Πήτερ Εραμιάν: Here’s to my sweet Satan philenews.com/el-gr/politismos/518/342010/piter-eramian-heres-to-my-sweet-satan
26/11/2016 Φωτογραφίες: © Στέλιος Καλλινίκου. Λευκωσία: Στον κεντρικό χώρο του Volks, μια παλιά αποθήκη της Volkswaken, ο Πήτερ Εραμιάν μετέφερε με ένα αμαξίδιο 16 τόνους κυπριακές πέτρες, οι οποίες συνθέτουν τη βασική του εγκατάσταση. Το έργο είναι εμπνευσμένο από το τραγούδι «Sixteen Tons» του Merle Travis, στο οποίο σχολιάζονται οι συνθήκες εκμετάλλευσης των ανθρακωρύχων στο Κεντάκι των ΗΠΑ, το 1946 που γράφτηκε. Η εγκατάσταση πλαισιώνεται από άλλα έργα, εμπνευσμένα από δυο δίσκους και μια επιστημονική έρευνα. Σε ένα σκοτεινό δωμάτιο του χώρου ακούγεται σε loop το τραγούδι των Beatles «Here comes the sun», ο ήλιος που φυσικά δεν έρχεται ποτέ στον χώρο. Γράφει: Μαρία Παναγιώτου Η έρευνα του Πήτερ Εραμιάν, για τη νέα του εικαστική πρόταση με τίτλο «Here’s to my sweet Satan», εστιάζει σε τέσσερις ιστορίες που μοιάζουν τυχαίες, όμως στην πραγματικότητα αλληλεπιδρούν η μια με την άλλη κατά κάποιον τρόπο. Αυτές τις ιστορίες τις έδωσε σε τέσσερις καλλιτέχνες και συγγραφείς και τους ζήτησε να γράψουν τις δικές τους σκέψεις και σχόλια, χωρίς όμως να γνωρίζουν το έργο του Πήτερ που προέκυψε από αυτό το υλικό. Τα κείμενα της Μαρίνας Κασσιανίδου, του Εμίντιο Βάσκεζ Χατζηλύρα, του Ευαγόρα Βανέζη και του Κρίστοφερ Ρέι Πέρεζ συνθέτουν μια έκδοση του Πήτερ με τίτλο «Here’s to my sweet Satan», η οποία συνοδεύει την έκθεση.
Sixteen Tons Η ιστορία πάνω στην οποία στηρίζεται η κεντρική εγκατάσταση του καλλιτέχνη βασίστηκε πάνω στο κάντρι τραγούδι «Sixteen Tons», το οποίο μιλά για έναν ανθρακωρύχο και τη ζωή στα ορυχεία της κομητείας Mulhenberg του Κεντάκι. «Γράφτηκε και πρωτοηχογραφήθηκε από τον Merle Travis και κυκλοφόρησε από τη
1/4
δισκογραφική εταιρεία Capitol -περιλαμβάνεται στο άλμπουμ «Folk Songs of the Hills» (κυκλοφόρησε τον Ιούλιο του 1947). Ο στίχος «You load sixteen tons and what do you get? Another day older and deeper in debt» (Φορτώνεις δεκαέξι τόνους και τι κερδίζεις; Ακόμα μια μέρα μεγαλύτερος και σε πιο βαθύ χρέος) προέρχεται από ένα γράμμα που γράφτηκε από τον αδελφό του Τράβις, Τζον», μας εξηγεί ο Πήτερ. Ένας άλλος στίχος αναφέρεται στον πατέρα τους, επίσης ανθρακωρύχο: «I can’t afford to die. I owe my soul to the company store» (Δεν έχω την πολυτέλεια του θανάτου. Χρωστώ την ψυχή μου στο εταιρικό μαγαζί), μια αναφορά στο σύστημα πληρωμών με πίστωση και την τακτική μισθωτής δουλείας. Το σύστημα αυτό συνίστατο στο ότι οι εργάτες δεν πληρώνονταν με