FUTBOL
ZA WIELKIM
MUREM 2021 przewodnik po chińskiej piłce
FUTBOL
ZA WIELKIM
MUREM 2021 przewodnik po chińskiej piłce
Nowy rok, nowa ja, czyli „Futbol za Wielkim Murem” doczekał się swojego sequelu! Kto by pomyślał, że już pierwsza edycja o takiej niszy jak chińska piłka przyciągnie tak wielu czytelników online oraz tak szerokie grono chętnych na zakup wersji fizycznej naszego przewodnika. My? Na pewno nie, ale skoro „FzWM” okazał się sukcesem już jako debiutant, to nie mogliśmy sobie nie pozwolić, aby wraz z nowym sezonem nie opublikować naszego przewodnika w 2021 roku. I oto jest! Odświeżony, po lekkim liftingu od strony graficznej, ale także z nowymi pomysłami, bardzo ciekawymi treściami, które wymagały od nas sporo – kolokwialnie mówiąc – ba grzebania w internecie oraz sporego researchu, ale także poznawania kolejnych, bardzo interesujących osób. Jako redaktor naczelny postawiłem sobie za cel, aby wersja z tego roku była lepsza od poprzedniej i... to się udało! Treści zawarte w „FzWM 2021” ponownie zaspokoją ciekawość nie tylko fanów piłki nożnej, ale także osób interesujących się życiem, społeczeństwem, kulturą czy sztuką w Chinach. Rozwialiśmy Wasze wątpliwości w Q&A, a także obaliliśmy lub potwierdziliśmy najpopularniejsze stereotypy o Chinach w Polsce oraz przedstawiliśmy to, jak nas, Polaków widzą w Chinach. Mam Waszą uwagę? No to sprawdźcie, co mamy dalej... W części piłkarskiej wspominamy, które polskie kluby jeździły na chińskie tournee, jak wyglądały początki chińskiej piłki nożnej, ale przede wszystkim nie zabrakło także rozmów! O swojej karierze w Chinach opowiedział nam trener Andrzej Strejlau, a o przygodzie w Polsce opowiedział nam Fei Yu, były piłkarz Warty Poznań. Dowiadywaliśmy się także, jak obecnie wygląda praca trenera w Państwie Środka z perspektywy Marka Kujacha oraz czy projektowanie koszulki reprezentacji Chin jest łatwe. Generalnie kontent pierwsza klasa! Ale praca, którą macie właśnie przed sobą, to nie tylko moja zasługa, bo przy „Futbolu za Wielkim Murem” pracuje całkiem spore grono kreatywnych i zaangażowanych osób. Przede wszystkim człowiek-orkiestra, czyli Maciej Łoś, który po raz kolejny wniósł do projektu bardzo dużo merytoryki i pchał ten wózek razem ze mną przez cały czas. Swoje myśli i doświadczenia w części niepiłkarskiej przelał na papier także Piotr Chodak, założyciel bloga „Chiny to Lubię”, czyli osoba, która prawdopodobnie zna Chiny lepiej, niż niejeden Chińczyk. Z kolei stereotypy obalał i potwierdzał Colson Chan, a więc facet, który zna się na polskiej piłce lepiej, niż niejeden Polak. Skład uzupełnili także Adam Pera, samozwańczy cesarz Smarkowa i osobistość dbająca, aby wszystko co czytacie miało sens, ład, skład i żeby całość trzymała się kupy, a także Kamil Rudalski, czyli człowiek, który sprawił, że „Futbol za Wielkim Murem” czyta się kolejny rok z rzędu lepiej, a przynajmniej, żeby się go przyjemniej oglądało. Ogromna piona leci