Μας λείπεις...
15
ΚΕΙΜΕΝΟ: ΓΙΩΡΓΟΣ ΒΑΡΙΝΟΣ ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΕΣ: AΡΧΕΙΟ, PHOTO MAGAZINE, Mc LAREN, WILLIAMS
χρόνια, xωρίς εsenna...
PHOTO © EVANDRO TEIXEIRA, SAMBODROMO, RIO DE JANEIRO, BRAZIL, 7 ª∞ƒΔπ√À 1992,
Ο γρηγορότερος οδηγός όλων των εποχών, έφυγε από κοντά μας, την πρωτομαγιά του 1994 από την πρώτη θέση του Grand Prix του San Marino. Ο Ayrton Senna υπήρξε πάντοτε η αναφορά σε αυτό που ονομάζουμε σήμερα «F1 pilot ». Εκρηκτικός, χαρισματικός, υπεργρήγορος, απίστευτος, ανθρώπινος είναι μερικά από τα επίθετα που τον συνοδεύουν. Σίγουρα όμως το πιο ταιριαστό από όλα, είναι το ...αξέχαστος.
Σήμερα ο Ayrton χορεύει σάμπα στα λειβάδια του παραδείσου, παρέα με άλλους αγγέλους σαν και του λόγου του. Ως φύλακας άγγελος όλων των οδηγών F1, δεν έχει επιτρέψει σε κανέναν άλλον να πάει κοντά του... Δεν μας πιστεύετε; Ρωτήστε τον Kubica.
48
2009 onepassion
Πως γίνεται μετά από δεκαπέντε χρόνια να κάθεσαι να γράψεις ένα άρθρο για τον Ayrton και να βουρκώνουν τα μάτια σου; Πως είναι δυνατόν μετά από τόσα χρόνια από το θάνατό του, ο Senna να έχει τόσο μεγάλη συναισθηματική επιρροή σε όλους, όσοι ασχολούνται με τα μηχανοκίνητα σπορ, είναι ένα παράδοξο που ωστόσο έχει εξήγηση. Ο Ayrton Senna, (διαβάζεται Αύύύύύύρτον Σένα, με τον τόνο στο ύψιλον, με «επαρχιώτικη» αξάν αν θέλετε να λέτε το όνομά του με τη γνήσια βραζιλιάνικη προφορά) είναι μια bigger than life προσωπικότητα. Όλη του η ζωή, υπήρξε ένας αγώνας κυριαρχίας γι’ αυτόν, κυρίως μέσα στις πίστες αλλά και έξω από αυτές. Άγιος, κολόπαιδο και gentleman σε μια σχεδόν απίστευτη και μαγική ισορροπία, ενέπνευσε εκατομύρια ανθρώπους σε όλο τον κόσμο και κέρδισε το σεβασμό αντιπάλων και ομόσταυλων. Αν η αξία σου μετριέται από την ποιότητα των αντιπάλων σου, τότε ο Alain Prost - που ήταν ο μόνος αποδέκτης των κολοπαιδισμών του Ayrton- και που σήμερα λέει τα καλύτερα λόγια για τον μεγαλύτερο ανταγωνιστή του, είναι το καλύτερο παράδειγμα. Ό ίδιος ο Senna το τελευταίο του πρωϊνό, αναφέρθηκε live μέσα από το μονοθέσιο του, στο φίλο του Alain που του λείπει, λέγοντας του καλημέρα. Βλέπετε, ήταν η αντιπαλότητα αυτών των δύο που μας κράτησε αρκετά χρόνια στις μύτες των ποδιών μας να παρακολουθούμε τις επικές μάχες τους. Ο Senna έφτασε στην Αγγλία το 1980 ως οδηγός κάρτ. Το 1981, έτρεξε στο τοπικό πρωτάθλημα Formula Ford, όπου και ανακυρήχθηκε πρωταθλητής στη πρώτη του χρονιά. To 1983 κατακτά το αγγλικό πρωτάθλημα Formula 3, ενώ το 1984 ξεκινά την καρριέρα του ως οδηγός F1 με την ομάδα της Toleman. Στην πρώτη του χρονιά καταφέρνει
να ανέβει μέχρι την 9η θέση στο πρωτάθλημα. Tα επόμενα τρία χρόνια (1985,1986, 1987) τρέχει με την ομάδα της John Player Special Team Lotus, και καταφέρνει τις δύο πρώτες χρονιές να ανέβει στην 4η θέση, ενώ την τελευταία χρονιά μαζί τους, καταφέρνει να φτάσει στην 3η θέση του πρωταθλήματος. Oι εξαιρετικές του εμφανίσεις και η καθολική κυριαρχία του στο βρεγμένο -ανάμεσα σε όλους τους οδηγούς- του εξασφαλίζει για το 1988, μια θέση στη Mc Laren. Εκεί o Ayrton βρίσκει τις κατάλληλες συνθήκες και ξεδιπλώνει το ταλέντο του, κερδίζοντας αμέσως το πρώτο του Παγκόσμιο Πρωτάθλημα. Η επόμενη χρονιά το 1989, είναι μια χρονιά σταθμός. Στην Mc Laren, ο teamate του Αlain Prost έχει αποφασίσει να κερδίσει αυτός το πρωτάθλημα πάσει θυσία. Μέσα σε ένα επεισοδιακό Σαββατοκύριακο στην Suzuka, εξ’ αιτίας της συζήτησης για το από που θα πρέπει να βρίσκεται η πρώτη θέση στο grid, o Senna παρ’ όλο που έχει την pole position, ξεκινά από την «βρώμικη» πλευρά και δεν ξεκινά όσο καλά θα ήθελε. O Prost καταφέρνει να προηγηθεί για 46 γύρους πριν ο Senna τον φτάσει και προσπαθήσει να τον περάσει στο κλειστό σικέϊν, πριν την ευθεία της εκκίνησης. Εκεί ακουμπούν και βγαίνουν και οι δύο, εκτός πίστας. O Senna καταφέρνει να συνεχίσει τον αγώνα και καταφέρνει να νικήσει. Oι κριτές όμως τον μηδενίζουν λόγω της σύγκρουσης με τον Prost και έτσι ο Prost κατακτά το τρίτο του πρωτάθλημα. Η επόμενη χρονιά (1990) επιφύλασσε ένα παρόμοιο τέλος. Ακριβώς ένα χρόνο μετά, πάλι στη Suzuka, ο Senna, χρειάζεται να μην τερματίσει ο Prost, για να στεφτεί ο ίδιος μαθηματικά πρωταθλητής. Στην πρώτη στροφή του αγώνα στριμώχνει τον Prost, ακουμπούν και τελειώνει και για τους δύο ο αγώνας, με τον Senna πρωταθλητή στο δεύτερό του πρωτάθλημα. 2009 onepassion
49
Δεκαπέντε χρόνια χωρίς εsenna.
