Green Health Welsh HQ by Public Health Network Cymru

MeDI 2018

Iechyd a Lles: Taith gerdded yn y parc

Croeso i rifyn mis Medi o e-fwletin Rhwydwaith Iechyd Cyhoeddus Cymru. Y thema fis yma yw ‘Mannau a Gofod Iach’. Yn dilyn problemau technegol gyda’n rhifyn ‘Wythnos Parciau Cenedlaethol’ ym mis Mehefin, rydym bellach yn gallu cyhoeddi’r cynnwys a gyflwynwyd yn y rhifyn hwn. Hoffem achub ar y cyfle hwn i ddiolch i’r rheiny a gyflwynodd erthyglau ar gyfer y rhifyn blaenorol ac ymddiheurwn am yr oedi. Rydym wrthi’n cynllunio ein Seminar nesaf a gynhelir ar 11 Hydref 2018 yng Ngogledd Cymru. Mae’r manylion ar gael yn adran ‘Clywed Si’ yr e-fwletin hwn. Cysylltwch â ni gydag unrhyw wybodaeth yr hoffech i ni ei chynnwys ar y wefan neu yn yr e-fwletin drwy gysylltu â ni yn publichealth.network@wales. nhs.uk

@PHNetworkCymru

Mannau a Gofod Iach Dan Sylw

Astudiaethau Achos Iechyd a Pharciau Cenedlaethol –

Mae’r Parciau Cenedlaethol ac Ardaloedd o Harddwch Naturiol Eithriadol (AONB), ein tirwedd lles meddwl a chorfforol ac adfywiad ysbrydol.

Gan gefnogi’r GIG, fel gwasanaeth ‘iechyd naturiol’, mae Awdurdodau’r Parc Cenedlaethol a cyfreithiol sydd ganddynt trwy Ddeddf Llesiant Cenedlaethau’r Dyfodol trwy: • Ddarparu ystod eang o gyfleoedd ar gyfer mwy o weithgareddau hamdden o deithiau cer • Annog ffordd o fyw iach trwy dyfu a bwyta cynnyrch lleol, dysgu sgiliau newydd, cysylltu p terion iechyd penodol gyda Chlystyrau Meddygon Teulu Gofal Iechyd Sylfaenol a chynllun • Rheoli’r dirwedd er mwyn sicrhau amgylchedd iach o aer, dŵr a thir glân, er budd pobl leo • Rhoi mynediad i ardaloedd heddychlon mewn tirweddau eithriadol a chysylltu â byd natu

Mae sail dystiolaeth gynyddol bod treulio amser yn yr awyr agored yn dda i les meddwl a ch rhoi buddion sylweddol, mae ymweliadau â safleoedd gwledig, arfordirol neu neilltuol fel Pa

Dyma rai o nifer o enghreifftiau sydd wedi cael eu cyflwyno trwy ein partneriaid ym Mharciau Hyrwyddwyr Parciau Cenedlaethol – Awdurdod Parc Cenedlaethol Bannau Brycheiniog

Mae Prosiect Eiriolwyr Parciau Cenedlaethol a ariennir gan Awdurdod Parc Cenedlaethol Ba hallgáu yn gymdeithasol, sydd yn anghyfarwydd â’r Parc Cenedlaethol a heb hyder yn aml i ar Fannau Brycheiniog. Trefnodd y Prosiect ymweliadau ar gyfer grwpiau a chynnig hyffordd

Cyflwynodd y Prosiect fuddion y Parciau Cenedlaethol i nifer o grwpiau gwahanol yn cynnwy Merthyr, Gofalwyr a Thîm Gadael Gofal Powys, Kaleidoscope, Cymdeithas Tai Merthyr ac era blaen. • Rhoddodd yr Arweinwyr Grŵp radd i’r canlyniadau: • Buddion iechyd meddwl i’r cyfranogwyr - 10/10 • Buddion iechyd corfforol - 9/10 • Cefnogwyd cyfranogwyr prosiectau blaenorol i ddatblygu sgiliau yn y cynllun, gydag un y Ewch i’n gwefan i barhau i ddarllen yr erthygl hon.

– Cyfoeth Naturiol Cymru

dau neilltuol yng Nghymru, yn rhoi tirweddau prydferth i bobl eu mwynhau ar gyfer hamdden,

ac AONB mewn sefyllfa dda i gefnogi’r gwaith o wella iechyd a lles yn unol â’r dyletswyddau

rdded ysgafn i chwaraeon eithafol; pobl a natur, cyfleoedd gwirfoddoli a darparu gweithgareddau wedi eu targedu ar gyfer maniau atgyfeirio meddygon teulu; ol ac ymwelwyr; ur ar gyfer adfywio ysbrydol a lles meddwl.

horfforol. Mae darn newydd o ymchwil yn awgrymu, er bod pob ymweliad â man gwyrdd yn arciau Cenedlaethol, yn arbennig o fuddiol.

u Cenedlaethol Cymru.

annau Brycheiniog a Chyfoeth Naturiol Cymru, wedi gweithio gyda chymunedau sy’n cael eu ymweld â chefn gwlad. Nod y prosiect oedd annog buddion iechyd a lles trwy fod yn egnïol diant i arweinwyr grŵp i annog ymweliadau yn y dyfodol gan y cymunedau cysylltiedig.

ys: Gwasanaethau Ieuenctid (Glynebwy, Ystradgynlais, Y Fenni, Aberhonddu), prosiect 3 GPs aill. Mae llawer yn byw yn agos at y Parc Cenedlaethol neu ynddo ond heb ei ddefnyddio o’r

yn mynd ymlaen i gael y Wobr Lywio Genedlaethol.

Cymru wedi’i chynllunio ar gyfer cerdded

Tirwedd hygyrch Partneriaethau newydd

Ein gweledigaeth 10 mlynedd Our 10 year vision

Byddwch yn fywiog Ramblers Cymru yw gwarcheidwaid rhwydwaith llwybrau yng Nghymru. Rydym yn helpu pobl Cymru ac ymwelwyr i fwynhau cerdded ac rydym yn diogelu’r mannau rydym i gyd yn hoffi eu cerdded.

Cefnogi ac amddiffyn mynediad

Rydym yn gweithio i greu Cymru lle gall pawb fwynhau cerdded yn yr awyr agored a mwynhau’r manteision o wneud hynny. Rydym eisiau i Gymru gynnig mynediad o’r radd flaenaf i’r awyr agored gan gynnwys rhwydwaith o lwybrau sy’n cael ei gadw’n dda a’i hoffi’n fawr. Drwy gerdded rydym yn cysylltu pobl â’u milltir sgwâr.

Teuluoedd bywiog

Byddwn yn defnyddio ein gwybodaeth ar lawr gwlad i gefnogi ac amddiffyn mynediad ar gyfer cenedlaethau’r dyfodol.

Ein gweledigaeth

2019

Treftadaeth naturiol Cymru

Cefnogi gwirfoddolwyr

Profiad unigryw

Ble fydd hyn yn ein harwain?

