbe schrijft daarna: " .. . 001: hem uwe ue.ve. tlam.Lfie te. Oo/.)tmde VLiu -<.V!. hu Izade.fL dat hij Ûc.h VOOI1.. haal1.. iV!. het ha.f1..;f:. he.e.flt ge.dfLul:d. Ametje.' /.) ûjV!. vaV!. I/.) e.Rhem, e.V!. I/.)(2.g hem b eduid;t Ame.lje. Omda;t gij eJL VLie/t wac(fL;{: ~ hij vt-tu ~7a.at{

.é.J.:, VOOI1..

h eghe.m ge.gaaV!. de.ze. maai. Af.. de. aV!.de..fLe. vf1..-te.V!.de.V!. giV!.del1.. zuf..f..e.V!. tle.f..

bOO-6 ûjV!.. MaM ik he.b zi.iV!.e befo6te. e.V!. iR zeLf.. aaV!. de. ve.l1..vu.t.e.iV!.g e.l1..vaV!. de. haV!.d houde.V!., da;t zoohaMt gij .lV!. he.ghem te.l1..ug ûjt, hij e.V!. -<.k u naM e.C'.V!. bezoe.k. bl1..enge.V!. vaV!. e.e.V!. za;te.l1..dag tot eC'.Vl maaV!.dag . .. ".

Lt1/ ZbJ

'-.' VELO-LIED

VRIJ ENDE BLIJ» WOORJJ EAJ: EJ.1/éL NEIR.,YiJCK.,

I I

Ta ra! Ta ra!

De horen klinkt, De vlagge zwaait, Het vaandel winkt. In rang en rij, Fier volgen wij, Vry ende bly, Hoera I Hoera I Op vleuglen van de winden Zo snellen wij voorbij I Om eer en roem te vinden, Hoe wijd en verre het zij, Langs bos en wei, Langs veld en steê, Ons vrolijk hart Is altijd mee.

In de oudheid wordt gelezen Van lopers sterk en snel, Nu zouden zij ons vrezen · In 't eedle worstelspel. Een vaste hand, Een vlugge voet, Een oog in 't zeil Geeft vreugd en moed.

Ziet hoe in ieders ogen, De zon van vriendschap straalt, Hier is haar zoet vermogen In ieders hart gedaald. Wij, wakkre zoons Van 't Vlaamse land, Wij blijven 't trouw Met hart en hand.

lieve, schone Mandel, Wij droomden aan uw boord, Maar nu jaagt vreugd en handel Ons van uw kusten voort. Een dag of twee, Een week misschien? Doch altoos blij Bij 't wederzien.

UTT "f.T<.NST 'f.N Y~bUGDf.'~ UfIGU/TGAVK, S.L. 196'1

"V eioUed VIZJ..J en Bf~J" ,

tekst E. muziek P.

Neyrinck~

Benoit~

opdracht aan

met de

~lich(?l

Ameye .

Benoit belooft daarop een kort bezoek rond Allerheiligen, maar als het zover is voelt hij zich te vetTIoeid voor de lange treinreis vanuit Antwerpen en voor de vele bezoekjes aan familie en vrienden in Westvlaanderen. Weer is Sabbe zijn tolk voor dit nieuwe uitstel: " ... Het ge..dac-ht ÛjVle. go<z-de_ vtUc_Vlde_Vl vaVl I.óe.ghe.m maah iVl d<z- vf..uc-ht te. lzuvme.Vl Ûe.Vl, - e.Vl ilz moe/t u MU Ze.gge.Vl wie. daaJtoVlde.tz. e.e,Vl e.eMte. plaa:tó belzle.ede.Vl, - Á/., bove.Vldie.Vl Y&lU ve.JtRwilzlze.lijlz. Hij vJtaagt

06 hij

Vliet ueve.tz. VlU, iVL An;(we.tz.pe.VL zou u.itJtMte.Vl e.Vl zijVl

voile. ge.VLOe.ge.VL om bij de. vJue.VLde.VL te. Izom<z-VL iVLRwaJttie.Jte.VL <Z-VL ve.tz.JOVLg eVL, u.i;tf."te.tf..e.Vl zou tot de. -6poe.ciég aaVLbhe.k.eVLd<z- lze.Mtvac-aY&tie.? .. ". Deze afspraak werd wel nageleefd, want op 19 december schrijft

Benoit hoe hij het kerstweekend in Izegem zal doorbrengen: vrijdag 25 . december bij Jules Van Wtberghe, zaterdag 26 december bij Camille Ameye en zondag 27 december bij Polydor DeCoene. Sabbe moet echter eerst nog een boodschap overbrengen: "Hij ve.Jtzoe.k.t miJ u ÛJVLe.Vl ct.UeJtvutUg-6teVl w<Z-VL-6c-h ove.Jt te_ bJte.VLge.VL dat gij ge.e.VL ge.volg zoudt g(',V(',VL aaVL u.w u.itg e.dJtuk.t VOOJtVLe.me.VL om biJ die. ge.le.ge.VLheid e.e.Vl gJtoot diVLe_11 te. geveVL. Hij houdt zoo zee.Jt aart de 1wnitiale. e.<z-nvoudig heid e.VL iVLUmitekt dat he.m h<z-t ge_dac-ht vaVL l?_e_VL "diVLe.Jt d' appaJtat" lette.flLljl:? an-6dltUlzt". Benoit is wel enkele dagen langer gebleven, want op

29 december ondertekent hij een partituur getiteld "Iseghems Wielrijderslied" met als onderschrift "f4ijVleVL edele.VL jOVlge.Vl vJtie.Vld MJ.,c-he.l Ame.lje. vaVl I.óe.ghem haJttilijlz aaVlge.bode.VL. I-6e.ghem 29 de.c-e.mbe_h 1896". Dit lied is bedoeld als clu blied voor de "Wielrijdersclub Vrij en Blij" waarvan ~,1ichel Ameye deel uit maakte. De t ekst is van Emie l Neyrinck. - 1897:

Benoit componeert "Zilve.Jte.Vl BJLllit0nt" op tekst van Sabbe voor het paar Pol Decoene-Mortier. Een kopie naar het handschrift (Conservatori urn Antwerpen) bevat het opschri ft: "Zilve/uz_Vl BJtu.ilOnt. Ge.vie.Jtd dOOfL J[~M Sabbe. eVL Peie.Jt Be.VlOJX . IVL de.VL tfLe~VL vaVl AVLtwe.Jtp<Z-I'l-Wau -Ee.c.lo. IVL g<z-ze.ûc.h({yJ \JaVL Ju.UM Sabbe. Jteize.VLd! Zondag 22 augUótUó 1897 guc-hJte_ve.VL. " Op 28 augustus werd in Eeklo de "L e.de_gaVLc-Izc-aVLtate." gecreëerd en het is bij een reis naar deze stad waar hij de herhalingen bijwoonde dat Benoit dit lied componeerde.

- 1898: 1°: Voor het huwelijk van Bl anca OeCoene (dochter van Polydor) met Frans Janssen s komponeert Benoit op tekst van ,J ulius Sabbe een mooi lied

13/ lb5

Titelpagina Van de tekst van "Huide.zrtVlg" tel" el"e van Valèl"e Van den Bogael"de ~

44/ 2C;G

tekst Ju le s Demeestel"~ muziek P. Benoit .

liAan Glanca Deze partituur werd uitgegeven en het lied werd sindsdien verschillende keren uitgevoerd. 2°: Voor het huwelijk van Johanna Ameye op 17 augustus 1898 met Hubert Van de Moortele komponeerde Benoit het prachtig lied IIWeest gelukll

•

kigIl op tekst van Sabbe. Van dit lied waren twee versies bekend, beide bewaard in het Konservatorium te Antwerpen, namelijk een versie voor zang en harmonium en een versie voor zang en harp. Beide zijn in een onbekend handschrift en dragen de vermelding IIEigendom Ameye-Dobbelaere Iseghem De ori gin ele versie (samen met enkele brieven daaromtrent van Benoit en Sabbe) is bewaard in het Ameyearchief en is dus ook slechts onlangs aan het licht gekomen. De volledige bezetting blijkt nu te zijn zangstem, twee violen, altviool, cello en harp. In deze bezetting werd het lied opnieuw gekreëerd tijdens het Festival van Vlaanderen op 30 augustus 1974. ll

•

- 1899:

~1ee 1evend

met het werel dgebeuren komponeert Benoit IITrans vaa 1sch Krijgslied op tekst van Jules Demeester. ll

- 1900: 1°: Op 8 augustus wordt Valère VandenBogaerde ingehuldigd als burgemeester van Izegem. Bij die gelegenheid voert De Mandelkoor een IIHuldezang uit op tekst van Jules Demeester en muziek van Benoit. De tekst is bewaard gebleven in het Slossefonds, de muziek, hoogst waarschijnlijk de laatste kompositie van Benoit lijkt verloren te zijn. Wel schrijft Edward Keurvels op 20 febr 1914 aan de familie Ameye het volgende: " ... VezeJt dagen le.gde.n we. de. hand op e.en bell

langwe.kke.nd M e.n onde.~

manne.nkoo~

Hutde.zang.

Va~

de.

te.~t

he.el

ge.b~e.Qkig

voo~

e.e.n ze.e.~ b..tjzondeJte. gele.ge.nhud gemaakt We.M, he.b ..tQ Be.noill muz..te.Q andeJte. woo~de.n ge.d..tc.ht . .. ". Zo i s er een

manuscript bekend "Aan de Vlaamsche gemeenten" voor mannenkoor en fanfare, muziek Benoit, tekst Keurvels, maar of dit de oorspronkelijke "Huldezang voor Burgemeester Vanden Bogaerde" is, valt toch te betwijfelen. 2°: Benoit zou tijdens de zomer naar Izegem komen logeren bij de Ameyes "ter genezing", maar hij is te ziek om de verplaatsing te maken. 3°: Op 11 en 12 november vierde de Grétrykring zijn tienjarig bestaan. Tijdens het feestbanket werden verschillende redevoeringen ge-

Lt5/ ZG7

houden waarin Benoit en Het Meilief werden geroemd. Rachel DeCoene (dochter van Polydor) droeg een lang gedicht voor waaruit volgende strofen: "ZOO /zCl.n men wOVlde.fLen Met onze.fL le.de.Vl plÛR., Schiep OVlZe. Wng dat 1.ó I t Meiüe.ö hie.fL op

doe.n., e.n wOVldfLe.Vl ûjn ge.bofLe.n: tot uVld en JOVlge maagd, lzuV!lJtjuweel, dat hem deed glotLe.n, wonde.fLÜjlze wijze geólaagd.

Veó gfLooteVl Meeóte/1..h dfLO O.l'I1: .iVl fLedefLijlzeMgildeVl Û j Vl lzuV!lJ t do e.n .ó bLctfe.n uJ/t de. dOfLp e.Vl 0 v e.tt ' t laVld, e.n, afteVl medeJtu/z/ze,Vld, Me maM volgen w.L tden .• Me. /zUV!lJt do en .ó;{':tLef<./zen tot eeVl gfLOO:t.ó chen bfLO edefLbcmd; Die clfLoom we.fLd tot eeJ1 flw, daVl/z OVlzen l1ûl.deVl leidefL; e.Vl 't i.ó de. MamavLt ;, Vl G/tWIj' ,5 e.fLe.QJW 0 Vl; maM 't i.ó oo/z ctfte.fL hoop: cüe. leide.fL wOfLd ' ve.fLbeide.fL e.n .óChe.Vl(Z de.Vl MeeótefL zijVl ve.fLvufde hoop tot foon ! Wat licht! /11OCh.;t e.e.V!lJ Be.nou, veMe.zen van de .óponde waM hij thaV!lJ 1zw;_jVleVld zucht, .-i.vl '.6 leve)'1/.) ue.m ge/taaf<;!:, veAnenwn datgee.Vl in 't Meilie.h ru,j vefL/zondde. ÛjVl vlucht van hle.fL hefLne.e.mt tot zege.'.ó zonne. blaaR.:t! (i}ie we.e.t? de, hoop ail.e.eJ1 zag hem we.flicht he/t.te.ve.Vl :tot nie.uwe. R.Jtacht e.vl lU.ót vOOfL nog e.e.n me.eótefLH1efLlz, dat, hle.fL ve.Jt:tol(Gt, de. /zfLOOVl zou. Ze.Ue.vl op zijn .ó;fJLe.ve.n, e.vl, iVl cüe. vlucht twe.e. Vlame.n dfLageVl op zijn vle.fLR.: Van Wtbe.fLghe_ eVl BeVlou! Neemt nu maM op LW) glazen eVl laat ze .óchlÛme.Vl vaVl den e.edle.Vl, gouden wijn, dat, zoo de dfLoom hie.tt van ee.Vl mwj e u doet ve.r~baze.Vl, die. dfLoom, daMdM/t ge.zie.n, eeVl gOUde.Vl dfLoom moog zijn. En laat dat meMj eVl u ..tn de.zeVl dJton/z bege.eóte.fLe.Vl: Va:t uwe. toe./zOrrLlJt van 't ve.tLfe.den waMMg z..tj! Vat, aan de.eó mifden fuch, Van (Jjtbe.ttgh'.ó en Ve.meeótefLeVl de hande.n .óamen .ólaan VOOfL ':t nieuwe. /zuV!lJtgilij ! Vat aaVl he.t Meiüe.6 daVl ee.Vl ZU.óte.fL wofLd' 9 e_bQJr.eVl; dat onze. GfLéulj/zfLiVlg die Vleme op z..tj vl hand; en dat e.e.n zon van /toenl e.n ze.ge moge. glofLen op Wtbe.ttghe eVl Be.nou, pfL06eten ..tn hun land!"

Op voorstel van Jules Demeester wordt naar Benoit, die in het verslag wordt genoemd als "beschermend lid" van de kring, volgend telegram gezonden: "De Grétryzonen, bij hun tienjarig jubelfeest ten disch vereenigd , betreuren de afwezigheid van hun waarde Erelid, Meester Peter Benoit, door ziekte weerhouden. Zij doen de vurigste wenschen hem weldra gansch hersteld te mogen ontvangen, en drinken op zijne gezondheid! ". Nog diezelfde dag komt er antwoord vanui t Antwerpen: "Uitdrukki ng mijner i nni gste dankbetui gi ngen,

waarde kunstbroeders. Peter Benoit." - 1900-1901: Op 8 maart 1901 sterft Benoit na een slepende ziekte en lange doodstrijd in Antwerpen. Het Ameyearchief bezit talrijke brieven van J. Sabbe aan de f amilie Ameye uit de laatste levensmaanden van Benoit, toen deze ziek te bed lag en er een raadselachtige breuk was ontstaan in de jarenlange vriendschap tussen Benoit en Sabbe. Eind september 1900 war':: n Mevr. en Cécile Ameye met veel aandringen bij het ziekbed van Benoit geraakt. Ze kregen geen verklaring nopens de breuk met Sabbe en zouden hun vriend niet meer levend terugzien. Van dan af werden ze wel . door Dr. DeWandre voortdurend op de hoogte gehouden van de evolutie van de ziektetoestand. Talrijke brieven van Mevr. Ameye aan Agnes Mertens, Julius De Geyter en Julius Sabbe getuigen van de pogingen die zij ondernam tot verzoening of tot verklaring van deze afwijzing. Uit deze brieven en telegrammen die bijna dagelijks (of op sommige dagen zelfs meerdere) bij de Ameyes aankwamen of werden verzonden. blijkt hoezeer Benoit in deze dagen bij hen centraal stond en hoe groot hun vriendschap was. De Nederlandse schrijfster Top Naeff noemde ten andere de familie Ameye: " ... de. beJ.:,te. vJUen.de.n van Be.noa cLle. hem lie.6 hadde.n aLt, e.e.n lid van hu ge.ûn en. cLle. le.ve.nólang guiUge.n van cLle. lie.fJd e. .. . ". Bij de dood van Benoit stuurden zij de Brugse beeldhouwer Pickery naar Antwerpen om daar op hun kosten een dodenmasker en een afgietsel te maken van de rechterhand van Benoit. Deze beide stukken bevinden zich in het Ameyearchief samen met een borstbeeld en een ontwerp voor een standbeeld, beide van de hand van Pickery. Bij de begrafenis van Benoit bezorgden de Ameyes een " .. . kUó-6e.n van pWLpeJte.n violette.n, omJUn.gd van of1.c.Mde.e.ë.n, e.n dJr..ag e.nde. e.e.ne. witteJt kf1.oon van naf1.c.i Me.n. De. band in wa lint df1.aagt: T3R.-ij\.'e.nde. tf1.0UW e.n vJUe.nd-6c.hap. Familie. Ame.ye.. I-6 e.gh e.m... ". Volgens een nersverslag

over de begrafenis werd deze bloemenkroon. onder de vele honderden kransen, als eerste onmiddellijk na de lijkbaar gedraaen. (brief van Sabbe. 8 maart 1901).

~711C9

V-z-. ........... , I .... , .

; : ( c/.

V{/ ~~v::l c J ,-~,,- <----_~ I -t:--

t.-·~"... 1

L·

-t

/~--t<../( I? L

.. L"

~v4 ~

~~ V·--f d

cf-<.

v-.....

r-1c-C'4. / . . . C/f....~ cL.

.~ J

<' . . . ,,.

€;./

I -

l. ............ f

/ '7 . A.....t...... .. , (

I...... --

/J /.,.,

C. . . /'

c:.

~ .-

Î'

v~.,

".... )

2 1,y"1 / . /

--fe

j ~/

l '

--/~

(__

tc.

g . . . .-.

.r;:.-< , . I

Vc.. .I

/ v

.....--.-

t:-.~ --t--t::... , -

<...-

~ '~ '-./

. . . . &.1'

J -A

L.~ .-f ~~•

1<..'..,..~ J l.. ';:!

L~ Ly~,.

.<. ,..{

z- .... __ c...

. ",-~

;v.

]/'7

f-A. (

tf"h- ~-"-7 ~

,..-,.... "'\.......

-Z /e-.(1<

.-t?.r--'"

~.(

---.-

-Ivo ';

<--'-

--~-;:.~

~ t/L-<-1-~

V' ....

~ L-<... .

"V'v-<--1"1/O ~e~

L..~ '-cA

vLo---

/, ~ c .... ,

.......- . ~

~/.

~~,~...A......

/0.-

'l:

~___ ~_~

(

'-,/c

/, . ~. ""'"

(,--

( - --

(. ~ ..,...-

vv-t!-/:. f~ ,:- .... ...

i/' ' -( !..

't/t... .