także do sponsora wydania, czyli bukmachera BETFAN, którego pomoc wlała w moje serce nadzieję, że druga edycja „FzWM” w ogóle ujrzy światło dzienne w takiej formie, w jakiej pojawiła się pierwsza edycja. Jeszcze raz: WIELKIE DZIĘKI! Z tego miejsca chciałbym także podziękować Wam, społeczności miłośników chińskiego futbolu za to, że nie tylko wspomagacie nas dobrym słowem i utwierdzacie, że projekt Piłkarskie Państwo Środka idzie w dobrą stronę, ale także za to, że chętnie sięgacie i kupujecie właśnie po ten przewodnik, a całość przyjęliście niezwykle pozytywnie. I choć brzmi to sztampowo, to gdyby nie Wasza reakcja na pierwszą edycję „FzWM”, to drugiej by pewnie nie było. Dziękuję! Zapraszam, Kamil Lewandowski Piłkarskie Państwo Środka
1
Redaktor naczelny Kamil Lewandowski Autorzy tekstów Colson Chan Piotr Chodak Kamil Lewandowski Maciej Łoś Tłumaczenie Kamil Lewandowski Maciej Łoś Korekta Adam Pera Projekt okładki, skład, oprawa graficzna Kamil Rudalski Rozmówcy Fei Yu Erica Hernández Marek Kujach Andrzej Strejlau Łukasz Wędzik Sponsor wydania
Kontakt pilkachiny@gmail.com www.pilkachiny.pl
Ta wersja przewodnika „Futbol za Wielkim Murem 2021”, którą właśnie czytasz, jest wersją niepełną. Większość tekstów, wywiadów i treści została ukryta, jednak jeśli chcesz przeczytać pełną wersję tej publikacji w wersji papierowej, to możesz ją kupić na naszej stronie www.pilkachiny.pl/sklep do czego gorąco zachęcamy!
2
SPIS TREŚCI 4
...
Piłkarski rok bawoła
6
...
Q&A: 21 pytań na 2021 rok
10
...
Stereotypy o Chinach w Polsce. Obalamy mity
13
...
Polska oczami Chińczyka
16
...
Początek profesjonalnej piłki w Chinach
20
...
Marek Kujach: Aby odnieść sukces, Chińczycy muszą szkolić nie tylko piłkarzy, ale też trenerów t
24
...
Fei Yu: Gdyby Warta ponownie się po mnie zgłosiła, nie wahałbym się wcale
26
...
Polacy jeździli na chińskie tournee zanim to było modne
30
...
Jak typować Chinese Super League
32
...
Upadek mistrza
32
...
Reformowa superliga
34
...
Brazylijskie Chiny
36
...
Exodus gwiazd
38
...
Andrzej Strejlau: Życzyłbym każdemu trenerowi tak zdyscyplinowanych piłkarzy, jakimi są Chińczycy
44
...
Nie zapomnieli w Chinach, jak się w piłkę gra
48
...
Nie przebili się w europejskiej piłce
52
...
Powinni, ale nie wypalili, czyli największe rozczarowania Chinese Super League
56
...
Polish Kit League czyli projekt, który poruszył chińskim internetem
58
...
Erica Hernández: W komunikacji z Chińczykami pomagają nam głównie język He ciała i komunikacja niewerbalna
61
...
???
62
...
Lista klubów Chinese Super League 2021
64
...
???
66
...
Beijing Guoan
68
...
Shanghai Port
70
...
Shandong Taishan
72
...
Henan Songshan Longmen
74
...
Dalian Pro
76
...
Guangzhou City
78
...
Shanghai Shenhua
80
...
Shenzhen FC
82
...
Tianjin Jinmen Tiger
84
...
Guangzhou FC
86
...
Wuhan FC
88
...
Cangzhou Mighty Lions
90
...
Chongqing Liangjiang Athletic
92
...
Hebei FC
94
...
Qingdao FC
96
...
Changchun Yatai
98
...
