Zomerkriebels - Naar 2A

Doe mee dstrijd en aan de we uk win een le kket! boekenpa

NAAR 2A

Pelckmans Portaal is de onlineleeromgeving die hoort bij het les­ materiaal van Pelckmans en biedt je als leerling en leerkracht heel wat extra ondersteuning. Daarnaast vind je er voor dit boekje – oplossingen van de vragen – herhalingsoefeningen voor wiskunde – herhalingsoefeningen voor Frans – herhalingsoefeningen voor Nederlands Maak via onderstaand stappenplan een account aan en ga aan de slag!

STAP 1

AANMELDEN – Ga naar www.pelckmansportaal.be.

– Heb je een Pelckmans- of Smartschoolaccount? Prima! Kies zelf op welke manier je wil aanmelden.

– Heb je nog geen Pelckmans- of Smartschoolaccount? Maak een Pelckmans-account aan.

Klik op de knop ‘Schrijf je in’.

– Vul je voornaam, achternaam en e-mailadres in en kies een wachtwoord.

– Ga akkoord met de algemene voorwaarden en klik op de knop ‘Bevestigen’.

– Er wordt een e-mail naar je mailbox gestuurd om je inschrijving te bevestigen.

– Klik in de e-mail op de knop ‘Activeer je account’.

Je Pelckmans-account is geactiveerd en klaar voor gebruik!

– Klik op de knop ‘Aanmelden’.

– Ga akkoord met de algemene voorwaarden.

– Klik op de knop ‘Aanmelden via Pelckmans’. Je wordt automatisch aangemeld.

Je bent nu aangemeld met jouw Pelckmans-account.

STAP 2

ACTIVEER JE CODE

Eenmaal aangemeld kom je terecht op ‘Mijn dashboard’.

Activeer eenmalig de code die je hieronder vindt:

UP-X434-MAFN-2W4F-U7 Het ingeven van de code mag met of zonder streepjes, maar gebruik geen spaties of andere tekens.

2

Zodra je een code hebt geactiveerd, verschijnt het boekje onder ‘Mijn boeken’.

Je kunt het digitaal materiaal van een boek raadplegen door op de boekcover te ­klikken. Bij een volgend bezoek aan Pelckmans Portaal hoef je deze code niet meer in te geven. Je ziet dan automatisch al jouw geactiveerde boeken staan.

Na activatie is de code 1 jaar geldig.

Inhoudstafel Hallo

Het leven na 16 maart 2020 mens en samenleving

4

We hebben een gek schooljaar achter de rug. Een deel ervan ben je niet eens naar de klas geweest, maar wees gerust: na de zomervakantie word je met open armen ontvangen door je nieuwe leerkrachten. Zij zullen de belangrijkste leerstof van het eerste jaar stap voor stap met jou herhalen.

Bloedgevaar nederlands

6

In dit boekje kun je zelf ook al aan de slag gaan. Er zijn leuke leesteksten, uitdagende opdrachten en verschillende taal- en rekenspelletjes. Wanneer je inlogt op Pelckmans Portaal, vind je ook nog een reeks onlineoefeningen voor wiskunde, Frans en Nederlands.

Je vindt hier ook heel wat boekentips en als je meedoet aan de wedstrijd, kun je een boekenpakket winnen. De beste en leukste manier om je voor te bereiden op volgend schooljaar en om alles om je heen te vergeten: dat is lezen!

Thom Pelckmans

Spelen met taal frans en engels

10

Rekensudoku wiskunde

12

Aan boord van de Mata Hari nederlands

14

Sport en spelen geschiedenis

16

Mystère dans les dunes frans

18

Menselijke invloeden op de natuur aardrijkskunde

20

Cool as a cucumber engels

22

Zes op een rij wiskunde

24

Maak een elektromagneet techniek

26

Een optische illusie nederlands

28

Shana, Para frans

30

Zomerconcert wiskunde

32

Ik heb een vraag biologie

34

Spelen met taal nederlands

36

Proefjes met water fysica

38

Buitenspel nederlands

40

Welk boek past best bij jou?

44

Wedstrijd

46

3

Het leven na 16 maart 2020 Maandag 16 maart 2020 komt in de geschiedenisboeken van je kinderen en kleinkinderen. Op die dag ging België voor het eerst in lockdown om het coronavirus de baas te kunnen. Nadien zijn er heel wat coronamaatregelen genomen om de verspreiding van het virus tegen te gaan. Veel mensen hebben de indruk dat er een leven voor en een leven na het virus is. Jij ook? Wat is er veranderd in jouw persoonlijk leven en in het leven rondom jou? Welke invloed zal dit hebben op je verdere leven?

Uit het dagboek van Bram

Woensdag 25 maart 2020

De scholen zijn nu al even dicht en het coronavirus blijft zich snel verspreiden en lijkt erg gevaarlijk. De beelden die ik op tv zie, beangstigen mij en ik geraak ervan moeilijk in slaap. De overlijdens stijgen overal ter wereld hard. Ik ben bang om ook mensen die me nauw aan het hart liggen te verliezen. We skypen om de twee dagen met mijn grootmoeder in het woonzorgcentrum. Op bezoek gaan is aangenamer, maar het is beter dan niets!

Ondertussen ligt het land plat. Duizenden mensen zijn economisch werkloos. Ik lees in de liveblog van VRT NWS dat restaurants overschakelen op afhaalmaaltijden, kappers zijn gesloten en sommige bedrijven produceren beschermingsmateriaal en plexischermen in plaats van hun gewone productie.

Ook wordt elke avond om 20 uur geklapt voor de zorg.

Mijn leerkracht belde daarnet even aan de voordeur: het was fijn om haar te zien van op anderhalve meter.

Vrijdag 15 mei 2020

Vandaag zag ik mijn vrienden terug op school: het eerste, tweede en zesde leerjaar kon terug opstarten.

De school is voor de rest erg leeg en onze klas is opgesplitst in twee groepen van veertien en tussen de banken is er telkens anderhalve meter. Tijdens het lesgeven draagt mijn leerkracht een pleximasker.

Toch blij om terug te zijn nooit gedacht dat ik de school zou missen!

Ik voel de spanning bij mijn ouders toenemen.

Er is meer ruzie in ons gezin over kleinigheden.

Gisterenavond heb ik samen met twee vrienden van de jeugdbeweging via skype Stratego gespeeld. Het was een beetje zoeken hoe we het zouden aanpakken, maar het is gelukt. Het was lang geleden dat ik zo gelachen heb!

4

Dinsdag 30 juni 2020

Wat een vreemd schooljaar is dit geweest! Sinds het uitbreken van het virus is geen enkele activiteit meer kunnen doorgaan: geen bezoek aan het woonzorgcentrum, geen zeeklas, geen sportdag. Ook het proclamatiefeest is niet zoals anders kunnen doorgaan, maar de leerkrachten hebben toch geprobeerd om onze klas een feestelijk afscheid te geven.

Vrijdag 28 augustus 2020

De zomervakantie loopt op zijn einde. Ondanks het feit dat het virus er nog steeds is, zijn al mijn kampen kunnen doorgaan. Binnen een aantal dagen start het nieuwe schooljaar. Een nieuwe school, nieuwe vrienden, nieuwe leerkrachten: spannend, maar ik kijk er wel naar uit. Gelukkig zit mijn beste vriend samen met mij in de klas. Vandaag was er een verkenningsdag op school. We maakten kennis met de klastitularis, kregen een rondleiding en speelden spelletjes om elkaar beter te leren kennen.

Donderdag 17 september 2020

Het is erg wennen om voortdurend een mondmasker in de klas aan te hebben. Het jeukt, is warm en ik krijg er hoofdpijn van. We moeten ook voortdurend onze handen ontsmetten en na elk lesuur worden tafels en stoelen ontsmet. Jammer dat ook nu weer alle uitstappen zijn afgelast.

Maandag 12 oktober 2020

Mijn beste vriend moet in quarantaine na een hoogrisicocontact. Elke avond chatten we even en breng ik hem op de hoogte van nieuwtjes uit de klas.

Ik hou me zo goed mogelijk aan de maatregelen: contactloos betalen bij de bakker, afstand houden, boodschappenkar ontsmetten in de supermarkt …

Maandag 2 november 2020

De besmettingen zijn weer hard gestegen tot een tweede piek. De regering heeft beslist om de herfstvakantie met een week te verlengen.

Mijn pa werkt in de zorg en moet weer extra shifts werken, omdat heel wat van zijn collega’s het virus hebben opgelopen. Hij komt vaak erg vermoeid thuis en kan moeilijk praten over wat hij in het ziekenhuis meemaakt.

Na de vakantie moeten de leerlingen van de tweede en derde graad de lessen terug online van thuis uit volgen. Soms denk ik: wat als dit virus twintig jaar geleden zou uitgebroken zijn? Toen waren er veel minder digitale mogelijkheden.

Zondag 13 december 2020

We hebben ondertussen de kerstboom opgezet en kerst zullen we dit jaar in onze gezinsbubbel vieren.

Dit zal ook gezellig zijn!

Ik hoor op de radio dat heel wat mensen financiële problemen hebben. De regering doet er alles aan om dat zoveel mogelijk te vermijden, maar ik vraag me af waar het geld vandaan komt.

Woensdag 3 februari 2021

Ik begin de sportclub en jeugdbeweging hard te missen en soms slaat de verveling toe. Met mijn zus en ouders gaan we op zondag wandelen of we kijken een serie via Netflix.

Als verjaardagscadeau kreeg ik van mijn mama een puzzel van 3000 stukjes. Zo kan ik me toch bezighouden naast het vele schoolwerk.

Zaterdag 20 maart 2021

Ik word ongeduldig en we zijn nog steeds erg beperkt in wat we mogen en kunnen doen. Ik denk vaak na hoe het leven rondom mij verandert.

Gelukkig zijn er ook heel wat positieve zaken: al meer dan een miljoen mensen hebben hun vaccin gekregen, mijn klastitularis verzint elke week een toffe uitdaging om de moed erin te houden en ik kan weer naar de jeugdbeweging gaan.

Het is afwachten wat het de komende weken en maanden zal worden. Ik verlang zo naar mijn gewoon leventje, maar ‘gewoon’ wordt het nooit meer.

DE WERELD IN VERANDERING Uitdaging 1: Maak een poster

ECONOMIE

38,7 %

WERK

van de personen met een job werkte niet of minder dan gewoonlijk

GEZINSUITGAVEN

25 %

kan een onverwachte uitgave niet doen

24 %

meer voedsel verdeeld via de voedselbanken

2%

heeft thuis geen internetverbinding

AANKOPEN DOEN

126,9 miljoen online aankopen

33 %

10 %

meer elektronische betalingen

283 %

shopt meer online

meer contactloze betalingen meer contactloze betalingen

ONTSPANNING

7,4 % 21,5 %

meer Netflix-abonnees

meer verkoop van muziek

155 %

meer gewandeld

CIJFERS 2020

Herken je ook wat Bram meemaakte de voorbije maanden? Heb je ook het idee dat er een leven voor en een leven na 16 maart 2020 is? Hoe zal je er later over praten met je kinderen of kleinkinderen?

Maak een poster die enkele belangrijke veranderingen in je leven voorstelt. Maak er een meesterwerkje van waar je trots op kan zijn.

Wie weet laat je die poster wel écht zien aan je kinderen of kleinkinderen en kan je honderduit vertellen over wat jij nu meemaakt.

Enkele ideeën die je erin kan verwerken: wat je mist, wat je waardevol vindt, wat je nu meer apprecieert dan vroeger, hoe anders je contacten zijn, waar je blij mee bent …

Heb je al ervaring met een vormgevingsprogramma zoals Canva?

Ja? Dan kun je meteen aan de slag! Kan je wat hulp gebruiken?

Raadpleeg het stappenplan op Pelckmans Portaal.

Uitdaging 2: Maak een infographic Verzamel informatie over hoe je veilig contactloos kunt betalen of tips om veilig online te shoppen. Surf naar de websites van de banken, naar www.wikifin.be om juiste informatie te vinden. Verwerk de info in een aantrekkelijke infographic met het vormgevingsprogramma Canva. Kan je wat hulp gebruiken? Bekijk dan de tips op Pelckmans Portaal.

Mens en samenleving

5

Bloedgevaar Tokio, Japan, 7 mei ‘Hoe bevallen je nieuwe hightechs eigenlijk?’ vroeg Marcus terwijl hij Vic wat dichter tegen zich aantrok en naar haar blinkende prothesen wees.

‘Ik heb nog niet alles kunnen uittesten, maar ze voelen nog natuurlijker aan dan mijn vorige paar en ook de dempende zolen die ik tevoorschijn kan toveren als ik binnen zonder schoenen op mijn “blote voeten” rondwandel, zijn fantastisch. Qua geluid lijkt het dan of ik gewoon pantoffels draag.’

‘Als je ergens moet rondsluipen, zal dat ook wel een voordeel zijn’, merkte Marcus op.

‘Absoluut. Dat was trouwens ook de hoofdreden waarom ik erom gevraagd heb.’

‘Zijn er verder nog extra toeters en bellen?’

