n
Resultaat 2013
n
Kwaliteit fruit in de winkel
Bestrijding perenbladvlo n
Sturen op bodemvruchtbaarheid
n
n
n
IJzermeststof voor peer
n
BOS voor eikenprocessierups
Onkruid- en ziektebestrijding boomteelt
Resultaat in beeld Onderzoek, feiten en cijfers Fruitteelt, Boomteelt en Openbaar groen
schakel in succes
n
‘ Kennis en innovaties leveren euro’s op’ fruit- en boomteelt vooral moet komen uit opbrengstverhoging en kwaliteitsproductie, staat ons onderzoek volledig in het teken daarvan. In de boomteelt leggen we de nadruk op sturing van de bodemvruchtbaarheid en bodemstructuur. Voor de fruitteelt wijs ik graag op onze innovatieve Top Trace alimento meststoffen: een nieuwe lijn bladmeststoffen, die in partnership met Cebeco Meststoffen is ontwikkeld. Elke teelt heeft zijn specifieke aandachtspunten waarvoor we via onderzoek kennis ontwikkelen. Ook halen we veel kennis uit ons brede internationale kennisnetwerk en vertalen deze naar de regio.
‘De Nederlandse agrisector staat bekend om haar innovatieve vermogen. Als Agrifirm Plant geloven wij in de waarde van innovatie. In deze speciale editie van Resultaat in beeld voor fruitteelt, boomteelt en openbaar groen dragen wij dat uit.
Inhoud
2 Resultaat in beeld
Dit bulletin informeert u over de belangrijkste resultaten uit ons onderzoek. Onderzoek dat leidt tot nieuwe kennis en innovaties, waarmee u uw voordeel kunt doen. Beter gezegd: kennis en innovaties leveren euro’s op in uw portemonnee. Omdat verhoging van de inkomens in de
Veel kansen zien we in de voortschrijdende ontwikkeling en koppeling van digitale systemen. Wij beschikken over die kennis en over modules die informatie vertalen naar gerichte adviezen, denk aan onze nieuwe adviesdienst voor de bestrijding van eikenprocessierups. Zo zijn er vele kansen om geld te verdienen, ook voor u. Daarom is mijn advies: informeer bij uw Agrifirm Plant specialist over de nieuwste ontwikkelingen en kennis voor uw teelten en bespreek de mogelijkheden voor implementatie op uw bedrijf. We wensen u een voorspoedig teelt seizoen toe!’ Drees Beekman, algemeen directeur
Verbetering kwaliteit van fruit in het winkelschap Agrifirm Plant doet mee aan het monitoringsonderzoek van de Nederlandse Fruittelers Organisatie (NFO) in 70 supermarktvestigingen. Het doel is de kwaliteit van het Nederlandse fruit in het schap te verbeteren. Agrifirm Plant neemt monsters in de supermarkten en Fruitconsult voert metingen en analyses uit. Het onderzoek loopt nu voor het derde seizoen en gaat ook in 2014 door. Daarmee ontstaat er een goed beeld van de kwaliteit door de jaren heen. Ook verheldert het voor afzetorganisaties, telers en specialisten de ontwikkelingen in kwaliteit gedurende het seizoen. Resultaten Elstar
Eind 2013 zijn opnieuw monsters van Elstar en Conference genomen en op basis van de kwaliteitsvoorschriften beoordeeld, die in de projecten ‘Elstar altijd Raak’ en
Verbetering kwaliteit van fruit in het winkelschap
3
Nieuwe ijzermeststof voor peer presteert goed
4
Onkruidbestrijding in fruit
5
Stuur op behoud van bodemvruchtbaarheid
5
Onkruid- en ziektebestrijding in de boomteelt
6
BOS voor aanpak eikenprocessierups
6
Interview: ‘R&D is er voor alle telers en gemeenten’
7
‘Conference zo Zoet zo Goed’ zijn opgesteld. De monitoring laat zien dat de aandacht voor Elstar blijvend is verbeterd. De kwaliteit is licht gedaald ten opzichte van het vorige seizoen, maar nog steeds een sterke verbetering ten opzichte van 20112012. De hardheid bij aankoop is in ruim 70% van de supermarkten prima. Bij 30% is nog steeds verbetering noodzakelijk. Resultaten Conference
Conference had in mei slechts in 14% van de supermarkten een acceptabele hard-
heid (meer dan 4,0 kg/cm2). Ook in oktober was de hardheid met een score van zo’n 30% zorgelijk. Dit jaar lijkt Conference wel een uitzonderlijk kort uitstalleven te hebben. Het verbeteren van de kwaliteit, zowel in teelt als in de keten, heeft absolute prioriteit. Zodra er concrete adviezen uit het onderzoek volgen die via de teelt te sturen zijn, verwerken specialisten van Agrifirm Plant deze in hun teeltadviezen. Dit draagt bij aan de kwaliteit van het eindproduct en dus het rendement.
