Ogniwo nr 3/199, czerwiec 2018 by Pilcrow Studio. Pracownia wydawnicza

czerwiec 2017

nr 3 (199) ukazuje siÄ&#x2122; od 1997 r.

Elektrownia Jaworzno III BLOK 910 MW Buduje E003B7

ISBN 978-83-65494-03-0

wydanie specjalne 1/4

CHŁODNIE KOMINOWE ELEKTROWNI JAWORZNO II Wysokość – 48,30 m Średnica wylotu – 30,64 m Średnica dolna chłodni – 45,00 m

CHŁODNIA KOMINOWA BLOKU 910MW Wysokość – 181,5 m Średnica wylotu chłodni – 84 m Średnica dolna chłodni – 144 m

KONSTRUKCJA NOŚNA KOTŁA Docelowa wysokość – 127,5 m

PYLONY Wysokość – 132,65 m

Spis treści 106 Kontrakt nareszcie podpisany

6 Budowa, jakiej jeszcze nie było 18 Duma i poświęcenie

110 Zdaniem Eksperta

20 Sukces negocjacyjny to determinacja i niestandardowe działania

114 Jaworzno okiem Krzywdy w aktach dwóch 120 Elektrownia Jaworzno to wdzięczna i fotogeniczna modelka

22 Porozumienie 24 O budowie z pierwszej ręki – Słowo od Dyrektora Projektu

126 Jak to jest być w kotle

34 Kalendarium

136 Media o nas

130 Wrażenia z budowy

50 Wbicie łopaty 52 Raport roczny z budowy Bloku 910 MW w Jaworznie 54 Stojan generatora – droga na budowę Bloku J910 MW 62 Blok 910 MW w Elektrowni Jaworzno III czysty dla środowiska 68 Zarządzanie jakością na budowie

144 Alfred Seń – od oferty do realizacji 152 Chrzest na budowie 154 Dobra organizacja pracy i bezpieczeństwo to podstawa 160 Piotr Barcz – wyzwanie to jego drugie imię

74 Budowa podporządkowana BHP

170 Joachim Huwer – największe wyzwanie przed nami

78 Zysk to cel każdego biznesu 84 Wybrane obiekty referencyjne RAFAKO S.A. w Polsce

176 PBG oil and gas na budowie Bloku 910 MW w Jaworznie

86 Budowa okiem kierownika koordynacji i realizacji dostaw

180 Michał Wojciechowski – droga do podpisania kontraktu

94 Wy nam dajcie papier, my wybudujemy

186 Oni też budują elektrownię

96 Udokumentowane prace

190 Jarosław Sołtysek – rzemieślnik multimedialny

98 Projekt Jaworzno widziany okiem Rady Nadzorczej

194 Sukses zrodzony z pasji

102 Budowa robi wrażenie

138 Kamień węgielny polskiej energetyki

196 Media o budowie

Biuletyn Korporacyjny „Ogniwo” – Wydanie Specjalne

120

154

Table of Contents 102 The construction site is impressive

6 The Construction as no other before 18 Pride and dedication

106 Contract signed at last

20 Negotiation success is determination and unconventional actions

110 The Expert’s opinion

22 Agreement

120 Jaworzno Power Plant is a graceful and photogenic model

24 The construction witnessed first hand – a word from the Project Director

114 Jaworzno in Krzywda’s eyes in two acts

126 What it’s like inside a boiler

34 Timeline

130 Impressions of the constrution site

50 Sticking the spade in

136 The media about us

52 Annual construction report 54 Generator stator – the road to the J910 MW Unit construction site 62 910 MW Unit in Jaworzno III Power Plant clean for the environment 68 Quality management at the construction site 74 Construction site in line with industrial safety rules 78 Profit is the purpose of every business

138 The cornerstone of Polish power industry 144 Alfred Sen – from the bid to realization 152 Drum naming at the construction site 154 Good work organisation and safety are the key 160 Piotr Barcz – challenge is his other name 170 Joachim Huwer – the biggest challenge is still ahead of us

84 Selected RAFAKO S.A. reference projects in Poland

176 PBG oil and gas at the 910 MW Block construction site in Jaworzno

86 The construction in the eyes of the Supply Coordination and Execution Manager

180 Michał Wojciechowski – the road to contract signing

94 We’ll build it, you just give us the paper 96 Documented works 98 The Jaworzno project as viewed by the Supervisory Board

186 They are building the power plant too 190 Jarosław Sołtysek – Multimedia craftsman 194 Success is born of passion 196 The media about construction site

BLOK 910 MW W ELEKTROWNI JAWORZNO III

Biuletyn Korporacyjny Grupy PBG czerwiec 2017, nr 3 (199) wydanie specjalne nr 1/4 ISBN 978-83-65494-03-0 „Ogniwo” kontynuuje tradycję firmowych wydawnictw PBG: „Piecobiogazetka” (1997–2003), „PBG Info” (2004), „PBG Wiadomości”(2005–2009), „Nasza Grupa = Twój sukces” – Biuletyn Korporacyjny Grupy Kapitałowej PBG (2008–2010). W nawiasie podajemy historyczną numerację od 1. numeru z 1997 roku. Małgorzata Wiśniewska Wydawca: Fundacja PBG, ul. Skórzewska 35, 62-081 Przeźmierowo Redakcja Małgorzata Wiśniewska – redaktor naczelna, Jacek Balcer, Joanna Januszewska, Piotr Karaś, Damian Klinos, Justyna Korzeniak, Jarosław Sołtysek Korekta: Jacek Balcer, Joanna Januszewska, Piotr Karaś, Damian Klinos, Józefa Kurpisz Fotografie: Jarosław Sołtysek, Damian Klinos, Michał Lipka, Piotr Karaś, Janusz Rydzak, Andrzej Gontarz, Piotr Mierzwa, Adventure Media oraz archiwa spółek Grupy PBG

Jacek Balcer

Joanna Januszewska

Piotr Karaś

Damian Klinos

Justyna Korzeniak

Jarosław Sołtysek

Współpraca: Piotr Mierzwa Projekt graficzny i skład: Bartłomiej Bączkowski | Pilcrow Studio Nakład: 3500 egz. Druk: Zakład Graficzny Moś&Łuczak Kontakt: redakcja@fundacjapbg.pl Redakcja zastrzega sobie prawo do zmian w nadesłanych tekstach i wyboru zdjęć.

Grupa PBG szanuje cudzą wiedzę, pracę i własność. Tego samego oczekuje od innych. Dlatego też możliwość kopiowania i rozpowszechniania tekstów, dokumentów i zdjęć dostępnych w wydawnictwach Grupy PBG jest ograniczona do osób uprawnionych. Redakcja zastrzega sobie prawo do zmian w nadesłanych tekstach.

Biuletyn Korporacyjny „Ogniwo” – Wydanie Specjalne

O LUDZIACH, KTÓRZY PODJĘLI SIĘ WYZWANIA, BY POLSKIMI SIŁAMI ZBUDOWAĆ POLSKIE MOCE

ABOUT THE PEOPLE WHO ROSE TO THE CHALLENGE, TO BUILD POLISH ENERGY THROUGH POLISH EFFORT

Szanowni Państwo, tak jak z rozmachem, ale i starannie budują w Jaworznie, tak my dokładnie ową budowę dokumentujemy. I nic to, że w Internecie mnóstwo o tym informacji, że zdjęć niemało, że nawet filmy na YouTube można oglądać. Tym bardziej chcemy, żeby nasze wydawnictwo, zbierając wszelkie te rozporoszone na ogół informacje, stało się swoistą „Encyklopedią Budowy Nowego Bloku Elektrowni Jaworzno III”. Inicjatorem powstania specjalnego wydania „Ogniwa” jest Fundacja PBG, a idea, by utrwalić to, co dzieje się na budowie, zrodziła się w czerwcu ubiegłego roku. Od tamtego czasu systematycznie powstawały materiały filmowe, zdjęciowe i teksty. Wielkie podziękowania pragnę skierować do Wszystkich zaangażowanych w powstanie pierwszego, historycznego wydania. Dziękuję Prezesom Zarządów RAFAKO i E003B7, pani Agnieszce Wasilewskiej-Semail oraz panu Edwardowi Kasprzakowi za zaufanie, którym nas obdarzyli. Autorom tekstów, za podzielenie się wrażeniami i opiniami na temat powstającej budowy, a przede wszystkim budowniczym elektrowni, którzy znaleźli czas na rozmowę z nami. Dziękuję zespołowi redakcyjnemu, który śledząc z determinacją historię budowy, poruszał się sprawnie po meandrach trudnych, technicznych aspektów, mierząc się jednocześnie z jej potęgą. Historii powstania Bloku 910 MW Jaworzno nie da się opisać w jednym numerze. Dlatego powstaną następne, tworząc dokumentację budowy w kolejnych latach jej trwania. Życzę Państwu, by to wydanie „Ogniwa” stało się dla Państwa ważną pozycją w księgozbiorze, do którego z dumą i zachwytem będziecie wracać.

Dear Readers, just as they are pushing the construction forward with a will, but diligently, we are documenting it in detail. No matter that there's plenty of news about it across the web, that there's no lack of photos, and even YouTube has videos about it. All the more we want our publication, collecting all these generally scattered bits of information, to become an “Encyclopedia of the Jaworzno III New Unit Power Plant Construction” in a way. The instigator behind this special issue of “Ogniwo” is the PBG Foundation, and the idea of capturing all that goes on at the construction site was born in June last year. Since then, we have been systematically gathering videos, images and text materials. I wish to express great gratitude to all involved in the creation of the first historic issue. I thank the Presidenst of the Board of RAFAKO and E003B7, Mrs. Agnieszka Wasilewska-Semail and Mr. Edward Kasprzak for the trust they have put in us. The text authors, for sharing their impressions and views of the progressing construction, and above all, the builders of the power plant that made the time to talk with us. I thank the editorial team, who, while doggedly following the construction's history, deftly navigated the labyrinth of complex technical aspects, facing its magnitude at the same time. The story of Jaworzno 910 MW Unit project does not fit in a single “Ogniwo” issue. Consequently, more will follow, forming an archive of the construction through subsequent years. I wish to you that this issue of “Ogniwo” become an important part of your library, which you can return to with pride and admiration.

PS. Na łamach wydania znajdą Państwo specjalne kody, których zeskanowanie da Państwu możliwość obejrzenia relacji filmowej z budowy.

PS. In this issue you will find special codes which, when scanned, will enable you to watch a video feature on the construction.

Redaktor naczelna Małgorzata Wiśniewska Prezes Fundacji PBG

Editor in chief Małgorzata Wiśniewska President of PBG Foundation BLOK 910 MW W ELEKTROWNI JAWORZNO III

Rozmowa z Edwardem Kasprzakiem, Prezesem spółki celowej E003B7 sp. z o.o. odpowiedzialnej za realizację budowy Bloku 910MW, a zarazem Wiceprezesem Zarządu RAFAKO S.A.

BUDOWA, JAKIEJ JESZCZE NIE BYŁO Rozmawiał: Jacek Balcer, dyrektor ds. komunikacji korporacyjnej PBG S.A., kwiecień 2017

Biuletyn Korporacyjny „Ogniwo” – Wydanie Specjalne

BLOK 910 MW W ELEKTROWNI JAWORZNO III

Jacek Balcer: Czuje Pan, że buduje najnowocześniejszą elektrownię, jaka powstaje obecnie w Europie? Edward Kasprzak: To fakt. Będzie to wyjątkowy obiekt i wiem, że zbudowany zostanie bardzo dobrze. Sprawność bloku netto wyniesie blisko 46%, o wiele więcej niż tradycyjnych bloków. Będzie też spełniał surowe unijne wyma8

gania z zakresu ochrony środowiska. Ponadto blok będzie przystosowany do ewentualnego dobudowania w przyszłości instalacji do wychwytywania dwutlenku węgla (CCS), co jest zgodne z wymaganiami Komisji Europejskiej. A wszystko to dzięki zastosowaniu najlepszej dostępnej technologii, która jest w posiadaniu RAFAKO. Dla przykładu podam tylko, że w naszych proekologicznych instalacjach nastąpi

Biuletyn Korporacyjny „Ogniwo” – Wydanie Specjalne

mosfery nie będąemitowane prawie 2 miliony ton dwutlenku węgla rocznie w porównaniu do kotłów o niższych sprawnościach! Dla RAFAKO to największa dotąd Inwestycja. Nie baliście się takiego wyzwania? Obaw było wiele, ale na pewno nie dotyczyły tego, czy potrafimy sprostać zadaniu. Były obawy o finansowanie, na szczęście udało się je zapewnić przy pomocy polskich instytucji finansowych. Owszem, budowa Bloku 910 MW w Elektrowni Jaworzno III to największa w historii RAFAKO, należącego do Grupy PBG, inwestycja, którą spółka wykonuje samodzielnie. Ale jako podwykonawca uczestniczyliśmy już w dwóch podobnych kontraktach, w Pątnowie i Bełchatowie. Różnica polega na tym, że w poprzednich projektach byliśmy członkiem konsorcjum wykonawczego. Elektrownię w Jaworznie RAFAKO. wykonuje już jako Główny Wykonawca. EDWARD KASPRZAK Prezes spółki celowej E003B7 sp. z o.o., odpowiedzialnej za realizację budowy Bloku 910MW, Wiceprezes Zarządu RAFAKO S.A. EDWARD KASPRZAK CEO of the special purpose vehicle E003B7 sp. z o.o. established for realisation of Unit 910 MW, Vice President of the Management Board of RAFAKO S.A.

znacząca redukcja emisji zanieczyszczeń ze spalin. W elektrofiltrze usuniemy pyły ze skutecznością 99,93%, SO2 usuwamy ze skutecznością ponad 96,5%, natomiast tlenki azotu usuwane są ze skutecznością 67%. Instalacje te spełniają wszystkie obowiązujące obecnie normy oraz mogą być w łatwy sposób rozbudowane, aby spełniały przyszłe wymagania wynikające z konkluzji BAT. Dodatkowo do at-

Kiedy skończycie budować? Podpisany niedawno aneks chyba wydłuży nieco realizację? Jesteśmy już za półmetkiem. Zaś budowę nie tyle przedłuży aneks, co nasz profesjonalizm, aneks go tylko usankcjonował. Na takiej budowie nie można się spieszyć, jeśli coś wymaga dłuższego czasu, to trzeba dać wykonawcy ten czas. Zamawiający doskonale to rozumie. Jaki sens miałoby gonienie za terminem kosztem jakości? Ten wydłużony termin jest zatem sukcesem obu stron. My zyskujemy zarówno zapłatę za nieprzewidziane prace, jak i wydłużenie terminu o ten czas, który poświęciliśmy na prace nieprzewidziane w kontrakcie. Zamawiający zyskuje pewność, że otrzyma obiekty zbudowane zgodnie ze sztuką budowlaną, mimo tych nieprzewidywanych w projekcie trudności. Przy takiej budowie nie można iść na skróty i jeśli potrzebne są dodatkowe prace, a w ślad za tym wydłużone terminy, to lepiej je sobie nawzajem dać, bo

BLOK 910 MW W ELEKTROWNI JAWORZNO III

Po przekazaniu placu budowy wykonaliśmy na własny koszt bardzo dokładne badania gruntu. Dla własnego spokoju i pewności, że wybudowane obiekty nie będą ulegały osiadaniu. Niestety – a może raczej – na szczęście – badania wykazały możliwość osiadania gruntu. W tej sytuacji została podjęta decyzja o wzmocnieniu gruntu i pośrednim posadowieniu obiektów bloku. W ostateczności została ona całkowicie zaakceptowana przez zamawiającego.

inaczej w przyszłości mogłoby to spowodować poważne problemy. Czy naprawdę nie można było przewidzieć konieczności wzmacniania gruntu, czy projekt nie powinien tego zakładać? A czy zamiast płakać nad rozlanym mlekiem nie lepiej cieszyć się, że się udało niczego nie rozlać? Projekt budowlany opracowany przez zamawiającego nie przewidywał tego i – powiem więcej – może i by się udało, ale „może” w przypadku takiej budowy to ostatnie słowo, jakiego powinno się używać. Warto wyjaśnić, jak zamieniliśmy owo „może” na pewność, że będzie dobrze i uniknęliśmy potencjalnych kłopotów w przyszłości. Otóż po przekazaniu placu budowy wykonaliśmy na własny koszt bardzo dokładne badania gruntu. Dla własnego spokoju i pewności, że wybudowane obiekty nie będą ulegały osiadaniu. Niestety – a może raczej – na szczęście – badania wykazały możliwość osiadania gruntu. W tej sytuacji została podjęta decyzja o wzmocnieniu grun10

Biuletyn Korporacyjny „Ogniwo” – Wydanie Specjalne

PRZYGOTOWANIE DŹWIGU Przygotowanie dźwigu do montażu konstrukcji stalowej budynku maszynowni PREPARATION OF THE CRANE Preparation of the crane dedicated for the machine room steel structure erection

tu i pośrednim posadowieniu obiektów bloku. W ostateczności została ona całkowicie zaakceptowana przez zamawiającego. Czy to znaczy, że zamawiający takich badań nie zlecał? Nie, oczywiście że takie standardowe badania były. Jednak nasze były bardziej dokładne i w związku z zaostrzonymi wymaganiami wymusiły jednak wzmocnienie gruntu pod głównymi obiektami. Proszę zwrócić uwagę, że niedaleka od naszej budowy Elektrownia Jaworzno II została zbudowana bez wzmacniania gruntu. Widać, że posadowiono ją na stabilniejszym terenie. Ale lata doświadczeń na budowach nauczyły mnie, że grunty nawet w odległości kilkunastu metrów od siebie mogą się znacznie różnić miedzy sobą. I właśnie to się tu potwierdziło. Poza tym to są okolice Śląska, tu są kopalnie, to też nie jest bez znaczenia dla stabilności gruntów. Proszę popatrzeć, co się dzieje z domami w wielu śląskich miastach. W Elektrowni na najmniejsze pęknięcie nie można sobie pozwolić. Jak się współpracuje z podwykonawcami, kogo zatrudniacie, czy były trudne rozstania? Na placu budowy zatrudniamy około stu kilkudziesięciu bezpośrednich podwykonawców, którzy również część prac podzlecają i zatrudniają swoich dalszych podwykonawców. Zakresy robót, jakie wykonują, są rożne. Roboty budowlane, żelbetowe to m.in. PBG oil and gas, Keller, Eiffage, Warbud, Mikotech, Constrem. Konstrukcje stalowe dostarczają i montują Zamet, Stal-Systems, Kopex, natomiast kanały Instal Kraków, Nafto (spalin i powietrza) oraz Energomontaż Północ Bełchatów (spalin). Montaż części ciśnieniowej kotła realizują Polimex Mostostal z Remak Opole i JWW Katowice. Montaż rurociągów WP/ WT oraz turbozespołu ZRE Katowice. Izolację oraz lekkie obudowy Rapid Kraków oraz GOP BLOK 910 MW W ELEKTROWNI JAWORZNO III

Biuletyn Korporacyjny „Ogniwo” – Wydanie Specjalne

EUROSILO Magazyn gipsu EUROSILO – prace żelbetowe EUROSILO EUROSILO gypsum storage tank – reinforced concrete works

BETA Ostrołęka. Czasem rodzą się pytania, jak zapanować nad taką liczbą firm z różną kulturą organizacyjną, z różnymi ludźmi. W moim przekonaniu receptą jest wzajemny szacunek. I to, co dostrzegam na tej budowie, to właśnie wyjątkowy szacunek do podwykonawców. Na wielu inwestycjach z podwykonawców wyciskane są ostatnie poty, a na koniec zamiast zapłaty dostają wezwanie do zapłacenia kar. W naszej Grupie w przeszłości spotykały nas – jako podwykonawców – takie historie. Często, będąc tym podwykonawcą, widziałem, jakie to bolesne. A przecież w efekcie było to również uciążliwe dla zamawiającego, bo obie strony spotykały się w sądzie. Firmy upadają, schodzą z budowy, rachunek w konsekwencji płacą i jedni, i drudzy. Owszem, czasem zamawiający musi reagować, ale dla mnie dopuszczalne jest to tylko wtedy, kiedy jest spowodowane złą wolą podwykonawcy. Na tej budowie takich sytuacji nie mamy, może też dzięki dobremu doborowi podwykonawców. To znaczy, że nie ma na tej budowie sporów? Przecież rozstaliście się nawet z głównym projektantem… Nie użyłbym słowa „nawet”. Dla nas był to jeden z podwykonawców – owszem, ważny, ale jeden z wielu – zaś rozstanie odbyło się ugodowo. W miejsce firmy Envi Con (Grupa Bilfinger) zaangażowaliśmy Energoprojekt Katowice. Polubownie rozstaliśmy się też z Energopolem Szczecin. Żadnych sporów. Naszym celem jest budowa, a nie spotykanie się na salach sądowych. Ja na to zwyczajnie nie mam ani czasu, ani ochoty. Przecież sprawa sądowa z podwykonawcą oznacza często, że dalej jest on formalnie zatrudniony, a w jego miejsce nie może wejść nowa firma. I wszystko stoi. W ogóle uważam, że w CV dyrektorów prowadzących budowy powinna obowiązkowo znajdować się, obok informacji o tym, ile projektów prowadzili, wzmianka o tym, ile skończyło się w sądach, ile sporów po sobie zostawili. BLOK 910 MW W ELEKTROWNI JAWORZNO III

Ilu ludzi zatrudniacie teraz przy projekcie? Jak wielu ludzi z okolicy znalazło tu pracę?

KAMIENIE MILOWE PROJEKTU

2019 20.11

przekazanie do Eksploatacji

2019 16.10

początek ruchu próbnego

2019 15.05 2019 25.04 2019 25.03 2019 27.02 2019 05.02 2018 11.06

2018 20.03 2017 21.12

początek ruchu regulacyjnego

pierwsza synchronizacja Bloku z KSE

zakończenie dmuchania

rozpalenie palników węglowych

zakończenie prób funkcjonalnych

zakończenie montażu urządzeń i instalacji towarzyszących

gotowość do próby ciśnieniowej kotła

zakończenie montażu generatora

Większość pracowników pochodzi z okolic. A liczba zatrudnionych zależy od postępu prac, ale generalnie wraz z tym postępem sukcesywnie przybywa na budowie pracowników. Przy robotach ziemnych zatrudnionych było blisko 250 osób, teraz jest ich już ponad 1400. Przewidujemy, że w szczytowym momencie inwestycji na placu budowy pracować będzie każdego dnia nawet 2500 osób. Samo zaplecze budowy będzie miało wtedy od 400 do nawet 500 kontenerów. Jaka jest atmosfera wśród pracowników, czy ludzie czują, że budują coś wyjątkowego? Atmosfera na budowie jest pochodną atmosfery w firmie. A że u nas nie ma „wyścigu szczurów” i każdy wie, co robi i za co jest odpowiedzialny, nie inaczej jest na samej budowie. Delegujemy kompetencje, skracając czas i ścieżkę podejmowania decyzji. Oczywiście w ślad za tym idzie odpowiedzialność, ale pracownicy czują się bezpieczni, wiedzą, że mają wsparcie przełożonych i nawet jeśli czasem zdarza się problem, to wspólnymi siłami go rozwiązujemy. Zdecydowanie wszyscy czują, że budują coś wyjątkowego. Słychać to w rozmowach, zresztą czasem sami mówią mi, że są dumni, że to niesamowity projekt. Generalnie ludzie na budowie czują wagę projektu, jego znaczenie dla kraju a – w RAFAKO – także znaczenie tej budowy dla przyszłości firmy. Pamiętajmy, że od dziesięcioleci nie było w Polsce takiej budowy, więc były nawet obawy, że nie będzie w kraju specjalistów zdolnych udźwignąć to przedsięwzięcie. Na szczęście wielu z nich, w czasach gdy w Polsce się nie budowało takich obiektów, zdobywało doświadczenia na naszych realizacjach za granicą lub pracując w zagranicznych firmach. Jak dziś patrzy Pan na to wyzwanie, jak sobie dajecie radę? Jest może nieco trudniej niż myślałem na początku, ale nie w sensie, że coś nas przerasta –

Biuletyn Korporacyjny „Ogniwo” – Wydanie Specjalne

KALENDARIUM PROJEKTU co to, to nie. Taka budowa wymaga po prostu zaangażowania na więcej niż 100 procent. Zdarzają się sytuacje nieprzewidywalne, każdy dzień przynosi nowe wyzwania. Poza tym skoordynowanie wielu strumieni dostaw, prac prowadzonych jednocześnie, tysięcy ludzi, setek firm – to są zadania, których ogromu nie zrozumie się, dopóki nie jest się w środku tej inwestycji. Ta początkowa obawa wynikała, jak myślę, z mojej wyobraźni. Patrzyłem na dokumentację, a zarazem na to puste pole, na którym miały powstać narysowane na wielu stronach obiekty. To mnie trochę przerażało, czy na tym pustym polu to wszystko się na pewno zmieści – dziś się z tego możemy śmiać, ale wtedy byłem pełen rozterek. Dziś, kiedy już widać, że obiekty maję prawie docelową wysokość, możemy, parafrazując piosenkę, powiedzieć, że tam gdzie wczoraj było ściernisko, powstaje technologiczne San Francisco. Owszem, przed nami jeszcze trudny czas, czas na wyposażanie obiektów w urządzenia, w elektrykę, automatykę, ale widać, że pierwszemu etapowi podołaliśmy, więc z podniesionym czołem idziemy dalej. A ja jestem dziś bardziej spokojny niż na początku, choć znów pojawiają się kolejne obszary, które rzutują na poprawność i parametry obiektu.

2014

14 listopad przekazanie Placu Budowy

2014

18 wrzesień uroczyste wbicie łopaty

2014

17 kwiecień podpisanie umowy z Głównym Wykonawcą Konsorcjum RAFAKO S.A. – Mostostal Warszawa S.A.

2013

wybór Generalnego Wykonawcy

2012

podpisanie umowy przyłączeniowej z PSE

2011

uzyskanie decyzji o pozwoleniu na budowę

Jaka jest specyfika tej budowy, co – poza atmosferą, o której już mówiliśmy – ją wyróżnia? To jest polska budowa i to będzie polska elek- z całej Polski, i dopiero te elementy, których nie trownia. Budujemy ją polskimi rękami, siłą da się u nas wykonać, zamawiamy za granicą. naszych fachowców. Budujemy ją też z elementów, których większość powstaje w Pol- Kiedy dostawa z Siemensa dotrze do Polski? sce, a w szczególności cała część ciśnieniowa kotła, produkowana w RAFAKO. w Raciborzu, Już dotarła, turbozespół i generator zostały konstrukcje stalowe, wentylatory itd. Owszem, dostarczone drogą wodną z Niemiec do Opola. turbozespół i generator są Siemensa. Ale na Jest to pierwszy etap transportu tych elementym koniec. To główna różnica pomiędzy tą tów. Transport barką był jedyną możliwością budową a inwestycjami takimi jak Kozienice z uwagi na ich wagę i gabaryty. A i to nie było łai Opole, gdzie znacznie więcej elementów po- twe, musieliśmy brać pod uwagę nawet poziom wstaje za granicą niż u nas. My budujemy tę wody w Odrze, żeby ładunek mógł przypłynąć. elektrownię z wykorzystaniem polskiego poten- Nie mogliśmy ryzykować dostawy na czas moncjału wytwórczego. Przede wszystkim z rejonu tażu, bo mógł uniemożliwić to stan wód – waJaworzna, z Raciborza, generalnie ze Śląska lub runkiem były stany wysokie – to waży 461 ton! BLOK 910 MW W ELEKTROWNI JAWORZNO III

PODSTAWOWE PARAMETRY REALIZOWANEJ INSTALACJI

Po dopłynięciu do Opola zabezpieczyliśmy te elementy w hali, gdzie przy specjalnych parametrach wilgotności i temperatury czekają na dostarczenie na plac budowy – a to już lada chwila. Dalszy etap transportu będzie realizowany koleją, część transportem samochodowym, szczęściem Jaworzna jest też dogodna lokalizacja. Na dzień dzisiejszy do Jaworzna został dostarczony generator i czeka na montaż w maszynowni. Jak wygląda harmonogram dnia człowieka, który musi tym wszystkim zawiadywać w Jaworznie, a poza tym ma przecież również ważną funkcję w Raciborzu.

KONSTRUKCJA Fragment konstrukcji nośnej kotła STRUCTURE Detail of the boiler supporting structure

• Kocioł pyłowy, wieżowy, przepływowy na nadkrytyczne parametry pary • Moc znamionowa bloku (brutto) – 910 MW • Moc cieplna kotła (w paliwie) – 1838 MWt • Maksymalna ilość pary świeżej 2450 t/h • Temperatura pary świeżej / wtórnie przegrzanej na wylocie z kotła – 603,2 / 610,7°C • Ciśnienie pary świeżej / wtórnej na wylocie z kotła – 28,5 / 6,2 MPa • Zużycie węgla – 349,1 t/h • Sprawność kotła w warunkach nominalnych > 94,01% • Dyspozycyjność bloku > 95% • Sprawność wytwarzania netto > 45% (45,91% dla warunków nominalnych)

Jeszcze do tego muszę czasem do Warszawy jechać. Ale w tej chwili większość czasu spędzam jednak w Jaworznie. Oczywiście nawet tu pozostaję wiceprezesem RAFAKO, podlega mi Zakład Obiektów Energetycznych. Ale spokojnie, pracownicy nie zapomną jak wyglądam, często się spotykamy, na bieżąco mamy też wideokonferencje. Co Prezes robi w wolnym czasie, ma Pan w ogóle jeszcze jakiś czas wolny ? Dobra organizacja pracy sprawia, że trochę tego czasu mam, ale nawet w domu myślę o budowie, w weekend o tym, co czeka nas w nadchodzącym tygodniu, jakie spotkania są w poniedziałek, co we wtorek. Z takiego projektu człowiek nie potrafi się wyłączyć. Tym niemniej oczywiście potrzebuję, jak każdy, odpoczynku. Najchętniej odpoczywam w domu, zajmuję się ogródkiem, nadchodzi czas regularnego koszenia trawy i innych prac. Mam też w ogrodzie grilla, więc jest gdzie się spotkać z przyjaciółmi, a że sąsiad ma bar, nie muszę daleko biegać, gdy czegoś nam zabraknie. No i pojadę w tym roku po raz pierwszy od rozpoczęcia tej budowy na dwutygodniowe wakacje. Do Włoch. Przyda mi się trochę słońca na kolejną jesień i zimę w Jaworznie. 16

Biuletyn Korporacyjny „Ogniwo” – Wydanie Specjalne

SUMMARY In an extensive interview the President of E003B7, Edward Kasprzak, talks about his feelings after the first months of construction of new units. He admits that he was concerned about the ability to meet the set deadlines and to obtain the required funding. He gives insight into the negotiations on an annex necessary when it turned out that the land designated for the power plant is too swampy and needs to be strengthened, which affects the construction time and cost. Edward also tells how this fact came to light. An interesting part of the interview is the issue of cooperation on the construction site, both between RAFAKO employees and cooperation with subcontractors. To Edward Kasprzak, mutual respect is a guarantee of good cooperation and final success. The President also talks about how he manages the responsibilities of the CEO of the company building the Power Plant and the duties of Vice-President of RAFAKO, and how he spends the little free time he has. He admits that even then he thinks about the challenges awaiting him in coming days on the construction site and how he should plan the next week of work.

EDWARD KASPRZAK Prezes zarządu spółki E003B7, wiceprezes zarządu i dyrektor ds. technicznych RAFAKO S.A. Absolwent Politechniki Śląskiej Wydziału Mechaniczno-Energetycznego i studiów MBA Wielkopolskiej Szkoły Biznesu przy Akademii Ekonomicznej w Poznaniu. Doświadczony inżynier, konstruktor, projektant, skuteczny lider. Z powodzeniem kieruje i zarządza budową Bloku 910 MW w Elektrowni Jaworzno. Wolny czas spędza z rodziną, lubi aktywny wypoczynek (narty, pływanie, rower, grzybobranie), dobrą książkę, muzykę i dobry film.

W SKŁAD BLOKU WEJDĄ: • Kocioł parowy z wtórnym przegrzewem pary, pyłowy, opalany węglem kamiennym z niskoemisyjną komorą spalania, przepływowy, na nadkrytyczne parametry pary • Turbina parowa, kondensacyjna, do napędu generatora mocy elektrycznej • Układ pomp wody zasilającej • Instalacje pozwalające na dotrzymanie standardów emisyjnych dla dwutlenku siarki, tlenków azotu i pyłu zawartych w Dyrektywie w sprawie emisji przemysłowych (IED) dla źródeł, tj. instalację SCR (odazotowania spalin opartą o metodę katalityczną), IOS (mokrą in-

stalację odsiarczania spalin) oraz elek- chu i Eksploatacji Sieci Przesyłowej. trofiltr. Będzie podłączony do nowej rozdzielni • Układ wody chłodzącej z chłodnią 400 kV wyprowadzającej energię elekkominową mokrą i pompami do cyr- tryczną do Krajowego Systemu Elektroenergetycznego. Umowa z Polskimi kulacji wody • Grupy instalacyjne do odprowadzania Sieciami Elektroenergetycznymi na wyodpadów paleniskowych, do dopro- prowadzenie mocy i przyłączenie bloku wadzania i przygotowania różnych me- do rozdzielni 400 kV stacji Byczyna zodiów pomocniczych (wody, różnych stała zawarta w maju 2012 r. chemikaliów i sprężonego powietrza) Dzięki inwestycji w Jaworznie powstaBlok będzie wysokosprawną jednost- nie jeden z największych w kraju bloków ką systemową, odpowiedzialną za pro- energetycznych, który zapewni energię dukcję energii elektrycznej, pracującą dla 2,5 mln gospodarstw domowych i bęw podstawie systemu elektroenerge- dzie w stanie zaspokoić 5 proc. krajowetycznego. Spełniał będzie wszystkie go zapotrzebowania na energię elekwymagania określone w Instrukcji Ru- tryczną rocznie.

BLOK 910 MW W ELEKTROWNI JAWORZNO III

Każdy zaangażowany w ten projekt jest jego ważnym ogniwem.

Tekst: Jerzy Wiśniewski, Główny Akcjonariusz, Prezes Zarządu PBG S.A., Przewodniczący Rady Nadzorczej RAFAKO S.A., czerwiec 2017

Już trzeci rok budujemy nowy blok w Jaworznie. Inwestycję, która jest powodem do dumy dla całej Grupy. Projekt ten, nim jeszcze ruszył, spędzał sen z powiek wielu ludziom. Kiedyś tym, którzy przygotowywali ofertę. Tym, którzy o nią walczyli, a później pracowali nad jak najlepszym finansowaniem i podpisaniem bezbłędnej umowy. Dziś tym, którzy tę budowę krok po kroku realizują. Każdy zaangażowany w ten projekt jest jego ważnym ogniwem. Od robotnika, który stawia fundamenty, przez specjalistę spawacza, montera, kontrolera jakości, projektanta, logistyka, i wielu specjalistów innych branż, aż do Zarządów RAFAKO i E003B7. Jestem z Was dumny i jestem Wam wdzięczny. Za zaangażowanie z jakim tworzycie to największe dotąd, samodzielne dzieło RAFAKO. Za poświecenie z jakim budujecie bezpieczeństwo energetyczne kraju, a zarazem silną pozycję naszej Grupy, a co za tym idzie – naszą wspólną przyszłość. Nie wolno nam zawieść zaufania Inwestora, który powierzył naszej Grupie tę ważną Inwestycję. Doświadczenia z trzech lat budowy pozwalają mi z optymizmem wypatrywać jej końca. Z dumą słucham często opinii, że wybór RAFAKO z Grupy PBG, że wybór polskiej firmy na Generalnego Wykonawcę w Jaworznie, to był dobry wybór. Ja byłem o tym przekonany od samego początku a każda wizyta na budowie, każdy kolejny dzień, utwierdzają mnie w tym przekonaniu i za to wszystkim Wam bardzo dziękuję. 18

Biuletyn Korporacyjny „Ogniwo” – Wydanie Specjalne

SUMMARY It is the third subsequent year that we are building new block in Jaworzno. An investment that makes the entire Group proud. A project that had been keeping a lot of people awake at night before it had even started. Before, those who prepared the proposal, those who fought for it, and later for the best possible funding and signing an agreement free of errors. Today, those who are completing this construction step by step. Everyone involved in this project is an important link. From the worker that builds the founding, to the specialist welder, fitter, quality inspector, designer, logistician, and specialists from many other fields, to RAFAKO and E003B7 management boards. I am proud of you and I am grateful to you. For the commitment with which you are creating the greatest RAFAKO work to date. For the dedication with which you are building Poland’s energy security, and at the same time, our Group’s standing, and consequently – our common future. We must not fail the Investor, who has entrusted our Group with this important Investment. The experience from the three years of construction allow me to await its completion with optimism. It fills me with pride to frequently hear opinions that selecting RAFAKO from PBG Group, that selecting a Polish company as the General Contractor in Jaworzno was a good choice. I was convinced of that from the very beginning, and each visit to the construction site, each passing day reinforce this conviction, and for that I thank you all very much.

BLOK 910 MW W ELEKTROWNI JAWORZNO III

JERZY WIŚNIEWSKI Inżynier budownictwa, MBA. Główny Akcjonariusz, Prezes Zarządu PBG S.A., Przewodniczący Rady Nadzorczej RAFAKO S.A. Założycie PBG, wizjoner, twórca sukcesu organizacji. Odznaczony m.in. Złotym i Srebrnym Krzyżem Zasługi przez Prezydenta RP, Honorową Odznaką za Zasługi dla Przemysłu Naftowego i Gazowniczego nadaną przez wiceprezesa Rady Ministrów, utytułowany jako Wielkopolski Przedsiębiorca XX-lecia 1990-2010, Najbardziej Efektywny Prezes, Najbardziej ceniony menedżer spółki giełdowej, Lider Pracy Organicznej, Generalny Dyrektor Górniczy III stopnia. Współpracownicy mówią o nim: „silna osobowość, widzi dalej i więcej niż inni, zawsze identyfikuje się z tym co robi”. Interesuje się sportem: narty, żeglarstwo, turystyka, tenis. Kocha sztukę, ceni realistyczne malarstwo lubi dobre i szybkie samochody, z przyjemnością pali cygara.

17 kwietnia 2014 roku Agnieszka Wasilewska-Semail, Prezes Zarządu RAFAKO S.A., uczestniczyła w uroczystym podpisaniu kontraktu na budowę nowego bloku energetycznego o mocy 910 MW w Elektrowni Jaworzno. Wówczas była Dyrektorem Pionu Relacji z Klientami Strategicznymi w PKO Banku Polskim S.A.

SUKCES NEGOCJACYJNY

to determinacja i niestandardowe działania Tekst: Aleksandra Dik, Adventure Media, maj 2017

– To były miesiące ciężkiej pracy. Z bankowego punktu widzenia projekt ten był bardzo trudny. Jednak Jaworzno pokazuje, że nie ma rzeczy niemożliwych, jeżeli jest determinacja, odpowiednie oszacowanie ryzyka i chęć niestandardowego działania. – mówi Agnieszka Wasilewska-Semail Prezes Zarządu RAFAKO S.A. Rangę tego wydarzenia dla polskiej energetyki podkreślał udział przedstawicieli najwyższych władz państwowych. I choć uwaga wszystkich skupiona była na prezesach firm, reprezentujących poszczególne strony, to właśnie Agnieszka Wasilewska-Semail była jedną z tych osób, dzięki którym w ogóle doszło do tego ważnego wydarzenia. Zapewnienie niezbędnych gwarancji dla projektu było skomplikowanym zadaniem i wymagało nie tylko niestandardowego podejścia, lecz także ścisłej współpracy instytucji finansowych, wykonawcy, zamawiającego i kancelarii prawnych reprezentujących poszczególne podmioty. – Z bankowego punktu widzenia był to bardzo trudny projekt, gdyż samo RAFAKO znajdowało się w dosyć skomplikowanej sytuacji. – wspomina A. Wasilewska-Semail. – Negocjacje były wielowątkowe. Jako przedstawiciel banku brałam udział we wszystkich spotkaniach, które toczyły się często do późnych godzin nocnych. Atmosfera nerwowo20

ści, powodowana niepewnością zawarcia wszystkich niezbędnych umów, towarzyszyła nam praktycznie do końca. Ostatnia runda zakończyła się o godz. 2.00 w nocy, na kilka godzin przed podpisaniem kontraktu – mówi prezes RAFAKO. – Z tamtego okresu najbardziej wspominam prezesa Jarosława Dusiło, który był niesamowicie zaangażowany w cały proces, zmobilizowany, żeby dopiąć wszystkie ustalenia, przewalczyć jak najbardziej optymalne warunki dla RAFAKO, co w tamtej sytuacji nie było proste. Prezes raciborskiej spółki przyznaje, że w czasie, gdy negocjowała kontrakt z ramienia banku, nawet nie myślała o tym, że przyjdzie jej go realizować w zupełnie innej roli, czyli prezesa zarządu RAFAKO. Jak zapewnia, determinacja, z jaką podchodziła do tego projektu, wynikała z tego, że zarówno ona, jak i cały zespół, który brał udział w negocjacjach, widzieli potencjał i możliwości RAFAKO do realizacji tego ambitnego i niezmiernie ważnego przedsięwzięcia. – PKO Bank Polski, jak i pozostałe instytucje finansowe, wykazały się tu dużą determinacją i odwagą, ale dały też dowód na to, że instytucje finansowe są w stanie wesprzeć polski przemysł, przy dopełnieniu wszystkich niezbędnych procedur – podsumowała prezes RAFAKO Grupa PBG.

Biuletyn Korporacyjny „Ogniwo” – Wydanie Specjalne

Negocjacje były wielowątkowe. Jako przedstawiciel banku brałam udział we wszystkich spotkaniach, które toczyły się często do późnych godzin nocnych. Atmosfera nerwowości, powodowana niepewnością zawarcia wszystkich niezbędnych umów, towarzyszyła nam praktycznie do końca. Ostatnia runda zakończyła się o godz. 2.00 w nocy, na kilka godzin przed podpisaniem kontraktu.

AGNIESZKA WASILEWSKA-SEMAIL Prezes zarządu, dyrektor generalny RAFAKO S.A. Absolwentka Wydziału Prawa i Administracji Uniwersytetu Warszawskiego oraz studiów podyplomowych na Katolickim Uniwersytecie Leuven w Belgii w zakresie międzynarodowego prawa podatkowego i gospodarczego. Bogate doświadczenie zawodowe zdobyła pracując w instytucjach finansowych, w tym w grupach ING, KBC, Citi oraz PKO Banku Polskim. Od 2014 roku zarządza raciborską spółką. W wolnym czasie uwielbia podróżować i poznawać nieodkryte jeszcze przez nią zakątki świata.

POCZĄTEK BUDOWY Zobacz film – zeskanuj kod QR

SUMMARY Agnieszka Wasilewska-Semail, President of the RAFAKO S.A. Managing Board recalls in an interview the difficult time of Jaworzno project’s negotiations. Ms. Wasilewska-Semail describes the project’s complexity in terms of its technology and funding alike. But she acknowledges that with the determination, appropriate risk assessment, and the will for non-standard acting what had seemed impossible became real. To ensure the necessary guarantees for the project was a complex task and required close co-operation between the financial institutions, Contractor, Ordering Party and the law firms, representing all of them. The RAFAKO Board President emphasizes the multifaceted nature of the negotiations, which were often continued late into the night and in a nervous atmosphere. Ms. Wasilewska-Semail recalls the determination of all involved in the project, particularly appreciating the role of Vice President Jarosław Dusiło, who was responsible for RAFAKO’s finances and fought for the best conditions for the Company. At that time the President herself represented bank PKO BP. She emphasizes, however, that all parties could see RAFAKO’s potential and capabilities to implement this ambitious and immensely important project. And the Polish financial institutions, on the other hand, have shown that they are able to support Polish industry, while complying with all necessary procedures.

BLOK 910 MW W ELEKTROWNI JAWORZNO III

Porozumienie pomiędzy TAURON Wytwarzanie S.A. a RAFAKO S.A. sankcjonuje zmiany w kontrakcie na budowę Bloku 910 MW w Elektrowni Jaworznio III.

POROZUMIENIE tekst: Komunikat Prasowy TAURON Polska Energia i RAFAKO S.A., marzec 2017

Na mocy aneksu cena kontraktu netto zostanie zwiększona o kwotę 71 mln zł (tj. do kwoty 4 470 mln zł), a termin na zakończenie budowy inwestycji zostanie wydłużony o ponad 8 miesięcy. Planowany termin przejęcia bloku do eksploatacji to listopad 2019 r. Wprowadzenie zmian do kontraktu wyniknęło z konieczności zmiany sposobu posadowie22

nia obiektów bloku na pośrednie oraz obejmuje zlecone dodatkowo wykonanie fundamentu pod V-tą strefę elektrofiltra i rozbudowę budynku rozdzielni elektrofiltra. Podpisanie aneksu wskazuje na doskonałą współpracę na linii Zamawiający – Wykonawca, dzięki której udało się wypracować rozwiązania, które w najlepszy sposób przygotują blok w Jaworznie do potrzeb

Biuletyn Korporacyjny „Ogniwo” – Wydanie Specjalne

POROZUMIENIE Uroczyste podpisanie aneksu AGREEMENT Formal signing of the agreement

Na mocy aneksu cena kontraktu netto zostanie zwiększona o kwotę 71 mln zł (tj. do kwoty 4 470 mln zł), a termin na zakończenie budowy inwestycji zostanie wydłużony o ponad 8 miesięcy.

SUMMARY

Zamawiającego, tak w zakresie standardu posadowienia głównych obiektów jak i wciąż zaostrzających się norm środowiskowych. Dodatkowe prace wykonywane w rejonie elektrofiltra pozwolą TAURON, osiągnąć oszczędności wynikające z ograniczenia czasu przewidywanego postoju dla przystosowania bloku do spełnienia przyszłych wymagań konkluzji BAT. W związku z zastosowaniem posadowienia pośredniego w ramach aneksu do kontraktu, wydłużone zostaną gwarancje udzielone przez Wykonawcę – o 6 miesięcy w odniesieniu do dyspozycyjności bloku dla bezpośrednich dostaw RAFAKO S.A., wydajności maksymalnej trwałej kotła, minimum technicznego bloku i zawartości wolnej wody w spalinach za IOS, poziomu drgań dla budowli oraz wydłużenie gwarancji o 12 miesięcy w zakresie konstrukcyjno-budowlanym dostaw. Wykonawca zapewni również odpowiednie wydłużenie zabezpieczenia należytego wykonania kontraktu.

The agreement between TAURON Wytwarzanie and RAFAKO sanctions the amendments to the contract for the construction of the 910 MW power unit at Jaworzno III Power Plant. Under the annex, the net contract price will be increased by PLN 71 million (i.e. up to PLN 4,470 million) and the deadline for completion of the construction will be extended by over 8 months. The planned handover date for the unit is November 2019. Introduction of amendments to the contract resulted from the need to change the method of foundation of the unit elements, and includes additional foundations works assigned to the Contractor under the 5th electrostatic precipitator zone and the extension of the electrostatic precipitator switching station to meet the future requirements of the BAT conclusions. Signing of the annex indicates excellent cooperation between the Contracting Authority and the Contractor, so that it was possible to work out solutions that best prepare the unit in Jaworzno to the needs of the Contracting Authority, in terms of the standard for foundation of the main facilities as well as more and more strict environmental standards.