‘Buiten de tracker die ook in mijn vorige benen zat, heeft Carl er nog een kinetisch oplaadbare batterij ingebouwd. Door de bewegingen die ik maak, laadt de batterij zichzelf voortdurend op en zo kan ik te allen tijde mijn telefoon zonder problemen opladen. Dat heb ik al een paar keer uitgetest en het werkt perfect. Verder zit er in mijn andere voet een flinterdunne maar onbreekbare abseilkabel van een tiental meter, maar die heb ik nog niet uitgeprobeerd. Volgens Carl is het de crème de la crème die ook door speciale militaire eenheden gebruikt wordt om vanuit een helikopter op gebouwen of boten te landen.’

‘Laat me weten wanneer je die gaat uitproberen, want dat wil ik voor geen goud missen’, zei Marcus enthousiast. ‘Had je ook niet gevraagd naar een verend mechanisme om zo soepel te kunnen lopen als op je cheetabenen?’ vroeg hij dan.

‘Dat klopt. Maar ook dat heb ik nog niet uitgetest.’

‘Waar wacht je op? Er is hier niemand anders en we hebben nog wel enkele minuten voor het gouden uur ingaat.’

‘Je hebt gelijk, waarom niet’, zei Victoria terwijl ze opstond en op een minuscuul knopje aan de buitenzijde van haar rechterknie duwde.

Alsof ze dacht dat ze bij de minste foute beweging weggekatapulteerd zou worden, stapte ze heel voorzichtig langs de kade.

Haar vertrouwen groeide echter snel en het ging al gauw van wandelen naar lopen.

‘Ze doen het geweldig!’ riep ze opgetogen. ‘Misschien moet ik aan de atletiekbond vragen of ze goedgekeurd kunnen worden voor wedstrijdgebruik, dan hoef ik mijn cheeta’s niet meer mee te sleuren.’

‘Super! En wat is de bedoeling van het tweede knopje?’ vroeg Marcus, wijzend naar Vics knie.

‘Dat is een boosterknop, wist Carl me te vertellen, maar wat ik me daarbij moet voorstellen heeft hij niet uitgelegd. Uitproberen maar?’

‘Jij bent de testpiloot’, lachte Marcus. ‘Maar beter nu dan onverwacht in een noodsituatie, lijkt me.’

Victoria duwde op de boosterknop en begon nog voorzichtiger dan voorheen haar benen uit te testen. Maar ook nu kwam haar vertrouwen 6

snel terug en terwijl ze behoedzaam begon te sprinten, riep ze naar Marcus dat de veren haar extra kracht gaven en dat ze hoger de lucht werd ingeduwd.

‘Daar ga je in competitie geen goedkeuring voor krijgen, vrees ik’, merkte Marcus glimlachend op.

‘Heb je al proberen te springen?’ vroeg hij vervolgens.

Vic schudde ontkennend het hoofd. Ze hield even halt om dan na een korte aanloop met haar twee voeten tegelijkertijd af te stoten.

Marcus wist niet wat hij zag. Zoals bij een springveer werd Victoria minstens een meter hoog de lucht ingeschoten.

Met een gil, omdat ze door de onverwachte kracht haar evenwicht compleet had verloren, belandde ze een paar seconden later in een van de talrijke struiken naast het pad van de samoeraitoren naar de stad.

Luid vloekend krabbelde Victoria op handen en voeten uit de struik terwijl Marcus niet meer bijkwam van het lachen.

‘Je hebt je toch geen pijn gedaan?’ hikte hij terwijl de lachtranen over zijn wangen liepen.

‘Nee, het valt wel mee’, gromde Victoria terwijl ze het stof van haar kleren sloeg en de verende werking van haar benen uitschakelde.

‘Genoeg geoefend voor vandaag, tijd voor dat romantische boot­ tochtje dat je me beloofd hebt.’

Niet veel later voeren ze van bij de samoeraitoren in een roeiboot langzaam de stad in, langs een van de vele kanaaltjes die het eiland inliepen en waarvan de stadsbouwers dankbaar gebruik hadden gemaakt om een aantal mooi versierde wandelbruggen aan te leggen.

Even later legde Marcus de boot stil om de drone met zijn smartphone in te stellen.

‘Zo, dat zou het moeten zijn’, zei hij terwijl hij de drone oppakte.

Het leek wel of hij een vogel in de hand had. Dat was een idee van Carl, die terecht had opgemerkt dat een drone in deze vorm veel minder opviel dan een traditioneel exemplaar. Hij was er zelfs in geslaagd om het toestel een minieme vleugelslag mee te geven om het nog levensechter te maken.

‘Als ik alle coördinaten goed heb ingegeven,’ ging Marcus verder, ‘vertrekt de drone zo dadelijk van op vijftig meter van het eiland.

Vervolgens vliegt hij laag over het water in de richting van de samoerai­ toren, waar hij in een vloeiende beweging naar het hoofd van het beeld zal vliegen om dan, na een rondje rond het uitkijkplatform, laag over het water scherend langs het kanaal waar we nu varen de stad in te gaan. Daar zal hij zijn tocht eindigen op het hoogste punt van de stad bij de oude tempel en de replica van de kleine drukkerij waar honderd jaar geleden alles voor de Konishi’s begonnen is en waar Natsuo Konishi zaterdag zijn gevecht tegen de samoeraimeester zal houden.’

‘Als de drone laag over het kanaal gaat scheren, zal hij dan niet tegen onze boot aanvliegen?’ vroeg Vic. ‘Nee, ik heb de hoogte zodanig ingesteld dat de drone net boven onze hoofden zal vliegen. Het lijkt me trouwens een bijzonder goed idee dat zodra de drone onze richting uitkomt we elkaar een innige kus geven. Dat zal een geweldig romantische meerwaarde bezorgen aan de beelden.’

‘Ongetwijfeld’, lachte Victoria. ‘Snel de lucht in met die handel dan, zodat we aan die kus kunnen beginnen!’

Marcus wist niet wat hij zag. Zoals bij een springveer werd Victoria minstens een meter hoog de lucht ingeschoten.

Nederl ands

7

Met een brede glimlach gooide Marcus de drone de lucht in, als een vogel die de vrijheid krijgt, terwijl Vic op de startknop van de droneapp duwde. De drone zette meteen sierlijk koers naar de baai van het eiland om aan zijn opname te beginnen. Lang voor hij de samoeraitoren bereikte, waren Vic en Marcus al in een innige omhelzing verstrengeld.

Toen ze elkaar even later glimlachend aankeken, zag Marcus echter vanuit zijn ooghoek dat de drone een stuk lager dan gedacht recht op hun bootje kwam aanvliegen.

Razendsnel duwde hij Victoria’s hoofd met een hand naar beneden terwijl hij zijn andere hand beschermend boven zijn eigen hoofd hield en zich zo klein mogelijk probeerde te maken.

‘Wat gebeurt er?’ riep Vic, die niets in de gaten had.

Voor ze nog iets kon zeggen, voelde ze hoe de vogeldrone rakelings over haar hoofd heen scheerde voor hij ogenschijnlijk klapwiekend zijn weg verderzette in de richting van de tempel.

‘En ik die dacht dat je goed was in wiskunde’, merkte ze droogjes op terwijl ze met haar hand door haar haren streek.

‘Ik vrees dat ik een foutje gemaakt heb in de omrekening van inches naar centimeters’, antwoordde Marcus.

Vic kon haar lach niet bedwingen toen ze Marcus’ beteuterde gezicht zag.

‘Niet getreurd’, zei ze. ‘Laten we maar snel gaan kijken hoe onze romantische filmkus er op video uitziet.’

Even later liepen ze samen het grasveld tussen de tempel en de replica van de oude drukkerij op. Het begon ondertussen al flink te schemeren.

Terwijl ze de beelden bekeken, werd hun aandacht getrokken door een zacht ritmisch geluid dat van de daken van de stad leek te komen en dat af en toe door een korte stilte en een doffe klap werd onderbroken.

Vic en Marcus keken elkaar vragend aan. Het klonk alsof er iemand over de daken liep en al springend de smalle straatjes overstak.

‘Wat is dat?’ fluisterde Marcus. ‘Iemand die bij het vallen van de avond even over de daken gaat joggen, dat lijkt me sterk. Ik ga een kijkje nemen. Stuur jij de drone achter me aan.’

En nog voor Victoria kon antwoorden, hing Marcus al aan de gevel van de oude drukkerij om enkele tellen later het dak te bereiken.

Hij tuurde over de daken in de richting van waaruit het geluid kwam, maar zag niemand.

Wat vreemd, dacht hij. Zo donker was het nu toch ook weer niet.

Terwijl hij het zachte gezoem van de drone achter zich hoorde, begon hij rondspiedend verder over de daken te lopen. Af en toe stopte hij om te luisteren. Maar ook al zag hij niemand, het geluid bleef aanhouden en werd steeds duidelijker.

Het lijkt wel of ik de onzichtbare man aan het volgen ben, dacht hij, terwijl hij nog een keer halt hield aan de rand van een dak dat uitgaf op het kanaal waar hij met Vic de stad was binnengevaren.

Er zat meer waarheid in die gedachte dan hij kon vermoeden, want slechts enkele meters van hem vandaan zat een figuur in een zwart nauwsluitend pak dat ook het hoofd bedekte, hem door een donkere bril nerveus aan te kijken. Elke vezel in het lijf strak gespannen als een snaar, klaar om in actie te komen als dat nodig was.

Die jonge kerel van de fanclub, Wat doet die hier, flitste door het hoofd van de donkere gedaante.

8

Slechts enkele meters van hem vandaan zat een figuur in een zwart nauwsluitend pak dat ook het hoofd bedekte, hem door een donkere bril nerveus aan te kijken. Elke vezel in het lijf strak gespannen als een snaar, klaar om in actie te komen als dat nodig was.

Veel tijd om daar verder over na te denken was er echter niet, want Marcus, die geen geluid meer hoorde, begon de gevel en de wandelweg naast het kanaal af te speuren om te zien of hij daar iets zag bewegen.

Hij kwam steeds dichterbij.

Heel voorzichtig, zonder ook maar enig geluid te maken, bewoog de donkere gestalte zich achteruit, om na een paar passen met een schok en inwendig vloekend tot stilstand te komen tegen een van de sierbeelden die op de daken stonden. Op zoek naar steun sloeg de gestalte de armen achterwaarts rond het beeld. Een zacht, hol geluid weerklonk door de invallende nacht.

Abrupt draaide Marcus zijn hoofd en keek in de richting van het beeld, speurend naar wat het geluid veroorzaakt had.

Maar hij zag nog steeds niets, ook niet toen hij dichterbij kwam en op nauwelijks een meter van de donkere figuur stopte.

Zolang ik mijn adem inhoud en ik geen geluid maak, kan hij mij niet opmerken, probeerde die zichzelf gerust te stellen. Het Vantablack van mijn pak absorbeert 99,96% procent van het licht.

Ik ben dus onzichtbaar.

Na een halve minuut die wel een eeuwigheid leek, draaide Marcus zich schouderophalend om en begon aan de terugweg naar de oude drukkerij. De drone cirkelde hoog boven zijn hoofd.

De onzichtbare gestalte haalde opgelucht adem. Dat was op het nippertje. Maar wie had kunnen denken dat er op dit uur nog iemand in de stad zou zijn, laat staan op de daken.

Een nauwelijks onderdrukte vloek volgde toen bij het loslaten van het beeld een van de handschoenen achter een scherpe punt bleef haken en doorscheurde.

Geïrriteerd stak de gedaante de nu onbruikbare handschoen weg en liep voorzichtig over de daken naar een huis verderop, om daar neer te knielen en zich wat lager te laten zakken.

Als Marcus nog in de buurt was geweest en had omgekeken, zou hij iets gezien hebben dat leek op een zwevende hand die met een scherp mes een touw aan het doorsnijden was.

Vic Falls Missions: Bloedgevaar Kate Kriske 208 blz.

Schrijf de antwoorden op de vragen in de puzzel. Welk woord krijg je?

1 Welk kledingstuk gooit de donkere figuur weg?

2 Wat is de volledige naam van Vic? 3 In welke stad speelt het fragment zich af?

4 Van welk materiaal is het pak van de donkere figuur gemaakt?

5 Op welk gebouw klimt Marcus op het dak?

1 2 3 4 5 Nederl ands

9

Spelen met taal Visite du futur dans la grotte des peintures Enigme: qui a dessiné le robot sur le mur de la grotte?

Lis les bulles et trouve le coupable.

Raadsel: wie heeft de robot op de muur van de grot getekend? Lees de tekstballonnen en vind de dader.

Tu t’imagines, dans ma grotte, des visiteurs du futur! Incroyable!

Moi, je n’ai pas fait ce dessin. J’étais dans la cuisine avec ma femme en train de préparer les plats et la sauce. Je fais tout pour mes visiteurs!

Incroyable, dans ma grotte …

Moi, je n’ai absolument pas fait ce dessin! Je ne bouge pas d’ici! Tu as vu la grosse bête contre le mur? J’ai trop peur!

Je suis un peu stressée, avec tous ces visiteurs dans la grotte.

Je viens de m’asseoir, j’ai eu beaucoup de travail dans la cuisine.