/ ....<../

"k-v - C / - l .

h .L .: ("

Co _ '\._

t ~

'Vv-.(.A..(~<-.. <.. ..

-.('-- /

/ V <..-r

·...-.-7

" ....

_ __ '1.

,~~ ~<~. 0 ~ r-'-~r7" ~

-.... ~

)<- _';L . .--',-

~............... ~ <-'

v '

- ("

"V"'-------

..1<--<...--'1 e//_ ~

(~~

~<~-~7

>--r-<-

(I-"\..~~

~_~

~./ 7

~~/

--~--/'

t-~

yk.//Î'

Edele Vrienden Met de uitdrukking m~Jnen hartelijke dankbetuiging voor de belangstelling welke UE in m~Jn bescheiden persoon stelt, verhoop ik lJelhaast de gelegenheid te hebben, mij bij UE te begeven, om op deze wijze "de visu et auditu", te laten bewijzen dat mijn gezondheidstoestand bijna terug tot zijn normaal zijn is gekomen. Voortdurend heil en geluk in uw aardsch Paradijs en volkomen welslagen in de ondernemingen voor volksbeschaving en kunstveredeling, zijn mijne beste wenschen . Laat mij u dan ooek deze opdringen als bewijs van verkleefdheid ter innige herinnering. Peter Benoit Ant7Jerpen 23 nov 94 Brief van Benoit aan "De f-lel cdele Maëstro Heer Camille Ameye ".

NOG CONTACTEN MET DE FAMILIE AMEYE

Uit de briefwisseling van Benoit aan Sabbe (Archief Vlaams Kultuurleven Antwerpen) en Benoit aan Ameye (Ameyearchief Ronse) konden we nOr] heel wat gegevens halen nopens bezoeken van Benoit aan Izegem. Zo ondermeer volgende bezoeken: 15 juli 1894, 4 september 1894, 13 april 1895, witte donderdag 1896, eind juni 1896, begin september 1896, 10 oktober 1896, kerstmis 1896, enzovoort ... en verschillende aankondigingen zonder datum of op ongedateerde brieven. Uit tal van deze brieven blijken vooral menselijke asoekten die Benoit niet zozeer als kunstenaar dan wel ~ls mens, als vriend laten kennen: Zo onder meer brieven waarin hij meeleeft met de familie, waarin hij naar gezondheid informeert, waarin hij gelukwensen zendt bij allerlei feestdagen, waarin hij bedankt voor toegezonden bloemen of zich verontschuldigt niet thuis te zijn geweest wanneer de Ameyes onverwacht naar Antwerpen kwamen. Heel dikwijls moet hij uitnodigingen weigeren of afspraken anuleren wegens zijn gezondheidstoestand of drukke werkzaamheden. In andere brieven worden afspraken gemaakt om gezamelijk concerten bij te wonen o.a. in Brussel en Gent. Deze brieven hebben als hoofding "Edelste der vrienden" en als adres "Aan den Weledelen Heer Maëstro Camille Ameye". ~9/

271

Camille Ameye

Cecile Ameye - Leontine Dobbelaere - Jane Ameye .

50/ Z72

Door relaties in Duitsland konden de Ameyes te Düsseldorf 00 18 februari 1897 "Lucifer" doen uitvoel~en. Sabbe schrijft daarover aan Benoit (18 december 1896) en Benoit schrijft aan de familie Ameye op 8 februari 1897 een brief waarin hij uitleg geeft over hun reis naar Duitsland. Bij die uitvoering in Duitsland werd de harppartij uitgevoerd door Jane Ameye. Drie dagen later schrijft Benoit, die door ziekte in Antwerpen was gebleven: " ... HaJLte.1,ijR.J.d.e. dal1R.be;tuig,{l1g, voolLe.e/L6t aal1 YY'vLjl1e. tale.l1:tvoUe. b.U.I1.6tzUéte.IL Edefc.. J UnVJWWÛ J oal1VlCt Ame.lje., cLLe, doolL haM veAtofz(ze.Yld haJ7..p.6pe.€. Lucde.1L e.e.Yl he.nl c.1.ILLjfz voolLbe.Jtûdde.! Aal1 u alle.11 vOOJt de. fzwu.tmowe. doolL u ge.b/Lac.ht oln de. Lu. cLSe.Jt-pe.tglL-ima:t-<-e. YlaM VÜMe.€.dolLn te. marze.l1! Dal1R. ooR. VOOIL de. he.e.fLüjb!, me.dewe.ILk,iYlg ove,1L LucL6e.IL. WaMom v!.-Le;t .-LYl An..twe.lLpe.11 angel>tapt Yla uwe. te,lLugfzorw.,;t? .. ". Het Ameye-arch'j ef bevat overi gens nog een waarderi ng

vanwege Benoit voor Jane Ameye als harpiste, namelijk de partituur "Pierlala", een harpkompositie van een zekere H. ~Jieland met de vermelding "Pe.te.1L Bmo.-Lt aaYl J etYle. Ame.1j e. 9 Ylove.mbl2lL 1894".

Ook aan Camille Ameye gaf hij een waardevol geschenk: een drukproef van de lijvige partituur van zijn oratorium "De Oorlog". De bijqaande brief vermeldt: " ... Ifz J.,;tuulL aaYl de.Yl Ede.tm Mav.,;tJto de. plLoe.6paJ~UUIL Oo'Ltog. /-I,ij zat 1.\JaCUL6c.hljnLLjfz gmoe.9e.11.6c.he.ppe.Yl.-LYl hd doolLbtade.ILe.11 de.ILze.€.ve.!" (1896).

Is in vele van zijn brieven de ziekte van Benoit een steeds terugkerend onderwerp, toch durfde hi j nopens zi jn 1evensei nde een qe~/aaC1de uitspraak doen. Het was in het huis van de Ameyes, een vijftal jaren voor zijn dood. Mevr. Ameye noteerde zijn woorden en Jules Sabbe publiceerde deze in zijn werk over het leven van Benoit: " ... H . he.b 110g VOOIL ac.ht jaM We.lLR. om R.-Lfzke.-T.-Lfzfze.-Tafz, PfL-iVL6e,ó ZOYlI1el>c.hljl1, Pompûa, e.e.11 we.lLfzje. vaYl Sabbe. e.11 e.e.11

ande.1L vaYl Jutel> DeMe.el>te.IL an te. mafze.VL. Val1 be.g.-L11 .-Lfz m.-LjYl gILoot dILama L.-Le.de.fL-ifz; te.k.6t e.11 muûe.1<.. maal<.. .-LI<.. ze.€.fl. Op m.-LjYl 78e. jaM zal d-it allel> ge.daal1 Z.-LJI1 e.11 ctû, Dz de. 80 jaM be.ILûfz, I<..om.-LI<.. dat dlLama hle.IL .-L11 uwe. k..tUI1e. /.)tad d-ilL-ige.e.Jte.I1. Twe.e. dage.11 Ylad-ie.11 /.);te.ILn .-Lfz hle.Jt, .-L11 d.-l.t huil.l om 8 lLUIL '/.) mOlLge.VL6. EI1.-Lfz we.d, he.t zat zoo Z.-Lj 11 ••• " .

Toen in 1902 het Peter Benoit-fonds gesticht werd, was àe familie Ameye, en dit voor verschillende jaren, één der mildste financiële ondersteunders. Ook Polydor DeCoene, Jules DeMeester en Em. Neyrinck gaven het fonds financiële steun. Bij de onthulling van de gedenkplaat aan Benoits geboortehuis te Harelbeke op 24 augustus 1902 speelde Cécile Ameye de harppartij bij de uitvoering van "Mijn ~·1oederspraak".

51/273

Cecile Ameye heeft overigens als harpiste nop meegewerk t aan versch il l en de uitvoeringen van Benoits werk, o.a. aan Lucifer (1 901) en De Schelde (1902). Ook als schri jfster heeft zij zich steeds i ng ezet om de gedachte aan Benoit leve ndig te houden. Naast een aantal artikele n moete n o.a . worden genoemd de zeer interessante "Herinneringen aan Benoit" vers chenen i n de Vlaamse Gids in 1951. In datzelfde jaar maakte Z l J oo k een radi odocumentaire in de vorm van een luisterspel in opdracht van de BRT, toe n nog NIR genoemd. Haar boek "Liederik de FOlès tier", is gebaseerd op de ver hale n die zij als kind hoorde van Benoit. Mevrouw Ameye-Leontine Dobbelaere is van belang geweest in de verdere Benoit-historie in haar rol bij het tot stand komen van het boe k "In ~1 emor i am Peter Benoit: zijn leven, zijne werken, zijne beteekenis" door Ju l ius Sabbe gepubliceerd in 1902. In een brief van 23 februari 1901 (1 4 dage n voor Benoits overlijden) schri jft Sabbe haar: " ... Samen zt.Ltten we het w{((.(!LdeJz.ende boek maken dat ov eJz. Pete,Jz. en ûjn kwv.,;{].AJe.Jz.k moe.;(: guc.hJz.even wOJz.dC'n . Onthoudt wei. ille,ó wat g-<- j nu ov eJz. 't .te,ven van onzen Pe.;(:e.Jz. .tezen

hOOh..(?n veJtte.Ue.n zu.tt. Vat a-ttu zat

onó

onde.Jz. de. hand moe;t ugge.n vaalt

û-J ne.le.ve.nóhulde . .. ". Een groot deel van het manuscript is bij de Ameye 's

thuis ge sc hreven op hun briefpapier. De laatste hoofdstukken zij n i n het handschrift van Mevrouw Ameye (Sabbe had een oogziekte) en t oen het boek verscheen was de eerste uitgave opgedragen aan "De Weledele Mevr . AmeyeDobbel aere door Den Sc hrij ver". De bladzijden in dit boek qewij d aan Benoit als improvisat or aan de piano, aan Benoit als huisvriend, over zi jn gesprekken, zijn omgang met ki nderen ... zijn zeker onder haar insp i ra t i e geschreven. In het exemplaar van di t boek bewaard in de Ameye-familie, staa t trouwens naast de alinea's over Be noH als pianist met potlood in de rand geschr even "Herinnering aan Pax". Ee n her i nnering die in de familie nog jarenlang is bli j ven naleven , en waar nu nog in tal van documenten zorgvuldiq wordt over gewa akt.

52/274

BESLU IT

Dat Izegem in het algemeen en de familie Ameye in het bijzonder een belangrijke rol hebben gespeeld in Benoits laatste levensjaren mocht blijken uit vorige hoofdstukken. Dit belang wordt nog treffender wanneer men vaststelt dat Benoit die tijdens die jaren nog slechts zeer weinig komponeerde, dit wel deed voor zijn Izegemse vrienden. Vaststaand zijn aldus Het Meilief, de twee volkse liederen (Schoenmakerslied en Wielrijderslied), de drie huwelijkszangen (Zilveren Bruiloft, Aan Blanca, Weest gelukkig), het Transvaals Krijgslied en de Huldezang aan Burgemeester VandenBogaerde. Daarbij mag nog geteld worden het werk aan Roeschaard op tekst van Demeester en het te Izegem ontstane Prinses Zonneschijn. Benoit-historicus Ger Schmook geeft bovendien de hypothese dat Benoits "Vier kinderliederen vorir huiselijke feestdagen" (verjaardag vader , moederdag ... ) uit 1894-95 zijn ontstaan voor de kinderen-Ameye. Er is echter niets dat deze veronderstelling enigszins kan staven. Indien het wel zo was dan had Cécile Ameye dat ongetwijfeld in haar "Heri nneringen aan Benoit" vermeld. Verder vernoemt Schmook nog een geheimzinnige rol muziekpapier die door Benoit ofwel aan Camille Ameye ofwel aan Albert DeMaeght, dirigent van de Stadsfanfare, -zou zijn

53/ l75

overhandigd met het verzoek deze slechts na zijn dood bekend te maken. De rol is echter verdwenen en de echthe'id van het verhaal (door Schmook genoteerd in 1960 bij J. Mae r tens in Oostende) kan niet meer worden nagetrokken. Wat er ook van zij, in het totaal van Benoits laatste werken nemen de "Izegemse" komposities een belangrijk aandeel in. Dat zijn idee omtrent volksverheffing en kunst voor het platteland met Izegem en de Grétrykring als centrum en Het Meilief als middel uiteindelijk mislukte lag zoals aangegeven ten dele aan de tijdsgeest die nog ni et ri jp bleek . De intriges bij de creatie te Izegem zijn er om dat te bewijzen. Maar evenzeer bewijst deze creatie en de daaruit volgende vriendschapsrelaties met Benoit hoe in Izegem al op het eind van de vorige eeuw vooruitziende ideeën konden groeien, en hoe er kunstminnende persoonlijkheden leefden die de muzikale faam van Izegem tot ver buiten de stadsgrenzen wisten hoog te houden.

5Lf/276

BRONNEN

1. Archivalia bewaard in het Ameyearchief te Nitterveld, Louise-Marie (brieven, kaartjes, partituren van Benoit, Sabbe, e.a.) 2. Archief en Museum Vlaams Cultuurleven Antwerpen: briefwisseling BenoitSabbe. 3. Izegemse -

archivalia: verslagboek Cercle Musical, privaatbezit; verslagboek Mandelkoor, privaatbezit; geschiedenis Stadsfanfare en Congregatieharmonie, opgesteld door J. Geldhof; - documenten nopens de Grétrykring, archief Ten Mandere.

4. Julius Sabbe, In Memoriam Peter Benoit: zijn leven, zijne werken, zijne betekenis (1901).

55/277

5. Jaarboek 1902-1903 van het Peter Benoitfonds. 6. Cécile Ameye, Herinneringen aan Peter Benoit, in De Nieuwe Gids (1951). 7. Robert DeSmet, Muziek op de Muziekberg, Cataloog tentoonstelling Louisei~arie (1974). 8. Hendrik Willaert, Benoit en Izegem, Gamma sept 1973, p.193-196; Benoit en Izegem, Ten Mandere nr 37 (1974, p.3-22) en Ten Mandere nr 46 (1976, p.165-174); Mecenasfamilie opent archief, Ons Erfdeel 1974, p.767-770; Minder bekende relaties van Benoit, Jaarboek van het Conservatorium Antwerpen 1975, p.109-125; Benoit en Sabbe, Gamma dec 1975, p.244-288.

5(; /2 78

v~ EN IZEGEM

~ATALOOG :

ONDER IEDERE RUBRIEK UIT DE CATALOOG IS DE NAAM VAN DE EIGENAAR OF DE VINDPLAATS AANGEDUID.

58/ Z80

EEN VERRE

AANLOOP ~

De stamboom van Peter Benoit. Ui t deze stamboom, getekend door Antoon Vandromme naar gegevens bezorgd door het Benaitmuseum ïn Harelbeke, blijkt de Izegemse herkomst van de familie Ma nnie, waarvan 'via omwegen langs St.-Eloois-Winkel en Harelbeke, Rosalie Monnie in 1834 het leven schonk aan Peter Benoit. De geboorteacten van Benoits Izegemse voorouders komen uit verschi 11 ende afleveri ngen van het "Re.g-L6btum bap~atonum ~n EQct~~ de. I~e.ghe.m~ bewaard in het Stadsarchief. Benoits ge boorteacte werd ontleend aan het Benoitmuseum in Harelbeke.

53/281

Cat. 2. 6)

~ N

0<)

DE STADSFANFAREN

(vlag van 1860)

- Rond de eeuwwisseling. - Zittend s het Bestuur : Leon Defauw-François Bral-Hr. Van Naemen-Gustaaf Rosseel (Voorzitter) Jules Vandekerckhove-Alois Verhamme (schrijver-schatbewaarder)

IZEGEMS MUZIEKLEVEN 1850-1900

"Ve. Stad.6nal1nCUte.I1".

Hoewel de geschiedenis van de Stadsfanfare bij gemis aan uitgebreid archiefmateriaal vrij onduidelijk is mag toch worden gesteld dat deze vereniging tot de oudste fanfares van Belgiä behoort. a. Oudst bewaarde foto van de "Fal1nCUte.ó-Ville. d'I.6e.ghem" , vermoedelijk te dateren in het laatste decennium van vorige eeuw. (Archief Stadsfanfare)

b. Boek met enkele archivalische gegevens, waaronder het nieuwe (?) regelment opgesteld in 1866 en een verslag van de financiäle toestand van 1865 tot 1878. (Archief Stadsfanfare)

"HaJuno Me. val1 de. Co I1gJte.gatie. dM Jo I1gman6 " .

Uit een nogal fantasierijk samengesteld "lzamMoJtIze.ót" dat de godsdienstige bijeenkomsten in de Congregatie begeleidde, groeide in 1853 een harmonieorkest dat vandaag is uitgegroeid tot een hoog gewaardeerde muziekvereniging. In de sterke concurrentiestrijd tussen de verschillende Izegemse verenigingen eind vorige eeuw werd de Congregatieharmonie fel gedomineerd door de "ge.e.óteJ..,tjk.e. MJte.c;te.wz." E.H. Leopold Slosse en dit specifiek in de periode 1872-1891. a. De oudst bewaarde foto dateert uit 1881 en toont slechts een gedeelte van de toen ongeveer 30 man sterke groep. Leopold Slosse noteerde eigenhandig de namen van de musici. (Jozef Geldhof, Meetkerke)

~1 /

l83

b. Het "GLLtde.11 Bod." van de Congregatie waarin vanaf 1849 de belangrijke gebeurtenissen -dikwijls met illustratie en in calligrafie- worden vermeld. (Archief Congregatie) 4.

"Ve. Mal1de.lfwOfL".

Een typisch verschijnsel in een socio-cultureel gerichte muziekgeschiedenis is het ontstaan in de tweede helft van vorige eeuw, en dit in zowat heel Europa, van een enorm aantal mannenkoren. In Izegem was dit "Ve. MaHde.lkoofL officieel gesticht op 26 sept. 1858 en met hoogten en laagten actief tot 1928. De vereniging was politiek vrij neutraal en trad zowel op in de kerk als bij officiële plechtigheden of in samenwerking met de "u beJr.ale. verenigingen. a. De oudst bekende foto dateert uit 1894 bij het 35-jarig bestaan. Voor de naamlijst zie blz.8. lI

(Archief Ten Mandere)

b. Verslagboek vanaf 1858 tot 1928. (Rudy Ghekiere, Izegem) 5.

"C e.hc1e. MU6ic.al".

