Pelckmans - Folder - Pigment Artistieke Vorming 2024

PIGMENT

ARTISTIEKE VORMING / ESTHETICA • DERDE GRAAD Doorstroomfinaliteit Dubbele finaliteit

METHODE VOOR ARTISTIEKE VORMING ÉN ESTHETICA WAAIER AAN KUNST- EN CULTUURUITINGEN ONDERSTEUNT HET BESCHOUWEN, CREËREN EN REFLECTEREN

537587_328_F_Pigment.indd 1

05/02/2024 12:10

METHODE VOOR ARTISTIEKE VORMING EN ESTHETICA

VRAAG NU JOUW GRATIS BEOORDELINGSEXEMPLAAR VAN PIGMENT AAN! pelckmans.be/beoordelingsexemplaar In Pigment werken we thematisch. Elk thema is op dezelfde manier opgebouwd.

De rubrieken beschouwen, exploreren, situeren, creëren en reflecteren vormen de ruggengraat van de methode. Afhankelijk van het vak dat je geeft, artistieke vorming of esthetica, schenk je meer aandacht aan de ene of de andere rubriek.

INHOUDSTAFEL Doorstroomfinaliteit Dubbele finaliteit

EEN ERVAREN AUTEURSTEAM: Yves Knockaert Veronique Maenhout Bieke Verlet

Hoe werk je met Pigment?

1

Ik hou van u Hoe uit je liefde?

2

Ode aan de verwondering!

Wat gebeurt er als kunst, wetenschap en technologie elkaar ontmoeten?

3

Had ik tien miljoen ...

Waaraan geef je geld uit?

4

Komen eten!

Wat komt er op je bord?

5

Hoe durf je?

Hoe reageer je op de klimaatverandering?

6 Welkom op de wereld Geboorte, een nieuw begin?

7

Er is leven na de dood Hoe mooi mag je de dood weergeven?

8

Ergens langs de lijn Wat kunnen grenzen ons leren?

9 Geweld en geweten Hoe ga je om met conflict en geweld?

10 Geniet van de natuur Hoe kan de natuur een inspiratiebron zijn?

Bouwstenenwijzer Tijdlijn

2

537587_328_F_Pigment.indd 2

05/02/2024 12:10

HANDVATEN TIJDLIJN De tijdlijn helpt leerlingen een referentiekader op te bouwen.

Bouwstenenwijzer Beeld (fotografie, schilderkunst, tekenkunst, beeldhouwkunst, installatie) UITERLIJKE VORM VAN EEN KUNSTWERK VORM

– – –

KLEUR

– –

tweedimensionaal – driedimensionaal organisch – geometrisch figuratief – abstract

SPECIFIEKE KLEURSOORTEN EN CONTRAST primair, secundair, tertiair, achromatisch licht-donker, complementair, koud-warm

STERKTE VAN DE LICHTINVAL EN/OF DE SCHADUW LICHT

– – –

RUIMTE

–

natuurlijk licht – kunstmatig licht zacht – hard, licht – donker eigen schaduw – slagschaduw

RUIMTELIJKHEID OF DE SUGGESTIE VAN SUGGESTIE –

overlapping, groot/klein, afsnijding, lijnperspectief, plasticiteit, trompe-l’oeil vogelperspectief – kikvorsperspectief

DE ORDENING VAN DE BEELDELEMENTEN COMPOSITIE

– – –

horizontaal, verticaal, diagonaal, piramidaal, overall statisch – dynamisch symmetrisch – asymmetrisch

Dans RUIMTE

COMBINATIES VAN RICHTINGEN, HOOGTELAGEN EN VOORTBEWEGINGEN IN DE RUIMTE – – –

TIJD KRACHT

TEMPO EN DUUR VAN DE BEWEGINGEN DE INTENSITEIT EN DE SPIERSPANNING IN DE BEWEGINGEN – – –

DANSCOMPOSITIE

BOUWSTENENWIJZER

vastgelegd materiaal – improvisatie structuur: frasering, dansmotief, volgorde

VORMGEVING –

RELATIE

spanning – ontspanning vallen, rollen, dansen, springen gewicht en evenwicht

CHOREOGRAFIE – –

DANSVOORSTELLING

voorwaarts, zijwaarts, achterwaarts, blikrichting laag, midden, hoog patronen (lijn, cirkel, spiraal) en vormen van het lichaam (groot, klein, rond, hoekig)

decor, kostuum, attributen, belichting, muziek, enscenering

INTERACTIE –

groepering, synchroon, contrast, inspelen op elkaar

109

In het overzicht van de bouwstenen vinden leerlingen voor de verschillende artistieke vormen de nodige vaktermen.

Deze ondersteunen het spreken en schrijven over kunst en cultuur.

3

537587_328_F_Pigment.indd 3

05/02/2024 12:10

KUNST EN CULTUUR WAREN NOG NOOIT ZO BOEIEND

THEMATIEK OPROEPEN De afbeelding, de vraag en het citaat roepen de thematiek op.