2018

Byddwn yn datblygu partneriaethau newydd ac yn cefnogi ein gwirfoddolwyr i wella ein hamgylchedd cerdded.

Cyfleoedd amrywiol

Sut byddwn yn gwneud hyn? Byddwn angen: • helpu pawb i ganfod eu traed; • rhoi cerdded yng nghanol cymunedau; • i Gymru gael ei chynllunio ar gyfer cerdded. 2017

Byddwn yn cynyddu cefnogaeth ar gyfer rhwydwaith hawliau tramwy cadarn fel asgwrn cefn tirwedd sy’n fwy agored a hygyrch; y rhyddid i grwydro gyda’r wybodaeth i amddiffyn.

At Gymru lle: Mae pobl yn deall yr awyr agored, eu hawliau a’u cyfrifoldebau fel cerddwyr, ac mae eu synnwyr fel unigolion o’u milltir sgwâr yn gadarn.

2020

Mae rhwydweithiau llwybrau yn cael eu coleddu fel asedau cymunedol go iawn.

Gweledigaeth 2021

Rhoi cerdded yng nghanol cymunedau

Byddwn yn dod â phobl a sefydliadau at ei gilydd i’n helpu ni i gyd gynllunio rhwydweithiau sydd eu hangen ar gymunedau, ac i greu’r mannau awyr agored gorau posibl i bobl eu mwynhau.

Byddwn yn creu mwy o gyfleoedd amrywiol i fwy o bobl ymuno â’n teithiau cerdded.

Byddwn yn cynghori a chefnogi cymunedau i gael y gorau o’r awyr agored.

Byddwch yn fywiog

Camau tuag at well iechyd Lleoedd gwyrdd lleol

Canol cymunedau

Gwybodaeth leol

Rhwydwaith llwybrau hyfyw

Darganfod cerdded

Byddwn yn cymryd y rôl arweiniol gan ddod ag eraill at ei gilydd i hyrwyddo hawliau a rhyddid cerddwyr, i greu newid cadarnhaol a chefnogi cerdded.

Helpu pawb i ganfod eu traed Byddwn yn creu mwy o gyfleoedd amrywiol i gael mwy o bobl i ymuno â’n teithiau cerdded.

Byddwn yn helpu mwy o deuluoedd i ddarganfod cerdded ac ailgysylltu â’u mannau gwyrdd lleol.

Byddwn yn cynnig mwy o deithiau cerdded byr, i helpu pobl i gymryd camau tuag at iechyd gwell.

2022

2023

Insta

h 10 mlynedd

Mae gan bawb y rhyddid i fwynhau’r awyr agored yng Nghymru ar droed ac i elwa o’r profiad unigryw.

Mae cymunedau bywiog yn fwy cydlynol gyda rhwydweithiau o lwybrau sy’n cysylltu pobl â’u lleoedd hwy ac â’r tirwedd ehangach. Mae ein treftadaeth, ein tirwedd a’n diwylliant naturiol Gymreig unigryw yn cael ei drysori a’i fwynhau ar draws y cenedlaethau ac am genedlaethau i ddod.

Byddwn yn paratoi cenedlaethau’r dyfodol fel gwarcheidwaid eu hamgylchedd a’u helpu i wireddu manteision iechyd cerdded.

Mae pobl Cymru yn iachach, yn hapusach ac yn cysylltu mwy â’r awyr agored.

2024

www.ramblers.org.uk/wales

2025

2026

Elusen gofrestredig yw Cymdeithas y Cerddwyr (Cymru a Lloegr, Rhif 1093577; Yr Alban, Rhif SC039799).

Parciau Cenedlaethol Cymru: Gyda’n Gilydd dros Iech

Datganiad Sefyllfa Mae’r tri Pharc Cenedlaethol yng Nghymru’n rhoi buddion iechyd i’r genedl. Maent yn rhoi b yn rhoi buddion iechyd corfforol a meddyliol uniongyrchol, ar gyfer cymunedau lleol a chene

Egwyddorion Er mwyn datblygu gweithgareddau Awdurdodau’r Parc Cenedlaethol (Bannau Brycheiniog, A • Bod gan bawb hawl i brofi’r Parciau Cenedlaethol. Mae hyn yn cynnwys y cyfle i gael myn • Y gall y profiadau sydd ar gael yn y Parciau Cenedlaethol leihau effeithiau negyddol tlodi • Dylai rhyngweithio â natur er budd iechyd a lles gael ei wneud yn sensitif er mwyn peidio â

Camau Blaenoriaeth Camau blaenoriaeth Parciau Cenedlaethol Cymru ar gyfer Iechyd a lles yw: 1. Codi ymwybyddiaeth o gyfleoedd buddion iechyd a lles Parciau Cenedlaethol 2. Parhau i ddatblygu polisi ac ymarfer yn seiliedig ar dystiolaeth mewn perthynas ag iechyd 3. Cynyddu cyfleoedd i bawb yng Nghymru gael buddion iechyd a lles o’r amgylchedd natu Er mwyn parhau i ddarllen y Datganiad Sefyllfa a’r Camau Blaenoriaeth ewch i’n gwefan.

Dywedir wrth Lywodraeth y DU bod ‘Amser yn Dod i B Mae clymblaid o grwpiau cefn gwlad ac amgylcheddwyr yn galw ar y llywodraeth i ddiogelu i gyllidebau.

Mae’r grŵp wedi cyflwyno “Siarter ar gyfer Parciau” sydd yn galw ar weinidogion yng Nghym a’i reoli i “safon dda.”

Mae hefyd yn galw arnynt i “gydnabod hawl pob dinesydd i gael mynediad o fewn pellter ce

Dywedodd Dave Morris, Cadeirydd Ffederasiwn Cenedlaethol Parciau a Mannau Gwyrdd fod

“Mae toriadau i gyllideb staffio a chynnal a chadw yn eu gwneud yn agored i esgeulustod a sy’n gyfrifol yn gyfreithiol am gynnal a chadw parciau lleol a mannau agored ond yn anffodus

Dywedodd fod y siarter yn galw ar wleidyddion “i weithredu i sicrhau bod yr adnoddau cyhoe lu’n iawn ar gyfer y genhedlaeth bresennol a chenedlaethau’r dyfodol.”

Ychwanegodd: “Fel llais y mudiad o dros 6,000 o Grwpiau Cyfeillion Parciau Lleol ar draws y amser i’r llywodraeth ddangos yr un ymrwymiad i weithredu. Ni fydd y cyhoedd yn maddau i

Yn 2017, canfu ymchwiliad i ddyfodol parciau gan ASau eu bod wedi cyrraedd “pwynt tynge DU mewn perygl o ddirywio a chael eu hesgeuluso o ganlyniad i doriadau cyllideb. Er bod 9 mis diwethaf, dywedodd yr astudiaeth bod 92% o reolwyr parciau wedi gweld toriadau i’w cy Am fwy o wybodaeth ewch i Wefan y Siarter ar gyfer Parciau.

hyd a Lles

buddion iechyd cynhenid fel ansawdd aer gwell, storio carbon a bioamrywiaeth. Maent hefyd edlaethol, o fwynhau’r amgylchedd.