Dit klein symfonisch orkest was actief van 1867 tot + 1890 en werd gedirigeerd door Camille Ameye. Ontstaan vanuit een onenigheid tüssen parochiale overheid en Mandelkoor, had de groep de naam "ube.Jtaal" te zijn. Vandaar werden ze in die heftige jaren nogal tegengewerkt. Ook het feit dat ze liefdadigheidsconcerten organiseerden veroorzaakte vijandigheid. Dat bij die concerten geregeld ook vrouwen optraden in bv. zang- of pianorecital werd zeer kwalijk genomen. In 1880 behaalde het orkest dat toen 33 musici telde een eervolle plaats in een wedstrijd voor symfonieorkesten in Brussel. Toen de groep werd ontbonden gingen veel leden over naar de nieuw opgel~ichte Gretrykring en hi elpen aldus mee aan de creati e van Benoits IIMuue.tl". a. Verslagboek, in pure calligrafie van de eerste secretaris Henri Frutsaert, die ook een tijdlang dirigent was van de Fanfare De Broederliefde. (Hark Hanssens, Izegem)

b. Ingangskaart tot een concert op 16 dec. 1883 in de Nieuwe Sint Pieter. Op het programma werk van o.a. Gevaert, Grisar en Strauss. (Louis Ameye, Ronse)

c. Aankondiging van een liefdadigheidsconcert op 5 febr. 1871 in Den Hert door de drie "ube.Jtale." muziekverenigingen: Cercle Musical, Crombez-Zanggenootschap en de Fanfare JDngens van Boos Iseghem. Het gedicht is van Dr. Emile Van Wtberghe, een Izegems geneesheer die verschillende gedichten zowel in het Nederlands als in het Frans heeft nagelaten . (Slossefonds 111, 12)

CZI Z84-

Cat. 6c.

G--.. "-.N

""c..n t--o

C)o

1910 -

GRETRYKRING

Zittend op de grond: Vierstraete (?)-Valère Driessens-?-Albert Huysentrut-?-Jean Peltot-Norbert Vandeputte-Nestor Rossiers. Zittend: Cyriel Declercq-Carniel Bourgeois-Carniel Mulier-Arthur Gaimant-Georges Van Wtberghe-Jules Van Wtberghe-Jules Declercq-Jules Derneester-Leon Billiou-Arthur Delberghe-Sylvain Eeckhaut. lste rij staande: Florent Bourgeois-Theo Decock-Albert Neirynck-Jules Decoene-~,1an:nes-Frederic Deblauwe-Larnbert Devijvere-Erniel Vandeputte-Laurent Clarysse~Sabbe-Dejaeghere-?-Kips(?)-Cyriel Hochepied. 2de rij staande: Frederic Sabbe-Derneester-?-François Bourgeois-René Bossier-~1aurice Verduyn-Arthur Decoene-Jozef Huysentrut-Rodolf Bourgeois-~1ichel Hulier-Jules Srnalle-Carniel Catry-Cyriel Decock-? (Roeselarenaar) -VlarninckSylvain Bourgeois-François Nonkel-Florent Bourgeois.

d. Idem voor een concert op 11 jan. 1880 door Cercle Musical, Crombez Zanggenootschap, Fanfare Broederliefde en Stadsfanfare. (Jozef Geldhof, Meetkerke)

liVe. GJLUJt!.fWng".

De Gretrykring was in zekere zin een voortzetten van de Cercle Musical maar dan met andere perspectieven . Was de Cercle Musical louter symfonisch, dan lag bij de Gretrykring het hoofdaccent op t cneelopvoeringen , met daarbij orchestrale tussenspelen. Daarnaast werd ook nog eenmaal per jaar een concert gegeven en werden ook zangspelen of operettes opgevoerd. Bij de start kreeg de vereniging vanwege Camille Ameye de instrumenten en part ituren van de Cercle Musical in bruikleen, en veel leden van de Cercle Musical werden actief i n de Gretrykri ng. De vereni gi ng, di e als kernspreuk had "Ve,JLdJtaagzaamhe.id e.11 we de.JLz~jd6 e. ac.hting z~jn de. gJLOYl.dztUle.YI. e.Yl.e..'1. maat6chapp~j", bezat een ei gen zaal i n de Stati onsstraat , waar nu de "Sai.OM Royai" zi jn. Zi j kende te oordelen naar talrijke persverslagen in liVe. Volk..6 v~ e.Yl.dll (Roeselare) en "L 'ave.YÛ.JL de. COUJ1;t!UÛ,1I een bloei end bes taan, ondank s a11 e tegenwerk i ng. Na de dood van voorzitter Georges Van Wtberghe is de kring rond 1930 uitgebloeid. a. Programma van de allereerste voorstelling. (Sloss e fonds

v, 68)

b. Verslagboekjes van het tienjarig (1900) en twint i gja r ig (1911) bestaan . (Archief Ten Mandere)

c. Groepsfoto, waarschijnlijk bij het twintigjarig bestaan gevierd op 25 juni 1911. (Archief Ten

~andere)

d. Enkele affiches van voorstellingen en concerten verzorgd door de kring.

Gy'etry-

(Archief Ten Mandere)

e. Een nummer van het tijdschrift "Ve Ktvi;t.ie.k" van febr. 1904, volledig gewijd aan de opvoeri ng door de Gretrykri ng van "Gtietje tekst van Ferdi nand Rodenbach, muziek van Ernest Brengier. De commentaar is van de hand van Cécile Ameye, die het stuk een eerste opvolger noemt van Benoits ideeën over volk..6opeJLa" zoals hij die propageerde met "Het MUüe,f' . ll

(Louis Ameye, Ronse)

f. Fagot, vervaardigd door P. Van Marck, Leeuwarden, ± 1800. Dit instrument is afkomstig uit de Gretrykring. (Gilbert Declerck, Izegem)

g. Julius Van Wtberghe (1835-1913), erevoorzitter van de Gretrykring en een van de stuwende krachten achter de vereniging. Hij was een van de belangrijkste financiers en liet o.a. op zijn kosten de zaal van de kring bouwen en regelmatig aanpassen. Hij was ook lange tijd voorzitter van .het Crombez-Zanggenootschap. Als lijnwaadfabrikant bekleedde hij een rol in het industrieel leven in de stad. Verder is zijn naam te vinden bij het organiseren van verschillende liefdadigheidsconcerten en was hij voorzitter van de feestcommissie toen

Gif / 286

Cat. 6c.

G"\

'" ~

I:::lcl CJ'I

1910 -

GRETRYKRING

Zittend op de grond: Vierstraete (?)-Valère Driessens-?-Albert Huysentrut-?-Jean Peltot-Norbert Vandeputte-Nestor Rossiers. Zittend: Cyriel Declercq-Camiel Bourgeois-Camiel Mulier-Arthur Gaimant-Georges Van Wtberghe-Jules Van Wtberghe-Jules Declercq-Jules Demeester-Leon Eilliou-Arthur Delberghe-Sylvain Eeckhaut. lste rij staande: Florent Bourgeois-Theo Decock-Albert Neirynck-Jules Decoene-~,1annes-Frederic Deblauwe-Lambert Devijvere-Emiel Vandeputte-Laurent Clarysse-Sabbe-Dejaeghere-?-Kips(?)-Cyriel Hochepied . . 2de rij staande: Frederic Sabbe-Demeester-?-François Bourgeois-René Bossier-~1aurice Verduyn-Arthur Decoene-Jozef Huysentrut-Rodolf Bourgeois-~1ichel Hulier-Jules Smalle-Camiel Catry-Cyriel Decock-? (Roeselarenaar)-VlaminckSylvain Bourgeois-François Nonkel-Florent Bourgeois.

d. Idem voor een concert op 11 jan. 1880 door Cercle Musical, Crombez Zanggenootschap, Fanfare Broederliefde en Stadsfanfare. (Jozef Geldhof, Meetkerke)

liVe.. GJte;Ut..!JIvUVlg 11 •

De Gretrykring was in zekere zin een voortzetten van de Cercle Musical maar dan met andere perspectieven. Was de Cercle Musical louter symfonisch, dan lag bij de Gretrykring het hoofdaccent op tGneelopvoeringen, met daarbij orchestrale tussenspelen. Daarnaast werd ook nog eenmaal per jaar een concert gegeven en werden ook zangspelen of operettes opgevoerd. Bij de start kreeg de vereniging vanwege Camille Ameye de instrumenten en partituren van de Cercle Musical in bruikleen, en veel leden van de Cercle Musical werden actief i n de Gretrykri ng. De vereni gi ng, di e als kernspreuk had "Ve.JtdJtaagzctamhe.id CYl wcde..Jtz-tjcUe.. ac.htiVlg Z-tjVl de.. gJtoVldzLU1.e..Vl e..VlelL mawc.happ-tj", bezat een ei gen zaal; n de Stat; onsstraat , waar nu de "Sai.Ovt.6 Royal" zi jn. Zi j kende te oordelen naar talrijke persverslagen in liVe.. Vofk..6v}umd" (Roeselare) en "L ' ave..vu.Jt de.. CoU!l..tJr.a-i" een bloei end bes taan, ondanks all e tegenwerk in g. Na de dood van voorzitter Georges Van vJtberghe is de kring rond 1930 uitgebloeid. a. Programma van de allereerste voorstelling. (Slossefonds

v, 68)

b. Verslagboekjes van het tienjarig (1900) en twintigjarig (1911) bestaan. (Archief Ten Mandere)

c. Groepsfoto, waarschijnlijk bij het twintigjarig bestaan gevierd op 25 juni 1911. (Archief Ten

~andere)

d. Enkele affi ches van voorste 11 i ngen en concerten verzorgd door de Gy'etrykring. (Archief Ten Mandere)

e. Een nummer van het tijdschrift liVe.. KJUi;t.J.e..k." van febr. 1904, volledig gewijd aan de opvoeri ng door de Gretrykri ng van IIGJt-te..tje..", tekst van Ferdi nand Rodenbach, muziek van Ernest Brengier. De commentaar is van de hand van Cécile Ameye, die het stuk een eerste opvolger noemt van Benoits ideeën over Ivoffuope..Jta" zoals hij die propageerde met IIHe..t MUlie.f'. (Louis Ameye, Ronse)

f. Fagot, vervaardigd door P. Van Marek, Leeuwarden, ± 1800. Dit instrument is afkomstig uit de Gretrykring. (Gilbert Declerck, Izegem)

Gif / 286

r--

+.J

C\l

(5/ l87

Izegem in 1866 kantonhoofdplaats werd. Hij kwam openlijk uit voor zijn vrlJzinnige en liberale ideeën en mislukte in zijn plannen om een rol te spelen in de gemeentepolitiek. h. Bij het overlijden van een lid van de Gretrykring stuurde de kring zelf doodsberichten rond. In het Ten Mandere-archief zijn daar een aantal voorbeelden van te vinden waaronder deze van Julius Van Wtberghe,erevoorzitter, en van Julius Demeester, auteur-regisseur. (Archief Ten Mandere)

E.H. Leopold Slosse, geschilderd portret door Edouard De Jonghe uit 1897. Leopold Slosse was van 6-3-1872 tot 2-4-1891 medepastoor in Izegem en was daarbij o.a. directeur van de Congregatie. Om zijn nogal heftige bemoeiingen met het muzikale leven in de stad werd hij zowel gevreesd als bespot . Hij verbood o.a. muzikanten lid te zijn van meer dan één vereniging . Vooral de activiteiten van de niet uitdrukkelijk als katholiek gepatroneerde maatschappijen waren hem een doorn in het oog. Niet alleen van op de kansel trachtte hij de gelovigen te beïnvloeden deze IIzoncüge. 1I verenigingen te mijden maar ook door allerlei vormen van chantage. Een paal" voorbeelden: een meisje mocht haar eerste communie niet doen omdat haar broers muziekles volgden in de Cercle Musical, of nog: toen een jonge congreganist de Magnificat·-tekst "Magi'UMc.a;(: ai'Urna rne.a Vomtno" omvormde tot "MagniM,-c.arnille. arne.lje.-domtno" werden zijn ouders met hun gezin uit hun huis gezet ... Ook na het vertrek van Slosse bleef deze tactiek gehandhaafd: een lid van de Congregatieharmonie werd uitgesloten omdat hij muziekles gaf aan iemand van de Gretrykring. Nu nog weten Izegemnaars te getuigen dat . hun ouders of grootouders hun werk of woonst werden ontnomen omdat ze concerten van de Grétrykring bijwoonden. Ondanks de gespannen verhouding tussen Leopold Slosse en Camille Ameye -deze laatste ging sedert een van de scheldsermoenen van Slosse altijd met de sjees naar Emelgem naar de kerk- schonk Slosse bij de geboorte van de jongste Ameye in 1889 een groot uitgewerkte stamboom van de familie Ameye, document dat helaas verdwenen is. (Archief Congregatie Izegem)

Naamlijst van alle Izegemse muzikanten, in 1880 opgesteld door Leopold Slosse. (Jozef Geldhof, Meetkerke)

GG / 288

HET

MEI LIEF

Aankondiging van de creatie van IIHet MeÁUeb", tekst Jules Demeester, muziek Peter Benoit, door de Gretrykring op 22 okt. 1893. (Archief Ten Mandere)

10. Foto met Benoit, het bestuur van de Gretrykring, de acteurs, het orkest en de figuranten, allen samen op de trappen van Huize Pax Intrantibus nu Stadhuis. Voor de naamlijst zie blz. 29. (Archief Ten Mandere) 11.

Ingangskaart voor een

IIvooJtbehoudene pfa.atf.,"

bij de creatie.

(Louis Ameye, Ronse)

12. Brochure (12 blz.) uitgegeven naar aanleiding van de tweede opvoering van Het Meilief in Izegem op 7 en 8 jan. 1894. Naast de aankondiging van deze vertoning bevat de bundel 24 perskritieken van de eerste voorstellingen, o.a. van de "Nieuwe RotieJtdam.óc.he CoUJtant IIHet Voffv.,befang ,liLa FédéfLation ll ll

AfL:tL6tique , liLa PfLeMe MM'[c.afe. , IIHe.:t Laat.6.te N,[euw.6 l1 , IIFfLanlz.6UJt.teJt Ze.Lámgll, IIHe.t N,[euw.ó van den dag ll (Amsterdam), IILe Gu,[de MM,[c.af li •

G7/289

Cat. 13a.

68/ 29()

Enke.le citaten: Gi.6.teJLe.n Wa!.> hu hoogtijd in hu we;.,.tvlaam6c.h J.J.tadj e. IJ.Je.ghe.m, waM a.{ dege.ne.n die naam hebbe.n in de. VlaamJ.Jc.he. le..t.teJLe.n e.n kuYl.J.J.t J.Jame.nge;.,tnoomd walLen om de. eeM.te opvoeJLinge.n van hu Me.i{ie.n bij te wonen.. Dit ve.fWJe.kXe. niet weinig opzie.n en le.ven in het R1.eine J.Jtadje., waM de. in.wone.M zic.h met J.J c.ho en- , bOMtel- en linnennijveJLheid be.zig houden en zoo zelden van eene. kun~tgebeunte VlM getuige. kunne.n we.zen. . Vit wd niet ze.gge.n dat de. kuYl.J.J.t e.1t e.e.ne. onbe.ke.nde. On veM.too.te.Unge.. zij. wan..t zij WOltdt eJL naM waa.!tde. ge;.,c.hat e.n ge.huldigd in den G/tetJtyk!ting . .. " . . . De /tollen WMe.n goe.d inge;.,tude.e/td en ae ui ;tvoeJLing Ri.ep glad van J.dapel. Geene. aa/tze.Ung bij de tone.~te.n; wij zulle.n ge.e.ne. uitzondeJLing make.n om de ze.n bove.n ge.ne.n .te. J.J.te.lle.n; alle.n he.bbe.n ge.we.dijve.ltd .tot. hu a.{ge.me.e.n gelukken deJL uitvoeJLing. Hu o/tke;.,t Wa!.> toe.v~ouwd aan de. knappe. leiding van EdLuMd Ke.U/tvw en he.e.n.t mac.hlig bijge.dltage.n to.t de.n uitbundige.n bijva.{ welke ~ommige gedee.Lten. cüe gebiMee/td weJLden, bij het publiek gen.oten ••• " ... En J.Jommej la p/te.mi.èlte e.xéc.ution du Me.i{ie6 a été w'Lvéttitable W ,ornphe poU/t ~e;., aute.uM U aUMi pOU/t le. Gltettc..yk!ting d'IJ.Je.ghe.m oil l'on J.Je. J.Jouvie.nd!ta. longte.mpJ.J de c.etie. belle. et me.moltable j oU/tne.e. . .. De. me.nig.te. be;.,tond gltoo.te.nde.w uit pe.Mone.n deJL hoogeJLe. bU/tge.Jtij, zelnJ.J katholieken. in. e.e.n vtc..ij aanzie.nlijk geta.{, uit a.{ de. nabutc..ige. J.Jte.de.n en .óte.deke.Yl.J.J, uit AntweJLpe.n, BIt~.óel, Gent, B/tugge., ze.lnJ.J uit Noo/td-F/tank!tijk, opzutrujk MeJLhe.en ge;.,toomd. Die. men.igte., gltootende.w gewoon n/taYl.J.Jc.h te. J.Jplteke.n zondeJL daa/tom J.Jtwe.lrnatig VeJLn/taYl.J.Jc.h.t te. zijn, üet zic.h MeJL doolt e.en vlaam6c.h J.J.tukje. e.n doolt de. veJLhe.ve.n Vlaam6c.he. muzie.k van Pete.1t Be.noit .tot e.e.n gee;.,.tdtc..i6t VeJLvoeJLe.n, waa/tvan wij in. VlaandeJLe.n nog maM zelde.n e.e.n vooltbee.ld zage.vl e.n die. hu be;.,.te. VOOMpe.{;t vaalt de. .toe.komJ.Jt e.n de.n bijval onze/t nationale. kUMt op het Vfu~c..he p-tatteland ... " ... Na hulde gebltac.h.t te he.bbe.n aan allen. cüe. tot de. luif.,.te.JUUjke opvoeJLing van he.t Me.i{ie.n ge.holpen. he.bbe.n en. wel bijzonde./tÜjk aan den he.e/t J ule;., Van Wtbe/tghe. die. ge.e.ne. ko.ó.ten. on..tzie.n he.e.n.t, a.lJ.Jook aan de he.e.!ten. CamiUe. Muüe./t e.n Le.o n Billiau die. in hunne. /tol e.e.n 0 nb e.;á;JiJ.Jtbaa/t tale.nt aan de.n dag le.gden .ó-tu{;te.n wij met de.ze. woo/tde.n: Hu Meilie.n zal e.e.ne. plaw be.R1.e.e.de.n -<-n de. -te.tieJLkuncüg e. en. too nkundig e ge;., c.hiede.VtiJ.J van Vlaande.!te.n . .. 11 • • •

11 • • •

11 •

(Archief Ten Mandere)

13. a. Manuscript van Benoit van Het Meilief. De bibliotheek van het Conservatorium in Antwerpen bevat enkele bundeltjes handschrift van Benoit omtrent Het Meilief. Daaronder net geschreven bladzijden, maar ook delen met doorhalingen, verbeteringen en achteraf bijgekrabbelde ideeën voor de regie van het toneel. (Conservatorium Antwerpen)

b. Handschrift van Emiel Bekaert, hoornist in de Gretrykring. Dit exemplaar diende wellicht bij de repetities en uitvoering als directiepartituur. (Louis Ameye, Ronse)

c. Enkele exemplaren van de uitgave in 1895 door het Willemsfonds van een transcriptie voor piano door Arthur Wilford. De Uitgave was opgedragen aan vader en zoon Van Wtberghe, maar Benoit schonk enkele partituren met speciale opdracht o.a. aan Camille Ameye-Dobbelaere en aan Dr. Emile Van Wtberghe. (Louis Ameye, Ronse; Conservatorium Antwerpen; Raymond Werbrouck, Izegem)

d. Bladzijde proefdruk van de onder 13.c vermelde uitgave met correcties door Peter Benoit. (Louis Ameye, Ronse)

e. Niet gedateerde uitgave, wellicht van kort na de dood van Benoit, van een pianotranscriptie van de "Mwtoet" en IILaV/.delijke VaYl1>Q.n" uit Het ~~eilief, gebruikt in het leerprogramma voor de derde graad piano in de lagere afdeling van het Conservatorium in Antwerpen. (Hendrik Willaert, Ruiselede)

14. a. Brochuurtje (15 blz.) met de teksten van J ules Demeester voor alle gezongen delen uit Het Meilief, gepubliceerd te Izegem door Drukkerij Strobbe 1893. (Louis Ameye. Ronse)

b. Foldertje (4 blz.) dat de uitgave aanprijst van het tekstboek van Het Meil i ef. " ... Wij wefL.6c.hen het volhaJd-Lg en veJ1..frwpen dat deze c.U.tgave, die wij me;(: de meel.l.te zOJtg in de welteld zenden, in JttWne mate zal bijbJtengeV/. om oveJtal het meel.l.teJ1.WeJLk vaV/. tJJJee gerU.ale VimntV/.gen te dom keV/.neV/. en bewoV/.de~ fLeV/. .•• ".