J’ai tout préparé moi-même pour nos visiteurs spéciaux du futur. J’ai fait des plats avec des baies, des plantes et le plus important … la sauce! C’est une recette secrète de ma mère.

Personne ne peut m’aider …

Alors, ce dessin, je n’en sais rien.

Elle est super, ma nouvelle copine! Elle est trop mignonne! Moi, je n’ai pas dessiné le robot. Peut-être demain, je ferai un dessin de Judy. Beaucoup plus jolie qu’un robot!

Brun

Creb

Velma

Judy

Ayla sauce art George

bête dessin robot viande E V F Z J V H C

P T K U I Y J C

S P T A T H K

P K N O T U P

Q D D R R F R

E S A A G G O

N I S S E D B

D Z O G C D O

R F G V I D T

Z K J U U A N

G Z U E Ê T B S A J B R U R T V L H B B V I J C E Z Y N

10

Fr ans

futur grotte

Blip … Rien fait, rien vu, blip … dois ramasser les assiettes …

Cherche les mots suivants dans la grille. Quel mot n’est pas dans la grille? C’est un indice1 pour résoudre2 l’énigme.

Zoek de volgende woorden in het rooster. Welk woord staat niet in het rooster? Dat is een aanwijzing om het raadsel op te lossen.

Quelle ambiance magique dans cette grotte!

J’adore la viande et la sauce.

C’est tellement bon et tellement différent. Manger avec les mains, c’est très, très sympa! J’aime bien notre robot, mais il n’est pas très joli comme dessin de grotte.

J’aimerais faire des dessins avec Creb, ce serait amusant.

Un dino,un mammouth …

Moi, j’adore ces dessins préhistoriques!

Quel métier, quelle abstraction!

Le dessin de notre robot n’est pas mal du tout, comme une photo …

Je suis venu ici pour apprendre ce métier.

J’aimerais avoir fait ce dessin, mais je n’ai pas ce talent.

1 l’indice (m): de aanwijzing 2 résoudre: oplossen

Rebus wife

cork

-AL

card

gold

C=H

Pick a word from the list below and write it underneath the picture.

Fill in the rebus and find the short English sentences.

Kies een woord uit de lijst en noteer het onder de juiste foto. Vul de rebus aan en vind de Engelse zinnetjes. bin

goal

-C & -K

deer

kiss

-LD

woman

angry

wood

-W & - AN +H & +E

W=L

-K & - S

W=G

+H & -RY

-B

-DE +TH & +E

Engels

11

Rekensudoku

A J

B

C

5

6

1

1

4

K

L

9

M

8

N

12

E

F

G

H

I

3

4 1

4

5

2

1 2

O

P

D

1

5

9

4

Q

8

R

3

8 6 6

4

9 3

Los de oefeningen op.

De letters en de kleuren verwijzen naar het vakje waarin je de uitkomst moet noteren.

1 Reken uit.

HJ

49 =

CP –29 + 36 =

CL 501 + (–499) =

BR –(–2)1 =

EO

3 HR ( 4 ) =

64 =

0

2 Reken uit. Let op de volgorde van de bewerkingen.

BN (14 : 7)2 + 169 – 10

HM (– 3)4 : (– 27) + 26 – 4 · 5

3 Los de vergelijkingen op.

DK 9 + x = 15

IK x – (– 37) = 42

FL – 3x + 14 = –7

IM 18x – 500 = – 464

AQ 29 – 3x = 2

2 3

FQ

AL – 6x = – 48

. x =

12 CO x – 8 =

4 6

10 4

4 Los nu de suduko verder op.

Elk cijfer van 1 tot en met 9 mag in elke rij, kolom en ook 3 op 3 slechts één keer voorkomen.

Wiskunde

13

Aan boord van de Mata Hari Elvis had zich nog nooit zo beroerd gevoeld. Hondsmisselijk klampte hij zich vast aan de ijzeren reling. De grijze golven dansten voor zijn ogen, klaar om hem te verzwelgen. Zijn voorhoofd was nat van het zweet en het enige wat hij wilde was dat het voorbij was. Dan maar een zeemansgraf.

Toen hij die ochtend aan boord van de Mata Hari was gegaan, was er nog niets aan de hand geweest. Vlak voor de loopplank was hij blijven staan om Lisanne een laatste berichtje te sturen.

K Zal je missen.

Ik ga het goedmaken, echt.

Zie je over 4 maanden. xx E. En die vier maanden zouden weleens de zwaarste van zijn leven kunnen gaan worden, besefte hij terwijl hij als een vaatdoek boven het water hing. De rechter had hem laten kiezen: meedoen aan het programma van Zeestroom, of zes maanden jeugdgevangenis. De keuze was snel gemaakt – wie ging er een halfjaar in de bak zitten als je ook vier maanden op een boot door het Caribisch gebied kon varen?

Maar nu zou hij heel wat overhebben voor een kale cel met water en brood. En vooral: vaste grond onder zijn voeten.

Hij keek om zich heen en vroeg zich af of de anderen er net zo erg aan toe waren als hij. De anderen: elf jongeren die net als hij ‘een misstap’ hadden begaan en op de Mata Hari met het Zeestroom-programma de kans kregen hun leven te beteren. Vier maanden zeilen, samenwerken en coaching onder professionele begeleiding. Zijn moeder had met tranen in haar ogen gestameld dat hij ‘zo veel geluk had’, dolblij dat haar zoon niet tussen messentrekkers en moordenaars zou worden opgesloten. Maar net als Elvis zelf had ze geen idee wie zijn medeopvarenden zouden worden. Eén ding was zeker: het waren geen lieverdjes, anders zaten ze niet op deze boot.

Hij dacht terug aan de mensen die hij op de kade had gezien. Een kleine vrouw met een hoofddoekje, die huilend de kraag van een donkerharige jongen had rechtgetrokken. Een puisterig figuur met blond stekeltjeshaar en een zilveren schakelketting, die omhelsd werd door een zwaar opgemaakte vrouw in een panterjas. Een meisje dat hem fel had aangekeken toen hij niet snel genoeg aan de kant ging. Bijna iedereen had zich als een stel kleuters laten uitzwaaien door pappie en mammie. Zelf was hij met de trein gekomen; zijn vader had gisteren zijn spullen al naar de haven gebracht.

‘Naar de horizon blijven kijken, dan gaat het beter.’ Naast hem was een meisje verschenen dat strak naar een punt in de verte staarde. Ze had een Aziatisch uiterlijk en los zwart haar tot op haar schouders.

Vanuit haar ooghoeken wierp ze een snelle blik op Elvis, die zich moeizaam aan de reling overeind probeerde te hijsen.

‘Je denkt dat je doodgaat, hè? Kwestie van wennen. Morgen weet je niet meer dat je je zo ziek hebt gevoeld.’

14

Elvis geloofde er geen zak van. Morgen had hij geen maag meer over, als hij dan nog leefde. Toch probeerde hij te doen wat het meisje zei en hij richtte zijn tranende ogen op de horizon. Voor hem strekte de grauwe Noordzee zich uit, met een waterig zonnetje boven de golven.

Meeuwen vlogen krijsend rond de boot en doken af en toe naar beneden om iets uit het water te pikken.

Er botste iemand tegen hem op en Elvis moest zich vastgrijpen om niet op het dek te vallen. ‘Sorry,’ bracht de ander uit. ‘Nog geen zeebenen.’

Het was Raaf, een jongen met groen geverfde plukken in zijn zwarte kapsel. Elvis had hem kort gesproken toen hij aan boord ging; ze deelden een van de piepkleine hutten, samen met een zielig jochie met een bril van wie hij de naam alweer was vergeten. De voorkant van Raafs overall zat vol vlekken en er kleefden stukjes viezigheid in zijn haar. ‘Les één: nooit tegen de wind in kotsen,’ zei Raaf met een moeizaam glimlachje.

‘De helikopter!’ werd er verderop geroepen. ‘Ik moet hier weg! Roep de helikopter!’

Vlak voor ze de haven uitvoeren had kapitein Frank – een pezige kerel met een gegroefde kop, een stoppelbaard en een grijs-rode papegaai op zijn schouder – de eerste korte instructies gebulderd. Een van de mededelingen was dat er in geval van uiterste nood een helikopter van de kustwacht opgeroepen kon worden.

Een jongen met een asgrauw gezicht hing aan de voorkant van het schip over de reling en hief zwakjes zijn arm. ‘Ik ga dood, kapitein. U moet de helikopter laten komen,’ smeekte hij de man, die inmiddels naast hem stond.

Kapitein Frank keek op hem neer. ‘De helikopter komt pas als je uit de mast gedonderd bent, en dat ben jij zo te zien nog niet. O, en trek je bootlaarzen aan. Op deze muiltjes hou je het niet lang vol,’ zei hij terwijl hij met zijn voet tegen de glimmende schoen van de jongen schopte. De papegaai op zijn schouder hield zijn kop schuin en keek met zwarte kraaloogjes om zich heen. ‘Lapzwans!’ riep hij over het dek. ‘Lapzwans!’

Elvis stootte een grimmig lachje uit. We zijn nog maar net onderweg en we gaan nu al kapot, dacht hij.

1 Welke keuze zou jij maken in Elvis zijn plaats?

2 Wie zou Lisanne kunnen zijn?

3 Ben jij al eens zeeziek geweest? Hoe ben je daarmee omgegaan?

Het Oog van de Dageraad Maria Postema en Maarten Bruns 272 blz.

4 Creëer een nieuw personage dat ook op de Mata Hari zou kunnen zitten.

– Hoe ziet je personage eruit?

– Welke naam heeft je personage?

– Welke karaktereigenschappen heeft je personage?

– Waarom zit je personage op de boot?

Nederl ands

15

Sport en spelen Zo ontstonden de Olympische Spelen ...

De eerste dag rituelen

Een mythe over het ontstaan van de Olympische Spelen gaat over een koning die aan het orakel in Delphi vraagt hoe hij zijn onderdanen tegen oorlog kan beschermen. Het orakel antwoordt dat hij spelen moet organiseren om de goden te vereren.

In het prille begin, rond 776 v.C., duren de spelen in Olympia waarschijnlijk maar één dag.

Een eeuw later duren die pan-Helleense feesten al vijf dagen. In de 5de eeuw v.C. wordt het heiligdom van Olympia uitgebreid met een nieuwe tempel. Daarin staat het kolossale beeld van Zeus.

Er worden twee ossen aan Zeus geofferd en het offervuur blijft branden tot het einde van de spelen. De scheidsrechters en de atleten trekken in een lange optocht naar het beeld van Zeus. Daar leggen ze de eed af en beloven niet vals te spelen.

De tweede dag spektakel met de vijfkamp (pentatlon)

discuswerpen

speerwerpen

hardlopen

verspringen

worstelen De derde dag offers

Ook het wagenrennen lokt veel toeschouwers.

Muzikanten begeleiden de atleten. Er zijn ook muziek-, poëzie- en toneelwedstrijden.

De vierde dag opnieuw spektakel!

De laatste dag prijsuitreiking

16

Er worden honderd ossen geslacht ter ere van Zeus. Ze worden in mootjes gehakt en de ossenbillen worden op het altaar verbrand.

Loopwedstrijd voor hoplieten, bokswedstrijden en pankration (alle kracht). Daarbij is alles toegelaten, behalve bijten en de ogen van de tegenstanders uitsteken. De scheidsrechter kan tussenbeide komen met een stok. Een duel duurt tot een van de twee vechters opgeeft of in elkaar zakt, morsdood soms.

de winnaar krijgt een olijfkrans en een kruik olijfolie. In zijn polis zal hij als een held worden onthaald en zal hij eeuwige roem genieten.

De feesten worden afgesloten met verschillende rituelen en offers om de goden te bedanken.

De beeldhouwer die de Olympische Spelen won Welk begrip zoeken we?

Noteer het antwoord in de puzzel.

1 Plechtige handeling rond belangrijke momenten.

2 Offertafel waar geofferd werd aan de goden.

3 Plaats waar mensen aan goden advies vroegen.

4 Geschenk aan goden om hen te danken of gunstig te stemmen.

5 Gebouw ter ere van een god, waar offers werden gebracht.

6 Plek die door een groep mensen als goddelijk werd beschouwd.

7 Verzonnen verhaal met een kern van waarheid.

Er was misschien eens een olympische atleet die niet zo goed kon zwemmen. Hij was een middelmatig loper en hij kon ook niet echt hoog springen. En toch stond hij daar, op de Olympische Spelen van 1920 in zijn stad, Antwerpen. Zijn naam was Albéric.

Hij warmde zijn spieren op, sprong een paar keer op en neer en schudde zijn handen los. Albéric was een buitenbeentje. Hij zag er niet uit als de andere sporters. Hij droeg nette schoenen, zijn favoriete stofjas en had een wit sjaaltje rond zijn nek. Op de tafel voor hem stond alles wat hij nodig had voor zijn deelname aan de Olympische Spelen. Hij was er helemaal klaar voor.

