Dhammapada / ธมฺมปท / 法句經 by Dashan

ฯ นโม ตสฺ ส ภควโต อรหโต สมฺ ม าสมฺ พ ุ ท ฺ ธ สฺ ส ฯ

ธมฺมปทปาฬิ

ฯ นโม ตสฺส ภควโต อรหโต สมฺมาสมฺพุทฺธสฺสฯ

ขุทฺทกนิกาเย

ธมฺมปทปาฬิ

Obsah:

1. 2. 3. 4. 5. 6. 7. 8. 9. 10. 11. 12. 13. 14. 15. 16. 17. 18. 19. 20. 21. 22. 23. 24. 25. 26.

Jamakavagga / Dvojice Appamádavagga / Dbalost Čittavagga / Mysl Pupphavagga / Květiny Bálavagga / Pošetilý Panditavagga / Moudrý Arahantavagga / Zasloužilý Sahassavagga / Tisíc Pápavagga / Zlo Dandavagga / Hůl [Trest] Džarávagga / Stáří Attavagga / O sobě Lókavagga / Svět Buddhavagga / Probuzený Sukhavagga / Štěstí Pijavagga / O tom, co je milé Kodhavagga / Hněv Malavagga / Poskvrna Dhammatthavagga / Spravedlnost Maggavagga / Stezka Pakinnakavagga / Různé Nirajavagga / Peklo Nágavagga / Nága [Slon] Tanhávagga / Toužení Bhikkhuvagga / Mnich Bráhmanavagga / Bráhman

ฯ นโม ตสฺส ภควโต อรหโต สมฺมาสมฺพุทฺธสฺสฯ

Namo tassa bhagavato arahato sammāsambuddhassa

Pozdrav Vznešenému, Zasloužilému, Dokonale Probuzenému

ขุทฺทกนิกาเย

Khuddakanikāye

Khuddakanikája / Krátká sbírka

ธมฺมปทปาฬิ

Dhammapadapāḷi

Dhammapada

๑. ยมกวคฺโค

1. Yamakavaggo

1. Dvojice

๑. มโนปุพฺพงฺคมา ธมฺมา, มโนเสฏฺฐา มโนมยา; มนสา เจ ปทุฏฺเฐน, ภาสติ วา กโรติ วา; ตโต นํ ทุกฺขมนฺเวติ, จกฺกํว วหโต ปทํฯ ๒. มโนปุพฺพงฺคมา ธมฺมา, มโนเสฏฺฐา มโนมยา; มนสา เจ ปสนฺเนน, ภาสติ วา กโรติ วา; ตโต นํ สุขมนฺเวติ, ฉายาว อนปายินี ฯ ๓. อกฺโกจฺฉิ มํ อวธิ มํ, อชินิ มํ อหาสิ เม; เย จ ตํ อุปนยฺหนฺติ, เวรํ เตสํ น สมฺมติฯ

Manopubbaṅgamā dhammā, manoseṭṭhā manomayā;

Mysl je předchůdcem stavů, mysl je základem, mysl je tvůrcem,

Manasā ce paduṭṭhena, bhāsati vā karoti vā;

s myslí znečištěnou kdo hovoří, kdo jedná,

Tato naṃ dukkhamanveti, cakkaṃva vahato padaṃ.

toho strast následuje jako kolo nohu tažného zvířete

Manopubbaṅgamā dhammā, manoseṭṭhā manomayā;

Mysl je předchůdcem stavů, mysl je základem, mysl je tvůrcem,

Manasā ce pasannena, bhāsati vā karoti vā;

manasá če pasannéna s myslí čistou kdo hovoří, kdo jedná,

Tato naṃ sukhamanveti, chāyāva anapāyinī.

toho štěstí následuje jako věrný stín

Akkocchi maṃ avadhi maṃ, ajini maṃ ahāsi me;

„Zhanil mě, zbil mě, přepadl mě a oloupil mě“ -

Ye ca taṃ upanayhanti, veraṃ tesaṃ na sammati.

u těch, kdo na tom prodlévají, jejich zášť se neutiší

๔. อกฺโกจฺฉิ มํ อวธิ มํ, อชินิ มํ อหาสิ เม; เย จ ตํ นุปนยฺหนฺติ, เวรํ เตสูปสมฺมติฯ

Akkocchi maṃ avadhi maṃ, ajini maṃ ahāsi me;

„Zhanil mě, zbil mě, přepadl mě a oloupil mě“ -

Ye ca taṃ nupanayhanti, veraṃ tesūpasammati.

u těch, kdo na tom neprodlévají, jejich zášť se utiší

๕. น หิ เวเรน เวรานิ, สมฺมนฺตีธ กุทาจนํ; อเวเรน จ สมฺมนฺติ, เอส ธมฺโม สนนฺตโนฯ

Na hi verena verāni, sammantīdha kudācanaṃ;

Nikoli nenávistí se nenávist kdy zde utiší,

Averena ca sammanti, esa dhammo sanantano.

jen beznenávistností se utiší, takový je věčný stav věcí

๖. ปเร จ น วิชานนฺติ, มยเมตฺถ ยมามเส; เย จ ตตฺถ วิชานนฺติ, ตโต สมฺมนฺติ เมธคาฯ ๗. สุภานุปสฺสิํ วิหรนฺตํ, อินฺทฺริเยสุ อสํวุตํ; โภชนมฺหิ จามตฺตญฺญุํ, กุสีตํ หีนวีริยํ; ตํ เว ปสหติ มาโร, วาโต รุกฺขํว ทุพฺพลํฯ ๘. อสุภานุปสฺสิํ วิหรนฺตํ, อินฺทฺริเยสุ สุสํวุตํ; โภชนมฺหิ จ มตฺตญฺญุํ, สทฺธํ อารทฺธวีริยํ; ตํ เว นปฺปสหติ มาโร, วาโต เสลํว ปพฺพตํฯ

Pare ca na vijānanti, mayamettha yamāmase;

Mnozí nevědí, že jednou musíme zemřít,

Ye ca tattha vijānanti, tato sammanti medhagā.

avšak ti, kdo to vědí, utiší své spory

Subhānupassiṃ viharantaṃ, indriyesu asaṃvutaṃ;

Tělesnou krásu nazíraje, kdo prodlévá, své smysly nekontroluje,

Bhojanamhi cāmattaññuṃ, kusītaṃ hīnavīriyaṃ;

v jídle je nemírný, líný a ochablý,

Taṃ ve pasahati māro, vāto rukkhaṃva dubbalaṃ.

toho zkosí Mára, jako vítr slabý strom

Asubhānupassiṃ viharantaṃ, indriyesu susaṃvutaṃ;

Tělesnou odpornost nazíraje, kdo prodlévá, své smysly dobře kontroluje,

Bhojanamhi ca mattaññuṃ, saddhaṃ āraddhavīriyaṃ;

v jídle je umírněný, obdařen důvěrou a energický,

Taṃ ve nappasahati māro, vāto selaṃva pabbataṃ.

toho nezkosí Mára, jako vítr kamennou skálu

๙. อนิกฺกสาโว กาสาวํ, โย วตฺถํ ปริทหิสฺสติ; อเปโต ทมสจฺเจน, น โส กาสาวมรหติฯ

Anikkasāvo kāsāvaṃ, yo vatthaṃ paridahissati;

Kdo není zbaven mentálních nečistot a z oranžového roucha oděv si oblékne,

Apeto damasaccena, na so kāsāvamarahati.

postrádaje sebekontrolu a opravdovost, ten si nezasluhuje oranžové roucho

๑๐. โย จ วนฺตกสาวสฺส, สีเลสุ สุสมาหิโต; อุเปโต ทมสจฺเจน, ส เว กาสาวมรหติฯ

10.

Yo ca vantakasāvassa, sīlesu susamāhito;

Kdo však, byť není v oranžovém rouchu, je ctnostný a dobře soustředěný,

Upeto damasaccena, sa ve kāsāvamarahati.

obdařený sebekontrolou a opravdovostí, ten si zasluhuje oranžové roucho

๑๑. อสาเร สารมติโน, สาเร จาสารทสฺสิโน; เต สารํ นาธิคจฺฉนฺติ, มิจฺฉาสงฺกปฺปโคจราฯ ๑๒. สารญฺจ สารโต ญตฺวา, อสารญฺจ อสารโต; เต สารํ อธิคจฺฉนฺติ, สมฺมาสงฺกปฺปโคจราฯ

11.

Asāre sāramatino, sāre cāsāradassino;

Ti, kdo nepodstatné považují za podstatné a podstatné vidí jako nepodstatné,

Te sāraṃ nādhigacchanti, micchāsaṅkappagocarā.

ti k podstatě nedojdou, zastávajíce oblast špatného myšlení

12.

Sārañca sārato ñatvā, asārañca asārato;

Ale ti, kdo podstatné jakožto podstatné rozpoznají a nepodstatné jakožto nepodstatné,

Te sāraṃ adhigacchanti, sammāsaṅkappagocarā.

ti k podstatě dojdou, zastávajíce oblast správného myšlení

๑๓. ยถา อคารํ ทุจฺฉนฺนํ, วุฏฺฐี สมติวิชฺฌติ; เอวํ อภาวิตํ จิตฺตํ, ราโค สมติวิชฺฌติฯ

13.

Yathā agāraṃ ducchannaṃ, vuṭṭhī samativijjhati;

Jako do domu špatně pokrytého déšť pronikne,

Evaṃ abhāvitaṃ cittaṃ, rāgo samativijjhati.

tak do nerozvinuté mysli vášeň pronikne

๑๔. ยถา อคารํ สุฉนฺนํ, วุฏฺฐี น สมติวิชฺฌติ; เอวํ สุภาวิตํ จิตฺตํ, ราโค น สมติวิชฺฌติฯ

14.

Yathā agāraṃ suchannaṃ, vuṭṭhī na samativijjhati;

Jako do domu dobře pokrytého déšť nepronikne,

Evaṃ subhāvitaṃ cittaṃ, rāgo na samativijjhati.

tak do dobře rozvinuté mysli vášeň nepronikne

๑๕. อิธ โสจติ เปจฺจ โสจติ, ปาปการี อุภยตฺถ โสจติ; โส โสจติ โส วิหญฺญติ, ทิสฺวา กมฺมกิลิฏฺฐมตฺตโนฯ

15.

Idha socati pecca socati, pāpakārī ubhayattha socati;

V tomto světě se trápí, na onom světě se trápí, kdo koná zlo, v obou světech se trápí,

So socati so vihaññati, disvā kammakiliṭṭhamattano.

trápí se a trpí, když obzírá své nečisté konání

๑๖. อิธ โมทติ เปจฺจ โมทติ, กตปุญฺโญ อุภยตฺถ โมทติ; โส โมทติ โส ปโมทติ, ทิสฺวา กมฺมวิสุทฺธิมตฺตโนฯ

16.

Idha modati pecca modati, katapuñño ubhayattha modati;

V tomto světě se raduje, na onom světě se raduje, kdo koná dobro, v obou světech se raduje,

So modati so pamodati, disvā kammavisuddhimattano.

raduje se a těší se, když obzírá své očištěné konání

๑๗. อิธ ตปฺปติ เปจฺจ ตปฺปติ, ปาปการี อุภยตฺถ ตปฺปติ; ‘‘ปาปํ เม กต’’นฺติ ตปฺปติ, ภิยฺโย ตปฺปติ ทุคฺคติํ คโตฯ

17.

Idha tappati pecca tappati, pāpakārī ubhayattha tappati;

V tomto světě je trýzněn, na onom světě je trýzněn, kdo koná zlo, v obou světech je trýzněn,

‘‘Pāpaṃ me kata’’nti tappati, bhiyyo tappati duggatiṃ gato.

při pomyšlení: ´konal jsem zlo´ je trýzněn a ještě více, když dojde do strastného stavu bytí

๑๘. อิธ นนฺทติ เปจฺจ นนฺทติ, กตปุญฺโญ อุภยตฺถ นนฺทติ; ‘‘ปุญฺญํ เม กต’’นฺติ นนฺทติ, ภิยฺโย นนฺทติ สุคฺคติํ คโตฯ ๑๙. พหุมฺปิ เจ สํหิต ภาสมาโน, น ตกฺกโร โหติ นโร ปมตฺโต; โคโปว คาโว คณยํ ปเรสํ, น ภาควา สามญฺญสฺส โหติฯ ๒๐. อปฺปมฺปิ เจ สํหิต ภาสมาโน, ธมฺมสฺส โหติ อนุธมฺมจารี; ราคญฺจ โทสญฺจ ปหาย โมหํ, สมฺมปฺปชาโน สุวิมุตฺตจิตฺโต; อนุปาทิยาโน อิธ วา หุรํ วา, ส ภาควา สามญฺญสฺส โหติฯ

ยมกวคฺโค ปฐโม นิฏฺฐิโตฯ

18.

Idha nandati pecca nandati, katapuñño ubhayattha nandati;

V tomto světě je potěšen, na onom světě je potěšen, kdo koná dobro, v obou světech je potěšen,

‘‘Puññaṃ me kata’’nti nandati, bhiyyo nandati suggatiṃ gato.

při pomyšlení: ´konal jsem dobro´ je potěšena ještě více , když dojde do šťastného stavu bytí

19.

Bahumpi ce saṃhita bhāsamāno, na takkaro hoti naro pamatto;

I když mnoho posvátné texty cituje,ale nekoná podle toho - nedbalý člověk,

Gopova gāvo gaṇayaṃ paresaṃ, na bhāgavā sāmaññassa hoti.

jako pastýř sčítající krávy, jež patří jiným, ten nemá podíl na asketickém životě

20.

Appampi ce saṃhita bhāsamāno, dhammassa hoti anudhammacārī;

I když málo posvátné texty cituje, ale následuje Dhammu a jedná v souladu s Dhammou,

Rāgañca dosañca pahāya mohaṃ, sammappajāno suvimuttacitto;

vášeň a nenávist odvrhl, i zaslepenost, jasně chápající, se správně osvobozenou myslí,

Anupādiyāno idha vā huraṃ vā, sa bhāgavā sāmaññassa hoti.

nelpí na tomto ani na onom světě, ten má podíl na asketickém životě

Yamakavaggo paṭhamo niṭṭhito.

๒. อปฺปมาทวคฺโค

2. Appamādavaggo

๒๑. อปฺปมาโท อมตปทํ, ปมาโท มจฺจุโน ปทํ; อปฺปมตฺตา น มียนฺติ, เย ปมตฺตา ยถา มตาฯ

21.

Appamādo amatapadaṃ, pamādo maccuno padaṃ;

Dbalost je cesta k bezsmrtnosti, nedbalost je cesta ke smrti,

Appamattā na mīyanti, ye pamattā yathā matā.

dbalí neumírají, ale nedbalci jsou již jakoby mrtví

๒๒. เอวํ วิเสสโต ญตฺวา, อปฺปมาทมฺหิ ปณฺฑิตา; อปฺปมาเท ปโมทนฺติ, อริยานํ โคจเร รตาฯ

22.

Evaṃ visesato ñatvā, appamādamhi paṇḍitā;

Tento rozdíl když pochopili, dbalí mudrcové,

Appamāde pamodanti, ariyānaṃ gocare ratā.

dbalostí se těší, v oblasti ušlechtilých se radují

๒๓. เต ฌายิโน สาตติกา, นิจฺจํ ทฬฺหปรกฺกมา; ผุสนฺติ ธีรา นิพฺพานํ, โยคกฺเขมํ อนุตฺตรํฯ ๒๔. อุฏฺฐานวโต สตีมโต, สุจิกมฺมสฺส นิสมฺมการิโน; สญฺญตสฺส ธมฺมชีวิโน, อปฺปมตฺตสฺส ยโสภิวฑฺฒติฯ

2. Dbalost

23.

Te jhāyino sātatikā, niccaṃ daḷhaparakkamā;

Ti v meditačním pohroužení setrvávající, stále s vytrvalým úsilím,

Phusanti dhīrā nibbānaṃ, yogakkhemaṃ anuttaraṃ.

tito mudrci dosáhnou odpoutání, nepřekonatelného vyproštění z jha

24.

Uṭṭhānavato satīmato, sucikammassa nisammakārino;

Kdo je snaživý a má uvědomění, čistých činů uvážlivý vykonavatel,

Saññatassa dhammajīvino, appamattassa yasobhivaḍḍhati.

v kázni a v Dhammě žijící, tomuto dbalému sláva narůstá

๒๕. อุฏฺฐาเนนปฺปมาเทน, สํยเมน ทเมน จ; ทีปํ กยิราถ เมธาวี, ยํ โอโฆ นาภิกีรติฯ

25.

Uṭṭhānenappamādena, saṃyamena damena ca;

Snaživostí a dbalostí, sebekázní a sebeovládáním

Dīpaṃ kayirātha medhāvī, yaṃ ogho nābhikīrati.

ostrov si vytvoří moudrý člověk jenž žádná záplava nezatopí

๒๖. ปมาทมนุยุญฺชนฺติ, พาลา ทุมฺเมธิโน ชนา; อปฺปมาทญฺจ เมธาวี, ธนํ เสฏฺฐํว รกฺขติฯ

26.

Pamādamanuyuñjanti, bālā dummedhino janā;

Nedbalosti jsou oddaní pošetilí a hloupí lidé,

Appamādañca medhāvī, dhanaṃ seṭṭhaṃva rakkhati.

svoji dbalost však moudrý člověk jako své nejlepší bohatství ochraňuje

๒๗. มา ปมาทมนุยุญฺเชถ, มา กามรติสนฺถวํ; อปฺปมตฺโต หิ ฌายนฺโต, ปปฺโปติ วิปุลํ สุขํฯ ๒๘. ปมาทํ อปฺปมาเทน, ยทา นุทติ ปณฺฑิโต; ปญฺญาปาสาทมารุยฺห, อโสโก โสกินิํ ปชํ; ปพฺพตฏฺโฐว ภูมฏฺเฐ, ธีโร พาเล อเวกฺขติฯ ๒๙. อปฺปมตฺโต ปมตฺเตสุ, สุตฺเตสุ พหุชาคโร; อพลสฺสํว สีฆสฺโส, หิตฺวา ยาติ สุเมธโสฯ

27.

Mā pamādamanuyuñjetha, mā kāmaratisanthavaṃ;

Neoddávejte se nedbalosti ani smyslnému potěšení intimností,

Appamatto hi jhāyanto, pappoti vipulaṃ sukhaṃ.

ten, kdo je dbalý a dlí v meditačním pohroužení dosáhne rozsáhlejší blaženosti

28.

Pamādaṃ appamādena, yadā nudati paṇḍito;

Nedbalost dbalostí když moudrý člověk vypudí,

Paññāpāsādamāruyha, asoko sokiniṃ pajaṃ;

na věž moudrosti vystoupí, bez trápení pak na trápící se lidstvo,

Pabbataṭṭhova bhūmaṭṭhe, dhīro bāle avekkhati.

jako z vrcholku hory na zem, moudrý na pošetilé shlíží

29.

Appamatto pamattesu, suttesu bahujāgaro;

Dbalý mezi nedbalci, mezi ospalci zcela bdělý,

Abalassaṃva sīghasso, hitvā yāti sumedhaso.

jako před slabého koně rychlý kůň, stejně tak postupuje vpřed moudrý

๓๐. อปฺปมาเทน มฆวา, เทวานํ เสฏฺฐตํ คโต; อปฺปมาทํ ปสํสนฺติ, ปมาโท ครหิโต สทาฯ

30.

Appamādena maghavā, devānaṃ seṭṭhataṃ gato;

Dbalostí Maghavá mezi bohy prvenství došel,

Appamādaṃ pasaṃsanti, pamādo garahito sadā.

dbalost je chválena, nedbalost kritizována, vždy

๓๑. อปฺปมาทรโต ภิกฺขุ, ปมาเท ภยทสฺสิ วา; สํโยชนํ อณุํ ถูลํ, ฑหํ อคฺคีว คจฺฉติฯ

31.

Appamādarato bhikkhu, pamāde bhayadassi vā;

Dbalostí se těšící mnich, na nedbalost ve strachu hledící,

Saṃyojanaṃ aṇuṃ thūlaṃ, ḍahaṃ aggīva gacchati.

pouta malá i velká v sobě spálí, jako požár když postupuje

๓๒. อปฺปมาทรโต ภิกฺขุ, ปมาเท ภยทสฺสิ วา; อภพฺโพ ปริหานาย, นิพฺพานสฺเสว สนฺติเกฯ

32.

Appamādarato bhikkhu, pamāde bhayadassi vā;

Dbalostí se těšící mnich, na nedbalost ve strachu hledící,

Abhabbo parihānāya, nibbānasseva santike.

je neschopen odpadnutí a je již v blízkosti odpoutání

อปฺปมาทวคฺโค ทุติโย นิฏฺฐิโตฯ

Appamādavaggo dutiyo niṭṭhito.

๓. จิตฺตวคฺโค

3. Cittavaggo

๓๓. ผนฺทนํ จปลํ จิตฺตํ, ทูรกฺขํ ทุนฺนิวารยํ; อุชุํ กโรติ เมธาวี, อุสุกาโรว เตชนํฯ

33.

Phandanaṃ capalaṃ cittaṃ, dūrakkhaṃ dunnivārayaṃ;

Těkavou a rozechvělou mysl je těžké uhlídat, těžké zvládnout,

Ujuṃ karoti medhāvī, usukārova tejanaṃ.

srovná ji však ten, kdo je moudrý, tak jako šípař [zbrojíř] hrot

๓๔. วาริโชว ถเล ขิตฺโต, โอกโมกตอุพฺภโต; ปริผนฺทติทํ จิตฺตํ, มารเธยฺยํ ปหาตเวฯ

34.