(Archief Ten Handere)

c. -Het tekstboek (60 blz.) uitgegeven door L. Janssens, Antwerpen, 1899. (Slossefonds XXV, 18)

15. a. Programma van een Benoit-concert in het Kursaal in Oostende op zondag 15 juli 1894 . De befaamde sopraan Maria Flament zong er uit Het Meilief "L ena '.6 MiV/.nelied" en Lena ' .6 VaMwel" , en dit in aanwez i ghei d van het vorstenpaa r. 11

(Archief Ten Mandere)

b. Als gevolg van bovenvermeld concert schrijft Mevrouw Ameye in samenwerking met Jules Sabbe volgende brief naar het koninklijk paleis: "Aan Hafte Ma j e.6-teLt de Ko MV/.giV/. defL Belg eV/., 1ndac.l1Ug aan een weM c.h van Z. M. deV/. Ko Mng , te OO.6tende tU;(:gf'ÁpJtoken, om zoo .6poedig mogeüjll aan H.M. de KOMngin de pC<!LtituUfL van Het MUiie6, van onzen gfLoo.ten Viacun6c.hen toondic.h:tefL PetefL Benoa mede te deelen, Ü ondefLgetQ.ekende zoo v.uj dit wefLk, pM van de. peM vefL.6c.henen, aan hafte KOMngin aan te bieden, wook de paJttituUfL van de üeve KindefLc.antate, de.6zeiOden mee.6:teJL.6, teV/. haftm hcUze deze zomelt iUtgevoefLd, in datzeiOde .6tad.ie l.6 eghe.m waalt ook Het MUiirz.n zijne, eeJL.6te veJt.toMng beleende. De diepe toegmegrmhud UWefL Majel.lte.Lt kennende VOOfL onze vadefLiand.6c.he kUMt dUfL6t ondefLgeteekende. eene gUYI1>.:tlg onthaal VOOfL het aange.bodene vefLhopen. OndefL uitdfLukking haJtefL e.efLbiedig.6te en diep.6tc. gevoelefL.6 van uende vOOJt halte KorU.ngin. Zowel het ontwerp van Sabbe als een exemp laar in het handschrift van Mevrouw Ameye zijn bewaard gebleven. 11

(Louis L\meye, Ronse)

c. Twee brieven vanuit het Paleis volgen op de brief van Mevr. Ameye, een met de melding dat het aanbod in overweging zal worden genomen, en één om te bedanken voor het toesturen " ... Sa Majel.lté a daigné me. c.haftgefL de v.OU.6

70/ 19Z

(Louis Arneye, Ronse)

16. Brochuurtje (11 blz.) met redevoering van Benoit. Op 2 juni 1895 hield Benoit op een Plechtige Zitting in de Gretrykring een redevoering waarin hij nogmaals de lof zwaait over deze Izegemse verenlglng en waarin hij zi jn bedoelingen met Het Meilief verder uiteenzet. Deze redevoering werd in oktober 1895 door Drukkeri j S ~ ro bbe gepubliceerd samen met een korte inleiding door Georges Van Wtberghe en een dankwoord van Jules Demeester. Benoit zei ondermeer het volgende: IJ_• • • Vat dOM. de I.L-UvoeAing van He;t MUlleó een va.;.,te .óteen i.6 gelegd gwolLden, waafLop he;t lywc.h tooneelgebouw zic.h metteJL;tijd in I.óeghem zaf vefLheóóen, om tot de I.L-UbILeiding defL lywc.he tooneefku.Yl..6t bij af de RedeAijkefL.6kamefL.6 van he;t Vlaam.óc.he land te cLtene.n, i.6 onze va.;.,te. hoop e.n vaft Me;t te. be:twij óefen ... Aan u. affe.n, kUYl..6tminnende I.óeghemnafLen, i.6 eene taak opgedJLagen tegenovefL de. mU.6iu en de RedeAijkefL.6 van he;t Vfuam.óc.he land. SteU dan ook he;t wefgefukken uweIL pILOpaganda ondefL de be.6c.h~ng van He;t MUlleó ... 11.

(Slossefonds

xv, 29)

17. Foto van Benoit door J. Franck, Brugge 1893, met als opdracht: "Wefedefe He.eIL en MevILouw Camilfe Ameye-VobbefuefLe en hunne üeve undefLevi haJLteUjk aangeboden. RemembefL aan de eefL.6te opvoeAingen van he;t MUlleó te I.óeghe.m. An;áve.fLpe.n-I.óeghe.m 22 e.n 23 oc.tobe.fL 1893. Pe..te.fL Be.noU JJ • (Louis Ameye, Ronse)

71/ 293

Cat. 18.

cStamboom

'-0 ~

GL1il1itlm\\s ~'M[m

l~---

C,uilliclmus

;.\geni'JS

-Petr1A~ MaTia Yl. Cole\:a. }1ain v. hegem ~ BernaTd

---r M.ria Cl. ~lberh~\ I

( A~qeló

LAtJlÇ\I~~

(ROlilBU

1)(

~nlle

Anna

I < t.J.\\ali~

, ~1aria 'Jt.R.\10CST

C'xode\itve l)Ç, RI\'t'ilT

~Carol\ls j)( LA}1CKtR

" ... 1..............

'HA5P\:SLA6\-\

Cami\\e.: Leon"t\ne : DObBUA~U :

Rdolpbs

"de\aïd'l

x HcioiphinaUAIX (1JUMH

Rosalia

~ fetru\

V.'MmR[RTS

---.1!f--1ienric.L-Is

.....................:

~s-\.e.lk

qabri&..

1-----:

Barbara }/,aria ~,Tn

Theresia

)0$

- r - - - - ----T -·

1799

p~R'MnJTlt:R

, ~\e\anie VAl-) MÇ.lLAIR,15

JL\liu5

Alber\: LOUIS

tl~ire

Louis

G1-\EUS

~\i jas

PhilippuI R.eg. 'NNCl'lt

i=ranr,ois , b~rqe llleeste.(

_ - . - -_ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _+-1.

'}ol

[

Odavia

"P.iriQitta v

dHM.cinttl;e ,

Joarmé\.

t;;~~_eni~$ I~n.\i~\ ~\b Coleta. L. tranciscM~ Nor'b \label\> V.'V.MRtL~ .. 1• .10,,", VAN ~~l~~'l~\-\t.

Metania

\v\aria VtR~\RAnt ( h~welil ~ \t \U'1em 301 1;1] ~ I

.R~nalhensia CFI'2.ut

1oanl\~ó k

f..

1749 1ean ~M~m.

Maria

1?rbaré1 lAP~lR't

~MEyE

de ramUlt

VéU1,

Vaknt\na

1 Michel

Jtallne

Cectle

xMarlt JrUOlN

x 1-Iubert VDMOOmL~

,~mile

Miéhe,line. t- Pa"1 GONTl-jl~R

I Thérè5e

x Iva.n. n~RV])llER.

1 LOlAi5

Ja.cques

Tháese xJean l1EnOGHt.

-r

Gene'Jieve "Hla~de

_ SERVRIS

kan.

~ M·'Helene

LlAc.ie..

Gtl\eviÈv~

Cé:éile

Lol.ti5e

'Pc1~ :

Marc LIAC

C~ristitte

b.mmanlAe\ M~rialY\,

Jean' MaTie.. ~

-1-----.--

Thmsè Jt311. Louis

Germaine ,,1-lenri VRN ItJTPl-1D-l

~ ~Iore VRN~mmK[

-f

KU.') H.RS

IMonigl<e 'fhillppt C1harttal 11;~rJade.ttt I lacques 1tan·Marie-

~ Marguerite m/LIRCQ

dMarie Ut Mmm.

• Wilhelmine LUIA1R[

-- -

Roger

]2niël K'Paula ][CURGQ

VD .'MOORTfLf

Jac.gues

Jac.quelil\e. WALTtR.

Jeal'\, ;:r Jilippe. Martin,"

PETER BENOI T - FAMILIE AMEYE

18. Stamboom van de Izegemse tak van de familie Ameye. Verschillende leden uit deze familie waren verbonden met het muzikal e leven in de stad: Col eta Ameye huwde Bernard Crombez, stichter-dirigent van de stadsfanfare en stichter van een muziekschool. Aimé en Albert Ameye vormden een pianoduo. Françoi s Ameye (van 1871 tot 1874 burgemeester) was erelid van De Mandel koor. Tot de sti chters van liVe. BJtoe_deJLlie.6de." (steunkas maar ook fanfare) behoorden Henri en Vital Ameye. Louis Ameye-Van Mellaerts was er erelid van. Zijn zonen Jules en Camille musiceerden in het orkest van De Mandelkoor waar Jules ondervoorzitter van was. Daarna stichtten zij de Cercle Musical met Jules als voorzitter en Camille als dirigent. Camille werd later een steunpi laar van de Gretrykr-ing. Zijn kinderen waren alle muzikaal gevormd: Jane (Joanna) en Cecile waren harpistes die bij verschillende Benoit-concerten optraden, Roger speelde viool en Daniël trad in plaatselijke concerten op als cellist. Deze laatste was ook voorzitter van het "Kun6tminne.nd Ge.ze..t6 c.hap Rode_nbac.h-6 vf1..,{.e.nde.n

11 •

19. Foto Camil le Ameye . Deze foto werd genomen i n de \'Ierkkamer van Cami 11 e Ameye in "Huize. NitteAvûd dat hij in 1903 in Louise-Marie (Ronse) liet bouwen en waar de famili e van dan af geregeld bleef tot zij er zich in de jaren twintig definiti ef vestigde. Camille Ameye (1842-1923) was bel"oepshalve wijnhandelaar en likeurstoker, maar speelde een veelzijdige rol in het sociale leven in de stad. ll

73/ Z35

Zo was hij in de jaren 1860 en volgende secretaris van het organiserend comité van de toen als befaamd aangeschreven "COUfl.;!JU d ' I-6e.ghem", steeplechasewedstrijden voor paarden. Van 1867 tot 1890 was hij dirigent van het symfonisch orkest Cercle Musical waarmee hij in 1880 een "Twe.e.de. plUj-6 meX nw.cU:-atiu va.n de. juJty" behaal de op een wedstrijd in Brussel. Na de Cercleperiode poogde hij vele jaren een rol te spelen in het politieke leven als "onaühankeLi.jke." tussen de twee blokken katholiek en liberaal. Daarvan zijn tal van kiespamfletten en polemieken bewaard gebleven maar vanuit zijn positie van cavalier seul werd hi j nooit ver ~ o z en. Uit diezelfde periode dateert zijn steun aan de Gretrykring en de v)'i en dschap vanwege zijn gezin met Peter Benoi t. Camille Ameye was met zijn ech tgenote Leontine Dobbelaere en met enkele andere dames uit de Izegemse burgerij in 1908 betrokken bij de stichting van de "IGtndeJLpoRJ..lliMe.k van 1-6e.ghem" bij Romanie Pallet, vroedvrouw in de Nieuwstraat. Om de onkosten van dit initiatief te dekken werden tweemaal per jaar concerten georganiseerd waar o.a; de kinderen Ameye optraden en waar Camille Ameye dirigeerde. Deze concerten hadden plaats in de "H.anclJr..,la (Melkmarkt), een zaal die Camille Ameye had laten bouwen. Begin 1914 poogde hij om in Izegem een muziekschool op te richten. Ook in het buitengoed Nitterveld werden geregeld concerten georganiseerd. Na de wereldoorlog verbleef de familie meestal in deze prachtige streek, en daar, in Huize Nitterveld,waar ook de spreuk "Pax InXJLaw...ibM" in mozaïek is te lezen, overleed Camille Ameye schielijk aan de piano. (Louis Ameye, Ronse) ll

20. Foto Leontine Dobbelaere. Leontine Dobbelaere (1850-1935) behoorde tot de Gentse burgerij toen zij in 1874 huwde met Camille Ameye. Zij had een brede culturele belangstelling en was, hoewel de voertaal in deze kringen overwegend het frans bleef, zeer zeker vlaamsvoelend, meer dan waarschijnlijk beïnvloed door het Willemsfonds. Via dit fonds raakte de familie Ameye-Dobbelaere bevriend met Jules Sabbe en zo met Benoit. De zonen Michel, Daniêl en Roger liepen college aan het atheneum in Brugge waar Sabbe leraar was, en de dochters Jane en Cecile kregen van Sabbe (mondeling en schriftelijk) privélessen Nederlands. Leontine Dobbelaere was vooral de practische kracht achter de artistieke aspiraties van het gezin. Zij, en later dochter Cecile, voerde de briefwisseling met Benoit, Sabbe, Keurvels, De Geyter ... Een aantal aspecten van de Benoit~herinnering zijn ontegensprekelijk aan haar idee en haar financi~le steun te danken: het maken van een dodenmasker en afgietsel van de hand van Benoit, het Benoit-boek van Sabbe, het ontstaan van het Benoit-fonds, het plaatsen van een gedenksteen aan het geboortehuis in Harelbeke ... Daarnaast was zij, en ook weer later Cecile, betrokken bij de organisatie van de "Taai.-e.n Le;tte.Jtku.ncUge. CongJtu-6e.n" die schrijvers uit Nederland en Vlaanderen geregeld bij elkaar brachten waaronder enkele malen op het domein Nitterveld. Karel van de ~Joestijne typeerde in 1906 de familie aldus: liVe. gu.-tte. goe.de. V-taam-6e. 6~e. Ame.ye. -hadde.n we. maM weLt me.eJL hogeJLe. buJtgeJL-6 a.t-6 de.ze.-Üt V-taandeJLe_n, dan zou. onze. ku.n-6.:t, de_ Rdvc.o»te. VOOJtM, buU:e.n de. gJte.nze.n MeX haM heJ.1. .:te_ zoe.k.e.n he.bbe.n- cUe. e.de.-te. ha.Jt.:te.n e.n hoo 6de.n he.bbe.n Jte.eM op onze. diep-6:te. dank . • • 11 •

(Louis Ameye , Ronse)

21. a. Camille Ameye (zie 19), olieverf,s.n.,5.d.(Jean Louis Ameye,

Izegem)

Cat. 23.

\ ~ ~'"

75/ tJ7

Cat. 28a.

21. b. Leontine Dobbelaere. Pastel op papier, door Jean Delvin. Deze directeur van de Academie in Gent was bevriend met de familie Ameye, en was o.a. met Emile Claus dikwijls te gas t op het Nitterveld . (Louis Ameye, Ronse) '. ,

22 . Borstbeeld Borstbeeld uitgevoerd na de dood

Peter Benoit. in gips door de Brugse beeldhuuwer Gustave Pickery (1862-1922) in opdracht van Leontine Dobbelaere. Ongedateerd, waarschijnlijk van Benoit. (Louis Ameye, Ronse)

23. Foto Peter Benoit. In 1893 liét Benoit door J. Franck een rèeks foto·s maken waarvan hij er twee met opdracht aan de familie Ameye schonk, een eerste naar aanleiding van Het Mei 1i ef (zi e nr. 17) en deze tweede met opschri ft: liVe We1.ede1.e Heelt en Camill..e AmetJe. en hunn.e üeve 6anU.lie hoogac.h.:ten.d en. vtUemu,c.happelijk aange.bóden.. Pe;teJt Ben.oa An:tuJeltpen 11-1'2-13 .6ep.t 1891 11 • De aangegeven data

ldevJtouw

wijzen op de~riedaagse, grootscheepse hulde die Benoit vanwege duizenden vrienden en sympathisanten uit heel Vlaanderen mocht in ontvangst nemen bij de verheffing van zijn muziekschool tot Koninklijk Conservatorium. De familie Ameye was daar vanzelfsprekend van de partij. ,

(Louis Ameye, Ronse)

24. Peter Benoit. Olie op doek, door Edward de Jans, 1906. Deze Bruggeling was leraar aan de Academie in Antwerpen. (Conservatorium, Antwerpen) :25. ' ,Borstbeeld Peter Benoit. ' Borstbeeld in gips door Hildebert Derre. Ongedateerd. (Stadhuis, Izegem)

26. Peter B'èrtoit. Bepr,oQuctje op ware grootte van het portret (olie op hout) dat Jan Van Beers junior in 1883 vervaardigde in zijn atelier in Parijs toen Benoit daar verbleef voor de uitvoering van zijn oratorium Lucifer. (orlgineel in Museum Schone Kunsten Antwerpen)

27. Reproductie van het schilderij van Van Beers (zie 26) met als opdracht IIVê. weteqete HeeJt en. MevJtouw De C.teltc.q-Vevo.6. Kun.6.tvtUen.d.6c.happelijk en. hooga'c.h.:ten.d aangeboden.. Pe;teJt Ben.oa An:tuJeltpen. 1 odobeJt 1898". Cyri el

De{Clerçq was lid .van de Gretrykring. Mevrouw De Clercq-Devos was pianiste en sp~eldeo.a. bij de uitvoering van de kindercantate liVe WeJte1.d in. ten huize ,vanJ Camille Ameye in 1895. Hun dochter Paula trad later als pianiste verschil' 1ende keren op i n concerten georgani seerd door Cami 11 e Ameye en huwde met Daniël Ameye. (Louis Ameye, Ronse) 11

28. a. Foto in IIPax Il1.tJtal1.tibU6 (nu schepenzaal) met Cecile, Michel en Jane Ameye en hun moeder Leontine Dobbelaere. b. Foto in IINi:tteJivetd met Roger Ameye, Leontine Dobbelaere en Cecile Ameye. 11

(Louis Ameye, Ronse)

29. Partituur (24 blz.), uitgave Gevaert, Gent. IICMn.ava.t de Vel1i.6e, aJtJtan.ge. pOM qua.tJtemail1.6pMP.TeeJt.tt.{nc.k Mn.e, PJto6eMeM de Piano à .t'II1.6.tUU-tion. de Me.Ue: Exéc.u.té pOM.ta pJte.mi.èJte

nOM

77/2B3

Cat. 34.