Arfordir Sir Benfro ac Eryri) i gefnogi iechyd y cyhoedd a lles cymdeithasol, rydym o’r farn: nediad hawdd i Barciau Cenedlaethol a gwella cyfleoedd ar gyfer cynhwysiant cymdeithasol ac iechyd gwell â pheryglu nodweddion arbennig a thirwedd Parciau Cenedlaethol i genedlaethau’r dyfodol.

d a lles a’r amgylchedd naturiol a nodweddion tirwedd uriol a nodweddion tirwedd Parciau Cenedlaethol

Ben’ i Barciau’r DU parciau a mannau gwyrdd y DU sydd yn “argyfwng” yn dilyn blynyddoedd o doriadau llethol

mru, Lloegr a’r Alban i’w wneud yn ofyniad cyfreithiol i bob parc a man gwyrdd gael ei gynnal

erdded i fan gwyrdd cyhoeddus o ansawdd da.”

d “amser yn dod i ben” i barciau’r DU.

dirywiad, neu i gael eu gwerthu hyd yn oed. Mae llawer o bobl yn credu mai cynghorau lleol s, yn wahanol i gasglu gwastraff, nid yw hyn yn wir eto.”

eddus hanfodol a hynod boblogaidd hyn yn cael eu hariannu, eu rheoli, eu cynnal a’u dioge-

y DU, rydym yn cydnabod cyfraniad sylweddol y gwirfoddolwyr cymunedol hyn. Mae nawr yn i arweinwyr gwleidyddol sydd yn caniatáu tranc parciau’r DU.”

edfennol”, ac yn 2016, canfu astudiaeth ar wahân o Gronfa Dreftadaeth y Loteri fod parciau’r 90% o deuluoedd â phlant o dan bump oed wedi defnyddio eu parc lleol o leiaf unwaith yn y yllidebau a bod 95% yn wynebu mwy o ostyngiadau.

Rheoli Mannau Gwyrdd gyda Lles mewn Golwg

Mae astudiaeth 3 blynedd ym Mhrifysgol Bango yn effeithio ar iechyd a lles y cyfranogwyr. Mae 12 wythnos wedi cael ei datblygu, gan gael atg meddylgarwch a champfa goetir. Mae hefyd yn hybu mynediad mwy annibynnol yn y dyfodol, tr o natur wedi ei sefydlu, ac er bod arwyddion o g am y ffordd y mae rhaglenni’n effeithio ar ymdd

Dyma’r hyn y mae’r ymchwilydd Heli Gittins we ysgolion y Gwyddorau Naturiol (Dr Sophie Wynn ar arferion lles meddwl a mynediad i gefn gwlad grwpiau ffocws yn helpu i ganfod mwy o ddyfnd yn dal i fyny gyda phobl 3 mis ar ôl i’r rhaglen dd nyddio cefn gwlad fod wedi newid.

Dywedodd Amie Andrews, Rheolwr Coed Lleol: ‘Mae Coed Lleol yn falch o gefnogi ymchwil lles rhagnodi cymdeithasol yn cynyddu. Mae coetir muned, ymarfer corff a datblygu sgiliau, yn arbe helpu i ddatblygu ein rhaglen, yn rhoi cyfleoedd Cyfranogwr ar Brosiect Coed Actif Ceredigion

Mae adborth cynnar gan gyfranogwyr yn datgelu sut mae’r cwrs wedi ysgogi rhai i gael gyr mentoriaid coetir sydd yn chwarae rôl bwysig yn llwyddiant y prosiect.

Mae Coed Actif Cymru wedi bod yn cynnal rhaglenni fel y rhain er 2002 ac maent o fudd i yst pyllau, i gydweithrediad hirdymor gyda Mind. Mae ymestyn y sector coedwigaeth gymdeith Mae’r prosiect ymchwil yn brosiect a ariennir gan KESS (Ysgoloriaeth Sgiliau Economi Wyb Choed Lleol yn gweithio mewn partneriaeth gyda Choed Cadw ar y prosiect, sydd yn awyddu dordeb mawr i Goed Cadw. Ein nod yw gweld DU yn llawn coedwigoedd a choed ar gyfer po dealltwriaeth o’r ffyrdd y gall pobl gael budd o goetir. Bydd tystiolaeth o’r astudiaeth hon hef gweithgareddau coetir, gwybodaeth y gallwn ei defnyddio i lywio ein gwaith.’ Christine Tansey, Cydlynydd Ymchwil a

Gall prosiectau fel hyn sy’n defnyddio mannau gwyrdd ar gyfer lles fod o fudd i’r ddwy ochr aml yn gwella safleoedd, gan fod llawer o raglenni’n cynnwys tasgau cadwraeth. Gallant hefy â safleoedd ar drothwy’r drws a’u gwneud yn weithredol unwaith eto, tra’n cynyddu balchde

or yn edrych ar y ffordd y mae rhaglen gweithgaredd coetir sy’n cael ei redeg gan Goed Lleol prosiect Coed Actif Cymru yn defnyddio safleoedd coetir ar draws Cymru ac mae rhaglen gyfeiriadau o ystod o bartneriaid iechyd. Mae’r rhaglen yn ymgorffori gweithgareddau fel gofyn cwestiynau am y ffordd y mae pobl yn defnyddio cefn gwlad ac a all prosiect fel hwn rwy ddatblygu hyder a gwybodaeth am yr amgylchedd. Mae ymchwil ar fuddion cael profiad gynnydd a chlystyrau o arfer da, mae’n dal ymhell o fod yn brif ffrwd. Mae llai o wybodaeth dygiad hirdymor pobl a’u harferion yn ymwneud â defnydd annibynnol o gefn gwlad.

edi ceisio ei ganfod mewn cydweithrediaeth unigryw sydd yn dod ag arbenigedd ynghyd o ne-Jones) a Seicoleg (Dr Val Morrison). Mae’r prosiect eisoes wedi casglu data llinell sylfaen d 95 o ddefnyddwyr y gwasanaeth, a bydd yn eu dangos eto wrth i gyrsiau ddod i ben. Bydd der ynghylch effaith y cynllun ar bobl sydd yn cymryd rhan. Yn hanfodol, bydd yr astudiaeth dod i ben i weld sut y gallai mesurau allweddol fel lles meddwl a’r ffordd y mae pobl yn def-

: s coetir gan Brifysgol Bangor ar adeg hanfodol pan mae diddordeb meddygon teulu mewn r yn rhoi buddion diriaethol sydd yn newid bywydau i bawb, yn cynnwys ennyn hyder, cyennig i’r rheiny â chyflyrau sy’n cyfyngu ar eu gwaith. Gobeithio bydd yr ymchwil yma’n ein d ar gyfer partneriaeth yn y dyfodol ac yn newid bywydau pobl trwy weithgareddau coetir.’

rfa a chymaint o beth yw mynd allan bob wythnos i fynychu’r prosiect, gyda chymorth gan y

tod eang o bobl, o fynd â grŵp o bobl dros 80 oed o brosiect tai â chymorth i chwilota mewn hasol trwy ailgysylltu pobl â choetir yng Nghymru yn greiddiol i’r hyn y maent yn ei wneud. bodaeth) yr UE, sydd yn uno prifysgolion Cymru gyda phartneriaid diwydiant. Mae Bangor a us i ddeall sut y gall coed gael effeithiau cadarnhaol ar les: mae ymchwil ‘Heli Gittins’ o ddidobl a bywyd gwyllt, a bydd y bartneriaeth ymchwil hon gyda Choed Lleol yn helpu i wella ein fyd yn datgelu sut gall y defnydd annibynnol o goedwigoedd newid trwy gymryd rhan mewn

a Thystiolaeth yng Nghoed Cadw.

r, gyda buddion amgylcheddol sy’n parhau. Mae’r gweithgareddau yn rhai effaith isel, ac yn yd helpu i chwarae rôl allweddol yn lleihau ymddygiad gwrthgymdeithasol, gan gysylltu pobl er cymunedol.