Social Media
3
PIŁKARSKI ROK BAWOŁA Dawno, dawno temu, Jadeitowy Cesarz postanowił nauczyć swoich poddanych obliczać czas. Władca przyjął za punkt odniesienia ruch Jowisza na niebie i stworzył dwunastostopniowy cykl. Zorganizował wyścig dla zwierząt. Pierwszych dwanaścioro, które przek przekroczyłyby linię mety, miałoby zgodnie z kolejnością finiszu zostać patronami poszczególnych lat. Zawody rozpoczęły się. Największą przeszkodą na trasie była rwąca rzeka, a celem uczestników było dotarcie do Niebiańskiej Bramy. Niektóre zwierzęta miały problem z przedostaniem się na drugi brzeg. Jednym z nich był królik, który utknął na kłodzie i nie mógł przeskoczyć dalej. Z pomocą przyleciał mu smok, ale obydwaj uczestnicy wyścigu stracili trochę czasu. Kłopoty miały także koza, małpa i kogut. Pojedynczo nie byłyby w stanie pokonać rzeki, ale zbudowały tratwę i przepłynęły wspólnie wodę. Pies dobrze pływał, ale za bardzo uległ pokusie zabawy i zbyt długo ba pluskał się i przybiegł na przedostatnim miejscu. Najgorzej poszło świni, która w trakcie wyścigu obżarła się po drodze i zasnęła. Z rzeką dobrze poradziły sobie koń oraz wąż, a także tygrys, który mógłby być pierwszy, ale wybrał przeprawę przez najtrudniejszy odcinek. Przegrał on z dwoma zwierzętami. Najsprytniejszy okazał się szczur. Mały gryzoń nie byłby w stanie samodzielnie pokonać rzeki, dlatego wraz z kotem wskoczył na grzbiet przyjacielskiego bawoła. Szczur chciał wygrać za wszelką cenę, z tego powodu zepchnął kota do wody. Od tamtej chwili obydwa zwierzęta stały się odwiecznymi wrogami. Po dotarciu na drugi brzeg przez bawoła, gryzoń zeskoczył z niego i jako pierwszy dobiegł do mety. Tuż za nim wyścig ukończył patron obecnego chińskiego roku. Rok Metalowego Bawoła rozpoczął się 12 lutego. Dlaczego akurat „metalowego”? Oprócz cyklu 12 lat, wyróżnia się także pięć żywiołów, które następują po sobie po ukończeniu jednego cyklu. Są to: metal, drewno, woda, ogień i ziemia. Dzięki temu zwierzę nabiera dodatkowych cech. Jako że symbolem metalu jest barwa biała, będzie ona towarzyszyła temu okresowi. Czym zatem charakteryzują się osoby spod tego znaku? Charakterystykę bawoła możemy
4
poznać trochę dzięki przedstawionej wyżej legendzie. Jest to osobnik silny, bardzo pracowity, ale jednak uległy. Wcale nie musiał zgadzać się na to, by na jego grzbiecie na gapę podróżowały szczur i kot. Niektórzy mogą zarzucić mu, że jest zbyt podporządkowany innym. Jako zwierzę używane tradycyjnie na chińskich polach był sługą ludzi i wykonywał za nich ciężką pracę. Czasem jednak taka postawa może być pozytywna. Dzięki swojemu spokojowi nie denerwował się, gdy podstępny gryzoń wyprzedził go tuż przed metą. Bawoły muszą uważać, bo zbyt duża łatwowierność może zostać wykorzystywana w podobny sposób. Według chińskiej tradycji, osoby spod znaku bawoła powinny zachować czujność w trakcie trwania tego roku, ponieważ mogą przydarzać się im nieszczęścia. Nie wolno zapominać o noszeniu czerwonych ubrań lub elementów, które mają chronić przed pechem. Dodatkowo, bawoły powinny w tym czasie wykazać się pracowitością. Ciężka i uczciwa praca może być w odpowiedni sposób nagradzana. Należy wykonywać ją ze spokojem, jak podczas wyścigu do Niebiańskiej Bramy, ponieważ pochopne decyzje mogą zniweczyć cały trud. Trzeba cierpliwie podchodzić do i nie oczekiwać obowiązków błyskawicznych efektów. Jako że