BLOK 910 MW W ELEKTROWNI JAWORZNO III

Biuletyn Korporacyjny „Ogniwo” – Wydanie Specjalne

BLOK 910 MW W ELEKTROWNI JAWORZNO III

FUNDAMENTY Prace ziemne – pierwszy etap prac związanych z wykonaniem fundamentów. Pylon oraz fundamenty kotłowni i maszynowni. W tle słupy i wieniec chłodni kominowej FOUNDATIONS The first stage of foundation work. Pylon and the foundations of the machine room and boiler house. In the background: The columns and the wreath of the cooling tower

W momencie podpisania kontraktu z inwestorem i jednocześnie z firmą Siemens firma RAFAKO posiadała potencjał do zaprojektowania i wyprodukowania głównych komponentów technologicznych bloku: kotła, turbozespołu oraz instalacji oczyszczania spalin. Wiedzieliśmy, że czekają nas też wyzwania, które trzeba będzie wykonać wspólnie z partnerami – ot, choćby zaprojektowanie części budowlanej wszystkich budynków i budowli, jak również części instalacyjnej, elektrycznej oraz automatyki z centralnym systemem sterowania. Przed nami było też zadanie skompletowania zespołu specjalistów i stworzenie organi26

Biuletyn Korporacyjny „Ogniwo” – Wydanie Specjalne

zacji będącej w stanie zarządzać sprawnie procesem projektowania, zakupu urządzeń (spoza zakresu dostaw RAFAKO i Siemensa), ogromną budową oraz rozruchem bloku. Skuteczna rekrutacja wewnętrzna i zewnętrzna, pozwoliła nam na stworzenie organizacji, która sprawnie zarządza dziś realizacją projektu. Warto wspomnieć, że rekrutacja nie była prosta, bo fachowców na rynku brakuje, a założyliśmy, że warunkiem zatrudnienia będzie

doświadczenie w realizacji podobnych obiektów, z konieczności zdobyte poza granicami naszego kraju. Chętnych, by zaangażować się w tak wyjątkowy projekt jednak nie brakowało i dziś 3-poziomowy schemat organizacyjny Spółki (Zarząd Spółki, Dyrektor Projektu, Dyrektor Budowy), wypełniony nazwiskami łącznie 142 specjalistów, zapewnia pełną kontrolę budowy. Warto podkreślić, że sukcesywnie, z miesiąca na miesiąc, przybywa

BLOK 910 MW W ELEKTROWNI JAWORZNO III

JAWORZNO Zdjęcia makiety budowanego Bloku Elektrowni Jaworzno 910 MW. Makieta została wykonana przez firmę Netizens na zamówienie TAURON Wytwarzanie. Na centralnej fotografii konstrukcja wyspy kotłowej JAWORZNO On the side pictures: Model of Jaworzno 910 MW Unit made by Netizens for TAURON Wytwarzanie. In the middle: Construction of the boiler island

pracowników. Ale prawdziwe oblężenie budowa będzie przeżywać dopiero pod koniec 2017 roku, kiedy to przy budowie bloku będzie pracować około 2,5 tys. osób. Elektrownia w Jaworznie to duży i skomplikowany projekt. W dodatku trwający boom w budownictwie energetycznym drenuje rynek z fachowców i podwykonawców. Pozostała zagranica. Ale współpraca z niemiecką firmą Envi Con okazała się nie najlepszym doświadczeniem. Wymagania polskiego prawa budowlanego w zakresie projektowania okazały się nie do spełnienia 28

Biuletyn Korporacyjny „Ogniwo” – Wydanie Specjalne

przez tę firmę. Rozstaliśmy się więc, a RAFAKO znalazło innego generalnego projektanta – Energoprojekt-Katowice. Firma natychmiast zweryfikowała projekt podstawowy oraz zaktualizowała projekt budowlany, co umożliwiło nam rozpoczęcie robót budowlanych już wiosną 2015 roku. Tu pojawiło się kolejne niespodziewane wyzwanie. Przeprowadzone bardzo dokładne, uzupełniające badania geologiczne potwierdziły brak możliwości posadowienia prawie wszystkich obiektów bloku w sposób założony w projekcie. Dokonano więc ekspresowej korekty projektów wykonawczych konstrukcji fundamentów. Wybrano także podwykonawcę, który zajął się wzmocnieniem gruntu. Po tych zabiegach przystąpiono do rozpoczęcia prac fundamentowych*. Pod koniec 2015 roku, dzięki sprawnej koordynacji prac projektowych, udało się przygotować dokumentację niezbędną do zakończenia realizacji robót żelbetowych budynku głównego. Pomyślnie zakończyliśmy m.in. roboty żelbetowe

BLOK 910 MW W ELEKTROWNI JAWORZNO III

Przeprowadzone bardzo dokładne, uzupełniające badania geologiczne potwierdziły brak możliwości posadowienia prawie wszystkich obiektów bloku w sposób założony w projekcie. Dokonano więc ekspresowej korekty projektów wykonawczych konstrukcji fundamentów. Wybrano także podwykonawcę, który zajął się wzmocnieniem gruntu. Po tych zabiegach przystąpiono do rozpoczęcia prac fundamentowych. dwóch pylonów komunikacyjnych oraz płyt fundamentowych maszynowni, nawy urządzeń elektrycznych, kotłowni oraz chłodni kominowej, czyli płyt fundamentowych największych budynków i budowli powstającego bloku. Przyjęta w harmonogramie realizacji kolejność wykonania tych ogromnych robót żelbetowych – realizacja pylonów

w pierwszej kolejności – okazała się strzałem w dziesiątkę. Zagwarantowała nam bezpieczeństwo w trakcie realizacji wszystkich wymienionych powyżej fundamentów. W 2016 roku działania spółki, zarówno w zakresie projektowania, jak i zakupów, były skoncentrowane na zabezpieczeniu dokumentacji technicznej dla stosownych umów na produkcję i montaż konstrukcji nośnej kotła, a także budynków kotłowni i maszynowni oraz dostaw brakujących urządzeń bloku. Przygotowano też dokumentację oraz dokonano stosownych zakupów do rozpoczęcia robót budowlanych w rejonie instalacji odsiarczania spalin. Do największych osiągnięć 2016 roku należy zaliczyć: • zakończenie realizacji robót żelbetowych budynku nawy urządzeń elektrycznych, • zakończenie realizacji posadzki kotłowni z cokołami pod słupy konstrukcji stalowej, • zakończenie realizacji fundamentu turbozespołu, • zakończenie realizacji fundamentu zespołu pomp wody zasilającej, • zakończenie realizacji fundamentów budynków i budowli rejonu instalacji odsiarczania spalin. Do największych osiągnięć roku 2017 można już zaliczyć: • zakończenie montażu głównej konstrukcji stalowej maszynowni wraz z montażem i dopuszczeniem do eksploatacji suwnicy głównej, • zakończenie budowy płaszcza zewnętrznego chłodni kominowej, • zakończenie montażu płaszcza stalowego absorbera IOS. Obecnie działania budowlane w rejonie budynku głównego skon30

Biuletyn Korporacyjny „Ogniwo” – Wydanie Specjalne

SERCE IOS Absorber – serce Instalacji Odsiarczania Spalin. Prace montażowe A HEART OF FGD PLANT Absorber - the heart of the Flue Gas Desulphurisation Plant. Assembly work

KONSTRUKCJE Wnętrze chłodni kominowej Stół Turbozespołu w trakcie prac montażowych. STRUCTURES Interior of the cooling tower. Turbine set plate during assembly work

Budowa idzie pełną parą, jednak o sukcesie w zakresie prac związanych z montażem konstrukcji stalowych budynków będzie można mówić dopiero, gdy zostaną zainstalowane w nich wszystkie niezbędne urządzenia.

centrowane są na montażu konstrukcji stalowej budynku kotłowni. W tym rejonie realizuje się już montaż technologiczny bunkrów węglowych, kanałów powietrza i spalin, zbiorników, a przede wszystkim części ciśnieniowej kotła oraz głównych rurociągów bloku łączących kocioł z turbiną. Należy pamiętać, że montaż urządzeń technologicznych jest ściśle skoordynowany z postępem

montażu konstrukcji stalowej. Pominięcie ciężkiego montażu głównych urządzeń kotłowni na określonym właściwie etapie montażu konstrukcji stalowych, powodowałoby ogromne trudności technologiczne i opóźnienia w realizacji zadania. Wokół budynku głównego na znacznym obszarze budowy prowadzone jest scalanie elementów wielkogabarytowych do montażu. BLOK 910 MW W ELEKTROWNI JAWORZNO III

Elementy scalone montowane są za pomocą specjalistycznego sprzętu o największych parametrach dostępnych na świecie. Ich wielkość sprawia, że dostarczenie ich na plac budowy w postaci scalonej jest niewykonalne. Z tego powodu obecnie w przeważającej części budowy kontynuowane jest scalanie kanałów powietrza, kanałów spalin, ścian części ciśnieniowej kotła wyprodukowanych w Raciborzu. Budowa idzie pełną parą, jednak o sukcesie w zakresie prac związanych z montażem konstrukcji stalowych budynków będzie można mówić dopiero, gdy zostaną zainstalowane w nich wszystkie niezbędne urządzenia. Ponieważ zaawansowanie prac projektowych na chwilę obecną przekracza już 95%, w produkcji lub w drodze na budowę znajdują się już wszystkie główne urządzenia bloku. Największą grupę urządzeń na budowę dostarczają teraz RAFAKO (część ciśnieniowa kotła, obrotowy podgrzewacz powietrza oraz SCR) i Siemens (urządzenia dla maszynowni). Elementy z Raciborza dostarczane są transportem samochodowym, natomiast części z Siemensa przypłynęły barkami do portu rzecznego Opole Groszowice. Do brzegu Odry w Opolu Groszowicach dobiło około 2500 ton urządzeń, 31

przyjęliśmy na rok bieżący, udaje się realizować w terminie. Co szczególnie mnie cieszy, to fakt, że wszyscy na tej budowie mają świadomość, że tylko dzięki ścisłej współpracy całego zespołu jesteśmy w stanie doprowadzić powierzone nam zadanie do końca, oddając inwestorowi obiekt w pełni sprawny, bezpieczny i w terminie. Z ostatniej chwili

w tym najcięższe urządzenie bloku, czyli stojan generatora o wadze blisko 470 ton, który został przewieziony już na budowę. Następne 1000 ton wymienników regeneracyjnych przyjechało na budowę samochodami bezpośrednio z Finlandii. Kolejne 900 ton kondensatora zostało wyprodukowane na zamówienie firmy Siemens w polskich wytwórniach w pobliżu portu rzecznego w Opolu. Planowane zabezpieczenie dostaw urządzeń do montażu będące 32

skutkiem zaawansowanego projektowania jest dziś doskonałe. Podwykonawcom przekazano wszystkie obiekty technologiczne bloku do montażu urządzeń i wyposażenia. W obiektach przeznaczonych dla urządzeń elektrycznych oraz automatyki prowadzone są już prace wykończeniowe. Choć obecne zaawansowanie całego projektu jest już na poziomie 56%, pracy przed nami jeszcze sporo, szczególnie na samej budowie. Co najważniejsze, harmonogram jaki Biuletyn Korporacyjny „Ogniwo” – Wydanie Specjalne

W maju budowa odnotowała kolejne istotne sukcesy obecnej fazy budowy, czyli montażu technologicznego: • przetransportowano z magazynu, podniesiono na poziom +17,00 m oraz posadowiono na fundamencie turbozespołu najcięższy element turbozespołu – stojan generatora o wadze 461 ton, • pasadowiono na poziomach docelowych na konstrukcji stalowej maszynowni wszystkie (11 szt.) wymienniki regeneracyjne – ogółem ok. 900 ton, • posadowiono na poziomie docelowym (+24,00 m) zbiornik wody zasilającej o wadze 230 ton, • przetransportowano z magazynów w Opolu, zblokowano i rozpoczęto spawanie wszystkich trzech zespołów kondensatora turbiny parowej – elementu decydującego o terminowej realizacji montażu całego turbozespołu, • zakończono montaż obrotowych podgrzewaczy powietrza kotła (bez koszy), • zakończono ustawienie górnej części ścian komory kotła wraz z bandażami. Więcej na ten temat przeczytacie w wywiadzie z Prezesem Edwardem Kasprzakiem.

HENRYK SOŁDOŃ Dyrektor projektu Bloku 910 MW w Elektrowni Jaworzno III. Absolwent Wydziału Mechaniczno-Energetycznego Politechniki Śląskiej w specjalności energetyka jądrowa. Posiada doświadczanie pracy naukowo-dydaktycznej na stanowisku asystenta na Politechnice Śląskiej. Właściwe miejsce pracy odpowiadające charakterowi odnalazł w 1977 po podjęciu pracy w Energomontażu Południe na stanowisku kierownika robót. W ciągu 15 lat spędzonych w Energomontażu nadzorował budowy bloków energetycznych opalanych węglem kamiennym w rejonie Śląska, części mechanicznej hydroelektrowni w Czorsztynie Niedzicy, rurociągów elektrowni atomowej Paks na Węgrzech oraz kotła opalanego węglem kamiennym w Botswanie. W latach 1992 – 2006 pracował dla firm niemieckich – Lentjes, Lurgi oraz kanadyjskiej KSH Sulutions głównie za granicą w Kuwejcie, Botswanie, Egipcie, Indiach, Korei południowej, Estonii ale również w Polsce. Od 2007 nieprzerwanie pracuje w Polsce. Największe osiągnięcie zawodowe przed obecnym projektem to koordynowanie budowy bloku 460 MW w Elektrowni Łagisza. Hobby nabyte w związku z pracą to turystyka, ale już nie zarobkowa tylko wypoczynkowa.

BETONOWANIE PYLONU Zobacz film – zeskanuj kod QR

BLOK 910 MW W ELEKTROWNI JAWORZNO III

SUMMARY Henryk Sołdoń, the Director of Jaworzno 910 MW Unit Project, discusses the most important and most difficult moments of the construction so far. He remembers the stage of team selection, the search for and selection of subcontractors, including the general designer. He describes the process of recruitment of workers for the construction where as many as 2,500 people will be employed at the peak moment. He mentions how the general designer changed at an early stage of the construction and the German company was replaced with the Polish one. He also reminds us how the unstable ground issue was solved. He lists everything that has already been done on site. Among other things, the reinforced concrete works in the electric equipment building were finished; foundations were completed for the turbine set, the feed water pump station and other buildings. The assembly of the main steel structure of the machine room with the installation and commissioning of the main crane and the construction of the outer shell of the cooling tower and the assembly of the FGD absorber’s steel shell was finished. Present construction activities focus on the assembly of the steel structure of the boiler house, coal bunkers, air and flue gas ducts, tanks and, in particular, the pressure part of the boiler and main pipelines of the unit connecting the boiler to the turbine. 33

Terminy, harmonogramy, tempo – to pojęcia, które ludzie budowy słyszą codziennie podczas realizacji kontraktu. Czas to z jednej strony nieustanna presja, ale jeśli go okiełznamy w formie uporządkowanego harmonogramu, to staje się sprzymierzeńcem, pokazuje nam kolejne, konkretne zadania do wykonania na budowie. Historycznie zaś umożliwia pokazanie tego, co wydarzyło się podczas realizacji projektu. I takie właśnie kalendarium tego co za nami prezentujemy poniżej.

BUDOWA BLOKU 910 MW W ELETROWNI JAWORZNO III Tekst: Justyna Korzeniak, Adventure Media; Damian Klinos, zastępca dyrektora projektu ds. przygotowania realizacji kotłowni i elektrofiltra, E003B7, maj 2017

Q III 2011 r.

Uzyskanie decyzji o pozwoleniu na budowę | Building permit obtained

Q II 2012 r.

Podpisanie umowy przyłączeniowej z PSE | Interconnection agreement with PSE signed

Q I 2013 r.

Rozstrzygnięcie przetargu na wybór generalnego wykonawcy | Tender for main contractor selection concluded.

Q II 2014 r.

Podpisanie kontraktu z głównym wykonawcą bloku konsorcjum RAFAKO – Mostostal | Main contractor contract signed with RAFAKO – Mostostal consortium

Q IV 2014 r.

Q I 2015 r.

Zatwierdzenie projektu podstawowego bloku. Rozpoczęcie prac ziemnych. Podpisanie umowy z wykonawcą cz. I układu nawęglania | Basic unit design approved. Earthworks commenced. Contract signed with the coal feed system part I. contractor

Q III 2015 r.

Zakończenie palowania obiektów budynku głównego | Piling completed of the main building facilities

Q IV 2015 r.

Wykonanie płyt fundamentowych budynku głównego bloku (kotłownia, maszynownia, nawa elektryczna) | Foundation slabs laid for the unit’s main building (boiler room, engine room, electrical aisle)

Przekazanie placu budowy głównemu wykonawcy | Construction site handed over to Main Contractor 34

Biuletyn Korporacyjny „Ogniwo” – Wydanie Specjalne

BLOK 910 MW W ELEKTROWNI JAWORZNO III

Q I 2016 r.

Rozpoczęcie realizacji fundamentów obiektów instalacji odsiarczania spalin Foundation laying commenced for the flue gas desulphurisation facilities

Zakończenie pierścienia dolnego / prefabrykowanego płaszcza chłodni kominowej, rozpoczęcie realizacji płaszcza chłodni kominowej The cooling tower shell lower / prefabricated ring completed, the cooling tower shell installation commenced

1 36

Biuletyn Korporacyjny „Ogniwo” – Wydanie Specjalne

2 BLOK 910 MW W ELEKTROWNI JAWORZNO III

Q II 2016 r.

2 1

Rozpoczęcie montażu konstrukcji nośnej kotła – Pierwszy Słup Assembly commenced of the boiler supporting structure – First Pole

Rozpoczęcie montażu konstrukcji stalowej budynku bunkrowni Assembly commenced of the bunker building steel structure

Biuletyn Korporacyjny „Ogniwo” – Wydanie Specjalne

1 BLOK 910 MW W ELEKTROWNI JAWORZNO III

Q III 2016 r.

Zakończenie realizacji konstrukcji żelbetowej budynku nawy urządzeń elektrycznych oraz budynku nastawni blokowej Reinforced concrete structures completed of the electrical equipment aisle building and unit control room building

Zakończenie betonowania płyty górnej fundamentu turbozespołu

Concreting completed of the top plate of the turbo set foundation’s top slab

Rozpoczęcie montażu absorbera instalacji odsiarczania spalin Installation commenced of the flue gas desulphurisation plant absorber

Biuletyn Korporacyjny „Ogniwo” – Wydanie Specjalne

2 BLOK 910 MW W ELEKTROWNI JAWORZNO III

Q IV 2016 r.

Rozpoczęcie montażu technologicznego w kotłowni – montaż bunkrów węglowych Technological assembly commenced in the boiler room – assembly of the coal bunkers

Zakończenie betonowania fundamentu zespołu pomp wody zasilającej

Concreting completed of the the feed water pump assembly’s foundation

Rozpoczęcie dostaw urządzeń technologicznych maszynowni Delivery commenced of process equipment for the machinery room

Zakończenie montażu konstrukcji nośnej kotła, rozpoczęcie montażu części ciśnieniowej kotła Assembly completed of the boiler’s supporting structure, assembly commenced of the boiler’s pressure part

Biuletyn Korporacyjny „Ogniwo” – Wydanie Specjalne

2 3

4 BLOK 910 MW W ELEKTROWNI JAWORZNO III

styczeń 2017 KOTŁOWNIA

• Zakończenie montażu ciężkiego kanału spalin od wylotu z kotła do reaktora SCR – odcinek KD1. • Zakończenie montażu ciężkiego kanału powietrza (kolektor – bunkrownia na poz +28m), • Zakończenie montażu bandaży części niechłodzonej (orurowanie pionowe), • Rozpoczęcie montażu części ciśnieniowej kotła – Ekrany pionowe części niechłodzonej oraz części SH1 • Rozpoczęcie montażu ciężkiego rurociągów systemu rozruchowego, systemu wydmuchowego z rozprężacza kotłowego, rurociągów łączących podgrzewacz wody z komorami leja, • Rozpoczęcie montażu kanałów powietrza wtórnego do dysz SOFA • Rozpoczęcie montażu kanałów powietrza do palników pyłowych • Rozpoczęcie montażu konstrukcji dla budynku podgrzewacza powietrza

ABSORBER Zakończenie montażu cargi VI absorbera

MASZYNOWNIA Kontynuowanie montażu konstrukcji stalowej

2 44

Biuletyn Korporacyjny „Ogniwo” – Wydanie Specjalne

january 2017 BOILER HOUSE

• Heavy assembly completed of the exhaust duct from boiler outlet to SCR reactor – KD1 section. • Heavy assembly completed of the air duct (collector – bunker at + 28m) • Installation completed of the noncooled part’s shroud (vertical level piping), • Assembly commenced of the boiler pressure part – Vertical walls of the non-cooled part and SH1 part • Heavy assembly commenced of the piping of start-up system, blower from boiler expander, and connecting water heater with hopper chambers • Installation commenced of the secondary air ducts to SOFA nozzles • Installation commenced of the air ducts to dust burners • Assembly commenced of the air heater building’s structure

ABSORBER Assembly completed of the absorber section VI

MACHINE ROOM Assembly continued of steel structure

3 1 BLOK 910 MW W ELEKTROWNI JAWORZNO III

luty 2017 KOTŁOWNIA

• Kontynuowanie montażu części ciśnieniowej kotła – bandaże części niechłodzonej • Kontynuowanie montażu ciężkiego rurociągów systemu rozruchowego, systemu wydmuchowego z rozprężacza kotłowego, łączących podgrzewacz wody z komorami leja, • kontynuowanie montażu kanałów powietrza wtórnego do dysz SOFA • Kontynuowanie montażu kanałów powietrza do palników pyłowych • Rozpoczęcie montażu części ciśnieniowej kotła – ekrany pionowe części niechłodzonej oraz części SH1 Kontynuowanie montażu konstrukcja dla budynku podgrzewacza powietrza (stan zaawansowania 1476 ton 7TK) • Rozpoczęcie przedmontażu LUVO, • Kontynuowanie montażu budynku kotłowni (2370t stan na 7TK), • Kontynuowanie betonowania powłoki chłodni kominowej osiągnięta wysokość 178 m,

ABSORBER Zakończenie montażu cargi V i IV absorbera

MASZYNOWNIA Kontynuowanie montażu konstrukcji stalowej (zamontowano 4578t stan na 7TK)

2 46

Biuletyn Korporacyjny „Ogniwo” – Wydanie Specjalne

february 2017 BOILER HOUSE

• Assembly continued of the boiler pressure part – non-cooled part’s buckstays • Heavy assembly continued of the piping of start-up system, blower from boiler expander, and connecting water heater with hopper chambers • Installation continued of the secondary air ducts to SOFA nozzles • Installation continued of the air ducts to coal burners • Assembly commenced of the boiler’s pressure part – Vertical walls of the non-cooled part and SH1 part • Assembly continued of the air heater building’s structure (1476 tons assembled on 7TK) • Pre-assembly commenced of LUVO • Assembly continued of the boiler room building (2370 t assembled on 7TK) • Concreting continued of the cooling tower shell, up to 178 m

ABSORBER Assembly completed of the absorber sections V and IV

MACHINE ROOM Assembly continued of steel structure (4578 tons assembled on 7TK)

BLOK 910 MW W ELEKTROWNI JAWORZNO III

marzec 2017 KOTŁOWNIA

2 MASZYNOWNIA • kontynuacja montażu konstrukcji stalowej (zamontowano 5467t stan na 13TK) • montaż ciężki suwnicy głównej • rozpoczęcie wykonania pokrycia dachu budynku 48

• kontynuacja montażu części ciśnieniowej kotła – ekrany pionowe SH1, strop kotła, wężownice ECO1, SH2a • kontynuacja montażu ciężkiego rurociągów systemu rozruchowego, systemu wydmuchowego z rozprężacza kotłowego, łączących podgrzewacz wody z komorami leja, łączących komory wylotowe parownika z separatorami oraz łączących zewnętrzne rury wieszakowe z SH1 rozpoczęcie montażu parowych zdmuchiwaczy • kontynuacja montażu kanałów zimnego powietrza (od czerpni do wentylatorów, od wentylatorów do LUVO, ssanie i tłoczenie do młynów) • kontynuacja montażu kanałów gorącego powietrza (od LUVO do młynów, od LUVO do palników i dysz SOFA) • kontynuacja montażu kanałów spalin (od wylotu z kotła do SCR i od SCR do ściany kotłowni) • kontynuacja montażu konstrukcji dla budynku podgrzewacza powietrza (stan zaawansowania 2087 ton 13TK) • rozpoczęcie montażu LUVO • kontynuacja montażu budynku kotłowni (3558t stan na 13TK) • kontynuacja montażu budynku bunkrowni (3408t stan na 13TK) • kontynuacja montażu wykładziny bunkrów ze stali nierdzewnej • zakończenie betonowania powłoki chłodni kominowej (poz. 181,5m) • rozpoczęcie betonowania galerii

2 Biuletyn Korporacyjny „Ogniwo” – Wydanie Specjalne

ABSORBER Zakończenie montażu carg III i II, rozpoczęcie cargi I

march 2017 BOILER HOUSE

• Assembly continued of the boiler’s pressure part – SH1 vertical walls, boiler ceiling, ECO1, SH2a coils • Heavy assembly continued of the piping of start-up system, blower from boiler expander, connecting water heater with hopper chambers, connecting evaporator’s outlet chambers with separators, and connecting external hanger tubes with SH1 Installation commenced of the steam blowers • Installation continued of the cold air ducts (from intakes to fans, from fans to LUVO, suction and pressing to mills) • Installation continued of the hot air ducts (from LUVO to mills, from LUVO to burners and SOFA nozzles) • Installation continued of the flue gas ducts (from boiler outlet to SCR and from SCR to boiler room wall) • Assembly continued of the air heater building’s structure (2087 tons assembled on 13TK) • LUVO assembly commenced • Assembly continued of the boiler room building (3558 t assembled on 13TK) • Assembly continued of the bunker building (3408t assembled on 13TK) • Installation continued of the bunkers’ stainless steel lining • Concreting completed of the cooling tower’s coating (181,5 m) • Gallery concreting commenced

ABSORBER Assembly completed of section III and II, assembly commenced of section I BLOK 910 MW W ELEKTROWNI JAWORZNO III

MACHINE ROOM • Assembly continued of steel structure (5467t assembled on 13TK) • Heavy assembly of the main gantry crane • Construction commenced of the building’s roof covering

3 49

W czwartek 18 września 2014 roku prezes zarządu RAFAKO Grupa PBG Agnieszka WasilewskaSemail uczestniczyła w uroczystościach symbolicznego wkopania łopaty w Jaworznie, gdzie w 2019 roku rozpocznie pracę najnowocześniejszy w Polsce węglowy blok energetyczny na nadkrytyczne parametry pary o mocy 910 MW – Elektrowni Jaworzno III.

WBICIE ŁOPATY

Tekst: Jacek Balcer, dyrektor ds. komunikacji korporacyjnej, PBG S.A., wrzesień 2014

Elektrownia zapewni 5% obecnego zapotrzebowania Polski na energię. – To dla nas wielkie wyzwanie, zdajemy sobie sprawę z odpowiedzialności, ale też nikt w Polsce nie jest tak doskonale przygotowany na realizację projektu tej rangi i sprostanie tak wysokim wymaganiom technicznym – powiedziała prezes Agnieszka Wasilewska-Semail. Tym samym RAFAKO oficjalnie przejęło kontrolę nad placem budowy. Uroczystości uświetnili Wiceminister Gospodarki Tomasz Tomczykiewicz, Wiceminister Skarbu Zdzisław Gawlik, Dariusz Lubera, prezes Tauron Polska Energia oraz Albert Kępka, prezes Tauron Wytwarzanie, zamawiają50

cego nowy blok dla Elektrowni Jaworzno III. – Życzę wszystkim, żeby ta Inwestycja była realizowana bezpiecznie i zgodnie z harmonogramem – powiedział Albert Kępka podczas uroczystości. Istotną rolę w doprowadzeniu projektu do stadium realizacji miały instytucje finansowe – PKO BP, PZU i BGK, zapewniające wykonawcom niezbędne gwarancje. Blok, będzie dostarczał energię elektryczną dla 2,5 mln gospodarstw domowych, będzie zużywał rocznie 2,7 mln ton węgla, co w końcowym rachunku zapewni prace 3 tysiącom górników. W trakcie samej realizacji – Dwa tysiące pięćset osób znajdzie zatrudnienie przy budowie. Stu specjalistów będzie zarządzało kontraktem –

Biuletyn Korporacyjny „Ogniwo” – Wydanie Specjalne

SUMMARY

To dla nas wielkie wyzwanie, zdajemy sobie sprawę z odpowiedzialności, ale też nikt w Polsce nie jest tak doskonale przygotowany na realizację projektu tej rangi i sprostania tak wysokim wymaganiom technicznym podkreśliła Agnieszka Wasilewska-Semail i dodała – Wszyscy są wysokiej klasy specjalistami, którzy dzięki inwestycjom takim jak ta nie będą szukali pracy za granicą. Wartość inwestycji realizowanej przez konsorcjum RAFAKO wyceniona została na 5,4 mld zł brutto.

On Thursday, 18 September 2014, an official and symbolic groundbreaking ceremony was held in Jaworzno at the construction site of the new Jaworzno III unit. The following were present: Deputy Ministers of economy and Treasury in the government of Ewa Kopacz – Tomasz Tomczykiewicz and Zdzisław Gawlik, the then President of Tauron Polska Energia Dariusz Lubera, and the acting President of Tauron Wytwarzanie at the time, Albert Kępka, who wished everyone a safe implementation of the project in accordance with the schedule. Of course, the ceremony was also attended by the President of RAFAKO PBG Group, Agnieszka Wasilewska-Semail. In her speech she assured that RAFAKO is aware of the responsibility, but is perfectly prepared for this huge challenge and will certainly meet the high technical requirements. On that day RAFAKO officially took control of the construction site.

BLOK 910 MW W ELEKTROWNI JAWORZNO III

WBICIE ŁOPATY Prezes Agnieszka Wasilewska-Semail, jedyna kobieta wśród mężczyzn podczas ceremonii wbicie łopaty FIRST SHOVELFUL President Agnieszka Wasilewska- Semail, the only woman among the men during the groundbreaking ceremony

Henryk Kałuża, dyrektor budowy, wspomina dwa lata prac na obiekcie. Zeskanuj kod QR i obejrzyj prezentowane przez dyrektora budowy pana Henryka Kałużę postępy prac na budowie w Jaworznie w przeciągu dwóch ostatnich lat.

RAPORT ROCZNY Z BUDOWY Bloku 910 MW w Jaworznie

Tekst: Jacek Balcer, dyrektor ds. komunikacji korporacyjnej PBG S.A., maj 2017

Z dumą spogląda na place, które dwa lata temu były przygotowane, ale puste, a obecnie na nich firmy prowadzą prefabrykację i przedmontaż. Skończyły się prace ziemne, betonowanie, zastąpiły je prace montażowe, na budowie są już ciężkie konstrukcje, zaczyna się montaż instalacji technologicznych. Stoi budynek maszynowni z suwnicą o nośności 150 ton, który jest gotów do przyjęcia urządzeń technologicznych. Najpierw 52

Biuletyn Korporacyjny „Ogniwo” – Wydanie Specjalne

zamontowane zostaną wymienniki, następnie zbiornik wody zasilającej, kondensator i turbozespół. Stoi też budynek nastawni blokowej, który dyrektor określa jako serce i mózg całego bloku. Ukończona jest konstrukcja żelbetowa pompowni wody chłodzącej. W stanie surowym jest rozdzielnia elektrofiltra. Zakończono montaż mechaniczny absorbera, budowanego nowoczesną technologią spawania „carg”, czyli od dołu i wy-

SUMMARY

HENRYK KAŁUŻA Dyrektor budowy w spółce E003B7, absolwent Wydziału Mechaniczno-Energetycznego Politechniki Śląskiej w Gliwicach. Od najmłodszych lat zainteresowany lotnictwem i techniką. Pasję do lotnictwa zakończył na modelarstwie, a zainteresowanie techniką przełożył na życie zawodowe. Pierwszą pracę rozpoczął w 1975 roku i, poza okresem 8 lat spędzonych w Biurze Konstrukcyjnym, związał je z budownictwem w przemyśle petrochemicznym i energetycznym.

Ten moment dyrektor budowy określa jako historyczny. Obecnie trwa montaż części technologicznej chłodni. Prace typowo budowlane praktycznie zmierzają ku zakończeniu, budowlańcy skupiają się w zasadzie na pracach wykończeniowych.

Henryk Kałuża, construction site director, recalls last two years of work on the site. He proudly looks at the yards that were empty two years ago – now they are used for contractors’ facilities. The earthworks and concreting works have been completed, and now are being followed by assembly of heavy structures and installation of technical systems. The machine building is already standing, with a 150 tonne-capacity gantry crane, ready for handling the technical equipment. First, the exchangers, then the feed water tank, condenser and turbine set will be mounted. The control station building is also finished; it is called by Director a heart and brain of the whole unit. The reinforced concrete structure of the cooling water pumping station has been completed. The electrostatic precipitator switching station is in raw state. Mechanical installation of the absorber, built using a modern welding technology “clark” – from the bottom and the absorber is pushed up by actuators. Concreting of the cooling tower shell has also been completed, and the design height of 181.5 metres has been reached. The Construction Site Director says it is a historic moment. The process part of the cooling tower is still being installed. Typical construction works are practically almost finished, and the builders are focused on finishing work.

RAPORT ROCZNY

Zobacz film – zeskanuj kod QR

pychaniem za pomocą siłowników do góry absorbera. Betonowanie płaszcza chłodni zostało również już ukończone, osiągnięto wysokość projektową 181,5 metra. Ten moment dyrektor budowy określa jako historyczny. Obecnie trwa montaż części technologicznej chłodni. Prace typowo budowlane praktycznie zmierzają ku zakończeniu, budowlańcy skupiają się w zasadzie na pracach wykończeniowych. BLOK 910 MW W ELEKTROWNI JAWORZNO III

Stojan Generatora – najcięższy element generatora odpowiedzialnego za przekształcenie energii mechanicznej turbiny parowej w energię elektryczną waży, bagatela, 461 ton. Taki kolos przemierzał jesienią 2016 roku, od października do grudnia, drogę z nad zachodniej granicy Niemiec do Jaworzna, rzeką i koleją. Przy udziale wielu fachowców i specjalistów 13 maja został posadowiony na docelowym miejscy w maszynowni. Teraz czekają go dalsze prace montażowe w celu zmontowania kompletnego generatora oraz połączenia go z turbiną.

STOJAN GENERATORA droga na budowę bloku J910 MW Tekst: Damian Klinos, zastępca dyrektora projektu ds. przygotowania realizacji kotłowni i elektrofiltra, E003B7; Dorota Borowska, kierownik koordynacji i realizacji dostaw, E003B7, maj 2017

Generator trójfazowy, synchroniczny jest elementem turbozespołu. Będzie on przekształcać energię mechaniczną turbiny parowej w energie elektryczną, a jego parametry odpowiadają charakterystyce turbiny. Wirnik i rdzeń stojana będą chłodzone cyrkulującym wewnątrz wodorem, który będzie przekazywał moc cieplną w chłodnicach przeponowych wodór-woda, wbudowa-

nych w korpus generatora. Stojan będzie chłodzony wodą destylowaną, która będzie przemieszczana przez odpowiednie pompy do chłodnicy destylat-woda ruchowa. Dla wyeliminowania migracji wodoru do hali maszynowni generator będzie wyposażony w instalację oleju uszczelniającego, z własnymi pompami i chłodnicami, stanowiącymi część układu olejowego turbozespołu.

HANOVER

OSNABRÜCK DATTELN

MÜLEHEIM

Biuletyn Korporacyjny „Ogniwo” – Wydanie Specjalne

BRUNSZWIK

W celu ułatwienia produkcji, montażu i transportu stojan składa się z następujących głównych podzespołów: • kadłub stojana, • kolektor chłodzenia, • osłony czołowe, • skrzynka zaciskowa. HOHENSAATEN

Kadłub stojana z osadzoną sprężynowo podporą rdzenia, rdzeniem i uzwojeniem stojana jest najcięższym podzespołem całego generatora.

SŁUBICE KROSNO ODRZ.

MAGDEBURG BERLIN

GŁOGÓW WROCŁAW BRZEG

Waga stojana netto wynosi 461 ton. Waga stojana przygotowanego do transportu to 476 ton brutto. Rama używana do transportu na barce to dodatkowe 17 ton, natomiast rama używana do transportu kolejowego waży dodatkowe 21 ton.

OPOLE BLOK 910 MW W ELEKTROWNI JAWORZNO III

TRANSSHIPMENT After 21 days of sailing on a specially reinforced motor barge, the stator was reloaded at the river port in Opole. The special 17-tonne barge frame on which the component was transported was replaced by an even heavier, 21-tonne frame

PRZEŁADUNEK Po 21 dniach żeglugi na specjalnie wzmocnionej barce motorowej stojan przeładowywany został w porcie rzecznym w Opolu. Specjalna, ważąca 17 ton rama barkowa, na której podróżował została zamieniona na jeszcze cięższą, 21 tonową ramę kolejową

Załadunek w Mühlheim i rejs na barce 12 października 2016 roku z fabryki Siemens w Mühlheim stojan generatora został załadowany na barkę i wypłynął w swoją podróż do Jaworzna. Do tego transportu wykorzystano specjalną barkę motorową o długości 82 m i szerokości 9 m. Dno ładowni barki wzmocniono poprzez odpowiednie rozłożenie pod ramą generatora belek stalowych rozprowadzających naciski tak dużego ciężaru. Po 21-dniowym rejsie stojan generatora dotarł 4 listopada do portu rzecznego w Opolu. Rejs trwał tak długo ze względu na słabe warunki żeglugowe o tej porze roku na Odrze. W Opolu został rozładowany suwnicą bramową 500-tonową. Przeładunek w Opolu na wagon kolejowy Oczekiwał tam na specjalistyczny wagon kolejowy, którym ruszył w dalszą drogę do Jaworzna dnia 29 listopada. Stojan na barce przypłynął „leżakując” na specjalnej ramie tzw. barkowej, która jest jednocześnie integralną częścią stojana do transportu i składowania. Do transportu kolejowego należało wykonać 56

Biuletyn Korporacyjny „Ogniwo” – Wydanie Specjalne

TRANSPORT KOLEJOWY Stojan generatora transportowany jest koleją na specjalnie skonstruowanym wagonie wyposażonym w hydrauliczną technolgię zdolną do przenoszenia tak dużej masy RAIL TRANSPORT The generator stator is transported by a specially designed railway wagon equipped with a hydraulic technology capable of carrying such a heavy cargo

operację przeładunku z ramy barkowej na ramę kolejową. Operacja ta wymagała przygotowania specjalnej technologii, finalnie wykonano tę operację 29 grudnia. Stojan Generatora został usytuowany na ramie kolejowej a potem został „podłączony” do wagonu dziobowego 32-osiowego wyposażonego w specjalną hydrauliczną technologię do przenoszenia odpowiednio tak dużych sił. Transport wymagał uzgodnień ze służbami kolei i otrzymał specjalne pozwolenie i rozkład jazdy na wszystkich odcinkach ogólnodostępnych oraz komercyjnych. Sama podróż nie trwała długo bo 2 dni. Ostatecznie został wprowadzony 5 grudnia na teren Elektrowni Jaworzno 2.

BLOK 910 MW W ELEKTROWNI JAWORZNO III

BRAMA HUDRAULICZNA Stojan generatora przenoszony jest specjalną hydrauliczną bramą na nowy „fundament” w postaci ramy barkowej. Na niej, po kilku miesiącach oczekiwania, przetransportowany został na specjalnym pojeździe zwanym SPMT pod maszynownie HYDRAULIC GANTRY SYSTEM The generator stator is carried with a special hydraulic gantry system to the new “foundation” – the barge frame. After a few months of waiting, it was transported on a special vehicle called SPMT to the machine room

Łoże i rama barkowa Kilka tygodni wcześniej rozpoczęto przygotowanie specjalnie zaprojektowanego fundamentu jako miejsca odkładczego. 6 grudnia dokonano operacji zwolnienia wagonu kolejowego poprzez przesunięcie stojana generatora na ramie kolejowej – nazywanej przez specjalistów od heavyliftu „łożem”. Łoże zostało specjalnie podparte i oczekiwało na zmianę posadowienia powtórnie na własne integralne „łoże” – ramę barkową. Operacji tej dokonano 13 grudnia poprzez podniesienie stojana generatora specjalną hydrauliczną bramą unoszącą tak duże elementy. W tej pozycji, okryty od warunków atmosferycznych spoczywał do początku maja. Droga pod maszynownię Po kilku miesiącach składowania, 5 maja, ruszył na specjalnym pojeździe zwanym SPMT, specjalnie przygotowaną i sprawdzoną przez projektantów i technologów trasą po budowie na miejsce pod maszynownię. Technologię transportu, transport, operacje podnoszeń opracowały i wykonały specjalistyczne firmy posiadające doświadczenie, sprzęt i zasoby ludzkie do wykonania tak odpowiedzialnego i ważnego zadania. Podnoszenie stojana Podnoszenie i posadowienie stojana na jego miejscu docelowym w maszynowni wykonano 13 maja. 58

Biuletyn Korporacyjny „Ogniwo” – Wydanie Specjalne

PODNIESIENIE 13 maja nastąpiło podniesienie stojana i umieszczenie go na docelowym miejscu w maszynowni LIFTING On May 13, the stator was lifted and placed at the target location in the machine room BLOK 910 MW W ELEKTROWNI JAWORZNO III

Biuletyn Korporacyjny „Ogniwo” – Wydanie Specjalne

SUMMARY Damian Klinos, Deputy Project Director responsible for the preparation of the boiler house and electrostatic precipitator, and Dorota Borowska, the Supply Coordination Manager, talk about how the stator, the heaviest component of the generator, weighing 461 tons, arrived at Jaworzno. In October 2016, the generator stator was loaded from the Siemens factory in Muhlheim into a special barge, whose bottom had to be specially reinforced to withstand the pressure of such a heavy weight. After a 21-day (long because of the low water level on the Oder River) transport, the cargo reached the river port in Opole in November. There it was unloaded with a 500 tonne overhead gantry and waited for a special railway wagon, which carried the component to Jaworzno at the end of November. At the end of December 2016, the generator stator was located on a specially designed railway frame (different than the one used for barge transport) and then connected to a special 32-axle wagon. In the middle of May 2017 the stator was installed on the target area in the engine room. Now it is waiting for further assembly work to install the complete generator and connect it to the turbine.

STOJAN GENERATORA Zobacz film – zeskanuj kod QR

BLOK 910 MW W ELEKTROWNI JAWORZNO III

DAMIAN KLINOS Absolwent Politechniki Śląskiej, specjalności inżynieria środowiska w energetyce i motoryzacji oraz podyplomowego studium menedżerskiego – zarządzanie oparte o strukturę programu MBA, Szkoły Głównej Handlowej w Warszawie. Posiada certyfikat Certified Project Management Associate (IPMA Level D) potwierdzający kwalifikacje w zakresie zarządzania projektami. W czasach studenckich prowadził własną działalność gospodarczą z branży IT i pracował na stanowisku informatyka. Od 1999 roku jest na stałe związany z RAFAKO S.A. Drogę zawodową rozpoczął w dziale handlowym Zakładu Instalacji Ochrony Środowiska, gdzie po dwóch latach został kierownikiem projektu. Odpowiadał za prowadzenie projektów: Instalacji Odsiarczania Spalin dla bloku nadkrytycznego 460 MW Pątnów II, Instalacji Odsiarczania Spalin dla Elektrowni Ostrołęka B, kotła olejowo-gazowego OOG-420 dla PKN ORLEN S.A. w Płocku, Instalacji Odsiarczania Spalin dla ZEW KOGENERACJA S.A. we Wrocławiu w ramach realizacji czterech IOS dla grupy EDF POLSKA S.A. w Gdańsku, Gdyni, Krakowie i Wrocławiu, równocześnie pełniąc obowiązki zastępcy Dyrektora Projektu IOS EDF. Od kwietnia 2016 roku zastępca Dyrektora Projektu ds. przygotowania realizacji kotłowni i elektrofiltru na projekcie budowy bloku 910 MW w Jaworznie. Interesuje się zegarmistrzostwem i renowacją starych przedmiotów. W wolnym czasie lubi także rowerowe wycieczki. 61

Powstający w Elektrowni Jaworzno III blok opalany będzie węglem kamiennym. Wojciech Piechnik, zastępca dyrektora budowy odpowiedzialny za instalację odsiarczania spalin oraz instalację katalitycznego odazotowania spalin, opowiada o konsekwencjach zastosowania takiego paliwa i wymaganiach, jakie należy spełnić, aby nie zagrażać środowisku.

Blok 910 MW w Elektrowni Jaworzno III CZYSTY DLA ŚRODOWISKA Tekst: Justyna Korzeniak, Adventure Media, maj 2017

Spalanie paliw w elektrowniach węglowych jest bezpośrednio związane z emisją zanieczyszczeń do atmosfery, wśród których największe znaczenie mają dwutlenek siarki (SO2), tlenki azotu (NOx), pył oraz gazy cieplarniane. Istniejące już w większości krajów ograniczenia emisji, jak i chęć dbania o środowisko, a co za tym idzie ograniczenia tych zanieczyszczeń, spowodowały konieczność wyposażenia kotłów energetycznych w instalacje odpylania, odsiarczania i odazotowania spalin. RAFAKO jest doświadczonym projektantem i generalnym wykonawcą wszystkich trzech komponentów kompleksowego systemu oczyszczania spalin, pełniących strategiczną rolę w realizacji inwestycji o szczególnym znaczeniu dla środowiska. – W zakresie odsiarczania spalin dla projektu Jaworzno 910 MW zastosowaliśmy systemy redukcji SO2 bazujące na metodzie mokrej w oparciu o własne know-how. Z kolei w celu redukcji NOx wykorzystujemy metodę katalitycznego odazotowania spalin (SCR). Aby zredukować pył, instalujemy elektrofiltr własnej produkcji. Rozwiązania te są stosowane z powodzeniem od wielu lat na rynku krajowym i zagranicznym – stwierdza Wojciech Piechnik, 62

Biuletyn Korporacyjny „Ogniwo” – Wydanie Specjalne

W odpowiednich warunkach dwutlenek siarki możemy redukować aż o 96,5%. Dzięki zastosowaniu tak zaawansowanych metod możemy stwierdzić, że budowana przez nas jednostka wytwórcza jest bezpieczna dla mieszkańców oraz środowiska.

ABSORBER Wnętrze absorbera instalacji odsiarczania spalin ABSORBER The interior of the flue gas desulphurisation plant absorber

zastępca dyrektora budowy w spółce E003B7. Korzystanie z technologii raciborskiej spółki umożliwia znaczną redukcję czynników szkodliwych dla środowiska. – Przykładowo, w odpowiednich warunkach dwutlenek siarki możemy redukować aż o 96,5%. Dzięki zastosowaniu tak zaawansowanych metod możemy stwierdzić, że budowana przez nas jednostka wytwórcza jest bezpieczna dla mieszkańców oraz środowiska – podkreśla W. Piechnik.

Poniżej przedstawiamy charakterystykę poszczególnych obiektów ochrony środowiska pod kątem podstawowych parametrów technicznych oraz zakresu prac, jakie należy wykonać, aby blok w Jaworznie był „czysty dla środowiska”.