χρήματα, αλλά με πιστωτικά κουπόνια, μη μεταβιβάσιμα, που ανταλλάσσονταν μόνο με προϊόντα που πωλούνταν σε κατάστημα της ίδιας εταιρείας. Αυτό καθιστούσε αδύνατη την αποταμίευση για τους εργάτες, οι οποίοι συνήθως ζούσαν σε καταλύματα ή σπίτια που ανήκαν επίσης στην εταιρεία, με το ενοίκιο να αποκόπτεται αυτόματα από τον μισθό τους. Στις Ηνωμένες Πολιτείες, αυτό το σύστημα και η συνυφασμένη με αυτό τακτική μισθωτής δουλείας εξακολούθησαν να ισχύουν, ώσπου οι απεργίες των Ενωμένων Ανθρακωρύχων και άλλων συνδεδεμένων με αυτούς -τότε νεοσύστατων- συντεχνιών κατόρθωσαν να τα καταργήσουν. Έχοντας ως πηγή του την ιστορία αυτή, ο καλλιτέχνης δούλεψε σαν σύγχρονος ανθρακωρύχος και μετέφερε στον χώρο του Volks 16 τόνους κυπριακές πέτρες, οι οποίες συνέθεσαν την κεντρική του εγκατάσταση. Απέκτησε έτσι μια προσωπική εμπειρία για το τι σημαίνει στην πραγματικότητα ένας εργάτης να μεταφέρει 16 τόνους πέτρες. «Πολλές φορές, οι λέξεις, αριθμοί, πληροφορίες και η γλώσσα γενικότερα δεν μπορούν να αποδώσουν την πραγματικότητα. Ακούμε για απάνθρωπες συνθήκες και βλέπουμε καθημερινά στις οθόνες μας ανθρώπους να είναι θύματα εκμετάλλευσης και πολέμων. Οι λέξεις, οι εικόνες, δεν μπορούν να μας κάνουν να νιώσουμε αυτό που βιώνουν στην πραγματικότητα αυτοί οι άνθρωποι», σχολιάζει ο Πήτερ.
«Stairway to Heaven» Το δεύτερο τραγούδι από το οποίο αντλεί ερεθίσματα είναι το «Stairway to Heaven» των Led Zeppelin. Ο ίδιος μας εξηγεί ότι το 1982 προβλήθηκε ο ισχυρισμός ότι πολλά δημοφιλή ροκ τραγούδια περιείχαν κρυφά μηνύματα μέσω της τεχνικής του «backmasking». Ένα παράδειγμα τραγουδιού με κρυφό μήνυμα είναι το «Stairway to Heaven». Το μήνυμα, όπως έλεγαν τότε κάποιοι, υποτίθεται πως βρίσκεται στo μεσαίο τμήμα του τραγουδιού («If
2/4
there’s a bustle in your hedgerow, don’t be alarmed now...»), αν δηλαδή παίξεις το συγκεκριμένο τραγούδι αντίστροφα, σ’ αυτό το σημείο ακούγονται τα λόγια «Here’s to my sweet Satan» και «I sing because I live with Satan». Ο ήλιος που δεν έρχεται Η τρίτη ιστορία που διερευνά ο καλλιτέχνης αφορά τα Voyager Golden Records, επίχρυσους δίσκους γραμμοφώνου, οι οποίοι τοποθετήθηκαν στα διαστημικά σκάφη Voyager, τα οποία εκτοξεύθηκαν στο διάστημα το 1977. Εμπεριέχουν ήχους και εικόνες που επιλέχθηκαν για να αντιπροσωπεύσουν την ποικιλία της ζωής και της κουλτούρας στη Γη και προορίζονται για όποια νοήμονα εξωγήινη μορφή ζωής ίσως τα βρει κάποτε στο μέλλον, σαν μια «μποτίλια» με μήνυμα σε έναν κοσμικό «ωκεανό». Αυτοί οι δίσκοι περιλάμβαναν 116 εικόνες και μια ποικιλία φυσικών