) .r

J Ir"'''' . ~ I

Handachrift VAD Peter BeDoit. Daar eeD albumblad; ledasteekeDd: .. I~beaa. 29 Jui 1897. •

Cat. 36c.

1vrAAGnELIJ\"S ..

KINDERTJES.

J ules Christiaens Louis Colpaert Coralie Delberghe Isabelle Delberghe Julienne Delberghe Alfred De Preitere Joseph De Prei tere Julienne De Raedt Adrienne Holvoet Elmire Malfait Alice Mulier MadeleinA Mulier Marie Mulier

Rachel Mulier Adrienne Paret Alice Paret Camiel Van Balberghe Julia Van Balberghe Albina Van Walleghem Amand Verh~eghe Julienne Verhelle Irma Verhubt Alice Verméulen Margriet Vermeulen Lia Verstraete . Roger Ameye 26 MEISJES. -

Eleonore Bourgeois MaTie Christiaens Bertha Clement Philomène Colpaert Martha Debrauwere Eleonore De Ooene Rad.el De Ooene Alice De Meester Bertha De Meester Eli8a De Wulf

78/300.

Marie Geldhof Marie Her man Maria Messiaen Gabrielle Mulier Florence Rogiers Rachel Scheray Fébronie Van 'Tieghem Robertine Verschaeve Marg~iet Verstraete

Zulma Boone Hélène Crochon Margriet CroGhon Margriet De Coene Emma Degryse Lp.ontine Deraedt Julia Geldhof Hflène Gheysens Julia Gheysens

Valentine Heldenbergli. Gabrielle Lammertyn L(ontine Malfait Eugénie Vandommele Al bertine Verschaeve Elisa Ver8chaeve Marie Wenes Cecilia Amere

45.

KNAPEN.

Walter Boone Jean Bourgeois J ules Orochon Arthur De Ooene Maurice De Ooene Albert De Ooutere Emile De Ooutere Joseph De Coutere Remi De Coutere Georges De Meester I,eon Driessens Eugène Gheyse!lS

Michel Malfait Joseph Mul ier Michel Mulier Clovis Nonkel CyrilIe Neyrinck Jean Peltau Emiel Scheray Robert Van Eenoo Henri VerheIIe Michel Verhelle Daniel Ameyc

Allen van Iseghem. Agnès Mertens

19 45

François . Voorspoels van Antv,ierv,en. ·

Dirigent en begeleiding

87 3 !JO

e;t oûûeJLt e.nlLe.c.onna.i6-6anc.e. à .te.uJL tlLè6-cügne, SupêJr.ie.uJL à .t'Oc.c.M.ion de.-6a óUe. patJtona.te. fu St. - Ph-Uémon, paIL -6U tlLè6-aóûe.cüoné-6 é.tèvu Mmé e;t A.tbeJLt

Ame.ye. d' I-6e.ghe.m .te. 3 AoÛ;t 1853".

Van diezelfde pianist-arrangeur Teerlynck is nog een manuscript bewaard gebleven van een omzetting voor piano-vierhandig van "La Fil-te. du Rég.imenX." van Herz, opgedragen "A MeM.ie.uJL-6 A.imé e;t AtbeJLt Ame.ye. d' I.óeghe.m" . (Hendrik Wi11aert, Ruiselede)

30. Rouwgedachten is voor -Albert Ameye, wijnhandelaar en schepen van Izegem. (A".;:(:hief Ten Mandere)

31. Factuur van de wijnhandel Ameye, met in de linkerbovenhoek de afbeelding van "Pax IntlLantibu.-6". Ook het briefpapier van de familie was met deze afbeelding gesierd. (Archief Ten Mandere) 32. Proefdrukexemplaar van het oratorium "Ve. Oofl1.og" , door Benoit in 1896 ge-

schonken aan Camille Ameye.

(Louis Ameye, Ronse)

33. "P.ie.IL.ta1.a", kompositie voor harp van H. Wieland, door Benoit geschonken

aan Jane Ameye.

(Louis Ameye, Ronse)

34. Reproductie van een bladzijde uit een "Poë.z.ie" waarop Benoit schreef onder de beginmaten van zijn meest bekende lied: "Ve. Moe.de.MplLaa/z (de. onze.). M.ijn moe.de.MplLaa/z, b.i-6 e.n .ide.m. Pe;te.IL Be.noa I-6e.ghe.m 29 jun.<. 7891".

35. Petitie opgesteld in 1898 tot steun aan Benoit bij zijn aanstelling als directeur van het Conservatorium in Antwerpen. Vooraan gesigneerd door Emiel Van de Moortele die datzelfde jaar burgemeester werd van Emelgem en erevoorzitter van het mannenkoor "Ve. Ke.lLw". In 1919 huwde hij Cecile Ameye. Binnenin staan handtekeningen van o.a. Hubert Van de Moortele, Emiel Van Wtberghe, J. Strobbe en Cecile Ameye. (Louis Ameye, Ronse)

36. Op 18 en 19 aug. 1895 werd in de tuin van de familie Ameye de kindercantate "Ve. We.lLe.-td In" uitgevoerd naar aanleiding van Benoits verjaardag.

a. Uitnodiging en toegangskaartje tot deze uitvoering. Op de ommezijde van het kaartje staan practische orders (van ~1evr. Ameye?) aan dirigente Blanche De Coene: "Ze.g a.u.b. juóûlLOUllJ dat mOlLge.n ai. de. Iz.-Lnde.lLe.n e.n zange.M uc.h zoude.n ve.ILgade.ILe.n onde.1L de. boompju, zonde.IL 1L0epe.n 06 .tu..<.dlLuc.llig :te. ujn, zonde.IL:te beilen aan de. deM, omdat z.ij ai. :te -6ame.n .in goe.de. olLde. zouden b.inne.n /zomen .•• ". (Louis Ameye, Ronse)

b. Enkele antwoorden op deze uitnodiging, o.a. van Henri Frutsaert, Emiel Bekaert en Pieter Bourgeois. (Louis Ameye, Ronse) c. Brochuurtje (12 blz.) met de tekst van de cantate, het gedicht "Aan Benoa" van Emiel Neirynck en de namen van de uitvoerders. (Louis Ameye, Ronse)

d. Speciaal voor deze uitvoering herschreef Benoit de harppartij van zijn Ki ndercanta te. Di t manus cri pt heeft als randschri ft: "HalLp-6:ten1 K.inde.lLc.anX.ate. . VOOIL de. Ede.-te. ] Onc./zvILOUllJ ] oanna Ame.ye gUc.Me.ven. Pe;teA Be.noil, Antwe.ILpe.n 24 juLt 1895". (Louis Arneye, Ronse)

73/ J01

Cat. 37c.

-r;- -.--_... . -=,tt ~.t::.:-:: '--" - ~~ ___ -_--... _ ._ ..._ ,~

:t_~-=

~.~ ..

..___~_ -=- __ __ __

._ .. ~. _

'. 1F r __=t76j~]tf!-~ ~~-

~c7f;7/Jf ~4- ~;~~ ~

-+~ ~ ~_.~ -~ -. /~_ -

;;

J i

•1 fl ~ ! \

:;.

.s~~\

11 \ i i

I .' -- _._:... r==--==--=--._-- - _. ~""4'_.~---:- -=... .---~-'-'---:; -

80/ J02

J.J,

[

J, •

~ i

~ 1

'*'---*'-~_

....

-T:··

e. Menu van het feestbanket: naast de uitvoering van de cantate, bedachten de Ameye1s Benoit nog met een uitgebreid diner waarop o.a. Jules Van Wtberghe het woord had gevoerd en Jules Demeester een gelegenheidsgedicht had voorgedragen. (Benoitmuseum, Harelbeke) f. Partituur van de cantate "Ve WeJte.1.d in". Als dank schonk Benoit een exemplaar van de partituur van deze cantate, met daarin twee opdrachten. Hi j ze lf s ch reef: H-L6toJzJvÓ c.h muziek.a.a1. Re.me.mbeA deA eeJUJte 0 pvo eAing te IJ

I.ó e.ghem deJt Kin.deJr.c.an;ta:te, te.n htUze den Edele Kunó.tnU..nnende 6a.'11il.ie Maut.Jto CamLe.le Ameye-Vobbe.taeAe. Hun dank.baJLe en ~ · Jlk..e.e e.6de vJtiend. PeteJt Be.noU II . Tekstdichter Jules De Geyter voegde er aan toe: "Van heden a6 zou de guc.hieden.-L6 deJt modeJtne vlaaYYl6c.he muûk.ale beweging onvoUedig ûjn indien de Stad I.6eghe.m eJt YL-let a.t6 een "aaYl..ótaande. c.eVl.t.Jtum" eJt in aa.nge.;teek.end .ótond. Zoo niet a.t6 vOJtm, .to c.h we..t volg e.Yl..ó de idee van J iliu.ó Ve. GeyteA hieJt ne.eAg u c.hJteven. J dG 11 • (Louis Ameye,Ronse)

37. Voor het huwelijk van Joanna Ameye en Huibrecht Van de ~1oortele op 17 aug 1898 (Benoits ver j aa rdag !) komponeerde Benoi t IIWeut Ge.1.uk.lzig 11 op tek s t

van Jules Sabbe, voor zangstem begeleid door harp en strijkkwartet. a. Brief van Benoit die hij samen met de melodie en de harppartij opstuurde: 11 • • • Het hieJtbij gevoegd manu.óc.Jtipt van de c.ompon.-L6t wOJtdt de Ede.1.e Jonc.k.VJtouw J oanna Ame.ye gegund, indien zij mij de gUYl..ót veA.tenen wi.e.;t hetzelve aan te nemen... Gelie6 hi?'Lvan c.opij te laten mak.en en mij deze c.opij zoo .ópoedig mogelijk. te la:ten teJtug k.eeJten opda:t ik. op tijd het .ó;tJtijk.luvaJLtetgedee.e.te zou k.unnen bijvoegen. JuR~U6 Sabbe, die gJtoo.te vJtiend van allen, zal zoo goed zijn het manU6c_Jtipt met mij in zijn hoedanigheid van dic.hteJt mede ûjn naam te .óc.henk.en •. . 11. (10 aug. 1898)

(Louis Ameye, Ronse)

b. Brief van Jules Sabbe bij diezelfde gelegenheid: 11 • • • La.a;t he.;t aan een vJtiend du htUZU toe op dezen dag u het MeJtbijgevoegde 6eutguc.henk. aan te b..i..eden. He.;t -L6 een 9 u c.henk. du haJLten... z.{et gij eA po ëzie in weu dan veJtzek.eAd da:t Ei1 eJt de muze van geweut zijt en da:t de dic.hteJt ge.tuk. be.1.ee6de u te mogen bezingen... Al-6 uwe lieve Z(1/.)teJt Ceuef u deze opltec.hte veJtzen vooltzingen en vooltzeggen zal faa:t uw haJLt dan opengaan VOOIt de gevoe.1.eYl..ó die zij uitdJtuk.k.en en die doolt u weAden veJtWek.t zoowe.1. bij haaJt die ze veJttofk.t a.t6 bij he.m die_ ze u hee6t toegedac.ht . .• 11 (12 aug. 1898) (Louis Ameye, Ronse) c. Manuscript van de zangstem en de harpbegeleiding van IIWeut Ge.1.uk.k.ig. Muûk.aal Vec.fama:toJtium. Ve Edûe Flteu.te Mejondwltouw Johanna Ameye op haM huwelijk..ó6eut. EeJtbiedig aa.ngeboden - AntweJtpen 11 n augu.ótu.ó 1898. PUeA BenoU en Jiliu.ó SabbelI. (Louis Ameye, Ronse) d. De partituren van het bijhorend strijkkwartet, niet in Benoits handschrift, maar mogelijk in dit van Camille Ameye. Bij elke partituur werd achteraf bijgeschreven: Eigendom Ameye-Dobbelaere Iseghem. (Louis Ameye, Ronse)

e. IIWee-6t GÛuk.lzigll maar nu voor IIZ ang.óte.m en HaJtmo niwn , bij ge..m:-<..6 aan .ó;tJtijk.lzwaJLte.;tll. Naast de toevoeging Eigendom Ameye- Dobbelaere staat de naamstempel van Geert Vanden Berghe, de eerste secretaris van het Peter Benoitfonds. Mogelijk heeft hij dit exemplaar gekregen of geleend ... (Conservatorium, Antwerpen)

81/ 303

82/ JOlt

f. Privépublicat-ie IIEe.VL ZOVLnÁ.-ge, BJtiUdódag" met het gedicht Weest Gelukkig ondertekend Peter Benoit en Julius Sabbe, en een lang driedelig gedicht "De. dag de!.l hatLte.VL: MoJtge.nÁ.-dylle., Middagze.gen, ÄvonddJtoom van Jul es Sabbe. ll

(Louis Ameye, Ronse)

38. a.Cecile Ameye (1879-1953). De tweede dochter van Camille Ameye- Dobbelaere speelde een vnJ actieve rol in het cultu rele leven zowel op muzikaal als op literair gebied. Zij publiceerde in De Tijd , De Nieuwe Gids, Vlaanderen, De Vlaamsche Gazet, De Goedendag, Het Laatste Nieuws, De Brugse Be~a ard, It Brugsch Handelsbl ad, De Vlaamse Gids , De Rad i oweek, L'organe de Mons, Le Lebéral de Louvain, enz ... Veel van deze cu l turele kronieken waren aan Benoit gewijd. Naast deze artikelen schreef zij ook een aantal gedichten, romans en radio--luisterspelen. Een deel daarvan werden zowel in het Frans als in het Nederlands gepubliceerd. Zij was nauw bevriend met de schrijfsters Top Naeff en Marie Gevers en voerde briefwisseling met Streuvels. van de Woestijne, Buysse en vele anderen. Cecile Ameye werkte mee aan verschillende concerten in Izegem als harpiste, zangeres of declamatrice, maar was ook nationaal bekend als harpiste o.a. door haar medewerking bij een aantal Benoit-concerten. Zij zette zich ook in voor de bekendmaking van het werk van een andere huisvriend, de komponist Ernest Brengier. In 1919 huwde Cecile Ameye met Emile Van de tfl.oortele, burgemeester van Emelgem. Zij woonde in "N.u:tvweY-d" in Louise-\1arie waar zij kinderloos overleed in 1953 en waar nog steeds een rijk archief omtrent haar bezigheden wordt bewaard. (Louis Ameye, Ronse) b. Op verzoek van de Benoit-dirigent Edward Keurvels hebben Jane en Cecile enkele malen als harpiste meegewerkt aan de uitvoering van de oratoria Lucifer, De Schelde en De Rijn; (zie nr. 47b) . Naar aanleiding daarvan schonk Keurvels aan Cecilia de pprtituur van Lucifer met volgende prachtige opdracht: Wanne. eJt , me.junne.tL, uwe. blank.e. ziel ,cn Bmow klanR.e.n-toove.JtWe.Jteld 11

tJU.omna.nte.üjk. te. VooJt6c.hJ..jn :tJte.edt, zoom ik. hu moc.ht ue.n, getooid met dm .ó.tJw1.e.nRJta.n6 van aanb),dde,nde. gev.,tdJtJ..6t, 0 be.de.nk. da.n, dat de. GJtoote. HaJtpenaaJt, onwe.eJt6manbaaJt tot u ge.lok.t, da.aJt -L6, e.n de beÁ.de. heJ..lige handel1 zoent zijl1eJt fdune f.Á.e.ve. haJtp-L6.te.. Hvu,nne.JtJ..ng aan de. uLtvoeJL,lnge.n van Luu neJt e.n De. Sc.he.1de. te. An,tweJLpe.n op 13 novembeJt 1901 e.n 30 maatLt 1902". (Louis Ameye, Ronse)

c. Enkele voorbeelden van artikelen over Benoit in het handschrift van Cecile Ameye. (Louis Ameye, Ronse) d. Overdruk van het artikel "HeJL,lnneJL,lnge.n aan Be.noli" van Cecile Ameye verschenen in De Nieuwe Gids 1951, met als hoofdstukken o.a. Het Meilief, Benoit als verteller, Benoit geeft pianoles, Prinses Zonneschijn, Mijn Moederspraak, Constance Teichmann. Verder nog deze anecdote die zij, meer dan vijftig jaar later, nog zo treffend weet te vertellen: TWEE CONINGSKINDEREN Hij k,,,am in de zoelt zomertuin met verr:loeide stap, die zwaar bij . elke tred een beetje door de knieën zonk, zijn stap van lome reus, die ver van vreemde blikken, onbewaakt zich onder de drukte van kommer liet gaan. Men had hem in de Scheldestad~ lV'aar het volk hem verafgoodde en enkele bestuurshoofden het leven van zijn Conservatorium bedreigden, weer leed gedaan, en hij kwam bij trouwe vrienden zijn zedelijke vermoeidheid verbergen.