Tabel 1. Elstar kwaliteitsmonitor % = supermarkten dat niet voldoet aan Elstar ‘Altijd raak’ kwaliteitsnormen.
Variatie in hardheid Hardheid in 1 partij kg/cm2 > gem. 5 kg/cm2
> 20% appels > 4,5 kg/cm2
Na uitstal 1 week 18C >4,0 kg/cm2
Bloskleur < R5 30% aaneengesloten blos
Verse open beschadigingen
2013 december
3,0 - 7,9
73%
70%
87%
82%
2013 oktober
3,5 - 8,3
73%
82%
65%
95%
7% 5%
2012 november
3,7 - 7,4
78%
67%
82%
88%
0%
2012 september
4,6 - 6,7
98%
94%
33%
80%
18%
Resultaat in beeld 3
Perspectief voor de toekomst
Bestrijding perenbladvlo onderzocht
Nieuwe ijzermeststof voor peer presteert goed
Perenbladvlo kan jaarlijks behoorlijk economische schade geven. Vanaf de bloei kan dit insect al toeslaan. In 2012 is Agrifirm Plant gestart met een demo met middelen die dit mogelijk kunnen voorkomen. Dit is in 2013 nog eens herhaald.
De ijzerbemestingsproef die in 2012 is gestart, heeft in 2013 een vervolg gekregen. Hier lagen twee argumenten aan ten grondslag: een toename van geelgetinte peren op diverse bedrijven en de wens om de nieuwe ijzermeststof HBED te testen. De proef is neergelegd in Wadenoijen op een perenperceel met een behoorlijk ijzergebrek. IJzer is een zeer belangrijk element binnen de perenteelt. Vruchten met ijzergebrek zijn herkenbaar aan een licht getinte kleur en zijn slecht bewaarbaar. Bodembemesting behandelingen
In de proef zijn 5 behandelingen getest: 1. onbehandeld 2. HBED 9% 25 kg/ha 3. HBED 9% 37,5 kg/ha 4. HBED 9% 50 kg/ha 5. EDDHA 6% 50 kg/ha
Ook zijn vanaf mei de bladmeststoffen Fer Leaf (0,5 l/ha) en Wuxal microplant (1 l/ha) toegevoegd aan een paar objecten. Deze zijn in 5x gespoten met een interval van 14 dagen. Conclusies
De HBED ijzermeststof heeft het hoogste ortho-ortho gehalte. Daarnaast is deze meststof ook bij een hoog fosfaaten/of kopergehalte goed opneembaar. Het ijzer dat vrijkomt uit HBED is voor 100% beschikbaar voor de boom. Bij een gelijkwaardige dosering van EDDHA
6% en HBED 9% blijkt dat het ijzergehalte in het blad bij HBED structureel hoger is. Dit resulteert in beduidend groenere peren. Een halve dosering HBED 9% is net zo effectief als een volle dosering EDDHA 6%. We kunnen dan ook stellen dat de nieuwe ijzermeststof HBED 9% effectiever is dan de huidige standaard EDDHA 6%. Toevoeging van Microplant en/of Fer Leaf heeft geen noemenswaardig resultaat opgeleverd. Vraag uw specialist naar de meststof die het beste past bij uw teelt.