3 … 2 … 1 … START! Albéric nam een beetje was en begon te boetseren. Hij kneedde het tot een sterke man die een loodzwaar rotsblok voortduwt. Hij maakte er een bronzen beeld van en plaatste dat op een marmeren plaat. Het werk noemde hij ‘De Kracht’. Hiermee zou hij proberen die medaille binnen te halen.

1 2 3 4 5 6 7

Bij de prijsuitreiking stond Albéric te zweten tussen de andere atleten. Hij kon zijn oren niet geloven toen werd afgeroepen dat hij de gouden medaille won. Albéric ging de geschiedenis in als de Belgische beeldhouwer die olympisch kampioen werd in de discipline … beeldhouwen.

WA AR of NIE T WA AR? Het juiste antwoord is …

Er was misschien eens Kamiel De Bruyne 128 blz.

Geschiedenis

17

Mystère dans les dunes À l’Hôtel de la Plage Une famille anglaise arrive à Audresselles, dans le Nord de la France, à l’Hôtel de la Plage. Victor Perrier est le propriétaire et son fils Gilles l’aide pendant les vacances.

– Gilles, tu accompagnes Madame à la chambre numéro 2? La 3 est pour ses enfants.

– OK, papa!

– Et n’oublie pas la valise de Madame!

Gilles prend la valise.

– Vous voulez me suivre, Madame? Vos chambres sont au premier étage. Nous prenons les escaliers1.

Il n’y a pas d’ascenseur2 dans notre hôtel.

La dame sourit.

– Voici les clés de votre chambre et de la chambre à côté. Vos enfants ne sont pas là?

– Ils sont à la plage, derrière l’hôtel. Ils profitent déjà de leurs vacances. Tu as des vacances, toi aussi?

– Oh oui, Madame, pendant deux mois. Mais, ma sœur et moi, on aide souvent papa ici, à l’hôtel. Ils ont quel âge, vos enfants?

– Mary a 14 ans …

– Comme moi! Enfin, dans trois jours, j’aurai 15 ans.

– Charlie, lui, a 13 ans. Et ta sœur?

– Lise a 14 ans, comme moi. On est des jumeaux3.

Vous restez longtemps à Audresselles?

– Deux semaines. Après, nous retournerons à

Londres.

– Ah bon, vous êtes Anglaise?

– Non, mon mari est Anglais. Moi, je suis de Boulogne-sur-Mer. Nous habitons à Londres, mais j’aime beaucoup revenir dans ma région.

Monsieur Perrier appelle Gilles.

– Gilles! Téléphone, c’est Cédric!

– J’arrive, papa! Au revoir, Madame, bonne journée et bon séjour. À plus tard!

– Au revoir, Gilles, et merci!

Une promenade au bord de l’eau Gilles descend les marches4 trois par trois, à toute vitesse, jusqu’au bar.

– Allô? Cédric?

– Ah, salut, Gilles! Alors, on va faire du surf cet après-midi à Boulogne? Il y a un vent super.

– Génial! Pour papa, ce sera OK. Il n’y a pas beaucoup de travail aujourd’hui. Dis, un garçon anglais vient d’arriver. Je lui demande de venir aussi?

– Ouais, pourquoi pas, no problem. Il parle français?

– Oui, je crois. Allez, rendez-vous ici à 14 heures alors?

– Yes, my friend!

Gilles va préparer ses affaires. À 14 heures, le frère de Cédric vient chercher Gilles et Charlie en camion-

Tu aimes l’histoire? Coche.

Wat vind je van het verhaal? Omcirkel de juiste smiley.

Mets les étapes dans le bon ordre.

Zet de delen in de juiste volgorde.

A Cédric téléphone à Gilles.

B Gilles donne les clés des chambres à la touriste.

C Le vieux pêcheur vient près des filles sur la plage.

D Gilles prépare ses affaires de surf.

E Lise et Mary s’installent sur la plage.

F Les filles racontent l’histoire de Jules aux garçons.

G Gilles parle avec la touriste.

18

1

2

3

4

5

6

7

B

G

D

A

E

C

F

nette. Charlie a très envie d’accompagner les autres garçons. Monsieur Perrier s’adresse à Lise et à Mary.

– Et vous, les filles? Vous allez faire quoi cet après-midi?

– J’ai proposé une promenade à Mary et puis, de faire du surf et de profiter du soleil sur la plage.

– Bonne idée! N’oubliez pas: le repas est servi à 19h30.

– Je sais. A ce soir.

– Amusez-vous bien!

– Merci, papa! Bon après-midi à toi.

Lise et Mary se promènent pieds nus au bord de l’eau.

L’eau de la mer du Nord est chaude.

– Que c’est beau par ici!

– Oui, notre côte est très jolie et très touristique.

En été, notre hôtel est toujours plein. Dis, Mary, tu parles bien français.

– Merci! Je parle français avec ma mère et anglais avec mon père.

– Oh, eh ben, moi, je ne suis pas très bonne en anglais. Je connais juste quelques phrases: Welcome in France, par exemple, et This is your room …

Les deux filles rient. Après une heure, elles s’arrêtent pour s’installer sur la plage. Elle ouvrent une grande serviette de bain et la posent sur le sable.

Elle sortent de la crème solaire. Un vieil homme s’approche d’elles.

– Lise, regarde, c’est qui, cet homme?

Combine.

Combineer.

1 Victor Perrier 2 Gilles 3 Lise 4 Charlie 5 Mary 6 La maman de Charlie et de Lise 7 Jules 8 Cédric

– C’est Jules, un vieux pêcheur5. Il habite à Audresselles. Il est un peu bizarre, mais pas méchant.

Jules vient près des filles.

– Partez, c’est dangereux ici! Partez tout de suite!

– Mais, Jules, qu’est-ce qu’il y a?

– N’allez pas dans les dunes et n’allez pas nager.

L’homme avec la lampe … Attention à l’homme avec la lampe … Dangereux …

Mary regarde Lise d’un air étonné.

– L’homme avec la lampe? C’est qui? Qu’est-ce qu’il veut dire?

Jules part. Il marche difficilement. Parfois, il s’arrête et regarde la mer. Puis, il continue.

En fin d’après-midi, Lise et Mary retournent à l’hôtel. Le soir, elles racontent l’histoire de Jules aux garçons. Les garçons se moquent6 un peu d’elles, mais Lise et Mary pensent la même chose: il se passe quelque chose de mystérieux dans les dunes …

Mystère …

1 2 3 4 5 6

les escaliers (m): de trap l’ascenseur (m): de lift les jumeaux (m): de tweeling la marche: (hier) de trede; de wandeling le pêcheur: de visser se moquer de: lachen met, spotten met

A est un vieux pêcheur.

B n’est pas bonne en anglais.

C est le copain de Gilles.

D a un mari anglais.

E va faire une promenade avec Lise.

F est le propriétaire de l’Hôtel de la Plage.

G aide son père à l’hôtel.

1 2 3 4 H va faire du surf avec Gilles et Cédric.

B

G

D

A

5

6

7

E

C

F

Fr ans

8

19

r u tu a n e d p o n e d e lo v in e jk li Mense Ontwikkeling en vooruitgang zijn goed! Maar we moeten ons wel bewust zijn van de gevolgen die onze groeiende wereldbevolking en toenemende voedselbehoefte hebben voor de natuur. Als we goed weten welke impact we op onze omgeving hebben, kunnen we duurzamere manieren vinden om te bouwen of aan landbouw te doen.

Waar of niet waar?

Waar Niet waar

Bossen worden over de hele wereld gekapt voor houtwinning.

□

□

Zelfs een klein bos kan het regen- en weerpatroon van een gebied veranderen.

□

□

Grote bossen halen zuurstof uit de lucht en produceren koolstof.

□

□

Verbind de uitheemse dieren- en plantensoorten met het gebied waarin ze voor verstoring van het ecosysteem zorgen. over de hele

Kudzu

•

• wereld

Middellandse Zeevlieg

•

• Grote Meren

Amerikaanse Verenigde

Driehoeks­ • mossel

• Staten

Gaat het over overbevissing, overbejaging of overbegrazing?

Bijvangst

Bodemerosie Arme bodems

20

ONTBOSSING Over de hele wereld worden bossen gekapt voor houtwinning en om plaats te maken voor boerderijen, huizen en andere bouwprojecten.

Daardoor ontstaan allerlei problemen, zoals een verminderde opname van regenwater en het verlies van dierenhabitats. Ook halen grote bossen veel koolstof uit de lucht en produceren ze zuurstof. Volgens wetenschappers is zo’n 15 procent van alle ongewenste broeikasgassen in de lucht te wijten aan de snelle ontbossing en het verminderde aantal bomen die de lucht filteren. Als een groot bos wordt omgehakt, verandert dat het regen- en weerpatroon van een gebied. Water dat vroeger door bomen en planten werd opgeslorpt, stroomt nu vrij over de grond, waarbij het erosie veroorzaakt en nabijgelegen rivieren vervuilt.

INVASIEVE SOORTEN Veel van onze landbouwgewassen en boerderijdieren komen van elders in de wereld. Toch is het invoeren van nieuwe soorten niet zonder gevaar voor onze ecosystemen.

Soms worden invasieve soorten opzettelijk in een gebied geïntroduceerd, met onbedoelde gevolgen. Zo kan je buurman wel dol zijn op zijn tamme python, maar als die ontsnapt, is dat een ramp voor de andere dieren uit de buurt. De kudzu werd in de Verenigde Staten ingevoerd als sierplant, maar ondertussen heeft hij zich in de wilde natuur verspreid en overwoekert hij andere planten en soms ook auto’s en hele gebouwen! Vaak komen invasieve soorten per ongeluk in een ander ecosysteem terecht, zoals de Middellandse Zeevlieg, die zijn larven in allerlei vruchten legt. Die vruchten werden over de hele wereld verscheept, net als de vervelende vlieg zelf, die nu overal ter wereld oogsten vernielt.

Als er een nieuwe soort bijkomt, kan die invasief worden, het landschap gaan domineren of andere soorten wegconcurreren, en zo het hele ecosysteem doen instorten. Op dit moment gebeurt dat bijvoorbeeld in de Amerikaanse Grote Meren, waar invasieve soorten zoals de driehoeksmossel het ecosysteem bedreigen.

OVERCONSUMPTIE Overbevissing, overbejaging en overbegrazing zetten onze ecosystemen onder grote druk. Als we onze natuurlijke rijkdommen sneller verbruiken dan de natuur ze weer kan aanvullen, raken ze uitgeput.

Door zonder onderscheid tonnen vis boven te halen, ook jonge zeedieren die zich nog niet hebben kunnen voortplanten, vissen we onze oceanen leeg. Met grootschalige, industriële visnetten worden dieren gevangen die we niet eens eten, wat dan ‘bijvangst’ wordt genoemd. Ons vee graast te veel, en zonder graswortels die voor stabiliteit zorgen erodeert de bodem snel. Grote boerderijen die maar één

gewas verbouwen plegen roofbouw op de grond, die steeds armer aan voedingsstoffen wordt. Zo krijgen planten het moeilijk om te groeien en krijg je uiteindelijk een ‘dode bodem’. We hebben grootschalige landbouw, visserij en veeteelt nodig om de wereldbevolking te kunnen voeden. Maar we moeten onze natuurlijke rijkdommen verstandig gebruiken, zodat ze niet uitgeput raken.

VERWOESTIJNING Droogtes of temperatuurstijgingen – zeker in combinatie met menselijke activiteiten als ontbossing, overbegrazing of uitputting van de bodem – kunnen leiden tot verwoestijning. Er ontstaan stofstormen en niets kan nog groeien op het uitgedroogde, schrale land. Zelfs de vruchtbaarste bodem kan in een woestijn veranderen. Dat hebben de Verenigde Staten in 1930 aan den lijve ondervonden toen slechte landbouwmethodes en overbegrazing aanleiding gaven tot de verschrikkelijke Dust Bowl. Het land kan zich herstellen door verstandig menselijk ingrijpen, bijvoorbeeld door afwisselend bepaalde gewassen te verbouwen, of met een beetje geluk door een nat seizoen. Maar de woestijn kan ook groter worden. De Gobiwoestijn in China groeit bijvoorbeeld ieder jaar zo’n 3400 vierkante kilometer door overbegrazing en ontbossing in de omliggende streken. De klimaatopwarming wakkert de verwoestijning overal ter wereld nog aan.

VERVUILING Chemische stoffen die overmatig gebruikt of uitgestoten worden kunnen onze ecosystemen ontwrichten. Ook van het goede kan er te veel zijn. Zo hebben planten fosfor en stikstof nodig om te groeien, en dus gebruiken grootschalige boerderijen kunstmest die deze stoffen bevat. Helaas sijpelen ze bij overmatig gebruik weg in de bodem, waardoor het grondwater in het Mississippibekken vervuild geraakt is.