bawoły nie są zwierzętami skorymi do okazywania uczuć, nie będzie to najlepszy czas na szukanie miłości i długotrwałych związków. Jest to okres, w którym warto zwrócić się ku rodzinie i pielęgnować kontakty z bliskimi. Bawoli spokój powinien niwelować wewnętrzne spory i kłótnie. Szczególnie w ostatnim czasie jest to ważne, ponieważ wszyscy zostaliśmy dotknięci tymi samymi problemami. A co nas czeka w tym roku w kwestiach piłkarskich? Największe nadzieje powinni mieć… kibice Tottenhamu! Tak się składa, że swoje ostatnie mistrzostwo Anglii Koguty zdobyły podczas ostatniego Roku Metalowego Bawoła, a więc w 1961 roku. Czy powtarzający się cykl historii może być ostatnią nadzieją na sukces tego zespołu w 2021 roku? Okres bawoła zawsze przypada co 12 lat w lata nieparzyste, a więc do tej
źródło: istockphoto.com
pory nie odbywały się w jego trakcie najważniejsze imprezy reprezentacyjne, takie jak mistrzostwa świata, Igrzyska Olimpijskie czy mistrzostwa Europy. W tym roku po raz pierwszy odbędą się te dwa ostatnie wydarzenia. W jakich zespołach będziemy oglądać hasające bawoły? Będzie ich naprawdę wiele. Reprezentacja Anglii może pochwalić się w składzie chociażby Marcusem Rashfordem, Aaronem Wan-Bissaką, Dominikiem Calvertem-Lewinem czy Tammym Abrahamem. We Francji powinniśmy zobaczyć Ousmane’a Dembele i Marcusa Thurama. Hiszpańskie byki to Mikel Oyarzabal, Pau Torres, Carlos Soler, Unai Simón oraz Jesus Navas. Holandia stawia na bawoli środek pola, a więc Frenkiego de Jonga i Donny’ego van de Beeka. Słabo wygląda reprezentacja Niemiec, której najlepszy bawół, Benjamin Henrichs, rozegrał do tej pory pięć meczów w kadrze. A jak to wygląda u nas? Rogaczy z rocznika 1997 reprezentują Bartłomiej Drągowski oraz Dawid Kownacki. Za to bardzo okazale prezentują się bawoły urodzone w 1985 roku. W kadrze nadal gra Łukasz Fabiański, ale nie można zapominać chociażby o Piszczku i Jakubie Łukaszu Błaszczykowskim. Może selekcjoner reprezentacji Polski powinien zwrócić się ku starej gwardii, która niesiona wsparciem chińskiej tradycji dokonałaby na mistrzostwach Europy wielkich rzeczy?
Rok bawoła przypada raz na 12 lat, więc historia piłki nożnej zna wielu piłkarzy, którzy urodzili się pod znakiem tego zwierzęcia. Jak zatem wyglądałaby najlepsza XI złożona z tych zawodników? Zacznijmy od trenera. Tutaj mamy pierwszy dylemat, bo do miana szkoleniowca naszej drużyny aspirują m.in. Arsene Wenger oraz Carlos Bianchi. Postawimy na Francuza, który pracował w Arsenalu przez 24 lata i zasłynął z wygrania mistrzostwa Anglii bez żadnej porażki ligowej. Na bramce wybór padł na Petera Shiltona, legendarnego golkipera Synów Albionu. Wyprzedził on w naszym rankingu oraz Jerzego Dudka. Trójka Didę klasycznych obrońców z przełomu wieku. Od lewej Roberto Carlos, obdarzony potężnym uderzeniem i żelaznymi płucami mistrza świata z 2002 roku. Na środku Fabio Cannavaro, najlepszy piłkarz 2006 roku i mistrz świata z mundialu w Niemczech, od kilku lat związany z chińskim futbolem. Po prawej Javier Zanetti, niezniszczalny kapitan Interu Mediolan i 143-krotny reprezentant Argentyny. Rywalizację z nimi przegrali chociażby Marco Materazzi, Roberto Ayala, Ruud Krol czy Robert Jonquet. Pomoc złożona z pięciu zawodników wygląda bardzo groźnie. Od lewej strony Ryan Giggs, legenda Manchesteru United, żołnierz Alexa Fergusona. Następnie Lothar Matthäus, mistrz