Υπήρχε λογική σε αυτό; Υπήρχε. Ήταν τρομερά θρήσκος, πίστευε πως έχει μια ιδιαίτερη επικοινωνία με Τον Θεό και πως
O Ayrton θα κερδίσει άλλο ένα πρωτάθλημα.... και μετά θα περάσει σε μια περίοδο ατυχών επιλογών κινητήρα για λογαριασμό της McLaren. Οι σχέσεις τους τελικά θα διαταραχθούν και ο Senna, θα καταλήξει στην Williams. Είναι πλέον ευρέως αποδεκτό, πως αυτή η κίνηση δημιούργησε περίεργα συναισθήματα στους οπαδούς του βραζιλιάνου σε όλο τον κόσμο. Οι
Eδώ μαθαίνει «βραζιλιάνικα» τον Michael!
Aπό την πρώτη του χρονιά προβληματίζει όλους τους αντιπάλους του στο βρεγμένο!
περισσότεροι όπως ομολόγησαν μετά το θάνατό του, ένιωθαν άβολα με την επιλογή της Williams. Πολλοί έχουν δηλώσει -εν πλήρει ειλικρίνεια- πως είχαν ένα προαίσθημα πως κάτι πολύ κακό θα συνέβαινε και πως κάθε φορά που το ένιωθαν, άλλαζαν σκέψη για να το ξορκίσουν. Μέχρι που συνέβη... Ο Ayrton Senna, υπήρξε εξαιρετικός οδηγός, πολυπρωταθλητής αλλά δεν έγινε διαχρονική περσόνα μόνο γι’ αυτό. Ήταν μια χαρισματική προσωπικότητα που εξέπεμπε μια σπάνια ζεστασιά και ένα παλμό συμπάθιας. Ο Senna ήταν πέρα από το φυσιολογικό αγαπητός.
Με την McLaren κέρδισε τρια πρωταθλήματα και δημιούργησε τον μύθο, γύρω από το πρόσωπό του. Η Honda ακόμα τον τιμά με διάφορα αφιερώματα στα κατά τόπους μουσεία της. Στην Ιαπωνία θεωρείται ακόμα ο καλύτερος οδηγός F1, όλων των εποχών.
50
2009 onepassion
σε έκανε να το πιστεύεις και να το δέχεσαι. Ήταν απίστευτος αυτός ο δεσμός του με Τον Θεό. Όπως απίστευτη ήταν η εμμονή του με την ασφάλεια. Ο Senna κυρίως στις αρχές της δεκαετίας του ‘90 είχε αφήσει πίσω του τις καμικάζι πρακτικές του παρελθόντος και
πραγματικά Εκείνος ήταν μαζί του όταν οδηγούσε. Και το εξηγούσε με μαγικό τρόπο. Χρησιμοποιούσε λέξεις και εκφράσεις που
πρωτοστατούσε σε όλες τις κινήσεις που είχαν να κάνουν με το θέμα της ασφάλειας από την πλευρά των οδηγών. Είχε μάλιστα δημιουργήσει μια ιδιαίτερη φιλία με τον Eric Sidney Watkins, περισσότερο γνωστό ως Sid Watkins που ήταν εκείνη την εποχή ο γιατρός της F1 και που σήμερα είναι ο Πρόεδρος του Ινστιτούτου Ασφάλειας για το Μηχανοκίνητο Αθλητισμό της FIA. Το 1990, στο τρομερό ατύχημα του Μartin Donnelly ο Senna έφτασε από τους πρώτους στη σκηνή του ατυχήματος. Mάλιστα ήταν ο μόνος οδηγός που σταμάτησε. Αμέσως λύθηκε και πλησίασε το σώμα του Donnely. Το αυτοκίνητο είχε διαλυθεί, είχε κοπεί στα δύο και το σώμα του Donnelly εκτινάχθηκε, μέχρι που σταμάτησε σαν σπασμένη μαριονέτα στην άσφαλτο. Όλοι οι υπόλοιποι οδηγοί απομακρύνθηκαν. Ο Senna όχι. Όταν έφτασε ο Sid Watkins, μέσα στην ταραχή και το άγχος του, δεν είδε τον φίλο του Ayrton. Άρχισε να δίνει τις πρώτες βοήθειες στον Donelly μέχρι που ξεκίνησαν για το νοσοκομείο. Έφτασαν αμέσως αλλά δεν άφησαν τον Senna να μπεί στο χειρουργείο. Αφού διαπληκτίστηκε άσχημα με τον υπεύθυνο ασφαλείας αποφάσισε να απομακρυνθεί. Έκανε πως έφυγε, έστριψε την πρώτη γωνία, βρήκε ένα παράθυρο και