04 Komen eten!

4

537587_328_F_Pigment.indd 4

05/02/2024 12:10

BESCHOUWEN

GERICHT KIJKEN EN LUISTEREN Beschouwen confronteert twee kunst- en cultuuruitingen met elkaar.

Diverse types vragen sturen het kijken en luisteren. Dit gebeurt stapsgewijs: • verken en beschrijf • analyseer en interpreteer • waardeer en reflecteer Als voorbeeld verkennen, beschrijven, analyseren en interpreteren we telkens één van die twee kunstwerken. Dit geeft leerlingen een houvast om zelf aan de slag te gaan.

06 Welkom op de wereld

5

537587_328_F_Pigment.indd 5

05/02/2024 12:10

EXPLOREREN

ZICH VERWONDEREN Zich verwonderen over kunst- en cultuuruitingen gebeurt in Exploreren. Zo verkennen, verruimen en verdiepen leerlingen het thema.

k 01 I

h ou

va n

u

6

537587_328_F_Pigment.indd 6

05/02/2024 12:10

PELCKMANS PORTAAL Alle filmpjes en audiofragmenten vind je op Pelckmans Portaal. Leerlingen kunnen er ook enkele kunstwerken uitgebreider en in detail verkennen.

Meer weten over Pelckmans Portaal? info.pelckmansportaal.be

7

537587_328_F_Pigment.indd 7

05/02/2024 12:10

SITUEREN

CENTRALE VRAAG BEANTWOORDEN Stilstaan bij de centrale vraag van het thema gebeurt in Situeren. Verschillende kunst- en cultuuruitingen uit Beschouwen en Exploreren plaatsen we hier in tijd, ruimte en een ruimere maatschappelijke context.

03 Had ik tien miljoen ...

8

537587_328_F_Pigment.indd 8

05/02/2024 12:10

CREËREN EN REFLECTEREN

07 Er is leven na de dood

AAN DE SLAG Creëren daagt leerlingen uit om zelf aan de slag te gaan. De opdrachten zijn telkens gekoppeld aan de onderzochte kunst- en cultuuruitingen.

In Reflecteren staan leerlingen stil bij wat kunst, cultuur en het zelf creëren met hen doet.

9

537587_328_F_Pigment.indd 9

05/02/2024 12:10

1 + 1 = 3 EEN SLIMME COMBINATIE VAN PAPIER EN DIGITAAL Pelckmans ontwikkelt slimme lesmethodes waarmee leerlingen én leerkrachten zowel op papier als online kunnen werken. Pelckmans Portaal is de onlineleeromgeving die bij elke lesmethode van Pelckmans hoort. We vullen het platform regelmatig aan met nieuwe functionaliteiten die de combinatie van fysiek en onlinelesgeven zo vlot mogelijk maakt.

05 O

de a

an d

wo e ve r

n de r

ing

HOE LEERLINGEN ZO GOED MOGELIJK ONDERSTEUNEN? IN HET HANDBOEK Leerlingen vinden in hun boek zorgvuldig uitgezocht beeldmateriaal, gerichte vragen, uitgewerkte voorbeelden, transparante teksten, duidelijke opdrachten, uitdagende reflectievragen …

OP PELCKMANS PORTAAL Leerlingen kunnen vanuit het digiboek interessante links, filmpjes en audiofragmenten raadplegen. Daarnaast vinden ze er ook een verklarende woorden­­lijst van typisch artistieke begrippen die voorkomen in dit boek.

Met behulp van de schrijf- en tekentools kunnen leerlingen vlot tekst toevoegen, tekenen en markeren in hun digiboek.

10

537587_328_F_Pigment.indd 10

05/02/2024 12:10

D12 Lorenzo Quinn, Support (sculptuur, 2017)

D9 Stefano Boeri, Bosco Verticale (architectuur, 2009-14)

Bosco Verticale in Milaan is Boeri’s eerste ontwerp dat bomen, struiken en planten harmonieus integreert in twee woontorens die respectievelijk 112 meter en 80 meter hoog zijn. De totale oppervlakte van de terrassen is bijna 9000 vierkante meter. Er zijn meer dan 480 hoge en middelhoge bomen, 300 kleine bomen, 5000 struiken en 11 000 vaste planten en bodembedekkers aangeplant. Het architectenbureau van Boeri geldt als een autoriteit op het vlak van duurzame architectuur, sociale huisvesting en strategische stadsontwikkeling. Bomen en bossen in de stad kunnen CO2 uit de lucht filteren en een stad letterlijk weer van zuurstof voorzien. De gebouwen worden haast volledig bekleed met bomen en planten. Dit project zorgt ook voor meer biodiversiteit, een toegenomen levenskwaliteit van de bewoners en een oplossing voor het nijpende woningtekort in de stad.

As an artist, I have always tried to be coherent, and since I believe in helping to build a sustainable world, my art has always reflected this message. Venice, like many cities around the world, is threatened and needs our help and protection. Let’s join “hands” and make a lasting change.