Instalacja Odsiarczania Spalin Największy z tych obiektów to Instalacja Odsiarczania Spalin (IOS), która swoim zakresem obejmuje: • kanały spalin surowych, • absorber IOS – czyli serce instalacji, • kanał spalin oczyszczonych zbudowany z tworzywa wzmacnianego szkłem (TWS), • węzeł rozładunku, magazynowania i przygotowania sorbentu, • węzeł odbioru, magazynowania i załadunku gipsu oparty o technologie Eurosilo, • węzeł oczyszczania ścieków. – Z uwagi na rozmiary instalacji oraz uwarunkowania lokalne budowana instalacja charakteryzuje się zastosowaniem kilku ciekawych rozwiązań technicznych, do których zalicza się m.in. wybudowanie budynku eurosilosa, czyli pionowego magazynu gipsu. Ten zespół technologiczny, w którym umieszczone są między innymi urządzenia odwadniające gips, dzięki jego kompleksowości umożliwia znaczne ograniczenie terenu zabudowy oraz zdecydowanie podwyższa stopień automatyzacji procesu produkcji i załadunku gipsu, który jest głównym produktem IOS. Warto tutaj zaznaczyć, że gips produkowany w instalacji nie jest odpadem poprocesowym, a jest pełnowartościowym produktem, z którego wytwarzane są tak popularne w budownictwie płyty kartonowo-gipsowe, kleje, zaprawy tynkowe – podkreśla Wojciech Piechnik. Kolejny charakterystyczny element to sposób odprowadzania spalin poprzez chłodnię kominową. Dzięki takiemu rozwiązaniu uniknięto budowy dodatkowego komina, a więc powstaje elektrownia bez komina. Elementem

BLOK 910 MW W ELEKTROWNI JAWORZNO III

WOJCIECH PIECHNIK Wojciech Piechnik na tle absorbera instalacji odsiarczania spalin WOJCIECH PIECHNIK Wojciech Piechnik in front of the FGD plant absorber on the left

szczególnie wyróżniającym tę instalację są jednak jej rozmiary, przepustowość oraz zaprojektowanie w taki sposób, aby w przyszłości była możliwość jej rozbudowy i dostosowania do spodziewanych przyszłych, jeszcze bardziej restrykcyjnych norm środowiskowych, tzw. konkluzji BAT.

Instalacja Odazotowania Spalin – Następny budowany przez nas system to Instalacja Odazotowania Spalin (SCR). Składa się z tzw. części blokowej oraz części pozablokowej, w skrócie zwanej DRiM (działka reagentu i magazynowania). Proszę nie mylić z angielskim słowem „dream – marzenie”, gdyż ja na początku mojej przygody z SCR, nie widząc pisowni, zastanawiałem się, cóż to

IOS jest najbardziej skomplikowaną instalacją ochrony środowiska bloku energetycznego. Zasadę jej działania można porównać do urządzeń z życia codziennego. Proces odsiarczania spalin oparty jest ogólnie na zjawisku absorpcji, polegającym na pochłanianiu jednej substancji przez drugą substancję. 64

może być za urządzenie – „marzenie”– wtrąca żartobliwie Wojciech Piechnik. Na część blokową SCR składają się urządzenia pomocnicze, między innymi wyparki przekształcające wodę amoniakalną do postaci gazowej (można porównać do czajników z życia codziennego), dmuchawy, grzałki oraz elementy, w których zachodzi główna reakcja redukcji NOx, czyli katalizatory zabudowane w głównym ciągu spalin. – Z kolei część DRiM w życiu codziennym można porównać do stacji benzynowej, w której są rozładowywane cysterny, a następnie paliwo, w tym przypadku woda amoniakalna, jest „tankowane” do zbiorników, skąd trafia na wyparki, które swym działaniem zamieniają wodę amoniakalną z postaci wodnej do gazowej, dzięki czemu tak przetworzony produkt możemy wdmuchiwać do spalin nieoczyszczonych i dzięki zachodzącym reakcjom chemicznym uzyskujemy redukcję tlenków azotu do wartości zgodnych z normami, a przede wszystkim bezpiecznych dla środowiska – wyjaśnia zastępca dyrektora. Element charakterystyczny tej instalacji to jej gabaryty. Jest ona zdecydowanie największą z do tej pory budowanych przez RAFAKO instalacji. Została zaprojektowana z możliwością rozbudowy i dostosowania do przyszłych konkluzji BAT.

Biuletyn Korporacyjny „Ogniwo” – Wydanie Specjalne

ELEKTROFILTR • Gwarantowane stężenie pyłu za elektrofiltrem: <30 mg/mn3. • Moc zainstalowana: ok. 3,7 kVA. • Długość / szerokość / wysokość – 32 / 70 / 33 m.

Elektrofiltr Ostatnim istotnym elementem oczysz- pochłanianiu jednej substancji przez czania spalin jest elektrofiltr. Został drugą substancję. – Przykładem proon zaprojektowany jako wielkogaba- cesów absorpcji z życia codziennerytowe urządzenie nowej generacji. go mogą być w naturze np. oddySkłada się z dwóch niezależnych ko- chanie – proces absorpcji tlenu mór podzielonych na 4 strefy odpy- do krwi – oraz praca odkurzacza lania w kierunku przepływu spalin wodnego lub pochłaniacza wilgoci. i na kilka sekcji w poprzek przepły- Przy oczyszczaniu spalin w procesie wu spalin. Pozwoliło to na wydzie- odsiarczania zachodzi dodatkowo lenie w elektrofiltrze 20 osobno za- zjawisko absorpcji z reakcją chesilanych pól elektrycznych. W celu miczną między cieczą (zawiesiną uzyskania maksymalnej skuteczno- sorpcyjną) i zanieczyszczeniami ści odpylania przy jak najniższym kwaśnymi zawartymi w spalinach zużyciu energii elektrycznej, w tym (SOx, HCl, HF), które są opisywane elektrofiltrze zastosowano rozwiąza- przez bardziej złożone zjawiska nia stosowane i sprawdzone przez fizyczno-chemiczne. RAFAKO w podobnych jednostkach, między innymi zróżnicowaną po- Priorytet dla środowiska działkę międzyelektrodową i zróżni- W projekcie Bloku 910MW obiektów cowany kształt elektrod ulotowych. instalacji ochrony środowiska jest Do zasilania komór elektrofiltru słu- tyle samo co obiektów związanych żą zespoły wysokiego napięcia z re- z wytwarzaniem energii. Instalacje gulatorami nowej generacji, posiada- ochrony środowiska na przestrzeni jące specjalistyczne graficzne panele lat znacznie się zmieniały, a właścioperatorskie, a ich oprogramowanie wie można powiedzieć: powstawato efekt wieloletnich doświadczeń ły. – Przykładowo, kiedy budowano zbieranych bezpośrednio od użyt- bloki energetyczne w latach siedemkowników końcowych, które wraz dziesiątych, podstawową instalacją z systemem sterowania umożliwiają ochrony środowiska były elektrofiloptymalną pracę urządzenia odpyla- try. Oczywiście, o znacznie niższych jącego. Ponadto elektrofiltr, tak jak parametrach niż te stosowane w napozostałe instalacje, został dostoso- szych nowoczesnych projektach. wany do rozbudowy pod kątem kon- Ilościowo, dla bloku energetycznego w Jaworznie, jest mniej więcej tyle kluzji BAT. samo obiektów technologicznych Inspiracja naturą instalacji ochrony środowiska co IOS jest najbardziej skomplikowaną obiektów związanych z wytwarzainstalacją ochrony środowiska blo- niem energii. Oczywiście, obiekty te ku energetycznego. Zasadę jej dzia- są mniejsze gabarytowo, ale są rówłania można porównać do urządzeń nie zaawansowane technologicznie, z życia codziennego. Proces odsiar- co nieraz jest sporym wyzwaniem czania spalin oparty jest ogólnie na przy koordynacji i budowie w skali zjawisku absorpcji, polegającym na całego przedsięwzięcia. Z całą pewBLOK 910 MW W ELEKTROWNI JAWORZNO III

SCR • NOx w spalinach na wlocie do instalacji SCR: <450 mg/mn3. • NOx w spalinach na wylocie z instalacji SCR: <150 mg/mn3. • Temperatura spalin: 375°C.

IOS • Maksymalny przepływ spalin do IOS: 2 577 570 mu3/h wilg. • Stężenie SO2 w spalinach oczyszczonych: <150 mg/mn3 • Stężenie pyłu za absorberem: <10 mg/mn3 • Skuteczność odsiarczania spalin: >96,5%. • Średnica rząpia absorbera: 20,3 m. • Wydajność pompy cyrkulacyjnej: 10 500 m3/h

INSTALACJA Widok z góry na wszystkie obiekty wchodzące w skład instalacji odsiarczania spalin INSTALLATION A bird’s eye view of all FGD plant facilities

nością można stwierdzić, że inwestorzy, jak również przepisy stawiają przed generalnymi wykonawcami coraz to bardziej wyśrubowane wymagania w zakresie ochrony środowiska, którym na bieżąco staramy się sprostać – podkreśla Wojciech Piechnik.

Aktualności z placu budowy W kwietniu 2017 roku wszystkie instalacje ochrony środowiska zostały już zaprojektowane. Faza realizacji jest znacznie zaawansowana. Na budowie są już wykonane wszystkie główne obiekty w zakresie konstrukcji budowlanych zawiązane z IOS/SCR. Absorber, który jest głównym urządzeniem technologicznym po stronie konstrukcyjnej, jest gotowy i trwa jego izolacja, gumowanie (nakładanie wewnętrznej powłoki antykorozyjnej) oraz wyposażanie w podzespoły. – Warto tutaj zwrócić uwagę na sprawny przebieg montażu tego ponad 50-metrowego urządzenia. Zastosowaliśmy metodę „wypychania”, a więc pierwszy element, jaki się montuje, to dach, następnie, za pomocą siłowników, wypycha się go do góry, montując pod nim kolejne cargi, aż do posadowienia absorbera na ziemi. Ponadto na ukończeniu znajduje się budynek technologiczny IOS, budynek eurosilos, budynek silosów, budynek rozdzielni elektrycznej, działka DRiM, oczyszczalnia ścieków. Wszystkie powyżej wymienione budynki są sukcesywnie wyposażane w instalacje technologiczne i, co warto podkreślić, prace trwają w niezakłóconym reżimie zgodnie z harmonogramem – podkreśla zastępca dyrektora.

W projekcie Bloku 910MW obiektów instalacji ochrony środowiska jest tyle samo co obiektów związanych z wytwarzaniem energii.

Natomiast dla instalacji SCR posiadamy licencję firmy Termokimik z Mediolanu. – Współpracuję ściśle z biurem projektowym – Na co dzień koordynuję pracę w spółce w Raciborzu, gdzie istnieją zespoły projekto- E003B7. Dbam o utrzymanie ścisłej współwe, które dobierają technologię dla instalacji pracy pomiędzy zespołami RAFAKO i E003B7. oczyszczania spalin. Kilka miesięcy temu za- Ponadto nadzoruję prace związane z przekakończyliśmy proces przygotowania projektu zywaniem dokumentów do przygotowania do realizacji i przeszlismy do jego realizacji zakupów. Od października 2016 roku jestem na budowie – mówi W. Piechnik. Warto pod- również odpowiedzialny za zarządzanie bukreślić, że RAFAKO ma własną technologię. – dową w zakresie swoich kompetencji.

Wojciech Piechnik sam o sobie w projekcie

Biuletyn Korporacyjny „Ogniwo” – Wydanie Specjalne

WOJCIECH PIECHNIK Absolwent Politechniki Śląskiej. Podczas studiów pracował w niewielkiej firmie rodzinnej, ucząc się podstaw organizacji pracy i planowania czasu. Bezpośrednio po ukończeniu studiów pracował w firmie Prevac sp. z o.o. produkującej urządzenia badawcze do instytutów naukowych. Od 2005 roku stale związany z RAFAKO S.A. Najpierw jako projektant instalacji ochrony środowiska, następnie kierownik projektów instalacji ochrony środowiska. Od 2012 roku dyrektor portfela projektów IOS EDF, których przedmiotem była budowa czterech instalacji odsiarczania spalin w Gdańsku, Gdyni, Krakowie i Wrocławiu w tym samy czasie. Projekt ten był, jak do tej pory, jego największym wyzwaniem w karierze i został zakończony pełnym sukcesem. Od 2015 roku zastępca dyrektora projektu budowy Bloku 910MW w Elektrowni Jaworzno III w zakresie przygotowania realizacji instalacji IOS/SCR. Obecnie wdraża przygotowany projekt w fazie realizacji na budowie jako zastępca dyrektora budowy Bloku 910 MW. Jego hobby to biegi długodystansowe (członek drużyny biegowej RAFAKO S.A.), jazda rowerem szosowym oraz dobra muzyka.

SUMMARY Wojciech Piechnik is a graduate of the Silesian University of Technology, and has been working at RAFAKO since 2005, first as a designer of environmental protection systems, and then as a project manager for environmental protection projects. Since 2015 he has been the Deputy Project Director for construction of the 910MW unit at Jaworzno III Power Plant, responsible for preparation of installation of the IOS/SCR systems. He tells what it means for him to be responsible for the flue gas desulphurisation system and the flue gas denitrification system. Wojciech also discusses the consequences of using coal as fuel and the requirements to be met not to endanger the environment. RAFAKO has a lot of experience in this

field, as it is not only a designer, but also a manufacturer of all components for a comprehensive flue gas treatment system. Using the technology of the company from Racibórz allows for significant reduction of harmful factors. Under appropriate conditions, sulphur dioxide can be reduced by as much as 99%, which makes the unit constructed by the PBG Group safe for residents and the environment. He also presents the parameters of particular environmental protection facilities and the scope of work to be carried out so that the unit in Jaworzno can be “clean for the environment”. We can learn about the operation of the Flue Gas Desulphurisation and Denitrification System and Electrostatic Precipitator.

BLOK 910 MW W ELEKTROWNI JAWORZNO III

Na naszych oczach elektrownia pnie się w górę. Za zapewnienie i kontrolę jakości na prowadzonej budowie odpowiadają panowie Rafał Starczewski, kierownik działu zarządzania jakością, i Wacław Kwiecień, główny spawalnik. O zarządzaniu jakością na budowie opowiadają w wywiadzie dla „Ogniwa”.

ZARZĄDZANIE JAKOŚCIĄ NA BUDOWIE

Rozmawiała: Joanna Januszewska, kierownik ds. komunikacji korporacyjnej, Fundacja PBG, listopad 2016

Biuletyn Korporacyjny „Ogniwo” – Wydanie Specjalne

MONTAŻ Montaż konstrukcji nośnej kotła ERECTION Boiler supporting structure erection

Joanna Januszewska: Jaka jest rola służb jakości przy realizacji tak dużego projektu, jakim jest elektrownia? Za co odpowiadają? Rafał Starczewski: Przy realizacji Projektu J910MW służby kontroli jakości odpowiadają za zarządzanie jakością, co jest zorganizowane w sposób zhierarchizowany i obejmuje zarówno zapewnienie, jak i kontrolę jakości. W zakresie jakości dział zarządzania jakością sprawuje nadrzędną merytoryczną kontrolę i nadzór nad realizacją prac wszystkich podwykonawców i poddostawców. Dział realizuje swoje zadania w następujący sposób: • opracowuje i zatwierdza standardy, wytyczne dotyczące jakości obowiązujące przy realizacji Projektu J910MW, • weryfikuje i zatwierdza plany zapewnienia i kontroli jakości oraz plany kontroli i badań przygotowywane przez wykonawcę, podwykonawców i poddostawców, • kontroluje zakresy i koordynuje realizację odbiorów, • prowadzi nadzór nad realizacją kontroli jakości przez wykonawcę, podwykonawców i poddostawców, • sporządza raporty dotyczące zarządzania jakością w Projekcie J910MW, • nadzoruje działania korygujące i naprawcze. Na zdjęciu Skalar Office Center – biurowiec wykonany według najwyższych standardów klasy A. Budynek znajdujący się u zbiegu ulic Góreckiej i Hetmańskiej jest prężnym centrum biznesowym dysponującym wieloma udogodnieniami i kilkudziesięcioma biurami do wynajęcia w Poznaniu. Wszystko to na przestrzeni ponad 14 tys. m² wzbogaconych o nowoczesne rozwiązania technologiczne i informatyczne.

W jaki sposób sprawdzają Panowie efekty swojej pracy? Wacław Kwiecień: Trudno mówić jeszcze na tym etapie realizacji o sposobie sprawdzania efektów naszej pracy. Wszystkie prowadzone przez nas działania mają na celu przekazanie w terminie BLOK 910 MW W ELEKTROWNI JAWORZNO III

Dla każdego z pracowników praca przy kontrakcie J910MW jest jednym z największych wyzwań w całej dotychczasowej karierze i dlatego każdy z nas zdaje sobie sprawę z odpowiedzialności, jaka na nim ciąży. Jednocześnie w dziale zarządzania jakością pracują specjaliści w swoich dziedzinach, którzy dokładają w swojej pracy wielu starań po to, ażeby zapewnić niezawodność późniejszego działania elektrowni.

bloku do eksploatacji. Obecnie specjaliści kontroli jakości biorą czynny udział w kontroli produkcji i montażu elementów bloku energetycznego. Uczestniczą także w testach, badaniach i próbach fabrycznych urządzeń w zakładach wytwórczych podwykonawców i poddostawców. Czynności te niejednokrotnie przeprowadzane są w obecności przedstawicieli TAURON Wytwarzanie. Na tę chwilę aprobatę i zadowolenie Inwestora możemy potraktować jako sprawdzenie efektów naszej pracy. Co pomaga w zachowywaniu terminów odbiorów? RS: Wpływ na terminowe wykonanie prac i odbiorów mają przede wszystkim systematyczna praca i zaangażowanie wszystkich stron uczestniczących w odbiorach. Bieżąca współpraca w trakcie kontroli produkcji i montażu oraz przeprowadzanie odbiorów częściowych w sposób wymierny przyczynia się do zachowania założonych terminów odbiorów końcowych. W jaki sposób sprawdzacie, czy realizowane prace są zgodne z planem kontroli i badań? WK: Na etapie wytwarzania i prefabrykacji urządzenia lub instalacji zapisy jakości 70

określone w planie kontroli i badań (PKiB) są opracowywane stopniowo i następnie załączane do dokumentacji jakościowej związanej z dostawą. Zatwierdzone PKiB dostawców określają w sposób precyzyjny wymagania, normy, według których wytwarza się elementy, oraz punkty zatrzymania, badań i kontroli. zapisów jakości. Zapisy PKiB stanowią swego rodzaju ścieżkę, umożliwiającą odtworzenie wszelkich czynności sprawdzających przeprowadzonych w ramach zapewnienia i kontroli jakości. Zawartość dostarczonej przez wytwórcę lub dostawcę dokumentacji jest weryfikowana przez kontrolera jakości wg. zapisów umieszczonych w zatwierdzonym PKiB.

Biuletyn Korporacyjny „Ogniwo” – Wydanie Specjalne

Dodatkowo na budowie został wdrożony nowoczesny system centralnego nadzoru i kontroli nad pracami spawalniczymi części ciśnieniowej kotła oraz rurociągów bloku. System dostępny jest poprzez stronę internetową, co pozwala jednocześnie na przeprowadzanie analiz, nadzór i dokumentowanie procesu kontroli produkcji przez kilka osób. Rejestracja w systemie niezbędnych danych (personel spawalniczy, dane konstrukcyjne i spawalnicze, badania nieniszczące) w trakcie procesu montażu pozwala na wczesne wyeliminowanie niezgodności i podjęcie właściwych środków naprawczych. Stosowany system informuje również o elementach ciśnieniowych, na których prace spawalnicze zostały zakończone

z wynikiem pozytywnym. Pozwala także na edycję dokumentacji jakościowej.

RAFAŁ STARCZEWSKI kierownik działu zarządzania jakością

Czy zdarzyło się wyłapać przypadki niezgodności, a jeśli tak, jak udało się zaradzić sytuacji?

RAFAŁ STARCZEWSKI Head of Quality Management

WK: Niestety zdarzają się przypadki wykonania niezgodnego z wymaganiami procesu realizacji. W przypadku gdy wyeliminowanie niezgodności może być dokonane w oparciu o standardowe instrukcje usuwania niezgodności, są one eliminowane pod nadzorem specjalisty kontroli jakości odpowiedzialnego za wykonywany zakres robót. Niezgodności, które nie mogą być wyeliminowane standardowymi

BLOK 910 MW W ELEKTROWNI JAWORZNO III

Specjaliści kontroli jakości biorą czynny udział w kontroli produkcji i montażu elementów bloku energetycznego. Uczestniczą także w testach, badaniach i próbach fabrycznych urządzeń w zakładach wytwórczych podwykonawców i poddostawców.

Biuletyn Korporacyjny „Ogniwo” – Wydanie Specjalne

metodami są dokumentowane, a elementy robót, w których stwierdzono niezgodności, są oznakowywane oraz zabezpieczane przed dalszym etapem robót do czasu usunięcia niezgodności. Ponadto wykonawcy, pracownik kontroli jakości odpowiedzialny za wykonywany zakres robót i – jeżeli jest to konieczne – specjalista bran-

WACŁAW KWIECIEŃ główny spawalnik WACŁAW KWIECIEŃ Senior Welding Engineer

SUMMARY żowy, dokonują analizy przyczyn powstawania niezgodności oraz oceny skutków oddziaływania niezgodności. W oparciu o wyniki analizy podejmowane są działania związane z opracowaniem działań korygujących i zapobiegawczych. W przypadku gdy badanie lub próba wykazały wadliwość bądź niezgodność z kontraktem, wykonawca po usunięciu niezgodności zobowiązany jest przeprowadzić ponowne badanie lub próbę w ustalonym terminie. Czy czują Panowie na sobie odpowiedzialność za to, że jakość Waszej pracy będzie miała przez lata wpływ na niezawodność działania elektrowni? RS: Zdecydowanie tak. Dla każdego z pracowników praca przy kontrakcie J910MW jest jednym z największych wyzwań w całej dotychczasowej karierze i dlatego każdy z nas zdaje sobie sprawę z odpowiedzialności, jaka na nim ciąży. Jednocześnie w dziale zarządzania jakością pracują specjaliści w swoich dziedzinach, którzy dokładają w swojej pracy wielu starań po to, ażeby zapewnić realizację prac na budowie oraz dostaw zgodnie z wymaganiami norm, PKiB oraz kontraktów, co w późniejszym okresie będzie wpływało na niezawodność działania całej elektrowni. Ponadto bardzo dobra współpraca poszczególnych osób oraz ich doświadczenie i zaangażowanie pozwalają na podniesienie poziomu jakości wykonywania pracy i liczymy na to, że zaprocentują w przyszłości.

Rafał Starczewski, Head of Quality Management, and Wacław Kwiecień, Senior Welding Engineer, are responsible for quality assurance and quality control at the construction site. In practice, this means a lot of tasks. One of them is substantive evaluation and supervision of works of all the subcontractors and subsuppliers. Their tasks include as well preparation of quality standards, validation of the plans of quality control and surveys, deciding the scope of acceptance for individual works, and, finally, if necessary, introduction of corrective and remedial measures. Experts on quality assurance take an active part as well in the assembly works, they participate as well in tests, surveys and technical trials of the devices. The modern central management and welding works control system implemented at the construction allows, on the other hand, to simultaneously carry out analyses, supervision and documentation of the control process by several people, which enables an early elimination of potential incompatibilities. Both specialists agree that good cooperation between the employees of RAFAKO and the subcontractors, the experience of the Power Plant construction team and their engagement guarantee high quality and will be reflected in the reliability of the structure.

ROK NA BUDOWIE

Zobacz film – zeskanuj kod QR

Dziękuję za rozmowę. BLOK 910 MW W ELEKTROWNI JAWORZNO III

BEZPIECZEŃSTWO

Praca nad realizacją tak wielkiego i wymagającego projektu, jakim jest budowa bloku energetycznego 910 MW w Jaworznie, wymaga włączenia się do inwestycji wielu firm. Prawidłowe wykonanie zadań możliwe jest jedynie przy ścisłej współpracy wszystkich zaangażowanych w projekt podmiotów. Konieczność współdziałania pojawia się także w obszarze zapewnienia bezpiecznych i higienicznych warunków pracy.

BUDOWA podporządkowana

Tekst: Rafał Bednarz, specjalista ds. administracyjno-socjalnych, specjalista ds. BHP, E003B7 Sp. z o.o., kwiecień 2017

Biuletyn Korporacyjny „Ogniwo” – Wydanie Specjalne

RYZYKO

Zgodność z przepisami Kodeks pracy określa podstawowe zasady współpracy między pracodawcami w dziedzinie BHP w następujący sposób. W przypadku gdy jednocześnie w tym samym miejscu pracę wykonują pracownicy zatrudnieni przez różnych pracodawców, pracodawcy ci mają obowiązek współpracować ze sobą oraz powołać koordynatora sprawującego nadzór nad bezpieczeństwem i higieną pracy wszystkich pracowników zatrudnionych w tym samym miejscu. Jednocześnie powołanie koordynatora nie zwalnia poszczególnych pracodawców z obowiązku zapewnienia bezpieczeństwa i higieny pracy zatrudnionym przez nich pracownikom. Na budowie bloku energetycznego 910 MW w Jaworznie, nadzór nad stanem bezpieczeństwa odbywa się podczas regularnych inspekcji placu budowy z udziałem przedstawicieli zamawiającego, generalnego wykonawcy i podwykonawców. Ponadto organizowane są cotygodniowe spotkania koordynacyjne kierownictwa budowy z kierownikami firm podwykonawczych. Na spotkaniach omawiane są także tematy związane z przestrzeganiem zasad i przepisów BHP. Zasady BHP ustalone i wdrożone na jaworznickiej budowie mogą, na pierwszy rzut oka, wydawać się wyjątkowo restrykcyjne. Każdy pracownik przed pierwszym wejściem na teren budowy musi zostać przeszkolony z tych zasad, co więcej, również goście wizytujący budowany obiekt muszą przejść szkolenie.

BLOK 910 MW W ELEKTROWNI JAWORZNO III

Na czym polegają poszczególne środki ostrożności Na placu budowy wyznaczone są ciągi komunikacyjne dla pieszych. Każda osoba przebywająca na terenie budowy musi mieć obowiązkowe środki ochrony indywidualnej, tj. ubranie z długimi rękawami, obuwie ochronne, hełm ochronny, kamizelkę lub kurtkę odblaskową, które muszą być oznaczone logo firmy, oraz pozostałe środki, zgodnie ze specyfikacją i wymogami wykonywanej pracy. Ograniczenie prędkości na terenie budowy dla ciężarówek oraz maszyn budowlanych wynosi 15 km/h na drogach i 5 km/h w rejonach wykonywania prac i zaplecza budowy. Używanie telefonów komórkowych (z wyjątkiem pracowników nadzoru) 76

BEZPIECZEŃSTWO Rafał Bednarz wskazuje na tablicę podsumowującą obowiązujące na budowie zasady bezpieczeństwa SECURITY Rafał Bednarz pointing out at the board showing the safety rules on the construction site

oraz odtwarzaczy muzyki na terenie budowy jest surowo wzbronione. Palenie tytoniu dozwolone jest jedynie w miejscach do tego celu przeznaczonych i oznakowanych. Prowadzone są wyrywkowe kontrole pod kątem trzeźwości pracowników. Ponadto konieczne jest ciągłe noszenie przy sobie przepustki (identyfikatora), w której zakodowana jest informacja, czy pracownik ma ważne szkolenie BHP i badania lekarskie. Przepustki pełnią jeszcze jedną istotną rolę. W przypadku alarmu umożliwiają nadzór liczebny dotyczący ilości ewakuowanych osób z budowy, gdyż każde wejście na teren budowy jest rejestrowane w systemie nadzoru. Oczywiście zdarzają się przypadki, kiedy firmy podwykonawcze uważają BHP za dodatkowy koszt bądź stratę czasu. Sygnałem tego są sporadyczne komentarze pracowników świadczące o niezrozumieniu wagi zagadnienia („nie mam czasu”, „przeszedłem już kiedyś szkolenie”). W większości przypadków podwykonawcy, jak i ich pracownicy, rozumieją jednak, że działania z zakresu BHP prowadzone na budowie leżą w ich interesie, dzięki czemu miejsce pracy i panujące w nim zasady nie zagrażają życiu i zdrowiu. Z kolei koszty poniesione na działania w zakresie bezpieczeństwa i higieny pracy w rezultacie zwracają się z nawiązką, chociażby poprzez zmniejszenie poziomu absencji pracowników, która mogłaby wyniknąć z choroby czy wypadku przy pracy. Statystyki nieustannie przypominają, że branża budowlana znajduje się w ścisłej czołówce wypadkowości przy pracy i, mimo poprawy, w ostatnich latach wciąż uchodzi za najbardziej zagrażającą życiu i zdrowiu (odnotowano 51 wypadków śmiertelnych w Polsce w samym tylko 2016 roku). W związku z powyższymi informacjami szczególnie należy zwrócić uwagę na specyfikę budowy w Jaworznie, m.in. dużą liczbę pracowników i sprzętu zgromadzonych na relatywnie niewielkim terenie, zintensyfikowany ruch kołowy i prace prowadzone na dużej wysokości. To wszystko sprawia, że o wypadek nie trudno. Dlatego każda firma i każdy pra-

Biuletyn Korporacyjny „Ogniwo” – Wydanie Specjalne

SUMMARY Rafał Bednarz makes sure that occupational health and safety regulations are followed at the construction site. But it is not true that on such a large site the OHS means only warning signs or protection of dangerous zones. The Labour Code regulates many areas, including the rules of cooperation between different operators involved in a single project, and there are many subcontractors on this site. Someone needs to coordinate the supervision of the health and safety of individual companies, which of course does not exempt them from also imposing this obligation on their employees by themselves. Regular inspections are carried out at the construction site with representatives of the contracting authority, contractor and subcontractors, and weekly management meetings are organised to discuss the OHS rules and regulations. They are very restrictive, even visitors must undergo appropriate training. Traffic through the construction site is possible only through the designated routes and paths; the speed of machinery and trucks is limited to 15 km/h, and everyone entering the area should have long-sleeved clothing, a vest and helmet on the head. Interesting fact – it is not allowed to use music players, and mobile phones can only be used by supervisors.

ĆWICZENIA RATOWNIKÓW Zobacz film – zeskanuj kod QR

RAFAŁ BEDNARZ Absolwent Śląskiej Wyższej Szkoły Zarządzania w Katowicach na kierunku Zarządzanie i Marketing oraz podyplomowych studiów z zakresu BHP na Politechnice Śląskiej w Gliwicach. Zawodowo od początku związany z branżą budowlaną. Od 2015 roku w spółce E003B7 pełni funkcje specjalisty ds. BHP i specjalisty ds. administracyjno-socjalnych. Interesuje się kolarstwem, w szczególności górskim. Bierze aktywny udział w imprezach rowerowych typu rajdy rowerowe i masy krytyczne. cownik na budowie musi dostosować się do panujących zasad. Nadzór budowy, pracownicy służb BHP wszystkich podmiotów realizujących projekt mają być gwarantem pełnego respektowania przepisów i zasad BHP. Muszą ze sobą współpracować, by zminimalizować ryzyko wystąpienia zdarzeń potencjalnie niebezpiecznych. Czy tak jest w rzeczywistości? Zdecydowanie tak. Świadczy o tym komentarz wizytujących w ostatnim czasie budowę inżynierów ze Śląskiej Okręgowej Izby Inżynierów Budownictwa, którzy określili ją jako „podporządkowaną BHP”. Dzięki owocnej współpracy odpowiedzialnych za stan bezpieczeństwa na placu budowy wiele pracy zostało już wykonane. Czekają nas jednak nowe wyzwania. Pod koniec roku 2017 zatrudnienie na budowie wzrośnie dwukrotnie w stosunku do stanu aktualnego i osiągnie wielkość około 2500 osób. Kierownictwo budowy oraz służby BHP muszą być przygotowani na przyjęcie tak wielkiej ilości pracowników. Czujemy wielką odpowiedzialność, ponieważ, między innymi, właśnie od naszych umiejętności i podejmowanych działań zależeć będzie bezpieczeństwo pracujących nad realizacją projektu osób.

BLOK 910 MW W ELEKTROWNI JAWORZNO III

Joanna Januszewska: W jakich strukturach funkcjonuje obszar ekonomiczny na projekcie Jaworzno i od kiedy rozpoczął działalność? Agnieszka Kumor: O firmie możemy mówić w różnych kategoriach, np. organizacyjnych, prawnych, ekonomicznych itd. Najważniejszym aspektem działalności przedsiębiorstwa jest właśnie aspekt ekonomiczny, bo zysk to cel każdego biznesu. Nasza spółka realizuje system zarządzania opracowany dla realizacji konkretnego projektu, jakim jest budowa bloku w Jaworznie. Składa się on z trzech poziomów. Pierwszy to zarządzanie strategiczne – podlegające bezpośrednio całemu Zarządowi Spółki, obejmuje m.in. kwestie zapewnienia środków finansowych dla projektu i zarządzania nimi – to 78

obszar pozostający w gestii wiceprezesa zarządu, dyrektora ds. finansowych, Pana Jarosława Dusiło. Pozostałe dwa poziomy to zarządzanie operacyjne – Biuro Dyrektora Projektu pod przewodnictwem Pana Henryka Sołdonia oraz wykonawcze – Pion Dyrektora Budowy Pana Henryka Kałuży. Typowo ekonomicznymi działami w naszej strukturze są działy: finansów, kontroli budżetu oraz rozliczeń, w których pracuje łącznie trzynastu pracowników. Wszystko to trzeba było stworzyć od podstaw. Michał Kajzerek: Nasza działalność rozpoczęła się na dobre w kwietniu 2014 roku, po podpisaniu przez RAFAKO kontraktu z TAURON Wytwarzanie. Aby do tego doszło, trzeba było spełnić bardzo restrykcyjne wymagania współpracujących instytucji finan-

Biuletyn Korporacyjny „Ogniwo” – Wydanie Specjalne

O tajnikach budżetu i o tym, jak ważny jest aspekt ekonomiczny na kontrakcie w rozmowie z Joanną Januszewską opowiadają Agnieszka Kumor, dyrektor zespołu ds. finansowych, i Michał Kajzerek, kierownik zespołu kontroli budżetu.

ZYSK TO CEL KAŻDEGO BIZNESU

Tekst: Joanna Januszewska, kierownik ds. komunikacji korporacyjnej Fundacja PBG, kwiecień 2017

sowych, które umożliwiły nam pozyskanie niezbędnych zabezpieczeń finansowych. Spółka celowa SPV jest firmą jednego przychodu, ponieważ prowadzi jeden projekt. Jakie ma to znaczenie dla aspektu ekonomicznego projektu?

AGNIESZKA KUMOR dyrektor zespołu ds. finansowych, EOO3B7 sp. z o.o. AGNIESZKA KUMOR Director of Financial Team at E003B7

AK/MK: Ma to swoje wady i zalety. Główną zaletą jest to, że przy szczególnym nadzorze instytucji finansujących Jaworzno – czterech głównych gwarantów (banków PKO BP S.A., BGK S.A., mBank S.A. oraz PZU S.A.) możliwy jest precyzyjny monitoring spółki pod kątem dotrzymywania założeń finansowych i zakładanych prognoz. Gdyby projekt Jaworzno był realizowany bezpośrednio przez RAFAKO, to dane w tak dużej organizacji byłyby trudne do pozyskania. W obecnej sytuacji mamy przejrzysty i czytelny obraz kwestii finansowych, a to, co się dzieje w spółce, widać na kontrakcie. Skutkiem prowadzenia projektu w takiej formie jest ryzyko, że bez wykonania planowanego przerobu, zakończonego oddaniem kolejnych etapów realizacji i wystawieniem faktury, pozbawia się spółkę przewidywanego do zagospodarowania niezbędnego zasilenia finansowego. Liczymy się z tym, że jako samofinansująca się spółka musimy na bieżąco

realizować zakres rzeczowy kontraktu, który pozwala osiągnąć finansowanie zgodne z prognozami, gdyż tylko z tego jednego źródła mamy środki pieniężne na pokrycie dalszych zakontraktowanych nakładów. Do tej pory to się udawało i mamy nadzieję, że tak pozostanie do końca realizacji projektu. Do końca I kwartału 2017 roku zaawansowanie fakturowe wyniosło ok. 47% wartości kontraktu. Do końca tego roku planujemy osiągnąć poziom ok. 65%. Czemu służy budżet projektu? AK/MK: Budżet to zasób środków pieniężnych, które są do dyspozycji spółki w celu zrealizowania danego przedsięwzięcia, czyli w naszym przypadku w celu wybudowania bloku energetycznego o mocy 910 MW w Elektrowni Jaworzno III, przy osiągnięciu zakładanego na wstępie zysku. Budżet to rama ekonomiczna każdego projektu, która pokazuje, ile można wydać, aby osiągnąć zakładany cel ekonomiczny. Nie ma

Budżet to rama ekonomiczna każdego projektu, która pokazuje, ile można wydać, aby osiągnąć zakładany cel ekonomiczny.

BLOK 910 MW W ELEKTROWNI JAWORZNO III

szablonu, jednak musi on uwzględniać podstawowe elementy składowe przedmiotu kontraktu, koszty funkcjonowania spółki, typowe koszty finansowe oraz ewentualne rezerwy na nieprzewidziane wydatki, jak również musi w każdym przypadku być dopasowany do specyfiki projektu. Kiedy jest przygotowywany budżet? MK: Budżet zerowy przygotowuje się na podstawie projektu tworzonego wg założeń otrzymanych od inwestora, a na jego podstawie sporządza się spis materiałów, urządzeń, maszyn, niezbędnych robót oraz pozostałych kosztów. Następnie dokonywana jest wycena poszczególnych pozycji. Proces tworzenia budżetu takiego kontraktu jest pracą na okres nie miesiąca czy dwóch, ale o wiele dłuższy. Często proces jest powtarzany, aby zweryfikować dane czy uwzględnić nowsze informacje, np. założenia projektowe, sytuację rynkową, zmiany kursu walut itp. Przy składaniu ostatecznej oferty dla inwestora budżet to pula pieniędzy, przy której spółka jest w stanie wykonać zadanie. Oczywiście potem trzeba się tego budżetu trzymać, aby kontrakt przyniósł spodziewany zysk. Ile osób jest zaangażowanych w tworzenie budżetu? AK/MK: W sporządzaniu budżetu bierze udział spora grupa osób. Tworzeniem budżetu zajmowały się szeroko rozumiane służby handlowe, projektowe, zakupowe, technolog oraz służby finansowe, każdy w swoim zakresie. Oczywiście wszystkie te elementy budżetu są ściśle ze sobą powiązane, a osoby biorące udział w tym procesie muszą ze sobą współpracować. Co działo się dalej? AK: Od momentu wygrania oferty do momentu podpisania kontraktu minęło około 1,5 roku. Na etapie poprzedzającym podpisanie kontraktu weryfikowaliśmy cenę poszczególnych elementów projektu. Przed jego zawarciem należało 80

Proces tworzenia budżetu takiego kontraktu jest pracą na okres nie miesiąca czy dwóch, ale o wiele dłuższy. Często proces jest powtarzany, aby zweryfikować dane czy uwzględnić nowsze informacje, np. założenia projektowe, sytuację rynkową, zmiany kursu walut itp. Przy składaniu ostatecznej oferty dla inwestora budżet to pula pieniędzy, przy której spółka jest w stanie wykonać zadanie. Oczywiście potem trzeba się tego budżetu trzymać, aby kontrakt przyniósł spodziewany zysk. podpisać 3 kluczowe umowy podwykonawcze, tj. na pełnienie funkcji generalnego projektanta, na wytworzenie, dostawę oraz montaż wyspy turbinowej, a także na wykonanie prac budowalnych oraz szereg dodatkowych umów finansowych, w tym najważniejszą, czyli umowę o udzielenie gwarancji bankowych i ubezpieczeniowych. Podpisanie wszystkich powyższych zobowiązań było warunkiem pozyskania zabezpieczeń, a tym samym umożliwiło zawarcie umowy z inwestorem. Kiedy praca nad budżetem się kończy? MK: Praca, a raczej weryfikacja wykonania budżetu powinna się zakończyć z końcem kontraktu, z przekazaniem elektrowni inwestorowi, tj. gdy spółka osiągnie swój cel, do którego została powołana. AK: Praca nad budżetem powinna zakończyć się w momencie ustania procesu fakturowania i otrzymania ostatniej zapłaty. Wypełnienie ostatniego zobowiązania jest domknięciem budżetu, pokazaniem, czym praca się zakończyła, jakim poziomem kosztów, podsumowaniem i stwierdzeniem, czy wpasowaliśmy się w pierwotnie zakładane koszty i w zakładaną marżę na projekcie, czy nastąpiły ewentualne odchylenia i dlaczego. Im bliżej końca realizacji, tym większy będzie nadzór wszystkich instytucji i zapewne „drżenie”, czy wszystkie zakładane na starcie

Biuletyn Korporacyjny „Ogniwo” – Wydanie Specjalne

sytuacja ekonomiczna inwestora oraz naszych podwykonawców. Zarówno ewentualne opóźnienia w płatnościach przez inwestora, jak i opóźnienia w realizacji umów przez podwykonawców mają wpływ na finansowanie projektu. Ostatnim z głównych czynników wpływających na realizację kontraktu jest pogoda, i to nie tylko na miejscu budowy (np. silne mrozy uniemożliwiają prace betonowania czy montażu pewnych konstrukcji), lecz także w innych rejonach. Pod koniec ubiegłego roku wszyscy mieli obawy związane z terminowym przekazaniem głównych dostaw z firmy Siemens, których transport był realizowany barkami przez Odrę. Na skutek słabych opadów poziom wody w rzece uniemożliwiał transport. Dostawa musiała się zmieścić w ramach czasowych, bo później rzeka była zamykana dla żeglugi. Szczęśliwie się udało i wszystko zostało zrealizowane zgodnie z założeniami. Jaka jest rola niezależnego doradcy technicznego na projekcie?

MICHAŁ KAJZEREK kierownik zespołu kontroli budżetu, EOO3B7 sp. z o.o. MICHAŁ KAJZEREK Head of the Budget Control Team at EOO3B7

parametry, które były brane pod uwagę przy decyzjach kredytowych każdego z gwarantów, zostały utrzymane. Jakie są elementy niezależne od Waszej pracy, które wpływają na budżetowanie oraz realizację kontraktu? AK/MK: Do głównych czynników można zaliczyć szeroko rozumianą sytuację gospodarczo-polityczną w kraju i za granicą. Sytuacja ta ma wpływ na wahania notowań kursów walutowych, stóp procentowych czy zmian inflacyjnych/deflacyjnych. Kolejnym czynnikiem jest

AK/MK: Niezależny doradca techniczny pełni funkcję zewnętrznego nadzoru ze strony instytucji finansowych. Ma dostęp do wszystkich danych finansowych, dokumentacji technicznej, umów z podwykonawcami oraz ma możliwość wizytacji terenu budowy. NDT weryfikuje wykonanie budżetu projektu, analizuje zagrożenia ekonomiczne i techniczne, kontroluje i akceptuje zlecenia wypłaty z rachunków bankowych. Z wykonanej analizy wysyła do zainteresowanych stron miesięczny raport obrazujący postęp realizacji projektu, który zawiera w szczególności ocenę postępu zrealizowanych prac w stosunku do harmonogramu realizacji kontraktu, ocenę poniesionych kosztów w odniesieniu do budżetu projektu oraz wszelkie informacje o sytuacjach stanowiących zagrożenie dla realizacji projektu. Po naszej stronie rodzi to szereg dodatkowych obowiązków. Jednak zaletą tego rozwiązania jest fakt, że mamy pozytywny „wydźwięk” realizacji projektu, bowiem na chwilę obecną NDT nie widzi zagrożeń.

BLOK 910 MW W ELEKTROWNI JAWORZNO III

Ostatni audyt, za rok 2016, wykazał, że sprawozdanie przedstawia rzetelnie i jasno wszystkie informacje istotne dla oceny wyniku finansowego i sytuacji majątkowej. Jak widać, kontrakt jest bardzo uszczelniony pod kątem nadzoru, ponieważ mamy szereg instytucji, które weryfikują bieżącą oraz przyszłą sytuację finansową spółki.

Czy poza NDT-em są jeszcze inne kontrole i nadzór nad budżetem? AK/MK: Tak, corocznie jesteśmy zobligowani do oceny modelu finansowego przez niezależnego audytora, który sprawdza całość przyjętych założeń do sporządzenia prognoz finansowych dla projektu. Po zakończonym przeglądzie audytor wydaje raport, w którym przedstawia analizę i ocenę przyjętych założeń wraz z analizą ich wrażliwości na zmiany oraz analizuje i opisuje bieżącą sytuację finansową spółki. W zeszłym roku zostaliśmy ocenieni bardzo pozytywnie. Audytor wskazał, że metodologia przyjęta do opracowania modelu finansowego spółki jest poprawna. Kolejny audyt w spółce wiąże się z badaniem, za każdy zakończony rok obrotowy, sprawozdania finansowego, obejmującego bilans na koniec roku, rachunek zysków i strat, zestawienie zmian w kapitale własnym, rachunek przepływów pieniężnych oraz dodatkowe informacje i objaśnienia. Zadaniem audytora jest zbadanie sprawozdania finansowego oraz wydanie opinii o tym, czy sprawozdanie finansowe jest zgodne z wymaganymi zasadami rachunkowości oraz czy rzetelnie przedstawia sytuację majątkową i finansową, jak też wynik finansowy oraz czy księgi rachunkowe są prowadzone w sposób prawidłowy. Ostatni audyt, za rok 2016, wykazał, że sprawozdanie przedstawia rzetelnie i jasno wszystkie informacje istotne dla oceny wyniku finansowego i sytuacji majątkowej. Jak widać, kontrakt jest bardzo uszczelniony 82

pod kątem nadzoru, ponieważ mamy szereg instytucji, które weryfikują bieżącą oraz przyszłą sytuację finansową spółki. Które z dotychczasowych efektów pracy szczególnie Państwa cieszą? AK: W trakcie realizacji projektu spółce udało się pozyskać czwartego gwaranta – Bank mBank S.A., bardzo dużą instytucję finansową. Jeżeli chodzi o skalę finansowania projektu, mieliśmy początkowo pozyskane gwarancje z trzech instytucji finansowych. Czwarta, mBank, dołączyła do projektu na równych zasadach z pozostałymi instytucjami finansowymi i dołożyła kolejne gwarancje: zwrotu zaliczki i należytego wykonania kontraktu. Dzięki temu w lutym 2016 roku otrzymaliśmy dodatkowy zastrzyk finansowy. Spółka uzyskała 95% dostępnej kwoty zaliczki przewidzianej pod finansowanie projektu. To jest bardzo dużo, pierwotnie zakładaliśmy niższy poziom. Ponadto udało nam się skonstruować umowę z kluczowymi podwykonawcami w ten sposób, że dali oni gwarancje, których beneficjentem był bezpośrednio Inwestor. To umożliwiło zapłatę zaliczki dotyczącą czterech kluczowych zakresów bezpośrednio od Inwestora na rzecz podwykonawców, tzn. zasililiśmy podwykonawców, jednocześnie nie obciążając spółki. To rozwiązanie jest nietypowe, jednak zostało ono zaakceptowane przez TAURON Wytwarzanie. Co się Państwu podoba w wykonywanej pracy? MK: Przede wszystkim dynamika. Ciągle dzieje się coś nowego, pojawiają się nowe wyzwania, jest mnóstwo informacji, które należy przetworzyć i wyciągnąć z nich wnioski. Dotychczasowa praca była związana z tworzeniem prognoz, analizą wykonania, raportowaniem dla Zarządu i Rady Nadzorczej. Po ponad dwóch latach pracy w tym projekcie mogę powiedzieć, że jest to okazja, by poszerzyć posiadaną wiedzę o specyfikę realizacji kontraktu od strony finansowej

Biuletyn Korporacyjny „Ogniwo” – Wydanie Specjalne

SUMMARY Agnieszka Kumor, the Director of Financial Team at E003B7, and Michał Kajzerek, the Head of the Budget Control Team, share their knowledge of budgeting for such a project as large as the construction of new power units at the Jaworzno Power Plant. The special purpose vehicle was created because of the requirements of the institutions that funded the project, but its establishment will also allow for economically efficient construction. The management system at the special purpose vehicle is fully adapted to the implementation of this particular project. Such a solution also makes it possible to fully monitor the construction in terms of financial assumptions and profit forecasts. When a project is carried out by a large company, the above-mentioned data would be difficult to obtain as part of its tasks. As a self-financing entity, the special purpose vehicle must fulfil its contractual obligations on time, as it is the only way to achieve the assumed financing, which in turn is the source of funds for further stages of construction. The authors also discuss how a budget is prepared for such a large project, who takes part in its development, and what elements affect the budgeting and performance of the contract from the financial point of view. They also talks about how to control and supervise the budget. They have devoted a large part to the role of an Independent Technical Advisor in the contract. i rzeczowej oraz funkcjonowania elementów składowych tak dużego przedsięwzięcia, jakim jest budowa bloku energetycznego, a przy okazji poznać wielu wartościowych ludzi. AK: Praca wyznacza rytm życia, finanse to obszar działalności każdej ze spółek, gdzie trudno o nudę – jest dynamicznie. Ja po prostu lubię to, co robię. Projekt Jaworzno to wyzwanie zawodowe dla każdego z nas, dające możliwość zdobycia ogromnego doświadczenia. Jeśli widzimy, że możemy sprostać stawianym wymaganiom, to odczuwamy satysfakcję. Ogromny respekt budzi, gdy się tutaj przyjedzie i porówna się nowo budowaną elektrownię z tą, która stoi obok. Stara elektrownia wygląda przy nowej jak jej makieta. To porównanie pokazuje skalę, z jaką przyszło nam się mierzyć. Dobra organizacja pracy umożliwia ograniczenie stresu i presji czasu. Czasami trzeba zapomnieć o ilość zer, jakimi się operuje, i dalej robić swoje. Bez kropki nad „i”, czyli

MICHAŁ KAJZEREK Kierownik Zespołu Kontroli Budżetu w spółce E003B7 Sp. z o.o. Posiada 20-letnie doświadczenie w obszarze controllingu w branży energetycznej, z tego 19 lat w GK RAFAKO S.A. Ukończył studia magisterskie w zakresie zarządzania przedsiębiorstwem na Akademii Ekonomicznej w Katowicach. Prywatnie lubi majsterkowanie oraz sport, szczególnie bieganie i narciarstwo.