μπήκε ξανά στο νοσοκομείο σε ένα σημείο μετά τον φύλακα. (το συγκεκριμένο γεγονός στη συνέχεια των ετών έγινε συνήθεια στον Ayrton, που με την υποστήριξη και ανοχή του Sid Watkins, είχε το ελεύθερο στο χειρουργείο κάθε πίστας αφού έβρισκε μόνος του, τον τρόπο να περάσει τον εκάστοτε φύλακα) Συνενοήθηκε με τις νοσοκόμες, φόρεσε τα κατάλληλα ρούχα και μπήκε σαν κλέφτης στο χειρουργείο που επικρατούσε πανικός. Ο Donnelly είχε πολλαπλά κατάγματα και ρίξεις σε σημαντικά όργανα. Το εγκεφαλογράφημα όμως έδειχνε πως ο εγκέφαλος ήταν εντάξει, ενώ και η
καρδιά δεν είχε πειραχτεί. Τα υπόλοιπα βέβαια είχαν γίνει μαντάρα. Ο Senna πήρε θέση δίπλα τον Watkins και αμίλητος παρακολούθησε την πολύωρη επέμβαση. Mόλις έκλεισαν τον Donnelly και τον έβαλαν σε καταστολή με σταθερή κατάσταση, ο Senna έφυγε. Την άλλη μέρα μίλησε στον Watkins για ποιούς λόγους έκανε αυτό ή εκείνο στον Donnelly. Mετά την έκπληξή του για το πως κατάφερε να βρίσκεται δίπλα του κατά τη διάρκεια της εγχείρησης, ο Sid απάντησε επιστημονικά σε όλες τις ερωτήσεις του Ayrton. Η συνομιλία τους κράτησε μία ώρα περίπου. Μετά ο Ayrton έπρεπε να τρέξει χρονομετρημένα δοκιμαστικά. Eκτός από το σεμινάριο του Sid Watkins, ο Senna πήρε εκείνη την ημέρα και την pole position...
Δύο χρόνια αργότερα, στα δοκιμαστικά του Spa, το 1992, ο Senna βρέθηκε πάλι πρώτος σε μια τρομερή σκηνή ατυχήματος. Αυτή τη φορά, το θύμα ήταν ο Erik Comas. Ο Senna προσπέρασε αργά το πληγωμένο μονοθέσιο και κύτταξε προσεκτικά τον οδηγό. Αυτό που αντίκρυσε τον έκανε να σταματήσει ακαριαία, να λυθεί βιαστικά και να τρέξει σε έξαλλη κατάσταση κοντά στον Comas. Μάλιστα η σκηνή υπάρχει και στο YouTube και αξίζει να την δείτε. Στην προσπάθειά του να πλησιάσει γρήγορα το πληγωμένο αυτοκίνητο του Comas πηδάει σαν κατσίκι, ώστε να μην τον χτυπήσουν τα υπόλοιπα μονοθέσια που φτάνουν στο σημείο και προσπερνούν το ατύχημα. 2009 onepassion
51
Δεκαπέντε χρόνια χωρίς εsenna. Ο Ayrton διακρίνει πως το κεφάλι του Erik Comas, γέρνει σε αφύσικη γωνία. Ξέρει πως ο Comas πως αν δεν είναι ήδη νεκρός, τότε είναι αναίσθητος. Η αφύσικη γωνία του κεφαλιού του, σίγουρα τού κλείνει την αναπνευστική οδό. Ο άνθρωπος θα πνιγεί σε λίγα δευτερόλεπτα. Ο Senna με σίγουρες κινήσεις, ισιώνει το κράνος και φέρνει το κεφάλι σε όρθια θέση. Ο Comas αρχίζει να αναπνέει πάλι. Ήταν θέμα δευτερολέπτων... Ο Senna ξέρει πως πρέπει να περιμένει τους γιατρούς και ξέρει ακόμα πως το Spa είναι τεράστιο. Θα αργήσουν να φτάσουν. Ο Senna με την βοήθεια κριτών και βοηθών που έχουν φτάσει στη σκηνή του ατυχήματος, κρατά το κεφάλι του Comas όσο ακριβώς χρειάζεται...
μιας απίστευτης pole position στο Monaco. «Νιώθω πως πλησιάζω το απόλυτο όριο. Μόλις αγγίξω αυτό το όριο, τότε οδηγώ με το
Mε έξι νίκες, ο Ayrton Senna φιγουράρει στη κορυφή των οδηγών που έχουν νικήσει αγώνα στο λαμπερό πριγκηπάτο του Monaco. Θα ήταν 7 αν το ‘90 δεν αστοχούσε μια ζάντα από την ΜcLaren του.