Om schade in het voorjaar te voorkomen spuiten telers in het vroege voorjaar een combinatie van middelen. Daarna worden vanaf begin mei, afhankelijk van de hoeveelheid perenbladvlooien, één of meerdere keren een gerichte bespuiting uitgevoerd. In 2012 is Agrifirm Plant gestart met een demo perenbladvlobestrijding voor de bloei om te bekijken welk effect middelen hebben op uitkomende wintereieren. Het streven is om de druk rondom de bloei te beperken en ervoor te zorgen dat er geen of nauwelijks schade ontstaat aan het clusterblad en de vruchten. Resultaten
In 2012 kwam 2x Teppeki als beste uit de bus. Dit gegeven hoopten we in 2013 wederom vast te stellen. Dat is helaas niet
gebeurd. 2013 kenmerkte zich door een koud voorjaar, voorafgegaan door twee koude vorstperiodes in januari en februari. De kou hield aan tot ongeveer half mei. Toen pas begonnen de fruit bomen goed uit te lopen en nam ook de ontwikkeling van perenbladvlo toe. Na de diverse toepassingen (zie tabel 2) zijn de objecten drie keer beoordeeld op perenbladvlooien. Vanwege het koude voorjaar was de druk erg laag en gaven de diverse behandelingen nauwelijks verschillen. Het nieuwe product Fytofert S (vloeibare zwavel) gaf geen bladschade. Dit biedt perspectief voor de toekomst. Dit product zou een mooie vervanger van de poedervorm kunnen worden.
Stuur op behoud van bodemvruchtbaarheid Met de aanscherping van de fosfaat gebruiksnormen in 2014 en 2015 worden de mogelijkheden om organische stof aan te voeren verder beperkt. Aanvoer van voldoende effectieve organische stof om de natuurlijke jaarlijkse afbraak te compenseren is noodzakelijk voor het behoud van de bodemvruchtbaarheid. Bij een beperkte fosfaatgebruiksruimte is de hoeveelheid effectieve stof per kilogram fosfaat een belangrijk kengetal bij uw keuze voor een specifieke meststof. Met de sneltest organische stof op de Agrifirm website krijgt u snel inzicht of u in uw bouwplan voldoende effectieve organische stof aanvoert. Als uit de sneltest blijkt dat er een tekort is, dan kunt u met de tabel bepalen met welke organische meststof u dit tekort kunt aanvullen. Advies voor uw perceel? Neem contact op met uw Agrifirm Plant specialist.
Conferences met ijzergebrek (l) en Conferences zonder ijzergebrek (r). Tabel 2. Opzet van de demo met middelen tegen wintereieren van perenbladvlo.
4 Resultaat in beeld
Tabel 3. Effectieve organische stof per kg fosfaat van aantal meststoffen.
Object
Dosering/ha
Tijdstip
Meststof
Teppeki 1x
140 g/ha + 120 ml A.gold
begin april
Varkensdrijfmest
Teppeki 2x
idem
begin april + 7 dagen later
VBC Ultra
40 l
voor de bloei; begin april
Olie H
30 l
voor de bloei; begin april
Robbester
30 l
voor de bloei; begin april
Olie H + Fytofert S 5 l / 3 l
voor de bloei; begin april
Fytofert S 1x
3 l
voor de bloei; begin april
Olie H
30 l
voor de bloei; begin april
Rundveedrijfmest
Kg e.o.s. per kg fosfaat 3 20
Vleeskuikenmest
15
Rundveestalmest
25
Orgaplus
15
Laco-compost
75
Natuurcompost
185
Resultaat in beeld 5
Onkruid- en ziektebestrijding in de boomteelt In de boomteelt hebben we het afgelopen jaar tijdens de open dagen in Haaren en Opheusden aandacht besteed aan onkruid- en ziektebestrijding. Het blijft een hele klus om een goed herbicidenpakket te behouden. Een aantal fabrikanten heeft veelbelovende producten in aanvraag bij het Ctgb. Een BASF-product voor onkruidbestrijding wordt als eerste verwacht met een toelating. Dat het middel een
aanvulling op bestaande producten kan zijn, laten onderstaande foto’s zien. Ondertussen zitten de fabrikanten, LTO Nederland en Agrodis niet stil, zeker niet met het oog op de komende etiketwijzigingen die er voor alle middelen aankomen. Ziekte- en onkruidbestrijding worden steeds meer een specialisme. Komend jaar wil Agrifirm Plant in overleg met de fabrikanten weer een demo meel-
dauwbestrijding opzetten. Deze keer met meerdere praktijkschema’s naast elkaar. Door het wegvallen van onder andere Exact Plus moet het meeldauwschema worden herzien. Met de resultaten van 2013 en de informatie van de diverse demovelden komen we samen met u tot het beste meeldauwschema voor 2014.