Cronfa Farchnata i Ysbrydoli Plant i Fwyta Mwy o Lysia

Cafodd cronfa newydd ei lansio ar 3 Mai i fynd i’r afael â mater hanfodol bwyta lysiau sy’n gronfa farchnata fydd yn defnyddio’r brif bobl yn y diwydiant hysbysebu i greu ymgyrchoed cefnogi creu’r gronfa ac yn credu ei fod yn gyfle gwirioneddol i ddefnyddio ‘hysbysebu i wn o’n plant yn gadael yr ysgol gynradd yn ordew neu dros bwysau, sy’n eu rhoi mewn mwy o b nawr. Mae VEG POWER yn cael ei gefnogi gan ben-cogyddion enwog, arbenigwyr meddygo lysiau. Gyda chynnwys digidol syml, cryf, fydd yn ysbrydoli plant i groesawu a mwynhau’r ysto Bydd y gronfa hefyd yn cefnogi ac yn helpu rhieni trwy gynnig dewisiadau amgen i’r hysbys yn gofyn iddynt am fwyd sothach. Mae rhieni a phlant yn cael eu hamgylchynu gan hysbyse cael ei wario ar lysiau.

Dywedodd Jamie Oliver: “Rwyf i’n rhiant ac fel pawb arall, rwyf eisiau i fy mhlant gael deiet cytbwys, iach, yn llawn llys yn her, felly mae angen i ni eu cyffroi am lysiau trwy ddathlu’r holl bethau lliwgar, hardd y gal

Dywedodd Hugh Fearnley-Whittingstall “nid yw 80% o’n plant yn bwyta digon o lysiau ac ma nad ydym yn marchnata’r pethau da i’n plant? Beth am wneud rhywbeth anhygoel. Beth am

Mae Dan Parker, sydd yn cynorthwyo’r Sefydliad Bwyd, yn gyn-weithredwr hysbysebu ac yn er, sydd â diabetes Math 2 ei hun, yn bwriadu defnyddio cynnwys effeithiol ac apelgar i wne pam y mae cwmnïau’n gwario cymaint o arian yn hyrwyddo eu cynnyrch. Mae pobl yn prynu gydag wynebau hapus bellach. Mae’n ymwneud â gwneud llysiau’n cŵl ac yn gyfoes mewn ff eu llysiau”. Mae tystiolaeth yn barod bod targedu hysbysebu ffrwythau a llysiau yn cael effaith. Ers i Bri cynyddu o £370m i £1.26 Biliwn.

Y nod hirdymor yw i VEG POWER gael ei ariannu’n gynaliadwy gan y Llywodraeth a nod y D agweddau plant ac yn rhoi buddion iechyd gan arwain at arbedion sylweddol ar draws y GIG £10 biliwn y flwyddyn ar drin Diabetes Math 2 yn unig. Bydd hefyd yn cefnogi ein ffermwyr i hyd at Brexit a thu hwnt. Mae Crowdfund yn mynd yn fyw heddiw yn apelio at y rheiny sydd w yw codi £100,000. Bydd Jamie Oliver, Hugh Fearnley-Whittingstall a Dr Rangan Chatterjee i

Dywedodd Katie Palmer o Fwyd Caerdydd, cangen Cymru o Peas Please “Byddwn yn cefno nym, ar lefel dinas ac yn genedlaethol, i sicrhau bod Veg Power yn cael yr effaith fwyaf posib

Am fwy o wybodaeth: Gwe: www.vegpower.org.uk Facebook: @VegPowerUK Twitter: @Veg

cyfrannu at 20,000 o farwolaethau cyn pryd bob blwyddyn yn y DU. Mae VEG POWER yn dd digidol effeithiol ac arloesol wedi eu hanelu at blant. Mae Syr John Hegarty wedi bod yn neud rhywbeth da’. Rydym wedi cyrraedd argyfwng o ran deiet ein plant ac maen 1 mewn 3 berygl o ddatblygu clefydau’n ymwneud â deiet fel Diabetes Math 2. Mae angen gweithredu ol, cynhyrchwyr bwyd ac athrawon a’r nod fydd trawsnewid agwedd bresennol plant tuag at od enfawr o lysiau sydd ar gael. Ar hyn o bryd, nid yw 80% o’n plant yn bwyta digon o lysiau. sebion bwyd sothach y mae plant yn eu gweld bob dydd. Mae 86% o blant, yn ôl eu rhieni, ebion a chynigion ac ar hyn o bryd, dim ond 1.2% o’r gwariant ar hysbysebu bwyd a diod sy’n

siau hyfryd! Ond rydym i gyd yn gwybod y gall annog plant i fwyta mwy o lysiau gwyrdd fod llwch eu gwneud gyda nhw.”

ae’n effeithio ar eu hiechyd. Mae bwyd sothach yn cael ei hysbysebu’n ddiddiwedd ond pam m roi grym llysiau i’r genhedlaeth nesaf!”

gwybod sut i ddefnyddio’r digidol a hysbysebu i ysbrydoli dewisiadau bwyd pobl. Mae Parkeud i blant ofyn am bys nid pwdin. Dywedodd Dan Parker “Mae hysbysebu’n gweithio, dyna u hapusrwydd nid iechyd, felly nid yw hyn yn ymwneud â negeseuon iechyd a llysiau cartŵn ffordd sy’n golygu nad oes angen llwgrwobrwyo plant gyda phwdin er mwyn eu cael i orffen

itish Summer Fruits lansio eu hymgyrch AD yn 2002, mae gwerthiant blynyddol aeron wedi

Diwydiant Bwyd a VEG POWER yw profi y bydd buddsoddi mewn hyrwyddo llysiau yn newid G trwy leihau cost trin clefydau’n ymwneud â deiet. Mae’r GIG ar hyn o bryd yn gwario dros greu mwy o lysiau yn y DU ac yn cefnogi swyddi a’r economi. Bydd hyn yn hynod o bwysig wrth eu bodd gyda llysiau, rhieni, tyfwyr a gwerthwyr ar draws y DU i gefnogi’r gronfa. Y nod gyd yn ymddangos yn y fideo Crowdfunding.