AGNIESZKA KUMOR Dyrektor Zespołu ds. Finansowych w spółce E003B7 Sp. z o.o., absolwentka Wydziału Zarządzania Uniwersytetu Ekonomicznego w Katowicach oraz Kolegium Zarządzania, gdzie ukończyła studia podyplomowe z rachunkowości, posiada Certyfikat Księgowy wydany przez Ministerstwo Finansów. Związana z Grupą PBG od wielu lat. Prywatnie miłośniczka psów, aktywnie spędzająca wolny czas ze swoim ukochanym Staffikiem.

wystawienia faktury, nie ma pieniędzy, ale aby do tego doszło, musi ze sobą współgrać szereg działań wielu osób. Dlatego też przy okazji naszej rozmowy chciałabym życzyć wszystkim pracownikom spółki sukcesów na gruncie prywatnym i zawodowym, a także szczególnie podziękować za wytrwałość i ogromne zaangażowanie w codziennej pracy koleżankom i kolegom z pionu ekonomicznego. Dziękuję za rozmowę.

BLOK 910 MW W ELEKTROWNI JAWORZNO III

WYBRANE OBIEKTY REFERENCYJNE

RAFAKO S.A. W POLSCE Elektrownie i elektrociepłownie zawodowe i przemysłowe, dla których RAFAKO S.A. dostarczyło pod klucz kompletne bloki, kotły, instalacje oczyszczania spalin. Utility and industrial power plants and cogeneration plants, for which RAFAKO delivered complete power generation units, boilers and flue gas cleaning plants.

SZCZECIN Zespół Elektrowni Dolna Odra

GORZÓW

Za Św

EC Poz POZNAŃ

EC Zielona Góra

ZIELONA GÓRA

Elektrownia Turów

Z WROCŁAW

Elektrownia Jaworzno III BLOK 910 MW Buduje E003B7 84

Biuletyn Korporacyjny „Ogniwo” – Wydanie Specjalne

ZEC Wybrzeże GDAŃSK Zakłady Papiernicze Kwidzyn

Polpharma Starogard Gdański

akłady Papiernicze wiecie

STOMIL Olsztyn

OPEC Grudziądz EC Białystok ELANA Toruń

EC Bydgoszcz Elektrownie Ostrołęka

ANWIL Włocławek

BYDGOSZCZ TORUŃ

BIAŁYSTOK

Rafineria w Płocku

znań Zespół Elektrowni PAK

Elektrociepłownie Warszawskie WARSZAWA ZEC Łódź Elektrownia Kozienice

ŁÓDŹ

EC Lublin Elektrownia Bełchatów

ZEC Wrocław

EC Kielce Elektrownia Stalowa Wola Elektrownia Opole

OPOLE

Elektrownia Rybnik

Elektrownia Łagisza

KIELCE Elektrownia Siersza

KATOWICE

LUBLIN

Elektrownia Połaniec

Rafineria Jasło

Elektrownia Jaworzno Elektrownia Łaziska

KRAKÓW

RZESZÓW

EC Kraków

Elektrownia Skawina

BLOK 910 MW W ELEKTROWNI JAWORZNO III

Małe i duże, wszystkie elementy niezbędne do powstania elektrowni przechodzą przez jej ręce. Co jest ważnego w dobrej koordynacji i realizacji wymienionych zadań, opowiada pani Dorota.

BUDOWA OKIEM KIEROWNIKA KOORDYNACJI I REALIZACJI DOSTAW Rozmawiała: Joanna Januszewska, kierownik ds. komunikacji korporacyjnej, Fundacja PBG, październik 2016 86

Biuletyn Korporacyjny „Ogniwo” – Wydanie Specjalne

Z kim Pani współpracuje? Jaki jest Wasz główny zakres odpowiedzialności?

Joanna Januszewska: Jest Pani nową osobą w strukturach projektu. Jak zaczęła się Pani przygoda z budową Elektrowni Jaworzno? Dorota Borowska: Urodziłam się i wychowałam w Kozienicach. Następnie przez kilkanaście lat pracowałam w Warszawie i we Wrocławiu, aż powróciłam w rodzinne strony do pracy na projekcie energetycznym w Kozienicach. Mając takie doświadczenie zawodowe, otrzymałam ofertę pracy w Jaworznie. Uznałam ją za bardzo ciekawą i podjęłam nowe wyzwanie.

Zespół, z którym pracuję, obecnie liczy pięć osób. Nie jest jeszcze kompletny, ponieważ przed nami dopiero faza kulminacji projektu. W zespole jest trzech magazynierów: pan Zbigniew Pancewicz, doświadczony pracownik z długoletnim stażem, oraz panowie Artur Woźniak i Marceli Grabowski, którzy nie pracowali wcześniej na podobnym projekcie, a którzy, zdobywając wyjątkowe doświadczenie zawodowe, stają się cennym ogniwem w strukturze budowy. Jest też pani Anna Dąbrowska, specjalista ds. logistyki, której mogę powierzać bardzo odpowiedzialne zadania i o której mogę śmiało powiedzieć, że może mnie w razie potrzeby zastąpić, oraz pan Paweł Ciastek, spec ds. raportowania dostaw. Mój zespół ma bardzo duże znaczenie dla mnie, moja praca to moi ludzie, bez tego nie istnieję. Bardzo się cieszę, że właśnie na takie osoby tutaj trafiłam. Główne zadanie zespołu to przyjęcie dostaw na budowie. Elementy są tak duże, że miejsce na budowie lub wyznaczone place odkładcze muszą być wcześniej specjalnie przygotowane. Z poddostawcami uzgadniamy także zasady awizowania. Powinniśmy o dostawach wiedzieć z dużym wyprzedzeniem, a ostateczne awizacje od 2 do 7 dni są wystarczające, by właściwie zorganizować pracę. Jesteśmy po to, by przyjąć i rozładować dostawy sprawnie i bezpiecznie. Przyjęcie oznacza sprawdzenie ich zawartości z dokumentacją specyfikacji wysyłkowej, koordynowanie rozładunku (prowadzą go firmy zewnętrzne podwykonawców), odpowiednie zmagazynowanie zgodnie z kodem składowania i z zasadami bezpieczeństwa. Dysponujemy rysunkami technicznymi i transportowymi, by wiedzieć, jak materiał rozładować. Ponadto dostawca jest zobowiązany, by wskazać środek ciężkości, byśmy wiedzieli, jak i przy pomocy jakich urządzeń

BLOK 910 MW W ELEKTROWNI JAWORZNO III

materiał rozładować. Z każdej dostawy przygotowujemy i archiwizujemy dokumentację papierową i fotograficzną z wszelkimi uwagami, a w odpowiednim czasie przygotowujemy wydanie na montaż. Jaka jest Pani rola w projekcie? Pracuję na stanowisku kierownika koordynacji i realizacji dostaw. Do moich głównych zadań należy prowadzenie rozmów z dostawcami i pracownikami projektu, tj. inżynierami branżowymi odpowiedzialnymi za swoje zakresy. Ważna jest współpraca z działem jakości, którego opinia o przyjętych materiałach waży na wielu aspektach naszej pracy, a także współpraca z ważnym działem roszczeń, który wspiera nas interpretacją zapisów kontraktów, a my dostarczamy argumenty do zabezpieczenia interesów spółki. Codzienne zadania to: • skoordynowanie terminów dostaw, • rozplanowanie, gdzie elementy zostaną rozładowane, • sprawdzenie i potwierdzenie odebranych tonaży i dostaw wraz z weryfikacją pod kątem finansowym, 88

• koordynacja elementów kluczowych z ubezpieczycielem, • raportowanie o stanie dostaw do zamawiającego, • i najważniejsze – wydawanie elementów na montaż, by mógł iść sprawnie i zgodnie z harmonogramem oraz wiele, wiele innych… Jakie największe, czy może najważniejsze dotąd przedsięwzięcie mają Państwo za sobą? Dla mnie ważnym wyzwaniem jest zawsze stworzenie zespołu. Myślę, że w projekcie Jaworzno udane, bo działamy sprawnie. Przyjmujemy dostawy począwszy od konstrukcji, poprzez urządzenia technologiczne, a na częściach złącznych, np. małych śrubkach, skończywszy. Do tej pory z powodzeniem przyjęliśmy ponad 2500 samochodów z dostawami. Z wielkogabarytowych elementów odebraliśmy na budowie słupy konstrukcji głównej, wiele zbiorników, ściany kotła. W Opolu, gdzie do portu rzecznego przypływają barkami najcięższe elementy, mamy już za sobą rozładunek zbiornika wody zasilającej ważącego 220 ton

Biuletyn Korporacyjny „Ogniwo” – Wydanie Specjalne

TRANSPORT Przeładunek w porcie rzecznym ważącego 220 ton zbiornika wody zasilającej; na sąsiedniej stronie dostawa zbiornika wody amoniakalnej TRANSPORT Transhipment of the 220 ton feed water tank in the river port; on the previous page delivery of the ammonia water tank

(2 części, każda po 110 ton) i wirnika generatora o wadze 110 ton czy turbiny ważącej 130 ton. Jakie jeszcze ważne zadania przed Wami? Przed nami wiele ważnych etapów, może nie największych i spektakularnych, ale ważnych pod kątem logistyczno-magazynowym, szczególnie koordynowanie zintensyfikowanych dostaw, właściwe ich składowanie, w tym elementów newralgicznych, jak części elektryczne czy elektronika wymagająca pomieszczeń z kontrolą temperatury, wydawanie materiału do montażu. Największe, najbliższe zadanie to odbiór w Opolu stojana generatora, który waży 461 ton. Następnie jego przeładunek w porcie rzecznym i oczekiwanie na załadunek na wagon kolejowy, którym dojedzie do Jaworzna, co zostało powierzone wyspecjalizowanym firmom.* Dużym zadaniem będzie transport samochodowy kluczowych elementów, jednocześnie najbardziej gabarytowych, takich jak zbiornik wody zasilającej, turbina, wirnik generatora, moduły skraplacza. Gabaryty te (wysokość 4,7 m, długość 22 m, waga ponad 100, a nawet 130 ton) wymuszają transport za zgodą zarządców dróg, pod pełnym pilotażem, a często również wymagają przebudowy rond i znaków drogowych, podnoszenia trakcji kolejowych czy linii energetycznych. Najważniejsze zadanie, jakie stoi przed nami, jest takie, by transport dotarł na czas i został przekazany na montaż bez uszkodzeń. Czy spotyka się Pani ze stereotypem, że kobieta na budowie nie da sobie rady? Niestety czasem jeszcze można się z tym spotkać. Pracuję już 17 lat w branżach typowych dla mężczyzn i z mężczyznami, obserwuję, że niestety ciągle pokutuje przekonanie, że „jeśli kobieta, to na pewno się nie zna”. Jednak dzięki temu, że jestem osobą konkretną, często nieugiętą i konsekwentną, potrafię sobie poradzić. Szanuje w ludziach przede wszystkim pracowitość oraz otwarte podejście do problemu i popełnionych błędów. Jeśli o nich wiem, zawsze jest szansa na znalezienie dobrego rozwiązaBLOK 910 MW W ELEKTROWNI JAWORZNO III

nia. Dlatego stawiam na dobrą i efektywną komunikację, często wprost wzorując się na męskim podejściu, którego nauczyłam się od kolegów z pracy: krótko, konkretnie, zrobione, załatwione, to co wczoraj – zapomniane, ważne to, co tu i teraz. Często zapominamy, że rozmowa jest dźwignią każdej relacji i przynosi w każdej sytuacji szybkie i skuteczne rozwiązania. Co jest szczególnie interesującego i najbardziej się Pani podoba w wykonywanej pracy? Ciekawa jest praca przy budowaniu nowego zespołu, poznawanie ludzi i ich zachowań. Ponadto dla mnie osobiście ciekawe jest działanie pod presją, wówczas poznaję również swoje słabości. Logistyka jest jak kalejdoskop. Poza planem „A” mam jeszcze plan „B”, „C”, „D”… tu trzeba mieć zawsze alternatywę, koncepcję, pomysł. Naszym zadaniem jest zaspokojenie potrzeb kilku stron: poddostawców, podwy-

NA KOŁACH Transport kołowy stalowych elementów konstrukcji nośnej kotła. Poniżej transport odziomka, czyli pierwszego odcinka słupa, ważącego aż 67 ton ON WHEELS Road transport of the boiler steel structure elements. Below, transportation of the bottom, i.e. the first section of the pol, weighing as much as 67 tons

Biuletyn Korporacyjny „Ogniwo” – Wydanie Specjalne

konawców, inwestora (pomimo że bardzo przychylnego i pomocnego, to jednak bardzo konkretnego i wymagającego) i nawet kierowcy (nieustannie ponaglającego i w pośpiechu), i jeszcze pamiętać o wymogach przełożonego. Każdy ma swoje oczekiwania i czas… czas jest tu dla wszystkich najważniejszy i czasami mam wrażenie, że jest tak jak w piosence Zakopower pt. Galop: „biegnę, padam wstaje, bez końca galop, bez końca gnam i kiedy próbuje zwolnić, on czuwa i ostrogi wbija wnet w boki me…”. Osobiście uwielbiam ten stan, tylko że na budowie pośpiech jest niewskazany. Musimy prowadzić swoje czynności ze spokojem, bezpiecznie dla materiału, sprzętu, a przede wszystkim dla ludzi. Pod bacznym okiem doświadczonej osoby, która uczy pokory i emanuje spokojem. Mam tu na myśli gospodarza budowy, pana Henryka Kałużę. Dobrego gospodarza poznać można od pierwszych kroków skierowanych do wejść na „posesję” – wszystko ma tu swoje miejsce, znaczenie, każdy wie, co robić. Przyświeca naszej pracy hasło

ZESPÓŁ Pani Dorota Borowska z zespołem THE TEAM Mrs. Dorota Borowska and her team

BLOK 910 MW W ELEKTROWNI JAWORZNO III

Główne zadanie zespołu to przyjęcie dostaw na budowie. Elementy są tak duże, że miejsce na budowie lub wyznaczone place odkładcze muszą być wcześniej specjalnie przygotowane. […] Jesteśmy po to, by przyjąć i rozładować dostawy sprawnie i bezpiecznie. 91

BARKA Przeładunek ważącego 461 ton netto stojana generatora w opolskim porcie rzecznym BARKA Transhipment of the generator stator weghing 461 tons in the river port

Dobrego gospodarza poznać można od pierwszych kroków skierowanych do wejść na „posesję” – wszystko ma tu swoje miejsce, znaczenie, każdy wie, co robić. Przyświeca naszej pracy hasło „bezpieczeństwo projektowe to dbanie o interes pracodawcy, inwestora, podwykonawców i poddostawców” – są to moim zdaniem nierozłączne sprawy.

„bezpieczeństwo projektowe to dbanie o interes pracodawcy, inwestora, podwykonawców i poddostawców” – są to moim zdaniem nierozłączne sprawy. Jeżeli jakakolwiek część zostanie zniszczona, wówczas wyprodukowanie jej to często długi czas i ogromny koszt, który finalnie może dotknąć wszystkie strony. Najbardziej w mojej pracy lubię to, że kiedy wyjeżdżam z biura budowy, o tej porze roku już jest ciemno, widzę światełka na chłodni kominowej czy na pylonach i uśmiecham się do siebie, myślę, że fajnie, że tu jestem, coś rośnie na moich oczach i jestem tego małą cząstką. Mam to szczęście wychodzić na balkon mieszkania i widzieć budowę. W letnie dni siadam wygodnie na leżaku, biorę książkę do ręki lub włączam muzykę i delektuję się tym, że czuję się tak… jakbym była u siebie. * Stojan generatora dotarł drogą kolejową z Opola do Jaworzna w grudniu 2016 roku. Do połowy maja 2017 został posadowiony w budynku maszynowni na poziomie 17 metrów. 92

Biuletyn Korporacyjny „Ogniwo” – Wydanie Specjalne

DOSTAWA ZBIORNIKA WODY Zobacz film – zeskanuj kod QR

SUMMARY

DOROTA BOROWSKA Kierownik koordynacji i realizacji dostaw w spółce E003B7, absolwentka Politechniki Warszawskiej, kierunków geodezja, transport i logistyka. Zdobywała doświadczenie w spółkach o różnym charakterze działalności. Bogatą wiedzę praktyczną pozyskała podczas wykonywania obowiązków po każdej ze stron: u generalnego wykonawcy, podwykonawcy, inwestora, przewoźnika, producenta, mierząc się z zagadnieniami logistyczno-zakupowymi, marketingowymi oraz kierowaniem zasobami ludzkimi. Będąc czynnie zaangażowanym świadkiem restrukturyzacji kopalń i hut, budowy kopalni kruszyw, dróg, bloku energetycznego, biorąc czynny udział w negocjacjach wielu zakresów oraz organizując logistykę i zespoły logistyczno-transportowo-magazynowe często od podstaw – od początku projektów nabrała dużego doświadczenia i szerokiej wiedzy. W wolnym czasie pochłania książki w masowej ilości, uwielbia wszelkiego rodzaju koncerty na żywo: pianistyczne w Łazienkach w Warszawie, rockowe na stadionach oraz w filharmoniach. Jej ulubione aktywności to siatkówka, sporty motorowe i taniec towarzyski. Fascynuje ją natura oraz życie watah bieszczackiego wilka szarego. BLOK 910 MW W ELEKTROWNI JAWORZNO III

Dorota Borowska studied logistics at the University of Warsaw and she gained experience while working both for transport companies and for their clients. She has built many logistics and warehouse teams, and she combines the experience with knowledge and passion for her work. In the conversation she talks about building the team for the Jaworzno project, which, from the logistics point of view, is a very specific project. This is because of the sizes of the elements – they are so big that they need a specific place at the construction, prepared much in advance. In addition, it is necessary not only to coordinate the delivery times, but also to check everything, for example how much do the delivered elements weigh, since they have to be unloaded after delivery. Many important stages still await the Head of Coordination and Delivery Management, but the one she considers very important is already behind – team selection. But the team has many important stages ahead of them. She enlists, among others, storage of electronics vulnerable to external factors and obtaining permits for oversize load transport and planning their transport route. It is sufficient to mention that the generator stator weighs 407 tons, and transportation of almost 5 meters high elements, four times as long and weighing over 100 tons is everyday reality at this construction. 93

W poprzedniej pracy często słyszała „my wybudujemy, wy nam dajcie papier”, na budowie w Jaworznie jest wręcz odwrotnie – papier w pierwszej kolejności. Dlatego każdy dzień to prawdziwe wyzwanie, by sprawnie i na czas zwolnić do realizacji bieżącą dokumentację.

Wy nam dajcie papier,

MY WYBUDUJEMY

Tekst: Joanna Januszewska, kierownik ds. komunikacji korporacyjnej Fundacja PBG, maj 2017

– Tyle się dzieje, że trudno nadążyć za budową – mówi pani Beata Smołka, główny specjalista i koordynator zespołu w Dziale Dystrybucji i Archiwizacji Dokumentacji Projektowej. Odpowiada m.in. za dokumentację założeniową, projekty wykonawcze, dokumentację eksploatacyjną (w tym dokumentację techniczno-ruchową i instrukcję eksploatacji). Koordynuje obieg dokumentacji otrzymywanej z biur projektowych, w tym m.in.: RAFAKO, Energoprojekt Katowice, Energotechnika Engineering, Emerson i zgłoszonych do niej uwag pomiędzy stronami opiniującymi (inżynierowie, inwe-

Każdy dzień to nowe wyzwanie. Przygotowanie dokumentacji żywego organizmu, jakim jest budowa, to prawdziwa przygoda.

stor, generalny projektant), zwalnianie do realizacji projektów wykonawczych i ich dystrybucję do biura budowy i podwykonawców. Praca prowadzona jest według ustalonego schematu, ale ilość dokumentów – 3600 samych projektów wykonawczych – robi wrażenie. Największym wyzwaniem, jakie stoi przed panią Beatą i pracownikami działu, jest przygotowanie dokumentacji eksploatacyjnej, najważniejszej, przekazywanej do inwestora, gdy już projekt zostanie zakończony. Od jesieni ubiegłego roku przygotowano podstawy, których efektem jest stworzona wspólnie z zespołem IT przeglądarka internetowa. Dzięki niej zarządzanie olbrzymią ilością opisujących każdy element elektrowni dokumentów będzie możliwe i sprawne. Przed zespołem dalsza praca polegająca na ustaleniu ścisłych wytycznych w oparciu o wymagania kontraktowe dotyczące opracowania tej dokumentacji. Kolejnym ważnym etapem będzie przygotowanie jej pierwszej wersji dla inwestora. Harmonogram prac jest ustalony do 2019 roku. Ciekawość wzbudza umiejętność współpracy wielu specjalistów, której efektem jest opraco-

Biuletyn Korporacyjny „Ogniwo” – Wydanie Specjalne

SUMMARY Beata Smołka, Chief Specialist and Team Coordinator at the Department of Design Documentation Distribution and Archiving, is responsible for the documentation, execution designs, operation and maintenance documentation. She coordinates the flow of documents from the RAFAKO design office and the comments made to them. Beata knows that even though she works in the office, the effects of her tasks allow work to begin on the construction site. She considers the preparation of manuals for operation and maintenance documentation to be the greatest challenge. It is handed over to the Contracting Authority when the construction is completed. Management of the enormous amount of documents that describe each element of the power plant will be efficient through a dedicated web-based platform. It has been created as the result of cooperation between many specialists. The engineer also talks about her private life, where as a young mother she is devoted to one of her passions – sewing. Beata is also happy that thanks to the perfect organisation of work she now knows that she will spend the scheduled leave with her family, which is usually neither easy nor certain on construction sites.

BEATA SMOŁKA Główny specjalista i koordynator zespołu w Dziale Dystrybucji i Archiwizacji Dokumentacji Projektowej w spółce E003B7. Absolwentka Wydziału Mechaniczno-Technologicznego Politechniki Śląskiej. Zawodowo pasjonatka staranności, dokładności i dobrej roboty, nie toleruje bezmyślności i bylejakości, wyznacza podwładnym wysokie standardy. Prywatnie młoda mama, w wolnych chwilach oddająca się swoim pasjom, m.in. fotografowaniu i szyciu.

wanie pierwszego, zupełnie nowego systemu. Dla pani Beaty to prawdziwe wyzwanie, które z oddaniem podejmuje każdego dnia. Inżynier z wykształcenia, ze szczególnym zamiłowaniem do kreślarstwa. Prywatnie młoda mama, która każdą wolną chwile poświecą swoim pasjom (uwielbia szyć nie tylko ubrania, lecz także zabawki). Dzięki pierwszorzędnej organizacji pracy wie, że planowany urlop letni spędzi z rodziną. To komfort, na który nie zawsze, pracując na budowie, mogła sobie pozwolić. Każdy dzień to nowe wyzwanie – tymi słowami zbliża się do końca nasza rozmowa, bo przed moją rozmówczynią już kolejne spotkanie i opracowywanie dokumentacji eksploatacyjnej. Energię, działanie i codzienne zaangażowanie towarzyszące budowniczym elektrowni po raz kolejny czuję na własnej skórze. I choć pani Beata pracuje w biurze, to przecież przygotowany wcześniej papier i zwolnienie go do realizacji pozwala rozpocząć wszelkie prace na budowie. – Przygotowanie dokumentacji żywego organizmu, jakim jest budowa, to prawdziwa przygoda – konkluduje pani Beata. BLOK 910 MW W ELEKTROWNI JAWORZNO III

Panie Ania i Paulina pracują w Dziale Dokumentacji Technicznej Biura Budowy Bloku 910 MW. Dla pani Ani jest to drugi realizowany dla RAFAKO projekt, w którym uczestniczy. Dla pani Pauliny pierwsza praca po studiach, będąca jednocześnie poligonem cennych doświadczeń zawodowych i zdobywania wiedzy.

UDOKUMENTOWANE PRACE Tekst: Joanna Januszewska, kierownik ds. komunikacji korporacyjnej Fundacja PBG, maj 2017

Z jednej strony sprawują nadzór nad dokumentami, z drugiej, mając stały kontakt z przedstawicielami wszystkich stron budowy – od projektantów, przez kierowników robót, po zamawiającego – na bieżąco śledzą rozwój budowy i zmieniającą się rzeczywistość. Pokorę i szacunek budzą w nich pnące się w górę budynki i konstrukcje. Na co dzień odpowiadają za sprawne zarządzanie dokumentacją w Biurze Budowy. Od projektów wykonawczych, projektów organizacji robót, planów naprawczych, instrukcji montażowych, instrukcji bezpiecznego wykonywania robót (IBWR) po dokumentację techniczno-ruchową (DTR) – słowem: dotyczącą całej budowy. Dbają o to, by każda z zaangażowanych stron pracowała na aktualnej dokumentacji. Pracy nie brakuje, ponieważ samych projektów wykonawczych przy budowie bloku jest łącznie 1700. W praktyce niemal każdy z nich podlega aktualizacji, która jest naturalną konsekwencją wdrażania projektu. Są nawet takie, które doczekały się dziewiątej wersji. Wszystkie zmiany muszą być skrupulatnie i systematycznie naniesione i zachowane, tak by żaden szczegół nie uszedł uwadze. Co ważne, poza czujnym trzymaniem pieczy nad aktualnością dokumentów, odpowiadają za przekazywanie informacji dotyczących zmian każdej ze stron zaangażowanych 96

w budowę. Dziennie otrzymują ich około siedemdziesięciu. Jednocześnie koordynują odpowiednie opisanie i wprowadzenie zmian w dokumentacji. To, co cieszy szczególnie, to przełożenie efektów prac na dalszy postęp projektu. Wdrożony przez panią Anię system obiegu i archiwizacji dokumentów oraz komunikacji sprawdza się i świadczy o jej skuteczności. Poza wspomnianymi aktualizacjami, zmiany w projektach wprowadzane są na zasadzie Red Correx, czyli dosłownie „czerwonej zmiany”, dokonywanej na bieżąco już podczas pracy na placu budowy. Gdy tylko dokumentacja przejdzie przez ostateczne zaopiniowanie i akceptację ze strony zamawiającego i trafi po poprawkach do biura dokumentacji, wraz z dokładnym opisem jest umieszczana w archiwum, tak by gdy tylko zajdzie potrzeba móc z niej skorzystać. Wcześniejsza dokumentacja jest natomiast za każdym razem utylizowana. W ten sposób potwierdzony na papierze przebieg wykonanych prac stanowi podstawę potwierdzającą ich wykonanie zgodnie z polskim prawem i przepisami. Panie Ania i Paulina nie mogą w swojej pracy narzekać na nudę. Liczba i różnorodność spraw do załatwienia jest dla nich codziennym wyzwaniem. Zgodnie podkreślają, że wymaga od nich zmysłu i wyczucia technicz-

Biuletyn Korporacyjny „Ogniwo” – Wydanie Specjalne

ANNA KIELAN Inżynier budowy / specjalista ds. dokumentacji technicznej. Absolwentka Politechniki Śląskiej w Gliwicach. Wolne chwile spędzam z dziećmi i mężem.

PAULINA WOJTKOWSKA Specjalista ds. dokumentacji technicznej. Absolwentka Uniwersytetu Technologiczno-Przyrodniczego w Bydgoszczy. Wolne chwile spędzam z synem i mężem.

SUMMARY

nego, systematyczności, dyscypliny, skrupulatności i zaangażowania. Efekty prac, które na co dzień śledzą w dokumentach, widzą zza okna na placu budowy. Mają poczucie, że one też dokładają cegiełkę do tego niezwykłego przedsięwzięcia. Ponadto zgodnie podkreślają, że znajomość projektów, wizualizacji czy zdjęć z budowy to za mało, by móc ją sobie wyobrazić i poczuć. Podają za przykład dokumentację pozornie niewielkiego budynku nastawni blokowej, który w rzeczywistości jest całkiem dużym i okazałym obiektem.

Anna Kielan is a graduate of the Silesian University of Technology in Gliwice. She holds the function of construction engineer and technical documentation specialist in Jaworzno. Paulina Wojtkowska is also a technical documentation specialist, a graduate of the University of Technology and Life Sciences in Bydgoszcz. Both of them are working at the Technical Documentation Department for Construction Site J910MW. For Anna Kielan it is already the second project carried out for RAFAKO, whereas Paulina Wojtkowska has been earning her first professional experience in Jaworzno. The tasks of their department involve primarily working on project-related documents. From detailed designs, construction management plans, repair plans, installation manuals, safe work instructions to operation and maintenance manuals. They make sure that everyone is working according to the valid documentation. They will not run out of work, since there are 1700 of detailed designs for the construction. They are also responsible for submitting information on changes to each of the parties involved in the construction. At the same time, they coordinate the appropriate description and introduction of changes in the documentation. In addition to such updates, some of the changes to designs are made as Red Correx, carried out on a regular basis already during work at the construction site.

BLOK 910 MW W ELEKTROWNI JAWORZNO III

Niebagatelna skala projektu Jaworzno oraz jego waga w całej działalności Grupy RAFAKO powoduje, że jest on przedmiotem szczególnego zainteresowania ze strony Rady Nadzorczej.

Projekt Jaworzno widziany

OKIEM RADY NADZORCZEJ Tekst: Adam Szyszka, niezależny członek Rady Nadzorczej, przewodniczący komitetu audytu RAFAKO S.A., czerwiec 2017

Dnia 17 kwietnia minęły 3 lata od podpisania kontraktu z firmą Tauron Wytwarzanie S.A. na zaprojektowanie i wykonanie w formule „pod klucz” bloku energetycznego o mocy 910 MW brutto na parametry nadkrytyczne w Elektrowni Jaworzno III. Wartość kontraktu (po aneksie uwzględniającym roboty dodatkowe) to aż 4 470 mln złotych! Jest to jedna z największych i najbardziej skomplikowanych inwestycji tego typu w Polsce. Bez wątpienia budowa taka stanowi wyzwanie zarówno o charakterze techniczno-wykonawczym, jak i organizacyjno-finansowym. Realizacja tego typu ma również ogromne znaczenie wizerunkowe, gdyż buduje unikatowe referencje potwierdzające zdolność Grupy RAFAKO do realizacji w charakterze generalnego wykonawcy tego typu dużych specjalistycznych projektów inżynieryjno-budowlanych. Postępy prac – coraz bardziej widoczne – świadczą o tym, że jak na razie RAFAKO wraz z całą siecią kooperantów i podwykonawców z podjętego wyzwania wywiązuje się znakomicie. Również wyniki ekonomiczne realizowanego kontraktu są zadawalające, choć oczywiście finansiści mogliby życzyć sobie, aby było jeszcze lepiej. 98

Biuletyn Korporacyjny „Ogniwo” – Wydanie Specjalne

Niemal na każdym posiedzeniu członkowie Rady otrzymują bieżące informacje o postępach prac czy wynikach ekonomicznych. Informacje o liczbie osób pracujących na budowie, kooperantach, podwykonawcach, nietypowych rozwiązaniach techniczno-organizacyjnych, zaangażowanym kapitale – wszystko to robi wrażenie i potwierdza wyjątkową skalę projektu Jaworzno. Ale dopiero wizyta na placu budowy uświadamia, z jak wielkim przedsięwzięciem mamy do czynienia.

W międzyczasie nie obyło się też bez niespodziewanych trudności. Można tu chociażby wspomnieć o potrzebie zmiany generalnego projektanta na etapie przygotowania dokumentacji technicznej czy o konieczności wykonania dodatkowych prac nieuwzględnionych w zamówieniu, a niezbędnych dla prawidłowego posadowienia realizowanych obiektów. Zwłaszcza prace przy stabilizacji gruntu stanowiły nie lada zmartwienie dla Zarządu i Rady Nadzorczej, gdyż nie tylko wiązały się ze znacznym wzrostem kosztów, lecz także poważnie wydłużyły proces budowy, co groziło niedotrzymaniem harmonogramu realizacji. Na szczęście argumentacja RAFAKO trafiła do zamawiającego i ostatecznie udało się wypracować z TAURON Wytwarzanie kompromis, którego efektem jest aneks zwiększający wartość wynagrodzenia o 71 mln zł, ale także wydłużający o ponad 8 miesięcy termin oddania inwestycji.

Oczywiste jest, że niebagatelna skala projektu Jaworzno oraz jego waga w całej działalności Grupy RAFAKO powoduje, że jest on przedmiotem szczególnego zainteresowania m.in. ze strony Rady Nadzorczej. Niemal na każdym posiedzeniu Członkowie Rady otrzymują bieżące informacje o postępach prac czy wynikach ekonomicznych. Informacje o liczbie osób pracujących na budowie, kooperantach, podwykonawcach, nietypowych rozwiązaniach techniczno-organizacyjnych, zaangażowanym kapitale – wszystko to robi wrażenie i potwierdza wyjątkową skalę projektu Jaworzno. Ale dopiero wizyta na placu budowy uświadamia, z jak wielkim przedsięwzięciem mamy do czynienia. Osobiście mogę potwierdzić, że liczby analizowane okiem finansisty nie robią takiego wrażenia, jak wjazd windą na jeden z dwóch blisko 140-metrowej wysokości pylonów i podziwianie z góry

BLOK 910 MW W ELEKTROWNI JAWORZNO III

Z WIZYTĄ Od lewej: Adam Górnicki, Dariusz Sarnowski, Dariusz Szymański, Przemysław Szmidt, Małgorzata Wiśniewska, Adam Szyszka i Henryk Kałuża VISIT From the left: Adam Górnicki, Dariusz Sarnowski, Dariusz Szymański, Przemysław Szmidt, Małgorzata Wiśniewska, Adam Szyszka i Henryk Kałuża

Korzystając z okazji, chciałbym osobiście wyrazić uznanie dla wszystkich osób zaangażowanych w realizację projektu budowy Bloku 910 MW w Elektrowni Jaworzn, tak bezpośrednio w spółce E003B7, RAFAKO i całej Grupie PBG, jak też u szeregu kooperantów i podwykonawców. Szczególne słowa uznania należą się Panu Edwardowi Kasprzakowi – Członkowi Zarządu RAFAKO S.A. oraz Prezesowi E003B7 sp. z o.o. Nie umniejszając w żaden sposób roli pozostałych osób z kierownictwa RAFAKO i PBG, trzeba jasno powiedzieć, że Blok 910 MW to przede wszystkim jego „dziecko”, które wzrasta bardzo szybko na naszych oczach. Życzmy mu (i nam wszystkim), aby Jaworzno III było powodem przede wszystkim do dumy i zadowolenia, aby przynosiło jak najmniej trosk, a jak najwięcej satysfakcji. Niech powiedzenie: „Małe dzieci – mały kłopot, duże dzieci – duży kłopot”, absolutnie nie sprawdzi się w tym kontekście!

całego kompleksu!!! Dwie stare chłodnie działające w bezpośrednim sąsiedztwie zakładów Jaworzno wyglądają jak miniatury w porównaniu do wielkiego płaszcza nowej chłodni kominowej, który osiągnął już 181,5 metra wysokości. Dumnie dominuje ona nie tylko nad najbliższą okolicą, ale przy dobrej pogodzie charakterystyczny kształt olbrzymiej chłodni widoczny jest z daleka, w tym z autostrady A4. Wizyta na placu budowy była również doskonałą okazją do naocznego przekonania się o bardzo dobrej organizacji placu budowy, sprawności wszystkich służb, porządku który tam panuje, a także o rygorystycznym przestrzeganiu przepisów BHP. W tym również w odniesieniu do przedstawicieli Rady Nadzorczej, którzy zostali wpuszczeni na budowę dopiero po odpowiednim przeszkoleniu. 100

NA PLACU Przedstawiciele Rady Nadzorczej na placu budowy w towarzystwie panów Henryka Kałuży i Adama Górnickiego CONSTRUCTION SITE Representatives of the Supervisory Board at the construction site with Henryk Kałuża and Adam Górnicki

Biuletyn Korporacyjny „Ogniwo” – Wydanie Specjalne

SUMMARY Adam Szyszka, independent Member of RAFAKO Supervisory Board, emphasises that this is one of the largest and most complex investments of this kind in Poland, and it poses both a technical and execution, as well as organisational and financial challenge. He also notes its great importance for image, as it builds a unique portfolio element, confirming the ability of RAFAKO Group to complete – as a general contractor – large, specialised engineering and construction projects. After three years, he observes that RAFAKO, together with an entire network of partners and subcontractors, is ably handling the challenge it had undertaken. The financial results of the contract are satisfactory as well. He does not forget the obstacles, but he stresses that they were overcome without undue difficulty. He also does not hide that the not-insignificant scale of the Jaworzno project and its importance for the entirety of RAFAKO Group operations make it the object of particular interest from the Supervisory Board, who receive updates on work progress or financial results almost at their every meeting. As he says himself, however, nothing makes a greater impression than a personal visit to the construction site, especially an elevator ride to one of the two almost 140-metre high pylons and admiring the entire complex from above.

BLOK 910 MW W ELEKTROWNI JAWORZNO III

ADAM SZYSZKA Profesor nauk ekonomicznych. Zdobywał wiedzę i prowadził badania naukowe w najlepszych uczelniach w kraju oraz wiodących uczelniach zagranicznych (m.in. Columbia University, Harvard Business School). Gościł z wykładami w Stanach Zjednoczonych, Australii, Chinach, Niemczech, Belgii, Brazylii, RPA. Jest stypendystą prestiżowej Polsko-Amerykańskiej Komisji Fulbrighta, Fundacji Kościuszkowskiej oraz dwukrotnie Fundacji na Rzecz Nauki Polskiej. Jest autorem lub współautorem kilkunastu książek oraz blisko stu artykułów i innych opracowań naukowych. Profesor Szyszka z sukcesami łączy karierę naukową z działalnością biznesową. Posiada wieloletnie doświadczenie w działalności konsultingowej w obszarze zarządzania i finansów. Pracował m.in. w firmie doradczej PwC (w Polsce i w Wlk. Brytanii) oraz w Grupie Kapitałowej Banku Millennium, a od 15 lat jest prezesem i współwłaścicielem firmy konsultingowej AT INVEST. Zasiada również w radach nadzorczych spółek samorządowych, podmiotów notowanych na GPW oraz innych dużych podmiotów gospodarczych. Uczestniczył w wielu zakończonych sukcesem projektach fuzji i przejęć, wprowadzeniu inwestora strategicznego, restrukturyzacji oraz w przygotowywaniu emisji papierów wartościowych. Specjalizuje się w wycenach przedsiębiorstw, zagadnieniach rynku kapitałowego oraz projektach nieruchomościowych. 101

Budowa nowego bloku w Jaworznie to inwestycja ważna dla bezpieczeństwa energetycznego kraju, ale przecież realizowana jest w konkretnym miejscu, w regionie od lat związanym z energetyką i węglem. Jak patrzą na tę budowę mieszkańcy, jak postrzegają ją władze miasta, mówi w rozmowie z Jackiem Balcerem, dyrektorem ds. komunikacji korporacyjnej PBG S.A., Prezydent Jaworzna, pan Paweł Silbert.

BUDOWA ROBI WRAŻENIE

Tekst: Jacek Balcer, dyrektor ds. komunikacji korporacyjnej PBG S.A., kwiecień 2016

Jacek Balcer: Panie Prezydencie, jakie jest znaczenie Elektrowni dla miasta i regionu? Czy mieszkańcy mają świadomość, jak ważna jest dla krajowego systemu bezpieczeństwa energetycznego, czy jednak patrzą na Elektrownię tylko z lokalnej perspektywy? Paweł Silbert: Jaworzno stoi energetyką! Istniejące w Jaworznie kopalnie węgla kamiennego oraz cała historia górnictwa – najstarszego 102

na ziemiach polskich – nieuchronnie musiały doprowadzić do powstania w tym miejscu elektrowni. Te z okresu powojennego są już znaczącymi producentami energii w skali kraju i na stałe wrosły w krajobraz miasta. Rozległość Jaworzna pozwala na skoncentrowanie tych wielkich zakładów na jego zachodnich rubieżach, ale mimo to są one doskonale widoczne nieomal z każdego miejsca w mieście. Poza tym to duzi pracodawcy. Mieszkańcy

Biuletyn Korporacyjny „Ogniwo” – Wydanie Specjalne

odbierają elektrownie jak swoje. Mają lokalną perspektywę, jeśli chodzi o ich codzienne obowiązki, ale też świadomość, że uczestniczą w czymś ważnym i istotnym w skali kraju. Zwłaszcza teraz, gdy budowany jest nowy blok, rozumienie skali tych działań jest powszechne. Elektrownie to fragment większej całości, gdzie istnieją także kopalnie z całą ich infrastrukturą oraz linie przesyłowe najwyższych napięć, które jak nic innego odciskają się w krajobrazie miejskim. To serce ekonomii lokalnej, ale też niekiedy źródło kłopotów, gdy trzeba im podporządkować inne plany miasta. Tu liczy się partnerstwo i zrozumienie potrzeb, czego doświadczamy na co dzień. Nowe bloki to więcej miejsc pracy, ale też więcej spalin. Jakie są odczucia lokalnej społeczności? Czy mieszkańcy Jaworzna i okolic zdają sobie sprawę z zastosowanej technologii niskoemisyjnej?

CHŁODNIA KOMINOWA Wnętrze chłodni kominowej COOLING TOWER The interior of the cooling tower

Mieszkańcy odbierają elektrownie jak swoje. Mają lokalną perspektywę, jeśli chodzi o ich codzienne obowiązki, ale też świadomość, że uczestniczą w czymś ważnym i istotnym w skali kraju. Zwłaszcza teraz, gdy budowany jest nowy blok, rozumienie skali tych działań jest powszechne. BLOK 910 MW W ELEKTROWNI JAWORZNO III

Tak wielkie inwestycje nie mogą być niewidoczne. Rosnąca w górę chłodnia kominowa i początek montażu obiektów produkcyjnych pokazują tę niezwyczajną skalę. Pytania o szkodliwość oddziaływania są zrozumiałe, zwłaszcza gdy nowy blok tak bardzo przybliżył się do miasta. Technologie niskoemisyjne stosowane są w elektrowniach Jaworzno od wielu lat i większość mieszkańców je zna i docenia. Teraz jednak pytania dotyczą bardziej zmian klimatycznych związanych z dużym wyrzutem pary i jego wpływem na lokalny mikroklimat Podłęża, Osiedla Stałego czy Pszczelnika*. Bliskość zakładu przemysłowego, a elektrownia jest nim w każdej skali, zawsze wywołuje reakcje obronne u najbliższych sąsiadów. Sądzę jednak, że świadomość ekologiczna nie jest przeszkodą w zrozumieniu roli elektrowni w tkance miasta i jej wpływu na lokalny rynek pracy. 103

Prezydent i jego goście | The president and his guests

Niedługo po podpisaniu umowy miałem okazję być na spotkaniu dla lokalnych firm, zorganizowanym przez tutejszą Izbą Gospodarczą. Apetyty lokalnych firm na zamówienia i możliwości współpracy były duże. Wielu pracowników liczyło też na zatrudnienie przy budowie, choć wiadomo, że fachowców szuka się teraz w całej Polsce. Czy dziś tę budowę widać już w statystykach?

To, co zobaczyłem na budowie, robi wrażenie. Robi je teraz i będzie je robić także po uruchomieniu bloku. To nie tylko kwestia wielkości, lecz także stosowanych technologii, tempa prac, czy też całego kontekstu przestrzennego.

Elektrownia to – jak już mówiłem – duży i ważny pracodawca. Rozbudowa elektrowni o nowy blok nie wpłynie jednak znacząco na zmiany w poziomie zatrudnienia. Energetyka to branża dość hermetyczna, stawiająca swoim pracownikom wysokie wymagania. Nowe technologie i proste obliczenia pokazują, że zwiększanie zatrudnienia odbywa się tu powoli i zawsze w skali daleko mniejszej niż w przeszłości. To znak czasów. Ale nawet ten niewielki wzrost ma znaczenie i dlatego kibicujemy tej budowie. Co do lokalnych przedsię-

biorców, to należy zauważyć, że ich deklaracja współpracy mogła natrafić na barierę skali. Wiem, że są lokalne firmy, które taką współpracę podjęły, wiem, że niektóre mają unikalne umiejętności, ale gmina nie monitoruje tego procesu na bieżąco.

104

Wizytował Pan we wrześniu budowę – jakie są Pana wrażenia? Wrażenia? Mocarne! Mam w swoim zawodowym życiorysie pracę w Elektrowni Jaworzno,

Biuletyn Korporacyjny „Ogniwo” – Wydanie Specjalne

SUMMARY

PAWEŁ SILBERT Absolwent Wyższej Szkoły Zarządzania Marketingowego i Języków Obcych w Katowicach – zarządzanie i marketing o specjalności finanse oraz studiów podyplomowych na Akademii Górniczo-Hutniczej w Krakowie – zarządzanie funduszami Unii Europejskiej i zarządzanie projektami. Ponadto ukończył studia podyplomowe w zakresie retoryki na Uniwersytecie Jagiellońskim i Papieskiej Akademii Teologicznej. Od blisko 20 lat związany z pracą w samorządzie. Obecnie Prezydent Jaworzna IV kadencji.

więc nie powinienem być zaskoczony. Jednak to, co zobaczyłem na budowie, robi wrażenie. Robi je teraz i będzie je robić także po uruchomieniu bloku. To nie tylko kwestia wielkości, lecz także stosowanych technologii, tempa prac, czy też całego kontekstu przestrzennego. Każdy kolejny dzień na tej budowie będzie ciekawszy od poprzedniego. Życzę wszystkim zaangażowanymi w tę budowę, aby trwała ona jak najkrócej i aby efekty ich pracy sławiły też miasto Jaworzno.

The Mayor of Jaworzno, Paweł Silbert, has no doubt that energy is an extremely important industry for his city. The fact that years ago the first power plant was established here is obvious, because the oldest mines in Poland were located in the region. The sprawling layout of Jaworzno allowed focusing large facilities in the west part of the city, away from residential areas. But residents perceive the power plants as their own; they are one of the biggest employers in the vicinity. And even though power plants sometimes have priority to other city plans, those in Jaworzno focus on partnership and understanding of mutual needs. Residents know that the new unit is made in low-emission technology, but the fact that the new structure is a bit closer to the city than the old units raises new questions, especially about its climate impact, influence on the local microclimate of nearby housing estates. However, the Mayor hopes that respect for ecology does not necessarily conflicts with the understanding of the role of the power plant in the city and its impact on the local labour market. The Mayor of Jaworzno also mentions his visit to the construction site, which made a great impression on him.