Werking van het BASF-onkruidbestrijdingmiddel, waarvoor een toelatingsprocedure loopt.
Oplossingen voor vragen uit de praktijk
‘ R&D is er voor alle telers en gemeenten’ 1 Onbehandeld
2 Alleen contactherbicide
3 Contactherbicide + experimenteel BASF
BOS voor aanpak eikenprocessierups Tot voor kort was het moment waarop de eerste eikenprocessierups (EPR) uit zijn ei kroop het startsein voor het bestrijdingsseizoen. Om beter en nauwkeuriger te kunnen voorspellen waar en wanneer de EPR zich aandient, heeft Agrifirm Plant een beslissingsondersteunend systeem (BOS) ontwikkeld. Agrifirm Plant maakt beeldopnamen van eipakketten/rupsen in vier regio’s om de juiste strategie voor beperking van overlast te kunnen bepalen. De webcams signaleren wanneer onder invloed van het weer de eieren uitkomen en nietirriterende rupsen zich ontwikkelen tot irriterende rupsen met brandharen. De beeldinformatie wordt samen met een beheersstrategie als dienst aangeboden aan gemeenten en andere beheerders van openbaar groen.
Pilot
In april/juli 2013 heeft een pilot gedraaid in acht gemeenten in Zuid-, West- en Oost-Nederland. De gemeenten kregen het advies geen bespuitingen uit te voeren en de locaties waar voorgaande jaren nesten werden gevonden goed te volgen. De druk in 2013 was laag; veel rupsen in het L1-stadium zijn verhongerd, omdat de eerste eikenbladeren pas 14 dagen na uitkomst van rupsen verschenen. In het overzicht ziet u de periodes waarin
Tabel 4. Periodes waarin de verschillende stadia zijn voorspeld.
Regio NL Verschijnen L1
Verschijnen L2
Verschijnen L3
Verschijnen L4
20 april/1 mei
6/11 mei
16/25 mei
8/14 juni
6 Resultaat in beeld
de verschillende stadia zijn voorspeld. Opvallend was dat in West-Nederland de eikenprocessierups de stadia trager doorliep dan in de rest van ons land. De resultaten van de pilot zijn besproken tijdens de kennisdagen van Agrifirm Plant in Haaren en Opheusden. Preventief bestrijden is goedkoper dan curatief bestrijden. De rupsen zijn bij preventief behandelen al wel uit het ei, maar hebben nog geen brandharen en zijn daarom nog niet bedreigend voor de volksgezondheid. De rupsen kunnen dan worden bestreden met nematoden en het bacteriepreparaat Bacillis thuringiensis (Bt). Deze methoden zijn relatief eenvoudig uit te voeren en goedkoper dan branden of opzuigen van de nesten en bovendien zeer milieuvriendelijk. Heeft u belangstelling voor deze aanpak? Neem dan contact op met uw specialist.