ήχων, όπως ήχους που προέρχονται από κύματα, ανέμους, κεραυνούς και ζώα. Σε αυτούς προστέθηκαν μουσικές επιλογές από διαφορετικές κουλτούρες και εποχές, χαιρετισμοί σε 55 αρχαίες και μοντέρνες γλώσσες, καθώς και γραπτά μηνύματα από τον Τζίμι Κάρτερ και τον Κουρτ Βαλντχάιμ, Πρόεδρο τότε των ΗΠΑ και Γενικό Γραμματέα των Ηνωμένων Εθνών αντιστοίχως. Το περιεχόμενο των δίσκων επιλέχθηκε για τη NASA από μια επιτροπή με πρόεδρο τον Carl Sagan, αστροφυσικό και συγγραφέα εκλαϊκευμένων επιστημονικών έργων, ο οποίος εισηγήθηκε να συμπεριληφθεί το τραγούδι των Beetles «Here Comes The Sun», όμως η δισκογραφική εταιρεία ΕΜΙ, στην οποία ανήκουν τα πνευματικά δικαιώματα του τραγουδιού, αρνήθηκε. Το τραγούδι αυτό έχει τον δικό του ρόλο στην έκθεση: Σ’ ένα σκοτεινό δωμάτιο του Volks, οι επισκέπτες το ακούν να επαναλαμβάνεται, ενώ ο ήλιος βέβαια δεν έρχεται ποτέ. Το σχόλιο του καλλιτέχνη με αυτή την ιστορία είναι η ανθρώπινη ψευδαίσθηση ότι ένας δίσκος, σαν μια νέα κιβωτός, θα ήταν δυνατόν να εκφράσει σε λέξεις και εικόνες το τι είναι στην πραγματικότητα η ανθρωπότητα.
Οι χιμπαντζήδες και η πίστη σε θρησκείες Η έρευνα του καλλιτέχνη εστιάζει και σε μια επιστημονική έρευνα, η οποία αφορά ένα τελετουργικό με χιμπαντζήδες στη Δυτική Αφρική. Το 2011, σε τέσσερα ερευνητικά κέντρα της περιοχής, παρατηρήθηκαν πολλαπλά κούφια δέντρα με επιφανειακές ρίζες τα οποία παρουσίαζαν τεχνητά σημάδια φθοράς, ενώ υπήρχαν μυστηριώδεις σωροί πετρών στη βάση και το εσωτερικό τους. Όταν οι ερευνητές τοποθέτησαν κοντά τους
3/4
κάμερες, ανακάλυψαν πως υπεύθυνοι ήσαν χιμπαντζήδες: «Οι κάμερες κατέγραψαν κάποιους από αυτούς, δρώντας ατομικά σε σχέση με το σύνολο, να σηκώνουν πέτρες από το πλάι ή το εσωτερικό των δέντρων, και μετά να τις πετούν πάνω στα ίδια τα δέντρα, ενώ ταυτόχρονα έβγαζαν ένα διαπεραστικό, λαχανιασμένο ξεφωνητό», αναφέρει η Ammie Kalan, του Ινστιτούτου Μαξ Πλανκ για την Εξελικτική Ανθρωπολογία. Η συμπεριφορά αυτή των χιμπαντζήδων δεν είχε να κάνει με την προσπάθειά τους να εξασφαλίσουν τροφή, αλλά, όπως διαπίστωσαν οι επιστήμονες, πιθανόν να είχε τελετουργικό ρόλο. Οι ερευνητές υποστηρίζουν πως η συμπεριφορά αυτή μπορεί πιθανώς να ρίξει φως στην ανάγκη των ανθρώπων για τελετουργικά και την πίστη τους σε διάφορες θρησκείες. Σ’ αυτή την επιστημονική θεωρία ο Πήτερ εξετάζει την ανάγκη του ανθρώπου να πιστεύει σε κάτι. Info Η έκθεση του Πήτερ Εραμιάν «Here’s to my sweet Satan» στο Volks (Warehouse 5.101) θα διαρκέσει ώς τις 16/12. Τηλ. 99495198. Η έκθεση υποστηρίζεται από την γκαλερί «Θκιο Ππαλιές».
4/4