BETONOWANIE PYLONU Zobacz film – zeskanuj kod QR

*O wyjaśnieniu tego problemu przeczytacie w artykule pani profesor Marii Jędrusik. BLOK 910 MW W ELEKTROWNI JAWORZNO III

105

Zmieniają się prezesi, ministrowie, premierzy i rządy całe – a elektrownia się buduje, dowodząc, że są takie inwestycje, które ze względu na ich znaczenie dla kraju powinny być – i są – niezależne od polityki, humorów rządzących i ich osobistego podejścia do poszczególnych projektów.

KONTRAKT nareszcie podpisany Tekst: Jacek Balcer, dyrektor ds. komunikacji korporacyjnej PBG S.A., kwiecień 2014

Ponad podziałami, ponad partyjnymi interesami i dla dobra kraju budują się nowe bloki w Jaworznie, pokazując, że jak się chce – to można. Ta budowa miała się zacząć dużo wcześniej, ale wiele miesięcy trwało przeciąganie liny pomiędzy tymi, którzy mieli jej zapewnić finansowanie. W końcu się udało, bo przy stołach negocjacyjnych zasiedli kompetentni ludzie, którzy za cel postawili sobie podpisanie umowy, a parasol nad negocjacjami z udziałem państwowych banków roztoczyło… Państwo. Stopień dekapitalizacji majątku wytwórczego spółek energetycznych jest bowiem ogromny, czego przez lata, zdaje się, nikt nie zauważył. Prawie 75 procent bloków wytwarzających w Polsce prąd ma ponad 30 lat! Są nawet takie, którym niedługo „stuknie” pięćdziesiątka. A tylko 10 procent ma mniej niż 10 lat. Tymczasem z powodu zaostrzania norm emisji zanieczyszczeń oraz konieczności wycofania wyeksploatowanych bloków już w tym roku powinny zostać wyłączone bloki energetyczne o łącznej mocy ponad 4 tysiące MW, a do 2030 roku będzie to ponad 12 tysięcy MW! Wydaje się więc oczywiste, że nowe bloki są potrzebne. A jednak dopiero ingerencja Państwa we władze państwowej spółki umożliwiła rozpoczęcie budowy w Opolu – wykonawcy – w tym 106

RAFAKO – byli na to od dawna gotowi ale dopiero po wielu miesiącach mogli zacząć prace. Na szczęście – jak to często w prognozach – zapotrzebowanie na energie rośnie nieco wolniej niż zakładano. Początkowo ów wzrost miał wynieść nawet 1,5 procent rocznie. Okazuje się jednak, że nowoczesna gospodarka jest mniej energochłonna. Dlatego spółki energetyczne nie dostrzegają prostej korelacji wzrostu zużycia prądu ze wzrostem PKB. Dlaczego? Bo zuży-

Biuletyn Korporacyjny „Ogniwo” – Wydanie Specjalne

Fotografia: materiały prasowe TAURON

KONTRAKT 17 kwietnia 2014 roku w obecności ówczesnego Premiera Donalda Tuska, Wicepremier Jolanty Bieńkowskiej i Ministra Skarbu Włodzimierza Karpińskiego podpisano kontrakt na budowę nowego bloku energetycznego na parametry nadkrytyczne, o mocy 910 MW w Elektrowni Jaworzno III. W tle Elektrownia Jaworzno II CONTRACT On 17 April 2014, in the presence of Prime Minister Donald Tusk, Vice-Prime Minister Jolanta Bieńkowska and Minister of Treasury Włodzimierz Karpiński, the contract for the construction of a new 910 MW supercritical power generation unit for Jaworzno III Power Plant was signed. In the background Jaworzno II Power Plant

cie energii spada wraz z postępem technologii. W efekcie, mimo że co jakiś czas w mediach straszą nas, że Polsce grozi „blackout” – bać się nie ma czego, szczególnie wobec budowanych nowych bloków. Jednak bez względu na działania oszczędnościowe i wdrażane energooszczędne technologie, bez względu na wdrożenie Rynku Mocy i utrzymywanie rezerw, te, które są obecnie w budowie, to za mało – szczególnie w dłuższej

To, co nas cieszy szczególnie, to fakt, że udało się doprowadzić do podpisania umowy przy wsparciu polskich instytucji finansowych, PKO BP, BGK i PZU, którym jesteśmy dziś wdzięczni za zaufanie, jakim obdarzyli RAFAKO, przed którym wraz z rozpoczęciem tej budowy otwierają się zupełnie nowe perspektywy.

BLOK 910 MW W ELEKTROWNI JAWORZNO III

107

Zgodnie z zawartą umową Konsorcjum wybuduje w Jaworznie nowy blok energetyczny na parametry nadkrytyczne wraz z kompletem głównych urządzeń, instalacji oraz wszystkimi niezbędnymi urządzeniami zewnętrznymi koniecznymi do poprawnej i bezpiecznej eksploatacji bloku.

WIZYTA Premier Beata Szydło podczas oficjalnej wizyty na placu budowy w Jaworznie III

Fotografia: materiały prasowe TAURON

VISIT Prime Minister Beata Szydło during her official visit at the Jaworzno III construction site

perspektywie. Inwestycje w energetyce są niezbędne. Już w 2015 roku Komisja Europejska w poświęconym Polsce raporcie podkreśliła, że znaczące inwestycje są ciągle niezbędne do zapewnienia stabilnych dostaw energii. Oczywiście raport wspomina też o konieczności redukcji emisji dwutlenku węgla i zwiększeniu wykorzystania odnawialnych źródeł energii. Ale te nie zaspokoją popytu, wiedzą o tym doskonale w krajach, które postawiły wyłącznie

na OZE. Również energia atomowa jest dziś przedmiotem wielu dyskusji. Jedna kwestia to bezpieczeństwo, które nowoczesne technologie znacznie zwiększyły, ale druga, to opłacalność takiej inwestycji. Upraszczając nieco – nakłady są ogromne, zwracają się w perspektywie dziesięcioleci, a dziś nikt nie odważy się spekulować, ile może kosztować prąd za 20 – 30 lat. Tym bardziej, że w tym czasie może nastąpić rozwój zupełnie nowych technologii jego produkcji. Stąd prywatni inwestorzy i banki nie palą się do wykładania pieniędzy na coś, co ma być zwracane z przyszłych zysków, skoro szacowanie, jakie będą to zyski, przypomina wróżenie z fusów. Na tym tle widać, jak ważne są inwestycje w nowoczesne bloki konwencjonalne – bazujące na dostępie do rodzimego paliwa, ale zarazem przyjazne dla środowiska. Takie jak budowane przez RAFAKO Grupa PBG w Jaworznie. Dlatego też w historii polskiej gospodarki data

108

Biuletyn Korporacyjny „Ogniwo” – Wydanie Specjalne

Fotografia: materiały prasowe TAURON

17 kwietnia 2014 roku będzie miała szczególne znaczenie. To w tym dniu, w obecności ówczesnego Premiera Donalda Tuska, Wicepremier Jolanty Bieńkowskiej i Ministra Skarbu Włodzimierza Karpińskiego podpisano kontrakt na budowę nowego bloku energetycznego na parametry nadkrytyczne o mocy 910 MW w Elektrowni Jaworzno III. – To, co nas cieszy szczególnie, to fakt, że udało się doprowadzić do podpisania umowy przy wsparciu polskich instytucji finansowych, PKO BP, BGK i PZU, którym jesteśmy dziś wdzięczni za zaufanie, jakim obdarzyli RAFAKO, przed którym wraz rozpoczęciem tej budowy otwierają się zupełnie nowe perspektywy – mówił podczas uroczystości Jarosław Dusiło, wiceprezes RAFAKO Grupa PBG. Zgodnie z zawartą umową Konsorcjum wybuduje w Jaworznie nowy blok energetyczny na parametry nadkrytyczne wraz z kompletem głównych urządzeń, instalacji oraz wszystkimi niezbędnymi urządzeniami zewnętrznymi koniecznymi do poprawnej i bezpiecznej eksploatacji bloku. I jeszcze kilka technicznych szczegółów. Blok będzie wyposażony w przepływowy kocioł pyłowy na nadkrytyczne parametry pary opalany węglem kamiennym oraz kondensacyjną turbinę parową, sprzęgniętą z generatorem wytwarzającym energię elektryczną. Blok będzie wysokosprawną jednostką systemową, odpowiedzialną za generację energii elektrycznej, pracującą w podstawie systemu elektroenergetycznego. Będzie spełniał wszystkie wymagania określone w Instrukcji Ruchu i Eksploatacji Sieci Przesyłowej. Zostanie

wyposażony w instalacje pozwalające na dotrzymanie standardów emisyjnych związanych z NOx, SO2 i pyłem, tj. instalację SCR (odazotowania spalin), IOS (odsiarczania spalin) oraz elektrofiltr. Żywotność bloku wynosić będzie co najmniej 200 tysięcy godzin pracy lub 30 lat. Możemy jednak być pewni, że nim te 30 lat minie, RAFAKO wybuduje lub zmodernizuje w Polsce wiele kolejnych bloków energetycznych.

SUMMARY While describing the ceremonial signing, the author analyses the present situation in the power industry, demonstrating the background against which this construction seems not only important for RAFAKO, but also crucial for the proper functioning of Polish power industry and for ensuring the national energy security. This was because this construction was supposed to start much earlier, however, it took many months to settle the matters between those responsible for its funding. It was only resolved when the government got engaged in the case and the funding was secured by the Polish banks. The degree of decapitalisation was so high, that an increased demand for energy would, in consequence, without the necessary renovations and investments, such as in Jaworzno, bring us closer in several years to the idea of black out. Hence the engagement of the Polish government in this project and the presence of the highest state authorities at the inauguration.

BLOK 910 MW W ELEKTROWNI JAWORZNO III

109

Rozmowa z dr hab. inż. Marią Jędrusik, prof. nadzw. Politechniki Wrocławskiej, z Katedry Termodynamiki, Teorii Maszyn i Urządzeń Cieplnych Zespołu Ochrony Atmosfery na Wydziale Mechaniczno-Energetycznym.

Zdaniem

EKSPERTA Rozmawiał: Piotr Karaś, dyrektor biura marketingu RAFAKO S.A.

Piotr Karaś: Duże bloki energetyczne opalane węglem budzą zrozumiałe zainteresowanie, ale i niepokój lokalnych społeczności w rejonach, gdzie są budowane. Czy rzeczywiście stanowią one zagrożenie? Maria Jędrusik: Jednym z istotnych problemów związanych ze spalaniem węgla w elektrowniach jest emisja zanieczyszczeń pyłowych oraz gazowych (tlenki siarki, tlenki azotu, tlenek węgla oraz dwutlenek węgla). Aktualnie obowiązujące w UE i Polsce normy dopuszczalnych stężeń tych zanieczyszczeń dla kotłów spalających węgiel kamienny i brunatny są bardzo restrykcyjne. Przykładowo, dla dużych bloków energetycznych dopuszczalne standardy emisyjne wynoszą dla SO2 i NOx poniżej 150 mg/mn3, a dla pyłów wartość ta jest poniżej 10 mg/mn3. W polskich elektrowniach normy te są dotrzymywane i zgodne z europejskimi wymaganiami, bloki energetyczne mają ciągły monitoring emisji. Istotne jest też podjęcie działań mogących ograniczyć z procesów spalania w elektrowniach i elektrociepłowniach emisję gazu cieplarnianego, jakim 110

jest CO2. Jednym ze sposobów ograniczających emisję CO2 jest budowa dużych bloków energetycznych o parametrach tzw. nadkrytycznych o sprawności brutto powyżej 45%. Sprawność energetyczna bloku to jest ten parametr termodynamiczny, który decyduje o zużyciu paliwa na wyprodukowanie jednostki energii, a więc również o emisji CO2. Im jednostkowe zużycie paliwa jest mniejsze, tym mamy relatywnie mniejszą emisję CO2 do atmosfery. Wzrost sprawności wytwarzania energii np. z 37% do 46% pozwala na zmniejszenie rocznej emisji CO2 z 5,5 mln ton do ok. 3,5 mln ton. Substancje, o których emisji mówi się najczęściej, to tlenki siarki i azotu oraz pył. Jaki jest obecnie poziom technologii ich redukcji i czy, Pani zdaniem, technologie te są zastosowane w bloku budowanym w Jaworznie? Nowe bloki energetyczne to, jak się powszechnie uważa, inna epoka w polskiej energetyce. Aktualny poziom redukcji emisji pyłów, w tym pyłów submikronowych, jest bardzo wysoki. Zastosowanie wysokosprawnych elektro-

Biuletyn Korporacyjny „Ogniwo” – Wydanie Specjalne

filtrów pozwala na ograniczenie stężenia pyłu w spalinach za elektrofiltrem do poziomu 5 – 10 mg/mn3 – jest to 10-krotne zmniejszenie zanieczyszczenia powietrza. Podobnie rzecz ma się z dwutlenkiem siarki. Wysokosprawne metody mokrego odsiarczania z wykorzystaniem sorbentu wapiennego zapewniają dla nowych bloków emisję na poziomie 20 – 75 mg/mn3. Ponadto ważnym aspektem ww. technologii jest usuwanie innych kwaśnych składników spalin, takich jak HCl, HF oraz Hg, ze skutecznością znacznie powyżej 90%. Takie są możliwości technologiczne, ale oczywiście to inwestor w swojej specyfikacji istotnych warunków zamówienia określa, jakie poziomy emisji mają być dotrzymane na danym obiekcie. Czy RAFAKO S.A. współpracuje z polską nauką w zakresie rozwijania i doskonalenia metod oczyszczania spalin? W tym miejscu mogę powiedzieć, że stosowane przez RAFAKO technologie oczyszczania spalin, a więc i proponowane rozwiązania konstrukcyjne instalacji redukcji emisji zarówno pyłów, jak i zanieczyszczeń gazowych, reprezentują światowy poziom. Niewątpliwie ma tutaj znaczenie współpraca z ośrodkami akademickim. We współpracy z Politechniką Wrocławską RAFAKO S.A. prowadzi z powodzeniem prace badawczo-wdrożeniowe nad nowymi elementami konstrukcji absorberów w celu podwyższenia skuteczności odsiarczania i dotrzymania standardów emisji. Czy blok energetyczny generuje inne emisje, np. ścieki, i czy one są również gruntownie oczyszczane w ramach budowanych wokół bloku instalacji? Tak, elektrownie to nie tylko emisja zanieczyszczeń pyłowych i gazowych, lecz także emisja zanieczyszczeń w ściekach. Gospodarka ściekowa w elektrowni to zagadnienie regulowane normami. Dopuszczalne stężenia poszczegól-

Stosowane przez RAFAKO S.A. technologie oczyszczania spalin, a więc i proponowane rozwiązania konstrukcyjne instalacji redukcji emisji zarówno pyłów, jak i zanieczyszczeń gazowych, reprezentują światowy poziom. Niewątpliwie ma tutaj znaczenie współpraca z ośrodkami akademickim. We współpracy z Politechniką Wrocławską RAFAKO S.A. prowadzi z powodzeniem prace badawczo-wdrożeniowe nad nowymi elementami konstrukcji absorberów w celu podwyższenia skuteczności odsiarczania i dotrzymana standardów emisji. nych zanieczyszczeń w ściekach są zapisane w dyrektywie IED oraz konkluzjach BAT. Przy budowie nowych bloków energetycznych jest to brane pod uwagę. Dla poboru wody oraz zrzutu ścieków z elektrowni prowadzony jest stały monitoring wraz z systemem kontroli wskaźników dotyczących jakości ścieków. Nowe bloki energetyczne, w tym blok w Elektrowni Jaworzno, wyposażone są w kompleksowe systemy do oczyszczania ścieków. W ich skład wchodzą oczyszczalnia ścieków z procesu odsiarczania spalin wraz z modułem do wytrącania metali ciężkich oraz chemiczna neutralizacja ścieków agresywnych. Często, dla ograniczenia zużycia wody, do celów technologicznych stosuje się obiegi zamknięte, a wodę z poszczególnych etapów oczyszczania wykorzystuje się w procesach technologicznych, np. w hydrotransporcie. W tym miejscu należy również wspomnieć o odpadach paleniskowych (popiół lotny, żużel). Obecnie zmniejsza się ilość składowanych odpadów z uwagi na rozwój technologii ich wykorzystania, głównie w branży budowlanej. Według danych UE wykorzystuje się 43% popiołu lotnego, 46% popiołu dennego, a żużla 100%. Znajdują one zastosowanie jako dodatek do produkcji różnego rodzaju betonów, cementu, elementów budowlanych itp. Szczególnie popiół lotny ma znaczenie jako ważny składnik mający korzystny wpływ na właściwości betonu. W nowych blokach energetycznych przewiduje się całkowite zagospodarowanie

BLOK 910 MW W ELEKTROWNI JAWORZNO III

111

W nowych blokach energetycznych przewiduje się całkowite zagospodarowanie odpadów powstałych w procesie produkcji energii, a więc nie występuje zagrożenie dla powierzchni ziemi.

odpadów powstałych w procesie produkcji energii, a więc nie występuje zagrożenie dla powierzchni ziemi. A jak wygląda kwestia hałasu? Czy ten parametr jest również uwzględniany w wymaganiach stawianych budowanym instalacjom? Zazwyczaj ochrona środowiska przed hałasem wytwarzanym przez bloki energetyczne polega na wyposażeniu ścian budynków i innych urządzeń emitujących hałas w odpowiednie izolację termiczne i akustyczne. Parametrem związanym z projektowaniem bloku jest uśredniony poziom dźwięku na powierzchni pomiarowej w odległości 1 m od urządzeń bloku – np. dla Bloku 910 MW podczas normalnej pracy nie będzie on przekraczał 85 dB/8h co jest zgodne z obowiązującymi normami. Prawo Ochrony Środowiska mówi, że między innymi emisja hałasu w trakcie eksploatacji bloku nie powinna powodować przekroczenia standardów jakości środowiska poza terenem, do którego dany blok ma tytuł prawny i tak jest w przypadku polskich elektrowni. Monitoring hałasu polega na przeprowadzaniu określonych pomiarów hałasu w oparciu o metody referencyjne. Hałas przenikający od urządzeń elektrowni w warunkach normalnej pracy instalacji na tereny podlegające ochronie akustycznej nie powinien przekraczać wartości dopuszczalnych, tj. 45 dB w porze nocnej i 55 dB w ciągu dnia. 112

I na koniec pytanie, które pojawia się czasem w związku z ogromną chmurą skroplonej pary nad chłodnią kominową. Czy chmura ta w jakiś sposób wpływa na środowisko, na lokalny klimat? Chłodnie kominowe to wymienniki ciepła i w elektrowni służą do przemysłowego schładzania wody, a obecnie coraz częściej również do wyprowadzania spalin z bloku energetycznego. Wilgotne powietrze z chłodni tworzy na wylocie tzw. smugę (pióropusz) pary wodnej. Odziaływanie smugi pary w przypadku chłodni, których wysokość jest zazwyczaj powyżej 100 m, nie powoduje powstawania mgły. Dotychczasowe badania nad wpływem smugi na powstawanie sztucznych chmur deszczowych wskazują, że nie ma to istotnego wpływu na środowisko czy klimat. Podobnie znikomy wpływ ma smuga na nasłonecznienie. Bardzo dziękuję za rozmowę.

Biuletyn Korporacyjny „Ogniwo” – Wydanie Specjalne

ODSIARCZANIE SPALIN EUROSILO (magazyn gipsu) i absorber – elementy instalacji odsiarczania spalin FLUE GAS DESULPHURIZATION

INSTALACJA ODSIARCZANIA SPALIN – IOS / FGD PLANT

Wizalizacja autorstwa Dominika Znamirowskiego

EUROSILO (gypsum storage) and Absorber – elements of Flue Gas Desulphurization Plant

SUMMARY Maria Jędrusik, Ph.D. Eng., Prof. of Wroclaw University of Science and Technology, Department of Thermodynamics, Theory of Machines and Thermal Devices – Atmosphere Protection Unit at the Faculty of Mechanical and Power Engineering, explains the complexities of the latest technologies used in power engineering for environmental protection and exhaust gas treatment. Prof. Jędrusik points out to the restrictiveness of the EU and Polish pollution standards for coal and lignite fuelled boilers, and the fact that in the years 1990 – 2015 dust emissions from the power sector decreased by 90%, SO2 emissions by 70%, and NOx emissions by 50%. Prof. Jędrusik recognizes the great importance of new units' installation in the context of reducing greenhouse gas (CO2) emissions from power plants and CHP plants. She emphasizes that RAFAKO is paying close attention to comprehensive exhaust treatment, considering the interrelation between the planned installations, and that the exhaust gas treatment technologies used by RAFAKO, and thus the design solutions proposed for the reduction of dust and gaseous emissions, represent the world class, which is undoubtedly due to RAFAKO's excellent cooperation with academic centers including Wroclaw University of Science and Technology. Prof. Jędrusik also dispels concerns about the harmfulness of the steam streaks coming from cooling towers. BLOK 910 MW W ELEKTROWNI JAWORZNO III

DR HAB. INŻ. MARIA JĘDRUSIK Jest zatrudniona na stanowisku profesora nadzwyczajnego na Wydziale Mechaniczno-Energetycznym. Jej działalność naukowa obejmuje obszar nowoczesnych technologii redukcji zanieczyszczeń pyłowych i gazowych. W dziedzinie elektrostatycznego odpylania gazów jest uznanym autorytetem zarówno w Polsce, jak i na świecie. Potwierdzeniem tego faktu są liczne cytowania jej prac naukowo-badawczych oraz prace badawczo-wdrożeniowe w elektrowniach w Polsce (Opole, Bełchatów, Turów) oraz w USA (Gadsden, Alabama). Ponadto była wykonawcą lub kierowała grantami badawczymi, rozwojowymi oraz celowymi. Znacząca liczba rezultatów prac badawczych realizowanych w kierowanym przez Panią Profesor Zespole Ochrony Atmosfery została wdrożona. Jest również współautorem rozwiązań konstrukcyjnych związanych z kondycjonowaniem spalin w celu podwyższenia skuteczności odpylania elektrofiltrów. Aktualnie obszarem jej badań jest redukcja emisji rtęci z procesów spalania węgla. Jest współautorem, wraz z RAFAKO, technologii utleniania i usuwania rtęci z procesów spalania węgla brunatnego. Opublikowała ponad 100 prac naukowych i ponad 80 opracowań dla przemysłu. 113

Mało kto dziś zdaje sobie sprawę z tego, że wybór właśnie Jaworzna na miejsce budowy wielu bloków energetycznych, w tym tego największego, budowanego obecnie przez RAFAKO, nie jest wcale przypadkowy. Miejsce to na „energetyczne serce regionu” wskazują już prastare i niestety zapomniane mity i legendy.

JAWORZNO OKIEM KRZYWDY w aktach dwóch Tekst: Paweł Krzywda, Kierownik Projektu, PBG oil and gas, październik 2016

akt 1, czyli zapomniane legendy Już wśród greckich mitów odnajdujemy historię o tym, jak to Zeus, chcąc chronić wykute dla niego przez Hefajstosa pioruny, ukrył je w dalekim kraju, gdzie żaden z bogów Olimpu nie miał do nich dostępu. Owym tajemniczym miejscem była kraina w głębi Europy zamieszkana przez prasłowiańskie ludy. Zeus ukrył swe błyskawice w położonej w gęstym, prastarym lesie niewielkiej jaskini, nieopodal małej osady, nazywanej w mitologii Javosnią. Tu właśnie młody słowiański myśliwy z Javosnii podczas jednego z polowań, chcąc ukryć się przed nagłą ulewą, wbiegł do jaskini, w której odnalazł Zeusową broń. Nie wiedząc, co to, zabrał dwie błyskawice ze sobą do osady i umieścił w swoim szałasie. Od tego dnia z domostwa myśliwego biło jasne światło każdej ciemnej nocy. 114

Biuletyn Korporacyjny „Ogniwo” – Wydanie Specjalne

BLOK 910 MW W ELEKTROWNI JAWORZNO III

115

Zazdrośni, inni mieszkańcy Javosnii również zapragnęli oświetlić tak swoje domy i wkrótce wyciągnęli od dumnego znalazcy tajemnicę pięknego światła. Tak cały zapas boskich piorunów z pobliskiej jaskini noc później rozświetlał już szałasy prastarych Słowian zamieszkujących Javosnię. Przez kolejny rok w osadzie nigdy nie zapadała ciemność. Lecz do czasu…

Hades i jego sprawki

Zeus oczywiście dowiedział się wkrótce, co stało się z ostatnią z błyskawic, jednak potrafił on docenić odwagę zamorskiego młodzieńca i postanowił pozostawić zdobyty przez niego piorun Javosnianom. Tak oto mała osada Javosnia stała się pierwszą, można by rzec, zelektryfikowaną osadą na świecie. Zeus, na skutek jednego z wielu zatargów, jakie zdarzały się na szczycie Olimpu, udał się do swej kryjówki po zapas potrzebnych mu błyskawic. Wielkie było zdziwienie największego z greckich bogów, kiedy w jaskini nie odnalazł swej broni. Blask bijący z pobliskiej osady szybko pomógł mu rozwiązać zagadkę, co stało się z błyskawicami. Będąc zmuszony szybko wracać na Olimp, nie odzyskał swojej własności. Wysłał więc w to miejsce swego zaufanego brata – Hadesa – boga podziemnego świata zmarłych, aby zrobił porządek ze złodziejami. Hades, podziemnymi korytarzami, wraz ze swym trzygłowym psem, Cerberem, udał się odzyskać własność brata. Wiedzcie, że każda podróż Hadesa wiązała się z okrutnymi zmianami wewnątrz Ziemi. Grunt wokół podziemnego boga zamieniał się w czarną, kamienną masę, a że Hades długo błądził po okolicy, zanim odnalazł rozświetloną osadę, tak całą okolicę zamienił w czarną, tajemniczą, podziemną skałę, co, jak się domyślacie, dla dzisiejszego Górnego Śląska stało się bardzo znamienne, bowiem owoce wizyty Zeusowego

116

brata miejscowi po dziś dzień wydobywają spod ziemi w licznych kopalniach.

Władza nad błyskawicami Wracając jednak do historii piorunów i Javosnii, Hades, po znalezieniu osady, w czym niewątpliwie pomogły mu trzy nosy Cerbera, odebrał mieszkańcom własność Zeusa i udał się w drogę powrotną. Nie zauważył jednak, że młody, znany nam już myśliwy, który nie był skory do oddania swego cennego znaleziska w prawowite ręce, ukrył się za jednym z piorunów. Blask błyskawic tak oślepiał przyzwyczajonych do podziemnych ciemności Hadesa i Cerbera, że nie zauważyli młodzieńca trzymającego jedną z cennych błyskawic. Młody Słowianin przy pierwszej nadarzającej się okazji wymknął się z uścisku Hadesa i począł uciekać. Bóg, przekonany, że to jeden z piorunów samodzielnie jął się oddalać, zaczął nawoływać za „uciekinierem”. A trzeba Wam wiedzieć, że Zeus miał jeszcze jedną tajemnicę, którą wykorzystywał w swej władzy nad błyskawicami. Otóż porozumiewał się z nimi w nieznanym Grekom języku, poznanym wiele lat później dopiero przez Rzymian i dziś znanym nam jako łacina. Jako że Hades znał tajemnicę brata, wołał uciekający piorun słowami „Quo vadis fulgur?!”, „Quo vadis fulgur?!”. Gdy jednak błyskawica ani nie odpowiadała, ani nie zawracała, a Hades z Cerberem, nie chcąc stracić pozostałych z odzyskanych cennych atrybutów Zeusa, nie rzucili się w pogoń, bóg podziemi, myśląc, że pioruny zaczęły się posługiwać przez miniony rok miejscowym dialektem, którego sam dobrze nie znał, spróbował zawołać ostatni raz w języku Słowian. Zabrzmiało to w ustach Hadesa tak: „Kaj leziesz pieronie?!”. Jak się domyślacie, piorun nie zawrócił, a młody myśliwy z Javosnii zapamiętał zdanie wypowiedziane przez greckiego boga i zdanie to po dziś dzień często można usłyszeć na Śląsku. Zeus oczywiście dowiedział się wkrótce, co stało się z ostatnią z błyskawic, jednak potrafił on docenić odwagę zamorskiego młodzieńca i postanowił pozostawić zdobyty przez niego

Biuletyn Korporacyjny „Ogniwo” – Wydanie Specjalne

piorun Javosnianom. Tak oto mała osada Javosnia stała się pierwszą, można by rzec, zelektryfikowaną osadą na świecie.

Ożywienie Jawora Inną zapomnianą dziś historią jest stara śląska legenda o Enerze i Getyce. Legenda opowiada o kochającej się parze młodych ludzi, którzy razem przemierzali dębowe lasy dzisiejszego Śląska i Małopolski. Ener był silnym i pomysłowym mężczyzną, który świata nie widział poza swą ukochaną Getyką. Zazdrosny o rozmarzone spojrzenia innych wojów i kmieciów w grodzie, jakimi obdarzali jego piękną wybrankę, namówił ją na opuszczenie osady i samotne życie w leśnych ostępach. Tak to para kochanków podróżowała, przemierzając leśną głuszę. Pewnego dnia Ener i Getyka rozbili obóz pod wyschniętym pniem jawora. Młodzieniec wykopał płytki dół na ognisko. Po odgarnięciu ćwierci łokcia ziemi natrafił na czarną, straszliwie brudzącą dłonie skałę. Nie mogąc poradzić sobie z pogłębieniem dołu, postanowił pozostawić go takim, jaki był. Getyka w tym czasie naniosła chrustu i wkrótce na czarnym gruncie rozbłysnął blask ogniska. Niestety, jakąś godzinę później z nieba lunął deszcz, a para podróżnych, przekonana o tym, że najbliższą noc spędzą marznąc bez ciepłego ognia, ukryła się w szałasie. Wkrótce w miejscu niedawnego ogniska powstała wielka kałuża. Woda też jęła wypełniać pusty pień wyschniętego jawora. Ku zdziwieniu kochanków w szałasie było wyjątkowo ciepło. Coraz większe gorąco biło od zwykle lodowatej o tej porze roku ziemi. Gdy deszcz ustał, kałuża, jaka powstała na miejscu niedawnego ogniska, zaczęła bulgotać, a woda w niej była tak gorąca, że nie sposób było włożyć doń ręki. Dziwne rzeczy działy się też z pniem jawora, z którego szczytu jął buchać gęsty biały dym. Zaciekawiony Ener za pomocą kawałka kory z wyschniętego drzewa odgarnął ponownie ćwierć łokcia ziemi w pobliżu szałasu. Czarna dotąd skała, tym razem była rozżarzona do czerwoności. Przekonani o cudzie, jaki zesłał im Swarożyc, Ener i Getyka postanowili w tym miejscu zało-

żyć własny gród, który od cudu owego, jakim było wedle nich ożywienie Jawora, nazwali Jaworżywo. Jak się pewnie domyślacie, miejscem tym było dzisiejsze Jaworzno, którego nazwa przez wieki nieco się zmieniła. Nie zmieniło się jednak to, że to właśnie tu, jak niegdyś przed wiekami dym buchał z prastarego jawora, tak dzisiaj dym bucha z betonowych kominów, i jak niegdyś żarzący się płytko pod powierzchnią ziemi węgiel spowodował wrzenie kałuży, tak dziś ten sam węgiel, ale już w wielkich kotłach, powoduje wrzenie wody, która napędza turbiny i ogrzewa domy mieszkańców Górnego Śląska. A ową dziedzinę gospodarki na cześć pamięci prastarych odkrywców tego procesu, Enera i Getyki, nazwano energetyką.

akt 2, czyli pyrus na ślunsku Skąd ja, zatwardziały i zakochany we własnym mieście Pyrus, znalazłem się na śląskiej ziemi? Tak, tak, wiem, szanowni Ślązacy. Jaworzno to nie Śląsk. To Zagłębie Dąbrowskie, czyli kraina „Goroli”. Oczywiście, że już to wiem. Pozwólcie jednak, że skoro po pierwsze dla poznaniaka te podziały nie są do końca zrozumiałe (no może poza tym, że jako fanatyczny kibic Kolejorza rozumiem, że Sosnowiec jest najbardziej wysuniętą na południe dzielnicą Warszawy), a po drugie większość ludzi, z którymi współpracuję w Jaworznie, mieszka po tej „śląskiej” stronie rzek Brynica i Czarna Przemsza lub z niej po-

Nie zmieniło się jednak to, że to właśnie tu, jak niegdyś przed wiekami dym buchał z prastarego jawora, tak dzisiaj dym bucha z betonowych kominów, i jak niegdyś żarzący się płytko pod powierzchnią ziemi węgiel spowodował wrzenie kałuży, tak dziś ten sam węgiel, ale już w wielkich kotłach, powoduje wrzenie wody, która napędza turbiny i ogrzewa domy mieszkańców Górnego Śląska. A ową dziedzinę gospodarki na cześć pamięci prastarych odkrywców tego procesu, Enera i Getyki, nazwano energetyką.

BLOK 910 MW W ELEKTROWNI JAWORZNO III

117

chodzi, to całą tę wielką aglomerację, od Gliwic po Dąbrowę Górniczą i od Piekar Śląskich po Tychy, uznajmy za Śląsk. Zgodnie zresztą z obecnym podziałem administracyjnym kraju. Wracając do pytania, skąd się tu wziął ten „Pyrus”. Otóż tak się złożyło, że pierwszym zleceniem dla PBG oil and gas w Jaworznie było wykonanie zaplecza budowy. A kto pamięta moją rolę na projekcie LMG*, związaną przede wszystkim z organizacją zaplecza i budowy oraz panowaniem nad kosztami stałymi projektu, ten uzna to za jasne, że skoro padło w Wysogotowie hasło „zaplecze”, naturalnym odzewem było „Krzywda”. I tak pojawiłem się w Jaworznie we wrześniu 2014 roku, aby zorganizować „małe miasteczko” dla realizujących owo skomplikowane zadanie, jakim jest budowa tak wielkiego bloku energetycznego. W międzyczasie zaczęły się pojawiać kolejne fronty robót dla PBG oil and gas, a skoro Krzywda w Jaworznie już był i RELACJE z przedstawicielami Generalnego Wykonawcy nawiązał… no to już został i nadzoruje realizację kolejnych zadań.

A teraz choć parę słów tak na poważnie… Dlaczego wytłuściłem słowo „relacje”? Bo właśnie na tym chciałbym się skupić. Nie będę się tu rozpisywał o szczegółach zleceń dla PBG oil and gas, bowiem są one jedynie niewielką częścią całego zadania szeroko i szczegółowo opisanego już w tym wydaniu „Ogniwa” przez znacznie zacniejszych ode mnie autorów artykułów. Korzystając z powiedzonka naszego kolegi z PBG, znanego szerokiemu gremium pod ksywką „Mikesz”, to „ja tu je118

stem tylko szary liść buraczany”… ale miało być poważnie. Skupmy się więc na owych relacjach, a w szczególności na budowie relacji pomiędzy przedstawicielami firm z jednej grupy kapitałowej na jednej budowie. Niestety moje wcześniejsze doświadczenia, zarówno zebrane podczas realizacji projektu LMG, jak i wynikające z obserwacji innych zadań, wskazywały, że owe relacje układały się… różnie. Wielu podwykonawcom wydawało się, że skoro podpisali umowę, to w zasadzie już kasa im się należy. A realizacja? Ta żyła czasem sobie własnym życiem. Teksty typu „Nie mam ludzi i co mam zrobić?” z bezradnym rozłożeniem rąk doprowadzały czasem mnie i moich kolegów do szewskiej pasji.

Jak funkcjonujemy w Jaworznie Tutaj, w Jaworznie, to ja stanąłem w roli podwykonawcy (lub dalszego podwykonawcy) i od początku realizowałem wszystko według normalnej, wydawałoby się, zasady „przede

W Jaworznie spotkałem wspaniałych ludzi. Wymagających, ale też rozumiejących specyfikę budowy i pojawiających się na niej problemów. Wydaje mi się, że w ten sposób udało nam się nawiązać takie relacje, jakie powinny charakteryzować współpracę ludzi z powiązanych spółek. Tutejsze relacje można skwitować krótkimi, acz bardzo dużo mówiącymi hasłami: „wymagam, ale i rozumiem problemy”, „w razie konieczności zrugam, ale i potrafię docenić”.

Biuletyn Korporacyjny „Ogniwo” – Wydanie Specjalne

*LMG – wybudowana w latach 2008 – 2013 przez PBG Kopalnia Gazu Ziemnego i Ropy Naftowej Lubiatów-Międzychód-Grotów. ** od redakcji Może tak, że nikomu tu krzywda się nie stanie.

SUMMARY wszystkim porządnie wykonaj zlecony zakres”. Bez jakiejś durnej pychy czy udawania ważniaka, bo moja siedziba jest „bliżej szefa”. Przykro to pisać, ale i takich zawodników spotkałem podczas mojej wieloletniej kariery zawodowej. Nie chciałem i nie chcę być postrzegany jako niepotrzebny nikomu pasożyt i wydaje mi się, że zrobiłem wszystko, aby tak się nie stało. Zresztą nie chodzi tu tylko o mnie, ale o całą firmę, którą reprezentuję, a to podwójnie motywuje do „bycia przyzwoitym”, a przynajmniej powinno. Jednocześnie w Jaworznie spotkałem wspaniałych ludzi. Wymagających, ale też rozumiejących specyfikę budowy i pojawiających się na niej problemów. Wydaje mi się, że w ten sposób udało nam się nawiązać takie relacje, jakie powinny charakteryzować współpracę ludzi z powiązanych spółek. Tutejsze relacje można skwitować krótkimi, acz bardzo dużo mówiącymi hasłami: „wymagam, ale i rozumiem problemy”, „w razie konieczności zrugam, ale i potrafię docenić”. Wydawałoby się zwykłe, ludzkie i partnerskie relacje, ale niestety nie tak bardzo często spotykane na placach budów. Takiej właśnie współpracy życzę każdemu kierownikowi projektu! Tak właśnie funkcjonujemy w Jaworznie. …a żeby nie kończyć tak bardzo poważnie, skoro zacząłem z dużym przymrużeniem oka, chciałbym jeszcze podkreślić doskonały i wyraźnie nieprzypadkowy dobór przez Zarząd E003B7 / RAFAKO osób realizujących tę budowę, wskazujący, że zna ów Zarząd przytoczone wcześniej prastare legendy… …skoro rozpalony przed wieloma wiekami przez Enera i Getykę węgiel spowodował zagotowanie się wody w kałuży… to dyrektorem budowy został pan Henryk Kałuża… …skoro Ener i Getyka to, co się stało nieopodal wyschniętego jawora, uznali za sprowadzony przez Swarożyca cud… to zastępcą dyrektora budowy został pan Zbigniew Cudek… …skoro ów „swarożycowy cud” miał miejsce w dębowym lesie… to kierownikiem zespołu robót budowlanych został pan Marcin Dąbek… …pełen obaw tylko jestem, jak moje „parszywe” nazwisko wpisze się w tę całą historię…**

Paweł Krzywda from PBG oil and gas, which is a subcontractor of RAFAKO, proves, in a specific way, why Jaworzno is the centre of the Polish power industry. In this story, he makes reference to the Greek myths, in particular the story about Zeus who wanted to protect the thunders crafted for him by Hephaestus and so he hid them in a distant country so that no other god could find them. We will also learn on this occasion why is there so much coal in this area. The author makes reference as well to a bold theory about the origins of the word Energetics. Even though the story starts with the ancient Greek mythology, the author did not forget about the much more recent history, namely the first appearance of the company PBG oil and gas in Jaworzno and the opinion it has earned here. He does not omit his part in this story. It is written in such a sophisticated language that only a very good knowledge of Polish, its specificity and ambiguity of the meaning of many words can allow for a full comprehension, and no translation, sadly, can render the humour of this poetic story.

PAWEŁ KRZYWDA Prasłowiański demon przeklęty, zrodzony w leśnych wielkopolskich ostępach mrocznego roku 735 jako dziecię wilkołaka Mścigniewa i strzygi Niemiły. Wychowany przez wodniki i rusałki, obdarzon dwudziestoma siedmioma życiami, w swym siedemnastym wcieleniu ukryty w ludzkim ciele poznańskiego ejbra, użycza obecnie swych prasłowiańskich demonicznych mocy na rzecz wielkopolskiej spółki literami PBG określanej. Demon, jak to demon… wredny, okrutny, wstrętny, niedostępny i złośliwy, choć dla bratnich dusz miłym i pomocnym też z rzadka być potrafi.

BLOK 910 MW W ELEKTROWNI JAWORZNO III

119

Elektrownia Jaworzno to

WDZIĘCZNA I FOTOGENICZNA MODELKA Tekst: Justyna Korzeniak, Adventure Media, maj 2017 Zdjęcia: Andrzej Gontarz

Andrzej Gontarz pochodzi z Jaworzna. Swój talent i zamiłowanie do sztuki przejawia na fotografiach. Jednym z jego ulubionych obiektów jest Elektrownia Jaworzno. 120

Biuletyn Korporacyjny „Ogniwo” – Wydanie Specjalne

BLOK 910 MW W ELEKTROWNI JAWORZNO III

121

– Chyba nie będę oryginalny, kiedy powiem, że już jako dziecko śniłem o lataniu. Fascynowały mnie zwłaszcza zdjęcia spadochroniarzy w czasie swobodnego spadania. Jak ptaki nad chmurami. To było piękne i pobudzające dziecinną wyobraźnię – wraca wspomnieniami do dzieciństwa Andrzej Gontarz. Fascynacja dziecięcymi marzenia była tak duża, że będąc już pełnoletnim, pan Andrzej zapisał się na kurs skoczka spadochronowego. Konfrontacja marzeń z rzeczywistością była 122

jednak twarda. – W środku lata polecieliśmy na wysokość 4 km, gdzie słupki rtęci wskazują temperaturę poniżej zera. Skok w otchłań… i zamiast bajkowego fruwania tylko strach, świst, gwizd i poniewierka całego ciała. Dopiero po około setnym skoku byłem w stanie wyłączyć w sobie pewne bodźce i poczuć się naprawdę swobodnie – wspomina pasjonat. Jak się szybko okazało, skoki ze spadochronem nie zadowalały pana Andrzeja. Pędząc do ziemi z prędkością 200 km/h miał niecałą

Biuletyn Korporacyjny „Ogniwo” – Wydanie Specjalne

Elektrownia jest bardzo wdzięczną i fotogeniczną modelką. Ze względu na swoje położenie względem miasta załapuje się na wszystkie zachody słońca. Podczas porannych mgieł jest najwyższym obiektem, który wystaje jakby ponad chmury i wygląda jak fabryka chmur. Niby zwykły zakład pracy, a ma taką w sobie magię, że trudno go nie sfotografować prawie przy każdym wylocie.

minutę, aby delektować się wolnością przed może się wzbić, wynosi poniżej tysiąca meotwarciem spadochronu. Dlatego po jakimś trów. Jednak świat staje otworem, więc pan czasie spróbował spokojniejszej odmiany Andrzej bywał w miejscach, gdzie latał nawet latania – paralotni. – Tu miałem już nawet 3 km na ziemią. Co się czuje, unosząc się ponad 2 godziny na podziwianie widoków i latanie chmurami? na zupełnie innych terenach, niż tylko nad lot– Oprócz podziwiania pięknych widoków, doniskiem. To przeważyło, ostatecznie zostałem świadczamy pewnego rodzaju wolności. Możparalotniarzem – przyznaje Gontarz. na polecieć nad takie miejsca, gdzie normalnie Nad Jaworznem, gdzie mieszka, ze względu byśmy nie dotarli. Widzimy znane sobie tereny na sąsiedztwo lotnisk pasażerskich w Pyrzo- z zupełnie innej perspektywy. Niesamowite jest wicach i Balicach, pułap wysokości, na jaką to, jak wiele mam tam dla siebie przestrzeni. BLOK 910 MW W ELEKTROWNI JAWORZNO III

123

Będąc nad chmurami, jestem w innym, bajkowym świecie i to zupełnie sam. Czasami w oddali można zobaczyć jakiś samolot, ale to są sporadyczne spotkania – opowiada pan Andrzej. Latając na paralotni z napędem plecakowym, Andrzej Gontarz mógł niecałe 1,5 godz. unosić się na niebie. Jednak na to, by być w innym wymiarze i kosztować wolności, ten czas był za krótki, więc paralotniarz przesiadł się na „trajkę”. – To taki pojazd trójkołowy. I tu już mam zapas paliwa na 3 godz. lotu. To więcej niż potrzebuję – tłumaczy. Lot na paralotni to niewątpliwie sport ekstremalny dla prawdziwych śmiałków. Pan Andrzej w podniebną podróż zabiera aparat fotograficzny i robi zdjęcia z perspektywy, jaką widzą nieliczni. – Ekstremalnie jest na początku, kiedy człowiek czuje się obco w nowym środowisku. Po pewnym czasie latanie staje się już nawet całkiem lekkie i przyjemne. Największy stres zwykle jest przy starcie – czy uda mi się wystartować? Później przychodzi ulga i rozluźnienie. Paralotnie zapewniają najbezpieczniejszą formę latania rekreacyjnego. Oczywiście pod warunkiem stosowania się do pewnych zasad bezpiecznego latania – podkreśla. Paralotnia to pojazd, który lata stosunkowo wolno – około 40 km/h, więc pan Andrzej ma czas, aby odłożyć sterówki i zająć się fotografo- ną modelką. Ze względu na swoje położenie waniem. – Dla mnie jest to idealne połączenie. względem miasta, załapuje się na wszystkie W śmigłowcu czy samolocie już bym nie miał zachody słońca. Podczas porannych mgieł jest takiej swobody w fotografowaniu. Jedynym najwyższym obiektem, który wystaje jakby minusem paralotni jest wrażliwość na turbu- ponad chmury i wygląda jak fabryka chmur. lencje – trzeba latać w spokojnych warunkach. Niby zwykły zakład pracy, a ma taką w sobie Zwykle wcześnie rano i po południu. Dla foto- magię, że trudno go nie sfotografować prawie grafa jest to fajna pora, ale też światło szybko przy każdym wylocie – opowiada pasjonat. umyka – dodaje. Budowa z miesiąca na miesiąc rośnie w siłę, Andrzej Gontarz, z zawodu plastyk, uwiel- robiąc wrażenie na wykonawcach, zwiedzabia fotografię artystyczną. Jak podkreśla, jed- jących, mieszkańcach, jak również panu Anną z jego ulubionych „modelek” jest Elektro- drzeju, który często podziwia ją z lotu ptaka. – wnia w Jaworznie, gdzie obecnie trwa budowa Nowy blok jest ogromny. Robi wrażenie nawet bloku energetycznego na parametry nadkry- z dużej wysokości. Wcześniej przelatywałem tyczne 910 MW, prace prowadzi RAFAKO S.A. – obok elektrowni bez większego stresu. Teraz Mieszkam w Jaworznie, tu najwięcej latam czuję respekt. Kiedy wieje wiatr od strony i trudno nie zauważyć takiego kolosa. Elek- elektrowni, czujemy turbulencje w odległości trownia jest bardzo wdzięczną i fotogenicz- nawet wielu kilometrów. A co będzie, kiedy 124

Biuletyn Korporacyjny „Ogniwo” – Wydanie Specjalne

PARALOTNIARZ Parolotniarz – Andrzej Gontarz, nad elektrownią PARGLIDER Paraglider – Andrzej Gontarz, above the Power Plant

ANDRZEJ GONTARZ Pochodzi z Jaworzna, ma 51 lat. Z zawodu jest plastykiem. Swój talent i zamiłowanie do sztuki realizuje poprzez fotografię. Od lat kieruje firmą organizującą ogólnopolskie targi ślubne. Od dziecka fascynuje się lataniem. Nie ma dla niego rzeczy niemożliwych, więc spełnia marzenia, unosząc się ponad chmurami na paralotni i robiąc przy okazji zdjęcia. Jednym z jego ulubionych obiektów jest Elektrownia Jaworzno, gdzie RAFAKO buduje blok energetyczny na parametry nadkrytyczne 910 MW.