Dat water stroomt weg naar de Golf van Mexico, waar de chemicaliën een extreme algenbloei veroorzaken die bijna alle zuurstof in het water opgebruikt. In zuurstofarm water kan niets leven, ieder jaar veroorzaakt deze vervuiling een ‘dode zone’ van 23.000 vierkante kilometer groot waarin geen zeeleven voorkomt. Giftige chemicaliën beschadigen het ecosysteem natuurlijk ook. Zo belanden er bijvoorbeeld tonnen kwik in de atmosfeer door mijnbouw en steenkoolverbranding. Als mensen aan te hoge concentraties kwik worden blootgesteld, kan dat zenuw- en nierschade veroorzaken. Bepaalde chemische stoffen in plastic en medicatie zijn ‘hormoonverstoorders’: als ze weggegooid of door het toilet gespoeld worden, besmetten ze het water en zijn ze gevaarlijk voor vissen en andere waterdieren.

Licht- en geluidsvervuiling hebben ook een negatieve impact op dieren. Zo hebben babyschildpadden er onlangs een nieuw probleem bij gekregen. Al duizenden jaren lang oriënteren babyschildpadden zich op het licht van de maan om de zee te vinden als ze ’s nachts op het strand uit hun ei gekropen zijn. In veel steden wordt tijdens het schildpaddenseizoen het licht uitgedaan, maar op plekken waar dat niet gebeurt, gaan hele generaties schildpadden verloren.

Geluidsvervuiling brengt dieren in de war en maakt het ze moeilijk om met elkaar te communiceren tijdens het paarseizoen. Er zijn extreme gevallen bekend van walvissen die gehoorschade opliepen door onderwaterradars zodat ze de weg door de oceaan niet meer konden vinden.

Hoe kan men verwoestijning tegengaan?

Wat is de oorzaak van het toenemen in oppervlakte van de Gobiwoenstijn?

Kies het juiste antwoord.

Een dode zone is een zone waar □ geen zeeleven meer voorkomt. □ men niet meer mag vissen.

Blootstelling aan een te hoge concentratie kwik kan: □ gehoorschade veroorzaken. □ nierschade veroorzaken.

Geluids- en lichtvervuiling heeft: □ alleen een negatieve impact tijdens het paarseizoen. □ alleen een negatieve impact op schildpadden. □ alleen een negatieve impact op schildpadden en walvissen. □ een grote impact op heel het zeeleven.

De wondere werking van Planeet Aarde Rachel Ignotofsky 128 blz.

Aardrijkskunde

21

Cool as a cucumber How are your stress levels during the summer of 2021? Are you relaxed?

As calm as could be? Find out with our silly survey …

QUESTION 1 You’re nervous.

How do you calm down?

1 You chew gum.

2 You stop what you are doing and wait for the feeling to go away.

3 You close your eyes and breathe in deeply.

QUESTION 3 It’s night time.

You can’t sleep. What do you do?

1 Wake up everyone else in the house.

2 You sniff an orange.

3 Lick your feet.

QUESTION 2 You’re panicking because you are going to meet a bunch of new people at a party … What do you do?

1 You take your parents with you.

2 You have a nice, warm bath.

3 You look at a picture of an ocean.

QUESTION 4 Your body is stressed.

What do you do?

1 A thing where hot cups go upside-down on your body.

2 You put pins into your body.

3 You lick someone else’s feet.

QUESTION 5 Your head hurts.

What do you do?

1 You glue explosives to your brain and make them explode.

2 It’s time for a massage!

3 You pretend you are a kangaroo.

QUESTION 6 Your way to relax at home?

1 You look at social media.

2 You hug a teddy bear.

3 Numbers 1 and 2.

22

Connect the expressions with the meaning.

1 2 3 4 5 6 7 8

He’s getting on my nerves.

I have a lot on my plate.

I’m going bananas.

I’m on top of the world.

I’m feeling blue.

I’m at the end of my tether.

I’m up to my neck into work.

I’ve been tearing my hair out over this.

Did you answer correctly?

You get one point for each correct answer.

Question 1, answer 1 – Breathing? You do that all day and you’re still stressed. It’s almost as bad as waiting. Scientists say chewing helps. Look at cows! Ever seen a stressed cow?

Question 2, answer 3 – No baths! Most accidents take place in the bathroom! And experts have noted that even fun things like parties can make people stressed. Best never to have fun! Ever!!!

The European Centre for Environment and Human Health says looking at a picture of water will help you relax. Looking at real water is even better. Unless it’s in a toilet bowl.

Question 3, answer 2 – The National Sleep Foundation says sniffing an orange will help you sleep. Your family is one of the biggest causes of your stress, so don’t wake them up! Oh… and we don’t know why you would lick your feet.

Question 4, answer 1 – Cupping therapy was used in ancient Chinese, Egyptian and Middle Eastern cultures. It makes your body feel better. Acupuncture – where you have pins in your body – is also relaxing, but not if you do it to yourself. And just don’t lick any feet.

Question 5, answer 1 – We could not find any scientific evidence that shows kangaroos never have sore heads. And a head massage costs money, a cause of stress, which will make your brain hurt more. After their head has exploded, no one has ever said their brain still hurt, so that is the best option.

Question 6, answer 3 – Being on social media the whole day is bad for stress. But it’s full of pictures of cute little animals. Looking at memes makes you feel good! And so does hugging a teddy bear. Yes, there are scientists who study teddy bears.

How many points do you have?

A B C D E F G H

Ik voel me fantastisch.

Ik ben helemaal op.

Ik heb hier echt geen oplossing voor.

Ik word nog eens zot.

Ik ben wat verdrietig.

Ik heb gigantisch veel werk.

Hij werkt op m’n zenuwen.

Ik heb veel te doen.

1

2

3

4

5

6

7

1–3 points Really, you need a vacation …

4 points You have your moments of cool, but you can be hot-tempered.

5–6 points You’re a cool cucumber.

Nothing gets you out of balance.

Unless you fall down the stairs.

8

Engels

23

Zes op een rij

Categorieën ● Bewerkingen met gehele getallen ● Bewerkingen met breuken ● Machten en vierkantswortels ● Volgorde van bewerkingen ● Eenvoudig rekenen met letters ● Haakjes wegwerken

Benodigdheden – spelbord – pion – dobbelsteen Aantal spelers Het spel kan gespeeld worden met maximaal 4 spelers per bord.

Doel van het spel Vul zo snel mogelijk de zes bolletjes van je speelbord, die je verdient door de vragen goed te beantwoorden. Je wint indien je daarna als eerste het midden van het spelbord bereikt en de laatste beslissende vraag van jouw keuze juist beantwoordt.

24

Spelregels Zet de pionnen op een zwarte bol. De speler die het hoogste aantal ogen gooit, begint. Die speler gooit nu opnieuw en verplaatst zijn pion evenveel vakjes als hij ogen heeft gegooid. Een medespeler leest de vraag voor die bij de kleur van het vakje hoort waarop de speler staat. Elke speler lost de vraag op. Alleen de speler die aan de beurt is, mag het antwoord geven. Indien het antwoord juist is, mag de speler een kruisje zetten in het overeenkomstig gekleurde bolletje van zijn spelbord. Is het antwoord fout, dan wordt het juiste antwoord aan de speler uitgelegd. Vervolgens is het de beurt aan de speler die links van hem zit (‘wijzerzin’).

16

Extra oefenen Merk je dat je binnen een bepaalde categorie toch nog veel foutjes maakte, dan kun je online verder oefenen.

Wiskunde

25

Maak een elektromagneet Spelen met een magneet is leuk. Je kunt er allerlei metalen voorwerpen mee aantrekken. In deze opdracht ga je van een spijker een magneet maken en dat is nog veel leuker.

Dit heb je nodig: • een platte batterij • drie paperclips • elektriciteitsdraad • een grote spijker • plakband • een striptang of een schaar

1 Pak de elektriciteitsdraad en bekijk die goed. Je kunt zien dat de draad eigenlijk uit twee delen bestaat. Een koperdraad aan de binnenkant en een plastic laagje aan de buitenkant. De plastic laag is nodig, omdat de koperdraad warm wordt als er stroom doorheen loopt. Als er dan geen beschermende laag omheen zou zitten, zou je je hieraan kunnen bezeren. Die bescherming noem je isolatie.

2 Om een magneet te kunnen maken, is het nodig dat een stukje van de koperdraad vrij is. Daarvoor moet je aan beide kanten van de elektriciteitsdraad één centimeter van de plastic laag weghalen, dat noem je strippen. Dat is een secuur werkje, want je moet alleen de buitenlaag eraf halen en mag de koperdraad niet beschadigen. Als je een striptang hebt, zet dan de tang om de elektriciteitsdraad en draai de tang rond. Het stukje plastic zit nu los om de koperdraad heen en kun je er zo af trekken. Als je geen striptang hebt, knip je met de schaar zacht en voorzichtig in de beschermende plastic laag en draai je de elektriciteitsdraad tussen de schaar in het rond. Zorg dat de schaar wel door het plastic heen gaat, maar niet door de koperdraad. Als je helemaal door het plastic laagje heen bent, trek je het stukje weg.

26

3 Maak aan beide uiteinden van de koperdraad een paperclip vast. Steek de paperclip over het uitstekende stukje koperdraad heen en vouw de koperdraad om de paperclip. Draai de koperdraad een paar keer om de paperclip heen, zodat alles goed aan elkaar vast zit. Zo maakt die contact met de paperclip.

4 Je gaat nu de draad om de spijker heen draaien.

Houd de spijker horizontaal voor je en pak de draad. Houd de eerste tien centimeter in je hand en draai de rest van de draad heel strak om de spijker. Begin bij de kop van de spijker, zorg dat de punt van de spijker vrij blijft. Stop met draaien als je aan de andere kant van de draad ook nog tien centimeter over hebt. Als je de ingedraaide spijker vasthoudt, hangt aan beide kanten een stuk draad met een paperclip eraan naar beneden.

5 Sluit de ene paperclip aan op een pool (aansluitpunt) van de batterij en de andere paperclip op de andere, door ze vast te maken met plakband.

Let hierbij op dat de paperclip goed contact maakt met de pool. Er mag dus geen plakband tussen de pool en de paperclip zitten.

Je hebt een stroomkring gemaakt. Je zult merken dat de batterij een beetje warm begint te worden.

Als je straks klaar bent met het proefje is het heel belangrijk om één paperclip weer los te maken, anders wordt de batterij te heet.

6 De spijker is nu een elektromagneet geworden.

Houd de stroomkring bij de batterij vast en probeer met de punt van de spijker de derde paperclip op te tillen. Dat lukt als je alles goed gedaan hebt.

Zet de zinnen in de juiste volgorde. Nummer de zinnen van 1 tot 6.

Draai de koperdraad een paar keer om de paperclip.

Houd de stroomkring bij de batterij vast.

Probeer de derde paperclip met de punt van de spijker op te tillen.

Maak aan beide uiteinden van de koperdraad een paperclip vast.

Sluit de paperclips met plakband aan op de polen.

Draai de koperdraad om de spijker.

Welke zin is goed? Markeer telkens de juiste zin. a Met een magneet kun je ijzeren voorwerpen aantrekken.

Met een magneet kun je alleen paperclips aantrekken. b De paperclips dienen om het plakband vast te houden.

De paperclips dienen om de koperdraad aan te sluiten op de polen. c Het plakband moet vooral tussen de paperclip en de pool geplakt worden.

Het plakband mag niet tussen de pool en de paperclip komen. d Door de stroomkring stroomt elektriciteit.

Door de stroomkring stroomt water.

Techniek

27

Een optische illusie Op maandagochtend stond Bjorn plotseling in onze klas. Springlevend en met een glimlach op zijn gezicht. We waren net het lokaal binnengestroomd voor ons mentoruur. Het was rommelig. Iedereen was nog volop aan het kletsen over het weekend.

Mijn adem stokte toen ik hem zag. Er ontstond een vreemd soort kortsluiting in mijn hoofd, alsof er een verkeerde film afgedraaid werd bij het geluid dat ik hoorde. Terwijl ik naar hem keek, vielen de klas en het rumoer langzaam weg.

Bjorn stond een beetje verloren naast het bureau van mevrouw De Mare. Hij keek de klas in, maar zijn blik bleef nergens hangen. Hij zag er anders uit dan vroeger; hij was wat langer, zijn bruine haar was gegroeid tot bijna op zijn schouders en hij had rechtere tanden, toch was het onmiskenbaar Bjorn. Maar dat kon niet, tenzij hij rechtstreeks uit het verleden gestapt was, of een luchtspiegeEr ontstond een ling was. Ik knipperde met mijn vreemd soort ogen, maar de jongen voor in de kortsluiting in mijn klas verdween niet.

Het was twee jaar geleden dat hoofd, alsof er een verkeerde film ik Bjorn voor het laatst zag. Hij lag op de intensive care, helemaal afgedraaid werd ingepakt in verband. Om hem heen bij het geluid dat ik apparatuur met lichtjes en piepjes hoorde. en uitslaande metertjes, een infuus in zijn arm, een slang bij zijn hoofd.

Buiten bewustzijn. Nu zag hij er oergezond uit.

Ik keek waarschijnlijk alsof ik een spook zag, want mevrouw De Mare zei: ‘Kevin, als je uitgestaard bent, kun je dan even gaan zitten, dan kan ik een nieuwe klasgenoot aan jullie voorstellen.’

Bjorns blik gleed in mijn richting toen ze dat zei. We maakten oogcontact.