De mensen van afdeling R&D doen achter de schermen belangrijk werk. Bij kenniscoördinator Karin Oonk moet je zijn voor ontwikkelingen en innovaties op het gebied van bodem en bemesting, en bij Harry Roerink voor gewasbescherming. Karin Oonk ziet allerlei uitdagingen en ontwikkelingen, waar ze een steentje aan bijdraagt. ‘In de fruitteelt gaat het er om ijzer en zink op de goede manier in de boom te krijgen en om welke mest- en bladmeststoffen optimaal in de voedingselementen voorzien. Daarvoor hebben we bijvoorbeeld de bladmeststoffenlijn Top Trace alimento samengesteld. Deze bestaat uit vier samenstellingen afgestemd op welke elementen bomen in iedere groeifase nodig hebben om optimaal te groeien en te produceren.’ Voor boomtelers is het belangrijk om bij aanplant de bomen de beste start te geven met een uitgekiende dosering fosfaat en zoveel mogelijk organische stof. ‘Over de overige elementen als stikstof, kalium en magnesium geven we jaarlijks adviezen afgestemd op de specifieke boombehoefte. Om arbeid te besparen zijn langzaam vrijkomende en dus lang werkende meststoffen ontwikkeld. In plaats van drie werkgangen kan een teler toe met één werkgang.’ Bij gemeenten is een goede conditie van sportvelden een belangrijk thema. Een goede nutriën tenvoorziening voor de grasmat
en een sterk wortelstelsel zijn hier sleutelwoorden. ‘Komend jaar kijken we welke rol Mycorrhiza-schimmels hierin kunnen spelen.’
‘ Met het opzetten
van vergelijkende
proeven en demo’s
proberen we actuele
vragen uit de praktijk te beantwoorden’
Het specialisme van senior kenniscoördinator Harry Roerink is gewasbescherming. Hij zet onder meer vergelijkende proeven en demo’s op. ‘Daarmee proberen we vragen uit de praktijk te beantwoorden. Onze collega’s van de buitendienst leggen bij onze afdeling R&D vragen neer en wij onderzoeken welke middelen of strategieën de beste oplossingen bieden. Dit jaar starten we nu ook met een uitgebreide meerjarige dunningsproef bij appel en peer.’
Als voorbeeld in het openbaar groen noemt Roerink de eikenprocessierups, waarvoor Agrifirm Plant dit seizoen een nieuwe adviesdienst voor gemeenten lanceert. In de boomteelt is onkruid bestrijding een hot item. ‘Afgelopen jaar hebben we in twee demo’s laten zien dat er veelbelovende producten aan zitten te komen. Dit jaar verwachten we de eerste.’ Het fruitteeltonderzoek gebeurt vooral samen met Fruitconsult. ‘We vullen hun kennis aan door in andere sectoren te kijken naar welke toepassingen perspectief bieden voor de fruitteelt. Dat kunnen herbiciden zijn maar ook insecticiden. Komend seizoen proberen we een veelbelovende hulpstof met een toepassing in de akkerbouw uit voor de fruitteelt. Zo zijn we continu bezig met nieuwe producten.’
Resultaat in beeld 7
Agrifirm Plant Proeven en demo’s
Vierhuizen
Uithuizermeeden Oudeschip Mensingeweer
Kollummerwaard Haren
Sexbierum
Cocksdorp
Westerbork
Steenwijkerwold Creil Wapse Espel Giethoorn Nagele Tollebeek Zwaagdijk Ens
Slootdorp
Warmenhuizen
Valthermond
Dronten
Lelystad Almere
Nieuw Beerta
Rolde
Oosterzee Julianadorp
Nieuw Scheemda
Zeewolde
Opheusden Werkendam
Colijnsplaat
Drunen
Heesch Vredepeel
Udenhout
www.agrifirm.com/plant
Langeweg
Berendrecht (B)
Wijnandsrade Gulpen
Legenda
Vanggewas
Demo’s 2013
Meststoffen
Precisielandbouw
Wintertarwe Wintergerst Zomertarwe
Rode kool
Sluitkool
Rassen
Zomergerst Japanse haver
Aardappelen Groenbemester Appel
Gewasbeschermingsmiddelen
Vitaliteit
Biologische akkerbouw
Bakkwaliteit
Granen
Grasland
Diverse gewassen
Suikerbiet
Maïs
Prei
Uien
Wortelen
Zaaiuien
Peer
Boomteelt
Gladiool
Hyacint
Lelie
Narcis
Tulp
Zantedeschia
Druifje
Colofon Redactie en vormgeving Agrifirm Plant en GAW ontwerp en communicatie Fotografie Albert Brunsting, Agrifirm Plant Drukwerk TOTdrukwerk
februari 2014
Proeven 2013