Europy z 1980 roku i mistrz świata z 1990 roku. Dalej Luka Modrić, a więc jeden z najlepszych środkowych pomocników XXI wieku. Na prawej stronie nie mogło zabraknąć miejsca dla mistrza świata i Europy Roberta Piresa. Przed nimi Carlos Valderrama, uosobienie stylu i charakteru futbolu lat 90. Poza jedenastką znaleźli się chociażby Claude Makélélé, Edgar Davids, Marc Overmars, Teofilo Cubillas i Fe Fernandinho. Atak był bardzo trudny do obsadzenia. Nie mogło zabraknąć miejsca dla Bobby’ego Charltona, jednego z twórców sukcesu Anglii na mundialu w 1966 roku. Obok niego Filippo Inzaghi, a więc kolejny z mistrzów świata z 2006 roku, jeden z najbardziej rozpoznawalnych napastników pierwszej dekady XXI wieku. W pokonanym polu zostali Ian Rush, Enzo Francescoli, Wayne Rooney, Pauleta i Ole Gunnar Solskjær. Nie wiadomo, czy XI Roku Bawoła wygrałaby turniej zorganizowany przez Jadeitowego Cesarza dla drużyn reprezentujących poszczególne znaki chińskiego zodiaku. Jedno jest pewne, takie rozgrywki byłyby epickie do oglądania.
Maciej Łoś
sinolog, Piłkarskie Państwo Środka
5
Pełna wersja przewodnika do kupienia na pilkachiny.pl/sklep
Pełna wersja przewodnika do kupienia na pilkachiny.pl/sklep
POCZĄTKI PROFESJONALNEJ PIŁKI W CHINACH Droga Chin do profesjonalizacji piłki nożnej Od dobrych kilku lat futbol w Państwie Środka stał się sprawą narodową. Chińska mentalność nakazuje być najlepszym w każdej dziedzinie, a tak się składa, że w najpopularniejszym sporcie na Ziemi kraj ten znajduje się daleko za światową czołówką. Chińczycy chcą stać się potęgą, która na stulecie istnienia ChRL zdobędzie mistrzostwo świata. Ale marzenie o dołączeniu do piłkarskiej elity nie zaczęło się wraz z dojściem do władzy Xi Jinpinga. Historia futbolu w Państwie Środka sięga końca XIX wieku i była bardzo burzliwa, szczególnie za czasów Mao Zedonga. Jego następca, wielki reformator Chin Deng Xiaoping, był także ważnym prekursorem tej dyscypliny sportu. To m.in. dzięki niemu piłka nożna w latach 90. przeszła reformy, które doprowadziły do jej profesjonalizacji.
16
Wszędzie ci Anglicy
Narodziny klubów
W zeszłorocznej edycji „Futbolu za Wielkim Murem” opisaliśmy historię cuju, a więc dyscypliny sportowej wywodzącej się ze starożytnych Chin, która bardzo przypominała piłkę nożną. Była ona popularna przez wiele stuleci, choćby za czasów panowania dynastii Tang organizowano coroczne mistrzostwa or ogólnokrajowe o nazwie Shan Yue Zheng Sai (山岳正賽). Dynastia Ming rządząca Chinami od XIV do XVII wieku zaprzepaściła ponad 1000-letnią tradycję. Futbol w nowoczesnej formie trafił do Państwa Środka, podobnie jak do innych rejonów wraz z przybyciem tam świata, Brytyjczyków. W 1886 roku założyli oni Hong Kong Football Club, jedną z najstarszych drużyn piłkarskich w Azji. Pierwszymi rozgrywkami w kontrolowanym przez Wielką Brytanię mieście był Challenge Shield, którego inaugurująca edycja odbyła się w 1898 roku. W pozostałej części Chin na mecze piłkarskie musieliśmy czekać kilkanaście lat dłużej. Jeden z pierwszych turniejów w ramach Chińskich Igrzysk Narodowych został rozegrany w 1910 roku, na rok przed rewolucją Xinhai, która doprowadziła do upadku Cesarstwa. Zwycięstwo odniosło wówczas South China FC. Z kolei reprezentacja, już pod flagą republikańską, swój pierwszy mecz zagrała w 1913 roku, a w jej składzie zagrali piłkarze ze wspomnianego wyżej klubu.