Soms kijk je ergens naar zonder dat je het ziet. Ik heb dat heel vaak met wiskundige formules. Ook al kijk ik daar geconcentreerd naar, ik zie echt niet wat er staat. Precies zo keek Bjorn naar mij. Hij keek naar me, maar volgens mij zag hij me niet. Zoveel was ik toch niet veranderd? Het was toch onmogelijk dat hij me niet zou herkennen?

Toen de klas rustig geworden was en iedereen zat, vertelde mevrouw de Mare dat Bjorn naar Nederland verhuisd was, nadat hij een paar jaar in Japan had gewoond.

28

Japan, dacht ik. Ik kauwde even op dat woord.

Hoe was het mogelijk dat Bjorn aan de andere kant van de wereld had gewoond, terwijl ik dacht dat hij niet meer leefde?

In mijn hoofd verscheen het beeld van de verpleegkundigen op de dag dat Bjorn het ziekenhuis verlaten had. Achter de balie hadden ze een gesprek gevoerd. Ik had er vlakbij gestaan. Ik had elk woord verstaan. Daarna was al mijn hoop verdwenen. Had ik verkeerd begrepen, wat ik die dag had gehoord?

Het gepraat in de klas ging in een waas aan me voorbij. Ik ving er alleen wat flarden van op. Anne vroeg of het leuk was om in Japan te wonen. Ze was blij hem weer terug te zien, zei ze. Van alle kinderen in onze klas, is Anne de enige die samen met Bjorn en mij op basisschool Het Kompas heeft gezeten. De anderen komen van andere scholen. Anne lachte naar hem. Hij lachte terug. Blijkbaar herkende hij haar wel. Ze zag er ook niet veel anders uit dan in groep acht. Ze had nog steeds dezelfde blonde krullen en sproetjes in haar gezicht. Maar op de basisschool ging Bjorn nooit met haar om, terwijl ik zijn beste vriend was. We deden alles samen. We vonden dezelfde dingen leuk.

Toen we in groep zes zaten, kocht ik voor Bjorns verjaardag een boekje met optische illusies. Er stonden felgekleurde tekeningen in die leken te bewegen en tekeningen waarin je tientallen dieren kon zoeken. Trappen die naar boven gingen, maar in een kelder uitkwamen. Een tekening van een Eskimo, waarin je ook het hoofd van een indiaan kon zien. Of van een vaas en twee gezichten. Als je er lang genoeg naar keek, veranderden ze vanzelf in iets anders. Bjorn en ik waren gek op dat soort tekeningen. We probeerden ze ook na te maken.

Met Bjorns vader hebben we in de meivakantie van groep zeven trucagefoto’s gemaakt in het Amsterdamse Bos. Een foto uit die serie heeft een tijdlang uitvergroot op mijn kamer gehangen. Hij is heel goed gelukt. Op de voorgrond sta ik. Je ziet alleen de zijkant van mijn gezicht. Ik blaas en houd mijn hand onder mijn mond. Achter mij is een grasveld en daar, in de verte, vlak boven mijn hand, zit Bjorn. Hij buigt heel dramatisch naar achteren, alsof hij weggeblazen wordt. Omdat hij ver weg is, is hij heel klein op de foto. Het effect is dat ik een klein mannetje wegblaas. Toen de foto net gemaakt was,

vond ik hem heel grappig. Maar na het ongeluk heb ik hem van de muur gehaald en opgeborgen. Op de foto werd Bjorn weggeblazen, maar in het echte leven dus ook.

Toen vond ik die foto ineens heel luguber. Alsof we op die zonnige middag in het Amsterdamse Bos al voorspeld hadden wat er met Bjorn ging gebeuren na de zomervakantie. De ochtend waarop ik mijn springlevende vriend voor het eerst na twee jaar weer zag, konden mijn hersenen dat niet meteen verwerken. Ik dacht dat het gezichtsbedrog was; als ik lang genoeg naar mijn vriend keek, zou er vanzelf een ander beeld ontstaan. Maar zijn gezicht, zijn lichaam en zijn uitstraling toonden mij alleen Bjorn. Ik zag alleen de indiaan, geen Eskimo, alleen de sierlijke vaas, geen gezichten.

Op de foto werd Alleen Bjorn. Hij stond daar en Bjorn weggeblazen, was echt. Hij leefde nog. maar in het echte ‘Naast Kevin is nog een plaats vrij’, zei De Mare tegen Bjorn. ‘Ga leven dus ook. daar maar zitten.’ Ze wees in mijn richting. Ik voelde een rare opgewonden kronkel in mijn buik. Het was vreemd om zijn vertrouwd gezicht dichterbij te zien komen. Hij keek me lachend aan. ‘Kevin Sanders’, zei hij toen hij naast me kwam zitten, alsof hij mijn naam van mijn voorhoofd las.

Hij herkende me dus wel. Natuurlijk! Een wild gevoel van blijdschap stroomde door me heen. Ik kreeg het warm vanbinnen. Ik grijnsde. Bjorn was terug. Het was ongelofelijk, maar waar.

‘Hoi’, zei ik. Mijn stem klonk schor.

‘Hoe is het?’, vroeg hij.

‘Ja’, zei ik, ‘het gaat wel goed. Jij?’ ‘Heel blij om weer terug te zijn.’

1 Waarom schrikt Kevin zo als Bjorn plots in de klas staat?

2 Waarom zou Bjorn geen contact gehouden hebben met zijn beste vriend Kevin?

3 Met welk figuurlijk taalgebruik beschrijft de auteur hoe Kevin naar Bjorn staart?

Cyberboy Tanja de Jonge 224 blz.

4 Wat vind je de mooiste zin in dit fragment?

Nederl ands

29

Shana, para

Bonjour! Je m’appelle Shana. Comme tu vois, je suis … soldat. La formation de para-commando est difficile et très fatigante, mais vraiment intéressante.

Mon rêve? Aller à l’étranger, pour aider les gens.

À l’armée, il y a des règles très strictes. Voici quelques exemples: – Pas de smartphone! On peut employer le portable seulement après les heures de service.

– Pas de sorties sans permission! On demande la permission de sortir au commandant. Il décide. Quand on ne travaille pas bien, on ne sort pas. Même pas le week-end!

Ici, le mot-clé, c’est «discipline». Il faut toujours respecter les règles et écouter le commandant.

Pourtant, il y a aussi des moments de temps libre. Une fois par semaine, on regarde un film avec toute la compagnie. Le soir, on joue aux cartes, on fait du sport, on regarde un film …

La formation? Elle dure un an. D’abord, on commence par une formation générale de 8 semaines. Puis, il y a une spécialisation pour para-commando. Ensuite, il y a un stage professionnel. On apprend à sauter en parachute. C’est un entraînement très tactique et technique. Enfin, après une période d’évaluation de trois mois, on est para!

La vie de para te plaît? Alors, découvre la vie d’un vrai soldat.

Les paras organisent des stages pour jeunes: le stage 'para-juniors' (sauter en parachute) et le stage 'commando-juniors' (faire de l’escalade1…)

30

Voici mon journal intime des premières semaines.

SEMAINE 1

lundi Remplir les papiers et ren

contre des autres

soldats

m ardi Course à pied de 8 km m ercredi Le parcours d’obstacles . La

technique est très importante! Ma rche de nuit en tenue militaire avec sac à dos lourd. Ça monte, ça descend, il y a des roch ers … Un grand test po ur la condition physique. jeudi Petit dodo de trois heures.

Le parcours des cordes. Aïe, les bras! Un exercice d’orientation avec la carte.

vendredi Nous mettons les «com

bat boots» pour faire le parcours d’obstac les et pour courir 5 km … La première sema ine est dure, déjà douz e personnes ont quitté la formation. Mais moi, je continue!

SEMAINE 2

lundi Natation m ardi Marche de 8 km et escalad e. Il

pleut souvent. Les activités so nt vraiment très dures … m ercredi Tactiques pour se camo ufler et pour se cacher Un peu malade, mal à la tête … Pff, ce n’est pa s facile.

jeudi Nouveau défi2: randonnée

de survie3. On porte un poncho et le so ir, on le transforme en tente. Le plus cool: un exercice de camouflage!

Après trois heures de ca che-cache4: mission accomplie!

vendredi Pas de repos après la jou

rnée difficile!

De nouveau: parcours d’obstacles et course à pied de 10 km. Cette de uxième semaine est du re, dure, mais c’est la vraie vie d’un para!

1 2 3 4

l’escalade (f) : het klimmen le défi: de uitdaging la randonnée de survie: de overlevingstocht cache-cache: verstoppertje

Mets les lettres dans le bon ordre.

A A P R S N A A H ,

Fr ans

31

Zomerconcert Als corona voorbij is en de maatregelen versoepelen, komt Billie Eilish terug naar België voor een zomerconcert. +16 +14 +12 +10

B

+8 +6

Podium

+4 +2 -20 -18 -16 -14 -12 -10 -8 -6 -4 -2

Hiernaast vind je een grondplan van de concertweide.

1 Voor de ticketverkoop moet men eerst bepalen hoeveel mensen op de concertweide aanwezig mogen zijn. Volgens de veiligheidsnormen mag je 4 mensen per m2 toelaten. Hoeveel kaarten mag men verkopen?

-2

F 2

4

6

8 10 12 14 16 18 20

-4

E

-6 -8

A

-10 -12 -14

Toilet

123 m

D

Vorm concertweide:

-16 -18 -20

Bar

-22

Formule:

-24 -26

Berekening:

-28

-30 -32

-34

47 m

-36

Antwoordzin: 2 Olivia en Sterre kijken al maanden uit naar dit concert. Het ticket voor dit concert kostte 74,99 euro per persoon. Op de dag zelf kopen ze voor 19,50 euro drankbonnetjes. Olivia koopt, als echte fan, ook nog een T-shirt van 25,95 euro. a Schat hoeveel ze die dag samen uitgaven.

b Reken het exacte bedrag uit door te cijferen.

32

0

C

-38 -40 -42 -44 -46

Concertweide

3 Hieronder zie je drie foto’s. Vanuit welk standpunt zijn deze genomen?

Combineer elke foto met de juiste letter op het grondplan.

1 2 3

1

2

3

4 a Bepaal de positie van de volgende 4 personen op het grondplan.

Olivia: O(0, –4) Sterre: S(–10, –4) Nore: N(6, –14) Renée: R(–10, –14) Wat is de meest passende naam voor vierhoek SONR? (Tip: Verbind eerst de hoekpunten.)

A

b Teken de diagonalen in de vierhoek SONR. Noem het snijpunt P. Geef de coördinaten van het punt P. P( , ) 5 Renée en Nore kopen samen een stuk pizza om te delen.

Verdeel dit stuk pizza in twee even grote stukken.

Welke merkwaardige lijn ga je hiervoor tekenen? □ Hoogtelijn □ Middelloodlijn □ Bissectrice □ Zwaartelijn

Wiskunde

33

Ik heb een vraag BESTAAN ER DIEREN MET EEN ONEVEN AANTAL POTEN? RUBEN, 16 JAAR

J

a, die bestaan. Je kunt dieren indelen volgens de manier waarop ze opgebouwd zijn. De meeste dieren hebben een ‘bilaterale symmetrie’. Dat wil zeggen dat er voor elke poot aan de linkerkant er ook een aan de rechterkant is. Ze hebben dus altijd een even aantal poten. Voorbeelden daarvan zijn honden, vliegen en… mensen.

Maar je hebt ook dieren met een ‘radiale symmetrie’.

Als je bij deze dieren een denkbeeldige lijn door het midden trekt, zijn er niet altijd evenveel poten aan elke kant. Zij kunnen dus wel een oneven aantal poten hebben. Veel zeesterren en slangsterren bijvoorbeeld hebben vijf poten.

Bioloog Anton Van de Putte, KBIN

WAAROM LANDT EEN KAT ALTIJD OP HAAR POTEN? DIETER, 14 JAAR

K

atten landen inderdaad meestal op hun poten, maar dat is niet altijd het geval. Twee eigenschappen zijn daarbij heel belangrijk: een goed evenwichtsgevoel en een grote lenigheid.

Net zoals de mens heeft de kat een evenwichtsorgaan dat zich vlak bij de oren bevindt. Bij katten is dat evenwichtsorgaan veel gevoeliger en ze kunnen dan ook heel snel bepalen in welke positie hun hoofd zich bevindt, zelfs met hun ogen dicht.

Vervolgens speelt de lenigheid van de kat een rol.

De kat zorgt er eerst voor dat het hoofd in de juiste positie komt. Vervolgens brengt ze de rest van haar lichaam in de juiste positie ten opzichte van het hoofd. Dat gebeurt in een vaste volgorde: eerst de voorpoten en dan pas de achterpoten. Op die manier zal ze op haar poten landen. De beweging die de kat moet uitvoeren is complex. Er is dan ook heel wat lenigheid en lichaamscontrole voor nodig.

Sla ng ste

r

VIND EENS EEN DIER MET EEN ONEVEN AANTAL POTEN.

Zee

ster

34

Omdat het evenwichtsorgaan zich vlak bij het oor bevindt, zijn gehoorproblemen bij de kat vaak gekoppeld aan evenwichtsproblemen. Sommige oude, dove katten zullen dan ook problemen hebben om op hun poten terecht te komen. En als een kat van te laag valt, zal ze te weinig tijd hebben om zich om te draaien.