ogi Veg Power yng Nghymru a byddwn yn defnyddio’r holl offer a’r rhwydweithiau sydd genbl ar iechyd ein plant a’r boblogaeth ehangach”

gPowerUK Instagram: @VegPowerUK Crowdfund: www.crowdfunder.co.uk/vegpower

Cartrefi a Chymunedau sy’n Bodloni Anghenion Pobl H

Pwysigrwydd cymunedau o blaid pobl hŷn Gall y pethau sy’n gwneud lle yn ddymunol i fyw ynddo newid wrth i bobl fynd yn hŷn ac ma

Mae cymuned o blaid pobl hŷn yn un sydd â’r gallu i gynorthwyo pobl hŷn i gadw eu hanni hygyrch, yn cynnwys trafnidiaeth gyhoeddus a chymunedol, i alluogi pobl hŷn i fwynhau iech

Gall helpu pobl hŷn i fyw’n annibynnol gartref mewn cymuned o blaid pobl hŷn hefyd gyfyng

Gall anghenion llety pobl newid hefyd wrth iddynt fynd yn hŷn, felly mae’n bwysig bod genny ac egnïol, a gall fod angen addasu eu cartref neu eu lleoliad i’w hanghenion newidiol. Mae’r r

Caniatáu bywyd cymdeithasol egnïol Mae gallu cymryd rhan mewn bywyd cymunedol, gyda mynediad da at wasanaethau a chy nad yw’n hygyrch, sydd yn atal pobl rhag cymryd rhan mewn bywyd cymunedol, arwain at la meddyliol gwael.

Yn anffodus, mae ein hymchwil yn dangos bod llawer o bobl hŷn yn wynebu rhwystrau sylwe • • • • •

Phalmentydd wedi eu cynnal yn wael ac ‘annibendod’ ar y stryd’ Goleuadau stryd annigonol Prinder seddi cyhoeddus Prinder tai bach cyhoeddus Prinder mannau i gyfarfod

Gydag awdurdodau lleol yn wynebu cyllidebau sy’n crebachu, mae llawer o wasanaethau cy calon cymunedau lleol.

Galluogi pobl hŷn i barhau i fyw yn eu cartrefi eu hunain Un o brif elfennau agenda Llywodraeth Cymru mewn perthynas â thai a gofal cymdeithasol y

Er mwyn cyflawni’r nod hwn, bydd angen addasu llawer o stoc tai presennol Cymru. Fodd b gwneud eu cartrefi’n ddiogel ac yn addas i fywyd hŷn.

Byddai’n well gan rai pobl hŷn ddewis cartrefi ymddeol arbenigol sydd yn caniatáu byw’n an amser mewn amgylchedd diogel. Gall amgylcheddau o’r fath ddarparu gweithgareddau cym hefyd sydd yn gwella ansawdd bywyd person hŷn.

Dylid dewis lleoliadau ar gyfer cartrefi ymddeol yn ofalus er mwyn sicrhau bod gan y trigolio wasanaethau a chyfleusterau lleol, yn ogystal â’u ffrindiau a’u perthnasau, fel nad ydynt yn m cymuned y tu ôl i glwydi.

Rydym eisiau cymunedau sydd yn helpu pobl hŷn i fyw’n ddiogel, gydag iechyd corfforol a m cyfranogiad llawn.

Hŷn

ae’n hanfodol bod yr amgylchedd adeiledig yn ein cymunedau o blaid pobl hŷn.

ibyniaeth a chael ansawdd bywyd da. Dylai gynnwys cyfleusterau a gwasanaethau sydd yn hyd a llesiant, yn ogystal â chymryd rhan lawn mewn cymdeithas.

gu’r galw ar wasanaethau iechyd a gofal cymdeithasol lleol.

ym ystod o opsiynau o ansawdd da. Mae angen i bobl allu byw bywydau diogel, annibynnol rhan fwyaf o bobl eisiau cymorth i barhau i fyw’n annibynnol yn eu cartref am gyhyd â phosibl.

yfleusterau lleol, yn achubiaeth i lawer o bobl hŷn. Fodd bynnag, gall amgylchedd adeiledig ai o ryngweithio cymdeithasol, ansawdd bywyd gwaeth, a mwy o berygl o iechyd corfforol a

eddol i fyw’n annibynnol yn ddyddiol. Canfuwyd rhwystrau posibl yn ymwneud â:

yhoeddus a chyfleusterau o dan fygythiad. Bydd effaith gronnol toriadau o’r fath yn dinistrio

yw y dylai pobl gael cymorth i aros yn eu cartrefi eu hunain am gyhyd â phosibl.

bynnag, mae llawer o bobl yn gorfod aros amser hir ar hyn o bryd am yr addasiadau fydd yn

nnibynnol am fwy o mdeithasol addas

on fynediad llawn i mynd yn ynysig mewn

meddyliol da, ac yn caniatáu

Iechyd Gwyrdd yng Ngogledd Cymru

Mae gan Ogledd Cymru ystod o asedau awyr agored naturiol sydd yn bwysig ar gyfer cynnal iechyd a lles. buddion yr asedau hyn yw trwy ddull partneriaeth fel rhan o’r Gydweithrediaeth Dewch i Symud (LGM). Nod afael ag ystod o ffactorau, sy’n cyfuno i gynyddu gweithgaredd corfforol a lleihau ymddygiad eisteddog, er norm.

Mae Dewch i Symud Gogledd Cymru’n defnyddio ymagwedd arweinyddiaeth systemau, gan ddod â rhwyd sefydliadau gwahanol sydd wedi addo rhannu eu sgiliau, eu gwybodaeth, eu profiad a’u hadnoddau i gynyddu a chyflawni’r weledigaeth a rennir.

Y Gweithgor Iechyd Gwyrdd yw un o’r tri is-grŵp LGM sy’n datblygu gwaith mewn partneriaeth ar draws y rha yr Ymddiriedolaeth Genedlaethol, Awdurdodau Lleol, Chwaraeon Cymru, sefydliadau Iechyd a’r Trydydd Se mannau gwyrdd, a thra bo’r asedau hyn yn cael eu defnyddio’n dda, y bobl fyddai’n cael y budd mwyaf o’u d ymwybyddiaeth pobl o’r hyn sydd ar gael a chynorthwyo mwy o bobl i ddefnyddio ein mannau gwyrdd.