SUMMARY chłodnia zacznie pracować? – zastanawia się paralotniarz. Przygodę z fotografią pan Andrzej zaczynał od uwiecznienia miasta. Wydał dwa albumy „Jaworzno na fotografii z lotu ptaka”. – Jednak największą moją pasją, oprócz latania, jest fotografia artystyczna wykonywana właśnie z góry. Mam na tym polu już pewne sukcesy. Byłem nagradzany na trzech kolejnych edycjach Biennale Krajobrazu w Kielcach. Organizuję wystawy, mam wiele publikacji i swoich stałych fanów. W tej chwili pracuję nad autorskim albumem z fotografią artystyczną. Można dużo opowiadać o zdjęciach, ale najlepiej je zobaczyć. Publikuję większość z nich na swojej stronie AndrzejGontarz.pl i profilach społecznościowych, które prowadzę od kilku lat – podsumowuje Andrzej Gontarz.

Andrzej Gontarz, a visual artist by profession, combines his passion to paragliding with photography. Since the construction in Jaworzno began, he has been appearing in the sky above the site, where he documents the progress. In the interview he talks about his first flying experience as a parachutist. When flying the paraglider he soars up to 3000 metres in the air, although in the vicinity of Jaworzno, it is possible to reach only 1000 metres because of the approach surface at the airports in Pyrzowice and Balice. Since the paraglider flies relatively slow (about 40 km/h), it can successfully photograph everything on the ground. He calls the Power Plant in Jaworzno a „model”; in his opinion the structure is very photogenic, and its location allows to photograph it at sunset. According to the photographer, the construction makes a great impression, also from the sky.

BLOK 910 MW W ELEKTROWNI JAWORZNO III

125

Jest dzień, kiedy zapada decyzja, że jedziemy do Jaworzna zobaczyć, jak wiele zmieniło się na budowie od czasu ostatniej wizyty.

JAK TO JEST Tekst: Małgorzata Wiśniewska, Prezes Fundacji PBG, maj 2017

126

Biuletyn Korporacyjny „Ogniwo” – Wydanie Specjalne

Wczesny ranek 27 kwietnia 2017 roku, za oknami w Raciborzu biało, napadał śnieg, bo przecież kwiecień-plecień, bo przeplata trochę zimy, trochę lata. Kiedy dojeżdżamy do Jaworzna, pada deszcz. Zapowiada się interesująco… przyjęcie na budowie jest gorące, dosłownie i w przenośni, gorąca kawa i gorące emocje podczas słuchania prezentacji dyrektora Henryka Sołdonia pt.: Blok 910 MW Jaworzno. Stan zaawansowania projektu – marzec 2017. Każdy z nas na swój sposób stara się wyobrazić sobie, co nas czeka, zadajemy pytania. Szkolenie BHP obowiązkowe, kaski, specjalne buty, kamizelki też. Uzupełniamy „miastowe ubranie” o czapki, szaliki, rękawiczki, dodatkowe swetry, kamizelki i jak tylko możemy przygotowujemy się do tej niezwykłej wyprawy. Jest zimno, mgliście, na szczęście nie pada. Tym bardziej zapamiętamy i docenimy trud pracujących na budowie. Cieszymy się ogromnie. Ruszamy. Już przed nami pojawia się ta niezwykła monumentalna, ogromna i równocześnie piękna budowla. Przyznaję, że ogromu nie można opisać, a żadne ze zdjęć nie odda wielkości, wysokości. To trzeba zobaczyć i jeszcze oczyma wyobraźni porównać. Na przykład przekrój kanału spalin to tylko trzypiętrowy budynek na osiedlu... a pracownik na podnośniku wygląda jak na placu budowy, tylko że z klocków lego. Wjazd na chłodnię kominową to wspaniałe przeżycie. Czujemy się niezwykle. Znamy już zasady jej funkcjonowania. Wykład zrobił swoje. Praca nad tym niezwykłym obiektem wysokości 181,5 metra trwała bez przerwy, dwadzieścia cztery godziny na dobę przez 794 dni. Teraz możemy podziwiać, że dotrzymano i terminu, i ustaleń technicznych. Brawa dla Budowniczych!!! Jesteśmy na szczycie. PoBLOK 910 MW W ELEKTROWNI JAWORZNO III

127

KOTŁOWNIA Grupa zwiedzających na tle będących w trakcie ciężkiego montażu rurociągów ciśnieniowych kotła BOILER HOUSE A group of visitors in front of the boiler pressure pipelines assembly works

by można – artystycznie. Czuję się, jak w galerii sztuki współczesnej, podziwiam niezwykle artystyczne „instalacje”. Kolory sjeny i odcienie rudego przełamuje ostry żółty. Dodatkowo można podziwiać przeróżne kształty w perspektywie wielu płaszczyzn, które przenikają się tworząc… ale się rozmarzyłam. A tu okazuje się, że słucham opisu technologii spawania argonem i zachwycam się technologią podnoszenia elementów kotła na wysokość 123 metrów, stosującej do podnoszenia siłowniki. Ale pięknie. Zaraz zacznie się koncert Bacha. Takie piękne te organy, znów się rozmarzyłam… a to elementy ciśnieniowe, do budowy których zużyto w RAFAKO 837 km rur, służące do wytworzenia pary o maksymalnej temperaturze 611 stopni Celsjusza. Teraz wsłuchujemy się w opis budowy ram transportowych, które są tymczasową konstrukcją pozwalającą na wjazd na specjalnym pojeździe i wciągnięcie do wnętrza komory paleniskowej ekranów kotła i wszystkich elementów z nimi współpracujących. Robimy sobie zdjęcia z ogromnym hakiem, wchodzimy do komina, wywołujemy echo i nie boimy się spojrzeć w dół na blisko 120 metrów. Brawo My! Cały czas słuchamy o najnowszych technologiach, efektach, jakie dzięki pracy kotła uda się osiągnąć, o dbałości o środowisko i bezpieczeństwie na budowie. Jesteśmy zachwyceni i dumni nie tylko z tego, co już widzimy, ale także z zielonej energii, która w tym niezwykłym kotle na wyspie kotłowej powstanie. Wrócimy tu jeszcze. Budowa trwa, a rozruch gorący, cokolwiek to znaczy, planowany jest na grudzień przyszłego roku. W kotle, jak to w kotle, było gorąco (z emocji) i niezwykle pięknie!

dziwiamy plac budowy z lotu ptaka. Wszystko takie malutkie, porównujemy pracujące chłodnie kominowe istniejącej elektrowni Jaworzno II do kolosa, na którego szczycie spacerujemy. Jesteśmy na galerii. Szkoda, że nie sprzedają pamiątek! Ale wiem, że pamiątka z tego wydarzenia zostanie z nami na zawsze. Szkoda, że musimy zjeżdżać i szkoda, że jako fakt musimy przyjąć zapewnienia, że kiedy pogoda jest cudna, a powietrze odpowiednio przejrzyste, to widać Tarty i pięknie prezentuje się Barania Góra. Jesteśmy przecież na prawie 65 piętrze, a panorama rozciąga się niezwykła, może dzięki mgle i chmurom, które mocny wiatr przegania, tym bardziej czuliśmy się niezwykle. Tak zmarznięci i wiatrem przeszyci ruszamy do kotłowni. I tu niespodzianka – jest ciepło, spokojnie i rzec 128

Biuletyn Korporacyjny „Ogniwo” – Wydanie Specjalne

SYSTEM CIŚNIENIOWY JAK ORGANY Strop kotła oraz wewnętrzne rury wieszakowe będące częścią systemu ciśnieniowego kotła PRESSURE SYSTEM LIKE PIPE ORGAN Boiler roof and internal hanger tubes, part of the boiler’s pressure system

MAŁGORZATA WIŚNIEWSKA Inżynier budownictwa, MBA, studia podyplomowe w zakresie Zarządzania i Public Relations. Prezes Fundacji PBG i założyciel PBG Gallery , która w tym roku obchodzi jubileusz 15-lecia. Zasiada w Radach Nadzorczych RAFAKO i pozostałych spółek z Grupy PBG. Wraz z mężem założyła w 1993 roku Piecobiogaz przekształcony następnie w PBG. Jest współtwórcą sukcesu spółki, jej wieloletnim pracownikiem, partnerem w zarządzaniu. Nigdy się nie poddaje, gdy widzi choćby światełko w tunelu i choćby jednego człowieka, który chce razem z Nią podjąć wyzwanie. Kocha podróże, sport m.in. tenis, nordic walking, narty biegowe i zjazdowe. 16 sierpnia rozpoczyna wyprawę na Mont Blanc (4810 m n.p.m.). W wolnych chwilach zatrzymuje piękno przyrody na zdjęciach i miniaturowych akwarelach.

SUMMARY Małgorzata Wiśniewska, the President of the PBG Foundation and Member of the Supervisory Board of RAFAKO, describes her impressions of the visit to the construction site of new units in Jaworzno at the end of April 2017, arranged for PBG Employees. She also describes the rigorous compliance with OHS procedures before entering the construction site as well as her personal feelings when facing a remarkable and beautiful structure such as cooling tower. It is difficult to describe and capture its hugeness even with the best photograph; it is best to compare that the tower cross-section is a three-storey building of nearby estate. She also describes the experience of entering the cooling tower – the view from there is breathtaking. But the area is also interesting downstairs. The author compares boiler rooms to the gallery of contemporary art with very artistic “installations”. Different colours, shapes, in the perspective of many planes, which merge to create..., the technology for lifting boiler elements up to the height of 123 meters. On the other hand, to the author, the pressure elements look like organs, constructed by RAFAKO using 837 km of pipes. It is worth reading how the construction of a big power plant is perceived by an engineer with an artistic soul.

BLOK 910 MW W ELEKTROWNI JAWORZNO III

129

Dzięki inicjatywie Fundacji PBG wiosną tego roku budowę w Jaworznie odwiedzili pracownicy Grupy PBG, studenci Uniwersytetu Przyrodniczego i uczniowie Społecznego Gimnazjum Dębinka z Poznania. Dla każdej z tych grup była to niesamowita wyprawa, wyjątkowa okazja by poczuć i zobaczyć największy plac budowy w Polsce, ogromne konstrukcje i monumentalne budowle.

Wrażenia

Z BUDOWY

Tekst: Magdalena Kwiatkowska, specjalista ds. procesu technologicznego, maj 2017

Budowa w Jaworznie nie jest pierwszą budową jaką miałam okazję zobaczyć, na pewno jedną z największych. Majowy poranek w Wysogotowie był zimny i pochmurny. Po drodze zaczął padać deszcz, a radiowe prognozy zapowiadały, że na Śląsku przywita nas nawet śnieg. Przywitali nas jednak ciepło i serdecznie pracownicy na budowie, więc entuzjazm, z jakim jechaliśmy, już na wstępie został nagrodzony. Dodatkowym atutem okazała się obecność Pani Prezes Małgorzaty Wiśniewskiej, która swoją energią i humorem rozgrzewała atmosferę. Przed wejściem na budowę obowiązkowe szkolenie BHP. Później pan Henryk Sołdoń – dyrektor projektu, przedstawił nam prezentację dotyczącą postępu prac oraz zasad funkcjonowania poszczególnych obiektów. Wśród nas byli reprezen130

tanci różnych działów i każdy w prezentacji znalazł coś ciekawego dla siebie. Ponieważ pracuję w dziale technologicznym, najbardziej interesował mnie opis procesów na instalacji. Pełen zaangażowania i pasji pan Dyrektor Sołdoń przekazał mi wiele ciekawych informacji w tym zakresie. Z uwagą i prawdziwą przyjemnością słuchałam konwersacji pana Sołdonia z panem Oskarem Wilczyńskim, którego duże doświadczenie na instalacjach za granicą skłaniało do wielu pytań i trafnych komentarzy. Przy okazji dało słuchaczom możliwość zdobycia wielu szczegółowych informacji, których zakres wychodził poza przeciętną wiedzę teoretyczną i wynikał z wieloletniej pracy obu panów na tego typu instalacjach. Po części teoretycznej weszliśmy na budowę. Zostaliśmy podzieleni na dwie grupy, ze względu na możliwo-

Biuletyn Korporacyjny „Ogniwo” – Wydanie Specjalne

ści obciążeniowe windy, którą wjeżdżaliśmy na szczyt chłodni. Podczas, gdy jedna grupa wjeżdżała na górę, druga była oprowadzana po sąsiednich obiektach. Cały czas byliśmy pod opieką pana Henryka Sołdonia, który opisywał odwiedzane przez nas miejsca. Zaskoczył nas stwierdzeniem, że zbudowana chłodnia kominowa jest obecnie najwyższym punktem widokowym w okolicy. Rzeczywiście zapierało dech w piersiach, gdy spoglądaliśmy w dół, a pracujący tam ludzie wyglądali jak mrówki. To przeżycie dało mi świadomość ogromu przedsięwzięcia. Wrażenia trudno opisać, tę budowę trzeba po prostu zobaczyć i poczuć. Osobiście bardzo lubię pracę na budowie i wielokrotnie wchodząc na różnego typu instalacje czułam ogrom pracy wkładanej w jej powstanie. Projektant pracujący w biurze ma małe szanse na doświadczenie tego na co dzień. Budowa jest niezwykle zadbana, widać dyscyplinę i pełne zorganizowanie, nie dziwi więc szybki postęp prac. Wraz z koleżankami wypatrywałyśmy kobiet na budowie, bo wiemy, że jest ich coraz więcej i nie tylko pracują w biurach przy dokumentach, lecz także zasilają obszar inżynieryjny, kontroli jakości, ochrony środowiska, BHP i wiele innych, wydawałoby się „niedamskich” zawodów. Z pewną zazdrością patrzyłam na pracowników tej budowy, którzy mają możliwość widzieć co dzień, jak ona rośnie i się rozwija. Byłam także dumna z tego, że to firma w której pracuję, buduje tak wielki i zaawansowany technologicznie obiekt. Opuszczaliśmy elektrownię w późnych godzinach popołudniowych. Podziękowania należą się nie tylko BLOK 910 MW W ELEKTROWNI JAWORZNO III

131

przewodnikom po budowie, lecz także naszym kierowcom. Romuald Czwojdrak i Oskar Wilczyński bezpiecznie zawieźli nas w obie strony, a trasa była niełatwa – zarówno ze względu na pogodę, jak i odległość do pokonania w jeden dzień. Każdy z nas wracał zadowolony i naładowany pozytywną energią, za co podziękowania szczególne należą się pomysłodawczyni wyjazdu – Pani Prezes Małgorzacie Wiśniewskiej. A także organizatorom i pracownikom RAFAKO i spółki E003B7, którzy zdecydowali się pokazać nam efekty swojej pracy, poświęcić czas, przygotować posiłki czy odzież budowlaną – zaangażowanych było wielu. Budowa z każdym dniem „rośnie” i myślę, że warto ją zobaczyć, taka szansa może się nie powtórzyć, jest to rzeczywiście gigantyczne przedsięwzięcie. Kiedy stoi się na szczycie chłodni i patrzy w dół na całą konstrukcję, pojawia się myśl, że to nie tylko budynki, urządzenia i instalacje, lecz także wspólna praca wielu, że będzie służyć przez lata nam wszystkim i można tworzyć wspólnie z pasją – przyjemna myśl… 132

Kiedy stoi się na szczycie chłodni i patrzy w dół na całą konstrukcję, pojawia się myśl, że to nie tylko budynki, urządzenia i instalacje, lecz także wspólna praca wielu, że będzie służyć przez lata nam wszystkim i można tworzyć wspólnie z pasją – przyjemna myśl… Biuletyn Korporacyjny „Ogniwo” – Wydanie Specjalne

MAGDALENA KWIATKOWSKA Specjalista ds. procesu technologicznego PBG oil and gas, absolwentka Politechniki Poznańskiej Wydziału Technologii Chemicznej oraz studentka ostatniego roku kierunku inżynieria środowiska o specjalizacji klimatyzacja, ogrzewnictwo i instalacje sanitarne na Politechnice Wrocławskiej. W wolnych chwilach, których wciąż studentce brakuje, czyta fantastykę, pływa na kajakach, pasjonują ją wycieczki górskie i nauka języków obcych. Najbardziej lubi pracę na budowie, ponieważ daje możliwość zobaczenia „na żywo” jak przebiega proces technologiczny i jak działają poszczególne urządzenia, wcześniej projektowane w biurze. Miała okazję pracować na budowie kopalni LMG w Międzychodzie, Terminalu w Świnoujściu a także Elektrociepłowni ZAK w Kędzierzynie Koźlu. Uważa, że każda budowa jest inna i mimo powtarzających się schematów zawsze daje okazję by nauczyć się czegoś ciekawego. Jej zdaniem kobieta na budowie wciąż budzi zainteresowanie, podkreśla jednak, że często to kobiecie łatwiej jest przekonać do pewnych racji i załagodzić nieporozumienia, w końcu „gdzie diabeł nie może…”

Dawid Kośmider kierownik budowy i robót, PBG oil and gas

Żadne zdjęcia, filmy ani opisy nie oddadzą ogromu placu budowy i prac wykonywanych w trakcie realizacji tej ważnej dla Polski Inwestycji. Budowa robi bardzo pozytywne wrażenie – liczba pracowników, sprzętu, wykonanych konstrukcji i instalacji – trudno to wszystko opisać. Kto nie widział budowy w Jaworznie na „żywo” – niech żałuje. Zwiedzanie budowy i widoki na plac budowy, zwłaszcza z wysokości górnej galerii chłodni kominowej czy górnej części pylona kotłowni, w pełni rekompensują długą podróż z Poznania do Jaworzna. Korzystając z okazji, chciałbym Wszystkim podziękować za gościnę i możliwość bardzo ciekawej wizyty na budowie.

KANAŁ POWIETRZA Panie Małgorzata Wiśniewska oraz Magdalena Wiśniewska-Karwańska w kanale powietrza

Katarzyna Gajewska

AIR DUCT

Zastępca dyrektora ds. controllingu i analiz, PBG oil and gas

Budowa „od środka” robi wielkie wrażenie. Zdjęcia oglądane przy biurku na komputerze nie oddają nawet w małym stopniu rzeczywistości. Kiedy stoi się na szczycie chłodni kominowej, okolica wygląda jak miasteczko z klocków Lego! Bardzo się cieszę, że miałam możliwość obejrzenia z bliska budowanej Elektrowni, a przy okazji dziękuję organizatorom za bardzo miłe przyjęcie.

Tomasz Chmielewski kierownik budowy i robót PBG oil and gas

Budowa Elektrowni w Jaworznie zrobiła na mnie naprawdę duże wrażenie i myślę, że zrobiłaby je na każdym, nawet najbardziej wymagającym od-

Mrs. Małgorzata Wiśniewska with Mrs. Magdalena Wiśniewska-Karwańska in the air duct

wiedzającym. Już z daleka na horyzoncie widać zapowiedź tego, co czeka wizytujących to miejsce – ogromna, wyrastająca wysoko, chciałoby się powiedzieć ponad chmury, chłodnia kominowa, która już na pierwszy rzut oka wzbudza podziw. Sama budowa… Cóż, imponuje swym rozmachem oraz liczbą zaangażowanych pracowników. Całość wygląda na dobrze zorganizowaną i poukładaną, panuje ład i porządek, place składowe ogromne i pełne materiałów i co ciekawe idealnie uporządkowane, co widać w szczególności oglądając panoramę budowy ze szczytu kotłowni, a przyznać trzeba, że nie każda budoBLOK 910 MW W ELEKTROWNI JAWORZNO III

wa może się tym pochwalić. Budynek kotłowni i maszynowni budzi respekt, na jego kilkudziesięciu rozległych poziomach można się zgubić. Dla mnie jako inżyniera budownictwa najbardziej interesujące były zagadnienia konstrukcyjne i faktycznie, jest co oglądać i podziwiać, niestety brak czasu oraz trwające wszędzie prace nie pozwoliły na zagłębienie się i obejrzenie wszystkich ciekawych miejsc. Polecam każdemu wizytę na budowie Elektrowni Jaworzno i przyznam, że z chęcią pojechałabym, znowu, by porównać jak zmienia się w czasie ten ogromny projekt w kolejnych etapach realizacji. 133

Studenci Uniwersytetu Przyrodniczego w Poznaniu Magdalena Lesińska Studentka I roku II st. inżynierii środowiska Uniwersytetu Przyrodniczego w Poznaniu

W kompleksowych zajęciach terenowych na terenie budowy nowego bloku energetycznego w Jaworznie mieli przyjemność uczestniczyć studenci studiów II stopnia kierunku inżynieria środowiska specjalności konstrukcja i posadowienia budowli hydrotechnicznych z Uniwersytetu Przyrodniczego w Poznaniu. Budowa bloku to jedna z największych i najbardziej wymagających inwestycji w Polsce, mająca charakteryzować się najwyższymi wskaźnikami technicznymi i ekologicznymi w swojej klasie. Ogrom tej inwestycji można uświadomić sobie dopiero po zobaczeniu na własne oczy placu budowy. Po dotarciu na miejsce zostaliśmy zaproszeni do sali konferencyjnej w biurze budowy, w której na głównej ścianie zobaczyliśmy rysunki i schematy technologiczne wykonywanego obiektu. Na samym początku przebyliśmy szkolenie z zakresu zasad BHP połączone z… poczęstunkiem, Następnie przybliżono nam podstawowe informacje na temat obiektu. Poznaliśmy gabaryty, technologię wykonania i wizualizację oraz podstawowe parametry, takie jak: moc bloku (brutto) – 910 MW, maksymalna ilość pary świeżej – 2 450 t/h, czy sprawność wytwarzania netto > 45,91%. Przekazano nam także kilka uwag dotyczących harmonogramu budowy – rozpoczęcie prac ziemnych pod fundamenty budynku głównego kotłowni, maszynowni oraz chłodni kominowej nastąpiło w marcu 2015 r., natomiast rozruch próbny i przekazanie do eksploatacji planowane są na październik-listopad 2019 r. 134

Po skończonej części teoretycznej nadszedł czas na zwiedzanie terenu budowy bloku energetycznego. Wyposażeni w kaski ochronne, odblaskowe kamizelki oraz obuwie zabezpieczające zostaliśmy podzieleni na dwie grupy. Pierwsza na początku zwiedziła konstrukcję kotła – wjeżdżając windą na wysokość 120 m n.p.t. – skąd mieliśmy okazję dokładnie obejrzeć cały plac budowy. Podczas schodzenia na niższe poziomy przedstawiano nam funkcje elementów wchodzących w skład elektrowni oraz poziom zaawansowania prac budowlanych. Druga grupa tymczasem miała możliwość wjechania na świeżo wybudowaną żelbetową galerię na chłodni kominowej, która znajduje się na wysokości aż 181,5 m. Widok z obu obiektów zapierał dech w piersiach! Później te same wrażenia stały się oczywiście udziałem grupy pierwszej. Oprowadzający nas po budowie pan dyrektor Damian Klinos udzielił nam wiele cennych rad, które na pewno zostaną wykorzystane w przyszłej karierze zawodowej. A przed drogą powrotną poczęstowano nas jeszcze bardzo dobrym obiadem! Nasz wyjazd był możliwy dzięki zaangażowaniu wielu osób i Instytucji, którym pragniemy podziękować.

• Fundacji PBG za pomysł i zainicjowanie wyjazdu, • firmie E003B7, zwłaszcza dyrektorowi Damianowi Klinosowi, za przyjęcie nas na placu budowy oraz za poświęcony czas i przekazaną wiedzę, • naszym opiekunom za organizację wyjazdu oraz sprawowanie pieczy nad grupą w czasie wyjazdu, • Dziekanowi Wydziału Inżynierii Środowiska i Gospodarki Przestrzennej Uniwersytetu Przyrodniczego w Poznaniu Jerzemu Bykowskiemu za wsparcie finansowe wycieczki.

Oprowadzający nas po budowie pan dyrektor Damian Klinos udzielił nam wiele cennych rad, które na pewno zostaną wykorzystane w przyszłej karierze zawodowej. A przed drogą powrotną poczęstowano nas jeszcze bardzo dobrym obiadem! Biuletyn Korporacyjny „Ogniwo” – Wydanie Specjalne

Z WIZYTĄ Opiekunowie wraz z uczniami Społecznego Gimnazjum Dębinka oprowadzani po budowie przez pana Damiana Klinosa VISIT Teachers along with the students of the Dębinka Junior High School guided by Mr. Damian Klinos

OD REDAKCJI Prace na wysokościach zarówno na pylonie, jak i na chłodni kominowej idą pełną parą. Podczas wizyty gości na budowie wysokie konstrukcje robiły olbrzymie wrażenie. W przyszłości, kiedy tylko prace na tych budowlach zostaną zakończone, będzie można raz jeszcze podziwiać budowę niemalże z lotu ptaka. Dlatego wśród chętnych pracowników zostanie zorganizowany konkurs sprawnościowy „Kto pierwszy na pylonie, kto na chłodni kominowej”. Tym czasem czekamy na odpowiednie zaawansowanie prac i życzymy wszystkim pracownikom fizycznym i inżynierom zaangażowanym w prowadzone roboty bezpiecznej i dobrej pracy.

Uczniowie Społecznego Gimnazjum Dębinka Olek Kowalewski i Marcin Popławski Pobyt na budowie były wyjątkową okazją dla nas, aby poznać osobiście tak ważny strategicznie obiekt energetyczny dla kraju. Poczuliśmy się jak przyszli fachowcy i biznesmeni, biorący udział w wizytacji inwestycji, a podczas wspólnego obiadu w kantynie zakładowej z załogą, jak jej część. Ogromne wrażenie zrobiła na nas możliwość wjazdu oznakowanym autem na teren budowy i obejrzenie z bliska poszczególnych części powstającej elektrowni. Ukończony nowy komin wygląda imponująco w zestawieniu z dwoma starymi, które mieliśmy okazję zobaczyć. Oglądaliśmy z bliska dźwigi, maszyny i części powstającego obiektu. Dowiedzieliśmy się o wyjątkowości przygotowania niektórych elementów, które nie zawsze można było przetransportować tradycyj-

nymi środkami. Jeden z większych elementów – kanał spalin łączący absorber z chłodnią, powstawał na placu budowy w specjalnie postawionym hangarze, a stojan generatora był transportowany z Müleheim drogą wodną do Opola i koleją do Jaworzna. Doświadczyliśmy, jak ogromnej skali jest to inwestycja, imponujące są niewyobrażalne rozmiary nowych obiektów.

Kuba Jezierski Tego dnia wizytę na budowie składała Pani Premier Beata Szydło. Chociaż nie mieliśmy okazji jej zobaczyć, to jednak poczuliśmy się częścią ważnego dla tej inwestycji wydarzenia. Była to dla nas prawdziwa niespodzianka – wartość dodana wycieczki. Trochę żałowaliśmy, BLOK 910 MW W ELEKTROWNI JAWORZNO III

że nie mogliśmy zobaczyć Premier na żywo i wysłuchać osobiście, ale szybko odnaleźliśmy i obejrzeliśmy relację telewizyjną w Internecie.

Uczniowie II klasy Wprowadzenie przez Pana Damiana Klinosa, zastępcę dyrektora projektu, w szczegóły techniczne i statystyczne powstającej elektrowni uświadomiło nam, jak ogromny i ważny obiekt przyszło nam zobaczyć. Jesteśmy bardzo wdzięczni za możliwości odwiedzenia największego placu budowy w Polsce i jednej z najbardziej wymagających inwestycji, tak ważnej ze względu na bezpieczeństwo energetyczne naszego kraju. Szczególne wrażenie robi blok energetyczny o mocy 910 MW. Wycieczka na długo pozostanie w naszej pamięci. 135

MEDIA O NAS Budowa nowego bloku w Jaworznie, jeszcze nim się rozpoczęła wzbudzała zainteresowanie dziennikarzy. Historie związane z wyborem wykonawcy, następnie z podpisaniem kontraktu, wizyty oficjeli przed rozpoczęciem budowy, wzbudzały duże zainteresowanie ogólnopolskich i lokalnych mediów. Na zdjęciach przedstawiono zaledwie ułamek przykładowych artykułów jakie się na temat tego projektu ukazały.

136

Biuletyn Korporacyjny „Ogniwo” – Wydanie Specjalne

SUMMARY Even before it began, the construction of new unit in Jaworzno drew the attention of journalists. The stories about the choice of the contractor, then about signing of the contract, and the visits of officials before the construction started aroused great interest of both national and local media. The pictures show only a fraction of articles that appeared in relation to the project.

BLOK 910 MW W ELEKTROWNI JAWORZNO III

137

Od wielu lat trwają dyskusje na temat tego, jak powinna wyglądać polska energetyka. Czy energetyczny mix powinien być bardziej węglowy, czy może więcej energii powinno pochodzić z OZE? A może powinniśmy postawić na atom, jak Francja, choć już Niemcy od energii atomowej systematycznie odchodzą. Zmieniają się rządy, zmieniają zarządy spółek energetycznych, końca dyskusji nie widać. Żeby jednak coś modyfikować, zmieniać, aktualizować, najpierw trzeba na coś postawić. Polska nie ma wyboru – musi postawić na węgiel. I nie jest to wcale wybór zły.

KAMIEŃ WĘGIELNY polskiej energetyki

Tekst: Jacek Balcer, dyrektor ds. komunikacji korporacyjnej PBG S.A., maj 2017

O tym, że polska energetyka powinna opierać się na węglu, bo tylko to paliwo może zapewnić naszej ojczyźnie bezpieczeństwo energetyczne przez najbliższe kilkadziesiąt lat, nikogo przekonywać w Polsce nie trzeba. Może z wyjątkiem ekologów, ale na szczęście w organizacjach ekologicznych jest dziś coraz więcej specjalistów, którzy doskonale wiedzą, że całkowicie odejść od węgla się nie da. Jakby wychodząc im naprzeciw, wielki przemysł i decydenci, zrozumieli zarazem, że nie da się odejść od ochrony środowiska. Jeśli zaś chodzi o unijne regulacje, to zamiast je tylko w tym zakresie krytykować, lepiej zyskiwać na nie wpływ i pracować nad takimi technologiami, które będą mogły je spełnić. Bo tak jak Unia nie zrezygnuje z polityki dekarbonizacji, tak my nie możemy zrezygnować z energetyki opartej na węglu. Trzeba więc wypracować model, który zaspokoi interesy obu stron. Tendencje regulacji wydobycia węgla są w Unii Europejskiej coraz silniejsze. Coraz dalej idą regulacje, coraz ostrzejsze będą dyrektywy. 138

Dekarbonizacja Dekarbonizacja jest faktem i jest popularna wśród wielu polityków unijnych. Dlatego nasi politycy muszą usilnie zabiegać o nasze interesy, a nasze firmy pracować, by spełnić owe wyśrubowane normy. Inaczej wtłoczymy naszą energetykę w ramy, które będą nas mocno ograniczać. Bez inwestycji w rozwój nowych technologii, może się okazać, że normy emisji CO2 okażą się nie do spełnienia. Dlatego jednym z najważniejszych dziś zadań polityków jest ustalenie takich parametrów, które pozwolą nam dalej rozwijać przemysł węglowy. Dlatego RAFAKO stawia na innowacje, na rozwój, dlatego wciąż pracuje się tam nad nowymi technologiami. Często wyprzedzają one bardzo wyśrubowane normy, a prace nad kolejnymi idą czasem szybciej, niż zaostrzanie przepisów unijnych dotyczących energetyki i węgla.

Biuletyn Korporacyjny „Ogniwo” – Wydanie Specjalne

Mówiąc o węglu, nie możemy zapominać, o jakim węglu mówimy. Dzisiejsze prognozy wydobycia nie rysują świetlanej przyszłości przed węglem brunatnym. Niektórzy twierdzą, że w roku 2030 może nam zostać tylko Turów, bo złoża, z których korzystają dziś Elektrownie PAK i Bełchatów do tego czasu się wyeksploatują. Z nowymi odkrywkami nie jest najlepiej, wiele blokowanych jest przez lokalne społeczności. Choć z drugiej strony, w przypadku uzyskania zgód, uruchomienie nowej kopalni odkrywkowej nie zajmuje stosunkowo dużo czasu. Dziś 1/3 polskiej energii powstaje z węgla brunatnego i trudno byłoby go z dnia na dzień zastąpić. Gdyby więc założyć czarny scenariusz, założyć, że tych nowych odkrywek nie będzie, polska energetyka może potrzebować o kilkanaście milionów ton węgla kamiennego rocznie więcej, by produkować tyle samo energii co dziś. Nie bez znaczenia jest też fakt, że Unia „nie lubi” elektrowni opalanych węglem brunatnym, bo mają one znacznie wyższą emisje szkodliwych substancji od nowoczesnych bloków opalanych

węglem kamiennym. Węglowi brunatnemu coraz częściej głośne NIE mówią też naukowcy. Ile naprawdę potrzeba nam węgla w perspektywie najbliższych 10 lat? Czy czeka nas import węgla? Zapotrzebowanie na węgiel jest najwyższe w energetyce. Zużywa go jednak także ciepłownictwo i przemysł chemiczny. Niektórzy szacują, że w najbliższym czasie popyt na węgiel może przekroczyć nawet 70 milinów ton rocznie. Choć bardziej realna wydaje się liczba 60 mln ton. Tymczasem wydobycie w ostatnich latach systematycznie spadało. Większość kopalni jest niedoinwestowanych, przeszły fuzje, cięcie kosztów, brak im środków na nowe wyrobiska, maszyny. Nie jest tajemnicą, że pogarszają się warunki pracy w polskich kopalniach. Rosną zagrożenia metanowe, zagrożenia tąpnięciami. Eksperci obawiają się, że część polskich kopalń może nie wytrzymać konkurencji z zagranicą, tym bardziej, że płace muszą w górnictwie rosnąć. Specyfiką branży jest duży udział płac w kosztach produkcji. A nowe kopalnie? Projekty, owszem, są. W większości – na papierze. Na dzień dzisiejszy wydaje się więc być pewne, że polskie kopalnie nie będą więc w stanie

Dekarbonizacja jest faktem i jest popularna wśród wielu polityków unijnych. Dlatego nasi politycy muszą usilnie zabiegać o nasze interesy, a nasze firmy pracować, by spełnić owe wyśrubowane normy. Inaczej wtłoczymy naszą energetykę w ramy, które będą nas mocno ograniczać. BLOK 910 MW W ELEKTROWNI JAWORZNO III

139

140

Biuletyn Korporacyjny „Ogniwo” – Wydanie Specjalne

Fot. Andrzej Gontarz

wydobywać rocznie owych 70 milionów ton węgla. Czy czeka nas więc import węgla? Czy czeka nas energetyka węglowa oparta na węglu z importu? Nie sądzę. Na majowym Europejskim Kongresie Gospodarczym prezesi spółek górniczych zapewniali, że w sytuacji zwiększonego zapotrzebowania na węgiel kamienny kopalnie zaczną znów pracować 6 a nie 5 dni w tygodniu, że wróci praca na 3 zmiany w pełnej obsadzie, a lekki niedobór na polskim rynku da im możliwość lepszego zarządzania kosztami stałymi i optymalizacji wydobycia. Poza tym średnie koszty wydobycia w Polsce dla miałów wynoszą dziś ok. 200 zł za tonę. Żaden węgiel z importu nie będzie tańszy, bo tam, jeśli cena spada ze 120 USD za tonę do 40 USD, zamyka się kopalnie. Oczywiście mówimy o kopalniach w krajach, gdzie rządzi ekonomia. A do tego należy jeszcze doliczyć koszt transportu importowanego węgla do Polski. Dlatego jeśli przyjąć, że opłacalność światowa to dziś ok. 70 USD za tonę, polscy górnicy mogą spać spokojnie, a nasze kopalnie mają szansę na eksport nadwyżek. Ale bądźmy też realistami, choć jesteśmy w pierwszej 10. producentów węgla na świecie, to nasz udział per saldo jest bardzo znikomy, poniżej 1%.

Większa sprawność elektrowni oznacza, że do produkcji tej samej ilości energii potrzeba będzie mniej węgla. Może się więc okazać, zgodnie z zasadą niesprawdzania się prognoz, że Polska za 10 lat będzie bezpieczna energetycznie, wydobywając tyle samo węgla co dziś. Zapotrzebowanie elektrowni nie zwiększy się bowiem, albo będzie wręcz niższe, dzięki bardziej efektywnym blokom. dukuje się z mniejszej ilości węgla. Również ciepłownictwo w nieco mniejszym stopni niż energetyka, zmniejszy swe zapotrzebowanie na korzyść gazu. Może się więc okazać, że zamiast prognozowanych przez niektórych 70. milinów ton, wystarczy nam... połowa, ale za to znacznie lepszej jakości węgla. Tym bardziej, że wskutek regulacji w ochronie środowiska czy zmian sposobu ogrzewania, bardziej wymagający co do jakości węgla będą klienci indywidualni.

Więcej energii, mniej węgla

Mix energetyczny

Choć będziemy potrzebowali więcej energii elektrycznej, to jednak budujemy nowe bloki i planujemy modernizować stare. Bo stare „dwusetki” maja sprawność na poziomie 30 procent, a nowe bloki, takie jak ten budowany przez RAFAKO w Jaworznie już ponad 45! Większa sprawność elektrowni, oznacza, że do produkcji tej samej ilości energii potrzeba będzie mniej węgla. Może się więc okazać, zgodnie z zasadą niesprawdzania się prognoz, że Polska za 10 lat będzie bezpieczna energetycznie, wydobywając tyle samo węgla co dziś. Zapotrzebowanie elektrowni na to paliwo nie zwiększy się bowiem, albo będzie wręcz niższe, dzięki bardziej efektywnym blokom. To wpisywałoby się w globalny trend, na świecie bowiem, zmniejsza się zapotrzebowanie na węgiel, bo tę samą ilość energii pro-

Na pewno będzie on funkcją regulacji jakie przyjmie w tym zakresie Unia Europejska. Wszystkich. Zarówno w odniesieniu do ochrony środowiska, jak i udziału OZE. Na razie jednak nawet sami nie potrafimy odpowiedzieć w Polsce na pytanie, jak ma wyglądać nasz mix energetyczny. I choć wciąż słyszymy jak ważne są dokumenty dotyczące polityki energetycznej państwa, słyszymy, że powstaje dokument, który określi założenia takiej polityki do roku 2050, to jednak wciąż wiele jest niewiadomych, które podważają wiarygodność wszelkich założeń. Jak bowiem określić udział poszczególnych nośników energii w „mixie”, skoro nie wiemy nawet, czy Polska zbuduje elektrownie atomową. A nawet jeśli założyć, że ją zbuduje, to kto ową elektrownię ma sfinansować. Ale są i zewnętrzne przyczyny. Choćby koszt emisji

BLOK 910 MW W ELEKTROWNI JAWORZNO III

141

NISKOEMISYJNOŚĆ Wnętrze budowanej w Jaworznie nowoczesnej i ekologicznej elektrowni będącej przykładem tego, że można „robić energetykę opartą na węglu, ale jednocześnie energetykę niskich emisji” LOW EMISSIONS The interior of the modern and environment friendly power plant built in Jaworzno, which serves as an example that it is possible to “make coal-based power generation, and low emission power generation at the same” time”

142

CO2 miał znacząco rosnąć, ale są w Europie kraje, którym to bardzo jest nie na rękę, więc… rośnie znacznie wolniej niż zapowiadano. Szczególnie Niemcy nie chcą dziś wysokichcen CO2, bo mają dużo energochłonnego przemysłu, szczególnie przemysłu chemicznego. Nie wiadomo też dziś, jaki Unia założy udział energii odnawialnej w perspektywie 20 – 30 lat i jaki będzie koszt jej produkcji. Postęp techniczny w tej dziedzinie jest bardzo szybki. No i wreszcie, nie wiemy, jakie będzie zużycie energii elektrycznej w Polsce. Bo od lat obserwujemy ograniczenie energochłonności polskiej gospodarki. Więc nawet zakładany dziś przez spółki energetyczne wzrost zapotrzebowania na energię na poziomie ok 1,5 % rocznie – do 190 TWh w 2025 roku, może się okazać na wyrost. Ale nawet jeśli zgodzimy się, że prognozy w tej branży na ogół się mylą, to jednak pokazują pewien trend. A trendy są takie, że energii będziemy potrzebowali więcej (choć nie wiemy, ile), że udział węgla brunatnego w pro-

dukcji energii spadnie (choć nie wiemy, o ile) i że wzrost zapotrzebowania na energię nie musi oznaczać wzrostu zapotrzebowania na węgiel kamienny (to jedno zdaje się być pewne). Wydaje się też, że nie będzie możliwe aby energii wyprodukowanej z węgla kamiennego miało być w „mixie” mniej niż 50%, nawet jeśli założyć, że aż 20% pochodzić będzie z OZE. Na wspomnianym już Europejskim Kongresie Gospodarczym eksperci przewidywali, że już wkrótce znacznie zmieni się struktura węgla wydobywanego z naszych kopalń. Ciepłownie i gospodarstwa domowe potrzebują sortów grubych, ale jeśli wdrożone zostaną przepisy, określające jakich możemy pieców używać w gospodarstwach domowych, z uwagi na walkę ze smogiem, to udział ich może systematycznie spadać. Niewiele natomiast zmieni się jeśli chodzi o węgiel energetyczny. Choć czy aby to nie jest nieco na wyrost stwierdzenie? Bo przecież nie wiemy jaki będzie postęp w zakresie spalania, jakie będą za lat 20 technologie i ile będą kosztować. Zgazowanie węgla jest dziś bardzo drogie. Inne nowe technologie też. Badania też są drogie, ale nikt nie

Biuletyn Korporacyjny „Ogniwo” – Wydanie Specjalne

JACEK BALCER Dyrektor komunikacji korporacyjnej w Grupie PBG. Karierę zawodową zaczynał jako dziennikarz Wiadomości TVP, później był dyrektorem marketingu i public relations TUiR WARTA S.A., dyrektorem zarządzającym w Banku BPH S.A., ostatnio pełnił rolę rzecznika prasowego PLL LOT S.A. i dyrektora PR w LOT i Eurolot S.A., gdzie jednocześnie pilotował samoloty pasażerskie. Uznany specjalista w dziedzinie komunikacji kryzysowej, laureat prestiżowych nagród w tym zakresie, m.in. Protona i Złotego Pióra. ma wątpliwości, że Polska musi sama znaleźć pieniądze na takie badania, bo Unia nas na pewno w poszukiwaniu nowych technologii węglowych nie wesprze. Polityka energetyczna Znawcy tematu są zgodni – zamiast oczekiwać na kolejne dokumenty z „polityką energetyczną” w nazwie – róbmy swoje. Bo w tych dokumentach rządzący nie mogą zawrzeć sztywnych danych, które odpowiedzą nam na nurtujące nas dziś pytania. To nie tabelki i liczby będą w nich ważne, tylko pewne kierunki. Założenia, na których Polska ma budować swoje bezpieczeństwo energetyczne. Przy dzisiejszych ogromnych wahaniach prognoz cen węgla i równie dużych wahaniach prognoz cen energii, bardziej niż tabelek potrzeba elastycznych scenariuszy. Zbudowanie sztywnego planu, który byłby prawdziwy, jest po prostu niemożliwe i nie uda się to żadnej opcji politycznej. Musimy tylko pamiętać, że Unia jednego nam nie odpuści – czystego powietrza. Dlatego naszej szansy w dogadaniu się z Unią wielu ekspertów upatruje nie tyle w samej walce o węgiel,

SUMMARY Jacek Balcer in his depth analysis says that Poland has no choice and only coal can ensure its energy security. He believes that instead of criticizing the EU regulations, it is better to gain influence and work on technologies that will be able to meet them. It proves that we cannot give up on coalbased energy, and since the trend in coal mining regulations is growing stronger in the European Union, we need to develop a model that would satisfy the interests of both parties. The author emphasizes that although we will need more electricity with every year, we have been building new power units and better efficiency of power plants means that less carbon is required to produce the same amount of energy. Since the forecasts are not necessarily accurate, it may turn out that in 10 years Poland will have energy security while mining as much coal as today. Demand for power plants will not increase or will be even lower due to the more efficient units like the one being constructed by PBG Group in Jaworzno.

co w pokazaniu, że potrafimy zrobić energetykę opartą na węglu, która jest energetyką niskich emisji. Dziś taką właśnie energetykę RAFAKO buduje w Jaworznie. To powód do dumy i drogowskaz, którędy wiedzie droga do bezpieczeństwa energetycznego. Nie zapominając jednak, że to tylko drogowskaz, że technologie mogą pójść jeszcze szybciej niż nasze prognozy i plany. Dwadzieścia lat temu nikt nie śnił nawet o Terminalu LNG w Świnoujściu. Dziś mówi się o kolejnym. A że Terminal to w dużej mierze praca Grupy PBG, pozostaje nam oczekiwać nowych technologii i… nowych wyzwań.

BLOK 910 MW W ELEKTROWNI JAWORZNO III

143

144

Biuletyn Korporacyjny „Ogniwo” – Wydanie Specjalne

Wygrywając przetarg na budowę bloku energetycznego 910 MW w Elektrowni Jaworzno III, RAFAKO podjęło się największego wyzwania w swojej dotychczasowej historii.

ALFRED SEŃ od oferty do realizacji

Tekst: Justyna Korzeniak, Adventure Media, maj 2017

Praca nad ofertą dla Jaworzna, to dobry okres w mojej pracy zawodowej. Każdy był zaangażowany w przygotowanie tej strategicznej oferty. Wykazywaliśmy się niekonwencjonalnym podejściem i zawsze mogliśmy liczyć na pomoc. Materiały przygotowane przez poszczególne osoby pozwoliły na złożenie dobrej oferty w wyznaczonym terminie i spełniającej wymagania inwestora. Dlatego ten okres pracy zapisał się w mojej pamięci jako wyjątkowy przykład dobrej współpracy. To bardzo cenne i bardzo pozytywne osobiste doświadczenie.

