ΠΕΡΙΟ∆ΙΚΗ ΕΚ∆ΟΣΗ ΚΥΚΛΟΦΟΡΕΙ ΜΕ ΤΟΝ ΕΛΕΥΘΕΡΟ ΤΥΠΟ
EΛΕΥΘΕΡΟΣ TΥΠΟΣ * 25 ΣΕΠΤΕΜΒΡΙΟΥ 2010 φαινοµενα
#
συνεντευξη σασσα τσεϊτοου σπουδαζοντας τον εσωτερισµο στην ελλαδα!
τευχος 35 - 18 ιουνιΟΥ 2011
προσεγγίζοντας τα αινίγµατα του κοσµου µας
οιωνος εφιαλτικων εξελιξεων `
ποιοι γιορταζουν ΤΟ θερινο ηλιοστασιο
οι αινιγµατικες ιδιοτητες των δελφινιων τα µυστικα των κρυσταλλινων κρανιων τι επεσε στην τουνγκουσκα to 1908;
EΛΕΥΘΕΡΟΣ TΥΠΟΣ ) 18 ΙΟΥΝΙΟΥ 2011
φαινοµενα
18 Στην Ελλάδα η µελέτη των εσωτερικών παραδόσεων αντιµετωπίζεται συνήθω̋ ω̋ µια αλλόκοτη, ίσω̋ και περιθωριακή, προσωπική ενασχόληση. Και σε αυτή την περίπτωση, οι διαφορέ̋ µε τι̋ αντιλήψει̋ που υπάρχουν στο εξωτερικό είναι τεράστιε̋. Εκεί τα θέµατα αυτά όχι µόνο αντιµετωπίζονται µε το δέοντα σεβασµό αλλά µελετώνται σε ακαδηµαϊκό επίπεδο, θεωρούµενα ω̋ ένα ιδιαίτερα χρήσιµο πεδίο έρευνα̋ σχετικά µε την εξέλιξη των ιδεών και τη̋ φιλοσοφία̋. Μήπω̋ ήρθε η στιγµή να δούµε τα πράγµατα κάπω̋ διαφορετικά; Του Μηνά Ν. Παπαγεωργίου, mpapageorgiou@e-typos.com
Σάσσα Τσέϊτοου
Σπουδάζοντας τον Εσωτερισµό
Σάσσα Τσέϊτοου
συνεντευξη
Τα «Φαινόµενα» συνάντησαν τη Σάσσα Τσέϊτοου, ιδρυτρια της Ακαδ ηµίας Εσωτερικών Μελετών Phoenix Rising, που δραστηριοποιείται το τελευταίο διάστηµα και στη χώρα µας. Τι ακριβώς είναι η Ακαδηµία Phoenix Rising και ποιος ο σκοπός ίδρυσής της;
Η Ακαδηµία Phoenix Rising είναι ένας ανεξάρτητος ακαδηµαϊκός εκπαιδευτικός οργανισµός που παραδίδει ακαδηµαϊκά µαθήµατα στο ∆υτικό Εσωτερισµό, ακολουθώντας τη µεθοδολογία που έχει θεσπίσει ο κλάδος. Εδρεύει στο Λονδίνο, στελεχώνεται από 15 καθηγητές πανεπιστηµίου από όλο τον κόσµο και είναι προσβάσιµη σε όποιον διαθέτει σύνδεση στο ∆ιαδίκτυο. Τα τµήµατά µας καλύπτουν ένα ευρύ φάσµα θεµάτων που εµπίπτουν στον κλάδο του ∆υτικού Εσωτερισµού και παρέχουν ξεκάθαρη και τεκµηριωµένη εισαγωγή στη θεµατολογία αυτή, είτε για προσωπικούς λόγους, προχωρώντας αργότερα σε κάποιο µεταπτυχιακό πρόγραµµα όπως αυτό που ακολούθησα εγώ, είτε για επαγγελµατικούς λόγους. Σκοπός µας είναι η παροχή τεκµηριωµένης και ολοκληρωµένης παιδείας επάνω σε αυτά και συγγενή θέµατα, η «αποκατάσταση» των παραδόσεων αυτών στην κοινή γνώµη και η καταπολέµηση της παραπληροφόρησης που µαστίζει το χώρο. Τέλος, επιθυµούµε να συνεχίσουµε το έργο που ήδη εξελίσσεται στα ξένα πανεπιστήµια, ήτοι τη θεµελίωση του κλάδου στην ακαδηµαϊκή κοινότητα των ανθρωπιστικών επιστηµών. Ποιο είναι το πρόγραµµα σπουδών αλλά και οι υποχρεώσεις του κάθε σπουδαστή;
Πρωτίστως θέλω να τονίσω ότι η προσέγγισή µας είναι αµιγώς ακαδηµαϊκή, ακολουθώντας τη µεθοδολογία που έχει θεσπιστεί στα πανεπιστήµια του εξωτερικού. ∆εν αποτελούµε εσωτερική σχολή, τάγµα, ή οτιδήποτε άλλο.