Όταν μερικά χρόνια αργότερα ο Comas γράφει στα απομνημονεύματά του, αναφέρει χαρακτηριστικά «Το 1992, ο Ayrton μου έσωσε τη ζωή...» Αξιοσημείωτο είναι και το σχόλιο που έκανε τότε ο Sid Watkins· αναφέρει χαρακτηριστικά πως ο Ayrton... «Έκανε ότι του είχα πει, δεν είχε ξεχάσει ούτε μια λέξη!» και αναφέρεται βέβαια στην προηγούμενη συνομιλία τους στο ατύχημα του Donelly. Αυτός ήταν ο Ayrton. Ένας φύλακας άγγελος των οδηγών. Μέχρι που Εκείνος, αποφάσισε πως πρέπει να κληθεί εκεί που βρίσκονται και οι υπόλοιποι άγγελοι. Μετά από μια αποκαρδιωτική χρονιά με την McLaren, στο τέλος του 1993, αποφασίζουν να χωρίσουν τους δρόμους τους. Η Williams είναι η νέα του ομάδα και η πρόκληση ενός πιθανού πρωταθλήματος είναι ο επόμενος στόχος του Ayrton. Η χρονιά του 1994, όμως ξεκίνησε πολύ άσχημα. Το αυτοκίνητο ήταν τραγικό και ο Damon Hill ήταν έκπληκτος για το πως με αυτό το αυτοκίνητο, ο Senna κατάφερνε να παίρνει την pole position. Ο ίδιος ο Senna είχε αναφερθεί κάποτε γι’ αυτή του την ικανότητα, με την ευκαιρία
52
2009 onepassion
ένστικτο και την αποφασιστικότητά μου. Τότε κάτι παράξενο συμβαίνει και ξεπερνώ αυτό το όριο. Μοιάζει με ένα τούνελ, και δεν αναφέρομαι στο τούνελ του ξενοδοχείου. Όλη η πίστα μοιάζει με τούνελ και οδηγώ υπερβατικά. Είναι ένα υπέροχο συναίσθημα και ταυτόχρονα τόσο τρομαχτικό.... Ένα δευτερόλεπτο πιο γρήγορα και μετά δύο δευτερόλεπτα πιο γρήγορα. Με την εμπειρία, την απόλυτη αυτοσυγκέντρωση και την πνευματική δύναμη μπορώ να πετάξω πολύ ψηλά...» Με τις δηλώσεις του Damon Hill για την απαίσια συμπεριφορά της Williams, δύο pole position για τον Senna μαζί με δυό εγκαταλείψεις, φτάσαμε στον τρίτο αγώνα του 1994. Το GP του San Marino. Παραδοσιακά, ο αγώνας γίνεται στο Autodromo Dino & Enzo Ferrari στην Imola, καμμιά πενηνταριά χιλιόμετρα βόρεια του Πριγκηπάτου του San
To μεγαλείο του Ayrton δεν βρίσκεται στο τρόπο οδήγησης, στα κερδισμένα πρωταθλήματα ή τις pole positions. Αλλά στη γνήσια αγωνία του για τα φτωχόπαιδα της Βραζιλίας. Τελευταία του επιθυμία, να δημιουργήσει ένα ίδρυμα που να δίνει ευκαιρίες σε αυτά τα παιδιά για ένα καλύτερο αύριο. To ίδρυμα Ayrton Senna, είναι ίσως η μεγαλύτερη κληρονομιά που άφησε πίσω του. 2009 onepassion
53
Marino. Από την παρασκευή φάνηκε πως αυτός ο αγώνας θα ήταν διαφορετικός. Το πρώτο θύμα του τραγικού τριημέρου ήταν ο Rubens Barichello. Έκανε ένα στιγμιαίο λάθος και μπήκε στη Variante Bassa με περισσότερα χιλιόμετρα από όσα έπρεπε. Σε ένα παράξενο συμβάν που δεν είχε προηγούμενο, η Jordan του Rubens, ανέβηκε στο κέρμπ και εκσφενδονίστηκε στα προστατευτικά λάστιχα με περισσότερα από 290 χιλιόμετρα την ώρα. Το αυτοκίνητο σχεδόν σταμάτησε ακαριαία. Από 290+ χιλιόμετρα σε 0 χιλιόμετρα μέσα σε λίγα χιλιοστά του δευτερολέπτου. Όλοι όσοι το είδαν πάγωσαν. Κατάλαβαν πως ακόμα και αν ο Rubens δεν είχε ορατές πληγές, τα g που δέχθηκε θα ήταν ικανά να αποβούν μοιραία. Ο Ayrton δεν είδε το ατύχημα από τα monitor αλλά σύντομα το πληροφορήθηκε από την Betise Assumpcao (την PR manager του) και έτρεξε στο νοσοκομείο. O Sid Watkins τον διαβεβαίωσε πως ο Rubens είναι μια χαρά. Έχει σπάσει τη μύτη του, έχασε μερικά από τα μπροστινά του δόντια, έχει μερικά βαθιά κοψίματα στα χείλη, μερικές θλάσεις και έχει σοβαρά στραμπλουλήξει το δεξί του βραχίονα, αλλά σχετικά με τη σοβαρότητα του ατυχήματος «δεν έχει γρατζουνιά». Ο Senna θορυβήθηκε. Αυτό το σιρκουΐ ήταν επικίνδυνο. Το είχαν συζητήσει με τον Berger. Ειδικά ο τοίχος στην Taburello ήταν πολύ κοντά στη πίστα. Είχαν συμφωνήσει πως κάτι έπρεπε να γίνει με αυτή τη στροφή, αλλιώς κάποιος θα σκοτωνόταν σε αυτήν. Η Παρασκευή τελείωσε με τον Ayrton να έχει κάνει τον ταχύτερο γύρο και τις συζητήσεις σε όλες τις ομάδες να δίνουν και να παίρνουν, σχετικά με το τρομερό ατύχημα του Barichello. Και ξημέρωσε το Σάββατο 30 Απριλίου 1994. O Ayrton ήταν σε κακό mood εκείνο το Σαββατοκύριακο κυρίως λόγω προσωπικών προβλημάτων που τον ταλάνιζαν. Ήθελε να γυρίσει στο εξοχικό του στη Quinta do Lag, στην Πορτογαλία, όσο πιο γρήγορα γινόταν και να συναντήσει την Adriana Galisteu. Ένα
να ξεκουραστεί στο σπίτι του στη Βρεττανία, ώστε να επιστρέψει γρήγορα στους αγώνες. Αυτή ήταν η τελευταία φορά που ο Rubens θα μιλούσε μαζί του. Στη μία το μεσημέρι άρχισε η δεύτερη περίοδος δοκιμαστικών. Δέκα οκτώ λεπτά αργότερα θα χτυπούσε η καταστροφή. Η μακρά περίοδος που η Formula 1, δεν είχε βιώσει ένα θανατηφόρο ατύχημα θα τερματιζόταν. Η Simtek του Roland Ratzenberger έχασε την μπροστινή της αεροτομή με 315 χιλιόμετρα την ώρα! Ο άτυχος Roland δεν πρόλαβε να κάνει τίποτε... Σκοτώθηκε ακαριαία, στην πρώτη επαφή του με τον τοίχο. O Ayrton παρακολουθούσε με ενδιαφέρον τις δοκιμές από το box της Williams και
Εκείνο το γαμημένο πρωϊνό έδειχνε πολύ στεναχωρημένος. Όλες οι φωτό δείχνουν τον έντονο προβληματισμό που είχε...