Vārijova thale khitto, okamokataubbhato;

Jako ryba na zem vyvržená, ze svého vodního útulku vytažená,

Pariphandatidaṃ cittaṃ, māradheyyaṃ pahātave.

tak se zmítá tato mysl, Márovo panství má-li opustit

๓๕. ทุนฺนิคฺคหสฺส ลหุโน, ยตฺถกามนิปาติโน; จิตฺตสฺส ทมโถ สาธุ, จิตฺตํ ทนฺตํ สุขาวหํฯ ๓๖. สุทุทฺทสํ สุนิปุณํ, ยตฺถกามนิปาตินํ; จิตฺตํ รกฺเขถ เมธาวี, จิตฺตํ คุตฺตํ สุขาวหํฯ ๓๗. ทูรงฺคมํ เอกจรํ, อสรีรํ คุหาสยํ; เย จิตฺตํ สํยเมสฺสนฺติ, โมกฺขนฺติ มารพนฺธนาฯ

3. Mysl

35.

Dunniggahassa lahuno, yatthakāmanipātino;

Těžko udržitelnou a hbitou která podle libosti poletuje:

Cittassa damatho sādhu, cittaṃ dantaṃ sukhāvahaṃ.

tuto mysl zkrotit je dobré, zkrocená mysl přináší blaženost

36.

Sududdasaṃ sunipuṇaṃ, yatthakāmanipātinaṃ;

Velmi těžko viditelnou a velmi jemnou která podle libosti poletuje:

Cittaṃ rakkhetha medhāvī, cittaṃ guttaṃ sukhāvahaṃ.

tuto mysl hlídat by měl moudrý, střežená mysl přináší blaženost

37.

Dūraṅgamaṃ ekacaraṃ, asarīraṃ guhāsayaṃ;

V dálkách se osaměle toulající nehmotnou a v skrytu sídlící:

Ye cittaṃ saṃyamessanti, mokkhanti mārabandhanā.

tuto mysl kdo ukázní, osvobodí se z Márových pout

๓๘. อนวฏฺฐิตจิตฺตสฺส, สทฺธมฺมํ อวิชานโต; ปริปฺลวปสาทสฺส, ปญฺญา น ปริปูรติฯ

38.

Anavaṭṭhitacittassa, saddhammaṃ avijānato;

Kdo nemá ustálenou mysl, pravou Dhammu nezná

Pariplavapasādassa, paññā na paripūrati.

a má chatrnou důvěru, moudrosti naplnění nedojde

๓๙. อนวสฺสุตจิตฺตสฺส, อนนฺวาหตเจตโส; ปุญฺญปาปปหีนสฺส, นตฺถิ ชาครโต ภยํฯ

39.

Anavassutacittassa, ananvāhatacetaso;

Kdo nemá chtíčem naplněnou mysl a nemá útočnou vůli

Puññapāpapahīnassa, natthi jāgarato bhayaṃ.

kdo dobro i zlo opustil: pro toho, bdělého, již není strachu

๔๐. กุมฺภูปมํ กายมิมํ วิทิตฺวา, นครูปมํ จิตฺตมิทํ ฐเปตฺวา; โยเธถ มารํ ปญฺญาวุเธน, ชิตญฺจ รกฺเข อนิเวสโน สิยาฯ

40.

Kumbhūpamaṃ kāyamimaṃ viditvā, nagarūpamaṃ cittamidaṃ ṭhapetvā;

Jako hliněný džbán že je toto tělo, nahlédnouce, jako pevnost tuto mysl opevněte,

Yodhetha māraṃ paññāvudhena, jitañca rakkhe anivesano siyā.

zaútočte na Máru se zbraní moudrosti a ochraňujte bez odpočinutí, co kdo dobude

๔๑. อจิรํ วตยํ กาโย, ปถวิํ อธิเสสฺสติ; ฉุทฺโธ อเปตวิญฺญาโณ, นิรตฺถํว กลิงฺครํฯ

41.

Aciraṃ vatayaṃ kāyo, pathaviṃ adhisessati;

Zakrátko bude toto tělo na zemi ležet,

Chuddho apetaviññāṇo, niratthaṃva kaliṅgaraṃ.

opuštěné a bez vědomí jako neužitečný kus dřeva

๔๒. ทิโส ทิสํ ยํ ตํ กยิรา, เวรี วา ปน เวรินํ; มิจฺฉาปณิหิตํ จิตฺตํ, ปาปิโย นํ ตโต กเรฯ

42.

Diso disaṃ yaṃ taṃ kayirā, verī vā pana verinaṃ;

Cokoli si nepřátelé mohou navzájem způsobit, nebo ti, co se vzájemně nenávidí,

Micchāpaṇihitaṃ cittaṃ, pāpiyo naṃ tato kare.

špatně vedená mysl ještě horší věci ti způsobí

๔๓. น ตํ มาตา ปิตา กยิรา, อญฺเญ วาปิ จ ญาตกา; สมฺมาปณิหิตํ จิตฺตํ, เสยฺยโส นํ ตโต กเรฯ

43.

Na taṃ mātā pitā kayirā, aññe vāpi ca ñātakā;

Co ti matka ani otec nemohou způsobit, ani žádný jiný příbuzný -

Sammāpaṇihitaṃ cittaṃ, seyyaso naṃ tato kare.

správně vedená mysl ještě lepší věci ti způsobí

จิตฺตวคฺโค ตติโย นิฏฺฐิโตฯ

Cittavaggo tatiyo niṭṭhito.

๔. ปุปฺผวคฺโค

4. Pupphavaggo

๔๔. โก อิมํ ปถวิํ วิเจสฺสติ, ยมโลกญฺจ อิมํ สเทวกํ; โก ธมฺมปทํ สุเทสิตํ, กุสโล ปุปฺผมิว ปเจสฺสติ ฯ

44.

Ko imaṃ pathaviṃ vicessati, yamalokañca imaṃ sadevakaṃ;

Kdo tuto zemi pronikne a tento svět smrti s jeho bohy?

Ko dhammapadaṃ sudesitaṃ, kusalo pupphamiva pacessati.

kdo tato slova Dhammy dobře vyložená jako odborník květinu vycítí?

๔๕. เสโข ปถวิํ วิเจสฺสติ, ยมโลกญฺจ อิมํ สเทวกํ; เสโข ธมฺมปทํ สุเทสิตํ, กุสโล ปุปฺผมิว ปเจสฺสติฯ

4. Květiny

45.

Sekho pathaviṃ vicessati, yamalokañca imaṃ sadevakaṃ;

Ten, kdo se cvičí, tuto zemi pronikne a tento svět smrti s jeho bohy,

Sekho dhammapadaṃ sudesitaṃ, kusalo pupphamiva pacessati.

ten, kdo se cvičí, tato slova Dhammy dobře vyložená jako odborník květinu vycítí

๔๖. เผณูปมํ กายมิมํ วิทิตฺวา, มรีจิธมฺมํ อภิสมฺพุธาโน; เฉตฺวาน มารสฺส ปปุปฺผกานิ, อทสฺสนํ มจฺจุราชสฺส คจฺเฉฯ

46.

Pheṇūpamaṃ kāyamimaṃ viditvā, marīcidhammaṃ abhisambudhāno;

Jako pěna je toto tělo - nahlédnuv, jeho povahu přeludu dokonale pochopiv,

Chetvāna mārassa papupphakāni, adassanaṃ maccurājassa gacche.

odetni Márovy květiny rozkoší a tam, kde tě nespatří král smrti, odejdi

๔๗. ปุปฺผานิ เหว ปจินนฺตํ, พฺยาสตฺตมนสํ นรํ; สุตฺตํ คามํ มโหโฆว, มจฺจุ อาทาย คจฺฉติฯ

47.

Pupphāni heva pacinantaṃ, byāsattamanasaṃ naraṃ;

Kdo jen květiny rozkoší sbírá, člověk s ulpívající myslí,

Suttaṃ gāmaṃ mahoghova, maccu ādāya gacchati.

jako na spící vesnici velká povodeň, tak na něj přijde a uchvátí ho smrt

๔๘. ปุปฺผานิ เหว ปจินนฺตํ, พฺยาสตฺตมนสํ นรํ; อติตฺตญฺเญว กาเมสุ, อนฺตโก กุรุเต วสํฯ

48.

Pupphāni heva pacinantaṃ, byāsattamanasaṃ naraṃ;

Kdo jen květiny rozkoší sbírá, člověk s ulpívající myslí,

Atittaññeva kāmesu, antako kurute vasaṃ.

nenasytný ve smyslných požitcích,toho se zmocní ukončitel životů

๔๙. ยถาปิ ภมโร ปุปฺผํ, วณฺณคนฺธมเหฐยํ; ปเลติ รสมาทาย, เอวํ คาเม มุนี จเรฯ

49.

Yathāpi bhamaro pupphaṃ, vaṇṇagandhamaheṭhayaṃ;

Jako včela z květiny, aniž by její barvě a vůni uškodila,

Paleti rasamādāya, evaṃ gāme munī care.

sesbírá nektar a odletí, tak nechť mudrc prochází vesnicí

๕๐. น ปเรสํ วิโลมานิ, น ปเรสํ กตากตํ; อตฺตโนว อเวกฺเขยฺย, กตานิ อกตานิ จฯ

50.

Na paresaṃ vilomāni, na paresaṃ katākataṃ;

Ne na ostatních přestupky, ne na to, co ostatní vykonali nebo nevykonali,

Attanova avekkheyya, katāni akatāni ca.

ale sám na sebe se ohlížej, co jsi vykonal nebo nevykonal

๕๑. ยถาปิ รุจิรํ ปุปฺผํ, วณฺณวนฺตํ อคนฺธกํ; เอวํ สุภาสิตา วาจา, อผลา โหติ อกุพฺพโตฯ

51.

Yathāpi ruciraṃ pupphaṃ, vaṇṇavantaṃ agandhakaṃ;

Jako nádherná květina, krásně zbarvená, ale bez vůně,

Evaṃ subhāsitā vācā, aphalā hoti akubbato.

taková je dobře vyslovená řeč, neplodná je pro toho, kdo podle ní nejedná

๕๒. ยถาปิ รุจิรํ ปุปฺผํ, วณฺณวนฺตํ สุคนฺธกํ; เอวํ สุภาสิตา วาจา, สผลา โหติ กุพฺพโต ฯ

52.

Yathāpi ruciraṃ pupphaṃ, vaṇṇavantaṃ sugandhakaṃ;

Jako nádherná květina, krásně zbarvená a vonící,

Evaṃ subhāsitā vācā, saphalā hoti kubbato.

taková je dobře vyslovená řeč, plodná je pro toho, kdo podle ní jedná

๕๓. ยถาปิ ปุปฺผราสิมฺหา, กยิรา มาลาคุเณ พหู; เอวํ ชาเตน มจฺเจน, กตฺตพฺพํ กุสลํ พหุํฯ

53.

Yathāpi puppharāsimhā, kayirā mālāguṇe bahū;

Jako z hromady květin lze vytvořit věnců mnoho,

Evaṃ jātena maccena, kattabbaṃ kusalaṃ bahuṃ.

tak ze zrození smrtelníka vykonáno by mělo být prospěšného mnoho

๕๔. น ปุปฺผคนฺโธ ปฏิวาตเมติ, น จนฺทนํ ตครมลฺลิกา; สตญฺจ คนฺโธ ปฏิวาตเมติ, สพฺพา ทิสา สปฺปุริโส ปวายติฯ ๕๕. จนฺทนํ ตครํ วาปิ, อุปฺปลํ อถ วสฺสิกี; เอเตสํ คนฺธชาตานํ, สีลคนฺโธ อนุตฺตโรฯ

54.

Na pupphagandho paṭivātameti, na candanaṃ tagaramallikā;

Vůně květin nejde proti větru, ani vůně santalu, tagary či jasmínu,

Satañca gandho paṭivātameti, sabbā disā sappuriso pavāyati.

ale vůně dobrých jedinců pronikne i proti větru, jejich vůně vane všemi směry

55.

Candanaṃ tagaraṃ vāpi, uppalaṃ atha vassikī;

Ať santal, tagara, lotos či jasmín,

Etesaṃ gandhajātānaṃ, sīlagandho anuttaro.

mezi těmito vůněmi vůně ctnosti je nepřekonatelná

๕๖. อปฺปมตฺโต อยํ คนฺโธ, ยฺวายํ ตครจนฺทนํ; โย จ สีลวตํ คนฺโธ, วาติ เทเวสุ อุตฺตโมฯ

56.

Appamatto ayaṃ gandho, yvāyaṃ tagaracandanaṃ;

Chabá je tato vůně tagary či santalu,

Yo ca sīlavataṃ gandho, vāti devesu uttamo.

avšak vůně ctnostných, která vane až k bohům, je nejvyšší

๕๗. เตสํ สมฺปนฺนสีลานํ, อปฺปมาทวิหารินํ; สมฺมทญฺญา วิมุตฺตานํ, มาโร มคฺคํ น วินฺทติฯ

57.

Tesaṃ sampannasīlānaṃ, appamādavihārinaṃ;

K těm, kdo jsou obdařeni ctností, prodlévají v dbalosti

Sammadaññā vimuttānaṃ, māro maggaṃ na vindati.

a jsou osvobozeni správným poznáním, Mára nenajde stezku

๕๘. ยถา สงฺการฐานสฺมิํ, อุชฺฌิตสฺมิํ มหาปเถ; ปทุมํ ตตฺถ ชาเยถ, สุจิคนฺธํ มโนรมํฯ

58.

Yathā saṅkāraṭhānasmiṃ, ujjhitasmiṃ mahāpathe;

Jako z hromady smetí vyhozené u silnice

Padumaṃ tattha jāyetha, sucigandhaṃ manoramaṃ.

může vyrůst lotos, krásně vonící a mysl potěšující,

๕๙. เอวํ สงฺการภูเตสุ, อนฺธภูเต ปุถุชฺชเน; อติโรจติ ปญฺญาย, สมฺมาสมฺพุทฺธสาวโกฯ

59.

Evaṃ saṅkārabhūtesu, andhabhūte puthujjane;

Tak v davu bytostí, zaslepených obyčejných světských lidí,

Atirocati paññāya, sammāsambuddhasāvako.

vyzařuje moudrost žák dokonale Probuzeného

ปุปฺผวคฺโค จตุตฺโถ นิฏฺฐิโตฯ

Pupphavaggo catuttho niṭṭhito.

๕. พาลวคฺโค

5. Bālavaggo

๖๐. ทีฆา ชาครโต รตฺติ, ทีฆํ สนฺตสฺส โยชนํ; ทีโฆ พาลานํ สํสาโร, สทฺธมฺมํ อวิชานตํฯ

60.

Dīghā jāgarato ratti, dīghaṃ santassa yojanaṃ;

Dlouhá je bdícímu noc, dlouhá je míle znavenému,

Dīgho bālānaṃ saṃsāro, saddhammaṃ avijānataṃ.

dlouhý je koloběh životů pošetilcům, neznalým dobrého učení

5. Pošetilý

๖๑. จรญฺเจ นาธิคจฺเฉยฺย, เสยฺยํ สทิสมตฺตโน; เอกจริยํ ทฬฺหํ กยิรา, นตฺถิ พาเล สหายตาฯ

61.

Carañce nādhigaccheyya, seyyaṃ sadisamattano;

Jestliže v životě nenajdeš někoho lepšího nebo sobě rovného,

Ekacariyaṃ daḷhaṃ kayirā, natthi bāle sahāyatā.

pak vytrvale žij sám, není pro tebe sdružování s pošetilými

๖๒. ปุตฺตา มตฺถิ ธนมฺมตฺถิ, อิติ พาโล วิหญฺญติ; อตฺตา หิ อตฺตโน นตฺถิ, กุโต ปุตฺตา กุโต ธนํฯ

62.

Puttā matthi dhanammatthi, iti bālo vihaññati;

„Ach moji synové, ach můj majetek“ tak se trápí pošetilý,

Attā hi attano natthi, kuto puttā kuto dhanaṃ.

jenž ani sám sobě nepatří, natož synové, natož majetek

๖๓. โย พาโล มญฺญติ พาลฺยํ, ปณฺฑิโต วาปิ เตน โส; พาโล จ ปณฺฑิตมานี, ส เว ‘‘พาโล’’ติ วุจฺจติฯ

63.

Yo bālo maññati bālyaṃ, paṇḍito vāpi tena so;

Pošetilý, jenž se považuje za pošetilého, moudrým se stane,

Bālo ca paṇḍitamānī, sa ve ‘‘bālo’’ti vuccati.

ale pošetilý, který se má za moudrého, vpravdě pošetilým je nazýván

๖๔. ยาวชีวมฺปิ เจ พาโล, ปณฺฑิตํ ปยิรุปาสติ; น โส ธมฺมํ วิชานาติ, ทพฺพี สูปรสํ ยถาฯ

64.

Yāvajīvampi ce bālo, paṇḍitaṃ payirupāsati;

I když po celý život pošetilý s moudrým pobývá,

Na so dhammaṃ vijānāti, dabbī sūparasaṃ yathā.

nepozná Dhammu, tak jako lžíce neokusí chuť polévky

๖๕. มุหุตฺตมปิ เจ วิญฺญู, ปณฺฑิตํ ปยิรุปาสติ; ขิปฺปํ ธมฺมํ วิชานาติ, ชิวฺหา สูปรสํ ยถาฯ ๖๖. จรนฺติ พาลา ทุมฺเมธา, อมิตฺเตเนว อตฺตนา; กโรนฺตา ปาปกํ กมฺมํ, ยํ โหติ กฏุกปฺผลํฯ

65.

Muhuttamapi ce viññū, paṇḍitaṃ payirupāsati;

I když pouhý okamžik vnímavý člověk s moudrým pobývá,

Khippaṃ dhammaṃ vijānāti, jivhā sūparasaṃ yathā.

rychle pozná Dhammu, tak jako jazyk okouší chuť polévky

66.

Caranti bālā dummedhā, amitteneva attanā;

Pošetilí a hloupí se chovají sami k sobě jako nepřátelé,

Karontā pāpakaṃ kammaṃ, yaṃ hoti kaṭukapphalaṃ.

tím, že konají zlé činy, které nesou trpké plody

๖๗. น ตํ กมฺมํ กตํ สาธุ, ยํ กตฺวา อนุตปฺปติ; ยสฺส อสฺสุมุโข โรทํ, วิปากํ ปฏิเสวติฯ

67.

Na taṃ kammaṃ kataṃ sādhu, yaṃ katvā anutappati;

Takový čin nebyl vykonán dobře, kterého po vykonání lituješ,

Yassa assumukho rodaṃ, vipākaṃ paṭisevati.

jehož se slzami v tváři a s nářkem následek pak sklízíš

๖๘. ตญฺจ กมฺมํ กตํ สาธุ, ยํ กตฺวา นานุตปฺปติ; ยสฺส ปตีโต สุมโน, วิปากํ ปฏิเสวติฯ

68.

Tañca kammaṃ kataṃ sādhu, yaṃ katvā nānutappati;

Takový čin byl vykonán dobře, kterého po vykonání nelituješ,

Yassa patīto sumano, vipākaṃ paṭisevati.

jehož s potěšením a radostí následek pak sklízíš

๖๙. มธุวา มญฺญติ พาโล, ยาว ปาปํ น ปจฺจติ; ยทา จ ปจฺจติ ปาปํ, พาโล ทุกฺขํ นิคจฺฉติฯ

69.

Madhuvā maññati bālo, yāva pāpaṃ na paccati;

Za med ho může považovat pošetilec, zlo, dokud nedozraje,

Yadā ca paccati pāpaṃ, bālo dukkhaṃ nigacchati.

když však zlo dozraje, pak stihne pošetilce strast

๗๐. มาเส มาเส กุสคฺเคน, พาโล ภุญฺเชยฺย โภชนํ; น โส สงฺขาตธมฺมานํ, กลํ อคฺฆติ โสฬสิํฯ

70.

Māse māse kusaggena, bālo bhuñjeyya bhojanaṃ;

Stéblem trávy měsíc za měsícem může pošetilec pojídat své jídlo,

Na so saṅkhātadhammānaṃ, kalaṃ agghati soḷasiṃ.

těch, kdo pochopili Dhammu, tím však nedosáhne ani šestnáctinu jejich ceny

๗๑. น หิ ปาปํ กตํ กมฺมํ, สชฺชุ ขีรํว มุจฺจติ; ฑหนฺตํ พาลมนฺเวติ, ภสฺมจฺฉนฺโนว ปาวโกฯ

71.

Na hi pāpaṃ kataṃ kammaṃ, sajju khīraṃva muccati;

Ani vykonaný zlý čin se ihned, tak jako mléko, nesrazí,

Ḍahantaṃ bālamanveti, bhasmacchannova pāvako.

ale doutnaje, následuje pošetilce jako oheň skrytý v žhavých uhlících

๗๒. ยาวเทว อนตฺถาย, ญตฺตํ พาลสฺส ชายติ; หนฺติ พาลสฺส สุกฺกํสํ, มุทฺธมสฺส วิปาตยํฯ

72.

Yāvadeva anatthāya, ñattaṃ bālassa jāyati;

Pouze k vlastnímu neprospěchu bude pošetilci věhlas,

Hanti bālassa sukkaṃsaṃ, muddhamassa vipātayaṃ.

zničí pošetilci pravé štěstí a rozláme mu hlavu

๗๓. อสนฺตํ ภาวนมิจฺเฉยฺย, ปุเรกฺขารญฺจ ภิกฺขุสุ; อาวาเสสุ จ อิสฺสริยํ, ปูชา ปรกุเลสุ จฯ ๗๔. มเมว กต มญฺญนฺตุ, คิหีปพฺพชิตา อุโภ; มเมวาติวสา อสฺสุ, กิจฺจากิจฺเจสุ กิสฺมิจิ; อิติ พาลสฺส สงฺกปฺโป, อิจฺฉา มาโน จ วฑฺฒติฯ ๗๕. อญฺญา หิ ลาภูปนิสา, อญฺญา นิพฺพานคามินี; เอวเมตํ อภิญฺญาย, ภิกฺขุ พุทฺธสฺส สาวโก; สกฺการํ นาภินนฺเทยฺย, วิเวกมนุพฺรูหเยฯ

73.

