LATİFE AKTAN ÖZEL

Dr. Öğretim Üyesi Özel, Erzurum’da doğdu. Lisans, yüksek lisans ve sanatta yeterlik (doktoraya eşdeğer) eğitimini MSGSÜ, Geleneksel Türk El Sanatları Bölümü ve Sosyal Bilimler Enstitüsünde 1994’de tamamladı. 19872000 yılları arasında aynı üniversitenin GTSB, Eski Çini Onarımları Ana Sanat Dalı’nda Araştırma Görevlisi, 2000-2011 arasında Çanakkale Onsekiz Mart Üniversitesi (ÇOMÜ) GSF-GTSB’de kurucu bölüm başkanı ve öğretim üyesi olarak görev yapmıştır. Senato üyelikleri de yapan Dr. Aktan Özel, 2011’den bu yana Fatih Sultan Mehmet Vakıf Üniversitesi GSF-GTSB’de dr. öğretim üyesi olarak lisans ve lisansüstü olarak eğitime katkısını sürdürmektedir. Çeşitli yurt dışı etkinlikleri olan Dr. Aktan Özel, Academia Internazionale “Greci Marino” Academia Del Verbano tarafından 1998’de sanat dalında “Corresponding Academian”, 1999’da “Academical Commander”, 2006-2010 arasında da E’cole Supérieure Internationale de Bruxelles tarafından “Professor of Arst & Design” unvanlarıyla ödüllendirildi. 1985’ten bu yana 100’den fazla yurt içi ve dışı karma sergiye katılan sanatçı, “Türk Çini Sanatında Geçmişten Günümüze Yansımalar”, “Toprak Çiniye Dönüşünce”, “Kazdağları Siklameninin Çini Yorumu” ve “Seramik Sergisi” başlıklı 4 kişisel sergi açtı.

“Kazdağları Siklameni” motifininin yeni yorumunun yanı sıra “Katmanlı Çini Tekniği”, “Çinide Modüler Sistem”, özgün motif tasarımları; rögar kapakları ve araba cantlarından pençler, bardak ve kadeh; vazolardan laleler; tavus kuşundan avize ve etekten karanfiller gibi yenilikleri çini sanatına kazandırdı. Sanatçı, Ulusal ve uluslararası sempozyum ve kongrelerde bildiriler sundu. Çini alanında seminerler ve konferanslar verdi. Uluslararası proje koordinatörlüğü de yapan sanatçı, 1986’da I. ve 1987’de II. Türk Süsleme Sanatları Sergisi (Çini Deseni) Kültür ve Turizm Bakanlığı tarafından ödüle layık görüldü. Uluslararası proje koordinatörlüğü de yapan sanatçı 2002 “Presentation On TurkishTile Art” başlıklı konferansı (TURANT) davetlisi olarak Dallas, Texas, USA’da ve 2006 Volkshochschule Favorite’nin davetlisi olarak Viyana, Avusturya’da “Çini Tasarımı ve Uygulama” dersi verdi. 2012 “Traditional Turkish Art From Past to the Future” başlıklı konferansı World Design Kapital Casia, Helsinki, Finlandiya’da sundu.

Çini onarımları konusunda 1995’te Edirne Müzesi’nde bulunan çinilerin tarihlendirilmesinin yeniden tamamlanması ve 2000’de de Çanakkale Askeri Müze çinilerinin restorasyon konservasyon çalışmalarını yürüttü. Çok sayıda lisans üstü tezi de yöneten Özel’in makaleleri, ulusal ve uluslararası çok sayıda bildirileri yayınlanmıştır. Radyo ve televizyon programlarında çini konusunda konuşmacı olarak sunuma davet edildi. Çeşitli jüri üyeliklerinde ve danışmanlıklarda, yerel etkinlikler yönetiminde, çalışma ve danışma kurul ve komisyonlarında aktif görev aldı. Çok sayıda organizasyon yöneten sanatçı, yurt içi ve dışında öğrenci sergileri düzenledi. Yurt içi ve dışı müzelerde eserleri bulunmaktadır. Resmi ve sivil mimari yapılarda panoları yer almaktadır. Türk Seramik Derneği, TEMA, DHKD ve TÜBİTAK ARBİS üyesidir.

KAYAN YILDIZ

Çini Çap: 35 cm, En: 47 cm, Boy: 63cm Sıraltı, Sırüstü, Akrilik

Detay, MELİKE KAZAZ

Cilt Sanatı

Kitap, mecmua ve albümlerin yapraklarını korumak ve dağılmasını önlemek için yapılan kaba, cilt (cild) denmektedir. Cilt, Arapça bir kelimedir ve deri anlamına gelir. Eskiden bu sanat ciltlemek, deriyle kaplamak anlamına gelen teclit (teclid) kelimesiyle ifade edilirdi. Bu işi yapan ustaya mücellit (mücellid), teclit işlemi yapılmış kitaplara da mücellet (mücelled) denirdi.

Kaynaklarda en eski cilt örnekleri olarak 4. yüzyıla ait papirüs üzerine yapılan kaplamalar gösterilir. 8-9. yüzyıllarda Mısır’da Koptların, Orta Asya’da Uygurların sanatlı ciltler tasarladıkları anlaşılır. Eski Türklerin tarihine ait çalışmalara ışık tutan meşhur Karahoço kazılarında Mani yazmaları ve cilt parçaları, deri üzerine bıçakla kazınmış geometrik süslemeler şeklindedir.

Türk Cilt Sanatı, Uygurlarla başlamış olup Türkler, kâğıt yapmayı Çinlilerden öğrenmiş ve cilt yapmaya başlamışlardır. Karahoço’da 8. yüzyıla ait olan ilk örneklerin devamına da rastlanmıştır.

İslâm Cilt Sanatının Mısır ve Tunus’ta bulunan 10-13. yüzyıllar arasındaki ciltlerle başladığı kabul edilmektedir. Bütün İslâm ciltlerinin benzerlikleri dikkat çekicidir. 11. yüzyılda Anadolu’ya hâkim olan Selçuklular iki yüzyıl boyunca sanatlı ciltler meydana getirmişlerdir. Rumî adı verilen Anadolu Selçuklu cilt üslubu Memlüklar, İlhanlılar ve Anadolu Beylikleri’nde devam etmiştir. Beyliklerden Osmanlı’ya intikal eden tarz 15. yüzyıl Memlüklü ciltleriyle büyük benzerlikler arz etmektedir. Klâsik Osmanlı ciltçiliği Türk ve İslâm cildinin zirvedeki temsilcisi olmuştur.

Cilt Sanatında Üslûplar

Ciltler teknik özelliklerine, malzemelerine ve tezyinatlarına göre farklılıklar sergilemekte ve yapıldıkları coğrafyaya göre üslûp adları almaktadır. Kaynaklarda Hatayî Arap, Rumî, Memlük, Mağribî ve Türk gibi üslûp adları yanında, bunların tasnifiyle ortaya çıkan Horasan, Buhara ve Herat gibi alt başlıklarla değerlendirildiğini de görüyoruz.

Detay, MUHARREM KALENTZİ