Yn ogystal, mae Tîm Iechyd y Cyhoedd Lleol BCUHB wedi dechrau diffinio arfer gorau byd-eang yn ymwneu ddatblygu i nodi argymhellion ar gyfer sefydlu Iechyd Gwyrdd mewn testunau iechyd y cyhoedd, a gweithio g

Mae rhai enghreifftiau o Weithgareddau Partner Iechyd Gwyrdd yng Ngogledd Cymru yn cynnwys: 1. Y Bartneriaeth Awyr Agored, sydd yn sefydliad deinamig ac arloesol sydd yn galluogi pobl o bob oed a chyfarwyddwyr gweithgaredd, yn cefnogi’r gwaith o gynnal clybiau awyr agored, yn gweithio gyda chym sefydlu o lysgenhadon ifanc sydd yn codi ymwybyddiaeth o fuddion bod yn egnïol yn yr awyr agored; ac flwyddyn. www.outdoorpartnership.co.uk/

2. Mae Parc Cenedlaethol Eryri yn gweithio’n agos gyda’r cymunedau yn ei dalgylch ac yn darparu rhaglen d ynddynt. Maent yn rheoli mynediad i lwybrau cerdded a beicio ar draws y parc, ac wedi datblygu set o sym yn ymweld. Mae wardeniaid y parc allan yn y mannau gwyrdd bob dydd ac mae ganddynt gyfoeth o wyb cerdded synhwyraidd wedi cael eu datblygu ar gyfer ymwelwyr â namau synhwyraidd, ac mae’r parc ar hy Eryri. www.eryri.llyw.cymru/

3. Mae gan yr Ymddiriedolaeth Genedlaethol bortffolio helaeth o asedau ar draws Gogledd Cymru, y rhan rhagweithiol a’i hyrwyddo fel adnodd ar gyfer cynnal iechyd a lles da, gyda safleoedd gwahanol yn cynnig cerdded wedi eu tywys, milltiroedd o lwybrau troed mynediad agored ac ystod o opsiynau gwirfoddoli y g gynnig pecynnau aelodaeth ‘llesiant’ fel rhan o’u cynnig datblygol.

4. Mae rhaglen Coed Actif Cymru’n cynnal ystod o weithgareddau coetir arloesol a hygyrch i helpu pobl i g ymarfer corff yn y goedwig, dysgu am fioamrywiaeth mewn coetir a chreu cyfleoedd i bobl gymdeithasu m mae ganddi brofiad helaeth o weithio i gynnal gwelliannau mewn lles meddwl. Maent yn darparu cyfleoed canlyniadau. www.coedlleol.org.uk/

5. Mae Ymddiriedolaeth Bywyd Gwyllt Gogledd Cymru (NWWT) yn ceisio amddiffyn a gwarchod y bywyd gw ganddynt grŵp mawr o wirfoddolwyr yn gweithio ar rai o’r safleoedd ar draws y rhanbarth. Mae’r prosiect T sicrhau cadwraeth cynefinoedd sydd yn cynnal bywyd gwyllt yn yr ardaloedd hynny. www.northwaleswildl

Mae’r Ymddiriedolaeth hefyd yn gysylltiedig â gwaith datblygu partneriaeth diweddar gyda Chyfoeth Natur Môn a Gwynedd i archwilio potensial Presgripsiynau Gwyrdd o fewn model Presgripsiynau Cymdeithasol P

6. Mae Groundwork Gogledd Cymru’n cyflwyno cannoedd o brosiectau ar draws Gogledd Cymru yn hwyl datblygu eu hyder a’u sgiliau, ac yn adfywio safleoedd i ddarparu mannau gwyrdd o ansawdd gwell. Ma phreifat i wneud gwahaniaeth i fywydau pobl. Un enghraifft o’u gwaith yw’r rhaglen My Back Yard yng Ng ymgynghoriad helaeth gyda’r gymuned yn y dref i bennu’r hyn y maent ei eisiau. Dechreuodd y prosiect y

7. Mae Menter Môn (MM) yn gwmn dielw sydd yn gweithio gyda chymunedau, unigolion a busnesau i gyflwy eu hwynebu a chyfrannu at ddyfodol cynaliadwy. Mae MM yn cydnabod gwerth yr adnoddau sydd gan Og cynnwys yr amgylchedd naturiol ac adeiledig, treftadaeth ddiwylliannol, y sectorau amaethyddol a bwyd ac Seiriol yn Ne Ddwyrain Ynys Môn. Fe’i ddechreuwyd ym Medi 2017 ac mae’r prosiect 7 mlynedd hwn gan i’r system presgripsiynau cymdeithasol a ddatblygwyd gan Medrwn Môn. https://www.mentermon.com/en

Ein hymagwedd tuag at gynyddu d y Gydweithrediaeth yw mynd i’r mwyn gwneud bod yn egnïol yn

dwaith o bartneriaethau ynghyd o u effaith ein hymdrechion ar y cyd

anbarth. Mae’r aelodau’n cynnwys ystod o sefydliadau fel Cyfoeth Naturiol Cymru, Parc Cenedlaethol Eryri, ector. Mae sefydliadau unigol eisoes yn gwneud llawer o waith ar draws y rhanbarth i reoli a diogelu ein defnyddio sydd lleiaf tebygol o wneud hynny o hyd. Mae’r grŵp yn ceisio nodi ystod o gyfleoedd i gynyddu

ud ag Iechyd Gwyrdd a’r hyn y mae’n ei olygu i’r tîm yng Ngogledd Cymru. Mae adroddiad byr wedi cael ei gyda PSB, cynlluniau datblygu lleol a cheisiadau cynllunio.

a gallu i fod yn egnïol yn yr awyr agored. Maent hefyd yn darparu hyfforddiant i bobl ddod yn arweinwyr a munedau anodd eu cyrraedd ac yn rhoi cyfleoedd i bobl wirfoddoli. Mae ganddynt hefyd rwydwaith wedi ei c mae’r bartneriaeth yn hwyluso digwyddiadau rheolaidd a sesiynau blasu sy’n agored i bawb trwy gydol y

dreigl o addysg ar gyfer ysgolion a grwpiau am yr adnoddau naturiol y maent yn eu rheoli a’r bioamrywiaeth mbolau graddio llwybrau i helpu defnyddwyr i benderfynu pa lefel sydd fwyaf addas iddyn nhw pan fyddant bodaeth a phrofiad i hysbysu a chynghori ymwelwyr sy’n bwriadu treulio amser yn y dirwedd. Mae teithiau yn o bryd yn ymgynghori gyda’r holl randdeiliaid ynghylch ei gynllun partneriaeth nesaf ar gyfer parc Cynllyn

fwyaf ohono wedi ei osod mewn gerddi, tir parc neu dir helaeth. Caiff y man gwyrdd hwn ei farchnata’n g ystod o gyfleoedd i gymryd rhan mewn gweithgareddau gwyrdd, yn cynnwys cwrs meddylgarwch, teithiau gall pobl gymryd rhan ynddynt. Mae’r Ymddiriedolaeth Genedlaethol ar hyn o bryd yn ystyried sut y gallant

gynnal lles corfforol a meddyliol da. Mae’r rhain yn cynnwys sesiynau ar grefft llwyni a chadwraeth coetir, mewn amgylchedd diogel a chefnogol. Mae’r rhaglen yn gweithio gyda grwpiau gwahanol o’r boblogaeth ac dd ar Ynys Môn, yng Ngwynedd, Wrecsam a Sir y Fflint, ac yn gweithio gyda Phrifysgol Bangor i werthuso’r

wyllt a’r cynefinoedd y maent yn dibynnu arnynt. Maent yn rhoi cyngor i gynllunwyr ar ecosystemau ac mae Tirweddau Byw ar hyn o bryd yn gweithredu mewn tri lleoliad – Yr Wyddgrug, Ynys Môn a Wrecsam, er mwyn lifetrust.org.uk/living-landscapes

riol Cymru, timau iechyd y cyhoedd a gofal sylfaenol lleol BCUHB yn y Gorllewin, a chynrychiolwyr PSB Ynys PSB. Mae Ymchwilydd PhD ym Mhrifysgol Bangor yn arwain y gwaith hwn.