Asantaṃ bhāvanamiccheyya, purekkhārañca bhikkhusu;

Přeje si nezasloužené postavení, přednost mezi mnichy,

Āvāsesu ca issariyaṃ, pūjā parakulesu ca.

představenství v klášteře a pocty od laických rodin

74.

Mameva kata maññantu, gihīpabbajitā ubho;

„Nechť si o mě myslí hospodáři i ti, co odešli do bezdomoví,

Mamevātivasā assu, kiccākiccesu kismici;

že toto jsem udělal já sám, nechť sám rozhoduji co má být konáno a co ne“ -

Iti bālassa saṅkappo, icchā māno ca vaḍḍhati.

takové jsou pošetilcovy myšlenky a jeho žádosti a domýšlivost jen vzrůstají

75.

Aññā hi lābhūpanisā, aññā nibbānagāminī;

Jiné je získávání materiální opory, jiné je to, co vede k odpoutání [vyhasnutí],

Evametaṃ abhiññāya, bhikkhu buddhassa sāvako;

toto pochopiv, mnich, který je žákem probuzeného

Sakkāraṃ nābhinandeyya, vivekamanubrūhaye.

by si neměl libovat v poctách a zachovávat si od nich odstup

พาลวคฺโค ปญฺจโม นิฏฺฐิโตฯ

Bālavaggo pañcamo niṭṭhito.

๖. ปณฺฑิตวคฺโค

6. Paṇḍitavaggo

๗๖. นิธีนํว ปวตฺตารํ, ยํ ปสฺเส วชฺชทสฺสินํ; นิคฺคยฺหวาทิํ เมธาวิํ, ตาทิสํ ปณฺฑิตํ ภเช; ตาทิสํ ภชมานสฺส, เสยฺโย โหติ น ปาปิโยฯ ๗๗. โอวเทยฺยานุสาเสยฺย, อสพฺภา จ นิวารเย; สตญฺหิ โส ปิโย โหติ, อสตํ โหติ อปฺปิโยฯ

6. Moudrý

76.

Nidhīnaṃva pavattāraṃ, yaṃ passe vajjadassinaṃ;

Jako toho, kdo ukazuje poklady nahlížej toho, kdo vidouc tvé chyby

Niggayhavādiṃ medhāviṃ, tādisaṃ paṇḍitaṃ bhaje;

ti je vytkne - moudrý, s tímto mudrcem pobývej,

Tādisaṃ bhajamānassa, seyyo hoti na pāpiyo.

neboť pro takto pobývajícího je to lepší, nikoli horší

77.

Ovadeyyānusāseyya, asabbhā ca nivāraye;

Tím, že poučuje, radí a od nízkých způsobů odvrací,

Satañhi so piyo hoti, asataṃ hoti appiyo.

uvědomělým je milý, neuvědomělým je nemilý

๗๘. น ภเช ปาปเก มิตฺเต, น ภเช ปุริสาธเม; ภเชถ มิตฺเต กลฺยาเณ, ภเชถ ปุริสุตฺตเมฯ

78.

Na bhaje pāpake mitte, na bhaje purisādhame;

Nepobývej se špatnými přáteli, nepobývej s nízkými lidmi,

Bhajetha mitte kalyāṇe, bhajetha purisuttame.

pobývej s dobrými přáteli, pobývej se vznešenými lidmi

๗๙. ธมฺมปีติ สุขํ เสติ, วิปฺปสนฺเนน เจตสา; อริยปฺปเวทิเต ธมฺเม, สทา รมติ ปณฺฑิโตฯ

79.

Dhammapīti sukhaṃ seti, vippasannena cetasā;

Kdo je nadšený Dhammou dlí blaženě, s povznešenou myslí,

Ariyappavedite dhamme, sadā ramati paṇḍito.

ušlechtilými hlásanou Dhammou vždy je potěšen moudrý

๘๐. อุทกญฺหิ นยนฺติ เนตฺติกา, อุสุการา นมยนฺติ เตชนํ; ทารุํ นมยนฺติ ตจฺฉกา, อตฺตานํ ทมยนฺติ ปณฺฑิตาฯ

80.

Udakañhi nayanti nettikā, usukārā namayanti tejanaṃ;

Vodu rozvádějí zavlažovači, šípaři obrábějí hroty,

Dāruṃ namayanti tacchakā, attānaṃ damayanti paṇḍitā.

dřevo obrábějí tesaři, sebe ovládají moudří

๘๑. เสโล ยถา เอกฆโน, วาเตน น สมีรติ; เอวํ นินฺทาปสํสาสุ, น สมิญฺชนฺติ ปณฺฑิตาฯ ๘๒. ยถาปิ รหโท คมฺภีโร, วิปฺปสนฺโน อนาวิโล; เอวํ ธมฺมานิ สุตฺวาน, วิปฺปสีทนฺติ ปณฺฑิตาฯ ๘๓. สพฺพตฺถ เว สปฺปุริสา จชนฺติ, น กามกามา ลปยนฺติ สนฺโต; สุเขน ผุฏฺฐา อถ วา ทุเขน, น อุจฺจาวจํ ปณฺฑิตา ทสฺสยนฺติฯ ๘๔. น อตฺตเหตุ น ปรสฺส เหตุ, น ปุตฺตมิจฺเฉ น ธนํ น รฏฺฐํ; น อิจฺเฉยฺย อธมฺเมน สมิทฺธิมตฺตโน, ส สีลวา ปญฺญวา ธมฺมิโก สิยาฯ

81.

Selo yathā ekaghano, vātena na samīrati;

Jako skála z jednoho kusu není otřesena větrem,

Evaṃ nindāpasaṃsāsu, na samiñjanti paṇḍitā.

tak hanou či chválou nepohnuti jsou moudří

82.

Yathāpi rahado gambhīro, vippasanno anāvilo;

Jako jezero, hluboké, zářivě čisté a nezčeřené,

Evaṃ dhammāni sutvāna, vippasīdanti paṇḍitā.

tak, vyslechnouce Dhammu, zářivě čistými se stanou moudří

83.

Sabbattha ve sappurisā cajanti, na kāmakāmā lapayanti santo;

Kdekoli se nacházejí dobří jedinci, jsou zdrženliví, mírní netlachají pro potěšení,

Sukhena phuṭṭhā atha vā dukhena, na uccāvacaṃ paṇḍitā dassayanti.

ať dotčeni štěstím či strastí, moudří nedají najevo povznesení či skleslost

84.

Na attahetu na parassa hetu, na puttamicche na dhanaṃ na raṭṭhaṃ;

Ani kvůli sobě ani kvůli oststním neměl by si člověk přát syna, bohatství či království,

Na iccheyya adhammena samiddhimattano, sa sīlavā paññavā dhammiko siyā.

neměl by si přát získat nepravý prospěch, tak se stane ctnostným, moudrým a pravdivým

๘๕. อปฺปกา เต มนุสฺเสสุ, เย ชนา ปารคามิโน; อถายํ อิตรา ปชา, ตีรเมวานุธาวติฯ

85.

Appakā te manussesu, ye janā pāragāmino;

Málo je mezi lidmi těch jedinců, kteří překročí na druhý břeh,

Athāyaṃ itarā pajā, tīramevānudhāvati.

ostatní lidé jen sem a tam po tomto [břehu] pobíhají

๘๖. เย จ โข สมฺมทกฺขาเต, ธมฺเม ธมฺมานุวตฺติโน; เต ชนา ปารเมสฺสนฺติ, มจฺจุเธยฺยํ สุทุตฺตรํฯ

86.

Ye ca kho sammadakkhāte, dhamme dhammānuvattino;

Ti, kdo správně ukazují Dhammu a následují Dhammu,

Te janā pāramessanti, maccudheyyaṃ suduttaraṃ.

tito jedinci překročí tuto říši smrti, kterou je těžké překonat

๘๗. กณฺหํ ธมฺมํ วิปฺปหาย, สุกฺกํ ภาเวถ ปณฺฑิโต; โอกา อโนกมาคมฺม, วิเวเก ยตฺถ ทูรมํฯ

87.

Kaṇhaṃ dhammaṃ vippahāya, sukkaṃ bhāvetha paṇḍito;

Temné učení když zavrhl a rozvíjí jasné - ten, kdo je moudrý

Okā anokamāgamma, viveke yattha dūramaṃ.

odešel z domova do bezdomoví a dlí v odloučení, z něhož je těžké se radovat

๘๘. ตตฺราภิรติมิจฺเฉยฺย, หิตฺวา กาเม อกิญฺจโน; ปริโยทเปยฺย อตฺตานํ, จิตฺตกฺเลเสหิ ปณฺฑิโตฯ

88.

Tatrābhiratimiccheyya, hitvā kāme akiñcano;

Vyšší radost by si měl přát - odvrhnuv smyslné požitky - ten, kdo nic nemá,

Pariyodapeyya attānaṃ, cittaklesehi paṇḍito.

měl by se očistit od toho, co znečisťuje mysl - ten, kdo je moudrý

๘๙. เยสํ สมฺโพธิยงฺเคสุ, สมฺมา จิตฺตํ สุภาวิตํ; อาทานปฏินิสฺสคฺเค, อนุปาทาย เย รตา; ขีณาสวา ชุติมนฺโต, เต โลเก ปรินิพฺพุตาฯ

ปณฺฑิตวคฺโค ฉฏฺโฐ นิฏฺฐิโตฯ

89.

Yesaṃ sambodhiyaṅgesu, sammā cittaṃ subhāvitaṃ;

Ti, kdo členy probuzení správně ve své mysli rozvinuli,

Ādānapaṭinissagge, anupādāya ye ratā;

těší se ze zanechání, z neulpívání se radují,

Khīṇāsavā jutimanto, te loke parinibbutā.

oproštěni od zákalů a plni jasu, již v tomto světě jsou zcela odpoutáni

Paṇḍitavaggo chaṭṭho niṭṭhito.

๗. อรหนฺตวคฺโค

7. Arahantavaggo

๙๐. คตทฺธิโน วิโสกสฺส, วิปฺปมุตฺตสฺส สพฺพธิ; สพฺพคนฺถปฺปหีนสฺส, ปริฬาโห น วิชฺชติฯ

90.

Gataddhino visokassa, vippamuttassa sabbadhi;

U toho, kdo dokončil cestu a je prost trápení, osvobozeného ve všech směrech,

Sabbaganthappahīnassa, pariḷāho na vijjati.

jenž opustil všechna pouta, již nelze nalézt horečnatost

๙๑. อุยฺยุญฺชนฺติ สตีมนฺโต, น นิเกเต รมนฺติ เต; หํสาว ปลฺลลํ หิตฺวา, โอกโมกํ ชหนฺติ เตฯ

91.

Uyyuñjanti satīmanto, na nikete ramanti te;

Ti, kdo jsou obdařeni energií a uvědoměním se neradují ve svých obydlích,

Haṃsāva pallalaṃ hitvā, okamokaṃ jahanti te.

jako labutě odlétají z jezer, tak opouštějí své domovy

๙๒. เยสํ สนฺนิจโย นตฺถิ, เย ปริญฺญาตโภชนา; สุญฺญโต อนิมิตฺโต จ, วิโมกฺโข เยสํ โคจโร; อากาเส ว สกุนฺตานํ, คติ เตสํ ทุรนฺนยาฯ ๙๓. ยสฺสาสวา ปริกฺขีณา, อาหาเร จ อนิสฺสิโต; สุญฺญโต อนิมิตฺโต จ, วิโมกฺโข ยสฺส โคจโร; อากาเส ว สกุนฺตานํ, ปทํ ตสฺส ทุรนฺนยํฯ

7.Zasloužilý

92.

Yesaṃ sannicayo natthi, ye pariññātabhojanā;

Těch, kdo nic nehromadí, kdo porozuměli jídlu:

Suññato animitto ca, vimokkho yesaṃ gocaro;

prázdnota prostá znaků a osvobození je jejich pastvou,

Ākāse va sakuntānaṃ, gati tesaṃ durannayā.

jako ptáků v prostoru je jejich cesta nepostižitelná

93.

Yassāsavā parikkhīṇā, āhāre ca anissito;

Těch, jejichž zákaly jsou zcela odstraněny a jsou nezávislí na výživě:

Suññato animitto ca, vimokkho yassa gocaro;

prázdnota prostá znaků a osvobození je jejich pastvou,

Ākāse va sakuntānaṃ, padaṃ tassa durannayaṃ.

jako ptáků v prostoru je jejich stopa nepostižitelná

๙๔. ยสฺสินฺทฺริยานิ สมถงฺคตานิ, อสฺสา ยถา สารถินา สุทนฺตา; ปหีนมานสฺส อนาสวสฺส, เทวาปิ ตสฺส ปิหยนฺติ ตาทิโนฯ

94.

Yassindriyāni samathaṅgatāni, assā yathā sārathinā sudantā;

Koho smysly došly uklidnění jako když vozataj dobře zvládne koně,

Pahīnamānassa anāsavassa, devāpi tassa pihayanti tādino.

kdo opustil domýšlivost a je bez zákalů, takového mají v lásce i bohové

๙๕. ปถวิสโม โน วิรุชฺฌติ, อินฺทขิลุปโม ตาทิ สุพฺพโต; รหโทว อเปตกทฺทโม, สํสารา น ภวนฺติ ตาทิโนฯ

95.

Pathavisamo no virujjhati, indakhilupamo tādi subbato;

Kdo není vzdorovitý, podobně jako země, kdo je kultivovaný a je jako Indův sloup,

Rahadova apetakaddamo, saṃsārā na bhavanti tādino.

kdo je jako nezkalené jezero, pro takového již neexistuje koloběh putování

๙๖. สนฺตํ ตสฺส มนํ โหติ, สนฺตา วาจา จ กมฺม จ; สมฺมทญฺญา วิมุตฺตสฺส, อุปสนฺตสฺส ตาทิโนฯ

96.

Santaṃ tassa manaṃ hoti, santā vācā ca kamma ca;

Mírná je jeho mysl, mírná je řeč i činy

Sammadaññā vimuttassa, upasantassa tādino.

toho, kdo je osvobozen správným poznáním, kdo dospěl k míru a je takový

๙๗. อสฺสทฺโธ อกตญฺญู จ, สนฺธิจฺเฉโท จ โย นโร; หตาวกาโส วนฺตาโส, ส เว อุตฺตมโปริโสฯ

97.

Assaddho akataññū ca, sandhicchedo ca yo naro;

Mimo pouhou důvěru, kdo sám poznal nestvořené, člověk, který odetnul svá pouta [spojení],

Hatāvakāso vantāso, sa ve uttamaporiso.

ukončil své naděje a odvrhl své očekávání, ten je nejvyšším jedincem

๙๘. คาเม วา ยทิ วารญฺเญ, นินฺเน วา ยทิ วา ถเล; ยตฺถ อรหนฺโต วิหรนฺติ, ตํ ภูมิรามเณยฺยกํฯ

98.

Gāme vā yadi vāraññe, ninne vā yadi vā thale;

Ať ve vsi či v lese, v údolí či na pláni,

Yattha arahanto viharanti, taṃ bhūmirāmaṇeyyakaṃ.

kdekoliv prodlévají Zasloužilí, to jsou místa radosti

๙๙. รมณียานิ อรญฺญานิ, ยตฺถ น รมตี ชโน; วีตราคา รมิสฺสนฺติ, น เต กามคเวสิโนฯ

99.

Ramaṇīyāni araññāni, yattha na ramatī jano;

Radostné jsou lesy, v nichž se bežní lidé neradují,

Vītarāgā ramissanti, na te kāmagavesino.

ti, kdo jsou prosti vášně se v nich však radují, neboť nehledají smyslové požitky

อรหนฺตวคฺโค สตฺตโม นิฏฺฐิโตฯ

Arahantavaggo sattamo niṭṭhito.

๘. สหสฺสวคฺโค

8. Sahassavaggo

๑๐๐. สหสฺสมปิ เจ วาจา, อนตฺถปทสํหิตา; เอกํ อตฺถปทํ เสยฺโย, ยํ สุตฺวา อุปสมฺมติฯ

100.

Sahassamapi ce vācā, anatthapadasaṃhitā;

Než tisíc výroků z nesmyslných slov sestávajících,

Ekaṃ atthapadaṃ seyyo, yaṃ sutvā upasammati.

je jediné smysluplné slovo lepší, jehož vyslechnutí je utišující

๑๐๑. สหสฺสมปิ เจ คาถา, อนตฺถปทสํหิตา; เอกํ คาถาปทํ เสยฺโย, ยํ สุตฺวา อุปสมฺมติฯ ๑๐๒. โย จ คาถา สตํ ภาเส, อนตฺถปทสํหิตา; เอกํ ธมฺมปทํ เสยฺโย, ยํ สุตฺวา อุปสมฺมติฯ

8. Tisíc

101.

Sahassamapi ce gāthā, anatthapadasaṃhitā;

Než tisíc veršů z nesmyslných slov sestávajících,

Ekaṃ gāthāpadaṃ seyyo, yaṃ sutvā upasammati.

je jediné slovo verše lepší, jehož vyslechnutí je utišující

102.

Yo ca gāthā sataṃ bhāse, anatthapadasaṃhitā;

Než recitovat sto veršů z nesmyslných slov sestávajících,

Ekaṃ dhammapadaṃ seyyo, yaṃ sutvā upasammati.

je jediné slovo o Dhammě lepší, jehož vyslechnutí je utišující

๑๐๓. โย สหสฺสํ สหสฺเสน, สงฺคาเม มานุเส ชิเน; เอกญฺจ เชยฺยมตฺตานํ, ส เว สงฺคามชุตฺตโมฯ

103.

Yo sahassaṃ sahassena, saṅgāme mānuse jine;

I kdyby někdo tisíckrát nad tisíci muži v bitvě zvítězil,

Ekañca jeyyamattānaṃ, sa ve saṅgāmajuttamo.

jedině ten, kdo zvítězil sám nad sebou je v bitvě vítězem nejvyšším

๑๐๔. อตฺตา หเว ชิตํ เสยฺโย, ยา จายํ อิตรา ปชา; อตฺตทนฺตสฺส โปสสฺส, นิจฺจํ สญฺญตจาริโนฯ

104.

Attā have jitaṃ seyyo, yā cāyaṃ itarā pajā;

Nad sebou zvítězit je lepší než nad jinými bytostmi,

Attadantassa posassa, niccaṃ saññatacārino.

člověk, jenž zkrotil sám sebe se stále chová ukázněně

๑๐๕. เนว เทโว น คนฺธพฺโพ, น มาโร สห พฺรหฺมุนา; ชิตํ อปชิตํ กยิรา, ตถารูปสฺส ชนฺตุโนฯ ๑๐๖. มาเส มาเส สหสฺเสน, โย ยเชถ สตํ สมํ; เอกญฺจ ภาวิตตฺตานํ, มุหุตฺตมปิ ปูชเย; สาเยว ปูชนา เสยฺโย, ยญฺเจ วสฺสสตํ หุตํฯ ๑๐๗. โย จ วสฺสสตํ ชนฺตุ, อคฺคิํ ปริจเร วเน; เอกญฺจ ภาวิตตฺตานํ, มุหุตฺตมปิ ปูชเย; สาเยว ปูชนา เสยฺโย, ยญฺเจ วสฺสสตํ หุตํฯ

105.

Neva devo na gandhabbo, na māro saha brahmunā;

Žádný bůh ani nebeská bytost ani Mára spolu s Brahmou

Jitaṃ apajitaṃ kayirā, tathārūpassa jantuno.

ne-přemění v porážku vítězství takového člověka

106.

Māse māse sahassena, yo yajetha sataṃ samaṃ;

Měsíc po měsíci kdybys tisíc obětí přinášel po sto let

Ekañca bhāvitattānaṃ, muhuttamapi pūjaye;

a nebo jednou toho, kdo sám sebe rozvinul jen na okamžik uctil,

Sāyeva pūjanā seyyo, yañce vassasataṃ hutaṃ.

toto uctění by bylo lepší než oněch sto let obětování

107.

Yo ca vassasataṃ jantu, aggiṃ paricare vane;

Kdybys sto let života obětní oheň obcházel v lese

Ekañca bhāvitattānaṃ, muhuttamapi pūjaye;

a nebo jednou toho, kdo sám sebe rozvinul jen na okamžik uctil,

Sāyeva pūjanā seyyo, yañce vassasataṃ hutaṃ.

toto uctění by bylo lepší než oněch sto let obětování

๑๐๘. ยํ กิญฺจิ ยิฏฺฐํ ว หุตํ ว โลเก, สํวจฺฉรํ ยเชถ ปุญฺญเปกฺโข; สพฺพมฺปิ ตํ น จตุภาคเมติ, อภิวาทนา อุชฺชุคเตสุ เสยฺโยฯ

108.

Yaṃ kiñci yiṭṭhaṃ va hutaṃ va loke, saṃvaccharaṃ yajetha puññapekkho;

Cokoliv nabídne či obětuje ve světě třeba po celý rok ten, kdo hledá zásluhy přinášením obětí,

Sabbampi taṃ na catubhāgameti, abhivādanā ujjugatesu seyyo.

nedojde tím vším ani čtvrtiny zásluh, lepší je prokázat úctu tomu, kdo je na přímé stezce

๑๐๙. อภิวาทนสีลิสฺส, นิจฺจํ วุฑฺฒาปจายิโน; จตฺตาโร ธมฺมา วฑฺฒนฺติ, อายุ วณฺโณ สุขํ พลํฯ

109.

Abhivādanasīlissa, niccaṃ vuḍḍhāpacāyino;

Kdo pozdrav má ve zvyku a stále starší ctí

Cattāro dhammā vaḍḍhanti, āyu vaṇṇo sukhaṃ balaṃ.