83/ JfJ5

- Klein me1S]e, komt ge mee? Hi j nam het kleine meisje bij de hand. - Zijt ge zo moe, Meester? - Waaraan ziet ge dat? - Aan uw mondhoeken, zij zakken 1n uw baard. - Ik wil slapen. Hij liet zich op een grashoek in het lommer vallen, strekte zich op de rug, languit, de brede hoed op de ogen. - Vertel mij iets, klein meisje, heel, heel zacht, vertel me in slaap. - Van twee Coningskinderen? - Ja.

En het meisje vertelde, heel, heel zacht, half neuriënd .

. "Hu waJte.n twe.e. c.o rUng.ó fUndeJte.l1, Si hadde.n mai./zandeJt zo üe.6". Zij had zich naast hem neergevlijd. Hij hield nog steeds in zijn grote zachte hand haar kleine handje vast. En zij vertelde voort:

"Oc.h moe.deJt, .üe.6.ó.:te moedeJt, Mijn ho06dj e dou rn.<.jndeJt zoo moe.. Aleer de loodjes ten gronde gingen, sliep de reus de zachtste slaap der rust. En omdat haar handje gevangen zat, durfde zij zich niet verroeren en sliep ook in. "H U waJten twee c.o rUng.ó fUndeJte.YL . .•.•. " (Louis Ameye, Ronse)

e. Script (30 blz.) van een radio-montage getiteld IIPUeJt Benod samengesteld door Cecile Ameye en uitgezonden door het NIR (BRT) op 8 maart 1951 bij de vijftigste verjaardag van zijn overlijden. (Louis Ameye, Ronse) f. Liederick de Forestier, historische roman door Cecile Ameye (uitg. Roitelet 1950, 95 blz.) verschenen zowel in het Nederlands als het Frans. Vooraan in de uitgave staat vermeld: "BeJtnaJtd Monn/e., te. baJtde 6tamand d'HaJtelbelze, ll

Jutc.on.:ta c.e.:t.:te. w.:tobte à .6on pe:tä- 6ili PueJt Benod, qui devin.:t te gérUai. c.ompa.ódeuJL 6-f.amand, U qui la Jutc.on.:ta, au;f:Jc.e 6o,{,6, à une pe.:tUe 6ilie. CéU.te ÄmelJe., qui VOU-6 la Je.ac.on.:te auj OuJLd' hui" . (Hendrik Wi llaert, Ruiselede)

39. a. Julius Sabbe (1846-1910), schilderij van J. Vande Fackere, 1891. Sabbe was leraar aan het atheneum in Brugge, leidende figuur in het Willemsfonds, één van de vroegste voor het Nederlands, dichter, redenaar, oprichter van verschillende weekbladen (Het Volksbelang, De Brugsche Beiaard . .. ), bewerker van het ontstaan van Brugge-Zeehaven en van het Koninklijk Vlaams Muziekconservatorium in Antwerpen. Hij was intieme huisvriend van de familie Ameye, kwam dan ook geregeld naar Izegem en voerde een drukke briefwisseling. Hij stond tendele in voor de opleiding van de kinderen Ameye en onder zi jn impuls werd Cecile schrijfster en werd zij via de "Le:t.:teJt/zuncüge. CongJe.e..6.6 eJ1 " geïntroduceerd in de lite raire wereld. (Stadsbestuur, Brugge) b. Enkele brieven uit de Sabbe-correspondentie. . Naast familiale aangelegenheden (bestell en van wijn, berichten over gezondheid~ nieuws over de studies van de kinderen, afspraken voor uitstapjes of concertbezoek) bevatten deze brieven heel wat interessante gegevens ter aanvulling van de Benoit-biogràfie, bijzonder in de relatie Benoit-Ameye en Benoit-5abbe. Zo ondermeer: " ... Gij heb.:t rn.<.j nogmaa.t.6 uwen weYl.óc.h .:to e.ge.ze.gd om vooJe. ee.n 8~/

JOG

Cat. 39c.

85/ j07

d<z-û m<z-<z- .:t<z- do<z-n aan d<z- lU.:tgav<z-n vooh <z-<z-n<z- opvaeJting d<Z-fL Sc.hûd<z- .:t<z- Bhugg<z- ••• " (5 sept. 1896). Of over Benoits gezondheid: " ... Buit<z-n wat hhuma.:tiek die h<z-m onheg<z-lma.:tig pla.ag.:t in de vouen en hem .6Om6 ptouw.ng het. gaan moeAlij/z maak.:t, h<z-<z-bt hij MW I.do66eJ.Á.jl<..6 eJ1.g.6. Hij ûe;t e.h ZÛnf.> gae,d tU.:t. Maah zedelijlz. z-te,k ~ hij en hij houd.:t z-tc.h VOOh ov<Z-fL.:tuJ.gd da.:t ûjn<z- gezondhud vaalt ga<z-d ~ g<z-bltok.<z-n .•• Ik. he.b zel.ó U<z-V<Z-fL da.:t 9-tj h<z-m nie.-t z.,[u bI. di<z-n f.>taa.:t van z<z-deLi..jk<z- b<z-dJLu.k.:thud di<z- u b<z-dJLo<z-ven zou ••• 11 (15 sept. 1896).

Vooral omtrent de laatste maanden van Benoits leven~ toen een nog nooit opgehelderde vervreemding tussen hem en Sabbe was ontstaan, zijn heel wat belangwekkende brieven bewaard waaruit bl;~ Kt hoe Sabbe moreel getroffen was door deze "a6w-tjûng en hoe de Ameyes poogden te bemiddelen. Eén voorbeeld typeert de sfeer van dit groot getal brieven: " ... Hu üc.h.t d~ v<z-M.tandf.> ll

vlamt w<z-<Z-fL op. Mog<z- hu nu ook bij d<z-n toc.h hnm<Z-fL duuJtbaJt..<z-n zieke. d<z- don/ze.Ith<z-d<z-n d~ haJL.:te.n do<z-n opl21.cuten ••• Ven hû<z-n dag he.b i/z op an:twoohd gwac.ht aan <z-xph~f.>bJt1<z-ve,n aan Pe.-t<Z-h e.n aarl Ve Geytelt g~.tuu/Ld. N-Le.-á ~ gekomr.Jl. Ik. f.>c.hJL1j 6 d<z-zen avond w<z-eJt en zal het. elk.en avond doen, .:tot. ê.ê.n 06 andVt an.-WJoohd kom<z-. Va.:t mag -tk.. Ik heb h<z-c.h~ daaJtop omda.:t -tk. ve.-!tong<z-f.Á.jk.:t wOhd.:t doolt w-t<Z- me ,t m<z-~t. g<z-n<z-g<z-nhûd ~ veJr.f.,c.huldigd ••• Wa.:t e.-!t van zij, mijn<z- vJLiend6c.hap zal g<z-<z-n ûeh mind<Z-h bhO<z-d~jk blijve.n vOOh den R/Lan/ze., dien i/z meeh dan de.-Jt.t<-g jaaft .:te.Jt ûjd<z- f.>.:tond ••• Gij ook zult mij be;te.Jt tee.-!te.n kennen, ook al de uwen, en da.:t ~ me ee.n .:tJtOOf.>.:t, e.n i/z laa.:t mijne. lie.6de. VOOIt Pe;te/L onaange.-tM.:t zoowû om uwen.:t- m om m-tjnen:twil ••• 11 (24 febr. 1901) (Louis Ameye, Ronse)

c. Jules Sabbe, "In Me.moJLiam pue.Jt Beno1.:t" , De Nederlandsche Boekhandel, 1902, 266 blz. Deze eerste uitgave is liAan de. Wûedûe. Mevhouw Ameye-Vobbe..tae.Jte. eeJtb-tedig opge.dJLagen". Het manuscript is gedeeltelijk in het geschrift van Sabbe, gedeeltelijk in het geschrift van Mevr. Ameye en op haar briefpapier. Op 6 jul i 1901, schreef Sabbe: dan zuLt g-tj vwgmaru wel. zoo go<z-d wil.1.en z-tjn mij met uw<Z- vlugge, lieve hand.t<z- hûpe.n mijn oog f.>pM<z-n ••• ". De uitgave we rd gedeelte lijk door de Ameyes gefinancieerd en bevat verschillende persoonlijke herinneringen. (Louis Ameye, Ronse) d. Foto in de tuin van Nitterveld met Jules Sabbe, Mevr. Ameye en de kinderen. 11 • • •

(Louis Ameye, Ronse)

e. Sabbe als redenaar bij de inhuldiging van de gedenksteen aan Benoits geboortehuis , augustus 1902. Hij was voorzitter van het 27ste Taal- en Letterkundig Congres dat in 1902 doorging in Kortrijk. Tot de activiteiten van dit congres behoorde deze plechtigheid in Harelbeke, die zoals kan worden afgeleid uit een brief van Keurvels, geïnspireerd was door ~1evr. Ameye. Hij schrijft haar op 30 jul i 1902: " ... E<z-n f.>c.hoon denkb<z-ûd ~ '.:t ptaa.U<z-n van d<z-n g<z-d<z-nk-ó.:te.e.n op Be.nom g<z-booJL.:te.hc..U.-6, e.n Ve.Jt ~ nie.-t .:te. zoe./zen naM '.:t haaM da..:t dil

gedac.ht opva.:tte., zoomin naaJL de. hand di<z- hu uilvoe.Jtbaaft zal make.n. A.f..w1e. Beno1.:t lie6 he.e.6.:t ~ u da.aJtvooft danf<.baM, en ,tk nid hu miM.t • •• ". Ti jdens

die plechtigheid begeleidde Cecile de befaamde zanger Henri Fontaine op de harp in "M-tjn Mo<z-deJr..6pJLaak". (Louis Ameye, Ronse) 40. a . Ontwerp voorgevel Pax Intrantibus. In 1883 werd de eerste steen gelegd voor de woning van de familie Ameye, het huidige stadhuis . De architect was Albert Dumo~uit Brussel. In 1890 werden de plannen bekroond met een gouden medaille op een inte,nationale wedstrijd in Edimburg. Het huis in neo-renaissancestijl toont enkele karakteristieke aanwijzingen voor de familie Ameye. Zo zijn de initialen A-D verwerkt in de arduinen

86 I J~8

Cat. 40b.

87/ J~8

omraming rond de vensters van de kelderverdieping, en ZlJn deze letters nog eens te vinden in een vloermozaïek in de inkomhall . Boven het venster van de eerste verdieping is een Bacchus te vinden, symbool voor het beroep van de bewoner. Ook de muziek kreeg een speciale plaats: in de eetzaal (nu trouwzaal) is een verhoog van waarop gemusiceerd werd en enkele kamers vertonen in de versieringen in stucwerk muzikale elementen. (Stadhuis, Izegem) b. Twee foto's van de eetzaal (nu trouwzaal) met de meubilering zoals Benoit die heeft gekend. De portretten naast de haard stellen Louis Ameye-~·1ellaerts voor, de ouders van Camille. Deze schilderij ' n zijn nu nog bewaard op Nitterveld. (Louis Ameye, Ronse) c. Hoek van de huiskamer (nu kabinet van de burgemeester). Het schilder'ij van de grootvader van Camille, hier boven de schouw, is tegenwoordig ook in Nitterveld. (Louis Ameye, Ronse) d. Hoek uit de wey'kkamer van Cecile Ameye met o.a. de cello en haar harp. Naast familiefoto's waarvan een aantal nog in het familiearchief werd teruggevonden zijn ook drie verschillende Benoit-beeltenissen zichtbaar. Verder het borstbeeld van Mozart,een kantkussen .. De boekenplanken bevatten o.a. werk van Gezelle, Jacob Cats, jaar'gangen van het tijdschrift IIV.e.aandeA.e.n ll , de IINouve.au LaJWuMe. r.e..e.1L6.tAé. II ...

(Louis Ameye, Ronse)

e. Hoek uit de salon (nu secretariaat). Ook hier weer een partituur op de lezenaar en op het tafeltje voor het raam ligt het afgietsel van Benoits rechterhand. (Louis Ameye, Ronse) f. Foto van de tuin van Pax Intrantibus. Oorspronkelijk hoorde bij het huis een grote tuin, waar tegenwoordig na het bouwen van de burelen en de stadsfeestzaal (nu tentoonstellingszaal en gemeenteraadszaal) weinig is van overgebleven. In deze tuin werd de foto genomen van Het Meilief en werd de kindercantate uitgevoerd. Op de foto herkennen we Camille Ameye en enkele van de kinderen maar verdere gegevens ontbreken. (Louis Ameye, Ronse) g. Contract van optie. :to:t VeA.IWOpll van Pax Intranti bus door de famil ie Ameye aan het Stadsbestuur van Izegem. In oktober 1922 kwam het tot een overeen komst tussen de familie Ameye, vertegenwoordigd door Mevr. Dobbelaere, en Stad Izegem vertegenwoordigd door Burgemeester Cyriel Staes om het huis dat op 47 5.000 fr. werd geraamd, te verkopen voor 200.000 fr. met de bedoeling om het in te richten als stadhuis. Op 30 mei 1923 werd de officiële verkoopacte ondertekend, enerzijds door Mevr. Ameye en haar zonen Daniël en Roger en ander zi jds door burgemeester Staes en de schepenen D'Hondt, Rebry en De J an . Mevr . Ameye las volgende tekst voor: IIVU huv., VVl..:tJWUlIJ ik u :toe.. He.t iJ., e.e.n 11

kUMt jUllJe.el. Waalt ie.deA. de.el. eA.van ge.boUllJd e.I1 ge.dac.h:t iJ., me.t lie.6de. e.n :toewijcüng doott OM bude.n. Mijnhe.eA. Ame.ye. he.e.M Vi. he.:t beó:t.e. van zijn kunótge.eó:t aan gwij d e.I1 zijn naam blij 6:t eA. in ge.be.Uel.d a.L6 doott be.eldhOUllJeJL6hameA.. Pax. I ntttanlibUó iJ., de. .e.e.Uó van OM huv." va.n onze. woon Waalt immeA. vtte.de., lie.6de. e.I1 huv.,ge.not iJ., vMtge.k..e.e.e.6d, Waalt onze. kttOO.6t iJ., opge.gttoeJ..d. Me.n veA.tttOUllJ:t u die.n .6c.hat, he.eJr. buttge.me.eó:teA., be.waalt hem, e.eA.bie.cüg hem in naam van de. kUM:t. Pax. I Yittta.nlibUó, \Jtte.de. aan wie. {UeA. b,ü/.I1e.11:ttte.e.d:t". Burgemees ter Staes antwoordde: " ... Vie. -ic.hat die. u zo cUeA.baaJt .0:, ge.we.eó:t e.n cUe. u me.vttoUllJ, I.>ame.n me.:t mi..jnhe.eA. Ca.rn.i.lle. Ame.ye. he.bt opge.boUllJd e.n OM nu komt a6 :te. .6taan., zuii.e.n wij e.eA.bie.cüg, in zijn huidige. vottm be.watte.n. We. dan.k.e.n u omdat u op he.de.n I ze.gem e.e.n .6:tadhui.6 be.zolt.g.t. Ee.n .6:tadhuv., da;t ve.el. zal. bijcf.tta.ge.n om onze. .6:tad te. doe.n .6tijge.n in waaltcLi..ghud. Uw e.del. ge.baatt

88/ JID

wi1.1eVl. we veAeeuwigeVl. VONt het Vl.agv.,tac.h;t. VaaJr.;toe zu,UeVl. we eeVl. pta~ aaVl.bJc..cJ'lgeVl., iVl. de iVl.gaVl.g, waMop ied(?';'l.eeVl. cii...e het .6tadhtU6 biVl.Vl.eVl.lwmt zat kUVl.Vl.eVl. tezeVl.: Vit .6tadhUÁ-6 i.6 aM de .6tad Izege.rYl op 30 mu 1923 a6gv.,taaVl. gewev.,t dOOfL de 6a.milie Ameye-VobbetaeAe".

Deze laatste belofte, die ook al in de optie werd aangestipt, werd uiteindelijk vervuld op 14 sept. 1984 ... h. De geschiedenis van Pax Intrantibus en van het doen en laten van de bewoners zou in grote mate kunnen worden samengesteld aan de hand van agenda's , kalenderplaten en memorandumboeken die alle samen als het ware een fanri 1i e-dagboek vormen -bi j gehouden door Ivlevr. Ameye en 1ater door Cecile- over een tijdspanne van bijna driekwart eeuw. Uit die hoeveelheid zijn twee voorbeelden tentoongesteld: een kalender uit 1893 waaruit o.a. blijkt dat de familie geregeld concerten bijwoont (Parijs, Dusseldorf, Gent, Kortrijk'fLlngelmunster ... ). Op 22 oktober staat vermeld: "RepJc..ueVl.tilioVl. A1e.,{lien 1 e mU.6ique de BeMa photogMphie au jMMVl. du gJc..oupe dv., ac.teuJc...6 auteuJc...6 et mU.6ium..6 vi.6ae de. Be.noa". En op 27 december: 11 diVl.eA Pe;teJc..