Ολα τα µαθήµατα παραδίδονται
Για όσους δεν διαθέτουν τον απαιτού-
αποκλειστικά µέσω ∆ιαδικτύου µε χρήση εξειδικευµένου λογισµικού. ∆ιαθέτουµε εντατικά τµήµατα, εισαγωγικού και προχωρηµένου επιπέδου. Τα εισαγωγικά τµήµατα διαρκούν περίπου 3 µήνες, τα προχωρηµένα περίπου 2, ενώ από τον Οκτώβριο θα προστεθούν και ταχύρρυθµα εισαγωγικά τµήµατα διάρκειας 4-5 εβδοµάδων.
µενο χρόνο, από το φθινόπωρο εισάγονται τµήµατα «αυτοδιδασκαλίας». Περιέχουν ακριβώς την ίδια ύλη µε τα κανονικά τµήµατα, αλλά είναι πιο οικονοµικά, δεν υπάρχουν υποχρεωτικές εργασίες ούτε η συµµετοχή του καθηγητή. Η εγγραφή µπορεί να γίνει οποιαδήποτε στιγµή και διαρκούν 12 µήνες. Στο τέλος υπάρχει µια προαιρετική εξέταση, ώστε όποιος επιθυµεί να κατοχυρώσει τις γνώσεις του. Επιπλέον, επιθυµούµε να προσεγγίσουµε περισσότερο το κοινό µας, και από το φθινόπωρο θα διεξαχθούν διάφορες εκδηλώσεις σε Λονδίνο κι Αθήνα. Τέλος θα επεκταθούµε και στον εκδοτικό χώρο, έτσι ώστε να αρχίσουµε τη µετάφραση σηµαντικών συγγραµµάτων στα ελληνικά. Τι µπορεί να προσφέρει η µελέτη του ∆υτικού Εσωτερισµού στο σύγχρονο άνθρωπο που υποφέρει εγκλωβισµένος στην οικονοµική κρίση;
Η εβδοµαδιαία ύλη συµπεριλαµβάνει ηχογραφηµένες διαλέξεις, πολυµέσα και µεγάλο όγκο ακαδηµαϊκών συγγραµµάτων και πρωτογενών πηγών. Κάθε σπουδαστής υποχρεούται να κρατάει εβδοµαδιαίο «ηµερολόγιο µάθησης», όπου καταγράφει τις εντυπώσεις και τις αντιδράσεις του στην ύλη, πραγµατοποιώντας παράλληλα µια εβδοµαδιαία ζωντανή συζήτηση µε τον καθηγητή µέσω ∆ιαδικτύου. Υπάρχουν δύο επιπλέον υποχρεωτικές γραπτές εργασίες. Οι προθεσµίες παράδοσης και το επίπεδο γραφής που απαιτούνται συνάδουν µε το δεύτερο ή τρίτο έτος πανεπιστηµίου, ενώ λόγω έλλειψης της σχετικής ελληνικής βιβλιογραφίας η καλή γνώση αγγλικών είναι απαραίτητη.