čtyři věci u něj vzrůstají: dlouhý život, krása, štěstí a síla

๑๑๐. โย จ วสฺสสตํ ชีเว, ทุสฺสีโล อสมาหิโต; เอกาหํ ชีวิตํ เสยฺโย, สีลวนฺตสฺส ฌายิโนฯ ๑๑๑. โย จ วสฺสสตํ ชีเว, ทุปฺปญฺโญ อสมาหิโต; เอกาหํ ชีวิตํ เสยฺโย, ปญฺญวนฺตสฺส ฌายิโนฯ

110.

Yo ca vassasataṃ jīve, dussīlo asamāhito;

Než sto let života bez ctnosti a bez soustředění

Ekāhaṃ jīvitaṃ seyyo, sīlavantassa jhāyino.

je lepší jeden den prožitý ctnostně a v meditačním pohroužení

111.

Yo ca vassasataṃ jīve, duppañño asamāhito;

Než sto let života bez moudrosti a bez soustředění

Ekāhaṃ jīvitaṃ seyyo, paññavantassa jhāyino.

je lepší jeden den prožitý moudře a v meditačním pohroužení

๑๑๒. โย จ วสฺสสตํ ชีเว, กุสีโต หีนวีริโย; เอกาหํ ชีวิตํ เสยฺโย, วีริยมารภโต ทฬฺหํฯ

112.

Yo ca vassasataṃ jīve, kusīto hīnavīriyo;

Než sto let života v lenosti a ochablosti

Ekāhaṃ jīvitaṃ seyyo, vīriyamārabhato daḷhaṃ.

je lepší jeden den prožitý energicky a upevněně

๑๑๓. โย จ วสฺสสตํ ชีเว, อปสฺสํ อุทยพฺพยํ; เอกาหํ ชีวิตํ เสยฺโย, ปสฺสโต อุทยพฺพยํฯ

113.

Yo ca vassasataṃ jīve, apassaṃ udayabbayaṃ;

Než sto let života bez vidění vzniku a zániku

Ekāhaṃ jīvitaṃ seyyo, passato udayabbayaṃ.

je lepší jeden den prožitý s viděním vzniku a zániku

๑๑๔. โย จ วสฺสสตํ ชีเว, อปสฺสํ อมตํ ปทํ; เอกาหํ ชีวิตํ เสยฺโย, ปสฺสโต อมตํ ปทํฯ

114.

Yo ca vassasataṃ jīve, apassaṃ amataṃ padaṃ;

Než sto let života bez vidění bezsmrtného stavu

Ekāhaṃ jīvitaṃ seyyo, passato amataṃ padaṃ.

je lepší jeden den prožitý s viděním bezsmrtného stavu

๑๑๕. โย จ วสฺสสตํ ชีเว, อปสฺสํ ธมฺมมุตฺตมํ; เอกาหํ ชีวิตํ เสยฺโย, ปสฺสโต ธมฺมมุตฺตมํฯ

115.

Yo ca vassasataṃ jīve, apassaṃ dhammamuttamaṃ;

Než sto let života bez vidění nejvyšší Dhammy

Ekāhaṃ jīvitaṃ seyyo, passato dhammamuttamaṃ.

je lepší jeden den prožitý s viděním nejvyšší Dhammy

สหสฺสวคฺโค อฏฺฐโม นิฏฺฐิโตฯ

Sahassavaggo aṭṭhamo niṭṭhito.

๙. ปาปวคฺโค

9. Pāpavaggo

๑๑๖. อภิตฺถเรถ กลฺยาเณ, ปาปา จิตฺตํ นิวารเย; ทนฺธญฺหิ กโรโต ปุญฺญํ, ปาปสฺมิํ รมตี มโนฯ

116.

Abhittharetha kalyāṇe, pāpā cittaṃ nivāraye;

Neváhej v konání dobra a odvracej mysl od zla,

Dandhañhi karoto puññaṃ, pāpasmiṃ ramatī mano.

kdo váhá v konání dobra, jeho mysl najde zalíbení ve zlu

๑๑๗. ปาปญฺเจ ปุริโส กยิรา, น นํ กยิรา ปุนปฺปุนํ; น ตมฺหิ ฉนฺทํ กยิราถ, ทุกฺโข ปาปสฺส อุจฺจโยฯ ๑๑๘. ปุญฺญญฺเจ ปุริโส กยิรา, กยิรา นํ ปุนปฺปุนํ; ตมฺหิ ฉนฺทํ กยิราถ, สุโข ปุญฺญสฺส อุจฺจโยฯ ๑๑๙. ปาโปปิ ปสฺสติ ภทฺรํ, ยาว ปาปํ น ปจฺจติ; ยทา จ ปจฺจติ ปาปํ, อถ ปาโป ปาปานิ ปสฺสติฯ ๑๒๐. ภทฺโรปิ ปสฺสติ ปาปํ, ยาว ภทฺรํ น ปจฺจติ; ยทา จ ปจฺจติ ภทฺรํ, อถ ภทฺโร ภทฺรานิ ปสฺสติฯ ๑๒๑. มาวมญฺเญถ ปาปสฺส, น มนฺตํ อาคมิสฺสติ; อุทพินฺทุนิปาเตน, อุทกุมฺโภปิ ปูรติ; พาโล ปูรติ ปาปสฺส, โถกํ โถกมฺปิ อาจินํฯ ๑๒๒. มาวมญฺเญถ ปุญฺญสฺส, น มนฺตํ อาคมิสฺสติ; อุทพินฺทุนิปาเตน, อุทกุมฺโภปิ ปูรติ; ธีโร ปูรติ ปุญฺญสฺส, โถกํ โถกมฺปิ อาจินํฯ

9. Zlo

117.

Pāpañce puriso kayirā, na naṃ kayirā punappunaṃ;

Vykonal-li člověk zlo, nechť ho již nevykonává znovu a znovu,

Na tamhi chandaṃ kayirātha, dukkho pāpassa uccayo.

nechť nemá vůli ho dále vykonávat, neboť nahromadění zla je utrpení

118.

Puññañce puriso kayirā, kayirā naṃ punappunaṃ;

Vykonal-li člověk dobro, nechť ho vykonává znovu a znovu,

Tamhi chandaṃ kayirātha, sukho puññassa uccayo.

nechť má vůli ho dále vykonávat, neboť nahromadění dobra je štěstí

119.

Pāpopi passati bhadraṃ, yāva pāpaṃ na paccati;

I zlý člověk zakouší dobro dokud jeho zlo neuzraje,

Yadā ca paccati pāpaṃ, atha pāpo pāpāni passati.

když však jeho zlo uzraje, pak zlý člověk zakouší zlo

120.

Bhadropi passati pāpaṃ, yāva bhadraṃ na paccati;

I dobrý člověk zakouší zlo dokud jeho dobro neuzraje,

Yadā ca paccati bhadraṃ, atha bhadro bhadrāni passati.

když však jeho dobro uzraje, pak dobrý člověk zakouší dobro

121.

Māvamaññetha pāpassa, na mantaṃ āgamissati;

Nepodceňujte zlé skutky: „nic z toho se mi nevrátí“,

Udabindunipātena, udakumbhopi pūrati;

i kapky vody padající vodou džbán naplní,

Bālo pūrati pāpassa, thokaṃ thokampi ācinaṃ.

tak naplní se pošetilec zlem, když trošku po trošce ho nahromadí

122.

Māvamaññetha puññassa, na mantaṃ āgamissati;

Nepodceňujte dobré skutky:„nic z toho se mi nevrátí“,

Udabindunipātena, udakumbhopi pūrati;

i kapky vody padající vodou džbán naplní,

Dhīro pūrati puññassa, thokaṃ thokampi ācinaṃ.

tak naplní se moudrý dobrem, když trošku po trošce ho nahromadí

๑๒๓. วาณิโชว ภยํ มคฺคํ, อปฺปสตฺโถ มหทฺธโน; วิสํ ชีวิตุกาโมว, ปาปานิ ปริวชฺชเยฯ

123.

Vāṇijova bhayaṃ maggaṃ, appasattho mahaddhano;

Jako se vyhne obchodník nebezpečné cestě, má-li malou karavanu a velký majetek,

Visaṃ jīvitukāmova, pāpāni parivajjaye.

nebo člověk milující život se vyhne jedu, tak je třeba vyhýbat se zlu

๑๒๔. ปาณิมฺหิ เจ วโณ นาสฺส, หเรยฺย ปาณินา วิสํ; นาพฺพณํ วิสมนฺเวติ, นตฺถิ ปาปํ อกุพฺพโตฯ

124.

Pāṇimhi ce vaṇo nāssa, hareyya pāṇinā visaṃ;

Když ruka není poraněná, může tato ruka nést jed a jed do ní nemůže nasáknout,

Nābbaṇaṃ visamanveti, natthi pāpaṃ akubbato.

tak zlo nemůže postihnout toho, kdo ho sám neprovádí

๑๒๕. โย อปฺปทุฏฺฐสฺส นรสฺส ทุสฺสติ, สุทฺธสฺส โปสสฺส อนงฺคณสฺส; ตเมว พาลํ ปจฺเจติ ปาปํ, สุขุโม รโช ปฏิวาตํว ขิตฺโตฯ

125.

Yo appaduṭṭhassa narassa dussati, suddhassa posassa anaṅgaṇassa;

Ublíží-li někdo nezkaženému člověku nebo čisté osobě bez poskvrny,

Tameva bālaṃ pacceti pāpaṃ, sukhumo rajo paṭivātaṃva khitto.

vrátí se toto zlo pošetilci zpět jako jemný prach vržený proti větru

๑๒๖. คพฺภเมเก อุปฺปชฺชนฺติ, นิรยํ ปาปกมฺมิโน; สคฺคํ สุคติโน ยนฺติ, ปรินิพฺพนฺติ อนาสวาฯ

126.

Gabbhameke uppajjanti, nirayaṃ pāpakammino;

Někteří se znovuzrodí v lůně, vykonavatelé zla v pekelných stavech,

Saggaṃ sugatino yanti, parinibbanti anāsavā.

kdo správně postupují půjdou do vyšších stavů, kdo jsou prosti zákalů do úplného odpoutání

๑๒๗. น อนฺตลิกฺเข น สมุทฺทมชฺเฌ, น ปพฺพตานํ วิวรํ ปวิสฺส; น วิชฺชตี โส ชคติปฺปเทโส, ยตฺถฏฺฐิโต มุจฺเจยฺย ปาปกมฺมาฯ

127.

Na antalikkhe na samuddamajjhe, na pabbatānaṃ vivaraṃ pavissa;

Ani v nebeském prostoru, ani uprostřed oceánu, ani když člověk odejde do horské jeskyně,

Na vijjatī so jagatippadeso, yatthaṭṭhito mucceyya pāpakammā.

v oblasti tohoto světa nenajde místo, kde by mohl spočinout a uniknout svým zlým činům

๑๒๘. น อนฺตลิกฺเข น สมุทฺทมชฺเฌ, น ปพฺพตานํ วิวรํ ปวิสฺส; น วิชฺชตี โส ชคติปฺปเทโส, ยตฺถฏฺฐิตํ นปฺปสเหยฺย มจฺจุฯ

128.

128

Na antalikkhe na samuddamajjhe, na pabbatānaṃ vivaraṃ pavissa;

Ani v nebeském prostoru, ani uprostřed oceánu, ani když člověk odejde do horské jeskyně,

Na vijjatī so jagatippadeso, yatthaṭṭhitaṃ nappasaheyya maccu.

v oblasti tohoto světa nenajde místo, kde by mohl spočinout aniž by ho zkosila smrt

ปาปวคฺโค นวโม นิฏฺฐิโตฯ

Pāpavaggo navamo niṭṭhito.

๑๐. ทณฺฑวคฺโค

10. Daṇḍavaggo

๑๒๙. สพฺเพ ตสนฺติ ทณฺฑสฺส, สพฺเพ ภายนฺติ มจฺจุโน; อตฺตานํ อุปมํ กตฺวา, น หเนยฺย น ฆาตเยฯ

129.

Sabbe tasanti daṇḍassa, sabbe bhāyanti maccuno;

Všichni se třesou před trestem, všichni se bojí smrti,

Attānaṃ upamaṃ katvā, na haneyya na ghātaye.

přirovnávaje ostatní k sobě, nechť nikdo nezabíjí ani k tomu nenavádí

๑๓๐. สพฺเพ ตสนฺติ ทณฺฑสฺส, สพฺเพสํ ชีวิตํ ปิยํ; อตฺตานํ อุปมํ กตฺวา, น หเนยฺย น ฆาตเยฯ

130.

Sabbe tasanti daṇḍassa, sabbesaṃ jīvitaṃ piyaṃ;

Všichni se třesou před trestem, všem je život milý

Attānaṃ upamaṃ katvā, na haneyya na ghātaye.

přirovnávaje ostatní k sobě, nechť nikdo nezabíjí ani k tomu nenavádí

๑๓๑. สุขกามานิ ภูตานิ, โย ทณฺเฑน วิหิํสติ; อตฺตโน สุขเมสาโน, เปจฺจ โส น ลภเต สุขํฯ

131.

Sukhakāmāni bhūtāni, yo daṇḍena vihiṃsati;

Bytostem toužícím po štěstí kdo zbraní ubližuje,

Attano sukhamesāno, pecca so na labhate sukhaṃ.

sám hledaje štěstí, po smrti nezíská štěstí

๑๓๒. สุขกามานิ ภูตานิ, โย ทณฺเฑน น หิํสติ; อตฺตโน สุขเมสาโน, เปจฺจ โส ลภเต สุขํฯ ๑๓๓. มาโวจ ผรุสํ กญฺจิ, วุตฺตา ปฏิวเทยฺยุ ตํ; ทุกฺขา หิ สารมฺภกถา, ปฏิทณฺฑา ผุเสยฺยุ ตํ ฯ ๑๓๔. สเจ เนเรสิ อตฺตานํ, กํโส อุปหโต ยถา; เอส ปตฺโตสิ นิพฺพานํ, สารมฺโภ เต น วิชฺชติฯ

10. Hůl [Trest]

132.

Sukhakāmāni bhūtāni, yo daṇḍena na hiṃsati;

Bytostem toužícím po štěstí kdo zbraní neubližuje,

Attano sukhamesāno, pecca so labhate sukhaṃ.

sám hledaje štěstí, po smrti získá štěstí

133.

Māvoca pharusaṃ kañci, vuttā paṭivadeyyu taṃ;

Nehovoř hrubě k nikomu nebo ti stejnými slovy odpoví,

Dukkhā hi sārambhakathā, paṭidaṇḍā phuseyyu taṃ.

vskutku strastná je vznětlivá řeč, tato hůl tě zpětně udeří

134.

Sace neresi attānaṃ, kaṃso upahato yathā;

Budeš-li sám ztichlý jako puklý gong,

Esa pattosi nibbānaṃ, sārambho te na vijjati.

dosáhl jsi odpoutánívyhasnutí a vznětlivost již u tebe není k nalezení

๑๓๕. ยถา ทณฺเฑน โคปาโล, คาโว ปาเชติ โคจรํ; เอวํ ชรา จ มจฺจุ จ, อายุํ ปาเชนฺติ ปาณินํฯ ๑๓๖. อถ ปาปานิ กมฺมานิ, กรํ พาโล น พุชฺฌติ; เสหิ กมฺเมหิ ทุมฺเมโธ, อคฺคิทฑฺโฒว ตปฺปติฯ ๑๓๗. โย ทณฺเฑน อทณฺเฑสุ, อปฺปทุฏฺเฐสุ ทุสฺสติ; ทสนฺนมญฺญตรํ ฐานํ, ขิปฺปเมว นิคจฺฉติฯ

135.

Yathā daṇḍena gopālo, gāvo pājeti gocaraṃ;

Jako pastýř holí dobytek vyhání na pastvu,

Evaṃ jarā ca maccu ca, āyuṃ pājenti pāṇinaṃ.

tak stáří a smrt život vyhánějí z živých bytostí

136.

Atha pāpāni kammāni, karaṃ bālo na bujjhati;

Když vykonává zlé činy, pošetilec nechápe co dělá,

Sehi kammehi dummedho, aggidaḍḍhova tappati.

vlastními činy bude hlupák trýzněn, jakoby jej pálil oheň

137.

Yo daṇḍena adaṇḍesu, appaduṭṭhesu dussati;

Kdo ozbrojený neozbrojeným nezkaženým bytostem ubližuje,

Dasannamaññataraṃ ṭhānaṃ, khippameva nigacchati.

do některé z těchto deseti situací rychle se dostane:

๑๓๘. เวทนํ ผรุสํ ชานิํ, สรีรสฺส จ เภทนํ; ครุกํ วาปิ อาพาธํ, จิตฺตกฺเขปญฺจ ปาปุเณฯ

138.

Vedanaṃ pharusaṃ jāniṃ, sarīrassa ca bhedanaṃ;

Kruté a zničující pocity, tělesné zranění [rozpad],

Garukaṃ vāpi ābādhaṃ, cittakkhepañca pāpuṇe.

těžké onemocnění či pomatenost mysli ho stihnou,

๑๓๙. ราชโต วา อุปสคฺคํ, อพฺภกฺขานญฺจ ทารุณํ; ปริกฺขยญฺจ ญาตีนํ, โภคานญฺจ ปภงฺคุรํ ฯ

139.

Rājato vā upasaggaṃ, abbhakkhānañca dāruṇaṃ;

potíže u krále, strašné pomluvy,

Parikkhayañca ñātīnaṃ, bhogānañca pabhaṅguraṃ.

oddělení od příbuzných či pozbytí majetku

๑๔๐. อถ วาสฺส อคารานิ, อคฺคิ ฑหติ ปาวโก; กายสฺส เภทา ทุปฺปญฺโญ, นิรยํ โสปปชฺชติ ฯ ๑๔๑. น นคฺคจริยา น ชฏา น ปงฺกา, นานาสกา ถณฺฑิลสายิกา วา; รโชชลฺลํ อุกฺกุฏิกปฺปธานํ, โสเธนฺติ มจฺจํ อวิติณฺณกงฺขํฯ ๑๔๒. อลงฺกโต เจปิ สมํ จเรยฺย, สนฺโต ทนฺโต นิยโต พฺรหฺมจารี; สพฺเพสุ ภูเตสุ นิธาย ทณฺฑํ, โส พฺราหฺมโณ โส สมโณ ส ภิกฺขุฯ ๑๔๓. หิรีนิเสโธ ปุริโส, โกจิ โลกสฺมิ วิชฺชติ; โย นิทฺทํ อปโพเธติ, อสฺโส ภทฺโร กสามิวฯ ๑๔๔. อสฺโส ยถา ภทฺโร กสานิวิฏฺโฐ, อาตาปิโน สํเวคิโน ภวาถ; สทฺธาย สีเลน จ วีริเยน จ, สมาธินา ธมฺมวินิจฺฉเยน จ; สมฺปนฺนวิชฺชาจรณา ปติสฺสตา, ชหิสฺสถ ทุกฺขมิทํ อนปฺปกํฯ

140.

Atha vāssa agārāni, aggi ḍahati pāvako;

nebo jeho domy spálí plameny ohně

Kāyassa bhedā duppañño, nirayaṃ sopapajjati.

či se po rozpadu těla takový nemoudrý člověk zrodí v pekelném stavu

141.

Na naggacariyā na jaṭā na paṅkā, nānāsakā thaṇḍilasāyikā vā;

Ani nahota, ani spletené vlasy, ani bláto, ani odmítání jídla, ani spaní na holé zemi,

Rajojallaṃ ukkuṭikappadhānaṃ, sodhenti maccaṃ avitiṇṇakaṅkhaṃ.

ani prach a špína, ani dřepění na patách neočistí smrtelníka, co nepřekonal své pochybnosti

142.

Alaṅkato cepi samaṃ careyya, santo danto niyato brahmacārī;

Kdo se sic obléká zdobně, je však klidný, je mírný, zkrocený, má jistotu, vede čistý život

Sabbesu bhūtesu nidhāya daṇḍaṃ, so brāhmaṇo so samaṇo sa bhikkhu.

a vůči všem živým bytostem odložil zbraň, ten je vskutku bráhmanem, asketou, mnichem

143.

Hirīnisedho puriso, koci lokasmi vijjati;

Člověk ovládaný studem špatně jednat - kdo takový je k nalezení ve světě,

Yo niddaṃ apabodheti, asso bhadro kasāmiva.

kdo chápe, co je to hanba, kdo je jako ušlechtilý kůň ovládaný bičem?

144.

Asso yathā bhadro kasāniviṭṭho, ātāpino saṃvegino bhavātha;

Jako ušlechtilý kůň popohnaný bičem buďte horliví a obdaření pocitem naléhavosti,

Saddhāya sīlena ca vīriyena ca, samādhinā dhammavinicchayena ca;

důvěrou, ctností a energií, soustředěním a zkoumáním Dhammy,

Sampannavijjācaraṇā patissatā, jahissatha dukkhamidaṃ anappakaṃ.

obdařeni věděním, správným jednáním a uvědoměním opusťte toto nemalé utrpení

๑๔๕. อุทกญฺหิ นยนฺติ เนตฺติกา, อุสุการา นมยนฺติ เตชนํ; ทารุํ นมยนฺติ ตจฺฉกา, อตฺตานํ ทมยนฺติ สุพฺพตาฯ

145.

Udakañhi nayanti nettikā, usukārā namayanti tejanaṃ;

Vodu rozvádějí zavlažovači, šípaři obrábějí ostří,

Dāruṃ namayanti tacchakā, attānaṃ damayanti subbatā.

dřevo obrábějí tesaři, sami sebe ovládají [krotí] ti, kdo jednají správně

ทณฺฑวคฺโค ทสโม นิฏฺฐิโตฯ

Daṇḍavaggo dasamo niṭṭhito.