πανέμορφο κατάξανθο μοντέλο από την Βραζιλία, 21 μόλις ετών. Είχε πάρει τις αποφάσεις του. Θα την παντρευόταν, ίσως στο τέλος της χρονιάς παρά τις αντιρρήσεις τις οικογένειάς του. Σχεδόν όλη την εβδομάδα μάλωναν με τον μεγάλο του αδερφό, Leonardo γι’ αυτό το θέμα. Μάλιστα ο Leonardo ήταν μαζί του στην Imola εκείνο το Σαββατοκύριακο, για να συζητήσουν το συγκεκριμένο θέμα. Τον έστειλε η μητέρα τους, όταν έμαθε πως για πρώτη φορά, δεν θα γύριζε στη Βραζιλία τους καλοκαιρινούς μήνες. Ο Leonardo είχε αποφασίσει να μείνει μέχρι να τον μεταπείσει πως δεν του ταίριαζε αυτή η κοπέλα. Και ως να μην έφταναν όλα αυτά, γι’ αυτό το γαμημένο σαββατοκύριακο είχε συμφωνήσει να τον παρακολουθεί και ο Mark Fogarty από το νέο περιοδικό Carweek, μαζί με ένα φωτογράφο. Σκατά δηλαδή... Ο προσωπικός του πιλότος Owen O’Mahoney, θυμάται χαρακτηριστικά. «Εκείνο το Σαββατοκύριακο ο Ayrton ήταν ένας άλλος άνθρωπος. Του είχα ζητήσει πολλές φορές να μου κάνει μια προσωπική αφιέρωση, να βγούμε μερικές φωτογραφίες μαζί και όλο το αναβάλαμε. Το Σαββάτο 30 Απριλίου σχεδόν με ανάγκασε να το κάνω. Ήταν διαφορετικός εκείνες τις μέρες...» Μετά τη πρωινή πρώτη περίοδο δοκιμαστικών, ο Barichello που είχε βγεί από το νοσοκομείο του Maggiore, επέστρεψε στην πίστα για να μιλήσει με τον Senna. Ο Ayrton χάρηκε πολύ που τον είδε, του είπε πόσο τυχερός στάθηκε και του συνέστησε
54
2009 onepassion
ετοιμαζόταν να μπει και εκείνος στην πίστα και έτσι είδε live το ατύχημα του Ratzenberger. Η πείρα του σε παρόμοια ατυχήματα σε συνδυασμό με την έντονη ψυχολογική φόρτιση που είχε εκείνο το Σαββατοκύριακο, τον έκαναν να χάσει αμέσως την ψυχραιμία του. Ήξερε πως ο Roland Ratzenberger ήταν νεκρός. Λένε πολλοί πως εκείνη την στιγμή ο Ayrton μεταμορφώθηκε. Είδαν τη μεταμόρφωσή του κατά τη διάρκεια των επαναλήψεων του ατυχήματος του Roland. O Senna σε έξαλλη κατάσταση, βρήκε ένα αυτοκίνητο της οργάνωσης και από τον περιφεριακό δρόμο της πίστας ξεκίνησε για το σημείο του ατυχήματος. Ο Sid Watkins είχε
φτάσει 25 δευτερόλεπτα μετά το ατύχημα, έβγαλε τον Roland από το αυτοκίνητο και οι άνθρωποί του, με ρυθμικές μαλάξεις ξεκίνησαν την σταματημένη του καρδιά. Τον διασωλήνωσαν επιτόπου και τον ετοίμασαν για το νοσοκομειακό που θα τον πήγαινε στο νοσοκομείο της πίστας. Ο Senna, έμπλεξε στη κίνηση του παράδρομου και τελικά έφτασε στο σημείο, τη στιγμή που έφευγαν για το νοσοκομείο. Έμεινε αποσβωλομένος να κυττά τα συντρίμια. Επικρατούσε χάος. Η είδηση πως ο Roland Ratzenberger ήταν νεκρός, απλώθηκε σαν μαύρη ομίχλη σε όλη την πίστα. Γρήγορα ο Senna έφτασε στο νοσοκομείο. Μάλωσε φυσικά με το φρουρό, τον παράτησε, πήδηξε ένα συρματόπλεγμα και μπήκε τελικά στο νοσοκομείο ψάχνοντας τον Sid Watkins. Μόλις τον είδε ο Sid, του έκανε νεύμα να βγουν έξω. Αμίλητοι βρήκαν ένα απόμερο σημείο ώστε να μιλήσουν. Μόνο που κυττάχτηκαν έφτανε. Ο Sid Watkins ήταν βουρκωμένος, ο Senna έκλαιγε με λυγμούς στον ώμο του. O γιατρός κατάλαβε πως ο Ayrton δεν είχε βρεθεί ποτέ κοντά στο θάνατο. Πάντα τον προσπερνούσε. Αυτή τη φορά ο θάνατος τον είχε ακουμπήσει. Ο Senna ήταν απαρηγόρητος. Όταν τα δάκρυα στέρεψαν, ο γιατρός του είπε: «Ayrton, γιατί δεν τα παρατάς. Δεν νομίζω πως πρέπει να τρέξεις αύριο... Για την ακρίβεια, γιατί δεν «την κάνουμε» μαζί. Και εγώ θέλω να τα παρατήσω.. Τι άλλο θέλεις; Είσαι ήδη τρεις φορές παγκόσμιος πρωταθλητής και ξεκάθαρα, είσαι ο πιο γρήγορος οδηγός. Παράτησέ τα και πάμε για ψάρεμα...» O Ayrton, δεν απάντησε. Πέρασε στη σιωπή κανένα λεπτό όταν