Hoe maak je delicate onderwerpen bespreekbaar in je klas? Discussies over politiek en samenleving Onze samenleving staat onder spanning. in de klas en op school. Leraren en raken snel verhit en dat laat zich ook voelen laatst. Hoe moet je bijvoorbeeld directies worden voor fikse uitdagingen gep en? Of hoe geef je les over gevoelige reageren op heftige of haatdragende uitsprak rten Van Alstein, auteur van het boek thema’s in het leerplan? We vroegen het Maa de klas. Omgaan met controverse en polarisatie in
Beste Maarten, hoe is het boek ontstaan en voor wie is het vooral bestemd? Maarten: Het Vlaams Vredesinstituut voert al een aantal jaar onderzoek naar vredesopvoeding. Die term kan je natuurlijk erg breed interpreteren. Het is in de nasleep van dat onderzoek dat we besloten om meer aandacht te besteden aan conflicten die ontstaan in klassen en scholen. Ook uit onderzoek rond herinneringseducatie blijkt dat leerkrachten toch al even worstelen met deze thema’s en op zoek zijn naar oplossingen. Ze vragen zich af hoe ze hier het best mee omgaan en of er specifiek onderzoek naar gevoerd wordt.
Op welke manier kregen jullie die specifieke signalen? Maarten: Wij zitten als parlementaire instelling natuurlijk in heel wat netwerken, gaan hier en daar te velde en hebben heel wat contacten met onder andere Kazerne Dossin (red. Memoriaal, museum en documentatiecentrum over Holocaust en Mensenrechten), het Bijzonder Comité voor Herinneringseducatie, de onderwijskoepels en de pedagogische begeleiders. Ook op studiedagen, zoals de lerarendag in het Vlaams Parlement, komt soms heel wat ter sprake. Op die manier voel je meteen wat er leeft onder leerkrachten. Wij zijn een wetenschappelijke instelling: onze eerste reflex is het voeren van onderzoek en niet zozeer het ontwikkelen 14
van specifieke didactische lespakketten. Maar onze ambitie is wel altijd ons werk zo nauw mogelijk te laten aansluiten bij de wensen en noden van het onderwijsveld en het zo nuttig mogelijk te maken voor de praktijk.
Wat bedoel je precies met de termen controverse en polarisatie? Maarten: Als je in Van Dale kijkt, vind je twee betekenissen terug van het woord controverse. De ene verwijst naar een heftig meningsverschil tussen verschillende mensen of groepen over een gevoelig thema. Tegelijkertijd verwijst de term volgens het woordenboek ook naar dat gevoelige onderwerp zelf: thema’s die dus erg gevoelig zijn en discussies uitlokken. Bovendien houdt controverse ook steeds verband met een thema dat in de maatschappij tot discussie leidt. Polarisatie is een term die je tegenwoordig heel vaak hoort. Daar heb je ook verschillende invalshoeken. Je zou het kunnen zien als groepen die tegenover elkaar komen te staan, steeds extremere posities innemen en elkaar op een bepaald moment verwerpen. Het wij-zijgevoel evolueert naar een soort vijandigheid en er is geen ruimte meer voor een open gesprek.
Dat zijn duidelijke theoretische definities. Kan je ze ook toepassen op concrete onderwijssituaties? Maarten: Jazeker. Controverse kan ik illustreren aan de hand van twee voorbeelden. Een leerling die plots iets confron-