๑๑. ชราวคฺโค

11. Jarāvaggo

๑๔๖. โก นุ หาโส กิมานนฺโท, นิจฺจํ ปชฺชลิเต สติ; อนฺธกาเรน โอนทฺธา, ปทีปํ น คเวสถฯ

146.

Ko nu hāso kimānando, niccaṃ pajjalite sati;

Jak se lze smát, jak se lze radovat, když toto vše je stále v plamenech,

Andhakārena onaddhā, padīpaṃ na gavesatha.

temnotou obklopeni nebudete hledat světlo?

๑๔๗. ปสฺส จิตฺตกตํ พิมฺพํ, อรุกายํ สมุสฺสิตํ; อาตุรํ พหุสงฺกปฺปํ, ยสฺส นตฺถิ ธุวํ ฐิติฯ

11. Stáří

147.

Passa cittakataṃ bimbaṃ, arukāyaṃ samussitaṃ;

Pohleď na tuto myslí vytvořenou loutku, navršenou hromadu neduhů

Āturaṃ bahusaṅkappaṃ, yassa natthi dhuvaṃ ṭhiti.

a nemocí, naplněnou myšlenkami, v níž není nic trvalého a stálého

๑๔๘. ปริชิณฺณมิทํ รูปํ, โรคนีฬํ ปภงฺคุรํ; ภิชฺชติ ปูติสนฺเทโห, มรณนฺตญฺหิ ชีวิตํฯ

148.

Parijiṇṇamidaṃ rūpaṃ, roganīḷaṃ pabhaṅguraṃ;

Zkáze podléhá toto tělo, křehké hnízdo nemocí,

Bhijjati pūtisandeho, maraṇantañhi jīvitaṃ.

rozpadá se v hnijící změť, když smrt ukončí jeho život

๑๔๙. ยานิมานิ อปตฺถานิ, อลาพูเนว สารเท; กาโปตกานิ อฏฺฐีนิ, ตานิ ทิสฺวาน กา รติฯ

149.

Yānimāni apatthāni, alābūneva sārade;

Zbudou-li jen tyto rozházené, jako seschlé tykve

Kāpotakāni aṭṭhīni, tāni disvāna kā rati.

vybělené kosti, lze se při takovém pohledu radovat?

๑๕๐. อฏฺฐีนํ นครํ กตํ, มํสโลหิตเลปนํ; ยตฺถ ชรา จ มจฺจุ จ, มาโน มกฺโข จ โอหิโตฯ

150.

Aṭṭhīnaṃ nagaraṃ kataṃ, maṃsalohitalepanaṃ;

Z kostí je toto město postavené, masem a krví omítnuté,

Yattha jarā ca maccu ca, māno makkho ca ohito.

v něm stáří a smrt, domýšlivost a pohrdavost jsou ukryté

๑๕๑. ชีรนฺติ เว ราชรถา สุจิตฺตา, อโถ สรีรมฺปิ ชรํ อุเปติ; สตญฺจ ธมฺโม น ชรํ อุเปติ, สนฺโต หเว สพฺภิ ปเวทยนฺติฯ

151.

Jīranti ve rājarathā sucittā, atho sarīrampi jaraṃ upeti;

Zestárnou i královy pestře zbarvené vozy, rovněž toto tělo dochází stárnutí,

Satañca dhammo na jaraṃ upeti, santo have sabbhi pavedayanti.

jen dobrá Dhamma stárnutí nedochází a ctnostní ji dávají poznat dobrým lidem

๑๕๒. อปฺปสฺสุตายํ ปุริโส, พลิพทฺโธว ชีรติ; มํสานิ ตสฺส วฑฺฒนฺติ, ปญฺญา ตสฺส น วฑฺฒติฯ ๑๕๓. อเนกชาติสํสารํ, สนฺธาวิสฺสํ อนิพฺพิสํ; คหการํ คเวสนฺโต, ทุกฺขา ชาติ ปุนปฺปุนํฯ ๑๕๔. คหการก ทิฏฺโฐสิ, ปุน เคหํ น กาหสิ; สพฺพา เต ผาสุกา ภคฺคา, คหกูฏํ วิสงฺขตํ; วิสงฺขารคตํ จิตฺตํ, ตณฺหานํ ขยมชฺฌคาฯ

152.

Appassutāyaṃ puriso, balibaddhova jīrati;

V Učení nepoučený člověk stárne jako vůl,

Maṃsāni tassa vaḍḍhanti, paññā tassa na vaḍḍhati.

přibývá mu masa, ale moudrosti mu nepřibývá

153.

Anekajātisaṃsāraṃ, sandhāvissaṃ anibbisaṃ;

Nejedním zrozením v tomto koloběhu životů prošel jsem, nenalézaje,

Gahakāraṃ gavesanto, dukkhā jāti punappunaṃ.

stavitele tohoto domu hledaje, strastné je zrozování opětovné

154.

Gahakāraka diṭṭhosi, puna gehaṃ na kāhasi;

Staviteli domu, nyní však jsi spatřen, znovu dům již nepostavíš,

Sabbā te phāsukā bhaggā, gahakūṭaṃ visaṅkhataṃ;

všechny krokve jsou zlámané, hřeben domu je roztříštěn,

Visaṅkhāragataṃ cittaṃ, taṇhānaṃ khayamajjhagā.

do nezformovaného stavu vstoupila mysl, toužení dospělo k ukončení

๑๕๕. อจริตฺวา พฺรหฺมจริยํ, อลทฺธา โยพฺพเน ธนํ; ชิณฺณโกญฺจาว ฌายนฺติ, ขีณมจฺเฉว ปลฺลเลฯ

155.

Acaritvā brahmacariyaṃ, aladdhā yobbane dhanaṃ;

Ti, kdo nežili čistým životem a nezískali v mládí duchovní bohatství,

Jiṇṇakoñcāva jhāyanti, khīṇamaccheva pallale.

chřadnou jako stará volavka u jezera bez ryb

๑๕๖. อจริตฺวา พฺรหฺมจริยํ, อลทฺธา โยพฺพเน ธนํ; เสนฺติ จาปาติขีณาว, ปุราณานิ อนุตฺถุนํฯ

156.

Acaritvā brahmacariyaṃ, aladdhā yobbane dhanaṃ;

Ti, kdo nežili čistým životem a nezískali v mládí duchovní bohatství,

Senti cāpātikhīṇāva, purāṇāni anutthunaṃ.

leží jako zlomené luky a oplakávají staré časy

ชราวคฺโค เอกาทสโม นิฏฺฐิโตฯ

Jarāvaggo ekādasamo niṭṭhito.

๑๒. อตฺตวคฺโค

12. Attavaggo

๑๕๗. อตฺตานญฺเจ ปิยํ ชญฺญา, รกฺเขยฺย นํ สุรกฺขิตํ; ติณฺณํ อญฺญตรํ ยามํ, ปฏิชคฺเคยฺย ปณฺฑิโตฯ

157.

Attānañce piyaṃ jaññā, rakkheyya naṃ surakkhitaṃ;

Kdo je sám sobě milý, nechť se opatruje, dobře opatruje,

Tiṇṇaṃ aññataraṃ yāmaṃ, paṭijaggeyya paṇḍito.

ve všech třech obdobích života nechť nad sebou bdí ten, kdo je moudrý

๑๕๘. อตฺตานเมว ปฐมํ, ปติรูเป นิเวสเย; อถญฺญมนุสาเสยฺย, น กิลิสฺเสยฺย ปณฺฑิโตฯ

158.

Attānameva paṭhamaṃ, patirūpe nivesaye;

Nejprve sám sebe ať ustaví v tom, co je správné,

Athaññamanusāseyya, na kilisseyya paṇḍito.

pak teprve nechť poučuje druhé, nechť se nepošpiňuje ten, kdo je moudrý

12. O sobě

๑๕๙. อตฺตานํ เจ ตถา กยิรา, ยถาญฺญมนุสาสติ; สุทนฺโต วต ทเมถ, อตฺตา หิ กิร ทุทฺทโมฯ

159.

Attānaṃ ce tathā kayirā, yathāññamanusāsati;

Kdo sám v sobě vyvinul to, v čem poučuje druhé,

Sudanto vata dametha, attā hi kira duddamo.

ten je vskutku dobře zkrocený a zvládnutý, neboť sám sebe je vpravdě obtížné zvládnout

๑๖๐. อตฺตา หิ อตฺตโน นาโถ, โก หิ นาโถ ปโร สิยา; อตฺตนา หิ สุทนฺเตน, นาถํ ลภติ ทุลฺลภํฯ

160.

Attā hi attano nātho, ko hi nātho paro siyā;

Každý je vskutku sám sobě ochráncem, kdo jiný by mu mohl být ochráncem?

Attanā hi sudantena, nāthaṃ labhati dullabhaṃ.

kdo sám sebe dobře zkrotí, získává onu ochranu, jež je těžko získatelná

๑๖๑. อตฺตนา หิ กตํ ปาปํ, อตฺตชํ อตฺตสมฺภวํ; อภิมตฺถติ ทุมฺเมธํ, วชิรํ วสฺมมยํ มณิํฯ

161.

Attanā hi kataṃ pāpaṃ, attajaṃ attasambhavaṃ;

Zlo vykonané jím samým, zrozené z něj samého, vzešlé z něj samého,

Abhimatthati dummedhaṃ, vajiraṃ vasmamayaṃ maṇiṃ.

rozdrtí hloupého člověka, tak jako diamant drahokam

๑๖๒. ยสฺส อจฺจนฺตทุสฺสีลฺยํ, มาลุวา สาลมิโวตฺถตํ; กโรติ โส ตถตฺตานํ, ยถา นํ อิจฺฉตี ทิโสฯ

162.

Yassa accantadussīlyaṃ, māluvā sālamivotthataṃ;

Ten, kdo je nadmíru nectnostný,jako když popínavá rostlina dusí sálový strom,

Karoti so tathattānaṃ, yathā naṃ icchatī diso.

tak se chová sám k sobě, jak by mu to přál jen jeho nepřítel

๑๖๓. สุกรานิ อสาธูนิ, อตฺตโน อหิตานิ จ; ยํ เว หิตญฺจ สาธุญฺจ, ตํ เว ปรมทุกฺกรํฯ

163.

Sukarāni asādhūni, attano ahitāni ca;

Je snadné konat věci nedobré a sobě samému neprospěšné,

Yaṃ ve hitañca sādhuñca, taṃ ve paramadukkaraṃ.

ale co je vpravdě prospěšné a dobré, to je vpravdě nanejvýš obtížné konat

๑๖๔. โย สาสนํ อรหตํ, อริยานํ ธมฺมชีวินํ; ปฏิกฺโกสติ ทุมฺเมโธ, ทิฏฺฐิํ นิสฺสาย ปาปิกํ; ผลานิ กฏฺฐกสฺเสว, อตฺตฆาตาย ผลฺลติฯ ๑๖๕. อตฺตนา หิ กตํ ปาปํ, อตฺตนา สํกิลิสฺสติ; อตฺตนา อกตํ ปาปํ, อตฺตนาว วิสุชฺฌติ; สุทฺธี อสุทฺธิ ปจฺจตฺตํ, นาญฺโญ อญฺญํ วิโสธเยฯ

164.

Yo sāsanaṃ arahataṃ, ariyānaṃ dhammajīvinaṃ;

Když učením zasloužilých, ušlechtilých jedinců, kteří žijí podle Dhammy,

Paṭikkosati dummedho, diṭṭhiṃ nissāya pāpikaṃ;

hloupý člověk pohrdá, opíraje se o zlé názory,

Phalāni kaṭṭhakasseva, attaghātāya phallati.

tak jako plody bambusu, přinese mu to plody sebezničení

165.

Attanā hi kataṃ pāpaṃ, attanā saṃkilissati;

Kdo sám koná zlo, sám sebe znečišťuje,

Attanā akataṃ pāpaṃ, attanāva visujjhati;

kdo sám nekoná zlo, sám sebe očišťuje,

Suddhī asuddhi paccattaṃ, nāñño aññaṃ visodhaye.

čistým nebo nečistým se každý sám učiní, nikdo někoho jiného očistit ne-může

๑๖๖. อตฺตทตฺถํ ปรตฺเถน, พหุนาปิ น หาปเย; อตฺตทตฺถมภิญฺญาย, สทตฺถปสุโต สิยาฯ

166.

Attadatthaṃ paratthena, bahunāpi na hāpaye;

Svůj vlastní cíl kvůli cílům druhých, jakkoli velkým, neztrácej,

Attadatthamabhiññāya, sadatthapasuto siyā.

kdo přímo poznal svůj vlastní cíl, nechť se zaměří právě na něj

อตฺตวคฺโค ทฺวาทสโม นิฏฺฐิโตฯ

Attavaggo dvādasamo niṭṭhito.

๑๓. โลกวคฺโค

13. Lokavaggo

๑๖๗. หีนํ ธมฺมํ น เสเวยฺย, ปมาเทน น สํวเส; มิจฺฉาทิฏฺฐิํ น เสเวยฺย, น สิยา โลกวฑฺฒโนฯ

167.

Hīnaṃ dhammaṃ na seveyya, pamādena na saṃvase;

Nepraktikuj nízké věci, nežij nedbale,

Micchādiṭṭhiṃ na seveyya, na siyā lokavaḍḍhano.

nepraktikuj špatné názory a nerozvíjej světskost

๑๖๘. อุตฺติฏฺเฐ นปฺปมชฺเชยฺย, ธมฺมํ สุจริตํ จเร; ธมฺมจารี สุขํ เสติ, อสฺมิํ โลเก ปรมฺหิ จฯ

168.

Uttiṭṭhe nappamajjeyya, dhammaṃ sucaritaṃ care;

Vzchop se a buď dbalý, žij správně podle Dhammy,

Dhammacārī sukhaṃ seti, asmiṃ loke paramhi ca.

kdo žije podle Dhammy spočívá šťastně, na tomto i na onom světě

๑๖๙. ธมฺมํ จเร สุจริตํ, น นํ ทุจฺจริตํ จเร; ธมฺมจารี สุขํ เสติ, อสฺมิํ โลเก ปรมฺหิ จฯ

169.

Dhammaṃ care sucaritaṃ, na naṃ duccaritaṃ care;

Žij správně podle Dhammy, nežij nesprávně,

Dhammacārī sukhaṃ seti, asmiṃ loke paramhi ca.

kdo žije podle Dhammy spočívá šťastně, na tomto i na onom světě

๑๗๐. ยถา ปุพฺพุฬกํ ปสฺเส, ยถา ปสฺเส มรีจิกํ; เอวํ โลกํ อเวกฺขนฺตํ, มจฺจุราชา น ปสฺสติฯ

170.

Yathā pubbuḷakaṃ passe, yathā passe marīcikaṃ;

Nazírej ho jako bublinu, nazírej ho jako přelud,

Evaṃ lokaṃ avekkhantaṃ, maccurājā na passati.

kdo takto nahlíží tento svět, toho král smrti nespatří

๑๗๑. เอถ ปสฺสถิมํ โลกํ, จิตฺตํ ราชรถูปมํ; ยตฺถ พาลา วิสีทนฺติ, นตฺถิ สงฺโค วิชานตํฯ

171.

Etha passathimaṃ lokaṃ, cittaṃ rājarathūpamaṃ;

Pojď a pohleď na tento svět, ozdobený jako královský kočár,

Yattha bālā visīdanti, natthi saṅgo vijānataṃ.

kde pošetilí jsou ponořeni, nejsou upoutáni vědoucí

๑๗๒. โย จ ปุพฺเพ ปมชฺชิตฺวา, ปจฺฉา โส นปฺปมชฺชติ; โสมํ โลกํ ปภาเสติ, อพฺภา มุตฺโตว จนฺทิมาฯ

172.

Yo ca pubbe pamajjitvā, pacchā so nappamajjati;

Kdo byl dříve nedbalý, ale později se stal dbalým,

Somaṃ lokaṃ pabhāseti, abbhā muttova candimā.

ozáří tento svět jako z mraků vynořivší se měsíc

๑๗๓. ยสฺส ปาปํ กตํ กมฺมํ, กุสเลน ปิธียติ; โสมํ โลกํ ปภาเสติ, อพฺภา มุตฺโตว จนฺทิมาฯ ๑๗๔. อนฺธภูโต อยํ โลโก, ตนุเกตฺถ วิปสฺสติ; สกุโณ ชาลมุตฺโตว, อปฺโป สคฺคาย คจฺฉติฯ ๑๗๕. หํสาทิจฺจปเถ ยนฺติ, อากาเส ยนฺติ อิทฺธิยา; นียนฺติ ธีรา โลกมฺหา, เชตฺวา มารํ สวาหินิํ ฯ

13. Svět

173.

Yassa pāpaṃ kataṃ kammaṃ, kusalena pidhīyati;

Kdo konal zlé činy, ale pak prospěšnými je odčinil,

Somaṃ lokaṃ pabhāseti, abbhā muttova candimā.

ozáří tento svět jako z mraků vynořivší se měsíc

174.

Andhabhūto ayaṃ loko, tanukettha vipassati;

Oslepený je tento svět, jen málokdo je tu jasně vidoucí,

Sakuṇo jālamuttova, appo saggāya gacchati.

jako pták, jenž se vyprostil ze sítě, málokdo do nebeských světů odejde

175.

Haṃsādiccapathe yanti, ākāse yanti iddhiyā;

Labutě létají cestou za sluncem, ti, kdo mají magické síly létají prostorem,

Nīyanti dhīrā lokamhā, jetvā māraṃ savāhiniṃ.

moudří však odlétají z tohoto světa, když přemohli Máru s jeho armádou

๑๗๖. เอกํ ธมฺมํ อตีตสฺส, มุสาวาทิสฺส ชนฺตุโน; วิติณฺณปรโลกสฺส, นตฺถิ ปาปํ อการิยํฯ

176.

Ekaṃ dhammaṃ atītassa, musāvādissa jantuno;

Této jedné věci nechávaje průchod, člověk, který vědomě lže,

Vitiṇṇaparalokassa, natthi pāpaṃ akāriyaṃ.

nedbaje onoho světa po smrti, není pro něj zla, které by nevykonal

๑๗๗. น เว กทริยา เทวโลกํ วชนฺติ, พาลา หเว นปฺปสํสนฺติ ทานํ; ธีโร จ ทานํ อนุโมทมาโน, เตเนว โส โหติ สุขี ปรตฺถฯ

177.

Na ve kadariyā devalokaṃ vajanti, bālā have nappasaṃsanti dānaṃ;

Lakomci se do světa bohů ne-dostanou, jelikož tito pošetilci neoceňují štědrost,

Dhīro ca dānaṃ anumodamāno, teneva so hoti sukhī parattha.

moudří se však ze štědrosti radují, a tak budou štastní na onom světě po smrti

๑๗๘. ปถพฺยา เอกรชฺเชน, สคฺคสฺส คมเนน วา; สพฺพโลกาธิปจฺเจน, โสตาปตฺติผลํ วรํฯ

178.

Pathabyā ekarajjena, saggassa gamanena vā;

Než svrchovaně vládnout celé Zemi, než vstoupit do nebeského světa,

Sabbalokādhipaccena, sotāpattiphalaṃ varaṃ.

než panovat celému světu [vesmíru], plody vstupu do proudu Dhammy jsou lepší

โลกวคฺโค เตรสโม นิฏฺฐิโตฯ

Lokavaggo terasamo niṭṭhito.

๑๔. พุทฺธวคฺโค

14. Buddhavaggo

๑๗๙. ยสฺส ชิตํ นาวชียติ, ชิตํ ยสฺส โน ยาติ โกจิ โลเก; ตํ พุทฺธมนนฺตโคจรํ, อปทํ เกน ปเทน เนสฺสถฯ

179.

Yassa jitaṃ nāvajīyati, jitaṃ yassa no yāti koci loke;

Jeho vítězství nemůže být překonáno, jeho vítězství nemůže obsáhnout nikdo ve světě,

Taṃ buddhamanantagocaraṃ, apadaṃ kena padena nessatha.

Probuzeného pastvou je nekonečnost, jakým způsobem bys ho mohl svést z cesty?

๑๘๐. ยสฺส ชาลินี วิสตฺติกา, ตณฺหา นตฺถิ กุหิญฺจิ เนตเว; ตํ พุทฺธมนนฺตโคจรํ, อปทํ เกน ปเทน เนสฺสถฯ ๑๘๑. เย ฌานปสุตา ธีรา, เนกฺขมฺมูปสเม รตา; เทวาปิ เตสํ ปิหยนฺติ, สมฺพุทฺธานํ สตีมตํฯ ๑๘๒. กิจฺโฉ มนุสฺสปฏิลาโภ, กิจฺฉํ มจฺจาน ชีวิตํ; กิจฺฉํ สทฺธมฺมสฺสวนํ, กิจฺโฉ พุทฺธานมุปฺปาโทฯ

14. Probuzený

180.

Yassa jālinī visattikā, taṇhā natthi kuhiñci netave;

Jeho lepivá spleť toužení již nikdy nemůže svést,

Taṃ buddhamanantagocaraṃ, apadaṃ kena padena nessatha.

Probuzeného pastvou je nekonečnost, jakým způsobem bys ho mohl svést z cesty?

181.

Ye jhānapasutā dhīrā, nekkhammūpasame ratā;

Moudří, kteří se věnují meditačnímu pohroužení a těší se z klidu odříkání,

Devāpi tesaṃ pihayanti, sambuddhānaṃ satīmataṃ.

i bohům jsou drazí, zcela probuzení a uvědomělí

182.

Kiccho manussapaṭilābho, kicchaṃ maccāna jīvitaṃ;

Těžko lze získat lidské zrození, těžký je život smrtelníků,

Kicchaṃ saddhammassavanaṃ, kiccho buddhānamuppādo.

těžké je vyslechnout pravou Dhammu, těžko je možné zažít vyvstání Probuzených

๑๘๓. สพฺพปาปสฺส อกรณํ, กุสลสฺส อุปสมฺปทา; สจิตฺตปริโยทปนํ, เอตํ พุทฺธาน สาสนํฯ

183.