Ακόµη κι αν δεν ενστερνιζόµαστε αυτές τις φιλοσοφίες ως στάση ζωής, η µελέτη τους ακονίζει την κριτική µας σκέψη και µας υποχρεώνει να εξετάσουµε τα κοινότοπα πράγµατα µε νέα µατιά. Ενας άνθρωπος είναι εγκλωβισµένος όταν πιστεύει ότι -ή ενδόµυχα θέλει- άλλοι να αποφασίζουν για εκείνον, πιστεύοντας ότι δεν υπάρχουν άλλες λύσεις. Κεντρικό στοιχείο σχεδόν όλων των εσωτερικών παραδόσεων είναι η αυτογνωσία και η έννοια του αυτοπροσδιορισµού του ανθρώπου, σε αντίθεση µε την τυφλή αποδοχή και παραίτηση από τα γεγονότα. Εκεί που κάποιος τώρα βλέπει αδιέξοδο, µε τη διεύρυνση των γνώσεών του και την ανάπτυξη της κριτικής ικανότητας µπορεί να τολµήσει κάτι που πριν δεν θα είχε διανοηθεί. Παρότι θεωρητικός κλάδος, το περιεχόµενό του απαιτεί τη συµµε-
φαινοµενα
19 EΛΕΥΘΕΡΟΣ TΥΠΟΣ ) 18 ΙΟΥΝΙΟΥ 2011
EΛΕΥΘΕΡΟΣ TΥΠΟΣ ) 18 ΙΟΥΝΙΟΥ 2011
φαινοµενα
20
Οι εσωτερικές παραδόσεις είναι στενά συνυφασµένες µε όλη την εξέλιξη του ∆υτικού Πολιτισµού, από τους Ελληνιστικούς Χρόνους ως τις µέρες µας, και είναι καιρός να αναγνωριστεί ο σηµαντικός ρόλος που έχουν παίξει στην Ιστορία µας τοχή όλων των νοητικών ικανοτήτων του ανθρώπου - κάτι που µόνο κέρδος µπορεί να αποφέρει.
Επιπλέον, η κατανόηση της ιστορίας του πολιτισµού µας µέσα από το πρίσµα των εσωτερικών παραδόσεων αποκαλύπτει άγνωστες πτυχές και αρχέτυπα τα οποία, πέρα από το ακαδηµαϊκό τους ενδιαφέρον, εµπεριέχουν πρακτικά εφαρµόσιµα µοτίβα που κάλλιστα προσαρµόζονται στα πολιτικοοικονοµικά και κοινωνικά µοντέλα. Ζούµε σε νοσηρά αστικά κέντρα, σε τεχνοκρατικά κοινωνικοπολιτικά καθεστώτα. Αν θέλουµε να µιλήσουµε για αλλαγή και λύσεις, δίχως να πέσουµε την επόµενη µέρα στους ίδιους φαύλους κύκλους, πρέπει να αναζητήσουµε µοτίβα που βασίζονται σε ολιστικές και ανθρωποκεντρικές (ουµανιστικές) φιλοσοφίες. Τα µοντέλα που αποκαλύπτει η ιστορία και φιλοσοφία αυτών των παραδόσεων είναι καθ’ όλα εφαρµόσιµα, αρκεί να υπάρξει γνώση και θέληση. K Ποια ήταν η υποδοχή που έτυχε το Phoenix Rising από ειδικούς και µη µέσα στην ελληνική κοινωνία;
Η Ακαδηµία έτυχε πολύ θετικής αποδοχής από τους λίγους ακαδηµαϊκούς κι ερευνητές που είναι εξοικειωµένοι µε τον κλάδο µας, ενώ χαίρουµε θερµής υποστήριξης από το Πανεπιστήµιο της Ινδιανάπολης στην Αθήνα. Σε εσωτερικούς κύκλους, οι αντιδράσεις παρουσίασαν µια ποικιλία που κυµάνθηκε από τον ένθερµο ενθουσιασµό µέχρι την επιφυλακτική αντίσταση.
Το τελευταίο συνέβη καθώς επικρατεί µια άποψη ότι ο εσωτερισµός είναι ένας προσωπικός δρόµος που δεν µπορεί να προσεγγιστεί µε ακαδηµαϊκή µατιά. Φυσικά πρόκειται για µια σεβαστή άποψη, που συναντάται και στο εξωτερικό. Παρ’ όλα αυτά, τονίζω ότι η µεθοδολογία του κλάδου µας λαµβάνει απόλυτα υπόψη το γεγονός ότι οι εσωτερικές παραδόσεις είναι τρόπος ζωής για πάρα πολλούς ανθρώπους, γι’ αυτό και γίνεται µεγάλη προσπάθεια για τη διατήρηση µιας ισορροπηµένης και διακλαδικής µεθοδολογίας που δεν αδικεί τη θεµατολογία.