Lorenzo Quinn De sculptuur bestond uit twee handen die uit het Canal Grande kwamen om het Ca’ Sagredo Hotel te ondersteunen.

Deze handen kunnen zowel de wereld redden als vernietigen.

‘Venetië is een drijvende kunststad die eeuwenlang culturen heeft geïnspireerd,’ zegt Quinn, ‘maar om dit te kunnen blijven doen, heeft de stad de ondersteuning nodig van onze en de toekomstige generatie, omdat ze bedreigd wordt door klimaatverandering.’

D11 Banksy, I don’t believe in global warming (graffiti, 2009)

Banksy spoot de woorden I DON’T BELIEVE IN GLOBAL WARMING in rode hoofdletters op een muur langs het Regent’s Kanaal in Camden in Noord-Londen. De woorden verdwijnen onder water.

Dit is één van zijn meest rudimentaire werken tot nu toe. Hij veroordeelde de top op de Klimaatconferentie in Kopenhagen (2009). Deze werd gezien als een gemiste kans omdat geen van de oorspronkelijke doelen behaald werd.

D10 Isaac Cordal, Follow the leaders (sculptuur, 2011)

D13 Rosa Barba, The pillage of the Sea (sculptuur, 2021)

Het minuscule werk (ongeveer 20 cm) van Isaac Cordal is een aanklacht tegen de politiek, die blijft discussiëren over het klimaatprobleem, maar geen actie onderneemt. Ondanks de kleine afmetingen kan het beeld een gigantische zeggingskracht hebben.

Aan een golfbreker in Oostende staat een uitvergroot ‘steenmannetje’. Die opeengestapelde stenen zijn een oriëntatiepunt voor wandelaars en hebben vaak een spirituele betekenis. Eb en vloed bepalen hoeveel van het kunstwerk op elk moment zichtbaar is. Rosa Barba creëert een beeld van opeengestapelde zandzakken die een denkbeeldige dam vormen tegen de stijgende zeespiegel. Elke zandzak staat symbool voor een stad die dreigt overspoeld te worden en de grootte representeert het bevolkingsaantal. Pillage of the Sea zal langzaamaan onder water verdwijnen.

De sculptuur maakt de klimaatverandering zichtbaar.

54

55

MEER WETEN OVER PELCKMANS PORTAAL? info.pelckmansportaal.be

HOE LEERKRACHTEN ZO GOED MOGELIJK ONDERSTEUNEN? IN DE HANDLEIDING In de handleiding vind je achtergrondinformatie en didactische tips voor zowel een les artistieke vorming als esthetica.

OP PELCKMANS PORTAAL Op Pelckmans Portaal bieden we een stappenplan bij alle creatieopdrachten.

Je vindt er ook hulpmiddelen om te evalueren, een overzicht van de minimumdoelen en leerplandoelen én een aanpasbare jaarplanning. Die informatie vind je ook op Smartschool.

537587_328_F_Pigment.indd 11

05/02/2024 12:10

UITGAVENOVERZICHT

DERDE GRAAD

PIGMENT

Handboek (incl. Pelckmans Portaal)

112 blz

€ 23,50

maart 2024

Handleiding (incl. Pelckmans Portaal) ca. 150 blz € 60,00 juni 2024

Raadpleeg deze link voor een heldere online presentatie door uitgever en auteurs over deze nieuwe lesmethode. extra.pelckmans.be/qr/infosessies-2024/pigment Doorstroomfinaliteit Dubbele finaliteit

WIJ STAAN VOOR JE KLAAR

Heb je een vraag, opmerking of suggestie? We helpen je graag verder en zijn meer dan ooit beschikbaar voor je.

Steven Vlieghe

Gunther Voeten

Erika Vannoten

Bart Mollé

West-Vlaanderen steven.vlieghe@ pelckmans.be 0496 16 40 25

Oost-Vlaanderen en Vlaams-Brabant gunther.voeten@ pelckmans.be 0498 90 43 40

Brussels Hoofdstedelijk Gewest, Antwerpen en Vlaams-Brabant erika.vannoten@ pelckmans.be 0491 39 95 74

Antwerpen, Limburg en Vlaams-Brabant bart.molle@ pelckmans.be 0496 16 40 24

pelckmanssecundair

Op basis van de postcode van jouw school vind je online (pelckmans.be/regioverantwoordelijken) meteen je vaste aanspreekpunt.

pelckmans_educatief

pelckmans.be/nieuwsbrief

Pelckmans Uitgevers nv Brasschaatsteenweg 308 – 2920 Kalmthout t 03 660 27 00 – t klantendienst 03 660 27 20 pelckmans.be – uitgeverij@pelckmans.be

I S B N 978-94-6383-328-8

9

789463 833288

Met voorbehoud van tussentijdse prijswijzigingen, inclusief btw, exclusief verzendkosten

537587_328_F_Pigment.indd 12

05/02/2024 14:28