Sabbapāpassa akaraṇaṃ, kusalassa upasampadā;

Nekonání žádného zla, provádění toho, co je prospěšné,

Sacittapariyodapanaṃ, etaṃ buddhāna sāsanaṃ.

očišťování své mysli, to je učení Probuzených

๑๘๔. ขนฺตี ปรมํ ตโป ติติกฺขา, นิพฺพานํ ปรมํ วทนฺติ พุทฺธา; น หิ ปพฺพชิโต ปรูปฆาตี, น สมโณ โหติ ปรํ วิเหฐยนฺโตฯ

184.

Khantī paramaṃ tapo titikkhā, nibbānaṃ paramaṃ vadanti buddhā;

Vytrvalá trpělivost je nejvyšší askezí, odpoutání je to nejvyšší, říkají Probuzení,

Na hi pabbajito parūpaghātī, na samaṇo hoti paraṃ viheṭhayanto.

není poutníkem ten, kdo škodí druhým, není asketou ten, kdo ubližije druhým

๑๘๕. อนูปวาโท อนูปฆาโต, ปาติโมกฺเข จ สํวโร; มตฺตญฺญุตา จ ภตฺตสฺมิํ, ปนฺตญฺจ สยนาสนํ; อธิจิตฺเต จ อาโยโค, เอตํ พุทฺธาน สาสนํฯ ๑๘๖. น กหาปณวสฺเสน, ติตฺติ กาเมสุ วิชฺชติ; อปฺปสฺสาทา ทุขา กามา, อิติ วิญฺญาย ปณฺฑิโตฯ ๑๘๗. อปิ ทิพฺเพสุ กาเมสุ, รติํ โส นาธิคจฺฉติ; ตณฺหกฺขยรโต โหติ, สมฺมาสมฺพุทฺธสาวโกฯ

185.

Anūpavādo anūpaghāto, pātimokkhe ca saṃvaro;

Nemluvit urážlivě a neškodit, ovládat se podle pravidel cvičení,

Mattaññutā ca bhattasmiṃ, pantañca sayanāsanaṃ;

být střídmý v jídle, prodlévat v samotě

Adhicitte ca āyogo, etaṃ buddhāna sāsanaṃ.

a oddávat se vyšší mysli, to je učení Probuzených

186.

Na kahāpaṇavassena, titti kāmesu vijjati;

Ani deštěm zlaťáků ne-lze dosáhnout ukojení smyslových požitků,

Appassādā dukhā kāmā, iti viññāya paṇḍito.

neradostné a strastné jsou smyslové požitky, to poznal moudrý

187.

Api dibbesu kāmesu, ratiṃ so nādhigacchati;

Ani v nebeských smyslových požitcích potěšení nenalézá

Taṇhakkhayarato hoti, sammāsambuddhasāvako.

ten, jehož potěšením je odstranění toužení: žák dokonale Probuzeného

๑๘๘. พหุํ เว สรณํ ยนฺติ, ปพฺพตานิ วนานิ จ; อารามรุกฺขเจตฺยานิ, มนุสฺสา ภยตชฺชิตาฯ

188.

Bahuṃ ve saraṇaṃ yanti, pabbatāni vanāni ca;

Mnozí útočiště hledají v horách či v lesích,

Ārāmarukkhacetyāni, manussā bhayatajjitā.

v zahradách či stromových svatyních: lidé strachem vyděšení

๑๘๙. เนตํ โข สรณํ เขมํ, เนตํ สรณมุตฺตมํ; เนตํ สรณมาคมฺม, สพฺพทุกฺขา ปมุจฺจติฯ

189.

Netaṃ kho saraṇaṃ khemaṃ, netaṃ saraṇamuttamaṃ;

To však nejsou útočiště bezpečná, to nejsou útočiště nejvyšší,

Netaṃ saraṇamāgamma, sabbadukkhā pamuccati.

ne ten, kdo k těmto útočištím jde, od veškeré strasti se osvobodí

๑๙๐. โย จ พุทฺธญฺจ ธมฺมญฺจ, สงฺฆญฺจ สรณํ คโต; จตฺตาริ อริยสจฺจานิ, สมฺมปฺปญฺญาย ปสฺสติฯ

190.

Yo ca buddhañca dhammañca, saṅghañca saraṇaṃ gato;

Kdo však k Buddhovi, k Dhammě a k Sangze jako ke svému útočišti jde:

Cattāri ariyasaccāni, sammappaññāya passati.

čtyři ušlechtilé pravdy se správným porozuměním vidí:

๑๙๑. ทุกฺขํ ทุกฺขสมุปฺปาทํ, ทุกฺขสฺส จ อติกฺกมํ; อริยํ จฏฺฐงฺคิกํ มคฺคํ, ทุกฺขูปสมคามินํฯ

191.

Dukkhaṃ dukkhasamuppādaṃ, dukkhassa ca atikkamaṃ;

Strast, vznikání strasti, strasti překonání

Ariyaṃ caṭṭhaṅgikaṃ maggaṃ, dukkhūpasamagāminaṃ.

a ušlechtilou osmičlennou stezku k utišení strasti vedoucí

๑๙๒. เอตํ โข สรณํ เขมํ, เอตํ สรณมุตฺตมํ; เอตํ สรณมาคมฺม, สพฺพทุกฺขา ปมุจฺจติฯ

192.

Etaṃ kho saraṇaṃ khemaṃ, etaṃ saraṇamuttamaṃ;

to jsou útočiště bezpečná, to jsou útočiště nejvyšší,

Etaṃ saraṇamāgamma, sabbadukkhā pamuccati.

kdo k těmto útočištím jde, od veškeré strasti se osvobodí

๑๙๓. ทุลฺลโภ ปุริสาชญฺโญ, น โส สพฺพตฺถ ชายติ; ยตฺถ โส ชายติ ธีโร, ตํ กุลํ สุขเมธติฯ

193.

Dullabho purisājañño, na so sabbattha jāyati;

Je obtížné nalézt jedince obdařeného poznáním, neboť se všude nerodí,

Yattha so jāyati dhīro, taṃ kulaṃ sukhamedhati.

kde se takový mudrc zrodí, té rodině se šťastně daří

๑๙๔. สุโข พุทฺธานมุปฺปาโท, สุขา สทฺธมฺมเทสนา; สุขา สงฺฆสฺส สามคฺคี, สมคฺคานํ ตโป สุโขฯ

194.

Sukho buddhānamuppādo, sukhā saddhammadesanā;

Šťastné je vyvstání Probuzených, šťastné je vykládání pravé Dhammy,

Sukhā saṅghassa sāmaggī, samaggānaṃ tapo sukho.

šťastný je soulad Sanghy, šťastná je askeze těch, kdo jsou v souladu

๑๙๕. ปูชารเห ปูชยโต, พุทฺเธ ยทิ ว สาวเก; ปปญฺจสมติกฺกนฺเต, ติณฺณโสกปริทฺทเวฯ

195.

Pūjārahe pūjayato, buddhe yadi va sāvake;

Uctí-li někdo ty, kdo jsou úcty hodní, Probuzené nebo jejich žáky,

Papañcasamatikkante, tiṇṇasokapariddave.

kteří překonali mentální rozbujelost a překročili trápení a naříkání,

๑๙๖. เต ตาทิเส ปูชยโต, นิพฺพุเต อกุโตภเย; น สกฺกา ปุญฺญํ สงฺขาตุํ, อิเมตฺตมปิ เกนจิฯ

196.

Te tādise pūjayato, nibbute akutobhaye;

uctí-li ty, kdo jsou takoví, odpoutaní a oproštění od strachu,

Na sakkā puññaṃ saṅkhātuṃ, imettamapi kenaci.

je nemožné spočítat jeho zásluhy, které jsou nezměrné

พุทฺธวคฺโค จุทฺทสโม นิฏฺฐิโตฯ

Buddhavaggo cuddasamo niṭṭhito.

๑๕. สุขวคฺโค

15. Sukhavaggo

๑๙๗. สุสุขํ วต ชีวาม, เวริเนสุ อเวริโน; เวริเนสุ มนุสฺเสสุ, วิหราม อเวริโนฯ

197.

Susukhaṃ vata jīvāma, verinesu averino;

Velmi šťastně žijeme mezi nenávistnými bez nenávisti,

Verinesu manussesu, viharāma averino.

mezi nenávistnými lidmi prodléváme bez nenávisti

๑๙๘. สุสุขํ วต ชีวาม, อาตุเรสุ อนาตุรา; อาตุเรสุ มนุสฺเสสุ, วิหราม อนาตุราฯ

198.

Susukhaṃ vata jīvāma, āturesu anāturā;

Velmi šťastně žijeme mezi nemocnými bez nemocí,

Āturesu manussesu, viharāma anāturā.

mezi nemocnými lidmi prodléváme bez nemocí

๑๙๙. สุสุขํ วต ชีวาม, อุสฺสุเกสุ อนุสฺสุกา; อุสฺสุเกสุ มนสฺเสสุ, วิหราม อนุสฺสุกาฯ

199.

Susukhaṃ vata jīvāma, ussukesu anussukā;

Velmi šťastně žijeme mezi vzrušenými nevzrušeně,

Ussukesu manassesu, viharāma anussukā.

mezi vzrušenými lidmi prodléváme nevzrušeně

๒๐๐. สุสุขํ วต ชีวาม, เยสํ โน นตฺถิ กิญฺจนํ; ปีติภกฺขา ภวิสฺสาม, เทวา อาภสฺสรา ยถาฯ

200.

Susukhaṃ vata jīvāma, yesaṃ no natthi kiñcanaṃ;

Velmi šťastně žijeme my, kdo nic nemáme,

Pītibhakkhā bhavissāma, devā ābhassarā yathā.

budeme se živit radostným nadšením jako Zářící bohové

๒๐๑. ชยํ เวรํ ปสวติ, ทุกฺขํ เสติ ปราชิโต; อุปสนฺโต สุขํ เสติ, หิตฺวา ชยปราชยํฯ

201.

Jayaṃ veraṃ pasavati, dukkhaṃ seti parājito;

Vítězství plodí nenávist, poražený žije strastně,

Upasanto sukhaṃ seti, hitvā jayaparājayaṃ.

ten, kdo dosáhl míru, žije šťastně, neboť odložil stranou vítězství i porážku

15. Štěstí

๒๐๒. นตฺถิ ราคสโม อคฺคิ, นตฺถิ โทสสโม กลิ; นตฺถิ ขนฺธสมา ทุกฺขา, นตฺถิ สนฺติปรํ สุขํฯ ๒๐๓. ชิฆจฺฉาปรมา โรคา, สงฺขารปรมา ทุขา; เอตํ ญตฺวา ยถาภูตํ, นิพฺพานํ ปรมํ สุขํฯ ๒๐๔. อาโรคฺยปรมา ลาภา, สนฺตุฏฺฐิปรมํ ธนํ; วิสฺสาสปรมา ญาติ, นิพฺพานํ ปรมํ สุขํฯ ๒๐๕. ปวิเวกรสํ ปิตฺวา, รสํ อุปสมสฺส จ; นิทฺทโร โหติ นิปฺปาโป, ธมฺมปีติรสํ ปิวํฯ ๒๐๖. สาหุ ทสฺสนมริยานํ, สนฺนิวาโส สทา สุโข; อทสฺสเนน พาลานํ, นิจฺจเมว สุขี สิยาฯ ๒๐๗. พาลสงฺคตจารี หิ, ทีฆมทฺธาน โสจติ; ทุกฺโข พาเลหิ สํวาโส, อมิตฺเตเนว สพฺพทา; ธีโร จ สุขสํวาโส, ญาตีนํว สมาคโมฯ

202.

Natthi rāgasamo aggi, natthi dosasamo kali;

Není ohně, jež by se vyrovnal vášni, není hříchu, jež by se vyrovnal nenávisti,

Natthi khandhasamā dukkhā, natthi santiparaṃ sukhaṃ.

není utrpení, jež by se vyrovnalo osobnostním skupinám, není většího štěstí než je stav míru

203.

Jighacchāparamā rogā, saṅkhāraparamā dukhā;

Nenasytnost je největší nemocí, formace jsou největším utrpením,

Etaṃ ñatvā yathābhūtaṃ, nibbānaṃ paramaṃ sukhaṃ.

pro toho, kdo toto poznal v souladu se skutečností, je odpoutání největším štěstím

204.

Ārogyaparamā lābhā, santuṭṭhiparamaṃ dhanaṃ;

Mentální zdraví je největším ziskem, spokojenost je největším bohatstvím,

Vissāsaparamā ñāti, nibbānaṃ paramaṃ sukhaṃ.

důvěra v Učení je největším přítelem, odpoutání je největším štěstím

205.

Pavivekarasaṃ pitvā, rasaṃ upasamassa ca;

Kdo okusil chuť samoty a chuť klidu,

Niddaro hoti nippāpo, dhammapītirasaṃ pivaṃ.

oproštěn od bídy a zla, zakouší chuť nadšení z Dhammy

206.

Sāhu dassanamariyānaṃ, sannivāso sadā sukho;

Je dobré vídat ušlechtilé, pobývání s nimi je vždy šťastné,

Adassanena bālānaṃ, niccameva sukhī siyā.

kdo nemusí vídat pošetilé, může být stále šťastný

207.

Bālasaṅgatacārī hi, dīghamaddhāna socati;

Kdo s pošetilci se stýká, dlouhou dobu se trápí,

Dukkho bālehi saṃvāso, amitteneva sabbadā;

strastná je pošetilců společnost jako nepřátelů - vždy,

Dhīro ca sukhasaṃvāso, ñātīnaṃva samāgamo.

moudrých však šťastná je společnost jako s příbuznými setkání

๒๐๘. ตสฺมา หิ – ธีรญฺจ ปญฺญญฺจ พหุสฺสุตญฺจ, โธรยฺหสีลํ วตวนฺตมริยํ; ตํ ตาทิสํ สปฺปุริสํ สุเมธํ, ภเชถ นกฺขตฺตปถํว จนฺทิมา ฯ

dhorayhasīlaṃ vatavantamariyaṃ;

vytrvalého v ctnosti a ušlechtilého, dbalého sých povinností,

Taṃ tādisaṃ sappurisaṃ sumedhaṃ, bhajetha nakkhattapathaṃva candimā.

takového moudrého člověka následujte, jako měsíc svou dráhu skrze souhvězdí

สุขวคฺโค ปนฺนรสโม นิฏฺฐิโตฯ

Sukhavaggo pannarasamo niṭṭhito.

๑๖. ปิยวคฺโค

16. Piyavaggo

๒๐๙. อโยเค ยุญฺชมตฺตานํ, โยคสฺมิญฺจ อโยชยํ; อตฺถํ หิตฺวา ปิยคฺคาหี, ปิเหตตฺตานุโยคินํฯ

209.

Ayoge yuñjamattānaṃ, yogasmiñca ayojayaṃ;

Kdo se oddává věcem, kterým by se neměl oddávat a neoddává se věcem, kterým by měl,

Atthaṃ hitvā piyaggāhī, pihetattānuyoginaṃ.

kdo opustí pravý cíl kvůli tomu, co je mu milé, bude závidět těm, kdo se oddávají svému cíli

๒๑๐. มา ปิเยหิ สมาคญฺฉิ, อปฺปิเยหิ กุทาจนํ; ปิยานํ อทสฺสนํ ทุกฺขํ, อปฺปิยานญฺจ ทสฺสนํฯ

210.

Mā piyehi samāgañchi, appiyehi kudācanaṃ;

Nespojuj se s tím, co je milé ani s tím, co je nemilé,

Piyānaṃ adassanaṃ dukkhaṃ, appiyānañca dassanaṃ.

je utrpení nevidět to, co je milé a vidět to, co je nemilé

๒๑๑. ตสฺมา ปิยํ น กยิราถ, ปิยาปาโย หิ ปาปโก; คนฺถา เตสํ น วิชฺชนฺติ, เยสํ นตฺถิ ปิยาปฺปิยํฯ ๒๑๒. ปิยโต ชายตี โสโก, ปิยโต ชายตี ภยํ; ปิยโต วิปฺปมุตฺตสฺส, นตฺถิ โสโก กุโต ภยํฯ

208.

Tasmā hi – Dhīrañca paññañca bahussutañca,

Proto následujte moudrého, rozumného a dobře poučeného,

16. O tom, co je milé

211.

Tasmā piyaṃ na kayirātha, piyāpāyo hi pāpako;

Proto nechovej nic jako milé, neboť je zlé ztratit něco milého,

Ganthā tesaṃ na vijjanti, yesaṃ natthi piyāppiyaṃ.

u toho již pouta nejsou k nalezení, komu není nic milé ani nemilé

212.

Piyato jāyatī soko, piyato jāyatī bhayaṃ;

Z toho, co je milé se rodí trápení, z toho, co je milé se rodí strach,

Piyato vippamuttassa, natthi soko kuto bhayaṃ.

kdo se oprostil od toho, co je milé, pro toho není trápení, natož strachu

๒๑๓. เปมโต ชายตี โสโก, เปมโต ชายตี ภยํ; เปมโต วิปฺปมุตฺตสฺส, นตฺถิ โสโก กุโต ภยํฯ ๒๑๔. รติยา ชายตี โสโก, รติยา ชายตี ภยํ; รติยา วิปฺปมุตฺตสฺส, นตฺถิ โสโก กุโต ภยํฯ ๒๑๕. กามโต ชายตี โสโก, กามโต ชายตี ภยํ; กามโต วิปฺปมุตฺตสฺส, นตฺถิ โสโก กุโต ภยํฯ ๒๑๖. ตณฺหาย ชายตี โสโก, ตณฺหาย ชายตี ภยํ; ตณฺหาย วิปฺปมุตฺตสฺส, นตฺถิ โสโก กุโต ภยํฯ

213.

Pemato jāyatī soko, pemato jāyatī bhayaṃ;

Z toho, co je drahé se rodí trápení, z toho, co je drahé se rodí strach,

Pemato vippamuttassa, natthi soko kuto bhayaṃ.

kdo se oprostil od toho, co je drahé, pro toho není trápení, natož strachu

214.

Ratiyā jāyatī soko, ratiyā jāyatī bhayaṃ;

Z potěšení se rodí trápení, z potěšení se rodí strach,

Ratiyā vippamuttassa, natthi soko kuto bhayaṃ.

kdo se oprostil od potěšení, pro toho není trápení, natož strachu

215.

Kāmato jāyatī soko, kāmato jāyatī bhayaṃ;

Ze smyslových požitků se rodí trápení, ze smyslových požitků se rodí strach,

Kāmato vippamuttassa, natthi soko kuto bhayaṃ.

kdo se oprostil od smyslových požitků, pro toho není trápení, natož strachu

216.

Taṇhāya jāyatī soko, taṇhāya jāyatī bhayaṃ;

Z toužení se rodí trápení, z toužení se rodí strach,

Taṇhāya vippamuttassa, natthi soko kuto bhayaṃ.

kdo se oprostil od toužení, pro toho není trápení, natož strachu

๒๑๗. สีลทสฺสนสมฺปนฺนํ, ธมฺมฏฺฐํ สจฺจเวทินํ; อตฺตโน กมฺม กุพฺพานํ, ตํ ชโน กุรุเต ปิยํฯ

217.

Sīladassanasampannaṃ, dhammaṭṭhaṃ saccavedinaṃ;

Kdo je obdařen ctností a viděním, je spravedlivý a zná pravdu,

Attano kamma kubbānaṃ, taṃ jano kurute piyaṃ.

kdo splnil svůj úkol, ten je lidem milý

๒๑๘. ฉนฺทชาโต อนกฺขาเต, มนสา จ ผุโฏ สิยา; กาเมสุ จ อปฺปฏิพทฺธจิตฺโต, อุทฺธํโสโตติ วุจฺจติฯ

218.

Chandajāto anakkhāte, manasā ca phuṭo siyā;

V kom se zrodila touha po tom, co nelze popsat a dotkl se toho svou myslí,

Kāmesu ca appaṭibaddhacitto, uddhaṃsototi vuccati.

koho mysl není spoutána smyslovými požitky, o tom se říká, že pluje proti proudu

๒๑๙. จิรปฺปวาสิํ ปุริสํ, ทูรโต โสตฺถิมาคตํ; ญาติมิตฺตา สุหชฺชา จ, อภินนฺทนฺติ อาคตํฯ

219.

Cirappavāsiṃ purisaṃ, dūrato sotthimāgataṃ;

Když se člověk po dlouhé nepřítomnosti šťastně vrátí z daleka domů,

Ñātimittā suhajjā ca, abhinandanti āgataṃ.

jeho příbuzní, přátelé a druhové se radují z jeho návratu

๒๒๐. ตเถว กตปุญฺญมฺปิ, อสฺมา โลกา ปรํ คตํ; ปุญฺญานิ ปฏิคณฺหนฺติ, ปิยํ ญาตีว อาคตํฯ

220.

Tatheva katapuññampi, asmā lokā paraṃ gataṃ;

Podobně toho, kdo konal záslužné skutky, když odejde z tohoto světa na onen svět,

Puññāni paṭigaṇhanti, piyaṃ ñātīva āgataṃ.

záslužné skutky ho uvítají, jako milého příbuzného, jenž se vrátil domů

ปิยวคฺโค โสฬสโม นิฏฺฐิโตฯ

Piyavaggo soḷasamo niṭṭhito.

๑๗. โกธวคฺโค

17. Kodhavaggo

๒๒๑. โกธํ ชเห วิปฺปชเหยฺย มานํ, สํโยชนํ สพฺพมติกฺกเมยฺย; ตํ นามรูปสฺมิมสชฺชมานํ, อกิญฺจนํ นานุปตนฺติ ทุกฺขาฯ

221.