Η υποδοχή από µη ειδικούς επίσης κάλυψε όλο το φάσµα, από τις αναµενόµενες προκαταλήψεις µέχρι το πολύ θερµό ενδιαφέρον. Πιο αποκαλυπτικές είναι οι µαρτυρίες των σπουδαστών µας, που µας εµπιστεύτηκαν παρότι είµαστε ένας νεοσύστατος οργανισµός. Τα λόγια τους αποτελούν για εµάς την καλύτερη ενθάρρυνση. Το 70% των πρώτων σπουδαστών συνέχισε µαζί µας και σκοπεύουν να παρακολουθήσουν τα µαθήµατα και του χρόνου. Ιδιαίτερα ενθαρρυντικό στοιχείο αποτέλεσε το ενδιαφέρον των νέων ανθρώπων, κυρίως φοιτητών πανεπιστηµίου που έχουν παρευρεθεί σε εκδηλώσεις µας στην Αθήνα και µου έχουν εκφράσει προσωπικά τη χαρά τους που επιτέλους παρουσιάζονται στην Ελλάδα αυτά τα θέµατα µε σοβαρότητα, υπευθυνότητα και τεκµηρίωση.
K Ποιες διαφορές εντοπίζετε στην αντιµετώπιση των ζητηµάτων αυτών από τον ακαδηµαϊκό κόσµο στο εξωτερικό σε σχέση µε την Ελλάδα;
Ο ακαδηµαϊκός κλάδος του ∆υτικού Εσωτερισµού είναι σχεδόν παντελώς άγνωστος στην Ελλάδα, µε µερικές µεµονωµένες εξαιρέσεις. Στο εξωτερικό είναι ανεπτυγµένος κλάδος που έχει ενσωµατωθεί πλήρως στην ακαδηµαϊκή κοινότητα, µε σαφείς διαφοροποιήσεις από τους κλάδους θρησκειολογίας, θεολογίας, κ.λπ, καθώς υφίσταται σαν ειδικότητα αφ' εαυτού του. Στην Ελλάδα όµως συµβαίνει κάτι άλλο: κάποια στοιχεία των παραδόσεων που µελετώνται στον κλάδο του ∆. Εσωτερισµού υπάγονται στην κλασική φιλοσοφία ή και ιστορία, τουλάχιστον σε
Σάσσα Τσέϊτοου
ό,τι αφορά την αρχαιότητα. Οµως οι µεταγενέστερες παραδόσεις, η προέλευση, επιρροή και σηµασία τους όπως και το περιεχόµενό τους είναι άγνωστα σε µεγάλο βαθµό, ενώ επίσης επικρατεί µεγάλη σύγχυση ως προς το περιεχόµενο και την ιστορική τους βάση. Σε τι επίπεδο θεωρείτε ότι βρίσκεται η εικόνα που έχει ο µέσος Ελληνας σχετικά µε τις εσωτερικές σχολές και τον αποκρυφισµό;
∆υστυχώς επικρατεί µεγάλη σύγχυση και παραφιλολογία στο συγκεκριµένο χώρο. Οι άνθρωποι που προωθούν τις απόψεις αυτές είναι τις περισσότερες φορές στιγµατισµένοι και παρεξηγηµένοι, ενώ σε µεγάλο βαθµό επικρατεί και η
ηµιµάθεια. Αυτό οφείλεται σε µια ποικιλία παραγόντων, ξεκινώντας από την ίδια την κατάσταση της παιδείας, αλλά και σε κάποιες παγιωµένες αντιλήψεις που δυστυχώς διαιωνίζει η συµβατική παιδεία σε όλα τα επίπεδα. Για παράδειγµα, θεωρώ απαράδεκτη την απουσία της Θρησκειολογίας από τα πανεπιστήµια. Επιπλέον υπάρχει έλλειψη σοβαρής βιβλιογραφίας στην ελληνική γλώσσα. Παρότι υπάρχουν πολλά βιβλία αφιερωµένα στο συγκεκριµένο χώρο, είναι κυρίως είτε διδασκαλίες συγκεκριµένων εσωτερικών σχολών ή βιβλία γραµµένα από µη ειδικούς, που στοχεύουν περισσότερο στις πωλήσεις και τις εντυπώσεις. Φυσικά υπάρχουν εξαιρέσεις, αλλά σε σύγκριση µε το εξωτερικό δυστυχώς υπάρχει τεράστια έλλειψη