με σταθερή και γαλήνια φωνή ο Senna αποκρίθηκε: «Sid, υπάρχουν μερικά πράγματα στη ζωή που δεν έχουμε τον έλεγχο τους... Δεν μπορώ να τα παρατήσω. Πρέπει να συνεχίσω...» O ίδιος ο Sid Watkins, λέει πως αυτά ηταν τα τελευταία λόγια που είπαν μεταξύ τους. O Senna απομακρύνθηκε, όταν τους πλησίασε ο Martin Whitaker, ο press officer της FIA. O Whitaker θυμάται: «΄Όπως με προσπερνούσε, ρώτησα τον Senna αν ήξερε τι συνέβη. Δεν μου απάντησε. Με κύτταξε με ένα βλέμμα που ποτέ μου δεν θα ξεχάσω... » Ο Senna πήγε αμέσως στα box της Williams, έκανε σήμα στον Damon Hill και τον Patrick Head να τον ακολουθήσουν και κατευθύνθηκαν στον Frank Williams. Τους είπε μέσα σε φορτισμένο κλίμα πως ο Ratzenberger ήταν νεκρός. Ο Williams του ζήτησε να συνεχίσει τα δοκιμαστικά, ο Senna αρνήθηκε, έβγαλε την αγωνιστική φόρμα του και φόρεσε πολιτικά ρούχα. Ο Hill δεν ήξερε τι να κάνει... Σε λίγα λεπτά η ομάδα πήρε απόφαση να αποχωρήσει από τον υπόλοιπο χρόνο των δοκιμαστικών. Στις 14:15 ώρα Ιταλίας, 57 λεπτά μετά το ατύχημα, τα μεγάφωνα της πίστας με μια λιτή ανακοίνωση, ενημέρωσαν το κοινό πως ο Roland Ratzenberger ήταν νεκρός. Ήταν η πρώτη απώλεια σε αγώνα από το 1982, όταν στο GP του Montreal είχε χάσει τη ζωή του 2009 onepassion
55
καλά ο ένας τον άλλο. Ο Williams μίλησε σαν πατέρας στον Ayrton και πραγματικά κατάφερε να τον καλμάρει και τον έπεισε να γυρίσει στο κρεβάτι του και να ηρεμήσει.
ο Riccardo Paletti. Ο τελευταίος πιλότος που είχε σκοτωθεί, ήταν ο Elio de Angelis, το 1986 κατά την διάρκεια δοκιμών. O Hill μαζί με τη σύζυγό του Georgie και την PR του Senna Betise Assumpcao, συνάντησαν τον Ayrton στο motorhome της Williams. Τον βρήκαν να κλαίει στο δάπεδο σε κακή κατάσταση. Ο Hill τον σήκωσε από το έδαφος και ανέλαβε να τον συνεφέρει... όπως μας ενημερώνει ο δημοσιογράφος των Times, Andrew Longmore, που παρακολούθησε αθελά του τη σκηνή πριν τον βγάλουν βίαια από το motorhome. Όταν το έμαθε ο Frank Williams θορυβήθηκε, «Τι στο διάολο έπαθε ο Senna, τρελλάθηκε..» και ζήτησε από την Betise Assumpcao, να του πει να συναντηθούν όταν με το καλό συνέλθει. Ο Ayrton δεν δέχθηκε να παραστεί στην καθιερωμένη press conference. Ο χρόνος του Senna από την Παρασκευή, του έδινε την pole position και σε αυτόν τον αγώνα. Στη κατάσταση που βρισκόταν ο Ayrton δεν τον ενδιέφερε καν... Συνήλθε λίγο και βγήκε από το motorhome, μόνο και μόνο για να πέσει πάνω στο μόνιμο FIA steward, τον John Corsmit με τον οποίο, μέσα σε δευτερόλεπτα, λίγο έλειψε να πιαστούν στα χέρια, αφού πρώτα αντάλλαξαν μερικές καθόλου κολακευτικές φιλοφρονήσεις. Οι πιο ψύχραιμοι φρόντισαν να πάρουν τον Senna μακρυά ώστε να τον ηρεμήσουν. Ο Niki Lauda έπιασε τον Senna και του είπε πως αν θέλει πραγματικά να γίνουν τα πράγματα ασφαλέστερα για το σπορ, αυτή είναι η κατάλληλη στιγμή. Οι οδηγοί έχουν ένα ενιαίο μέτωπο στο συγκεκριμένο θέμα -της ασφάλειας- και με τον Senna επικεφαλή, θα μπορούσαν να παρθούν αποφάσεις, ώστε να μην θρηνήσουμε άλλο θύμα... Ο Lauda του είπε πως σκοπεύει να συγκαλέσει ένα συμβούλιο των οδηγών άμεσα, στον επόμενο αγώνα, στο Monaco. O Senna, τους παράτησε όλους και γύρισε στο Castello San Pietro, στο μικρό ξενοδοχείο του. Τηλεφώνησε αμέσως στην Adriana και άρχισε αμέσως να κλαίει. Στην αρχή η Adriana νόμιζε πως ήταν ακόμα ταραγμένος για το ατύχημα του Barichello, μέχρι που της είπε για τον θάνατο του Ratzenberger. Μετά της είπε την αξέχαστη και τραγική φράση: «Έχω ένα πραγματικά κακό προαίσθημα γι’αυτό τον αγώνα...