Być może niektórzy z was zauważyli, że najstarsze kluby piłkarskie w Chinach, które istnieją do dziś, zostały założone w latach 50. XX wieku. Było to związane ze stworzeniem pierwszej ogólnokrajowej ligi futbolowej. Pierwsza edycja została rozegrana w 1951 roku, a wzięły w niej udział drużyny regionalne, zespół armii chińskiej oraz przedstawiciele kolejarzy. Mistrzem została ekipa Północno-Wschodnich Chin, reprezentująca miasta Dalian i Shenyang. Z czasem do rozgrywek zaczęły dołączać drużyny z konkretnych miast, istniało wiele turniejów piłkarskich przeznaczonych dla tu konkretnych grup, np. zespołów zakładowych. I tak np. w Pierwszych Mistrzostwach Pracowniczych udział wzięły choćby drużyny przedstawicieli bankowców, górników, kolejarzy, pracowników przemysłu ciężkiego i leśniczego. Mistrzem został zespół reprezentujący przemysł maszynowy. Z kolei w ogólnokrajowej lidze zaczęły grać np. drużyny z Szanghaju, Pekinu, Jinanu czy Kantonu, które my kojarzymy pod nazwami Shenhua, Guo’an, Luneng i Evergrande.
Czarna dziura Lata 60. XX wieku były dla Chińczyków wielkim wyzwaniem. Mao Zedong wprowadził w kraju serię burzliwych reform, znanych powszechnie jako Rewolucja Kulturowa. Właśnie z tego powodu ostatni
sezon ligi ogólnokrajowej został przerwany po ósmej kolejce, gdy na czele był zespół Liaoning. W latach 1967-1971 nie były rozgrywane żadne oficjalne turnieje piłkarskie. Na cztery lata Chiny stały się piłkarską pustynią. Podobnie było z reprezentacją. Ze względu na uznanie Tajwanu przez FIFA za osobny kraj w 1958 roku, Chińska Federacja Piłkarska wystąpiła z tej organizacji aż na 21 lat. W tym czasie Smoki rozgrywały tylko mecze towarzyskie z zaprzyjaźnionymi państwami, np. z ZSRR. Na tych spotkaniach obecny bywał sam Mao Zedong, który witał się po kolei z każdym zawodnikiem na murawie. Co ciekawe, przywódca miał doświadczenie piłkarskie z czasów młodości. W 1911 roku, mając 18 lat, zaczął uczęszczać do gimnazjum w mieście Changsha w prowincji Hunan. W szkole funkcjonowała drużyna futbolowa, którą prowadził trener z Niemiec. Mao szybko dołączył do zespołu i grał jako bramkarz. Piłkę nożną lubił także premier ChRL za czasów Mao Zedonga, Zhou Enlai. Zaczął trenować mając 14 lat w szkole, a następnie robił to także na pekińskiej uczelni Tsinghua. Również marszałek Chen Yi był fanem futbolu, np. podczas wizyty dyplomatycznej w Birmie brał udział w meczu towarzyskim na plaży z przedstawicielami miejscowego rządu. Niestety, mimo zamiłowania do piłki nożnej najważniejszych osób w kraju, podczas Rewolucji Kulturowej futbol znalazł się na marginesie. Pierwszy turniej dla klubów odbył się dopiero w 1972 roku, ale nie były to rozgrywki ligowe, tylko zmagania w czterech grupach regionalnych i de facto nie było zwycięzcy. W 1973 roku wróciła liga i choć mistrzem został Pekin, w rozgrywkach uczestniczyła także reprezentacja Chin, która co prawda nie liczyła się w tabeli, ale nie przegrała żadnego meczu. Futbol dopiero wstawał wtedy z kolan, podobnie jak cały kraj i jego gospodarka. W 1976 roku zmarł Mao Zedong, a Państwo Środka potrzebowało człowieka, który zmierzy się z problemami. Kimś takim był kochający piłkę nożną Deng Xiaoping.