BeVl.oa i ei". Benevens deze kalender is nog een ongerept voorbeeld tentoongesteld van een memorandum uit 1904, speciaal gedrukt voor Pax Intrantibus. Het embleem van het huis staat op ieder blad, de zondagen zijn in een ander kleur en bij het begin van elke maand is een bladzijde met een gedicht van Jules Sabbe en een illustratiebladzijde met een zicht uit Brugge. Op het karton staat weer huize Pax Intrantibus en de naam Coecilia Ameye gedrukt. (Louis Ameye, Ronse)

41. De muziekinstrumenten in gebruik bij de familie Ameye, nu nog in het bezit

van Louis Ameye, Ronse: a. Viool, met (te betwijfelen) etiket: Antonius Stradivarius Cremonensis faciebat anno 1721. b. Altviool van Roger Ameye (zonder etiket). c. Cello van Daniël Ameye (zonder etiket). d. Harp, Sebastian Erard, Harp and Pianoforte maker in ordinary to her ~1ajesty and the Royal Family, London. Het instrument waarop Cecile gewoonlijk speelde en waarop "Weut Getukug" van Benoit en een aantal komposities van Brengier werden gecreëerd. De collectie bevatte nog een kinderviool , een viool, en de harp van Jane Ameye. Al deze instrumenten zijn nu nog bij nakome1ingen bewaard gebleven. 42. Enkele brieven van Benoit gericht aan de familie Ameye. In totaal zijn nog

23 brieven, meestal met de omslag, bewaard. Daaruit enkele alinea's: " ... Ik

beVl. veAtaVl.ge.nd om Ue. at.6me.de. de.n mav.,;tJc..o Edet He.eA Ame.ye. teAug te. zie.Vl. ••• " (28- 2-1894) " ••• Toe.n UW üe.ve. ange.zant mij he.t goe.de. I.6e.ghem.6c.h wooJc..d aaVl.bJt.acJ'Lt, be.Jc..ude. ik mij tot e.e.n k1.UVl.e. bJtie.6wi.6,6e.liVl.g aaVl. Ue. ge.Jt.ic.h:t om u mijneVl. daVl.k uil te. dJtukkeVl. vOOJc.. de. be..ta.Vl.g.6te.,UiVl.g van wetke. ik vaVl. uwent'we.ge. vooJr..:tduJc..e.Vl.d het vooJc..WeAp beVl.. Ik be.Vl. u daMvooJc.. Ze.eA eAke.nte.lijk e,Vl. .6tet mij teA UWeA . buc.hikuVl.g de.Vl. z~eAdag 1 jUVLi, aMkom.6t tegeVl. de. middag votgeJU> gewooVLte ••. " (19-5-1895) 11 • • • Ik butuil mijVl. .6c.hJUjve.n tMt not te.Mt me.t de. uildJtukuVl.g mijne.Jt. hMte.üjke. daVl.kbetuigiVl.g vooJc.. datge.ne. wat Ue. op OM vfuam.6c.h kUJU>tge.bied tot zijVl. Jc..ec.ht doet komen, at.6mede vooJc.. de menigvLttdige bewijzen vaVl. hoogguc.hatte .6ymp~hie e.Vl. vJtie.Vl.d.6c.hap me.;t we.tke ik iVl. uw dic.h:teJr.Ujk te.ve.Vl. tot he.dm

39/ 311

bejegend ben geweuL Moge aLeu tot een band zic.h -6tftenge.1.en en kUYl.-6t in halte veJLheveYl.-6te veJLzuc.llinge.n. in 1-6eghem voldoening belwme.n. ... (29-8-1895) Uil defL oogen, niet uil het hAAt, --L6 bij u logic.a zoom bij mij, me.t dit ondeJL-6c.hud noc.htaY1.-6 dat de vfLiend-6c.happw.jke bewijzen van uwe geëeJLde. zijde., ve.el me.nigvufdigeJL zijn dan van mijn buc.hude.n zijde.. VaaJtVOOfL dtLuk ik u alle.n mijne. bijzondeJLe. dankbetuiging uil, veJLze.keJLd dat indien ik het hee.1. natuuJLt,tjk vind dat veJLheven geuten en haJtten uilbuncUgeJL toege.vend ujn dan andeJLe geuten en hAAte.n we.1.ke zij haMt het fLe.C.ht zouden he.bbe.n Met zoo hoog op pfLij-6 te -6te.ile.n., ik het niet be.gfLij pe.n zou dat mijne. vfLie.nde.n in Pax 1n.tJta.ntibU-6 het a.fdU-6 zouden VeJL-6taan e.n be.gfLijpe.n. Alzoo, MeJLOVeJL be.n ik geJLU-6t guteld e.n be.fLU-6t mij in die.ge.ne. wC11J<.e. mij toe.gene.ge.n zijn ..• (15-12-96) (Louis Ameye, Ronse) 11

11 • • •

JOl J1l

Cat. 43b.

t....o .........

""-.. ~

POL DE COENE EN BENOIT

Staande: Pol De Coene-Jules Van Htberghe-Peter Benoit-Jul es Demeester-Georges Van vJtberghe-Leon Billiau-Nestor Rosiers-?-Jules De Coene-Camiel Mulier. Zittend: Marguerite Hauwel (Kortrijk), vriendin van Blanche De Coene-?-Blanche De Coene-Julie Mort ier=~1evr. Decoene?-? .

- -------

J'l/31'1

DE VRIENDENSCHAAR .

43. a. Polydor De Coene (1851-1926). .. . ' Pol DeCoene is één van de grondleggers van de Izegemse schoennlJverheló, ' bijzonder van de gemechaniseerde industrie. Hij richtte in 1888 in Antwerpen een fabriek op en kwam daar in contact met Benoit. In 1901 stichtte hij te Izegem de "PUeJL Be.vwa KJUf1g faf1naJte.". (Archief Ten Handere) b. Benoit en het bestuur van de Gretrykring ten huize van Pol De Coène. Deze prachtige foto dateert meer dan waarschijnlijk uit de zom~rmaanden 1893.toen Benoit ' i n Izegem was voor de bespreki ngen met de Gretrykn ng voor het Ul tvoeren van Het Meilief. (Benoitmuseum, Harelbeke) c. Benoit maakte voor de familie De Coene twee composities, telkens op tekst Ivan Sabbe. Eerst een "ZilveJLm BfLuJ.1.ont.6Ue.dll voor het paar Pol De Coene-Mortier, gevierd op 5 sept. 1897. In maart 1898 werd deze partituutgepubliceerd als bijvoegsel bij het tijdschrift "Kuf1J.,tIl. Naast een exemplaar van deze uitgave (met opschrift IIAanclmlze.f1. P. Ve. Coe.ne.-MolLtieJi") is ook ,een copie van het handschrift bewaard gebleven. (Conservatorium Antwerpen)

d. Een :tweede blijk van genegenheid gaf Benoit met het lied liAan B.ta.nc.a voor het huwelijk van dochter Blanche De Coene in 1898. Blanche dirigeerde in 1895 de uitvoering van liVe. WeJLel..d in te Izegem en wordt bij die . gelegenheid in de pers een leerlinge van Benoit genoemd. ll

(Hendrik Willaert, Ruiselede)

e. Huldegedicht liAan de. GfLe.tJtykJUng e.n zijf1e.n EeJLe.VOO.tLZ..{;tteJL Jc../l.iM Van WtbeJLghe. op het ne.ut deJL tie.nde. veJLja.JUf1g. 12 f10vembeJL 1900 11 • Gedi cht

(23 strofen!) van Rachel De Coene waarin Van Wtberghe en Benoit hulde gebracht worden. (Archief Ten Handere)

~3/ 315

3~ /

J1G

44. a. Jules Demeester (1849- 1914). Jules Demeester was een actief man. Vooreerst als borstelfabrikant, waarbij hij o.a. verschillende jaren ondervoorzitter was van de "Bond d~ Bo~~et~jv~ hûd". Hij was ook onde,rvoorzitter van liVe. BJtoe.deJt.Ue.6de. het liberaal steunfonds voor sociale bijst'a'nd . Maar vooral in het verenigingsleven speelde hij een grote rol. " ZO was hij Hd ," of bestuurs 1i d of medesti chter van de tonee 1maatschappijen IIM-<..jn ..f.arid ' vooJtal ll en IIRh~oJt..i...c.all en van het "Lw~kund.{.g Ge.~oó uc.hapll'. Op muzi kaa 1 gebi ed was ,hi j , acti ef i n de IIC~de. Mw.,-<..c.at" en het IIChombe.z Zang'ge.noo;f:6c.hap". Al deze activiteiten vonden uiteindelijk hun bekroning in liVe. GJr,e.bt,.y.W ng ll waarvan hij van 1890 tot zijn . dood in 1914 regisseur was. Voor die kring schreef hij verschillende toneelstukken waarvan Het Meil i ef op muzi ek we'rd gezet door Beno; t. C. . r,~hief Ten Handere) b. Affich,~, voor een uHvoer{ng -van ' Fina en van Het Telegram, twee toneelwerken van Jules Deineester. Fina is gebas~erd op de visserslegende IIRoe6c.haaJtd" , en werd door Demeester geschreven naar aanwijzingen van Sabbe en van Benoit die er een opvolging voor Het Meilief in zag. Benoit heeft het stuk nooit afgewerkt en de uiteindelijke muziek is van Theó de la Rivière. IIH~Te..f.e.gJtam" werd van begeleidende muziek voorzien door G. Callebert-Reynaert (Roeselare). 1I

(Archief Ten Mandere)

Kopie van een "Sp-<..nüe.d ~ h~ fywc.h dJtama Ve. ROe6c.ha.aJtdll tekst Jules Demeester, muziek Jan Blockx, gedateerd juni 1904.

(origineel in universiteitsbibliotheek, Gent)

d. Tekstboek van liVe. Kon..i...ng.6.6c.h~~11 eveneens op muziek van Theo de la Rivière en verschil lende keren opgevoerd door de Gretrykring. Het werk was IIVe.n -<..e.ve.Jt..i...ge.n e.n ge.ë.~de.n on.de.JtvooJtzLtte.Jt ve.n de.n GJtwyWn.g ~e. 1.6 e.ghe.m M-<..jnhe.~

Jufe6

Ve. Cfe.Jtc.q

hoogac.Wng e.n vJt..i...e.nd.6c.ha.p opge.dJta.ge.n". (Louis Arneye, Ronse)

e . "TJta.n6 va.a.L6c.h KJt..i...jg.6üe.d", tekst Julius Demeester, muziek Peter Benoit, 1899. Partituur gepubliceerd in 1901. (Hendrik Willaert, Ruisel ede) f. Brochure (4 blz.) met de tekst van de IIHufde.zang ter ere van Valère Vandenbogaerde bij zijn aanstelling áls burgemeester van Izegem op 8 aug. 1900, teks t van Jules Demeester, muziek Peter Benoit. ll

(Slossefonds

xv, 17)

g. Voorbeeld van de gelegenheidsverzen waarin Jules Demeester ziCh vrlJ producti ef toonde: IIGe.d.{.c.ht \JooJtge.dJtage.n op h~ 6e.e6~ van P~e.Jt Be.noU'.6 KJt..i...ng Fan6aJte.n,

~e.

1.6e.ghe.m de.n 28 de.c.e.mbe.Jt 1902

~e.n

vooJtde.e..f.e. de.Jt be.hoe.6:ttge.n".

(Louis Ameye, Ronse)

45. a. Emiel Neirynck (1839:"1916) ~ Ook Emiel Neirynck speelde een rol zowel in het industriële als het culturele leven. Hij lag aan de basis van de uitbouw van een bloeiend familiebedrijf in de textiel sector in het naburige Lendelede. In Izegem was hij medestichter van het letterkundig genootschap "VooJt taef. ve.Jte.n..i...gd Hij las de wereldliteratuur in het latijn, frans, engels, duits en italiaans en schreef talrijke gelege nheids~edichten. Op 1906 werden deze gedichten gepubliceerd in de bundel "EJtn6~ e.n VJte.ugde. heruitgegeven met uitvoerige inleiding in 1964. Op latere leeftijd werd hij li·d van de Izegemse Kunstkr'ing "A.f.bJte.c.ht Rode.nll

•

bac.h.6 vJt..i...e.nde.n 11 •

•

b. Handschri ft en eerste uitgave van he t gedicht "Aan Be.noU II door Emiel I ',..

JS/317

J6/318

Cat. 46c.

>: 1 '

37/ 313

Nei rynck gedi cht en door Ceci 1e Ame.ye voorgedragen op 18 aug. 1895 naar aanleiding van Benoits verjaardag, gevierd ten huize van Camille Ameye. (Louis Ameye, Ronse)

"Hu ue.d deJt l.óe.ghe.m6e. Sc.hoe.nmalzeJi.J.lgilde. lI , tekst Emie" Neirynck, muziek Peter Benoit. Handschrift (niet van Benoit) met als onderschrift IIVOOJt cüc.M:e.Jt en c.ompo~-t haJr--te.ujl<. opg e.dMg en aan de. .óc.hoe.nmakeJi.J.lgilde. de.Jt S-tad I.óe.ghvn. An;twe.Jtpe.n-I nge.hnul1.6-teJ:t 16 juL[ 1895'1. (Conservatorium. Antwerpen) C.

d. III.óe.ghe.m.6 WieltU j deJi.J.l.e.ie.d", te kst Emi el Î~eirynck, muziek Peter Benoit. Origineel handschrift van Benoit "Mijnen Ed~".'~ Jo nge.n VJtie.nd Mic.he.l Ame.lfe. , van I.6e,ghe.m haJz..te1.ijk opge.cVw.,ge.n. l .ó e.ghe.m 29 de.c.. 1896". Dit lied was het clublied van de 1I 1óe.ghe.m6e, Wie.leJi.J.lc.lub VJU...J e./1cfe. BUj". (Louis Ameye, Ronse )

e. Foto van de wielerclub "VJtij e.nde. Buj" . Deze vereniging, samengesteld uï t zonen van de Izegemse burgerij was actief rond de eeuwwisseling. Zij bezaten enkele fietsen, een vlag, een paar bugels, en een clublied ge schreven doo r · Benoit! (Archief Ten Mandere) f. Programma voor een Huldezitting ter ere van Emiel Neirynck georganis eerd door de "Kul1.6-tWng AlblLe.c.M Rode.nbac.h6vJtie,nde.n" in nov. 1913. De voorzitter van deze kring, Daniël Ameye speelde er cello in een Trio van Beethoven, en verder werd i n het muz; kaa 1 gedeelte ook IIMijn Moe.deJl-6pJtaak van Benoit uitgevoerd, gezongen door Edgard Van de Moortele. li

(Louis Ameye, Ronse)

46. Benoi t schonk aan verschillende leden van de Gretrykring een foto met opdracht. a. Benoi t, foto J . Franck 1893. "PUe.Jt Be.noU de. komponi.6-t van hex MUlie.6 aan zijne. f<..ul1.6-tb Jtàe.de.Jt CamLU.e. Muüe.Jt - Na-tU.6- e.n de. We.le.de.1e. Me.vJtouw MuUe.Jt. I.óe.ghem 6e.bJtuaJti 1896 Camille Mulier (1854-1931) was penningmeester van de Gretrykring en vertolkte in Het Meilief de komische rol van Natus, de boerenknecht . Zijn dochter Madelei ne (1885-1970) verte lde dat zij als klein meisje voor Benoit op de piano spee lde, \vaarna Benoit haar handjes kuste en zei "Vie. handje..ó zulie.n nog van zic.h doe.n .ópJte.ke.n ••• II • (A. Lenaerts-Vanderhaeghen , Gent11

•

brugge)

b. Benoit, Foto J. Franck 1893 . IIEde.l. Hee.Jt e.VL Ede.1e. Me.vJtauw He.c..toJt VaVLge.enbe.Jtghe. vJtie.nd.6c.happwjk aang ebode.n.. He.Jtinne.tu'ng aan de. apvoe.Jting (e.e.Mte.) \..fan het MUlie.6 te. I.óe.ghe,m. PUe.Jt Be.vwit l .óe.ghe.m (An.twe.Jtp e.n) Z2 ac..tobe.Jt 1893 Hector Vangheenberghe wa s actief 11

•

spelend l i d van de Gretrykring. CLean Vangheenberghe, Izegem) c. Benoit , gravure van Florimond Van Loo, 1892. Afkoms t i g van Albert Huysentruyt, violis t i n de Gretrykring . (Harcel Deblauwe, Izegem)

47. a. Edwa rd Keu rv~ l s (1853-1 916). Keurvel s was a ~s p rivé -s f:r e ta~i~ en als dirige;:t de b21angr ijkste med ewerker van Benoit. Hij wa s o. a . medesti chter en eerste dirigent van het Nederlands Lyrisch Toneel, van de Kon i nkli j ke Vlaamse OpeY'a en v;.:.,~; de Dierentuinconcerten. Hij spee lde een grote rol bij de organi sati e va n het con servatorium in An twerpen en was i n 1902 medes t ichter van het Benoitfords. :.! S komponist liet hij ' o.a. kamermuziek en mooie liederen na. In Izegem d irige ~ r de hij de ui tvoeringen van Het Mei lief, zowel bi j de creatie in 1893 als bi j de herneming in 1894 . (Hendrik Wi llaert, Ruiselede) - .-.~,

38/ 320

b. Brieven van Edward Keurvels aan de familie Ameye. Na Z1Jn verbli jf in Izegem naar aanleiding van Het Meilief bleef Keurvels in correspo ndentie met r~evr. en Cecile Ameye. Deze brieven bevatten o.a. vragen en afspraken om de medewerk ing van de zusters Ameye als harpiste bij concerten onder zijn leiding, bespreking van de plannen nopens de organisatie van het Benoitfonds, een nieuwjaars gedicht, een zeer lange brief omtrent een inventaris van Benoits manuscripten, enz ... Enkele citaten: " . . . Gaanne zou ~k aan de uitvOeJUng cti den moge1,i.jke luMteJL b~jze;tten, ten eelL6te uit UeMe tot den cüeJtbane doode cüe mijn meeóteJt WM, ten :tweede u{;t eeJtb-<-ed voon het gnootJ.:,c.he weJtk zel6. B-<-j ondeJtv.uLcüng ken -<-k uwe. s e, <2.len;., genoeg om veJtzekeJtd te 2-<-jn dat cüe bude_ ne,deM ook b-<-j u hunne voile kJtac.ht en ge.icüghud bezittent en dat doon uzel6 al het moge1,i.jke zou wonden gedaan om het doel dat ~k beoog te veJtWezenUjken. Vaanom dun6 ~k tot u komen met cü.:t !.>tout veJtzoeR: zou doon u Met kunnen toegelaten wonden, dat Mejuó6eJt uwe doc.hten Cewe on;., met haan tctient alJ.:, hanp~te b~j cüe uitvoeJUng teJt ûjde J.:,tond? .. In dezelMen 2-<-n WM -<-k OOR zoo vn-<-j te J.:,c.Wjvel1 aal1 uwe anden doc.hteJt Mevnouw Van de MooJttele-Ameye .•. Ik dun6 hopen dat zij ook cü.:tmacti toeótemmen zcti en dat meju66eJt Cewe het edelmoecüg voonbe.e.ld haneJt zUJ.>teJt volgen zcti ... " (over uitvoering Lucifer, oct. 1901). 11 • • • Vaan we te An:tweJtpen meMgmacti neecL6 moc.hten ondeJtvinden (ook eldeJtJ.:, zcti w wel het gevcti zijn) dat eJt voon de Ameye' J.:, geene op066e.n-<-l1gen te zwaan ûjl1 waan het Bel1oU'J.:, veJtheeJtÜjflil1g geldt •.• 11 (over uitvoering Rij n, aug. 1904). " •.. Ik hoop dat uwe lezil1g l1aan weMc.h gelukt~. Ik :tw~j6el daanaal1 zel6!.> Met a.t6 ik bede11k hoezeeJt Bel10U doon de Ameyeó gekel1d M el1 il1 heJUnl1e.n-<-ng wondt gehouden ... 11 (na een voordracht door Cecile over Benoit, maart 1912). 11 • • • zoo il1Mge banden van gehec.htheid el1 veJteeJting bJtac.hten u en uwe naMtbeótactl1den l1adeJt tot onzen meeóteJt, zoo geheel 12.11 gan;.,c.h g-<-l1g J.:,teedJ.> het huM-Ameye op in het level1 en J.:,tJteven van BenoU, zoo van de gnol1dveóten tot de nok WM (en M 110g ~meJt) Pax IntJtantibUJ.> doondJtongen val1 de UeMevoile veJtgocüng deó gnooten V~c.hteJtJ.:" dat ik 011da111v.. alleó de neuzel1-6c.w van de heeng egane voon mij ûe opn-<-jzen, telkel1-6 ik één uweJt mag ontvangen •.• 11 (20-2-1914) . (Louis Ameye, Ronse) C. Brief van Cecile Ameye aan Edward Keurvels, 21-2-1914. Uit deze brief spreekt een intense dankbaarheid voor het niet hoog genoeg te schatten werk dat Keurvels had gedaan en nog deed ter ere van Benoit. Cecile Ameye stelt hier voor dat zij, zoals Keurvels de gedachtenis aan Benoit blijft levendig houde n, de herinnering aan Keurvels zou willen levendig houden. Daartoe wil ze een boek schrijven over Keurvels en zijn inzet voor de Vl aamse muzi ek: " ... MeeóteJt, wil mij de he.n-<-nne.n-<-ngel1 aan het gloJr.ie-

n-<-jR veJtleden toev~ouwen omdat ik ze met Ue6de en geduld zou boeken tot de leeJUl1g val1 ol1ze kUI1-6:t. •. Laat mij uw level1-6beóc.WjveJt zijl1, ve.Jt:tel mij wat ~k weten moet van uw helden6:tJU.j d. .. Ik wI-e geen I vt Me.moJtiam oven u !.>c.Wjven, maan wel e.eVi. levend boe.k waanval1 g~j de veJLhale.n zijt en ik de tJtouwe pen .. . ". (Louis Amey e , Ronse) d. Ontvangstbet -; ~' s VC"'~ de~t~nl vàn 100 fr . n n'ii~ egt': Ame'ye ··n ()bbela ere aan het Peter Benoitf0nds . 15 act , 1902. Toen Keurvèls (met 0 . 3. Geert Van den Berghe, Michel D'Hoëst, e.a.) op U augustus 1902 het Benoitfonds stichtte, vond hij

in de familie Ameye één va n de mildste onder'steun ers . . (Loui s ÊIltlé:/ E. ~. Ronse)