luso prosiectau cadwraeth, gan weithio’n galed gyda grwpiau o’r boblogaeth sy’n anodd eu cyrraedd, yn ae ganddynt rwydwaith bywiog o wirfoddolwyr sydd yn gweithio gyda phartneriaid o’r sector cyhoeddus a ghei Connah, Sir y Fflint sydd yn rhaglen 12 wythnos wedi ei ariannu gan Gronfa’r Loteri Fawr yn seiliedig ar yn Awst 2017 a bydd yn rhedeg am 5 mlynedd. Groundwork North Wales.org.uk

yno prosiectau ystyrlon, sy’n defnyddio eu cryfdrau i ddod o hyd i atebion i’r heriau y mae Cymru wledig yn gledd Cymru ac yn ceisio rhyddhau eu potensial ac ychwanegu gwerth iddynt er budd pawb. Mae’r rhain yn c yn bwysicach, pobl leol. Un enghraifft o’u gwaith yw prosiect Cwlwm Seiriol sydd yn canolbwyntio ar Ward Gronfa’r Loteri Fawr a Llywodraeth Cymru yn ceisio datblygu cynllun presgripsiynau gwyrdd fydd yn plethu n/priosectau/cwlwm-seiriol/

Creu Lleoedd a Mannau Iachach ar Gyfer y Genhedlaeth Bresennol a Chenedlaethau’r Dyfodols Mae Iechyd Cyhoeddus Cymru wedi cyhoeddi canllaw defnyddiol, hawdd ei ddefnyddio ar sut y gallwn wneud yr amgylchedd adeiledig yn iachach. Cafodd yr adnodd hwn ei lunio i gefnogi Byrddau Gwasanaethau Cyhoeddus, cyrff cyhoeddus, sefydliadau traws sector ac unigolion i gymryd camau gweithredu sy’n mynd i’r afael â chyfleoedd iechyd a llesiant sy’n deillio o’r amgylchedd naturiol ac adeiledig ac sy’n gwella’r cyfleoedd hynny. Mae mannau gwyrdd, mynediad i fwyd iach, ac aer glân yn rhai o’r pethau sy’n gallu helpu cymunedau i ffynnu. Creu lleoedd a mannau iachach ar gyfer y genhedlaeth bresennol a chenedlaethau’r dyfodol

Troi Gair yn Weithred: Mentrau Cynaliadwyedd Iechyd a Llesiant Cymru

Yn dilyn ein sioeau teithiol Iechyd a Chynaliadwyedd yn y Gwanwyn, ac yn unol â them a’r rhifyn hwn o’r E-fwletin, rydym wedi creu’r llyfryn hwn yn arddangos rhai o’r mentrau rhagorol sy’n cael eu cyflwyno ar draws Cymru. I ddathlu’r rhain rydym yn cynnal ymgyrch Twitter trwy gydol mis Hydref yn arddangos menter wahanol o’r llyfryn bob dydd.

Gwyliwch, Gwrando A Dysgu Podlediadau Mae’n bleser gennym gyhoeddi bod gennym gyfres newydd o bodlediadau i chi wrando arnynt ar ein gwefan. Mae Rhwydwaith Iechyd Cyhoeddus Cymru wedi gweithio gyda nifer o sefydliadau i gynhyrchu podlediadau sydd ar gael i’w lawrlwytho a gallwch wrando arnynt ar hyd y lle. Mae’r holl bodlediadau ar gael ar adran ‘Get Involved’ y wefan.

Gwahoddiad i ymuno ag “Eiriolwyr Iechyd y Cyhoedd” Gwahoddiad i ymuno ag “Eiriolwyr Iechyd y Cyhoedd” (rhestr e-bost / Grŵp-Google o eiriolwyr iechyd y cyhoedd ar ddechrau i ganol eu gyrfa) Pam? I gysylltu, dysgu oddi wrth ei gilydd, dod yn eiriolwyr mwy effeithiol. Gan fod “eiriolaeth” yn sgil y gellir ei dysgu, ond sydd yn anaml yn rhan o addysg iechyd y cyhoedd ffurfiol. Pwy? Gweithwyr iechyd y cyhoedd proffesiynol ar ddechrau i ganol eu gyrfa sy’n diffinio eu hunain fel “eiriolwyr” (a all e.e. fwriadu bod yn y cyfryngau yn rheolaidd neu’n rhan o ymgyrch neu gorff anllywodraethol). Daw’r cyfranogwyr o wledydd gwahanol ac maent yn canolbwyntio ar faterion gwahanol (e.e. rheoli tybaco neu newid hinsawdd). Beth? Yn y grŵp hwn, gall y cyfranogwyr rannu math gwahanol o wybodaeth, profiadau a chwestiynau. E.e. erthyglau am sgiliau eiriolaeth, straeon am ymgyrchoedd eiriolaeth effeithiol a chwestiynau ynghylch sut i gael sylw gan y cyfryngau. Sut i ymuno? Gellir ymuno â’r rhestr e-bost heb rwymedigaeth a gellir canslo unrhyw bryd. Os oes gennych ddiddordeb, cysylltwch â florian.stigler@medunigraz.at. Os oes gennych unrhyw gwestiynau, cofiwch ofyn.

ar y Grawnwin

Yn ein briff cyntaf yn y ‘Gyfres Gynaliadwy’, rydym yn siarad â Sue Toner, Iechyd Cyhoeddus Cymru a Bronia Bendall, Cyfoeth Naturiol Cymru am adnodd newydd yn seiliedig ar dystiolaeth ar y cyfleoedd iechyd a lles a ddaw yn sgil yr amgylchedd naturiol a’r amgylchedd adeiledig.