Ίσως θα έπρεπε να μην τρέξω...» Την συζήτησή τους διέκοψε ο φυσικοθεραπευτής και στενός φίλος του Ayrton, Josef Leberer που αρκετά πιο ψύχραιμος τον έπεισε να βγουν για φαγητό στη Romagnola, όπου είχαν προγραμματίσει να γιορτάσουν τα γενέθλια του. Josef Leberer. Πέρασαν αξέχαστα. Δεν έφαγαν τίποτε, και δεν μίλησε κανείς... Μόλις γύρισε στο δωμάτιο του είδε ένα σημείωμα από τον Frank Williams, που τον παρακαλούσε να κατέβει στον κάτω όροφο να συζητήσουν. Στο ασανσέρ συνάντησε τον Ron Dennis που έμενε στον πιο πάνω όροφο. Μίλησαν με τα μάτια. Άλλωστε ήξερε τόσο
Ο αγώνας ξεκίνησε. Ο Ayrton Senna στη pole position και ο Michael Schumacher δίπλα του. Πριν φτάσουν καν στη πρώτη στροφή, άρχισαν να κουνιούνται οι κίτρινες σημαίες. Είχε γίνει κάποιο ατύχημα στην εκκίνηση. Η Benetton του JJ Lehto έσβησε στην εκκίνηση και ο επερχόμενος Pedro Lamy με μια Lotus έπεσε βίαια πάνω του. Το αυτοκίνητο ασφαλείας βγήκε και οι οργανωτές άρχισαν να καθαρίζουν την πίστα από τα συντρίμια των δύο αυτοκινήτων, στην ευθεία της εκκίνησης. Δεκαπέντε λεπτά μετά τα κατάφεραν. Στις 2.15 ο αγώνας ξαναξεκίνησε. Ο Senna έκανε ένα εμφατικό 1.24.887 με τον Michael Schumacher πίσω του. O Senna ήταν έμφανές πως πήγαινε πάνω από το όριο. O Schumacher ανέφερε αργότερα, «Δεν μπορούσα να ακολουθήσω το ρυθμό του. Το αυτοκίνητο του έδειχνε νευρικό και ακουμπούσε στο έδαφος συνεχώς βγάζοντας σπίθες. Ήταν εμφανές πως το οδηγούσε πέρα από το όριο...» Ο γιατρός Sid Watkins, επίσης θυμάται για εκείνη τη στιγμή:«Ήταν τόσο δαιμονισμένος ο ρυθμός που γύρισα στο Mario Casoni και του είπα να ετοιμαστεί. Όπου νά’ναι θα γίνει ένα απαίσιο γαμημένο ατύχημα...» Ακριβώς στις 2:17 το μεσημέρι της Πρωτομαγιάς του 1994, ο Senna πλησίαζε την στροφή Tamburello με σχεδόν 300 χλμ./ώρα.
Nada pode me separar do amor de deus.
Για τους προληπτικούς, η διαφορετική αντιμετώπισή του στην ιερή διαδικασία της αυτοσυγκέντρωσης, ήταν ένα κομβικό σημείο. Όλες οι φωτογραφίες δείχνουν πως ο Ayrton δεν «ήταν εκεί» λίγες στιγμές πριν ξεκινήσει ο αγώνας... Πράγματι ο Ayrton γύρισε στο δωμάτιο του και σαφώς πιο ήρεμος ξανατηλεφώνησε στην Adriana. Της είπε πως αποφάσισε τελικά να τρέξει, αλλά θα προσπαθούσε να νικήσει για να αφιερώσει τη νίκη στον αδικοχαμένο Ratzenberger. Γι’ αυτό θα είχε και μια μικρή Αυστριακή σημαία μαζί του ώστε να τον τιμήσει στο γύρο του θριάμβου.
Ο Ayrton στον τελευταίο του γύρο στην F1, βρίσκεται στη φυσική του θέση, την πρώτη. Ο τελευταίος άνθρωπος που θα τον δει ζωντανό είναι ο Michael Schumacher. Αυτός που θα τον διαδεχθεί στον θρόνο, ως ο πιό σημαντικός οδηγός στην μοντέρνα ιστορία του αθλήματος...
56
2009 onepassion
Διακριτικά όλοι οι υπόλοιποι απομακρύνθηκαν και τους άφησαν μόνους. Επτά παγκόσμια πρωταθλήματα ήταν πολλά σε εκείνο το τραπέζι. Για 30 λεπτά μιλούσαν. Αργότερα ο Prost ανέφερε: « Για πρώτη φορά μέσα σε 6-8 χρόνια μιλήσαμε σαν άνθρωποι... Ποτέ δεν τον είδα να μου συμπεριφέρεται πιο ζεστά. Μου ζήτησε τη βοήθειά μου στο θέμα της ασφάλειας των οδηγών. Συμφώνησα. Θα τα λέγαμε σε δυο εβδομάδες στο Monaco...» Στη συνέχεια της ημέρας και μέχρι τη στιγμή που ο αγώνας επιτέλους ξεκίνησε, έγιναν πολλά μικρά περιστατικά, που σε όλα ο Senna, έδειχνε διαφορετικός. Ακόμα και η διαδικασία της αυτοσυγκέντρωσης σε αυτόν τον αγώνα ήταν διαφορετική. Δεν φορεσε το κράνος του 15 λεπτά πριν την εκκίνηση όπως συνήθιζε, αλλά την τελευταία στιγμή. Το βλέμμα του, στις δεκάδες φωτογραφίες που έχουν τραβηχτεί δείχνει πως δεν ήταν εκεί. Είχε φύγει ήδη μακρυά...