Odwilż W 1920 roku 16-letni Deng wyjechał na studia do Francji. Z powodu złej sytuacji finansowej po kilku miesiącach musiał zrezygnować z nauki i podjął się pracy. W międzyczasie poznał tam wspomnianego wyżej Zhou Enlaia i wstąpił do Chińskiej Ligi Młodzieży Komunistycznej. Obydwaj panowie z pewnością rozmawiali też o futbolu, dlatego nie można się dziwić, że gdy w Paryżu w 1924 roku odbywały się Igrzyska Olimpijskie, Deng za wszelką cenę chciał obejrzeć finał turnieju piłkarskiego. Bilet na to wydarzenie był jednak bardzo drogi, a młody polityk wciąż miał problemy z
pieniędzmi. Dlatego postanowił sprzedać w lombardzie swoją najlepszą kurtkę i za otrzymaną sumę mógł udać się na Stade do Colombes i razem z 40-tysięczną widownią obejrzeć pojedynek Urugwaju ze Szwajcarią, wygrany 3:0 przez piłkarzy z Ameryki Południowej. O zamiłowaniu Denga do piłki nożnej opowiadała wiele lat później jego córka, która wspominała, że ojciec często chodził na mecze i zabierał ją ze sobą. Gdy w 1961 roku złamał nogę i trafił do szpitala, pytał w żartach marszałka He Longa, kiedy będzie mógł znów oglądać piłkę nożną na stadionie. Po śmierci Mao, mieszkańcy Chin z niecierpliwością czekali na to, aż Deng Xiaoping podejmie się odpowiedzialności za odbudowę kraju. Polityk przez kilka miesięcy nie pokazywał się jednak publicznie. W 1977 roku w Pekinie rozgrywany był międzynarodowy turniej piłkarski. Ceremonia zamknięcia imprezy odbywała się na Stadionie imp Robotniczym. W pewnym momencie ktoś z kibiców wskazał na trybunę honorową i krzyknął: „Patrzcie, tam jest Deng Xiaoping!”. I rzeczywiście, nie mylił się. Polityk nie mógł przepuścić okazji do obejrzenia meczu piłkarskiego i pojawił się na stadionie. Stał się on największą atrakcją tego wieczoru, fani zaczęli skandować jego nazwisko i bić mu brawo, aż w końcu podszedł on do mównicy i przemówił. Futbol był obecny podczas tej symbolicznej chwili, która dała początek reformom w Chinach.
Krok naprzód Zanim przyszedł czas na sport, Deng Xiaoping musiał zająć się innymi problemami trawiącymi Chiny. Najważniejsze było odbudowanie gospodarki i ponowne otworzenie się na świat i wznowienie kontaktów dyplomatycznych z innymi krajami. W 1978 Komunistyczna Partia Chin roku zatwierdziła plan reform Denga, a trzy lata później oficjalnie potępiła Rewolucję Kulturową Mao. W międzyczasie, po 24 latach ze stanowiskiem prezesa Chińskiej Federacji Piłkarskiej pożegnał się Huang Zhong. Było to bez wątpienia konieczne dla rozwoju futbolu. Jego miejsce zajął były piłkarz i selekcjoner reprezentacji Chin Li Fenglou. Zasłynął on m.in. tym, że za jego kadencji kadra przegrała na Stadionie Robotniczym z Hongkongiem i odpadła z eliminacji do mistrzostw świata w Meksyku, co doprowadziło do furii kibiców, którzy wszczęli zamieszki. Po uporządkowaniu najpilniejszych spraw dla Chin, Deng mógł skupić się wreszcie na innych kwestiach. W 1986 roku wprowadzono bardzo ważny plan profesjonalizacji sportu, mający na celu zwiększenie konkurencji Chin na arenie międzynarodowej. Oczywiście, efektów nie
17
Połowa sukcesu
GUANGMING GU
było widać od razu. W 1988 roku podczas Igrzysk Olimpijskich w Seulu Chińczycy zdobyli zaledwie pięć medali. Wszystko dlatego, że rok wcześniej odbywały się Chińskie Igrzyska Narodowe, które były priorytetem dla rodzimych sportowców i nie byli oni w stanie przygotować się w 100% na imprezę międzynarodową. Władze podjęły decyzje, że od tego momentu CIN będą rozgrywane co cztery, a nie jak dotychczas co sześć lat. Zmniejszyło się także znaczenie prowincjonalnych związków sportowych, które utraciły część przywilejów. Reformy przeszła też liga piłkarska.