Συνεντευξη
ορθής πληροφόρησης, µε αποτέλεσµα τη διαιώνιση στερεοτύπων και προκαταλήψεων. K Πώς και γιατί αναπτύχθηκαν εσωτερικές σχολές στην Ευρώπη του παρελθόντος; Θα µπορούσατε να µας αναφέρετε εν συντοµία τις κυριότερες σχολές και τα φιλοσοφικά µονοπάτια που ακολούθησαν;
Η πρώτη «εσωτερική σχολή» που ιδρύθηκε ήταν η Πλατωνική Ακαδηµία της οποίας ηγήθηκε ο Μαρσίλιο Φιτσίνο κατόπιν έµπνευσης του Γεωργίου Γεµιστού Πλήθωνα, στα µέσα του 15ου αιώνα. Στα τέλη του 16ου αιώνα άρχισαν να εµφανίζονται µυητικά τάγµατα, τα οποία πολλαπλασιάστηκαν ραγδαία
φαινοµενα
21 EΛΕΥΘΕΡΟΣ TΥΠΟΣ ) 18 ΙΟΥΝΙΟΥ 2011
EΛΕΥΘΕΡΟΣ TΥΠΟΣ ) 18 ΙΟΥΝΙΟΥ 2011
φαινοµενα
22 Μπλαβάτσκι. Οι εσωτερικές παραδόσεις είναι στενά συνυφασµένες µε όλη την εξέλιξη του ∆υτικού Πολιτισµού, από τους Ελληνιστικούς Χρόνους ως τις µέρες µας, και είναι καιρός να αναγνωριστεί ο σηµαντικός ρόλος που έχουν παίξει στην Ιστορία µας. Y Μιλήστε µας για τις σπουδές σας και για τα κυριότερα ερευνητικά ενδιαφέροντά σας.
Σπούδασα κατά το 17ο και 18ο αιώνα, αναπτύσσοντας πλήθος µυητικών συστηµάτων βασισµένα σε διάφορους συνδυασµούς των εσωτερικών ρευµάτων.
Εν ολίγοις, οι διδασκαλίες του Γεµιστού Πλήθωνα και η ανακάλυψη των Ερµητικών Κειµένων υπήρξαν οι καταλύτες της Αναγέννησης. Μετά την έκρηξη του πολιτισµού, των τεχνών και του εσωτερισµού που σηµειώθηκε τότε, η Ευρώπη κλονίστηκε από θρησκευτικούς πολέµους που προκάλεσε η εµφάνιση του Προτεσταντισµού. Ταυτόχρονα, χάρη σε πολλούς εσωτεριστές της εποχής, η επιστήµη έκανε άλµατα. Αυτές οι ραγδαίες εξελίξεις οδήγησαν στον ∆ιαφωτισµό, στην αποδυνάµωση της Εκκλησίας και την έµφαση στον ορθολογισµό. Οµως παράλληλα οι εσωτερικές φιλοσοφίες οδηγήθηκαν στο περιθώριο, καθώς µε την έλευση της Εποχής της Λογικής, απαξιώθηκαν µαζί µε οτιδήποτε θύµιζε θρησκεία. Την ίδια εποχή παρατηρείται η ρήξη µεταξύ φιλοσοφίας και επιστήµης, που µέχρι τότε θεωρούνταν απολύτως αλληλένδετες έννοιες, η απαξίωση της φύσης και η ανάπτυξη της µηχανιστικής επιστήµης. Σηµειώνεται ότι στην εσωτερική φιλοσοφία η φύση θεωρείται υπέρτατος οδηγός για την κατανόηση της ανθρώπινης υπόστασης. Στον απόηχο αυτών των εξελίξεων σχηµατίστηκαν κλειστές οµάδες, µε αυστηρά µυητικές διαβαθµίσεις και η εσωτερική γνώση ενσωµατώθηκε στα βαθύτατα συµβολικά τυπικά τους. Αλλες εµπνεύστηκαν από τα Ρο-