:iJl 321

48. a. Ernest Brengier (1873-1940). Deze componist, afkomstig uit Oost-Rozebeke, werd na schitterenoe studies aan het conservatorium in Gent, leerling en weldra vriend van Benoit. Hij was o.a. ook bevriend met Jozef Lootens en Cyriel Verschaeve. Via Benoit kv~am hij in co ntact met de familie Ameye . Volgens de getuigenis van Cecile Ameye 'in liVe. Racüowe.e.I<." van 3-7-1949 gebeurde dit bij de uitvoering van "Ve. WVteld in" in 1895 in huize-Ameye. Benoit stelde hem toen voor met deze woorden: "H,ie/1. he.b il<. mJ.jne.n jonge.n vJz-te.n.d me.e.ge.bfl.ac.h:t, ,[I<. veJl..ttLouw hem u J.n VJUe.ncM c.hap :toe. , We.n zal h-tj a1.4 to 0 nd.i..c '_tn/l hoge.fl. .ótaan dan J.I<., want Vt z-U J.e.:t.6 bt hem van Wonde.fl.e. be.:te.I<.e.n.i.6". (He ndrik Wi llaert, Ruiselede) b. Partituu r va n "HCUtpzang" en van "Mijn Sie.gnJz-i..e.d", twee liederen van Ernest Brengi er op gedi cht en van Cecil e Ameye. Harpzang is "VOOfL bude. .óc.hJUjve.M in danl<.baaJL aande.n.l<.e.n opge.dJLage.n aan gfLoote.n Me.e..óte.fl. e.n vJz-i..e.nd Pe.:te.fl. Be.noJ.:t, V.taande.fl.e.vL.6 gfl.oote_JIt HMpe.n.aM". Si egfri ed is "Voafl. de.JIt :tOond.i..c.h:te.fl. hoagac.h:te.nd e.n e.eJ1.bie.d.i..g opge.dfl.age.n aan de. fiamJ.lie. Ame.ye.-VobbWte.fl.e., .óc.hfl.andeJ1.e. e.11 vadeJ1..tand1.ie.ve.nde. be..ó c.heJ1.meJ1..6 deJ1. uge.n kwud in V.taandeJ1.e.n ll •

Beide liederen dateren uit 1902 en werden datzelfde jaar gecreëerd op het Letterkund ig Congres in Kortrijk met Cecile Ameye als harpiste. Nog datzelfde jaar schreef Brengier het lyrisch zangspel "GJz-i..e.:tje. dat in Izegem werd opgevoerd door de Gretrykring (zie nr. 6.e). In 1905 vulde Brengier zijn lange opuslijst aan met een grootse opera IIGudJLun Daarmee brak echter zijn gezondheid en leed hij tot zijn dood aan toenemende zenuwziekte . Toen uiteindelijk in 1935 "GudJLun" werd gecreëerd in de opera in Gent zijn in de lange lijst steungevers verschillende Izegemnaren te vinden: Cecile Ameye, Adhemar Van de Moortele, Jules en Octave Sintobin, Karel Gilles de Pélichy, Leon De Clercq, Marcel en Georges Van Wtberghe. Cecile Ameye heeft nog verschillende artikelen aan hem gewijd en door haar bemiddeling werd Gudrun door het NIR (Brt) uitgezonden. (Louis Ameye, Ronse) 1I

ll •

10() I JZZ

DOOD VAN BENOIT

49. a. Benoit op zijn sterfbed, reproductie van het schilderij van Jan Neervoort. (origineel in Benoitmuseum, Harel beke)

b. Bronzen copie van het dodenmasker, gemaakt door de Brugse beeldhouwer Gustave Pi ckery, in opdracht van Mevr. Ameye. (Benoitrnuseum, Harelbeke) c . Afgi etsel van de hand van Benoit, eveneens door Pickery gemaakt bi j het sterfbed op verzoek van Mevr. Ameye. (Louis Ameye, Ronse) d. Factuur van Gustave Pickery, o.a. voor twee exemplaren va n het dodenmasker en vier van de hand. (Louis Ameye, Ronse) e. Doodsbrief van Benoit . Tussen de namen die van Alphonse Baeyens, zijn natuurlijke zoon. (Benoitmuseum, Harelbeke)

f. Benoi t op ZlJn sterfbed, potloodschetsje door Cecile Ameye. Op de kaft van dit klei ne schetsboekje staat nog een tekening van Benoits profiel. (Louis

Ameye~

Ron.se)

g. Bundel k ran ~:f:k;,lpsels~ dom' de Ameyes \ferLi:ifilPld ;'111 Me.motvtam Be.no-Lt Deze bundel bevat ~:"tik-~l€:n :..:it Le ?atriote, Lt' i'~esseqet· de Bruxelles , Het Burgerwelzi jn , Le Soi r ~_:3" Cr:,"üni: La G"zette~ l0 XX':: .,:èC·ll\. la Réforrne, Le Fig aro, Le Matin, De ~l~3msche Sazet, La 9ir~ Public, Gazet van Kortrijk, L'Opinion, Le Petit Be l ge , L' [t0i1e, Het Ni~,!ws van den Dag, l~ Mêtro~Qle> L' lrdêpandance , Het Volksbelang, He " H:mdels blad, De Brugsche Beiaard , De !\liemve Gazet, Het Laatste Nieuws .. . al le o m1;{~nt de laatste dagen en de begrafenisplechtigheid van Benoit. tl

•

i -" . ' .

(Louis

Am.~ye,

Ronse)

101 -; J~3

FANF.~RE

PETER BENOTTSKRING ~ ~

:t 1906

Cat. SOa.

(pemt De. Coe.YLe.' fU muûe.fzj

=~·1'.",,4""~<»''''::#'

v .

@' ~,;:J -;

->---t'4'#~-

---....... G.t

-f:-

ZITTEND OP DE GROND: Jozef .CANNIERE - Florent DECROIX - •..•. VANDEPUTTE BLONDE EL (?) - Louis BOURGEOIS, tamboer - Marcel CORTEVILLE, tamboer - .•..• VIERSTRAETE, tamboer - ••••• - Alfo nc BOURGEOIS. ZITTEND : Florent BOURGEOIS - Romain DEPOORTER, dirigent, postmeester van Izegem - Rector VANGREENBERGRE - Paul DECOENE - Theofiel DECOCQ - Valère DRIESENS - Frederic DEBLAUWE. lste .RIJ STAANDE: , •. " - " ••• - ••.•• DECOENE LARURE - Jean PELTOT - , •..• ROSIERS - Eugene VIERSTRAETE ANNE - Gustaaf DEMEY DECOENE . c •• e DEMUYNCK - Gust VERHELLE, grote trom. 2de RIJ STAANDE , "' 0 Rene BOSSIER - Frans DEMEESTER - Kamiel CATRY - Cyriel DEPREITERE, vaandrig - " 0 " - •• , •• - " 0 " - , •• , . - Victor DEMUYNCK - Charles DEBLAUWE. 0

0 .

0 "

••••

Cat. Sla.

~ ~ \Jl

BENOITVRIENDEN 3de r1J: ?-Alex Verbrugghe-Roger Arneye-Henri Bossier-Marcel Corteville-?-Camille Catry-René Bossier-Camille Christiaens-Jos. Vanantwerpen-~1aurice Brabant-Joris Vandeputte-Jos Verhamme-Gustaaf Mannes-Jozef Huysentruyt. 2de rij: René Defoort-Robert Deldycke-Etienne Messiaen-?-Florent Clement-Camille Arneye (dirigent)-Edgard Vandemoortele-René Schouppé-René Brabant-Louis Colpaert-Daniël Arneye-Camiel ~!ulier. lste rij: Albert Huysentruyt-Hendrik Depoortere-Maurice Vandendriessche-Paul Vermeulen-Jeanne Holvoet-?-Cecile Arneye-Coralie Delberghe-Alice Vermeulen-Paula Declercq-Clara Verhamme. Zittend: palmyre Neirynck-Yvonne Paret-Gertrude Brabant-Isabelle Delberghe-Germaine Godefroid-Martha SchouppéMarguerite Godefroid-?-Alice Paret-Adrienne Holvoet-t·1 adeleine Paret.

VERDERE BENOIT - ~!EERKLANK IN IZEGEM

50. a. De "Pe..:teA Benoil'J.:, KJUng-FannaJten". Deze fanfare werd gesticht en gefinancieerd door polydor De Coene en werd de eerste jaren geleid door Romain De Poorter. Tot het bestuur behoorden verschillende leden van de Gretrykri ng: Hector Vangheenberghe, Emiel Bekaert, René Bossier, Florent Bourgeois . .. De vereniging trad in Izegem op in verschillende concerten met liefdadigheidsdoeleinden en is terug te vinden in allerlei stoeten en plechtigheden. In 1906 werden ze gelauwerd op een wedstrijd in Parijs waar ze de eerste prijs behaalden met gelukwensen van de jury. In de jaren 20 werd de vereniging ontbonden. (Archief Ten Mandere) b. Affiche voor de inhuldiging op 8 jun; 1902 van het vaandel van de Peter Benoi ti s Kri ng-Fanfaren. (Archief Ten t1andere) c. Verslag va n de plechtigheid bi j de inhuldiging van deze vlag . . (Slossefonds XVI, 41)

51. a. Gelegenheidsgroeps soms genoemd "BenoU'-vlL.é.enden onder leiding van Canri ll e Ameye. De foto! s waarschijnlijk genomen bij d2 uitvoering in de zaal Flandr i a van "IplUgévu...j e.r~ TtvvLiAc. van Gl uck en "Pof.yell.de" van Doni zetti op 25 dec. 1912 ten voo ;"C': le van d~ ilp(,ey.Iz.t,i..rU.ek." (zie nr'. 19). H

(Arc.hie.:C Ten Handere)

b. Programma van een concert doo r deze groep op 23 Jpr11 191 1. (Arc.hief

IO/I/31G

j,l en

Mandere)

M5/J27

c. Verslag uit de "Gaze;Ue. van I.6e.ghe.m van een concert op 14 mei 1912. 1l

(Archief Ten Handere)

d. Programma en tekstboekje van het concert op 25 dec. 1912 (zie nr. 51a). (Louis Ameye, Ronse) 52~

Enkele exemplaren uit de grote stapel Benoit-partituren, uitgegeven door het Benoitfonds die integraal werd aangekocht door het Stadsbestuur' van Izegem. Toen stadsgenoot Frans Brouw, die in Izegem nog Benoits pianoconcerto heeft uitgevoerd, laureaat werd van de Koningini::.~isabeth-wedstrijd werd hem door het Stadsbestuur een deel van deze partituur geschonken . (Stadsarchief Izegem)

53. a. Verslagboek van de "KOOJL- e.n OJt.ke..6-tVeJLe.nig-tng PûeJt Be.no;;t-KJUng". Deze kring was na een aanloopperiode sinds de stichting in 1923 vooral zeer . actief vanaf 1929 tot zowat 1960 . In die periode werden tal van Benoitwèrkeb uitgevoerd onder verschill ende di d genten: Azer Moenaert. Dan; ël Parre(, Joçn Craeynest en Herman Roelstraete. De lijst omvat vooral verschillende u·i ,tvoe~;n gen van de Rubenscantate (in Izegem in 1934, 1941, 1942, 1951; in Nieuw~oort " in 1934; in Roeselare in 1942), verder nog liVe. Ge.niU.6 de..6 vadeJl.,tand.6" (19351, he t Pi anoconcerto (1951) en liVe. Lue." (1954). Veel concerten bevatten 'O'Qk . fragmenten uit Benoits werk: Charlotte Corday(1929), Lucifer (1936), D,rama ; . Christi (1936) en De Pacificatie van Gent (1937, 1941, 1951). ,"

(Marc el Deblauwe, Izegem)

b. · Foto en affiche van liVe. Rube.I1.6c.an;ta-te. door de Peter Benoi t Kri ng ui 'tgevqerd . i op 11 november 1934 in Nieuwpoort. c . Foto van liVe. Rube.l1.6c.anta-te." in 1942 in de feestzaal van het college. d. Affiche van liVe. Rube.n;.,c.an:ta-te." in 1948 in de feestzaal van liVe. Gilde. 1I

•

(Marcel Deblauwe, Izegem)

54. a. Foto en persverslagen van de uitvoering van Benoits "VJtama ChJU.6ti" door ' het Izegems Mannenkoor Scol a Cantorum onder leiding van Herman Roelstraete op 22 maa rt 1967 in het Stedel ijk Muziekauditorium in Izegem. Hetzelfde jaar voerde dit koor het werk op in het Festival van Vlaanderen in Kortrijk. Voor de kwal i t eit van deze uitvoering werd Herman Roelstraete bekroond met de prijs van het Benoitfonds ; (Hendrik Willaert, Ruiselede) b. Programma en platenhoes van het oratorium "Ve. Sc.hei.de.". Op 15 jun; 1969 werkte de Scala Cantorum mee aan de uitvoering van D~ .S chelde in het Paleis voor Schone Kunsten in Brussel onder leiding van Leonce Gras. Dit concert werd ui tgezonden op radio en TV. Achteraf werd van de opname door EufodaDavi dsfonds een f onoplaat geperst. (Hendrik Willaert, Ruiselede) . c. Affi che , programma en foto's van een uitvoering op 3 april 1981 in '. Harel beke door Scala CantoY'um gedir'igeel""d doo r Patriek Peire . Met d'it op t reden besl cût de Izegemse Scala op succesvolle wijze haar glorievol 25- ja rig bestëJan. (Hendrik Willaert~ Ruiselede) 55. In de grote "Benoil-jaJLe.n" 1934 (100 jaar na zijn geboorte) en 1951 (50 jaar na zij n dood) werd in de Izegemse Mandelbüderuime aandacht besteed aan Benoits leven en werk. In 1934 verschenen enkele bijdragen van de hand van t~a r c el Deblauwe. In 1951 werden twee volle bladzijden gewijd aan aspec ten uit zijn biografie. (Archief Ten Handere)

10G/3t8

TWEE NI ET UITGEVOERDE PROJ EeTEN ...

56 . . In opdracht van de fami 1ie Ameye ontwi erp Gustave Pi ckery een monument ter nagedachtenis aan Benoit dat zou worden opgesteld aan de ingang voor Huize Nitterveld in Louise-Marie. Voortgaand op het bestek zou het een vrij groot gedenkteken worden, met drie treden (basis 2,75 op 1,55 m) waarop een sokkel met een kolom bekroond met een kapiteel. Op de kolom zou een bronzen bas-reliëf komen met een afbeelding van Benoit, en in de sokkel een aantal opschriften. Zonder kolom en bas-reliëf bedroeg het bestek reeds 2.000 fr. Het plan werd niet uitgevoerd. (Louis Ameye, Ronse)

57. Voor de monumentale schoorsteen in Huize Nitterveld maakte Albert Dumont een zeer beeldrijk ontwerp. De schoorsteen zelf moest een allegorische voorstelling uitbeelden van "Hcvr.pzaVLg" (tekst Cecile Ameye, muziek Ernest Brengier, opgedragen aan Benoit). Links en rechts van de schouw zouden 40 schilderijtjes komen, geïns pireerd op werk van Sabbe, Benoit , Gezelle, Streuve ls~ Teirlinck, en anderen. Uiteindelijk v/erd ook dit project ni et urtgevoerd, maar a11 e schetsen daa romtrent van de hand van H. Kiewit de J ~i i1ge bleven bewaard in het familiearchief. (Louis

Ameye ~

Ronse)

107/32'3

"0 C

::>

.><:

CD CD

oo > c

CD 0>

.!': ~ c CO

fJ)

CO CO

> iii CD

.s:::

:ë c

g fJ)

CD 0> C

1tr6J

TEN MANDERE VERSCHIJNT VIERMAAL PER JAAR. XXII Ie jaargang • Aflevering ~ • Nr. 67 • November 1983. T.M.-ultgave: Blauwhulsstraat 52, 8700 Izegem.

• "