Dechrau calonogol i gyffur newydd sy’n atal HIV yng Nghymru Mae’r Ysgrifennydd Iechyd, Vaughan Gething wedi croesawu’r ymateb calonogol i gyffur newydd sy’n atal HIV, ar ôl blwyddyn o’i ddarparu drwy’r GIG yng Nghymru. Dechreuodd byrddau iechyd Cymru ddarparu cyffuriau PrEP (proffylacsis cyn-gysylltiad) ym mis Gorffennaf llynedd drwy glinigau iechyd rhywiol, fel rhan o astudiaeth dros dair blynedd. Gellir cynnig y feddyginiaeth gwrthretrofirol i bobl sydd heb eu heintio ond sydd mewn risg, er mwyn eu hatal rhag cael HIV. Gofynnodd Llywodraeth Cymru i Iechyd Cyhoeddus Cymru a grŵp annibynnol o arbenigwyr ar HIV gynnal yr astudiaeth er mwyn darparu tystiolaeth o effeithiolrwydd PrEP i atal HIV. Yn ystod blwyddyn gyntaf yr astudiaeth (Gorffennaf 2017 - diwedd Mehefin 2018), dechreuodd 559 o bobl gael eu trin ac ni wnaeth unrhyw un oedd yn defnyddio PrEP fynd ymlaen i ddatblygu HIV. Mae Cymru yn edrych ar PrEP ac atal HIV mewn ffordd wahanol i Loegr, lle nad oes dull gweithredu cenedlaethol yn cael ei ddilyn, a lle mae elusen yn ceisio codi arian ar gyfer triniaethau PrEP. Mae PrEP yn un rhan o’r strategaeth ehangach i ostwng nifer yr achosion newydd o HIV. Mae’r gostyngiad mewn achosion newydd o heintiau yn parhau, gyda’r data diweddaraf (Mai 2018) yn dangos bod nifer yr achosion newydd o HIV wedi syrthio 24% yn chwarter olaf 2017 o gymharu â chwarter olaf 2016. Dywedodd yr Ysgrifennydd Iechyd, Vaughan Gething: “Rwy’n falch iawn bod gwasanaethau iechyd rhywiol Cymru wedi manteisio ar y cyfleoedd y gall PrEP eu cynnig, ac mae canlyniadau cychwynnol yr astudiaeth yn galonogol iawn. Ni chafwyd unrhyw adroddiadau am achosion newydd o HIV ymysg y rhai sydd wedi dechrau cymryd y feddyginiaeth. “Mae Cymru wedi gweld gostyngiad parhaus mewn achosion newydd o HIV. Does dim amheuaeth bod PrEP yn gostwng cyfraddau heintio HIV o’u cymryd yn gywir, gyda chymorth gwasanaethau iechyd rhywiol ataliol ehangach. Gall helpu i leihau cyfraddau trosglwyddo a heintio HIV yn gyffredinol. Rwy’n edrych ymlaen at weld canlyniadau pellach wrth iddynt ddod i’r amlwg. “Mae darparu cyffuriau PrEP yng Nghymru yn rhan bwysig o’n gwaith ehangach i atal HIV a heintiau a drosglwyddir yn rhywiol. Er mwyn helpu i weithredu argymhellion adolygiad iechyd rhywiol diweddar Iechyd Cyhoeddus Cymru, rydw i wedi cymeradwyo cyllid ar gyfer nifer o ymyraethau. Yn eu plith mae cynllun peilot ar gyfer profion ar-lein am heintiau a drosglwyddir yn rhywiol a phrosiect i ddarparu profion hunan-samplu HIV i’r rhai sy’n mynd i glinigau PrEP. Bydd y gwaith hwn yn darparu gwybodaeth werthfawr am ymarferoldeb profion ar-lein a hunan-brofion, ac yn cyfrannu at ddatblygiadau eraill yn y dyfodol o ran darpariaeth gwasanaethau iechyd rhywiol.”

Clywed si

Cronfa Iach ac Egniol Rydym yn lansio cronfa newydd, sef y Gronfa Byw’n Iach ac Egnïol. Mae Llywodraeth Cymru, Chwaraeon Cymru ac Iechyd Cyhoeddus Cymru wedi dod ynghyd er mwyn rhoi’r Gronfa Iach ac Egnïol ar waith. Nod y Gronfa yw gwella iechyd meddyliol a chorfforol pobl drwy eu galluogi i fabwysiadu ffyrdd o fyw iach ac egnïol.

Gwaith ar droed i gyflwyno’r newid mawr sydd ei angen o ran cefnogaeth ym maes iechyd emosiynol ac iechyd meddwl mewn ysgolion Mae Llywodraeth Cymru wedi cyhoeddi y bydd yn rhoi sylw o’r newydd i ymdrin ag iechyd a lles meddyliol plant a phobl ifanc ar lefel ‘ysgol gyfan’, gan gefnogi’r gwaith ehangach sy’n mynd rhagddo i ddiwygio cymorth iechyd meddwl.

Galluogi Adnoddau Naturiol a Lles yng Nghymru 2019-2023 – Galw am Gynigion Grant Mae Llywodraeth Cymru yn sefydlu trefniadau grant diwygiedig i gefnogi gweithredu’r Polisi Adnoddau Naturiol, gan wneud cysylltiadau cliriach rhwng adnoddau naturiol a lles Cymru.

3.7 miliwn o blant yn y DU yn byw ar aelwydydd lle mae deiet iach yn gynyddol anfforddiadwy Mae dadansoddiad newydd “Fforddiadwyedd y Canllaw Bwyta’n Iach” o’r felin drafod annibynnol The Food Foundation yn canfod bod tua 3.7 miliwn o blant yn y DU yn rhan o deuluoedd sydd yn ennill llai na £15,860 ac a fyddai’n gorfod gwario 42% o’u hincwm ar ôl tai ar fwyd i fodloni costau canllawiau maeth y Llywodraeth, gan wneud deiet iach yn debygol o fod yn anfforddiadwy.

Lansio amcangyfrifon byd-eang newydd ar lefelau gweithgaredd corfforol ymysg oedolion Mae data newydd a gyhoeddwyd yn The Lancet Global Health yn dangos bod un mewn pedwar o oedolion yn fyd-eang (28% neu 1.4 biliwn o bobl) yn anweithgar yn gorfforol. Gall hyn, fodd bynnag, fod mor uchel ag un mewn tri o oedolion mewn rhai gwledydd.

Alcohol Plant a phobl ifanc Cymunedau addysg yr amgylchedd Gamblo rhyw digartrefedd ffordd o fyw iechyd mamau aâ&#x20AC;&#x2122;r newydd-anedig iechyd meddwl Clefydau anhrosglwyddadwy maeth pobl hyn iechyd y geg rhieni Pobl ag anableddau fferylliaeth gweithgaredd corfforol Polisi tlodi carcharorion ymchwil a thystiolaeth iechyd rhywiol rhywioldeb ysmygu camddefnyddio sylweddau diweithdra cyn-filwyr trais A chamdriniaeth gwaith

beth sy’n digwydd

hydref 1

2 5

3 6

4 7

Cynhadledd Ryngwladol Dinasoedd Iach: Newid Dinasoedd er mwyn Newid y Byd

Belfast

9 Ail Symposiwm ar Ddyfodol Amaethyddiaeth Gynaliadwy yn yr UE: Asesu Rôl Plaladdwyr a Bioladdwyr

Yn Hen ac ar eich Pen eich Hun: Nid yw hyn yn Ddigwyddiad Unigryw

Gwesty Thon - Brwsel

Neuadd Reichel, Prifysgol Bangor

7fed Cyngres Cymdeithas Ryngwladol Gweithgaredd Corfforol ac Iechyd (ISPAH)

Canolfan y Frenhines Elizabeth II, Llundain

Holiday Inn, Caerdydd

Cynhadledd Eurochild 2018: Datblygu Ewrop Well gyda Phlant: Pawb yn Barod!

Opatija, Croatia

Ysbryd 2018 : Chwarae mewn mannau cyhoeddus

Rhifyn nesaf

Ymwybyddiaeth Cenedlaethol Straen