Kodhaṃ jahe vippajaheyya mānaṃ, saṃyojanaṃ sabbamatikkameyya;

Zanech hněvu, úplně opusť domýšlivost, a překonej všechna pouta,

Taṃ nāmarūpasmimasajjamānaṃ, akiñcanaṃ nānupatanti dukkhā.

kdo nelpí na jménu-a-hmotě, toho nepostihne žádná strast

๒๒๒. โย เว อุปฺปติตํ โกธํ, รถํ ภนฺตํว วารเย; ตมหํ สารถิํ พฺรูมิ, รสฺมิคฺคาโห อิตโร ชโนฯ

222.

Yo ve uppatitaṃ kodhaṃ, rathaṃ bhantaṃva vāraye;

Kdo vzmáhající se hněv jako odbržděný povoz zastaví,

Tamahaṃ sārathiṃ brūmi, rasmiggāho itaro jano.

toho nazývám vozatajem, ostatní jen drží otěže

๒๒๓. อกฺโกเธน ชิเน โกธํ, อสาธุํ สาธุนา ชิเน; ชิเน กทริยํ ทาเนน, สจฺเจนาลิกวาทินํฯ

223.

Akkodhena jine kodhaṃ, asādhuṃ sādhunā jine;

Bezhněvností překonej hněv, nedobré dobrotou překonej,

Jine kadariyaṃ dānena, saccenālikavādinaṃ.

překonej lakomce štědrostí a pravdou lháře

๒๒๔. สจฺจํ ภเณ น กุชฺเฌยฺย, ทชฺชา อปฺปมฺปิ ยาจิโต; เอเตหิ ตีหิ ฐาเนหิ, คจฺเฉ เทวาน สนฺติเกฯ

224.

Saccaṃ bhaṇe na kujjheyya, dajjā appampi yācito;

Mluv pravdu a nepodlehni zlobě, požádán daruj i z mála,

Etehi tīhi ṭhānehi, gacche devāna santike.

skrze tyto tři věci dojdeš do společnosti bohů

17. Hněv

๒๒๕. อหิํสกา เย มุนโย, นิจฺจํ กาเยน สํวุตา; เต ยนฺติ อจฺจุตํ ฐานํ, ยตฺถ คนฺตฺวา น โสจเรฯ ๒๒๖. สทา ชาครมานานํ, อโหรตฺตานุสิกฺขินํ; นิพฺพานํ อธิมุตฺตานํ, อตฺถํ คจฺฉนฺติ อาสวาฯ ๒๒๗. โปราณเมตํ อตุล, เนตํ อชฺชตนามิว; นินฺทนฺติ ตุณฺหิมาสีนํ, นินฺทนฺติ พหุภาณินํ; มิตภาณิมฺปิ นินฺทนฺติ, นตฺถิ โลเก อนินฺทิโตฯ ๒๒๘. น จาหุ น จ ภวิสฺสติ, น เจตรหิ วิชฺชติ; เอกนฺตํ นินฺทิโต โปโส, เอกนฺตํ วา ปสํสิโตฯ ๒๒๙. ยํ เจ วิญฺญู ปสํสนฺติ, อนุวิจฺจ สุเว สุเว; อจฺฉิทฺทวุตฺติํ เมธาวิํ, ปญฺญาสีลสมาหิตํฯ

225.

Ahiṃsakā ye munayo, niccaṃ kāyena saṃvutā;

Mudrci, kteří zanechali ubližování a stále ovládají své tělo,

Te yanti accutaṃ ṭhānaṃ, yattha gantvā na socare.

dosáhnou neochvějného stavu, kde dojdou oproštění od trápení

226.

Sadā jāgaramānānaṃ, ahorattānusikkhinaṃ;

Ti, kdo jsou vždy bdělí a cvičí se dnem i nocí,

Nibbānaṃ adhimuttānaṃ, atthaṃ gacchanti āsavā.

zaměřeni k odpoutání, dojdou k ukončení zákalů

227.

Porāṇametaṃ atula, netaṃ ajjatanāmiva;

I v dávných dobách, Atulo, nejen dnes,

Nindanti tuṇhimāsīnaṃ, nindanti bahubhāṇinaṃ;

byli haněni ti, kdo nemluví, byli haněni ti, kdo mluví mnoho

Mitabhāṇimpi nindanti, natthi loke anindito.

i ti, kdo mluví přiměřeně byli haněni, není ve světě ten, kdo není haněn

228.

Na cāhu na ca bhavissati, na cetarahi vijjati;

Nebyl a nebude ani nyní není k nalezení

Ekantaṃ nindito poso, ekantaṃ vā pasaṃsito.

ten, kdo by byl pouze haněn nebo pouze chválen

229.

Yaṃ ce viññū pasaṃsanti, anuvicca suve suve;

Ale ti, kdo jsou inteligentní pochválí toho, u koho den za dnem pozorují,

Acchiddavuttiṃ medhāviṃ, paññāsīlasamāhitaṃ.

že jeho jednání je bez poskvrny a je moudrý, obdařený porozuměním, ctností a soustředěním

๒๓๐. นิกฺขํ ชมฺโพนทสฺเสว, โก ตํ นินฺทิตุมรหติ; เทวาปิ นํ ปสํสนฺติ, พฺรหฺมุนาปิ ปสํสิโตฯ

230.

Nikkhaṃ jambonadasseva, ko taṃ ninditumarahati;

Kdo je jako zlatý šperk, jak by si mohl zasloužit hanu,

Devāpi naṃ pasaṃsanti, brahmunāpi pasaṃsito.

i bohové ho chválí, ba i Brahmou je chválen

๒๓๑. กายปฺปโกปํ รกฺเขยฺย, กาเยน สํวุโต สิยา; กายทุจฺจริตํ หิตฺวา, กาเยน สุจริตํ จเรฯ

231.

Kāyappakopaṃ rakkheyya, kāyena saṃvuto siyā;

Chraň se tělesného jednání v hněvu, buď vládcem svého těla,

Kāyaduccaritaṃ hitvā, kāyena sucaritaṃ care.

zanech špatného jednání tělem a praktikuj spránvé jednání tělem

๒๓๒. วจีปโกปํ รกฺเขยฺย, วาจาย สํวุโต สิยา; วจีทุจฺจริตํ หิตฺวา, วาจาย สุจริตํ จเรฯ

232.

Vacīpakopaṃ rakkheyya, vācāya saṃvuto siyā;

Chraň se mluvení v hněvu, buď vládcem své řeči,

Vacīduccaritaṃ hitvā, vācāya sucaritaṃ care.

zanech špatného jednání řečí a praktikuj spránvé jednání řečí

๒๓๓. มโนปโกปํ รกฺเขยฺย, มนสา สํวุโต สิยา; มโนทุจฺจริตํ หิตฺวา, มนสา สุจริตํ จเรฯ

233.

Manopakopaṃ rakkheyya, manasā saṃvuto siyā;

Chraň se myšlení v hněvu, buď vládcem svého myšlení,

Manoduccaritaṃ hitvā, manasā sucaritaṃ care.

zanech špatného jednání myslí a praktikuj spránvé jednání myslí

๒๓๔. กาเยน สํวุตา ธีรา, อโถ วาจาย สํวุตา; มนสา สํวุตา ธีรา, เต เว สุปริสํวุตาฯ

234.

Kāyena saṃvutā dhīrā, atho vācāya saṃvutā;

Mudrci, kteří ovládají své tělo, kteří ovládají svou řeč,

Manasā saṃvutā dhīrā, te ve suparisaṃvutā.

mudrci, kteří ovládají svou mysl, ti se zcela a dokonale ovládají

โกธวคฺโค สตฺตรสโม นิฏฺฐิโตฯ

Kodhavaggo sattarasamo niṭṭhito.

๑๘. มลวคฺโค

18. Malavaggo

๒๓๕. ปณฺฑุปลาโสว ทานิสิ, ยมปุริสาปิ จ เต อุปฏฺฐิตา; อุยฺโยคมุเข จ ติฏฺฐสิ, ปาเถยฺยมฺปิ จ เต น วิชฺชติฯ

235.

Paṇḍupalāsova dānisi, yamapurisāpi ca te upaṭṭhitā;

Jsi nyní jako zežloutlý list, poslové smrti tě již očekávají,

Uyyogamukhe ca tiṭṭhasi, pātheyyampi ca te na vijjati.

stojíš u výchozí brány a nemáš nic co by sis vzal na cestu

๒๓๖. โส กโรหิ ทีปมตฺตโน, ขิปฺปํ วายม ปณฺฑิโต ภว; นิทฺธนฺตมโล อนงฺคโณ, ทิพฺพํ อริยภูมิํ อุเปหิสิ ฯ

18. Poskvrna

236.

So karohi dīpamattano, khippaṃ vāyama paṇḍito bhava;

Proto si v sobě vytvoř ostrov a rychle usiluj aby ses stal moudrým,

Niddhantamalo anaṅgaṇo, dibbaṃ ariyabhūmiṃ upehisi.

zbavíš-li se poskvrn a nečistot, přijdeš do nebeské říše ušlechtilých

๒๓๗. อุปนีตวโย จ ทานิสิ, สมฺปยาโตสิ ยมสฺส สนฺติเก; วาโส เต นตฺถิ อนฺตรา, ปาเถยฺยมฺปิ จ เต น วิชฺชติฯ

237.

Upanītavayo ca dānisi, sampayātosi yamassa santike;

Jsi nyní u konce života, dospěl jsi do blízkosti smrti,

Vāso te natthi antarā, pātheyyampi ca te na vijjati.

není už pro tebe spočinutí a nemáš nic co by sis vzal na cestu

๒๓๘. โส กโรหิ ทีปมตฺตโน, ขิปฺปํ วายม ปณฺฑิโต ภว; นิทฺธนฺตมโล อนงฺคโณ, น ปุนํ ชาติชรํ อุเปหิสิฯ

238.

So karohi dīpamattano, khippaṃ vāyama paṇḍito bhava;

Proto si v sobě vytvoř ostrov a rychle usiluj aby ses stal moudrým,

Niddhantamalo anaṅgaṇo, na punaṃ jātijaraṃ upehisi.

zbavíš-li se poskvrn a nečistot, nepůjdeš znovu vstříc zrození a stárnutí

๒๓๙. อนุปุพฺเพน เมธาวี, โถกํ โถกํ ขเณ ขเณ; กมฺมาโร รชตสฺเสว, นิทฺธเม มลมตฺตโนฯ

239.

Anupubbena medhāvī, thokaṃ thokaṃ khaṇe khaṇe;

Nechť se moudrý postupně, trošku po trošce, kousek po kousku

Kammāro rajatasseva, niddhame malamattano.

tak jako zlatník stříbro, zbavuje poskvrn

๒๔๐. อยสาว มลํ สมุฏฺฐิตํ, ตตุฏฺฐาย ตเมว ขาทติ; เอวํ อติโธนจารินํ, สานิ กมฺมานิ นยนฺติ ทุคฺคติํฯ

240.

Ayasāva malaṃ samuṭṭhitaṃ, tatuṭṭhāya tameva khādati;

Jako rezavá skvrna vzniklá ze železa, sama toto železo stravuje,

Evaṃ atidhonacārinaṃ, sāni kammāni nayanti duggatiṃ.

tak toho, kdo žije zhýrale jeho vlastní činy přivedou do bědných stavů

๒๔๑. อสชฺฌายมลา มนฺตา, อนุฏฺฐานมลา ฆรา; มลํ วณฺณสฺส โกสชฺชํ, ปมาโท รกฺขโต มลํฯ ๒๔๒. มลิตฺถิยา ทุจฺจริตํ, มจฺเฉรํ ททโต มลํ; มลา เว ปาปกา ธมฺมา, อสฺมิํ โลเก ปรมฺหิ จฯ ๒๔๓. ตโต มลา มลตรํ, อวิชฺชา ปรมํ มลํ; เอตํ มลํ ปหนฺตฺวาน, นิมฺมลา โหถ ภิกฺขโวฯ ๒๔๔. สุชีวํ อหิริเกน, กากสูเรน ธํสินา; ปกฺขนฺทินา ปคพฺเภน, สํกิลิฏฺเฐน ชีวิตํฯ ๒๔๕. หิรีมตา จ ทุชฺชีวํ, นิจฺจํ สุจิคเวสินา; อลีเนนาปฺปคพฺเภน, สุทฺธาชีเวน ปสฺสตาฯ ๒๔๖. โย ปาณมติปาเตติ, มุสาวาทญฺจ ภาสติ; โลเก อทินฺนมาทิยติ, ปรทารญฺจ คจฺฉติฯ ๒๔๗. สุราเมรยปานญฺจ, โย นโร อนุยุญฺชติ; อิเธวเมโส โลกสฺมิํ, มูลํ ขณติ อตฺตโนฯ ๒๔๘. เอวํ โภ ปุริส ชานาหิ, ปาปธมฺมา อสญฺญตา; มา ตํ โลโภ อธมฺโม จ, จิรํ ทุกฺขาย รนฺธยุํฯ ๒๔๙. ททาติ เว ยถาสทฺธํ, ยถาปสาทนํ ชโน; ตตฺถ โย มงฺกุ ภวติ, ปเรสํ ปานโภชเน; น โส ทิวา วา รตฺติํ วา, สมาธิมธิคจฺฉติฯ

241.

Asajjhāyamalā mantā, anuṭṭhānamalā gharā;

Nerecitování je poskvrnou ústní tradice, netečnost je poskvrnou domácnosti,

Malaṃ vaṇṇassa kosajjaṃ, pamādo rakkhato malaṃ.

poskvrnou krásy je lenost, nedbalost je poskvrnou ochránce

242.

Malitthiyā duccaritaṃ, maccheraṃ dadato malaṃ;

Ženu poskvrňuje špatné chování, chamtivost je poskvrnou dárce,

Malā ve pāpakā dhammā, asmiṃ loke paramhi ca.

zlé věci jsou poskvrnou na tomto i na onom světě

243.

Tato malā malataraṃ, avijjā paramaṃ malaṃ;

Avšak je ještě větší poskvrna než tyto poskvry, nevědomost je největší poskvrnou,

Etaṃ malaṃ pahantvāna, nimmalā hotha bhikkhavo.

této poskvrny se zbavte a budete bez poskvrny, mniši

244.

Sujīvaṃ ahirikena, kākasūrena dhaṃsinā;

Snadný život má nestoudník, který je chytrý jako vrána, pomlouvá druhé,

Pakkhandinā pagabbhena, saṃkiliṭṭhena jīvitaṃ.

je úskočný a nadutý a jeho živobytí je pošpiněné

245.

Hirīmatā ca dujjīvaṃ, niccaṃ sucigavesinā;

Ten, kdo zná stud má však těžký život, kdo stále hledá jen čistotu,

Alīnenāppagabbhena, suddhājīvena passatā.

není líný ani nadutý, jeho živobytí je čisté a je prozíravý

246.

Yo pāṇamatipāteti, musāvādañca bhāsati;

Když zabíjí živé bytosti, mluví lži,

Loke adinnamādiyati, paradārañca gacchati.

bere ve světě to, co mu nebylo darováno, chodí za ženou druhého

247.

Surāmerayapānañca, yo naro anuyuñjati;

a požívání opojných nápojů když se člověk oddává,

Idhevameso lokasmiṃ, mūlaṃ khaṇati attano.

již zde, v tomto světě, si vykopává svůj vlastní kořen

248.

Evaṃ bho purisa jānāhi, pāpadhammā asaññatā;

Toto milý člověče poznej: zlé stavy postihnou neukázněného,

Mā taṃ lobho adhammo ca, ciraṃ dukkhāya randhayuṃ.

proto nedopusť aby tě chtivost a špatnost na dlouhou dobu stáhly do utrpení

249.

Dadāti ve yathāsaddhaṃ, yathāpasādanaṃ jano;

Podle své víry dávají lidé, podle své důvěry,

Tattha yo maṅku bhavati, paresaṃ pānabhojane;

kdo by se zde rmoutil kvůli jídlu a pití, jež dostali ostatní,

Na so divā vā rattiṃ vā, samādhimadhigacchati.

ani ve dne, ani v noci, soustředění ne-dosáhne

๒๕๐. ยสฺส เจตํ สมุจฺฉินฺนํ, มูลฆจฺจํ สมูหตํ; ส เว ทิวา วา รตฺติํ วา, สมาธิมธิคจฺฉติฯ

250.

Yassa cetaṃ samucchinnaṃ, mūlaghaccaṃ samūhataṃ;

Kdo však takové myšlenky vymýtil, vykořenil a zcela zavrhl,

Sa ve divā vā rattiṃ vā, samādhimadhigacchati.

ať ve dne či v noci, soustředění dosáhne

๒๕๑. นตฺถิ ราคสโม อคฺคิ, นตฺถิ โทสสโม คโห; นตฺถิ โมหสมํ ชาลํ, นตฺถิ ตณฺหาสมา นทีฯ

251.

Natthi rāgasamo aggi, natthi dosasamo gaho;

Není ohně, jež by se vyrovnal vášni, není posedlosti, jež by se vyrovnala nenávisti,

Natthi mohasamaṃ jālaṃ, natthi taṇhāsamā nadī.

není sítě, jež by se vyrovnala zaslepenosti, není proudu, jež by se vyrovnal toužení

๒๕๒. สุทสฺสํ วชฺชมญฺเญสํ, อตฺตโน ปน ทุทฺทสํ; ปเรสํ หิ โส วชฺชานิ, โอปุนาติ ยถา ภุสํ; อตฺตโน ปน ฉาเทติ, กลิํว กิตวา สโฐฯ

252.

Sudassaṃ vajjamaññesaṃ, attano pana duddasaṃ;

Snadné je vidět chyby druhých, vlastní však těžké je vidět,

Paresaṃ hi so vajjāni, opunāti yathā bhusaṃ;

druhých chyby jsou probírány jako plevy,

Attano pana chādeti, kaliṃva kitavā saṭho.

vlastní však skrývány, jako svůj hřích zapírá podvodník

๒๕๓. ปรวชฺชานุปสฺสิสฺส, นิจฺจํ อุชฺฌานสญฺญิโน; อาสวา ตสฺส วฑฺฒนฺติ, อารา โส อาสวกฺขยาฯ

253.

Paravajjānupassissa, niccaṃ ujjhānasaññino;

Kdo vidí jen chyby druhých a neustále vnímá jejich provinění,

Āsavā tassa vaḍḍhanti, ārā so āsavakkhayā.

u toho zákaly jen narůstají, je vzdálen odstranění zákalů

๒๕๔. อากาเสว ปทํ นตฺถิ, สมโณ นตฺถิ พาหิเร; ปปญฺจาภิรตา ปชา, นิปฺปปญฺจา ตถาคตาฯ

254.

Ākāseva padaṃ natthi, samaṇo natthi bāhire;

Pravá cesta není v prostoru, pravý asketa nejeví se navenek,

Papañcābhiratā pajā, nippapañcā tathāgatā.

lidé si libují v mentální rozbujelosti, Tathágatové jsou však prosti mentální rozbujelosti

๒๕๕. อากาเสว ปทํ นตฺถิ, สมโณ นตฺถิ พาหิเร; สงฺขารา สสฺสตา นตฺถิ, นตฺถิ พุทฺธานมิญฺชิตํฯ

255.

Ākāseva padaṃ natthi, samaṇo natthi bāhire;

Pravá cesta není v prostoru, pravý asketa nejeví se navenek,

Saṅkhārā sassatā natthi, natthi buddhānamiñjitaṃ.

mentální formace nejsou věčné, v Probuzených není rozrušenost

มลวคฺโค อฏฺฐารสโม นิฏฺฐิโตฯ

Malavaggo aṭṭhārasamo niṭṭhito.

๑๙. ธมฺมฏฺฐวคฺโค

19. Dhammaṭṭhavaggo

๒๕๖. น เตน โหติ ธมฺมฏฺโฐ, เยนตฺถํ สาหสา นเย; โย จ อตฺถํ อนตฺถญฺจ, อุโภ นิจฺเฉยฺย ปณฺฑิโตฯ

256.

Na tena hoti dhammaṭṭho, yenatthaṃ sāhasā naye;

Není spravedlivý ten, kdo správnost neuváženě posuzuje,

Yo ca atthaṃ anatthañca, ubho niccheyya paṇḍito.

co je správné a co je nesprávné - obojí by měl moudrý rozvážit

๒๕๗. อสาหเสน ธมฺเมน, สเมน นยตี ปเร; ธมฺมสฺส คุตฺโต เมธาวี, ‘‘ธมฺมฏฺโฐ’’ติ ปวุจฺจติฯ

257.

Asāhasena dhammena, samena nayatī pare;

Kdo uváženě, podle Dhammy a nestranně vede druhé,

Dhammassa gutto medhāvī, ‘‘dhammaṭṭho’’ti pavuccati.

ten je ochráncem Dhammy a pravým mudrcem, ten je nazýván „spravedlivý“

๒๕๘. น เตน ปณฺฑิโต โหติ, ยาวตา พหุ ภาสติ; เขมี อเวรี อภโย, ‘‘ปณฺฑิโต’’ติ ปวุจฺจติฯ ๒๕๙. น ตาวตา ธมฺมธโร, ยาวตา พหุ ภาสติ; โย จ อปฺปมฺปิ สุตฺวาน, ธมฺมํ กาเยน ปสฺสติ; ส เว ธมฺมธโร โหติ, โย ธมฺมํ นปฺปมชฺชติฯ ๒๖๐. น เตน เถโร โส โหติ, เยนสฺส ปลิตํ สิโร; ปริปกฺโก วโย ตสฺส, ‘‘โมฆชิณฺโณ’’ติ วุจฺจติฯ

19. Spravedlnost

258.

Na tena paṇḍito hoti, yāvatā bahu bhāsati;

Není moudrým ten, kdo toho mnoho namluví,

Khemī averī abhayo, ‘‘paṇḍito’’ti pavuccati.

kdo zajišťuje bezpečí, kdo je prost zášti a prost strachu, ten je nazýván „moudrý“

259.