Bioloog Anton Van de Putte, KBIN

KUNNEN DIEREN LACHEN? HOE GROOT IS HET BASIL, 9 JAAR BELGISCHE DEEL VAN DE r zijn wel degelijk nog diersoorten die een gedrag Evertonen dat lijkt op ons lachen. Maar we herken- NOORDZEE? nen dat niet direct als ‘lachen’. Biologen die het gedrag onderzoeken van chimpansees, bonobo’s, gorilla’s en orang-oetans vinden duidelijk bewijs dat deze dieren een gedrag vertonen dat overeenkomt met het menselijke lachen. Het gemakkelijkste is dat aan te tonen bij de kleintjes wanneer ze gekieteld worden, dan maken ze gezichtsuitdrukkingen die lijken op die van mensenbaby’s. Het geluid dat ze maken verschilt van dat van mensen, maar gedragsbiologen kunnen het herkennen als een vorm van lachen (ook bij volwassen dieren).

Een gelijkaardig gedrag is zelfs waargenomen bij tamme ratten wanneer ze gekieteld worden. Ze maken dan bepaalde geluiden die wij niet kunnen horen, maar die wel kunnen opgenomen worden met speciale apparaten.

Misschien zijn er nog meer dieren die kunnen lachen, maar dat is nog niet goed bestudeerd.

Biomedicus Luc Bouwens, VUB

AKKER, 12 JAAR

H

et Belgische deel van de Noordzee beslaat ongeveer 3600 km², wat vergelijkbaar is met de oppervlakte van de provincie West-Vlaanderen. Je zou kunnen zeggen dat de zee onze elfde provincie is.

Die 3600 km² is maar een half procent van de oppervlakte van de hele Noordzee, die 750 000 km² groot is.

De Belgische kustlijn is ongeveer 65 kilometer lang.

Ten oosten van het Belgische deel van de Noordzee ligt het Nederlandse gebied en ten westen ligt het Franse gebied. Als je op het strand zou vertrekken met een bootje en je zou van de kust wegvaren, dan kom je, afhankelijk van waar je langs de kustlijn vertrekt, na gemiddeld 70 kilometer in het Britse deel van de Noordzee terecht.

Biologe Sigrid Maebe, KBIN

WAAROM GEEUWEN VISSEN? ELKE, 30 JAAR

D

at ‘geeuwen’ heeft eigenlijk niks te maken met de ademhaling van vissen (ze ademen via hun kieuwen), maar met de opname van voedsel.

Wanneer een vis zijn bek naar voren uitstulpt, zuigt hij water – met daarin voedsel – naar binnen.

Het lijkt dan alsof hij geeuwt, maar eigenlijk is hij aan het eten. Niet alle vissen kunnen dat, er zijn specifieke eigenschappen voor nodig. De karperachtigen (waaronder de goudvis) kunnen het wel allemaal. Ze hebben geen tanden in hun bek, maar achteraan hun keel.

Hierdoor kunnen deze vissen niet op de ‘klassieke’ manier op voedsel jagen. Vandaar de techniek van het ‘geeuwen’.

Biologe Christine Van der heyden, Hogeschool Gent

Ik heb een vraag.

Wetenschappers geven antwoord Bart Coenen en Stephanie Dehennin 160 blz.

Biologie

35

Spelen met taal 100 meter

Wig

n l aa

Heuvel

landbouw grond

at

Ontwerp een park

ra Tar west

Meer

Stationsstraat Bushalte Je opdracht De plaatselijke gemeenteraad heeft besloten om een park voor de inwoners aan te leggen op een stuk ongebruikte grond. Zoals je op de kaart kunt zien, bestaat het grootste gedeelte van het stuk grond uit gras, maar er is ook een natuurlijk meer, een kleine heuvel en een klein stuk met enkele bomen.

Ten westen van het stuk grond ligt een lap landbouwgrond die gescheiden wordt van het gebied door een haag. De Wiglaan is een rustige landweg en de Tarwestraat is een straat met veel huizen. De Stationsstraat is een heel drukke weg en ligt langs een belangrijke busroute. Je moet nadenken over de volgende dingen.

– – – – – – – –

De gemeenteraad heeft jou gevraagd om het park te ontwerpen. Je hebt een budget van € 10 000. De mensen die in het park werken, worden niet betaald van dit budget.

36

Hoe kunnen de mensen in het park geraken?

Hoeveel ingangen moet het park hebben?

Moet het park ’s nachts gesloten worden?

Zorg je voor voorzieningen voor mensen die een hele dag in het park willen doorbrengen?

Is je park een aantrekkelijke plek om te bezoeken?

Voorzie je dingen voor alle leeftijden?

Is er een luidruchtige en een stille plek in je park?

Zal het op bepaalde plaatsen in je park druk worden?

100 m omheining (2 m hoog) € 40 100 m omheining (1 m hoog) € 30 Een poort (2 m of 1 m) € 50 100 m haag € 50 100 m pad € 50 Een houten bank € 100 Fontein € 200 Zandbak € 50 Sanitair blok € 300

Schommel (voor 3 personen) € 200 Glijbaan € 200 Klimrek € 200 Vuilnisbak € 20 Paal en bord € 20 Boom € 20 Bloemenstrook van 20 m € 10 Struik € 10 Keukenfaciliteiten € 200

Grote schuur € 200 Kleine schuur € 100 Betonplaat van 20 m x 20 m € 100 Roeiboot € 100 Tennisplein € 100 Voetbaldoelen € 20 Kegelbaan € 50 Minigolf € 200 Picknickbank € 40

De rare straat In een straat zijn er vijf huizen en elk huis heeft zijn eigen kleur. De bewoners hebben allemaal een verschillende nationaliteit. Ze houden toevallig ook allemaal heel erg van eten en drinken. Ook heeft elke bewoner een huisdier.

1 De Engelsman woont in een rood huis.

2 De Spanjaard heeft een grote hond.

3 In het groene huis wordt er elke morgen cola light gedronken.

4 De Belg drinkt uitsluitend bruiswater.

5 Links van het witte huis staat het groene huis.

6 De man die graag lasagne eet, is een imker en bijgevolg houdt hij van bijen.

7 Frietjes worden in het gele huis vaak gegeten.

8 In het middelste huis drinkt men graag chocomelk.

9 De Noor woont in het eerste huis op je linkerkant.

10 De man die vaak sushi gaat afhalen, woont naast de kat.

11 De vrouw die graag frietjes eet, woont naast het huis met het paard.

12 De pizzaliefhebber drinkt fanta, zijn buur is verzot op cola light.

13 De Japanner is dol op taco’s.

14 Het huis van de Noor is naast het blauwe huis.

1ste vraag: Wie drinkt sprite?

2de vraag: Van wie is de zebra? nationaliteit huiskleur eten drinken huisdier

Nederl ands

37

Proefjes met water

Water in de achtbaan Dit heb je nodig: – 1 kleine emmer met hengsel – kraantjeswater of regenwater – ruimte Aan de slag!

Vul de emmer tot ongeveer de helft met kraantjeswater en zoek een plek waar je veel plaats hebt (liefst buiten). Hou het hengsel met een hand vast en draai de emmer met uitgestrekte arm rond.

Wat gebeurt er?

Er valt geen druppel water uit de emmer, hoewel hij even ondersteboven in de lucht hangt. Dat komt door de middelpuntvliedende kracht, die ook wel centrifugale kracht wordt genoemd. Door die kracht wordt het water tijdens rondgaande bewegingen tegen de bodem van de emmer gedrukt.

De middelpuntvliedende kracht is sterker dan de zwaartekracht, waardoor het water niet uit de emmer valt.

De middelpuntvliedende kracht heeft hetzelfde effect op vaste stoffen en lichamen. Zo werkt ze ook op mensen in een achtbaan tijdens een looping.

38

De kleuren van de regenboog Dit heb je nodig: – 1 glas voor de helft gevuld met water – 1 wit papier – zonneschijn Aan de slag!

Ga op een zonnige dag naar buiten en leg het witte papier op een plek waar de zon erop schijnt. Hou nu het glas water boven het papier, in het zonlicht.

De afstand tussen het glas en het papier moet ongeveer 7 tot 10 cm zijn. Beweeg het glas een beetje heen en weer, kantel het om een goede positie te vinden.

Wat gebeurt er?

Op het witte papier verschijnen de kleuren van een regenboog!

Zonlicht lijkt kleurloos, maar bestaat eigenlijk uit verschillende kleuren. Het water in het glas breekt het licht, waardoor de kleuren allemaal in een andere richting ‘afbuigen’. Doordoor zie je de verschillende kleuren op het papier. Zie je nu ook de volgorde waarin de kleuren verschijnen? Van rood en geel naar groen, blauw en paars!

De grootste zeepbel Met een flesje bellenblaas kun je zeepbellen blazen. Meestal zijn dit een heleboel kleine zeepbellen. Hoe kun je een heel grote zeepbel blazen?

Dit heb je nodig: – trechter – afwasmiddel – water – glas – bord – theelepel – 15 minuten Aan de slag 1 Doe een theelepel afwasmiddel in het glas.

2 Vul het glas verder met water.

3 Roer voorzichtig in het glas, zonder schuim te maken.

4 Doe een paar theelepels zeepwater op het bord, zodat je een dun laagje zeepwater op het bord krijgt. vraag 1: Wat denk je dat er gebeurt als je de trechter in het zeepwater doopt en erdoor blaast?

5 Doop de grote opening van de trechter in het zeepwater op het bord.

6 Blaas door de kleine opening van de trechter. vraag 2: Wat is er gebeurd? vraag 3: Hoe denk je dat dit komt?

Vind een antwoord op de vragen op Pelckmans Portaal.

Uitdagend vlammetje Je beschikt over een glas, een theelichtje, lucifers en een diep bord met water. Hoe kun je het water in het glas krijgen zonder het bord aan te raken?

Benieuwd naar het antwoord? Kijk het na op Pelckmans Portaal.

Fysica

39

Buitenspel

Ik begin weer te shaken.

Wat de trigger is, weet ik niet precies. Waarschijnlijk iets op social media. Altijd die happy shit die ik zie.

De ‘o,-wat-heb-ik-een-te-gek-leven’-foto’s. De ‘kijkmij-eens-succesvol-zijn’-berichten. Boomerangs.

Reclames. Filmpjes om van te kwijlen. Debiele selfies. Snaps. Live Insta TV. En ga zo maar door.

Bah, allemaal nep. Het druipt er gewoon van af.

Alles is in scène gezet. Er wordt als een sluwe vos over nagedacht. Je tagt en geeft likes om ze terug te krijgen. Wie heeft de meeste volgers?

Maar je komt ook andere zooi tegen. Lachen zeg, blunders van anderen. Heerlijk toch, je frustraties in een digitaal rioolputje kwakken? Een ander afbranden?

Bestaat real life nog? Niemand lijkt problemen te hebben. En als je opbiecht dat het niet zo lekker gaat, dan moet het met een ‘never-ever-give-up’-twist.

Want dan krijg je reacties als knap, super, respect en emoticons met hartjes en smeek-handjes.

Hallo! Wakker worden! Kom uit die domme, stomme bubbel.

Echt, ik wil het uitschreeuwen!

Maar het kan niet. Wat als ik door de mand val?

Of erger nog … dat iedereen me met de nek aankijkt?

Ik hoor ze al zeggen: Nee, jij?! Niet normaal! Wat erg! Zeker weten dat ze een seconde later weer op dat kutmobieltje zitten.

Life goes on, denken ze dan. Boeien.

Misschien denk ik hier als enige zo over. Ik ben vast raar. Hypocriet ook, want ik doe er iedere dag aan mee. Ik like, post, volg en tag me suf.

Dat shaken moet stoppen. En snel ook. Anders knal ik uit elkaar.

40

Het is weer mis. Ik was er al bang voor toen mama die opmerking maakte. Waarom deed ze dat nou? Ze weet toch hoe papa kan reageren, en dat het dan oorlog is?

Zijn stem dreunt door het plafond heen. Dit gaat nog wel een tijdje door. Ik rits mijn sporttas dicht. Volgens mij heb ik alles wat op het lijstje staat: trainingspak, voetbalschoenen, scheenbeschermers, warme kleding, toiletspullen, handdoeken, een hoeslaken, mijn hoofdkussen en een slaapzak. Een zaklamp leen ik wel van iemand of ik gebruik gewoon mijn mobiel.

Over tien minuten moet ik op de parkeerplaats zijn. Ik heb hartstikke veel zin in het trainingsweekend. Maar Timo dan? Kan ik mijn broertje wel in deze rotsfeer achterlaten? Hij is pas twaalf en wordt altijd bang van de ruzies. God weet hoelang het deze keer duurt.

Mama is erna altijd een emotioneel wrak.

Zal ik Soraya appen dat ik morgen pas kom, als de boel weer wat rustiger is? Alleen zij weet hoe het thuis precies zit. Misschien kan ze een smoesje voor me verzinnen.