Alfred Seń – wiceprezes zarządu, dyrektor ds. technicznych, brał udział w przygotowaniu i złożeniu ofert, które zaowocowały realizacją projektów takich jak duoblok w Elektrociepłowni Kielce z turbiną 10 MW, dwóch bloków 900MW w Elektrowni Opole oraz bloku 910 MW w Elektrowni Jaworzno. Przez cały okres swojej pracy zawodowej związany z sektorem budownictwa energetycznego. – Po ukończeniu studiów na Politechnice Warszawskiej na Wydziale Mechaniki, Energetyki i Lotnictwa trafiłem do dużej firmy montażowej, specjalizującej się w budownictwie energetycznym. Najpierw pracowałem na budowach w dawnym Zespole Elektrociepłowni Warszawskich (Elektrociepłownia Siekierki, Wola, Żerań, Ciepłownia Kawęczyn). Następnie przeszedłem do realizacji zadań w Elektrowniach: Kozienice, Połaniec, Stalowa Wola, Elektrociepłowni Lublin Wrotków, WSK Świdnik, Ciepłowni Radom, Zespołu Elektrociepłowni Pątnów, Adamów, Konin (PAK) – – To była dobra szkoła na zdobywanie doopowiada Alfred Seń, wiceprezes spółki E003B7. świadczeń zawodowych. Najpierw na kolejUczestniczył również w realizacji projek- nych stanowiskach montażowych, a w latach tów w Turcji (budowa dwóch bloków 215 MW następnych przy realizacji dużych modernizaw Elektrowni Yeniköy). Jak również zorgani- cji istniejących bloków energetycznych – wspozowaniu i zapewnieniu środków produkcji dla mina. W tym czasie, a były to lata 1985 – 2000, budowy Elektrowni w Iranie 2x315 MW (w re- pracował głównie w bezpośrednim nadzorze realizacyjnym. jonie Ahvazu). BLOK 910 MW W ELEKTROWNI JAWORZNO III

145

KONSTRUKCJE Na zdjęciach od góry: budowa żelbetowego stołu turbozespołu, stężenie konstrukcji nośnej kotła. Na sąsiedniej stronie: budowa risera wewnątrz chłodni kominowej STRUCTURES At the top picture: erection of the turbine set supporting structure, anglebrace of the boiler supporting structure. On the next page: erection of the riser inside the cooling tower

– Zdobyte doświadczenia z pewnością przydają się w realizacji dużego projektu jakim jest budowa bloku 910 MW w Jaworznie – przyznaje Alfred Seń.

ożywienia. Prognozy inwestycyjne dotyczące dynamicznej rozbudowy polskiej energetyki węglowej podawane w tym czasie przez różne źródła, sięgały astronomicznych, wielomiliardowych kwot. W rafakowskiej rodzinie – Przeprowadzone przez RAFAKO Pracę w RAFAKO rozpoczął w 2006 rozpoznanie rynku pozwoliło z duroku. Wówczas, po wielu latach za- żym prawdopodobieństwem przystoju w budownictwie energetycz- jąć, że są w naszej rodzimej enernym, pojawiły się pierwsze oznaki getyce realne szanse na realizację

146

Biuletyn Korporacyjny „Ogniwo” – Wydanie Specjalne

Okazało się, że RAFAKO potrafi nawiązać skuteczną rywalizację z największymi światowymi koncernami energetycznymi. Oferty raciborskiej spółki okazały się atrakcyjne technicznie i konkurencyjne cenowo. Zostały wybrane przez inwestorów.

ko” turbozespół. Technologię turbinową profesjonalnie implementuje do koncepcji projektowanego bloku. Na krajowym rynku, z rdzennie polskich firm, tylko RAFAKO było technologicznie zaawansowane do oferowania kompletnych bloków energetycznych. Budujemy struktury

przynajmniej kilku bloków na parametry nadkrytyczne. W obliczu wyzwania RAFAKO jako dostawca i montażysta kompletnych obiektów energetycznych aż do oferowania bloków na parametry nadkrytyczne? Takich doświadczeń dotąd fabryka nie miała. Raciborska Spółka z ugruntowaną pozycję w projektowaniu i produk-

Stworzenie zespołu techniczno-handlowego odpowiedzialnego za profesjonalne przygotowanie w RAFAKO ofert najpierw na kompletne obiekty energetyczne mniejszej mocy a następnie na bloki na parametry nadkrytyczne trwało od kwietnia 2006 prawie do końca 2011 roku – Składaliśmy ofertę, budowaliśmy zespół i kompetencje. Jako odpowiedzialny za przygotowanie ofert pełniłem wówczas funkcje dyrektora d/s sprzedaży technologii nadkrytycznych. Dysponując profesjonalnym wsparciem w zakresie technicznym ze strony specjalistycznych podmiotów zewnętrznych, przystąpiliśmy do opracowywania oferty na blok na parametry nadkrytyczne. Prace przygotowawcze rozpoczęliśmy w styczniu 2011 a ofertę ostateczną złożyliśmy w październiku 2012. Analizowane były różne warianty najkorzystniejszej dla projektu cji technologii kotłowych na rynku i najbardziej bezpiecznej formy orpolskim i zagranicznym dyspono- ganizacji tego przedsięwzięcia. Do wała własnymi technologiami od- przyszłej realizacji przyjęty został siarczania, odpylania, odazotowania. układ konsorcjalny, gdzie RAFAKO – Ten zakres technologii w żargo- sprawowało funkcję lidera a Mostonie roboczym często nazywamy wy- stal Warszawa członka konsorcjum. spą kotłową. To dominujący zakres Równolegle biegła wycena elementechnologiczny w projekcie kom- tów składowych oferty, organizowapletnego bloku. Do zaoferowania nie akcji przetargowych na dostawy bloku energetycznego z głównych i roboty montażowe poszczególnych komponentów RAFAKO dobiera „tyl- zakresów elementów bloku. DefinioBLOK 910 MW W ELEKTROWNI JAWORZNO III

147

ABSORBER Absorber instalacji odsiarczania spalin. W tle pylon oraz konstrukcja nośna kotła i kotłowni ABSORBER Absorber of the flue gas desulphurisation plant. In the background, the pylon and the boiler and boiler house steel structure

wane były również ryzyka i zagrożenia, ustalano rezerwy na potencjalne ryzyka projektowe i realizacyjne. Ponadto opracowywano harmonogramy realizacyjne i finansowe, a także najbardziej stresujące iteracyjnie procesy optymalizacji ceny. – Na samym końcu pozostawało skompletowanie oferty, zarówno w części technicznej jak i handlowej, która nie tylko spełniała wymagania SIWZ, ale była w stanie konkurować z technologiami renomowanych, światowych koncernów energetycznych – podkreśla Alfred Seń. Wynik tych działań zaowocował złożeniem oferty na blok 460 MW dla EC Siekierki, a następnie zostały złożone oferty dla Elektrowni Ostrołęka 910 MW, Elektrowni Północ 2×900 MW, Elektrowni Stanari (Chorwacja) 460 MW, Elektrowni Opole 2×900 MW i Elektrowni Jaworzno 910 MW. Decyzji realizacyjnych doczekały się oferty dla Elektrowni Opole i Elektrowni Jaworzno. – Konkurentem w Opolu była spółka ALSTOM, w Jaworznie ALSTOM, SNC Lavalin z Hitachi oraz firmy chińskie COVEC z CNEEC – przyznaje Seń. Okazało się, że RAFAKO potrafi nawiązać skuteczną rywalizację z największymi światowymi koncernami energetycznymi. Oferty raciborskiej Spółki okazały się atrakcyjne technicznie i konkurencyjne cenowo. Zostały wybrane przez inwestorów, ale też w trakcie procesu odwoławczego 148

Biuletyn Korporacyjny „Ogniwo” – Wydanie Specjalne

Budowa nie jest i nie będzie łatwa. A realizowanie jej przez RAFAKO, nawet jeśli nie jest pozbawione problemów i trudnych sytuacji, dla firmy stanowi pozytywną wartość, doświadczenie potrzebne do jej dalszego rozwoju. To budowanie przyszłości i pozycji rynkowej firmy, już nie tylko jako lidera technologii kotłowej, ale dostawcy kompletnych bloków energetycznych, spełniających najwyższe wymagania stosowane we współczesnych rozwiązaniach projektowych bloków tej klasy.

– Praca nad ofertą dla Jaworzna, to dobry okres w mojej pracy zawodowej. W kierowanym przeze mnie Nowy rozdział działalności biurze odpowiedzialnym w RAFAKO RAFAKO za sprzedaż obiektów nadkrytyczZaczął się nowy etap w działalności nych pracowało 9 osób – inżynierów RAFAKO – firmy oferującej dla pol- z bogatym doświadczeniem. Współskiej energetyki technologię nadkry- pracowaliśmy także z kilkudziesiętyczną kompletnych bloków energe- cioma osobami z całej organizacji. Każdy był zaangażowany w przytycznych wielkich mocy. – Nie można pominąć w tych gotowanie tej strategicznej oferty. wspomnieniach udziału i roli pra- Wykazywaliśmy się niekonwencjocowników RAFAKO zaangażowa- nalnym podejściem i zawsze monych przy przygotowaniu ofert. To gliśmy liczyć na pomoc. Materiały bezsprzecznie praca zbiorowa, an- przygotowane przez poszczególne gażująca najlepsze kadry. Przygo- osoby pozwoliły na złożenie dobrej towanie dobrej oferty na ten zakres oferty w wyznaczonym terminie to niewątpliwie rezultat współdzia- i spełniającej wymagania inwestołania zespołowego, osobisty wkład ra. Dlatego ten okres pracy zapisał pracy wielu koleżanek i kolegów się w mojej pamięci jako wyjątkoz RAFAKO, którzy potrafili wyjść wy przykład dobrej współpracy. To poza standardowy dla RAFAKO bardzo cenne i bardzo pozytywne zakres, skoncentrowany dotąd, na osobiste doświadczenie. oferowaniu technologii elementów Budowa nie jest i nie będzie łatwa. wyspy kotłowej. To największy A realizowanie jej przez RAFAKO, naprojekt RAFAKO i jednocześnie naj- wet jeśli nie jest pozbawione problewiększy projekt w historii polskiej mów i trudnych sytuacji, dla firmy energetyki. stanowi pozytywną wartość, doświadczenie potrzebne do jej dalszeWygrany przetarg go rozwoju. To budowanie przyszłoRozstrzygnięcie przetargu nastąpiło ści i pozycji rynkowej firmy, już nie 24 stycznia2013 roku, a podpisanie tylko jako lidera technologii kotłokontraktu 17 kwietnia 2014 roku. wej, ale dostawcy kompletnych blododatkowo zweryfikowane w ramach prowadzonych postępowań przed KIO.

BLOK 910 MW W ELEKTROWNI JAWORZNO III

ków energetycznych, spełniających najwyższe wymagania stosowane we współczesnych rozwiązaniach projektowych bloków tej klasy. To zrozumiałe, że osobom uczestniczącym w realizacji tego zadania towarzyszy niełatwa świadomość odpowiedzialności za jego pozytywny przebieg. Nie sposób nie zdawać sobie sprawy ze skali ryzyka jakie generuje realizacja tego projektu, dlatego tak ważne jest zaangażowanie ludzi bezpośrednio pracujących w strukturach E003B7 jak i wielu współpracujących na rzecz tego projektu kolegów z RAFAKO i realizujących z nami to zadanie firm podwykonawczych. Budowanie to niewątpliwie praca zbiorowa – podsumowuje Alfred Seń. Stanął wśród władz spółki To, że brałem udział w przygotowaniu oferty pozwoliło mi z odwagą podjąć się realizacji oraz zarządzać projektem w randze wiceprezesa spółki E003B87. Jadąc autostradą A4 czy dojeżdżając do rejonu budowy z innych kierunków, nie sposób nie zauważyć konstrukcji obiektów powstających na placu budowy. Dotychczas zmontowaliśmy prawie 15 tys. ton konstrukcji budynku głównego bloku, co przekracza 40% tonażu konstrukcji planowanych do zamontowania na tym obiekcie. Właśnie ukończyliśmy budowę płaszcza ponad 180-metrowej chłodni kominowej, która jest najwyższym z obiektów nowobudowanego Bloku. Doskonale też widać zarys pozostałych obiektów całego bloku. Dziś mamy za sobą zakontraktowanie ponad 90% wszystkich dostaw i prac jakie do wykonania są przewidziane na projekcie, a zaawanso149

JAWORZNO Chłodnia kominowa, pylon oraz konstrukcja nośna kotła JAWORZNO Cooling tower, pylon and the boiler supporting structure

Faktycznym sprawdzianem potwierdzającym słuszność wyboru RAFAKO do realizacji tego zadania będzie dopiero terminowe przekazanie do eksploatacji bloku, który osiągnie wymagane parametry techniczne. To oznacza, że przed nami jeszcze do zakończenia projektu długi okres wytężonej pracy, aby te zamierzenia urzeczywistnić. wanie wykonania całego Kontraktu przekroczyło 50%. Wykonana sprzedaż za 2016 rok przekroczyła kwotę 1 mld PLN. Zakończyliśmy produkcję głównych elementów części ciśnieniowej kotła oraz dostarczyliśmy do Polski z niemieckiej fabryki Siemensa strategiczne elementy turbozespołu. W maju zrealizowaliśmy transport na miejsce docelowe i posadowienie na fundamencie najcięższego z instalowanych elementów, tj. stojana generatora o masie 461 ton. Ukończyliśmy większość prac budowlanych i obecnie trwa zaawansowany montaż części ciśnieniowej kotła, jak również montaż urządzeń i instalacji technologicznych maszynowni i obiektów Insta150

lacji Odsiarczania Spalin. Jest szczególnie istotne, że zaawansowanie robót jest zgodne z obowiązującym harmonogramem. Zorganizowanie tak ogromnego przedsięwzięcia wymagało zaangażowania wysokokwalifikowanych specjalistów z wielu dziedzin. Najpierw do przygotowania, a następnie do monitorowania i nadzoru nad realizacją prac montażowych. Obecnie w tej grupie zatrudniamy ok. 130 pracowników spółki E003B7. Wkroczyliśmy w fazę bardzo intensywnych prac montażowych, o czym również świadczy obecność przeszło 1400 osób pracujących w firmach podwykonawczych, a liczba ta w najbliższych miesiącach będzie jeszcze wzrastać. Już w przyBiuletyn Korporacyjny „Ogniwo” – Wydanie Specjalne

szłym roku przy realizacji projektu będzie pracować ponad 2500 osób. Warto przypomnieć, że w pierwszym roku inwestycji na budowie pracowało ok. 300 osób. RAFAKO Grupa PBG wśród najlepszych W Polsce realizowane są cztery projekty bloków na parametry nadkrytyczne. Jednym z nich jest Blok 910 MW projektowany, dostarczany i montowany przez RAFAKO w Elektrowni Jaworzno, pozostałe wykonują firmy zagraniczne MHPS (Kozienice, Turów) i GE (Opole). To, że w takim gronie potentatów oferujemy technologie kompletnych bloków energetycznych, to niewąt-

SUMMARY Alfred Seń is the Vice President of the Management Board and Technical Director of E003B7 Sp. z o.o. Graduate of the Faculty of Power and Aeronautical Engineering. Alfred Seń has dedicated his professional work to power engineering. He has implemented large projects in Poland and abroad. The experience now contributes to the construction of a large project of Jaworzno Power Plant. RAFAKO, which was initially a supplier for large construction companies, finally decided to submit a comprehensive bid and won the tender for independent construction of the Plant. Various options were analysed to select the best and safest form of organisation of the project. The competitors were ALSTOM in Opole, and ALSTOM, SNC LAVALIN with HITACHI and Chinese COVEC with CNEEC in Jaworzno. RAFAKO was able to successfully compete with the world’s largest energy companies. The bids of the Company from Racibórz proved to be technically attractive and competitive in terms of price. A new phase has begun for RAFAKO as a company which effectively offers supercritical technology of comprehensive high-capacity power units for the Polish power engineering. It was an exceptional event for the company and its employees, since it is the largest project in the history of Polish electric power industry. pliwie ważne wydarzenie w historii RAFAKO i jednocześnie wyzwanie, aby na tym projekcie potwierdzić nasze „blokowe” kompetencje. Mamy jednak świadomość, że faktycznym sprawdzianem, potwierdzającym słuszność wyboru RAFAKO do realizacji tego zadania będzie dopiero terminowe przekazanie do eksploatacji bloku, który osiągnie wymagane parametry techniczne. To oznacza, że przed nami jeszcze długi okres wytężonej pracy, aby te zamierzenia urzeczywistnić. Jednakże pozytywne rezultaty dotychczas wykonanego zakresu projektu dają motywacje i podstawy, aby wierzyć że RAFAKO cel ten osiągnie.

ALFRED SEŃ Wiceprezes zarządu, dyrektor ds. technicznych, absolwent Wydziału Mechanicznego, Energetyki i Lotnictwa Politechniki Warszawskiej, specjalność: maszyny i urządzenia energetyczne. Dotychczasowe osiągnięcia zawodowe to zorganizowanie w RAFAKO zespołu pracowników do sprzedaży kompleksowych obiektów energetycznych, a następnie przygotowanie i złożenie ofert, które zaowocowały realizacją projektów takich jak duoblok w Elektrociepłowni Kielce z turbiną 10 MW, dwóch bloków 900 MW w Elektrowni Opole oraz bloku 910 MW w Elektrowni Jaworzno. Wolny czas spędza na lekturze książek i wycieczkach rowerowych. Lubi też prace w ogrodzie i wędkowanie. BLOK 910 MW W ELEKTROWNI JAWORZNO III

151

Podniesienie walczaka w projektach realizowanych przez RAFAKO jest uznawane za symboliczny chrzest kotła na budowie. W przypadku projektu Jaworzno 910 MW mamy do czynienia z kotłem przepływowym, nie posiadającym walczaka, dlatego takim symbolicznym momentem było postawienie pierwszego słupa konstrukcji nośnej kotła.

CHRZEST NA BUDOWIE

Tekst: Justyna Korzeniak, Adventure Media, czerwiec 2016

Wykonawcy mieli już za sobą pierwszy etap budowy związany z posadowieniem elementów bloku. – Zakończyliśmy wszystkie prace związane ze wzmocnieniem gruntu i roboty ziemne, czyli to wszystko, czego nie widać na powierzchni ziemi. Teraz kończymy wylewać fundamenty i zaczynamy stawiać obiekty wychodzące ponad tzw. poziom zero – relacjonował Edward Kasprzak, prezes zarządu spółki celowej E003B7 Sp. z o.o. i jednocześnie wiceprezes RAFAKO S.A. Przy budowie elektrowni z tradycyjnymi kotłami ważnym etapem budowy było powieszenie walczaka, czyli tzw. „chrzest”, który zwykle odbywa się bardzo uroczyście i jest ważnym momentem dla dostawcy kotła, a zwłaszcza dla firmy montażowej. Od tego momentu rozpoczyna się montaż części ciśnieniowej kotła. W nowoczesnych instalacjach na parametry nadkrytyczne pary nie stosuje się jednak walczaków. – Dlatego takim istotnym krokiem budowy jest postawienie pierwszego słupa konstrukcji wsporczej kotła. Są to bardzo ciężkie elementy. W naszym przypadku odziomek, czyli pierwszy odcinek słupa konstrukcji nośnej kotła, waży aż 67 ton – mówi Zbigniew Cudek z E003B7, kierownik zespołu kotła i elektrofiltru z/ca dyrektora budowy bloku energetycznego na parametry 152

Biuletyn Korporacyjny „Ogniwo” – Wydanie Specjalne

PIERWSZY ELEMENT Postawienie pierwszego elementu słupa konstrukcji wsporczej kotła – widoczny na zdjęciu odziomek, czyli pierwszy odcinek słupa, waży aż 67 ton THE FIRST ELEMENT Positioning of the first section of the pole of the boiler supporting structure – the bottom shown in the picture is the first section of the pole, weighting as much as 67 tons

SUMMARY The article describes the custom of “drum naming” on the construction site. Typically, it is done at the moment in which the boiler drum is lifted, followed by the assembly of the boiler pressure section. However, at Jaworzno project we are dealing with a once-through boiler which, by principle, has no drum so the “naming” celebration was carried out when the first column of the boiler supporting structure was placed. This happened at the time when land consolidation and earth works were already complete. Placing the first boiler support boom is a very important moment and responsible task. The structure elements are very heavy; the very first sec-

nadkrytyczne o mocy 910 MW w Elektrowni Jaworzno III. Cała konstrukcja, łącznie z rusztem, na którym zawieszony jest kocioł, waży 6280 ton. W jej skład wchodzą 4 słupy połączone między sobą ryglami i stężeniami. Zostały one tak zaprojektowane i wykonane, żeby przenieść ciężar części ciśnieniowej, która jest do niej podwieszona. Wysokość tej konstrukcji wynosi 123 metry, a rozstaw pomiędzy słupami 31 metrów. Na montaż całej konstrukcji nośnej łącznie z rusztem przewidziano około czterech miesięcy. – Samą konstrukcję chcemy zmontować w trzy miesiące. Kolejne tygodnie planujemy przeznaczyć na montaż belek rusztu, czyli najcięższych elementów. Jedna taka belka waży 150 ton. Będą one podnoszone dwoma żurawiami: wieżowym o udźwigu 128 ton oraz gąsienicowym o podobnych parametrach – wyjaśnia Zbigniew Cudek. Konstrukcję nośną, na zlecenie RAFAKO S.A., wykonała firma Zamet Industry S.A. z Chojnic. Łącznie z konstrukcją nośną kotła rozpoczęło się stawianie budynku głównego oraz kotłowni, maszynowni, nawy elektrycznej i nastawni. Ten zakres prac realizowany jest przez Konsorcjum firm Kopex S.A. i Stal-Systems S.A. Konstrukcja budynku kotłowni waży w sumie ok. 20 tys. ton. BLOK 910 MW W ELEKTROWNI JAWORZNO III

tion of the boiler support column weighs as much as 67 tons. The entire structure, including the grate on which the boiler is suspended, weighs 6280 tonnes. It consists of 4 columns connected with each other by bolts and bracing. They were designed and constructed to carry the weight of the pressure part that is suspended there. The height of the structure is 123 metres, and the distance between the columns is 31 metres. The supporting structure was made by Zamet Industry S.A. in Chojnice and with it began the construction of the boiler house, engine room, power bay and control room. These works are being performed by Kopex S.A. and Stal-Systems S.A.

JUSTYNA KORZENIAK Absolwentka historii i edukacji regionalnej. Przez wiele lat związana była z lokalnymi mediami (tygodnik Nowiny Raciborskie, portal i gazeta Naszraciborz.pl). Od 5 lat pracuje w Agencji Public Relations Adventure Media, w której, m.in. przygotowuje materiały dotyczące działalności RAFAKO S.A. Uczestniczy w konferencjach branżowych, wydarzeniach sportowych, kulturalnych oraz kluczowych momentach dla Spółki, jak np. podpisywanie nowych kontraktów. Z Firmą związana jest poniekąd od dziecka, ponieważ w RAFAKO pracowali i nadal pracują najbliżsi członkowie jej rodziny. Prywatnie lubi eksperymenty kulinarne, rękodzieło, a wolny czas, najchętniej spędza podróżując z mężem i 6-letnią córeczką Oliwią. 153

Ważne aspekty organizacji i bezpieczeństwa pracy na budowie przedstawia pan Zbigniew Cudek, kierownik zespołu kotła i elektrofiltru z/ca dyrektora budowy bloku energetycznego na parametry nadkrytyczne o mocy 910 MW w Elektrowni Jaworzno III.

Dobra ORGANIZACJA PRACY

I BEZPIECZEŃSTWO to podstawa

Tekst: Joanna Januszewska, kierownik ds. komunikacji korporacyjnej, Fundacja PBG, Kwiecień 2017

Jeden z ważniejszych etapów budowy bloku w Jaworznie rozpoczął się w maju 2016 roku. Stanął wówczas pierwszy słup konstrukcji nośnej kotła, symbolicznie uznany za chrzest kotła. Bezpośrednio za sukces i pomyślność realizacji tego wydarzenia odpowiadał pan Zbigniew Cudek kierownik zespołu kotła i elektrofiltru, zastępca dyrektora budowy bloku energetycznego na parametry nadkrytyczne o mocy 910 MW w Elektrowni Jaworzno III. Przed panem Zbigniewem i zespołem ludzi, których prace codziennie koordynuje, stoi drugi z najważniejszych etapów prac, tj. montaż części ciśnieniowej kotła. Zakończy go planowana na marzec 2018 próba ciśnieniowa kotła – bardzo ważna dla samego kotła i dla realizacji całego projektu. By być odpowiedzialnym za prowadzenie tak trudnych i wymagających zadań, należy mieć odpowiednie wykształcenie i doświadczenie. Pan Zbigniew jest europejskim inżynierem spawalnikiem. Po raz 12. prowadzi odpowiedzialny projekt na budowie montując już 11. z kolei kocioł o mocy powyżej 800 MW. Bezpo154

średnio odpowiada za montaż wyspy kotłowej i elektrofiltru, montaż mechaniczny konstrukcji stalowej, budynku kotłowni, bunkrowni, budynku SCR, montaż technologii, tj. całej części ciśnieniowej, rurociągów okołokotłowych i wysokoprężnych, odwodnień, odpowietrzeń, technologii w budynku kotłowni, SCR oraz za montaż mechaniczny aż do uruchomienia elektrofiltrów. Joanna Januszewska: Na czym polega Pana codzienna praca? Zbigniew Cudek: Na nadzorowaniu prac pod kątem dotrzymania technologii montażu, harmonogramu i jakości oraz na koordynowaniu prac wszystkich firm podwykonawczych. W tym celu wyznaczeni są specjaliści – ludzie odpowiedzialni za poszczególne branże, takie jak: • konstrukcja stalowa, • technologia, czyli część ciśnieniowa kotła, • montaż elektrofiltru, • montaż kanałów spalin powietrza gorącego i zimnego.

Biuletyn Korporacyjny „Ogniwo” – Wydanie Specjalne

Co jest najtrudniejsze? Planowanie i koordynacja prac. Te czynności muszą być tak poprowadzone by praca była wykonywana z zachowaniem przepisów bhp, bezpiecznie dla wszystkich oraz w przewidzianym terminie. Na budowie mamy wiele różnych firm podwykonawczych, w tym pracujących na tych samych

obszarach. Należy nią tak kierować, by umożliwić jednoczesne wykonanie obowiązków pracownikom różnych firm w tym samym czasie. Obecnie wykonujemy równolegle na różnych poziomach prace na obiekcie, który docelowo będzie miał wysokość 132 metrów. Dotarliśmy w tej chwili do poziomu 82 me-

BLOK 910 MW W ELEKTROWNI JAWORZNO III

NADZÓR Zbigniew Cudek na tle absorbera oraz chłodnii kominowej SUPERVISION Zbigniew Cudek, In the background, the absorber and the cooling tower

155

MONTAŻ Prace montażowe przy konstrukcji nośnej kotła ASSEMBLY Assembly works at the boiler supporting structure

trów, a pracujemy na całej wysokości, tj. od poziomu zero do 82. metra. Prace, które są równolegle wykonywane, dotyczą montażu: konstrukcji, części ciśnieniowej, kanałów, rurociągów i innego rodzaju urządzeń. Pracą należy tak pokierować, by była bezpieczna dla wszystkich, pomimo faktu, że pracownicy wykonują ją „jeden nad drugim”, choć na różnych poziomach. Czy prowadził Pan w karierze bardziej skomplikowane zadania? Tak, montowałem jednostki większe, o mocy 1100 MW. Prowadziłem ich montaż w Europie – w Niemczech, Holandii, Słowenii. W Polsce natomiast byłem na budowach w Pątnowie – tam montowałem kocioł o mocy 460 MW i w Bełchatowie gdzie montowano kocioł o mocy 858 MW. Co wpłynęło na wybór takiej, a nie innej ścieżki zawodowej? Życie. Po ukończeniu studiów zacząłem pracę w Zakładach Remontowych Energetyki. Doświadczenie nabywałem w ZRE przy remontach, przy modernizacjach, potem przeszedłem do montaży nowych obiektów i tak już zostało. Proszę powiedzieć, pod jakim względem ta budowa jest wyjątkowa. Jest to duży obiekt energetyczny o mocy 910 MW. Budowa jest prowadzona tylko siłami polskich firm. W opracowaniu całego projektu, organizacji, wprowadzeniu nie uczestniczyły firmy zagraniczne. Inne projekty, jak Kozienice czy Opole, są prowadzone w Polsce przy udziale firm takich jak GE (dawny Alstom), Mitsubishi Hitachi. Budowa w Jaworznie jest pierwszą, gdzie cała myśl techniczna jest po stronie polskiej, po stronie polskich firm i polskich pracowników. To największa różnica pomiędzy tymi wszystkimi projektami. Po raz 156

Biuletyn Korporacyjny „Ogniwo” – Wydanie Specjalne

BLOK 910 MW W ELEKTROWNI JAWORZNO III

157

Szczęście w tej pracy jest bardzo potrzebne, aby przebiegała spokojnie, bez wypadków. Zadania, które tutaj wykonujemy, są naprawdę niebezpieczne, dlatego bezpieczeństwo to priorytet, a i trochę szczęścia nigdy nie zaszkodzi.

pierwszy polska myśl techniczna dotycząca budowy bloku energetycznego jest realizowana właśnie tutaj, w Jaworznie. Jednym słowem, tworzymy historię, w której Pan bezpośrednio uczestniczy. Jest to wyzwanie. Wiąże się ono także z tym, że po raz pierwszy napotykamy wiele przeszkód i barier, których nie znaliśmy wcześniej. Ale dajemy sobie radę, zdobywając odpowiednie doświadczenie. Będziemy mogli to doświadczenie jeszcze kiedyś w Polsce wykorzystać?

TORREADORZY BUDOWY Zobacz film – zeskanuj kod QR

Myślę, że tak. Czeka nas nowy projekt, liczymy na to, że RAFAKO będzie go realizowało. W związku z tym jest szansa, że to doświadczenie zostanie wykorzystane. Czego życzyć na najbliższe miesiące pracy? Szczęścia – w tej pracy jest bardzo potrzebne, aby przebiegała spokojnie, bez wypadków. Zadania, które tutaj wykonujemy, są naprawdę niebezpieczne, dlatego bezpieczeństwo to priorytet, a i trochę szczęścia nigdy nie zaszkodzi. Życzę zatem szczęścia i bezpieczeństwa wszystkim zaangażowanym w budowę i bardzo dziękuję za rozmowę.

158

Biuletyn Korporacyjny „Ogniwo” – Wydanie Specjalne

SUMMARY

SŁUP Montaż pierwszego słupa POLE Installation of the first pole

ZBIGNIEW CUDEK Kierownik zespołu kotła i elektrofiltru, zastępca dyrektora budowy bloku energetycznego na parametry nadkrytyczne o mocy 910 MW w Elektrowni Jaworzno III, absolwent Akademii Górniczo-Hutniczej, specjalności fizyka metali, posiada uprawnienia europejskiego inżyniera spawalnika. Jego doświadczenie zawodowe to m.in. bezpośredni udział w realizacji montażu 10 kotłów wireżowych na parametry nadkrytyczne o mocy powyżej 800 MW w Polsce i Europie oraz w kilku mniejszych projektach. Autor publikacji branżowych, współtwórca patentu nr pl 218329 na sposób montażu przepływowych kotłów wieżowych. Prywatnie szczęśliwy mąż, ojciec i dziadek pięciorga wnucząt. BLOK 910 MW W ELEKTROWNI JAWORZNO III

Zbigniew Cudek graduated from AGH University of Science and Technology in Krakow, and the certification for European Welding Engineer definitely helps him to perform his function as the Manager of the Boiler and Electrostatic Precipitator Team at the construction of the unit in Jaworzno. Such task demands not only experience, but also large theoretical knowledge. This will be the 11th boiler with capacity exceeding 800 MW in his career! In Jaworzno he is responsible for the supervision of the assembly technology, the schedule and quality of works and supervision of the subcontractors. The biggest challenge for him is the coordination of all these tasks. All the activities have to be performed in a way that ensures their safety and compliance with the regulations for health and safety at work as well as a timely completion within the specified deadlines. Which is not an easy task when there is a big number of subcontractors. Especially since the works are carried out simultaneously at many sections and many structures. And even though the engineer has already installed bigger structures than the one in Jaworzno, i.e. in Germany, Holland or Slovenia, still this project is unique due to the prominent role of RAFAKO. 159

160

Biuletyn Korporacyjny „Ogniwo” – Wydanie Specjalne

Ponad 70-osobowy zespół specjalistów z RAFAKO pracował nad przygotowaniem oferty dla Elektrowni Jaworzno na budowę Bloku 910 MW. Zawarto ją w 13 segregatorach, na 2224 stronach. Konkurencja deptała raciborskiej spółce po piętach. Intensywne negocjacje trwały trzy dni. W końcu wyłoniono zwycięzcę. RAFAKO wygrało i 17 kwietnia 2014 roku podpisano kontrakt. Nadzór nad realizacją zadania od strony projektu objął Piotr Barcz.

PIOTR BARCZ

WYZWANIE TO JEGO DRUGIE IMIĘ Tekst: Justyna Korzeniak, Adventure Media, październik 2016

Piotr Barcz pracuje w RAFAKO od 2008 roku. Zaczął pracę zaraz po studiach jako asystent projektanta w biurze projektowym. Wtedy zajmował się przygotowywaniem dokumentacji warsztatowej dla części ciśnieniowej kotłów. Po roku pracy, chłonny wiedzy i nowych umiejętności, przyjął propozycję wyjazdu doszkalającego na budowę nowego bloku o mocy 858 MW w Elektrowni Bełchatów. Miał wtedy okazję uczestniczyć w zespole nadzoru montażowego w zakresie instalacji pomocniczych związanych z częścią ciśnieniową kotła. Na budowie spędził blisko 3 miesiące, które – jak wspomina – były niezłą szkołą dla młodego człowieka. Po powroBLOK 910 MW W ELEKTROWNI JAWORZNO III

161

PIOTR BARCZ kierownik Nadzoru nad Realizacją Prac Projektowych w E003B7 PIOTR BARCZ Design Work Control Manager at E003B7

cie zaangażowano go w działalność ofertową. Stał się pracownikiem działu technicznego przygotowania ofert i realizacji kompletnych obiektów nadkrytycznych. Został członkiem zespołu pracującego nad przygotowaniem oferty na budowę dwóch bloków nadkrytycznych (o mocy 900 MW każdy) w Elektrowni Opole. – Zdobywałem umiejętności, które przydają się przy dużych przetargach. Był to dla mnie pierwszy taki projekt ofertowy, który stanowił fundament dalszego rozwoju mojej ścieżki zawodowej. W międzyczasie pojawiały się dla RAFAKO kolejne tematy. Zaangażowałem się m.in. w projekt ofertowy Elektrowni Północ. Była to oferta, którą RAFAKO podjęło się złożyć samodzielnie. Zostałem wyznaczony do koordynowania tego tematu od strony technicznej – mówi Piotr Barcz, kierownik Nadzoru nad Realizacją Prac Projektowych w E003B7.

Wstęp do projektu Jaworzno III Równolegle rozpoczął się etap prekwalifikacji dla projektu Jaworzno, a Piotr Barcz włączył się w pracę nad przygotowaniem oferty wstępnej, która została złożona 25 lipca 2011 roku. Po etapie negocjacji, które odbywały się w dniach 4–5 października 2011 roku, został mianowany kierownikiem działu technicznego przygotowania ofert i realizacji (GB23), który odpowiadał za przygotowanie części technicznej oferty ostatecznej dla projektu Jaworzno. Po podpisaniu kontraktu osoby, które były zaangażowane w projekt Jaworzno z działu ofertowego, otrzymały propozycję włączenia się w organizację dedykowaną do zarządzania projektem. Większość osób miała możliwość wyboru komórki organizacyjnej, w której chciałaby pracować. – Jako że projektowanie zawsze było mi bliskie oraz z uwagi na to, że odpowiadałem za przygotowanie części technicznej oferty, chciałem kontynuować swoje działania związane z projektowaniem, a dokładnie nadzorować cały ten proces. Zostałem szefem działu nadzoru nad realizacją prac projektowych i tak jest do dziś. Mój zespół w organizacji za162

rządzania projektem jest najbardziej liczny (30 osób), co wynika m.in. ze stopnia skomplikowania naszych obowiązków, ale przede wszystkim z tego, że prawidłowo nadzorowany proces projektowania ma ogromny wpływ na kolejne etapy w realizacji projektu, tj. zakupy, produkcję, dostawy, montaż i uruchomienie – informuje Piotr Barcz.

Papierologia na 2224 stronach W 2010 roku, kiedy to pojawiła się treść ogłoszenia o zamówieniu publicznym, Zarząd RAFAKO podjął decyzję o udziale w przetargu

Biuletyn Korporacyjny „Ogniwo” – Wydanie Specjalne

na budowę nowego bloku Elektrowni Jaworzno. Wtedy też zaczęto analizować możliwe sposoby na spełnienie kryteriów prekwalifikacji, czyli wymagań postawionych przez inwestora (wówczas jeszcze Południowy Koncern Energetyczny, a dzisiaj TAURON Wytwarzanie). Ostateczną ofertę RAFAKO złożyło 19 października 2012 roku w konsorcjum z firmą Mostostal Warszawa. – Nasza oferta składała się z 13 segregatorów dokumentów (1 oryginał i 4 kopie). Każda strona musiała być odpowiednio ponumerowana. Brak jednego numeru na stronie mógł

Nasza oferta składała się z 13 segregatorów dokumentów (1 oryginał i 4 kopie). Każda strona musiała być odpowiednio ponumerowana. Brak jednego numeru na stronie mógł nas wykluczyć z dalszego postępowania. Stron było łącznie 2224. Była to naprawdę żmudna robota.

BLOK 910 MW W ELEKTROWNI JAWORZNO III

163

nas wykluczyć z dalszego postępowania. Stron było łącznie 2224. Była to naprawdę żmudna robota, szczególnie, kiedy podczas wewnętrznego sprawdzania zawartości oferty zauważono drobne pomyłki, które wymagały skorygowania, i to w pięciu egzemplarzach, i ponownego ponumerowania, ale daliśmy radę i – co najważniejsze – nasza oferta okazała się najkorzystniejsza – opowiada z ulgą Piotr Barcz. O tym, że sama oferta należała do przedsięwzięcia o dużym stopniu skomplikowania, może świadczyć fakt, że na etapie przygotowywania ofert ostatecznych poszczególni oferenci skierowali do inwestora łącznie 435 pytań, na które TAURON udzielał odpowiedzi.

Stresujące negocjacje Negocjacje dotyczące zawartości ofert wstępnych, a w konsekwencji prowadzące do sformułowania ostatecznej treści Specyfikacji Istotnych Warunków Zamówienia, trwały 2 dni, a TAURON zarezerwował sobie dla każdego z 5 oferentów (gdyż w postępowaniu zostało złożonych 5 ofert wstępnych) taki sam czas. Zorganizowano je w centrum Jaworzna. – Mieliśmy wyznaczone godziny, tematykę i wiedzieliśmy, że będziemy podzieleni na 4 podgrupy. Sam etap negocjacji mogę nazwać miniprzedsięwzięciem. Po pierwsze, musieliśmy zorganizować cały zespół pod względem logistycznym, gdyż w negocjacjach brało udział 67 osób. Po drugie, musieliśmy przygotować się merytorycznie na każde zagadnienie, którego omówienie było sygnalizowane przez inwestora. W tym celu musieliśmy zapewnić obecność właściwych osób w poszczególnych grupach, mając również świadomość, że lista tematów nie jest zamknięta i TAURON będzie zadawał szereg innych pytań związanych z naszą ofertą – relacjonuje Piotr Barcz. Zagadnień do omówienia było sporo, zatem do rozmów z inwestorem wyznaczono osoby z RAFAKO, Mostostalu Warszawa (jako członka konsorcjum) oraz RAFAKO Engineering. Utworzone zostały cztery zespoły: handlowo164

-prawny, technologiczny, budowlano-instalacyjny i elektroenergetyczny z automatyką. – Do negocjacji przygotowywaliśmy się intensywnie. Omawialiśmy wewnętrznie poszczególne zagadnienia. Formułowaliśmy listę warunków limitujących, które stanowiły grupę wymagań, których nieuwzględnienie przez inwestora w ostatecznej Specyfikacji Istotnych Warunków Zamówienia (w skrócie SIWZ) spowodowałoby, że RAFAKO zmuszone byłoby odstąpić od składania oferty osta tecznej.

Ponad 70 osób zaangażowanych w projekt W prace nad przygotowaniem oferty dla Jaworzna zaangażowanych było ponad 70 osób. Stały zespół bezpośrednio odpowiedzialny za część handlową i techniczną oferty liczył ponad 30 osób. W dziale ofertowym intensywnie pracowało 9 osób. RAFAKO jako biuro projektowe odpowiedzialne było za zakres kotła, instalacji odsiarczania spalin, elektrofiltr oraz instalację SCR. W każdym z tych zakresów wyznaczony był projektant prowadzący, który odpowiadał za swoją część. Dział kotłowy odpowiadał za skoordynowanie części technicznej całej wyspy kotłowej, natomiast za koordynację kompletnej części technicznej, jak również pozostałe branże, takie jak budowlana, instalacyjna, elektryczna, teletechniczna

Jako że projektowanie zawsze było mi bliskie oraz z uwagi na to, że odpowiadałem za przygotowanie części technicznej oferty, chciałem kontynuować swoje działania związane z projektowaniem, a dokładnie nadzorować cały ten proces. Zostałem szefem działu nadzoru nad realizacją prac projektowych i tak jest do dziś.

Biuletyn Korporacyjny „Ogniwo” – Wydanie Specjalne

i AKPiA, oraz współpracę z dostawcą wyspy maszynowej odpowiedzialna była spółka córka – RAFAKO Engineering. – Praca nad częścią techniczną oferty była ogromnym wyzwaniem, ale bez zaangażowania i wzajemnej współpracy poszczególnych zespołów i bez zaufania, osiągnięcie sukcesu nie byłoby możliwe – podkreśla Piotr Barcz. Warto dodać, że część osób, które uczestniczyły w technicznym przygotowaniu oferty, kontynuuje dzisiaj pracę w dziale nadzoru nad projektowaniem lub opracowuje projekty wykonawcze dla bloku.

Sukces RAFAKO Około trzy miesiące po złożeniu ofert ostatecznych, 24 stycznia 2013 roku, Inwestor poinformował o wybraniu oferty. Opublikowano listę z wynikami przetargu, najkorzystniejsza okazała się propozycja konsorcjum RAFAKO i Mostostalu Warszawa. Nastąpiły jednak serie odwołań pozostałych oferentów, które musiały zostać rozstrzygnięte w Krajowej Izbie Odwoławczej, a nawet na drodze sądowej. W efekcie

jednak podtrzymano pierwotny wybór. Należy dodać, że w historii działu ofertowego obiektów nadkrytycznych, jak również w historii RAFAKO i Polski, był to ogromny sukces – kolejny po wcześniej wygranym projekcie w Elektrowni Opole. Oczywiście RAFAKO musiało uzyskać zabezpieczenie należytego wykonania umowy, aby podpisać kontrakt. Był okres trudnej sytuacji na rynku energetycznym, w branży budowlanej, co w konsekwencji przekładało się na kondycję RAFAKO i Mostostalu. W takich okolicznościach znalezienie partnera, który byłby gotów dostarczyć wymagane zabezpieczenia było trudnym zadaniem. Wszyscy mieli świadomość, że jest to ogromna i w sumie jedyna taka szansa dla RAFAKO, dlatego w pozyskanie gwarancji zaangażowany był nie tylko zespół RAFAKO z Zarządem na czele, lecz także PBG pod przewodnictwem większościowego akcjonariusza RAFAKO i PBG, Pana Jerzego Wiśniewskiego. Po nieudanych rozmowach z polskimi instytucjami finansowymi, firma rozszerzyła swój obszar

BLOK 910 MW W ELEKTROWNI JAWORZNO III

PYLONY Widok na pylony PYLONS Pylon View

165

CHŁODNIA KOMINOWA Prace żelbetowe, słupy oraz wieniec dolny podbudowy COOLING TOWER Reinforced concrete works, pillars and foundation bottom ring beam

166

– Samo przygotowanie dokumentów konposzukiwań poza Europę, prowadząc również negocjacje z partnerami z Chin. Prowadzone traktowych do podpisania umowy trwało pona różnych frontach starania dzięki deter- nad miesiąc. Aby sporządzić kompletną treść minacji i zaangażowaniu całego zespołu po- umowy wraz z załącznikami, trzeba było zwoliły ostatecznie powrócić do pierwotnie z tych wszystkich 13 segregatorów oferty zakładanego scenariusza i wymagane zabez- zredagować jednolitą treść, uwzględniając pieczenia kontraktu dostarczyły największe w niej aktualizację wszystkich przywołanych w Polsce instytucje finansowe, tj. PKO BP, BGK norm i przepisów (aktualnych na dzień podi PZU. pisania kontraktu) i wkomponować w nią Kontrakt został podpisany 17 kwietnia 2014 wszystkie 435 odpowiedzi inwestora na roku, jednak z uwagi na sytuację Mostosta- pytania zadane podczas etapu ofertowego. lu, jego zakres prac został zredukowany do Samo parafowanie całego kontraktu przed wartości 0,01% kontraktu, a kontrolę nad jego podpisaniem w czterech egzemplarzach projektem i samodzielne zarządzanie prze- zajęło mi trzy dni, co skończyło się wypisajęło RAFAKO. niem 3 długopisów i kilkoma odciskami na Biuletyn Korporacyjny „Ogniwo” – Wydanie Specjalne

dłoni. Oczywiście podczas uroczystego podpisania umowy przedstawiciele zarządów złożyli podpisy tylko na ostatniej stronie głównej treści kontraktu. Łącznie mieliśmy ok. 100 segregatorów dokumentów – mówi kierownik nadzoru nad realizacją prac projektowych.

Spółka celowa E003B7

W prace nad przygotowaniem oferty dla Jaworzna zaangażowanych było ponad 70 osób. Stały zespół bezpośrednio odpowiedzialny za część handlową i techniczną oferty liczył ponad 30 osób. W dziale ofertowym intensywnie pracowało 9 osób. RAFAKO jako biuro projektowe odpowiedzialne było za zakres kotła, instalacji odsiarczania spalin, elektrofiltr oraz instalację SCR. W każdym z tych zakresów wyznaczony był projektant prowadzący, który odpowiadał za swoją część.

Nazwa spółki wzięła się z przypadku, ale ma interesującą historię. Cały etap ofertowy projektu Jaworzno był kwalifikowany do tzw. projektu wewnętrznego. – Kiedy dowiedzieliśmy się o wyborze oferty najkorzystniejszej i podjęciu decyzji o rozpoczęciu prac przygotowawczych do realizacji kontraktu, podjęto decyzję o utworzeniu tzw. projektu zewnętrznego, któremu nadaje się odpowiedni sześciocyfrowy numer w systemie numeracji projektów RAFAKO – wyjaśnia Piotr Barcz. Kompletne obiekty energetyczne zaliczane są do grupy projektów, których numer składa się z następujących pozycji ExxxBy. Litera „E” oznacza właśnie obiekty energetyczne, „xxx” oznacza numer kolejny projektu. Indeks „B” oznacza blok, a „y” kolejny jego numer. Pierwszym projektem realizowanym w tej właśnie formule był kontrakt na budowę dwóch bloków energetycznych na parametry nadkrytyczne w formule „pod klucz” w Elektrowni Opole. Drugim była umowa z firmą Mostostal Warszawa na dostawę części ciśnieniowej kotła dla ZTUO w Szczecinie. Projekt Jaworzno był trzecim projektem, stąd symbol E003. Z kolei B7 miało oznaczać siódmy blok w Elektrowni Jaworzno III (obecnie pracuje w niej 6 bloków). Niestety już po podpisaniu kontraktu (a więc po nadaniu numeru dla projektu zewnętrznego) TAURON przyjął całkiem inną numerację dla nowego bloku, gdyż połączył bloki energetyczne w Elektrowni Jaworzno III i Jaworzno II oraz Elektrowni Łagisza, co sprawiło, że nasz blok 910 MW został 11. z kolei. Ostatecznie dla zapewnienia zgodności z systemem oznaczeń KKS przyjęto symbol „A” dla nowego bloku.

BLOK 910 MW W ELEKTROWNI JAWORZNO III

167

168

Biuletyn Korporacyjny „Ogniwo” – Wydanie Specjalne

PIOTR BARCZ Kierownik Nadzoru nad Realizacją Prac Projektowych w Spółce E003B7 sp. z.o.o. Od 9 lat procuje w RAFAKO S.A. Ofertą „Jaworzno” zajmował się od samego początku. Zdobywał również doświadczenie praktyczne w zespole nadzoru nad montażem elementów części ciśnieniowej kotła bloku o mocy 858 MW w Elektrowni Bełchatów. Ukończył studia magisterskie na Politechnice Śląskiej; kierunek mechanika i budowa maszyn. Prywatnie lubi sport – bieganie, gry zespołowe i gotowanie.

SUMMARY

– W efekcie uzgodnienia z TAURONEM nie wpłynęły w żaden sposób na funkcjonujący już w RAFAKO numer projektu zewnętrznego E003B7 – wyjaśnia Piotr Barcz. Należy pamiętać, że jednym z warunków uzyskania finansowania tak dużego projektu przez instytucje finansowe było utworzenie spółki celowej do realizacji tego kontraktu. – Na samym początku, a więc podczas rejestracji spółki, dla ułatwienia posłużono się właśnie numerem projektu zewnętrznego E003B7. Potem długo zastanawialiśmy się nad zmianą nazwy spółki, nawet wśród załogi został ogłoszony konkurs na nową nazwę i stworzenie logo. Ostatecznie prezes Edward Kasprzak zdecydował, że do pierwotnej nazwy przyzwyczaiło się już całe środowisko instytucji finansowych, inwestor i pozostali interesariusze projektu, dlatego nie ma sensu zmieniać nazwy, która została już przyjęta. Nie pozostało zatem nic innego, jak przyzwyczaić się do nazwy E003B7, dla której stworzone zostało logo identyfikujące firmę z projektem Jaworzno – kończy Piotr Barcz. BLOK 910 MW W ELEKTROWNI JAWORZNO III

Piotr Barcz is the Design Work Control Manager at E003B7. He has been engaged in RAFAKO’s bid for Jaworzno since the very beginning – as a member of a 70-person team that prepared the bid. This young man has been working at RAFAKO for less than 10 years and is a great example of how the Company can put its trust in young, talented and well-educated engineers. Since the beginning of his career, he has been entrusted with responsible tasks, which resulted in experience that today is useful on the largest power engineering construction project in Poland. But before that happened, he was responsible for preparing the technical aspect of the project, so when it was chosen by the Investor, he could not imagine not taking the opportunity to join in. He also talks about the emotional time of bid preparation, how numerous questions from the Investor were answered, about stressful negotiations in the final stretch to the contract. Piotr also discusses the complexities of agreements with subcontractors, their previous searches and support received by the team working on the RAFAKO’s contract from the Management Board of the Company and the Group, including from the Main Shareholder – Jerzy Wiśniewski. 169

Joachim Huwer od 2014 roku jest zaangażowany w budowę Bloku 910 MW w Elekrowni Jaworzno III po stronie RAFAKO. Z powodzeniem zrealizował dotychczasowy zakres prac przydzielony do bezpośredniego wykonania w RAFAKO. Mówi jednak, że największe wyzwania jeszcze przed nim.