Ξημέρωσε η επόμενη μέρα. Ήταν πρωτομαγιά του 1994. Ο Alain Prost ήταν καλεσμένος της Williams και έφτασε στο box της Williams, τη στιγμή που ο Senna έκανε το πρωϊνό ζέσταμα. Μίλησε στο Senna από το pit radio και αργότερα που ο Senna έκανε ένα γύρο για λογαριασμό του TF1, του καναλιού στο οποίο ο Prost εργαζόταν πλέον ως σχολιαστής έκανε live ένα ζεστό χαιρετισμό «I would like to say welcome to my old friend, Alain. Tell him we miss him very much.» Στο ζέσταμα, ο Senna ήταν σχεδόν ένα δευτερόλεπτο ταχύτερος από τον δεύτερο. Μόλις γύρισε στο Box, είδε τον Prost να κάθεται σε ένα τραπέζι. Αμέσως πήγε κοντά του με το πιάτο του για το πρωϊνό.
Τα υπόλοιπα είναι ιστορία. Το αυτοκίνητο δεν έστριψε. Πήγε ευθεία. Χτύπησε με τρομερή βιαιότητα τον τοίχο και σταμάτησε λίγα μέτρα μετά. Αμέσως βγήκαν οι κόκκινές σημαίες και ο αγώνας σταμάτησε. Οι στιγμές που ο Senna είναι ακίνητος μέσα στο μονοθέσιο, στοιχειώνουν κάθε εραστή των αγώνων. Κανένας δεν πρόκειται να τις ξεχάσει. Τις ξαναβλέπουμε στα διάφορα video sites και δάκρυα πλυμμυρίζουν τα μάτια μας. Το χτύπημα είναι εξαιρετικά βίαιο. Όπως μάθαμε αργότερα, ο δεξιός τροχός συνέθλιψε το κεφάλι του Senna. Tμήματα της ανάρτησης τρύπησαν τη ζελατίνα, έσπασαν και ένα μικρό κομμάτι του κράνους πριν κάνουν σοβαρή ζημιά στο κεφάλι του. Αυτό ήταν. Διακόσια εκατομμύρια τηλεθεατές έβλεπαν τις αγχωμένες προσπάθειες των γιατρών να βγάλουν τον Ayrton από το μονοθέσιο. Συνολικά κάποια στιγμή μετράμε περισσότερους από 25 ανθρώπους να προσπαθούν να βοηθήσουν στο σημείο του ατυχήματος. Κάποια στιγμή καταφέρνουν να τον βγάλουν. Τα επόμενα λεπτά περνούν σαν αιώνες. Η απόγνωση στις κινήσεις τους είναι ξεκάθαρη. Το ελικόπτερο προσγειώνεται και ο Senna τοποθετείται στο φορείο μεταφοράς του. Μόνον τότε οι τηλεθεατές -που παίρνουν αμοντάριστα πλάνα- μαθαίνουν την αλήθεια. Αυτή η σκούρα λίμνη από ένα απροσδιόριστο υγρό δεν είναι λάδι... Είναι ξεκάθαρο πως ο Senna είναι νεκρός. Κανείς όμως δεν το παραδέχεται... Κανείς δεν μπορεί να το πιστέψει. Όλοι διατηρούν κάποιες ελπίδες. Όλοι; Όχι όλοι. Στην άλλη άκρη του κόσμου, στην Αργεντινή, ένας κοτσονάτος γέρος 82 ετών, με δάκρυα στα μάτια σηκώνεται και κλείνει την τηλεόρασή του. Εκείνος ξέρει... Είναι ο Juan Manuel Fangio. To ρεκόρ του είναι για την ώρα ασφαλές. Κλαίει όμως για το αδικοχαμένο παλληκάρι. Ήταν ο μόνος οδηγός, που αυτός ο μεγάλος Fangio, θαύμαζε. Στις 6.40 η Dr Maria Theresa Fiandri επικεφαλής του νοσοκομείου Maggiore, ήταν αυτή που θα ανακοίνωνε το νέο που κανείς δεν ήθελε να ακούσει. Ο Ayrton Senna da Silva, τρεις φορές παγκόσμιος πρωταθλητής και ίδαλμα στα μάτια εκατομμυρίων ανθρώπων... ήταν νεκρός με επίσημη ώρα θανάτου την 2.17 μ.μ. Μια ολόκληρη εποχή τελείωσε εκείνο το Σαββατοκύριακο στην Imola. Πρώτα ο Roland και μετά ο Ayrton, υπήξαν οι μάρτυρες για ένα σωρό αμαρτίες των ομάδων και των οργανωτών. Η θυσία τους έδωσε το έναυσμα για περισσότερο ασφαλή μονοθέσια, για περισσότερο ασφαλείς αγώνες. Ακόμα και σήμερα ο Senna παραμένει το τελευταίο θύμα της F1. Ως φύλακας άγγελος πλέον των ενεργών πιλότων της F1, δεν έχει αφήσει κανέναν να πάει κοντά του. Kαι παρ’ όλο που έχουν περάσει 15 χρόνια από το θάνατό του, ζει ακόμα στη μνήμη μας. 2009 onepassion
57