H κατανόηση της ιστορίας του πολιτισµού µέσα από το πρίσµα των εσωτερικών παραδόσεων αποκαλύπτει άγνωστες πτυχές και αρχέτυπα τα οποία εµπεριέχουν πρακτικά εφαρµόσιµα µοτίβα που κάλλιστα προσαρµόζονται στα πολιτικοοικονοµικά και κοινωνικά µοντέλα δοσταυρικά µανιφέστα που κυκλοφόρησαν στη Γερµανία στις αρχές του 17ου αιώνα και άλλες εξελίχθηκαν µέσα από τις συντεχνίες των λιθοξόων και µεταµορφώθηκαν στα τεκτονικά τάγµατα. Το κοινό στοιχείο όλων ήταν η συγκριτική συγχώνευση µιας ποικιλίας εσωτερικών ρευµάτων, που περιλάµβαναν στοιχεία Αλχηµείας, Καµπάλα, Ερµητισµού και φυσικά Νεοπλατωνισµού.
Τα τάγµατα αυτά αποτέλεσαν ουσιαστικά τους θεµατοφύλακες της εσωτερικής γνώσης σε πείσµα του ορθολογισµού, µέχρις ότου αναβίωσε το ενδιαφέρον του κόσµου στα τέλη του 19ου αιώνα, χάρη σε µορφές όπως ο Ελιφάς Λεβί, ο Παπύς, ο ντε Γκαϊτά και φυσικά η Θεοσοφική Εταιρία της Ελενας
παράλληλα Επικοινωνιολογία και Ζωγραφική στην Αθήνα. Απέκτησα ΜΑ Αγγλικής Φιλολογίας το 2004, και το 2008 αποφοίτησα από το Πανεπιστήµιο του Εξετερ µε ΜΑ ∆υτικού Εσωτερισµού ενώ τώρα ακολουθώ σπουδές διδακτορικού στο ίδιο πανεπιστήµιο. Στη διδακτορική µου διατριβή ασχολούµαι µε τη διασταύρωση της τέχνης µε τον εσωτερισµό: από τον εσωτερικό συµβολισµό ως µέσο επικοινωνίας και σκέψης µέχρι την έµπρακτη χρήση της τέχνης στην εσωτερική παράδοση. Συγκεκριµένα µελετάω τη ζωή και το έργο του Ζοζεφέν Πελαντάν, σύγχρονος των πιο γνωστών Παπύς και ντε Γκαϊτά, αλλά αδικηµένος από την Ιστορία. Επεδίωξε την κοινωνική αναγέννηση µέσω των τεχνών που βασίζονταν σε εσωτερικές αρχές, επηρεάζοντας βαθύτατα το καλλιτεχνικό κίνηµα των Συµβολιστών. Επίσης µε ενδιαφέρει η βαθιά αλληλεπίδραση των εσωτερικών παραδόσεων µε κάθε στοιχείο του δυτικού πολιτισµού και η βαθιά ιστορική σχέση εσωτερισµού κι επιστήµης.
Who is who Η Σάσσα Τσέιτοου είναι η ιδρύτρια και διευθύντρια της Ακαδηµίας Εσωτερικών Σπουδών και ∆ηµιουργικών Τεχνών Phoenix Rising. Είναι αναπληρωµατική καθηγήτρια Θρησκειολογίας και Ιστορίας στο Πανεπιστήµιο της Ινδιανάπολης, συγγραφέας, αρθρογράφος και µεταφράστρια. Κατάγεται από Κέρκυρα και Αγγλία.
* Για περισσότερες πληροφορίες επισκεφτείτε την ιστοσελίδα Phoenix Rising στο www.phoenixrising.org.gr, ή επικοινωνήστε στο phoenix@phoenixrising.org.gr.