JOACHIM HUWER –

największe wyzwanie przed nami Tekst: Joanna Januszewska, kierownik ds.komunikacji korporacyjnej, Fundacja PBG, maj 2017

Joanna Januszewska: Za co odpowiada Pan w projekcie Jaworzno? Joachim Huwer: W ramach projektu Jaworzno 910 MW SPV realizuje blisko 90% zakresu prac dotyczącego głównie dostaw urządzeń, prac budowlano-montażowych, branży elektrycznej i AKPiA. Zakres prac realizowanych przez RAFAKO wynosi około 10%. W jego skład, który pozostaje pod moją odpowiedzialnością, wchodzą wszystkie zagadnienia technologiczno-projektowe wyspy kotłowej (kocioł, instalacja odazotowania SCR, instalacja odsiarczania spalin IOS, elektrofiltr), wytwarzanie w fabryce w Raciborzu elementów ciśnieniowych kotła, palników pyłowych, obrotowych podgrzewaczy powietrza, rurociągów, wytwarzanie elementów elektrofiltru w oddziale w Wyrach oraz montaż samego elektrofiltru. RAFAKO opracowuje także większość projektów z zakresu technologii wyspy kotłowej. W tym celu ściśle współpracuje z zespołem zatrudnionym w SPV. 170

Biuletyn Korporacyjny „Ogniwo” – Wydanie Specjalne

WIDOK Widok z chłodni kominowej na kotłownię i pylony VIEW View from the cooling tower at the boiler house and the pylons

Jaki jest obecnie stan prowadzonych prac? Jeśli chodzi o zakres projektowania i produkcji kotła, jest on zakończony już w 98%. Status dostaw na budowę wynosi powyżej 70%. Co dotychczas było w pracy najtrudniejsze? Jesteśmy zadowoleni z wykonanych prac, jeśli chodzi o projekt i produkcję. Zadanie było trudne, ale jestem przekonany, że dobrze zrobione. Niosły one jednak za sobą mniej ryzyk niż te, które stoją przed nami. Obecnie trwa na budowie faza montażu, a my już przygotowujemy się do rozruchu i uruchomienia bloku. Dla tego etapu kluczowe jest przekazanie wytycznych do programu sterowania urządzeniami wyspy kotłowej we współpracy z pozostałymi urządzeniami bloku. Za koordynację tych zadań jestem bezpośrednio odpowiedzialny. Po stronie kolegów z budowy jest przygotowanie wyspy automatyki dla sterowania całością bloku. Założenie jest takie, aby programiści opracowali program, po którego przetestowaniu i wdrożeniu blok zostanie uruchomiony i będzie sprawnie pracował przy zmiennych reżimach pracy. Zadanie wymaga przekazania aplikacji do systemu informatyki oraz sekwencji i programu sterowania wszystkimi urządzaniami wyspy kotłowej. Efektem będzie system automatycznej regulacji, przygotowany do reakcji na dynamiczne zmiany zapotrzebowania na energię elektryczną produkowaną przez blok. Na przyBLOK 910 MW W ELEKTROWNI JAWORZNO III

171

kład w porze nocnej blok będzie spalał mało węgla i pracował przy wykorzystaniu mniejszej mocy. Jeśli natomiast pojawi się wzrost zapotrzebowania lub awaria w innej elektrowni w Polsce, to na polecenie Krajowej Dyspozycji Mocy trzeba będzie podnieść natychmiast moc bloku do maksimum. Tu jest rola wdrażanej przez nas, opartej na najnowocześniejszych rozwiązaniach automatyki i nie ma miejsca na ludzkie błędy. Zobrazuję to przykładem. Mając do dyspozycji samochód z ekonomicznym silnikiem o dużej mocy, możemy nim jechać 20 km/h, ale możemy też przyśpieszyć do 140 km na godzinę, gdy tego potrzebujemy. W naszym układzie regulacji nawet kierowca nie będzie potrzebny, ponieważ zastąpi go automat. System ponadto zawiera zaawansowane, wielokrotnie rezerwowane i atestowane przez Urząd Dozoru Technicznego układy bezpieczeństwa, będzie respektował także zaostrzone wymogi środowiskowe, będzie miał większą sprawność niż inne bloki w kraju, co przełoży się na ekonomikę, zapewni działanie bloku przy minimalnej ilości obsługi oraz będzie mieć wysoką dyspozycyjność (tylko 10 dni w roku blok może być ewentualnie wyłączony na drobne przeglądy i naprawy). Pierwszy raz w historii RAFAKO staje przed tak bardzo wymagającym zadaniem, w którym nie ma miejsca na błędy. Ten projekt oceniam jako nasze największe dotychczasowe wyzwanie. Jedynie największe światowe firmy realizują podobne zadania. Zebrane doświadczenia z budowy i później eksploatacji bloku dadzą RAFAKO szansę na dalsze realizacje na światowym rynku. 172

Najprzyjemniejsze było dla mnie móc spojrzeć na wyprodukowane z dotrzymaniem najwyższych standardów jakościowych w fabryce w Raciborzu elementy kotła. Jest to efekt pracy całej załogi RAFAKO, który cieszy nasze oko i Klienta.

Biuletyn Korporacyjny „Ogniwo” – Wydanie Specjalne

JOACHIM HUWER Dyrektor projektu. Poniżej montaż ścian szczelnych kotła JOACHIM HUWER Project director. Below Assembly of the boiler membrane walls

Jakie ma Pan wsparcie przy realizacji tego zadania?

Co w dotychczas zrealizowanej pracy było najprzyjemniejsze?

Powołaliśmy zespół firm, które mają doświadczenie w tym zakresie. Ponadto współpracowaliśmy z kadrą naukową z Politechniki Krakowskiej i Politechniki Śląskiej. Zwróciliśmy się do nich z następującymi zadaniami: możliwe szybkości zmian parametrów i aspektów dynamiki pracy bloku oraz możliwości materiałowe dotyczące procesów trawienia – czyszczenia rur. Mam także wsparcie zespołu technologów i automatyków z RAFAKO i zespołu ekspertów technicznych. Czasem opinie między ekspertami się różnią i muszę wówczas wybrać drogę, która moim zdaniem jest optymalna.

Najprzyjemniejsze było dla mnie móc spojrzeć na wyprodukowane z dotrzymaniem najwyższych standardów jakościowych w fabryce w Raciborzu elementy kotła. Jest to

Jeśli chodzi o zakres projektowania i produkcji kotła, jest on zakończony już w 98%. Status dostaw na budowę wynosi powyżej 70%.

BLOK 910 MW W ELEKTROWNI JAWORZNO III

173

ŚCIANY KOTŁA Transport i montaż ścian szczelnych kotła WALLS OF THE BOILER Transportation and erection of the boiler membrane walls

efekt pracy całej załogi RAFAKO, który cieszy nasze oko i Klienta. W jaki sposób dotychczasowe doświadczenie przełożyło się na możliwość realizowania przez Pana obecnych zadań? Szereg lat spędziłem pracując w naszym biurze projektowym, w dziale konstrukcyjnym i w dziale studiów kotłów fluidalnych, a także prowadząc nadzór techniczny RAFAKO na budowach w kraju i zagranicą. Pracowałem jako kierownik montażu oraz rozruchu w firmach zewnętrznych. Ostatnio także jako kierownik projektu przy zadaniach prowadzonych dla klientów zagranicznych. To doświadczenie dało mi umiejętność spojrzenia np. oczami ułożonych Finów czy też restrykcyjnych, szczególnie przy odbiorach Amerykanów. Czego nowego nauczył się Pan tym razem? Optymalizacji i skupienia się na ocenie ryzyk. Przy projekcie o takiej skali pomyłka może spowodować duże koszty, z kolei miliony oszczędności może przynieść optymalizacja tychże. Ponadto miałem możliwość uczestniczyć w opracowywaniu nowych technologii, będąc przy realizacji tego projektu od samych podstaw. Praca ta nauczyła mnie cierpliwości w stosunku do wymagań stawianych zespołom projektowym i w pozyskiwaniu wsparcia z zewnątrz, czyli od uczelni. Uważam, że wszystkie zaangażowane w budowę bloku osoby zdobywają nową wiedzę i doświadczenie. Zadanie wymaga między innymi bieżącego śledzenia 174

Biuletyn Korporacyjny „Ogniwo” – Wydanie Specjalne

i czytania literatury fachowej czy uczestnictwa w konferencjach technicznych. A co poza pracą, w jaki sposób regeneruje Pan siły? By się zrelaksować, staram się spędzać aktywnie wolny czas. W ten sposób odreagowuję stres i zmęczenie towarzyszące pracy. Najbardziej lubię tenis, w który gram dwa razy w tygodniu, oraz windsurfing. Tak organizuję urlop, by móc dwa razy w roku spędzić go, pływając na desce windsurfingowej. Jeżdżę także na rowerze i na nartach.

JOACHIM HUWER Dyrektor Projektu, inżynier mechanik, związany z firmą RAFAKO od 38 lat. Prywatnie pasjonat aktywnego spędzania czasu, lubi tenis, windsurfing, narty i jazdę na rowerze.

Co jest potrzebne by z powodzeniem realizować kolejne prace? Spokój, zdrowie i zaufanie, którym obdarza nas kierownictwo. Tego życzę Panu i całemu zespołowi, przed którym stoją te i inne wymagające zadania na projekcie. Dziękuję za rozmowę.

ZALEWANIE BETONEM Zobacz film – zeskanuj kod QR

BLOK 910 MW W ELEKTROWNI JAWORZNO III

SUMMARY Project Director, Joachim Huwer, has been working with RAFAKO for 38 years. He describes in detail the most difficult works carried out on construction sites so far. He proudly talks about high-quality materials made for the project at RAFAKO. He talks about cooperation with universities – Cracow University of Technology and Silesian University of Technology – to develop particularly sensitive elements of the new unit. He also explains the operation of its automation components. Joachim recalls the experience he has gained during his years in the design office and when he has supervised construction works carried out by RAFAKO. The Director mentions some interesting specific national features of foreign customers whom he met while carrying out contracts. You can also read what can be learned by implementing such large projects. 175

Pierwsze spotkanie z Jaworznem rozpoczęliśmy już na długo przed podpisaniem kontraktu. Na prośbę Zarządu i Rady Nadzorczej RAFAKO S.A. współtworzyliśmy grupę oddelegowaną do nawiązania współpracy z Chińczykami. Scenariusz ten się jednak nie ziścił, ale my, przygotowani do przyszłej realizacji, pozostaliśmy na placu budowy do dnia dzisiejszego i wszystko na to wskazuje, że zostaniemy tam do końca.

PBG OIL AND GAS

na budowie Bloku 910 MW w Jaworznie Tekst: Karol Puk, prokurent, dyrektor ds. pozyskania kontraktów energetycznych PBG oil and gas sp. z o.o., listopad 2016

Po zawarciu kontraktu przez RAFAKO S.A.na realizację w formule EPC bloku 910 MW rozpoczęliśmy, jako PBG oil and gas sp. z o.o., rozmowy i negocjacje umów podwykonawczych. Wykorzystując doświadczenia z Terminalu LNG w Świnoujściu oraz Kopalni LMG w Międzychodzie, zaoferowaliśmy najbardziej korzystne warunki na zagospodarowanie placu budowy oraz zaplecze budowy. Jako pierwsi na placu budowy szybko nawiązaliśmy współpracę z wchodzącymi po nas kolejnymi podwykonawcami, świadcząc choćby usługi przygotowania placów pod maszyny do palowania. Współpracę z firmą Keller kontynuowaliśmy także w ramach wywozu urobku czy skucia pali na wszystkich palowanych obiektach. Prace w Jaworznie przebiegały zgodnie z harmonogramem, a my szukaliśmy kolejnych możliwości wykorzystania naszych umiejętności na tym jakże wymagającym placu budowy. 176

Biuletyn Korporacyjny „Ogniwo” – Wydanie Specjalne

BLOK 910 MW W ELEKTROWNI JAWORZNO III

177

Dzisiaj strategia PBG oil and gas to przede wszystkim działalność w obszarze gazu oraz ropy naftowej, energetyki zarówno w kraju, jak i zagranicą. Obecnie, jako spółka z Grupy PBG, współuczestniczymy w realizacji części elektrycznej „Hausetechniki”, kanału spalin do chłodni kominowej. Biorąc udział w kolejnych postępowaniach przetargowych, na bieżąco szukamy możliwości dalszego wsparcia procesu budowy. Dzisiaj strategia PBG oil and gas to przede wszystkim działalność w obszarze gazu oraz ropy naftowej, energetyki zarówno w kraju, jak i zagranicą. W roku 2015 przychody 178

z działalności operacyjnej wyniosły 142,2 mln zł. Przychody z sektora energetyki stanowiły ich istotną część – tj. 23%, a wydzielone kontrakty w ramach budowy bloku 910MW w Jaworznie aż 13%. Osobiście mam przyjemność bywać na budowie Bloku 910 MW w Jaworznie minimum kilka razy w miesiącu i nie sposób nie zauważyć tempa, doskonałej organizacji, a także niewiarygodnego postępu prac. Chłodnia pnie się w górę, konstrukcje kotła czy Eurosilo również, a pylony od dawna dostrzegalne są z autostrady A4. Planowanie, precyzja, reżim oraz dbanie o najmniejsze detale, ale także ład i porządek, harmonia, zarządzanie to chyba jedne z wielu określeń, które tej konkretnej budowie bardzo się należą.

Biuletyn Korporacyjny „Ogniwo” – Wydanie Specjalne

KANAŁ SPALIN Przedmontaż odcinków kanału spalin łączącego absorber z chłodnią kominową FLUE GAS DUCT Pre-assembly of flue gas duct sections connecting the absorber with the cooling tower

KAROL PUK Prokurent, dyrektor zakładu projektów wspólnych w RAFAKO S.A. i zarazem prokurent, dyrektor ds. przygotowania kontraktów w PBG oil and gas. Absolwent Politechniki Poznańskiej, Wydziału Budownictwa i Inżynierii Środowiska. W Grupie PBG odpowiada za pozyskiwanie i realizację kontraktów energetycznych. W wolnych chwilach żegluje, jeździ na nartach, motorze oraz gra w tenisa.

SUMMARY Karol Puk, Proxy, Director of Energy Contracts at PBG oil and gas (POG) recalls the first experience of PBG with the Jaworzno contract, which began before the start of the contract, when it was planned to gain the cooperation of the company from China. After signing the contract, POG started talks with RAFAKO and negotiations of subcontracts. Using the experience from the LNG Terminal in Świnoujście and the LMG Mine in Międzychód, POG offered the most favourable conditions for development of the construction site and facilities. Consequently, POG has proven to be the best partner also for the subcontractors entering the site, by providing services for the preparation of piling machinery yards, for example. At present, POG participates in the construction of electrical section of “Hausetechnik” and flue gas stack to the cooling tower. Taking part in further tenders, the company is constantly looking for opportunities to further support the construction process. The current strategy of PBG oil and gas goes beyond energy, gas and oil activity, both domestically and internationally.

WEEKEND NA BUDOWIE Zobacz film – zeskanuj kod QR

BLOK 910 MW W ELEKTROWNI JAWORZNO III

179

Młody, zdolny i ambitny – Michał Wojciechowski, kierownik zespołu zakupów w E003B7 sp. z o.o. Nadzorował prace na największych projektach energetycznych w Polsce. Teraz podjął się zadania związanego z częścią handlową zakupów robót budowlanych, urządzeń, instalacji, usług montażowych i innych elementów niezbędnych do wybudowania jednej z największych instalacji energetycznych w kraju.

MICHAŁ WOJCIECHOWSKI – droga do podpisania kontraktu Tekst: Justyna Korzeniak, Adventure Media, maj 2017

Z raciborskim zakładem Michał Wojciechowski związany jest od 9 lat. Swoją karierę zawodową rozpoczynał w spółce córce – RAFAKO Engineering. Do jego obowiązków należało głównie tworzenie dokumentacji warsztatowej. Była to jego pierwsza praca po zakończeniu studiów. Michał, nie dość że łatwo przyswajał wiedzę techniczną, to jeszcze znał płynnie język angielski. Umiejętności procentowały. – Kierownictwo zaproponowało mi wyjazd do Niemiec, do firmy Hitachi, dla której RAFAKO produkowało wtedy kocioł nadkrytyczny dla projektu Moorburg. Mogłem się wykazać i sprawdzić – przyznaje Michał Wojciechowski, kierownik zespołu ds. zakupów w E003B7. Dobrze wywiązał się z powierzonych obowiązków pełniąc rolę łącznika i koordynatora pomiędzy biurem projektowym w Duisburgu a biurem konstrukcyjnym w Raciborzu. Delegacja była niezłą szkołą życia dla młodego inżyniera. Kolejnym wyzwaniem był wyjazd na budowę elektrowni w Bełchatowie, gdzie pracował w charakterze inspektora nadzoru nad montażem części ciśnieniowej kotła, budowanego na potrzeby nowego bloku energetycznego o mocy 858 MW. – Taki rodzaj pracy, jak i swoisty klimat panujący na budowie, bardzo mi się spodobały i dalsze moje zawodowe działania kierowane 180

były chęcią wzięcia udziału w realizacji kolejnych tego typu obiektów. Po powrocie z budowy zaproponowano mu pracę w dziale technicznego przygotowania ofert i realizacji w Biurze Obiektów Nadkrytycznych. To tu przygotowano zwycięską ofertę na realizację „pod klucz” bloku energetycznego o mocy 910 MW w Elektrowni Jaworzno III – Elektrownia II dla TAURON Wytwarzanie. W miarę nabierania doświadczenia pan Michał ze specjalisty w biurze obiektów nadkry-

Biuletyn Korporacyjny „Ogniwo” – Wydanie Specjalne

W miarę nabierania doświadczenia pan Michał ze Specjalisty w Biurze Obiektów Nadkrytycznych stał się Kierownikiem Zespołu Projektów Strategicznych, a po wygraniu projektu Jaworzno został Kierownikiem ds. Zakupów E003B7.

tycznych stał się kierownikiem zespołu projektów strategicznych, a po wygraniu projektu Jaworzno został kierownikiem ds. zakupów E003B7. Zadania nabierają rozpędu Rafakowcy, aby przygotować niepodlegającą odrzuceniu ofertę, pokonać konkurencję i wygrać przetarg, musieli poświęcić wiele tygodni, miesięcy, a w przypadku Jaworzna nawet lat. – Ofertę na Jaworzno przygotowywała około

BLOK 910 MW W ELEKTROWNI JAWORZNO III

181

182

Biuletyn Korporacyjny „Ogniwo” – Wydanie Specjalne

KOCIOŁ Montaż konstrukcji nośnej kotła BOILER Erection of the boiler supporting structure

setka osób – począwszy od osób wyznaczonych z naszego Biura, przez służby finansowe, projektantów, konstruktorów oraz technologów RAFAKO, na zewnętrznych kancelariach prawnych oraz biurach projektowych skończywszy. Każda z zaangażowanych osób opracowała jakiś element, który po złożeniu w całość musiał spełniać wymagania inwestora, przy jednoczesnym dbaniu o interes RAFAKO. Z ogromnym wysiłkiem podjęliśmy się głównego zadania zespołu, którego byłem częścią - m.in. przygotowania budżetu, który pozwoliłby RAFAKO wygrać przetarg. Oprócz tego tworzyliśmy również inne „okołokontraktowe” dokumenty, które nie stanowiły części technicznej, a których złożenie było wymagane przez Inwestora, np. lista podwykonawców, lista narzędzi i części specjalistycznych, umowa konsorcjum, wszelkiego typu oświadczenia, upoważnienia i inne. Jednocześnie w zakresie naszych zadań były również całkiem przyziemne rzeczy, jak drukowanie całej oferty, co dawało 2224 strony razy pięć egzemplarzy, dopilnowanie parafowania każdej jej strony przez wyznaczone osoby, powkładanie do segregatorów, sprawdzenie kompletności dokumentów, numerowanie stron, zapakowanie, a ostatecznie zorganizowanie transportu całej palety dokumentów do miejsca złożenia oferty. Nasza wygrana Oferta RAFAKO ostatecznie zajęła drugie miejsce w przetargu, przegrywając na punkty z ofertą złożoną przez konsorcjum chińskich firm China Overseas Engineering Ltd. BLOK 910 MW W ELEKTROWNI JAWORZNO III

i China National Electric Co. Ltd. – Siedzenie na sali w trakcie otwierania ofert było jak czekanie na losowanie Lotto z szansą 1:5 na wygranie 5,5 mld zł. Otwarcie kopert, czytanie przez przedstawicieli inwestora podanych tam parametrów technicznych i cenowych. Każdy z oferentów każdą podaną liczbę szybko wpisywał do smartfona lub laptopa, gdzie czekały już gotowe formuły zliczające sumaryczną punktację konkurentów i na szybko liczące szanse własnej oferty. I wszystko szło po naszej myśli, aż do czasu otwarcia oferty z Chin – wspomina dzień otwarcia ofert pan Michał. Dzięki ofercie tańszej o ponad 400 mln zł COE&CNEEC uzyskał najwięcej punktów i wydawało się, że wygrał przetarg. – Postanowiliśmy jednak nie składać broni, tylko wystąpić do inwestora z prośbą o udostępnienie dokumentów konkurencji. Chcieliśmy sprawdzić, czy chińska oferta aby na pewno spełnia wszystkie wymagania przetargu. Ale nie my jedni o to wystąpiliśmy, powstała bardzo skomplikowana sytuacja, w której każdy u każdego szukał błędów. Sprawy rozpatrywała Krajowa Izba Odwoławcza, przed która udowodniliśmy, że błędy w chińskiej ofercie są na tyle duże, że powinna zostać odrzucona. Automatycznie pokazaliśmy, że nasza oferta została przygotowana na najwyższym poziomie i w stu procentach spełnia oczekiwania TAURONA – dodaje. Praca na pełnych obrotach – Po wszelkich odwołaniach, kiedy przygotowywaliśmy się do samego podpisania kontraktu, moje obo183

Jako kierownik zespołu ds. zakupów odpowiada w zasadzie za wszystkie zakupy na projekcie – od rękawiczek, przez roboty budowlane, po montaż turbozespołu czy rozruch (uruchomienie) całego bloku. Obecnie prowadzi już głównie zakup usług związanych z montażem wcześniej zakupionych elementów, instalacji wewnętrznych czy wykończenia wnętrz oraz mniejszych zakresów wymaganych do sukcesywnej realizacji projektu.

Skomplikowane procedury

OGRZEWANIE Powierzchnie ogrzewalne kotła – podgrzewacz wody i przegrzewacze HEATING Boiler heating surfaces – economizer and superheaters

184

wiązki znacznie się zwiększyły. Pracowaliśmy tak, jak byśmy kontrakt już realizowali. Musieliśmy dużo pracy wykonywać jeśli chodzi o zdobycie gwarancji należytego wykonania kontraktu. Pracowaliśmy nad podpisaniem kontraktów z Siemensem na dostawę technologii maszynowni, z firmą Envicon na rolę generalnego projektanta i z Energopolem Szczecin na wykonywanie prac budowalnych. Tempo pracy było niekiedy szalone, a konieczność prowadzenia czasem po kilka spotkań dziennie w różnych częściach kraju powodowała, że zdarzało nam się prowadzić spotkania na… lotnisku – wspomina kierownik zespołu ds. zakupów w E003B7.

Tempo pracy związane było z koniecznością pokazania bankom, że RAFAKO jest w stanie zrealizować projekt bez opóźnień i że ma całą listę potrzebnych podwykonawców. Procedura gwarancyjna jest jasna – Jeśli przystępujemy do realizacji projektu, musimy przedłożyć gwarancję dobrego wykonania. Czyli jak coś w trakcie realizacji projektu „pójdzie nie tak” lub w okresie gwarancji się „zepsuje”, to inwestor poprzez banki ma prawo skorzystać z gwarancji finansowych i pokryć swoje roszczenia – tłumaczy szef zespołu zakupów. Kwota była niebagatelna, bo 500 mln zł. – Żaden bank nie da więc gwarancji, jeśli my nie zabezpieczymy realizacji projektu w podobny sposób z naszymi podwykonawcami – dodaje. Michał brał także udział w negocjacjach i ustaleniach zakresu prac każdego z potencjalnych podwykonawców. Przyznaje, że łatwo nie było a negocjowano z firmami z całej Europy. Setki telefonów, maili, spotkań i w końcu udało się znaleźć firmę budowlaną, generalnego projektanta i dopiąć kontrakt na dostawę technologii maszynowni. Oprócz tego konieczne było powołanie niezależnego doradcy technicznego oraz utworzenie przez RAFAKO spółki celowej, co pozwoliłoby na łatwiejszą

Biuletyn Korporacyjny „Ogniwo” – Wydanie Specjalne

BUDOWA NOCĄ

Zobacz film – zeskanuj kod QR

MICHAŁ WOJCIECHOWSKI Kierownik ds. zakupów w spółce E003B7. Zawodowo od zawsze związany z RAFAKO. Absolwent kierunków energetycznych Politechniki Śląskiej i Politechniki Krakowskiej. W RAFAKO przeszedł drogę od konstruktora, inspektora nadzoru nad montażem, kierownika zespołu projektów strategicznych, do kierującego zespołem zajmującym się szeroko pojętymi zakupami dla potrzeb realizacji projektu budowy bloku energetycznego o mocy 910MW w Elektrowni Jaworzno III – Elektrownia II.

SUMMARY

kontrolę finansową nad projektem* – i tak powstała spółka E003B7 Sp. z o.o.

Michał Wojciechowski is the Head of the Purchasing Team at E003B7 sp. z o.o. He has been connected with RAFAKO for 9 years. He gained experience while coordinating the work carried out by RAFAKO in Germany. Michał also supervised the installation of the boiler pressure section for the new 858 MW power unit in Bełchatów. He returned to Racibórz to become the Head of Strategic Projects Team at RAFAKO and prepare the Jaworzno Project. When the project won, he decided to work directly in its implementation. In the article he discusses the complexities of the bid preparation process and emotional days after announcement of the results of tender for the Jaworzno Project and appeal procedures. He also tells about difficult days when bank guarantees had to be obtained. And also about the hard process involving the selection of contractors, subcontractors and suppliers. He dynamically describes his daily duties, including not only the purchase of everything on the construction site, but also the services necessary for the project. He emphasizes that his profession requires the ability to work in teams and to establish new relationships, which are essential for successful collaboration with representatives of external companies.

Nowe wyzwania Z chwilą podpisania umowy rozpoczął się kolejny etap w zawodowym życiu Michała Wojciechowskiego. Zaproponowano mu pracę w zespole zakupów, którego obecnie jest kierownikiem. Odpowiada za zakupy na projekcie - od rękawiczek, przez roboty budowlane, aż po ważne montaże. W chwili obecnej prace dotyczące części konstrukcyjno- budowlanej są już na ukończeniu i prowadzony jest głównie zakup usług związanych właśnie z montażem wcześniej zakupionych elementów, instalacji wewnętrznych czy wykończenia wnętrz oraz mniejszych zakresów wymaganych do sukcesywnej realizacji projektu. Jak sam podkreśla, żeby dobrze wykonywać takie zadania, potrzebna jest umiejętność pracy w zespole i nawiązywania nowych relacji, które są kluczowe dla owocnej współpracy z przedstawicielami firm zewnętrznych. * Szerzej na ten temat przeczytacie w artykule „Zysk to cel każdego biznesu – aspekt ekonomiczny na projekcie Jaworzno”.

BLOK 910 MW W ELEKTROWNI JAWORZNO III

185

186

Biuletyn Korporacyjny „Ogniwo” – Wydanie Specjalne

Choć na razie budowę w Jaworznie widział tylko w telewizji, doskonale zdaje sobie sprawę z faktu, że jest częścią tego ważnego projektu. Aleksander Kułacki, wieloletni pracownik RAFAKO, jest przekonany, że uczestniczy w czymś wyjątkowym.

O NI TEŻ BUDUJĄ ELEKTROWNIĘ Tekst i zdjęcia: Jacek Balcer, dyrektor ds. komunikacji korporacyjnej PBG S.A., maj 2017

BLOK 910 MW W ELEKTROWNI JAWORZNO III

187

Aleksander Kułacki z RAFAKO związany jest od 28 lat. To jeden z najbardziej doświadczonych pracowników w Brygadzie Rurociągów, która wchodzi w skład Wydziału Wężownic. I choć na razie budowę w Jaworznie widział tylko w telewizji, doskonale zdaje sobie sprawę z faktu, że jest częścią tego ważnego projektu. – To bardzo duża odpowiedzialność, ale w tej pracy ona zawsze jest. Od tego, jak wykonasz swoją pracę, zależy bezpieczeństwo innych i powodzenie całości. Dlatego bez względu na to, czy końcowy projekt jest duży czy mały, spoina zawsze musi być najwyższej jakości – mówi, dodając, że przy wykonywaniu elementów dla elektrowni w Jaworznie stosowane są najnowsze i najlepsze technologie spawania. – Oczywiście, czuje się, że uczestniczymy w czymś wyjątkowym, ważnym dla RAFAKO, ważnym dla kraju. Jak oglądam relacje z budowy, to jestem dumny, że jestem jej częścią, że to moja ręka też wznosi tę budowę. Czasem w gronie znajomych, jak ktoś pyta co teraz robię, to odpowiadam po prostu, że buduję elektrownię – stwierdza z uśmiechem doświadczony spawacz. Elektrownię w Jaworznie buduje aż dwóch Kułackich! Syn pana Aleksandra, Mateusz, już 10 lat temu poszedł w ślady ojca i został pracownikiem RAFAKO. Wybrał tylko nieco inny zawód, jest inspektorem jakości w Zespole Badań Radiograficznych. Może się więc zdarzyć, że przyjdzie mu sprawdzać, jak swą pracę wykonał… ojciec. Ale żaden z Panów kontroli się nie obawia, bo tata wie, co potrafi, a syn, że 38-letnie doświadczenie ojca w tym zawodzie i jego podejście do wykonywanej pracy, są najlepszą gwarancją jakości. 188

SUMMARY The text depicts the character of Aleksander Kułacki, a welder working for RAFAKO for 28 years. It is one of the most experienced workers in the Pipeline Team at the Coil Department. Welder is well aware of the fact that his work is relevant to the success of a project that is very important to the Company. He explains that even though the components for the power plant in Jaworzno are made using the latest and best welding technologies, he treats welding with great responsibility, regardless of whether the project is small or large. Aleksander is building the plant with... his son, Mateusz, who has been working at RAFAKO for 10 years and is now the quality inspector at the Radiographic Testing Team.

Biuletyn Korporacyjny „Ogniwo” – Wydanie Specjalne

Czuje się, że uczestniczymy w czymś wyjątkowym, ważnym dla RAFAKO, ważnym dla kraju. Jak oglądam relacje z budowy, to jestem dumny, że jestem jej częścią, że to moja ręka też wznosi tę budowę.

GOTOWE ELEMENTY Koledzy dla żartu, podpisali szafkę Aleksandra Kułackiego „Aleksiej”. Gotowe elementy czekają w RAFAKO na dostawy do Jaworzna PREPARED ELEMENTS As a joke, colleagues signed Aleksander Kulacki's locker “Alexei”. The prepared elements are waiting at RAFAKO to be delivered to Jaworznoa BLOK 910 MW W ELEKTROWNI JAWORZNO III

189

Ma artystyczną duszę, choć do grona artystów nie aspiruje. Jarosław Sołtysek skończył architekturę, ale nigdy nie pracował w wyuczonym zawodzie. Jego największą pasją jest praca. Fotografuje, montuje filmy, wydaje lokalny magazyn w Gliwicach oraz dokumentuje postępy prac na największej budowie energetycznej w Polsce, gdzie powstaje blok o mocy 910 MW.

JAROSŁAW SOŁTYSEK – rzemieślnik multimedialny Tekst: Justyna Korzeniak, Adventure Media, maj 2017

Jarosław Sołtysek ma 56 lat. Architekturę na kalną gazetę. Był m.in. kuratorem wystawy Politechnice Śląskiej studiował 9 lat, jednak prac Zdzisława Beksińskiego, z którym przew zawodzie nie przepracował ani godziny. – prowadził cykl wywiadów. Zrobił też kilka proPoszedłem na architekturę, ponieważ w tam- mocyjnych filmów zapisanych na płytach DVD tych czasach ważne było, aby mieć konkretny dla Piły, Częstochowy czy woj. małopolskiego. zawód. Zawsze lubiłem rysować i potrafiłem Pan Jarosław ma artystyczną duszę, ale to robić. Ponadto na egzaminie nie było fizyki, o sobie mówi „rzemieślnik multimedialny”. – której nie znosiłem – przyznaje z uśmiechem Wolę wykonywać dobre rzemiosło, niż artyJarosław Sołtysek. Dzięki architekturze do per- styczny „odpał” – twierdzi. Aktualnie, od paru fekcji opanował zmysł przestrzenny, niezbędny miesięcy realizuje projekt, którego efektem w jego dalszej ścieżce zawodowej. jest lifestylowy miesięcznik „Prestiż MagaJuż jako żak pracował w radiu studenckim. zyn Gliwicki”. Magazyn z pozytywną energią, A gdy obronił dyplom, nastąpił przełom ustro- promujący osoby, które swoją pracą i zaanjowy w kraju. Upadł komunizm, wszedł kapita- gażowaniem odniosły sukces. lizm, a wraz z nim zamykano biura projektowe, więc dla świeżo upieczonych architektów nie było pracy. Jarek, nie przejmował się tym, bo już na studiach wiedział, że to nie jest jego wyKtoś może pomyśleć, przecież marzony sposób na życie. wszyscy potrafią fotografować, Nie potrafił siedzieć za biurkiem. Ciągnęło go do mediów. Wykorzystując swoje umiejętbo mają dobre aparaty. Jednak ności, talent plastyczny, zmysł przestrzenny prawdziwa fotografia nie na podjął pracę w agencji reklamowej, która rotym polega. Aby zrobić dobre biła szyldy, ulotki, plakaty, itp. Lata 90. XX wieku, to specyficzny czas rówzdjęcia, trzeba mieć „oko” nież dla mediów, wówczas pan Jarosław Sołi umieć złapać kontakt z osobą tysek tworzył własną telewizję internetową, fotografowaną, bo dobry a w latach późniejszych kablową. Prowadził też gliwickie radio internetowe, wydawał losprzęt to nie wszystko. 190

Biuletyn Korporacyjny „Ogniwo” – Wydanie Specjalne

– Uwielbiam składać gazety. Gdybym, miał zaczynać od początku, wybrałbym pracę fotoedytora w dużej gazecie. Choć muszę przyznać, że w pewnym stopniu moje marzenie się ziściło, bo współtworząc Prestiż, jestem sam dla siebie fotoedytorem, a do tego współpracuję ze znakomitymi lokalnymi fotografami – przyznaje nasz bohater. Jarosław Sołtysek, to człowiek, który nie potrafi usiedzieć w miejscu, lubi wyzwania i kreatywne zadania. Od samego początku swojej kariery zawodowej współpracował z RAFAKO. – Pierwsze zlecenie dla raciborskiej Spółki wykonałem w 1995 r. Były to płyty CD, a następnie DVD. Pierwsza multimedialna płyta CD, powstała na 45-lecie Spółki. Pamiętam, że na kolejne jubileusze montowałem filmy zawierające m.in. wspominkowe wywiady ludzi z RAFAKO – wspomina pan Jarosław Sołtysek. Współpraca trwa po dziś dzień. Obecnie, krok po kroku dokumentuje budowę największego bloku energetycznego, który RAFAKO buduje w Elektrowni Jaworzno. – Kiedy otrzymałem taką propozycję, nie do końca byłem świadomy, z czym będę miał do czynienia. Spodobało mi się, że to 4-letni projekt, a takie rzeczy nie zdarzają się często w życiu. Zawsze podobały mi się reportaże przekrojowe, a teraz sam taki realizuję – przyznaje Jarosław Sołtysek. Podjęcie się multimedialnej archiwizacji prac w Jaworznie, było też rozpoczęciem przygody z fotografią. – Szybko przekonałem się, że filmować może każdy, wystarczy krótkie przeszkolenie. Natomiast, robić dobre zdjęcia tylko wybrani. Film, jeżeli się ustali pewne kwestie z operatorem, można zawsze ciekawie zmontować. Ze zdjęciami już tak nie jest. Najwięcej problemu jest z portretami oraz ludźmi pracującymi na budowie – zdradza Sołtysek. – Ktoś może pomyśleć, przecież wszyscy potrafią fotografować, bo mają dobre aparaty. Jednak prawdziwa fotografia nie na tym polega. Aby zrobić dobre zdjęcia trzeba mieć „oko” i umieć złapać kontakt z osobą fotografowaną, bo dobry sprzęt to nie wszystko – dodaje. BLOK 910 MW W ELEKTROWNI JAWORZNO III

191

Dokumentacja, którą wykonuje to również praca zespołowa. Dlatego należy wspomnieć o dwóch osobach, które swoim talentem wspomagają pana Sołtyska. Jednym z nich jest młody inżynier z biura budowy, Michał Lipka, który przy okazji wykonywania surowych zdjęć dokumentujących jakość prac potrafi i lubi zrobić zdjęcie trochę inne. Dzięki temu comiesięczne foldery wzbogacone są o widoki uchwycone przez prawdziwego inżyniera z budowy. Druga osoba to operator kamery i drona, Jakub Karzełek, który utrwala filmowo postęp prac z powietrza, wzbudzając czasami popłoch wśród robotników, choć oczywiście filmowanie zawsze odbywa się zgodnie z zasadami BHP. Dokumentacja prac w Jaworznie to dla Jarosława Sołtyska niesamowite wyzwanie, ale też fascynujące doznania estetyczne. – W jednym miejscu – ogromny plac budowy, na którym tyle fantastycznych „zabawek” dla faceta – koparki, dźwigi, a do tego nowoczesna technologia oraz niesamowita organizacja pracy. Przyglądając się robotnikom, całkowicie burzy się mit o budowlańcach, nie szanujących swojej pracy. Tutaj czegoś takiego nie ma. Każdy całkowicie oddany swoim obowiązkom. Widzieć prawie półtora tysiąca ludzi pracujących na budowie tak potężnego obiektu i kilkudziesięciu doświadczonych inżynierów, którzy trzymają stery tego ogromnego statku, to niepowtarzalne doświadczenie – podsumował Jarosław Sołtysek. 192

Biuletyn Korporacyjny „Ogniwo” – Wydanie Specjalne

SUMMARY

W jednym miejscu – ogromny plac budowy, na którym tyle fantastycznych „zabawek” dla faceta – koparki, dźwigi, a do tego nowoczesna technologia oraz niesamowita organizacja pracy.

Jarosław Sołtysek graduated in architecture, but never worked in that profession. Since the very beginning of his professional career he has worked with RAFAKO S.A. He has prepared discs with videos, including on the occasions of the Company Anniversaries. Currently, he is documenting step-by-step the construction of the largest power unit, which is being constructed by RAFAKO at the Jaworzno Power Plant. He says that when he was offered this task, he accepted it without hesitation, because he has always liked large-scale reports, and the construction is a long-term project. Multimedia archiving of works in Jaworzno was also the beginning of his adventure with photography. Documentation made by him involves teamwork – Sołtysek is supported by two people. First, a young engineer from the construction office, Michał Lipka, who while making raw photos documenting the quality of work occasionally takes an exceptional picture. The other one is the camera and drone operator, Jakub Karzełek, who records the progress of work from the air. Among the various projects carried out by Jarosław Sołtysek, the scale of this one exceeds them all, and the “craftsman” is extremely proud to participate in preparation of videos and historical documentation of such extraordinary construction.

JAROSŁAW SOŁTYSEK Ukończył architekturę na Politechnice Śląskiej, jednak w zawodzie architekta nigdy nie pracował. Po studiach zatrudniono go w jednej z gliwickich agencji reklamowych, gdzie projektował materiały promocyjne. Następnie przez lata prowadził własną działalność wydawniczo-medialną. Przez kilka lat był redaktorem naczelnym lokalnej telewizji kablowej w Gliwicach, pracował też w radiu i prasie. Obecnie zajmuje się 4-letnim projektem, w którym dokumentuje postępy prac na budowie w Elektrowni Jaworzno III oraz prowadzi gliwicki magazyn „Prestiż”. BLOK 910 MW W ELEKTROWNI JAWORZNO III

193

Pod takim hasłem już od lat Fundacja PBG przygotowuje wyjątkowe kalendarze Grupy PBG. Piękne, ścienne z oryginalnymi zdjęciami autorstwa pracowników. Z inicjatywy pana Piotra Karasia w 2017 roku powstał pierwszy kalendarz dokumentujący budowę bloku 910 MW w Jaworznie. Przedstawia zmieniający się plac budowy od momentu rozpoczęcia prac wiosną, latem, jesienią i zimą. Autorem zdjęć do niego jest pan Jarosław Sołtysek W kolejnych latach planujemy dokumentować budowę na kartach kalendarza. Załączamy zdjęcia pierwszego wydania. 194

Biuletyn Korporacyjny „Ogniwo” – Wydanie Specjalne

For years, the PBG Foundation has been preparing unique PBG Group calendars under that motto. Beautiful wall calendars with original photos made by employees. On the initiative of Mr Piotr Karaś the first calendar showing the construction of the 910 MW unit in Jaworzno was created in 2017. It depicts the changing construction site – during spring, summer, autumn and winter, from the beginning of work. Credit for the images has Mr Jarosław Sołtysek. In the next few years we plan to document the construction on calendar cards. We attach photos from the first edition. BLOK 910 MW W ELEKTROWNI JAWORZNO III

195

MEDIA O BUDOWIE

196

Biuletyn Korporacyjny „Ogniwo” – Wydanie Specjalne

BLOK 910 MW W ELEKTROWNI JAWORZNO III

197

NAFTO Sp. z o.o. prowadzi działalność w przemyśle energetycznym oraz we wszystkich segmentach przemysłu chemicznego, ze szczególnym uwzględnieniem rafinerii, zakładów petrochemicznych i gazowni. Oferujemy następujący zakres usług: • Prefabrykacja kompletnych rurociągów ciśnieniowych i bezciśnieniowych • Prefabrykacja konstrukcji stalowych dowolnego typu i stopnia skomplikowania ze szczególnym uwzględnieniem pieców przemysłowych oraz jednostek instalacji odzysku energii cieplnej ze spalin • Prefabrykacja wężownic pieców przemysłowych • Modularyzacja konwekcji pieców przemysłowych, skidów i urządzeń • Badania nieniszczące złącz spawanych • Budowa i rozbudowa kompletnych instalacji przemysłowych w skład których wchodzą, między innymi: montaż konstrukcji podporowych, rurociągów, aparatów oraz pieców przemysłowych • Poziomowanie, osiowanie maszyn i urządzeń wirujących • Budowa kompletnych baz paliw i zbiorników magazynowych przeznaczonych do składowania cieczy i gazów • Remonty okresowe i kapitalne oraz modernizacje czynnych instalacji przemysłowych Obecnie NAFTO Sp. z o.o., w ramach Konsorcjum z INSTAL Kraków S.A., realizuje kontrakt na dostawę i montaż kanałów spalin, kanałów powietrza i reaktora SCR dla Bloku 910 MW w Elektrowni Jaworzno III.

www.nafto.pl

198

Biuletyn Korporacyjny „Ogniwo” – Wydanie Specjalne

BLOK 910 MW W ELEKTROWNI JAWORZNO III

199

REMAK S.A. liderem w dziedzinie montażu części ciśnieniowych kotłów energetycznych Jako jedyna firma w Polsce w pełni opanowaliśmy technologię montażu kotłów o parametrach nadkrytycznych i osiągnęliśmy pozycję lidera europejskiego w branży. Do naszych osiągnięć należy zaliczyć budowę szeregu takich kotłów w Europie, włącznie z jednymi z największych na świecie kotłami dla dwóch bloków o mocy 1100 MW każdy w elektrowni Neurath w Niemczech, a także wszystkich kotłów o parametrach nadkrytycznych w Polsce. Obecnie po wielu pozytywnych doświadczeniach wspólnej realizacji montażu kotłów o parametrach nadkrytycznych o mocy 460 MW w El. Pątnów oraz 858 MW w El. Bełchatów, w których RAFAKO S.A. realizowało dostawy, a REMAK S.A. prowadził montaże części ciśnieniowych, prowadzimy montaż części ciśnieniowej kotła dla sztandarowego projektu RAFAKO S.A. w El. Jaworzno. Realizowany przez REMAK S.A. zakres prac obejmuje montaż kotła, a w tym m.in: wciągnięcie i montaż ścian kotła, stropu, leja i bandaży kotła, pakietów wężownic oraz montaż palników. Łączny ciężar elementów do zamontowania to 7060 ton, a łączna ilość spoin do wykonania to 17 516 szt. Ciekawostką montażową jest fakt, że łączna waga części konwekcyjnych kotła podnoszonych w jednej operacji to 3553 tony! Wszystkie prace prowadzone są na podstawie opracowanej przez REMAK S.A. technologii. W szczycie realizacji Projektu zatrudnienie naszych pracowników osiągnie 250 osób.

200

REMAK S.A. – leader in the installation of pressure parts of power boilers As the only company in Poland REMAK S.A. we has fully mastered the technology of assembly of boiler with supercritical parameters and has reached the European leader of this industry. Our achievements include the construction of a number of such boilers in Europe, including one of the world’s largest boilers for two 1100 MW units each at Neurath Power Plant in Germany and all supercritical boilers in Poland. Currently, after many positive experiences of joint realization of assembly of 460 MW supercritical boilers in Pątnów Power Plant and 858 MW in Bełchatów Power Plant, where RAFAKO S.A. delivered the boiler pressure parts, and REMAK S.A. led the erection, we are performing the assembly of the pressure part of the boiler, RAFAKO S.A. flagship project in Jaworzno Power Plant. Realized by REMAK S.A. the scope of work includes installation of the boiler and comprise, among others: lifting and installation of the walls, roof, hopper and buckstays of the boiler, coil packages and assembling burners. The total weight of the components to be assembled is 7060 tons and the total number of welds to be made is 17 516 pieces. An interesting fact is that the total weight of boiler convection parts lifted in one operation is 3553 tons! All work is performed on the basis of a technology developed by REMAK S.A. At the peak of the project activity the employment of our workers will reach 250 people.

Biuletyn Korporacyjny „Ogniwo” – Wydanie Specjalne BLOK 910 MW W ELEKTROWNI JAWORZNO III

BLOK 910 MW W ELEKTROWNI JAWORZNO III

201

202

Biuletyn Korporacyjny „Ogniwo” – Wydanie Specjalne

BLOK 910 MW W ELEKTROWNI JAWORZNO III

203

204

Biuletyn Korporacyjny „Ogniwo” – Wydanie Specjalne

BLOK 910 MW W ELEKTROWNI JAWORZNO III

205

16 10 2 1

6 7 5

9 19

15 12 13

21 20