Na tāvatā dhammadharo, yāvatā bahu bhāsati;

Není držitelem Dhammy ten, kdo toho mnoho namluví,

Yo ca appampi sutvāna, dhammaṃ kāyena passati;

kdo však třeba jen málo vyslechl, Dhammu však svým tělem uzřel,

Sa ve dhammadharo hoti, yo dhammaṃ nappamajjati.

ten je držitelem Dhammy, ten není nedbalý Dhammy

260.

Na tena thero so hoti, yenassa palitaṃ siro;

Není Thérou ten, kdo má jen zšedlé vlasy na hlavě,

Paripakko vayo tassa, ‘‘moghajiṇṇo’’ti vuccati.

někdo může být pokročilého věku, a přesto je nazýván „starý hlupák“

๒๖๑. ยมฺหิ สจฺจญฺจ ธมฺโม จ, อหิํสา สํยโม ทโม; ส เว วนฺตมโล ธีโร, ‘‘เถโร’’ อิติ ปวุจฺจติฯ

261.

Yamhi saccañca dhammo ca, ahiṃsā saṃyamo damo;

Kdo je však naplněn pravdou a Dhammou, je nenásilný, ukázněný a zkrocený,

Sa ve vantamalo dhīro, ‘‘thero’’ iti pavuccati.

ten je mudrcem bez poskvrny, ten je nazýván „Théra“

๒๖๒. น วากฺกรณมตฺเตน, วณฺณโปกฺขรตาย วา; สาธุรูโป นโร โหติ, อิสฺสุกี มจฺฉรี สโฐฯ

262.

Na vākkaraṇamattena, vaṇṇapokkharatāya vā;

Ani ozdobná mluva, ani půvabný vzhled

Sādhurūpo naro hoti, issukī maccharī saṭho.

nedělají dobrého člověka, je-li závistivý, chamtivý a falešný

๒๖๓. ยสฺส เจตํ สมุจฺฉินฺนํ, มูลฆจฺจํ สมูหตํ; ส วนฺตโทโส เมธาวี, ‘‘สาธุรูโป’’ติ วุจฺจติฯ

263.

Yassa cetaṃ samucchinnaṃ, mūlaghaccaṃ samūhataṃ;

Kdo však takové vlastnosti vymýtil, vykořenil a zcela zavrhl,

Sa vantadoso medhāvī, ‘‘sādhurūpo’’ti vuccati.

ten je mudrcem, jenž zanechal nenávisti, ten je nazýván „dobrý člověk“

๒๖๔. น มุณฺฑเกน สมโณ, อพฺพโต อลิกํ ภณํ; อิจฺฉาโลภสมาปนฺโน, สมโณ กิํ ภวิสฺสติฯ

264.

Na muṇḍakena samaṇo, abbato alikaṃ bhaṇaṃ;

Kdo má jen oholenou hlavu není asketou, nedbá-li etických zásad a mluví falešně,

Icchālobhasamāpanno, samaṇo kiṃ bhavissati.

kdo je obdařen žádostmi a chtivostí, jak by mohl být asketou?

๒๖๕. โย จ สเมติ ปาปานิ, อณุํ ถูลานิ สพฺพโส; สมิตตฺตา หิ ปาปานํ, ‘‘สมโณ’’ติ ปวุจฺจติฯ

265.

Yo ca sameti pāpāni, aṇuṃ thūlāni sabbaso;

Kdo však v sobě utišil zlé vlastnosti, ať malé či velké, všechny

Samitattā hi pāpānaṃ, ‘‘samaṇo’’ti pavuccati.

zlé vlastnosti kdo utišil, ten je nazýván „asketa“

๒๖๖. น เตน ภิกฺขุ โส โหติ, ยาวตา ภิกฺขเต ปเร; วิสฺสํ ธมฺมํ สมาทาย, ภิกฺขุ โหติ น ตาวตาฯ

266.

Na tena bhikkhu so hoti, yāvatā bhikkhate pare;

Není mnichem ten, kdo jen žije z almužních darů ostatních,

Vissaṃ dhammaṃ samādāya, bhikkhu hoti na tāvatā.

kdo praktikuje odporné věci, ten vůbec není mnichem

๒๖๗. โยธ ปุญฺญญฺจ ปาปญฺจ, พาเหตฺวา พฺรหฺมจริยวา; สงฺขาย โลเก จรติ, ส เว ‘‘ภิกฺขู’’ติ วุจฺจติฯ

267.

Yodha puññañca pāpañca, bāhetvā brahmacariyavā;

Kdo se však nad dobro i zlo povznesl čistým životem

Saṅkhāya loke carati, sa ve ‘‘bhikkhū’’ti vuccati.

a kráčí světem s rozvahou, ten je nazýván „mnich“

๒๖๘. น โมเนน มุนี โหติ, มูฬฺหรูโป อวิทฺทสุ; โย จ ตุลํว ปคฺคยฺห, วรมาทาย ปณฺฑิโตฯ

268.

Na monena munī hoti, mūḷharūpo aviddasu;

Ten, kdo jen mlčí není mudrcem je-li pošetilý a nevědoucí,

Yo ca tulaṃva paggayha, varamādāya paṇḍito.

kdo však jako na vahách považuje a vybírá to nejlepší, ten je moudrý

๒๖๙. ปาปานิ ปริวชฺเชติ, ส มุนี เตน โส มุนิ; โย มุนาติ อุโภ โลเก, ‘‘มุนิ’’ เตน ปวุจฺจติฯ ๒๗๐. น เตน อริโย โหติ, เยน ปาณานิ หิํสติ; อหิํสา สพฺพปาณานํ, ‘‘อริโย’’ติ ปวุจฺจติฯ ๒๗๑. น สีลพฺพตมตฺเตน, พาหุสจฺเจน วา ปน; อถ วา สมาธิลาเภน, วิวิตฺตสยเนน วาฯ

269.

Pāpāni parivajjeti, sa munī tena so muni;

Kdo se vyvaruje zlých činů, ten je mudrcem, proto je mudrcem,

Yo munāti ubho loke, ‘‘muni’’ tena pavuccati.

kdo zná oba světy, ten je nazýván „mudrc“

270.

Na tena ariyo hoti, yena pāṇāni hiṃsati;

Není ušlechtilým ten, kdo živým bytostem ubližuje,

Ahiṃsā sabbapāṇānaṃ, ‘‘ariyo’’ti pavuccati.

kdo neubližuje žádným živým bytostem, ten je nazýván „ušlechtilý“

271.

Na sīlabbatamattena, bāhusaccena vā pana;

Nemysli si, že když jsi dbal etických zásad a mnoho studoval

Atha vā samādhilābhena, vivittasayanena vā.

či získal soustředění nebo pobýval v odloučení:

๒๗๒. ผุสามิ เนกฺขมฺมสุขํ, อปุถุชฺชนเสวิตํ; ภิกฺขุ วิสฺสาสมาปาทิ, อปฺปตฺโต อาสวกฺขยํฯ

272.

Phusāmi nekkhammasukhaṃ, aputhujjanasevitaṃ;

„dospěl jsem k blaženosti odříkání, kterou neprožívají obyčejní světští lidé“ -

Bhikkhu vissāsamāpādi, appatto āsavakkhayaṃ.

tuto důvěru v sobě ne-chovej, mnichu, dokud jsi nedosáhl odstranění zákalů

ธมฺมฏฺฐวคฺโค เอกูนวีสติโม นิฏฺฐิโตฯ

Dhammaṭṭhavaggo ekūnavīsatimo niṭṭhito.

๒๐. มคฺควคฺโค

20. Maggavaggo

๒๗๓. มคฺคานฏฺฐงฺคิโก เสฏฺโฐ, สจฺจานํ จตุโร ปทา; วิราโค เสฏฺโฐ ธมฺมานํ, ทฺวิปทานญฺจ จกฺขุมาฯ

273.

Maggānaṭṭhaṅgiko seṭṭho, saccānaṃ caturo padā;

Ze stezek osmičlenná je nejlepší, z pravd čtyři pravdy,

Virāgo seṭṭho dhammānaṃ, dvipadānañca cakkhumā.

bezvášnivost je nejlepší z věcí a ze stavů, z dvounohých bytostí ten, kdo je vidoucí

๒๗๔. เอเสว มคฺโค นตฺถญฺโญ, ทสฺสนสฺส วิสุทฺธิยา; เอตญฺหิ ตุมฺเห ปฏิปชฺชถ, มารสฺเสตํ ปโมหนํฯ

20. Stezka

274.

Eseva maggo natthañño, dassanassa visuddhiyā;

Jen toto je stezka a není jiné k očištění vidění,

Etañhi tumhe paṭipajjatha, mārassetaṃ pamohanaṃ.

po ní postupujte a Máru oslepíte

๒๗๕. เอตญฺหิ ตุมฺเห ปฏิปนฺนา, ทุกฺขสฺสนฺตํ กริสฺสถ; อกฺขาโต โว มยา มคฺโค, อญฺญาย สลฺลกนฺตนํ ฯ

275.

Etañhi tumhe paṭipannā, dukkhassantaṃ karissatha;

Budete-li po ní postupovat, učiníte konec strasti,

Akkhāto vo mayā maggo, aññāya sallakantanaṃ.

ukazuji tuto stezku, když jsem konečně poznal, jak vytrhnout šíp strasti

๒๗๖. ตุมฺเหหิ กิจฺจมาตปฺปํ, อกฺขาตาโร ตถาคตา; ปฏิปนฺนา ปโมกฺขนฺติ, ฌายิโน มารพนฺธนาฯ

276.

Tumhehi kiccamātappaṃ, akkhātāro tathāgatā;

Vy sami musíte vyvinout horlivost, pouze ukazatelé cesty jsou Tathágatové,

Paṭipannā pamokkhanti, jhāyino mārabandhanā.

ti, kdo postupují po stezce se osvobodí - dlící v meditačním pohroužení - z Márových pout

๒๗๗. ‘‘สพฺเพ สงฺขารา อนิจฺจา’’ติ, ยทา ปญฺญาย ปสฺสติ; อถ นิพฺพินฺทติ ทุกฺเข, เอส มคฺโค วิสุทฺธิยาฯ

277.

‘‘Sabbe saṅkhārā aniccā’’ti, yadā paññāya passati;

Všechny formace jsou nestálé, když to někdo moudře nahlédne,

Atha nibbindati dukkhe, esa maggo visuddhiyā.

tak se odvrátí od utrpení, to je stezka k očištění

๒๗๘. ‘‘สพฺเพ สงฺขารา ทุกฺขา’’ติ, ยทา ปญฺญาย ปสฺสติ; อถ นิพฺพินฺทติ ทุกฺเข, เอส มคฺโค วิสุทฺธิยาฯ

278.

‘‘Sabbe saṅkhārā dukkhā’’ti, yadā paññāya passati;

Všechny formace jsou strastné, když to někdo moudře nahlédne,

Atha nibbindati dukkhe, esa maggo visuddhiyā.

tak se odvrátí od utrpení, to je stezka k očištění

๒๗๙. ‘‘สพฺเพ ธมฺมา อนตฺตา’’ติ, ยทา ปญฺญาย ปสฺสติ; อถ นิพฺพินฺทติ ทุกฺเข, เอส มคฺโค วิสุทฺธิยาฯ

279.

‘‘Sabbe dhammā anattā’’ti, yadā paññāya passati;

Všechny věci a stavy jsou ne-já, když to někdo moudře nahlédne,

Atha nibbindati dukkhe, esa maggo visuddhiyā.

tak se odvrátí od utrpení, to je stezka k očištění

๒๘๐. อุฏฺฐานกาลมฺหิ อนุฏฺฐหาโน, ยุวา พลี อาลสิยํ อุเปโต; สํสนฺนสงฺกปฺปมโน กุสีโต, ปญฺญาย มคฺคํ อลโส น วินฺทติฯ

280.

Uṭṭhānakālamhi anuṭṭhahāno, yuvā balī ālasiyaṃ upeto;

Kdo neusiluje, když je čas k úsilí, jsa mladý a silný se oddává letargii,

Saṃsannasaṅkappamano kusīto, paññāya maggaṃ alaso na vindati.

místo aby byl rozhodné mysli, jsa líný a letargický, stezku moudrosti nenalezne

๒๘๑. วาจานุรกฺขี มนสา สุสํวุโต, กาเยน จ นากุสลํ กยิรา; เอเต ตโย กมฺมปเถ วิโสธเย, อาราธเย มคฺคมิสิปฺปเวทิตํฯ ๒๘๒. โยคา เว ชายตี ภูริ, อโยคา ภูริสงฺขโย; เอตํ ทฺเวธาปถํ ญตฺวา, ภวาย วิภวาย จ; ตถาตฺตานํ นิเวเสยฺย, ยถา ภูริ ปวฑฺฒติฯ ๒๘๓. วนํ ฉินฺทถ มา รุกฺขํ, วนโต ชายเต ภยํ; เฉตฺวา วนญฺจ วนถญฺจ, นิพฺพนา โหถ ภิกฺขโวฯ ๒๘๔. ยาว หิ วนโถ น ฉิชฺชติ, อณุมตฺโตปิ นรสฺส นาริสุ; ปฏิพทฺธมโนว ตาว โส, วจฺโฉ ขีรปโกว มาตริฯ

281.

Vācānurakkhī manasā susaṃvuto, kāyena ca nākusalaṃ kayirā;

Kdo hlídá svou řeč a dobře ovládá svou mysl, nechť ani tělesně neprospěšný čin nevykoná,

Ete tayo kammapathe visodhaye, ārādhaye maggamisippaveditaṃ.

nechť tyto tři cesty činu očistí a vzbudí v sobě stezku, hlásanou zřeci

282.

Yogā ve jāyatī bhūri, ayogā bhūrisaṅkhayo;

Z oddanosti se rodí vědění, bez oddanosti vědění zaniká,

Etaṃ dvedhāpathaṃ ñatvā, bhavāya vibhavāya ca;

tyto dvě cesty pochopiv - rozvoj a úpadek,

Tathāttānaṃ niveseyya, yathā bhūri pavaḍḍhati.

měl by se člověk zařídit tak, aby jeho vědění vzrůstalo

283.

Vanaṃ chindatha mā rukkhaṃ, vanato jāyate bhayaṃ;

Celý les žádostí pokácejte, nejen nějaký strom, z tohoto lesa se rodí strach,

Chetvā vanañca vanathañca, nibbanā hotha bhikkhavo.

když vymýtíte celý les i s podrostem, budete, mniši, odpoutaní a vyhaslí

284.

Yāva hi vanatho na chijjati, aṇumattopi narassa nārisu;

Dokud není vymýcen i podrost žádostí - byť nepatrný - muže po ženě,

Paṭibaddhamanova tāva so, vaccho khīrapakova mātari.

jeho mysl je k ní připoutaná jako mléko sající tele ke své matce

๒๘๕. อุจฺฉินฺท สิเนหมตฺตโน กุมุทํ สารทิกํว; สนฺติมคฺคเมว พฺรูหย, นิพฺพานํ สุคเตน เทสิตํฯ

285.

Ucchinda sinehamattano kumudaṃ sāradikaṃva [pāṇinā];

Vymyť sebelásku, jako bys na podzim vytrhl lilii,

Santimaggameva brūhaya, nibbānaṃ sugatena desitaṃ.

rozviň tuto stezku k míru a k odpoutání, kterou vykládá Blažený

๒๘๖. อิธ วสฺสํ วสิสฺสามิ, อิธ เหมนฺตคิมฺหิสุ; อิติ พาโล วิจินฺเตติ, อนฺตรายํ น พุชฺฌติฯ

286.

Idha vassaṃ vasissāmi, idha hemantagimhisu;

„Zde strávím dobu dešťů, zde zimu, zde léto“ -

Iti bālo vicinteti, antarāyaṃ na bujjhati.

tak uvažuje pošetilec, který nechápe nebezpečí

๒๘๗. ตํ ปุตฺตปสุสมฺมตฺตํ, พฺยาสตฺตมนสํ นรํ; สุตฺตํ คามํ มโหโฆว, มจฺจุ อาทาย คจฺฉติฯ

287.

Taṃ puttapasusammattaṃ, byāsattamanasaṃ naraṃ;

Kdo je opojen svými potomky a majetkem, člověk s ulpívající myslí,

Suttaṃ gāmaṃ mahoghova, maccu ādāya gacchati.

jako na spící vesnici velká povodeň, tak na něj přijde a uchvátí ho smrt

๒๘๘. น สนฺติ ปุตฺตา ตาณาย, น ปิตา นาปิ พนฺธวา; อนฺตเกนาธิปนฺนสฺส, นตฺถิ ญาตีสุ ตาณตาฯ

288.

Na santi puttā tāṇāya, na pitā nāpi bandhavā;

Ani synové nejsou ochranou, ani otec či jiní blízcí,

Antakenādhipannassa, natthi ñātīsu tāṇatā.

koho uchopí ukončitel životů, nemá již ochrany u příbuzných

๒๘๙. เอตมตฺถวสํ ญตฺวา, ปณฺฑิโต สีลสํวุโต; นิพฺพานคมนํ มคฺคํ, ขิปฺปเมว วิโสธเยฯ

289.

Etamatthavasaṃ ñatvā, paṇḍito sīlasaṃvuto;

Pochopiv tento určující smysl, moudrý a ctností střežený člověk,

Nibbānagamanaṃ maggaṃ, khippameva visodhaye.

stezku vedoucí k odpoutání a vyhasnutí nechť rychle očistí

มคฺควคฺโค วีสติโม นิฏฺฐิโตฯ

Maggavaggo vīsatimo niṭṭhito.

๒๑. ปกิณฺณกวคฺโค

21. Pakiṇṇakavaggo

๒๙๐. มตฺตาสุขปริจฺจาคา, ปสฺเส เจ วิปุลํ สุขํ; จเช มตฺตาสุขํ ธีโร, สมฺปสฺสํ วิปุลํ สุขํฯ

290.

Mattāsukhapariccāgā, passe ce vipulaṃ sukhaṃ;

Je-li možné opuštěním omezeného štěstí spatřit rozsáhlé štěstí,

Caje mattāsukhaṃ dhīro, sampassaṃ vipulaṃ sukhaṃ.

pak moudrý opustí omezené štěstí aby spatřil rozsáhlé štěstí

๒๙๑. ปรทุกฺขูปธาเนน, อตฺตโน สุขมิจฺฉติ; เวรสํสคฺคสํสฏฺโฐ, เวรา โส น ปริมุจฺจติฯ ๒๙๒. ยญฺหิ กิจฺจํ อปวิทฺธํ, อกิจฺจํ ปน กยิรติ; อุนฺนฬานํ ปมตฺตานํ, เตสํ วฑฺฒนฺติ อาสวาฯ ๒๙๓. เยสญฺจ สุสมารทฺธา, นิจฺจํ กายคตา สติ; อกิจฺจํ เต น เสวนฺติ, กิจฺเจ สาตจฺจการิโน; สตานํ สมฺปชานานํ, อตฺถํ คจฺฉนฺติ อาสวาฯ ๒๙๔. มาตรํ ปิตรํ หนฺตฺวา, ราชาโน ทฺเว จ ขตฺติเย; รฏฺฐํ สานุจรํ หนฺตฺวา, อนีโฆ ยาติ พฺราหฺมโณฯ

21. Různé

291.

Paradukkhūpadhānena, attano sukhamicchati;

Kdo způsobuje ostatním utrpení, v touze po vlastním štěstí,

Verasaṃsaggasaṃsaṭṭho, verā so na parimuccati.

zaplete se do spleti nenávisti a z této nenávisti se nevyprostí

292.

Yañhi kiccaṃ apaviddhaṃ, akiccaṃ pana kayirati;

Ti, kdo odmítají to, co by měli dělat a dělají to, co by neměli dělat -

Unnaḷānaṃ pamattānaṃ, tesaṃ vaḍḍhanti āsavā.

drzí a nedbalí - u těch zákaly jen narůstají

293.

Yesañca susamāraddhā, niccaṃ kāyagatā sati;

Ale ti, kdo jsou správně upevnění, stále si uvědomují tělo,

Akiccaṃ te na sevanti, kicce sātaccakārino;

neprovádějí to, co by neměli a vytrvale konají to, co by měli,

Satānaṃ sampajānānaṃ, atthaṃ gacchanti āsavā.

uvědomělí a jasně chápající - ti dojdou k ukončení zákalů

294.

Mātaraṃ pitaraṃ hantvā,

Když zabil matku - žádostivost a otce - klam „já“,

rājāno dve ca khattiye;

dva bojovné krále - víru ve věčnou existenci a víru v úplný zánik,

Raṭṭhaṃ sānucaraṃ hantvā,

a zničil království a jeho poddané - šest smyslových základen a vášeň,

anīgho yāti brāhmaṇo.

putuje bráhman prost strázně

๒๙๕. มาตรํ ปิตรํ หนฺตฺวา, ราชาโน ทฺเว จ โสตฺถิเย; เวยคฺฆปญฺจมํ หนฺตฺวา, อนีโฆ ยาติ พฺราหฺมโณฯ

295.

Mātaraṃ pitaraṃ hantvā,

Když zabil matku - žádostivost a otce - klam „já“,

rājāno dve ca sotthiye;

dva učené krále - víru ve věčnou existenci a víru v úplný zánik,

Veyagghapañcamaṃ hantvā,

když zabil pětici tygrů - pět mentálních překážek,

anīgho yāti brāhmaṇo.

putuje bráhman prost strázně

๒๙๖. สุปฺปพุทฺธํ ปพุชฺฌนฺติ, สทา โคตมสาวกา; เยสํ ทิวา จ รตฺโต จ, นิจฺจํ พุทฺธคตา สติฯ

296.

Suppabuddhaṃ pabujjhanti, sadā gotamasāvakā;