Maar hoe kom ik dan op de kamplocatie? Vijftien kilometer fietsen met mega veel gewicht in mijn krat is niet te doen.

Jimmy weet er ook iets van. Hoewel hij de laatste tijd anders tegen me doet. Hij appt een stuk minder.

Ik pak de tas van mijn bed en loop naar Timo’s slaapkamer. Gelukkig, hij zit achter de PlayStation met zijn headset op. Dus hij krijgt niks mee van het geschreeuw beneden.

‘Timo?’ Ik leg mijn hand op zijn schouder. ‘Timo?’

Verstoord kijkt hij me aan. ‘Wat?’ ‘Ik ga nu, maar je kunt me altijd een appje sturen of bellen. Ook midden in de nacht, oké?’

‘Hoezo?’

Ik aai over zijn wang. ‘Gewoon, stel dat er iets is of zo.’

‘Ja, ja,’ zegt hij en snel speelt hij verder. Fortnite is zijn escape.

Op de overloop kijk ik snel in de spiegel. Ik wil het niet, maar mijn ogen prikken. Terwijl ik naar beneden loop, slik ik. In de deuropening van de keuken blijf ik staan. Ze merken me niet eens op.

Papa leunt tegen het aanrecht en maakt wilde armgebaren. ‘Moeilijk hè, Sascha? Om fouten toe te geven. En voor jouw gejank ben ik onderhand immuun, dus stop daar maar heel snel mee. Net had je zo’n grote mond en nu speel je weer het slachtoffer. Wat een knap toneelspel.’

Nederl ands

41

Mama zit aan tafel en verbergt haar gezicht in haar handen. Haar schouders schokken.

Ik weet nooit wat ik erger vind: zijn geschreeuw of haar gehuil. Het verlamt me. Nooit zeg ik er wat van. Ik durf het niet.

‘Ik ben het spuugzat, weet je dat?’ raast hij door. ‘Ik werk me dag in, dag uit helemaal kapot voor jullie. En nóg krijg ik commentaar. Besef je eigenlijk wel hoe hard ik mijn best doe om ons financieel te bedruipen?’

Mama tilt haar hoofd op. Haar ogen zijn rood en dik. ‘Ik werk toch ook?’

‘Ja,’ zegt hij honend. ‘Alsof dat wat oplevert. Met die paar centen van jou redden we het niet, Sascha.’

Allebei zwijgen ze.

‘Eh … sorry dat ik stoor,’ zeg ik. ‘Maar ik eh … moet gaan.’

Papa’s hoofd gaat met een ruk opzij. ‘Wat? Waar naartoe?’

Paniekerig kijk ik mama aan. Heeft ze hem niet ingelicht?

Op de overloop kijk ik snel in de spiegel.

Ze had het beloofd. Maak je geen zorgen, Nynke. Ik vertel Ik wil het niet, maar mijn ogen prikken. het wel.

Terwijl ik naar beneden loop, slik ik. In de Mama aarzelt even, maar antwoordt: ‘Ze gaat op traideuropening van de keuken blijf ik staan. ningsweekend, Daniël. Is iets nieuws van de club.’ Haar Ze merken me niet eens op. stem is dun. ‘Ter voorbereiding op het nieuwe seizoen.’

‘Trai-nings-week-end,’ herhaalt hij overdreven articulerend. ‘Waarom weet ik daar niks van?’

‘Sorry,’ zeg ik snel. ‘Ik dacht dat je het al wist.’

‘Niet dus.’ Driftig schudt hij zijn hoofd. ‘Maar vertel. Wie heeft dit bedacht en wie gaan er allemaal mee?’

1 Waarom denk je dat het ik-personage zo zit te shaken?

2 Welke sociale media gebruik jij?

3 Wanneer vind je sociale media (niet) leuk?

4 Hoe zou jij reageren op de uitbarsting van Daniël als je Nynke was?

5 Heb je al eens meegemaakt dat iemand niet redelijk is tegen jou? Wat heb je dan gedaan?

6 Aan welke woorden of uitdrukkingen merk je dat de auteur uit Nederland komt?

42

Koortsachtig denk ik na. Als ik nu eerlijk antwoord geef, springt hij vast uit zijn vel. Hij wil niks meer horen over de club. Nooit meer. Omdat hij als trainer van het jongensteam is weggestuurd.

‘Nou?’ spoort papa me aan.

‘De trainer kwam met het idee,’ antwoordt mama voor mij.

Zijn ogen worden groter. ‘Simone? Die organiseert toch nooit wat?’

Ik kijk mama vragend aan.

‘De nieuwe trainer van de jongens,’ antwoordt ze. ‘Nynkes team gaat mee.’

Ik knik.

In zijn kaak trilt een spiertje. ‘O zo,’ mompelt hij. ‘En wat kost dit weekend wel niet?’

‘Niks, pap. Nog geen euro. Mattias’ vader sponsort alles.’

Papa snuift. ‘Goh. Het zal ook eens niet zo zijn. Die man meent dat alles te koop is.’

Boosheid welt in me op. Het is niet eerlijk. Waarom vindt hij het niet gewoon leuk voor mij? Hij denkt alleen maar aan zichzelf. Geen idee waar ik de moed vandaan haal, maar ineens zeg ik: ‘Weet je wat het is, pap? Ik heb niks over het weekend verteld, omdat ik wist dat jij zo zou reageren. Echt, ik snap dat je kwaad bent op de club. Maar ík kan er niks aan doen en mama ook niet. Dus …’ Ik neem een hap lucht en ga verder. ‘Als je het niet erg vindt, dan ga ik nu, want ik ben al megalaat vanwege dit, eh … dit.’

Snel draai ik me om. Ongelooflijk, heb ik dit echt tegen hem gezegd?

Buitenspel (232 blz.), Margje Woodrow

7 Plaats de namen van de personages op de juiste plaats. papa broer mama

Nynke

vriend

vriendin

8 Welke thema’s zullen er volgens jou in dit boek aan bod komen?

AFSCHEID familie anders zijn magie avontuur GEHEIMEN oorlog mythische wezens

wereldproblemen REIZEN sociale media PROBLEMEN EN ELLENDE LIEFDE griezel misdaad pesten TUSSEN TWEE CULTUREN geschiedenis HUMOR jaloers zijn

mysteries geweld VRIENDSCHAP school SCIENCEFICTION verdrietig zijn

Nederl ands

43

? u jo ij b t s e b t s a p k e o b lk e W Start: ik wil een boek met alleen maar tekst nee ja

om zelf aan de slag te gaan Schrijf maar wat is een creatief dagboek voor elke jongere die even wil ontsnappen aan de dagelijkse realiteit. Dit boek is niét resultaatgericht en het blijft niet bij schrijven; dit boek staat boordevol tips, ideeën en inspiratie.

Schrijf maar wat is de ideale combinatie van een dagboek, schetsboek, planner en uitlaatklep. Oh, en er zijn veel stickers.

Volkssprookjes zijn reizigers. Ze doorkruisen ruimte en tijd, verbinden generaties en cultuurgroepen en nodigen uit tot spelen: zoek verschillen en gelijkenissen. Maak kennis met Cinderella’s uit alle continenten, dierlijke bruiden en bruidegoms, bloeddorstige verwanten, duivels en heksen, slimme dappere meisjes en vrouwen, liefde en lust in alle tinten van de wereld.

44

waarin volkssprookjes centraal staan

nee

nee

over kunst

nee, liever poëzie ja ja

Deze bundel is een ode aan de liefde en hoeveel pijn die soms kan doen. Ze vat thema’s als verslaving, gaming, liefdesverdriet en zelfliefde prachtig in woord en beeld. Over jezelf verliezen en terugvinden, over een gameverslaving en verslaafd zijn aan liefde.

Iedereen kent het Lam Gods, maar wie is Judocus Vijd? Dit boek vertelt het wonderlijke verhaal van Joos Vijd, de opdrachtgever van dit schilderij van Hubert en Jan van Eyck. In verschillende hoofdstukken wordt aan de hand van elementen op het veelluik teruggeblikt op de jeugdjaren en het leven van de Beverse edelman Joos Vijd.

Kun je een leeftijdsverschil van pakweg dertig jaar zomaar overbruggen? Hoe slaag je er als vijftienjarige in om niet constant beschaamd te zijn voor de dingen die je vader doet en zegt? Hoe ga je om met een vader die soms meer op een puber lijkt dan jij zelf? Vragen genoeg voor opnieuw een doldwaas, hilarisch avontuur van Emma en haar vader.

Karolina, een levende pop, belandt in het atelier van een poppenmaker. De poppenmaker leeft hierdoor helemaal op. Als de nazi's Polen binnenvallen, komt er echter een einde aan hun prille geluk. Karolina en de poppenmaker beseffen dat hun vrienden niet meer veilig zijn in Krakau en besluiten hen te helpen, zelfs als ze daarmee hun eigen leven in gevaar brengen.

over het verleden ja ja

ja

nee

tijdens een oorlog

nee

liefst nog actueel ja

over de relatie met je ouders

nee

nee

ja

nee, ik wil een spannend boek

De sneeuwklas van de school van Jarne en Natham wordt bruusk afgebroken wanneer in België de fascistische Partij voor Natie en Orde met de steun van het leger de macht grijpt. Het parlement brandt, de koning vlucht, de partijleiders worden gearresteerd en de grondwet wordt afgeschaft.

De twee Brusselse jongens zien hun wereld plots drastisch veranderen.

waarin liefde centraal staat ja, eerder over het begrijpen van je eigen gevoelens

Het is zomervakantie en Noor reist in haar eentje naar Brazilië. Vanaf de eerste dag loopt alles fout. Gelukkig ontmoet ze Dani. Ze maakt kennis met het leven van de superrijken, maar ze wordt ook geconfronteerd met een paar grote vragen. Noor was er altijd van overtuigd dat ze hetero was, maar nu begrijpt ze haar eigen gevoelens niet meer. En wat moet ze doen wanneer ze beseft dat haar nieuwe vriendin zich met louche zaakjes bezighoudt?

ja, maar in een dystopische setting

Buiten is het vijftig graden.

De zeespiegel stijgt elke dag en er is om de haverklap een lockdown door een of ander nieuw virus. Maar het zal Lily allemaal worst wezen.

Ze heeft het druk als een van de bekendste influencers van haar tijd. Wanneer ze op vakantie halsoverkop verliefd wordt, begint er een ontdekkingstocht die niet alleen haar bestaan, maar dat van elke jongere op de planeet op z’n kop zal zetten.

6u58. De stad ontwaakt, twee jongens maken zich klaar om te vertrekken.

Beide jongens hebben een afspraak om 8 uur in het Centraal Station. De ene met het leven, de andere met de dood.

1968, het jaar waarin alles anders werd. Ook voor Lieze Boeckmans, bijna zestien, die als kerstcadeau van haar oudere broer, Jan de Zwartkijker, een dagboek heeft gekregen. "Om nooit te vergeten dat ze ooit jong, onnozel, naïef en ongelukkig is geweest." Lieze en Tine is een boek voor tieners en voor wie dat was in het fantastische jaar 1968, toen inderdaad alles anders werd.

45

Wedstrijd

Win een boekenpakket Verzamel alle letters die je kunt vinden doorheen dit boekje op een groene achtergrond en maak er een woord mee.

Dien jouw antwoord vÓÓr 15 augustus in op wedstrijd.pelckmans.be/zomerkriebels-a en maak kans op een van de tien boekenpakketten.

46

Geniet van 15 juni tot en met 1 september van

25 % korting en gratis verzending op een van deze boeken.

©2021, Pelckmans Uitgevers nv www.pelckmans.be Brasschaatsteenweg 308, 2920 Kalmthout, België Alle rechten voorbehouden. Niets uit deze uitgave mag worden verveelvoudigd, opgeslagen in een geautomatiseerd gegevensbestand of openbaar gemaakt, op welke wijze ook, zonder de uitdrukkelijke voorafgaande en schriftelijke toestemming van de uitgever, behalve in geval van wettelijke uitzondering.

Informatie over kopieerrechten en de wetgeving met betrekking tot de reproductie vindt u op www.reprobel.be.

KORTINGSCODE*: ZOMERKRIEBELS-A Maak je keuze op

pelckmansuitgevers.be/zomerkriebels-a

*Deze kortingsactie is enkel geldig bij een online aankoop op pelckmansuitgevers.be/ zomerkriebels-a.

All rights reserved. No part of this book may be reproduced, stored or made public by any means whatsoever, whether electronic or mechanical, without prior permission in writing from the publisher.

Bij de samenstelling van Zomerkriebels – naar 2A hebben wij teksten en illustraties ontleend waarvan wij de bron niet hebben kunnen achterhalen. Mogelijke rechthebbenden kunnen zich tot de uitgever wenden.

Omslagontwerp: Studio Pelckmans Uitgevers Lay-out: Studio Pelckmans Uitgevers Tekeningen: Het Geel Punt Illustraties: iStockphoto.com ISBN 978 94 6401 434 1 pelckmans.be Pelckmans Secundair vimeo.com/Pelckmans

47

I S B N 978-94-6401-434-1

9

789464 014341

Schrijf maar wat Christina De Witte (Chrostin) 200 blz.