W połowie lat 80. Chińska Federacja Piłkarska zaczęła pozwalać firmom sponsorować kluby, które wciąż pozostawały pod zarządem lokalnych związków piłkarskich. Jedną z tych drużyn było Guangdong FC, które podpisało umowę z fabryką lodówek Wanbao. Przyjmuje się, że pierwszym meczem nowej ery było spotkanie pomiędzy Guangdong Wanbao i Beijing Snowflakes (obecnie Beijing Guo’an). W 1986 roku liga po raz pierwszy w historii podpisała kontrakt ze sponsorem, którym była firma Gold Lion. W tym samym czasie do Europy wyruszyli również pierwsi piłkarze z Chin – Xie Yuxin trafił do holenderskiego PEC Zwolle, a Gu Guangming przeniósł się do SV Darmstadt 98. Oficjalnie nowa liga Jia-A została powołana w 1987 roku. Przystąpiło do niej osiem drużyn, z których siedem miało swojego prywatnego sponsora, a stawkę uzupełnił zespół Chińskiej Armii Ludowo-Wyzwoleńczej – Bayi. Nie była to jeszcze liga w pełni profesjonalna, ponieważ kluby wciąż nie były w pełni autonomiczne. Widać było jednak zmiany. Do tego momentu najlepszym zespołem w historii było Bayi, które pięć razy wygrywało mistrzostwo kraju. Ostatni raz triumfowało w 1986 roku, a więc na rok przed inauguracją Jia-A League. Nową siłą chińskiego futbolu została drużyna Liaoning Dongyao. Zespół z miasta Shenyang wygrał sześć z siedmiu półprofesjonalnych sezonów ligowych, do tego stał się pierwszą chińską drużyną w historii, która triumfowała w klubowym Pucharze Azji (znany obecnie jako Azjatycka Liga Mistrzów). Na tym jednak reformy się nie skończyły.
I jeszcze raz pan Deng Nieudane Igrzyska Olimpijskie w 1988 roku były dla chińskiego sportu przełomowym momentem. Zaczęto powolne przygotowania do profesjonalizacji wielu
18
źródło: leolin1988.cn
dyscyplin. Kluczowa w tej kwestii była konferencja w Hongshankou w 1992 roku, która wyznaczyła nową drogę dla sportu w Państwie Środka. Na pierwszy ogień poszły piłka nożna i koszykówka. Kluby otrzymały polecenie przechodzenia na pełny profesjonalizm. Nie można zapominać jednak o tym, że Chiny były i wciąż są państwem funkcjonującym według ustroju komunistycznego, dlatego oddawanie klubów sportowych, będących do tej pory sterowanych centralnie, prywatnym firmom, stało się poważnym problemem politycznym. Była to kwestia nie tylko sportowa, ponieważ kapitalizm coraz mocniej pukał do drzwi wielu chińskich
branż. Najważniejsi przywódcy kraju podchodzili sceptycznie do pomysłu tak drastycznych zmian. Szalę przeważył Deng Xiaoping, który choć wycofał się z polityki w 1989 roku, trzy lata później udał się w podróż po kilku najważniejszych miastach, gdzie przekonywał o potrzebie przeprowadzania kolejnych reform przep gospodarczych. Ostatecznie decyzję o przeprowadzeniu profesjonalizacji klubów piłkarskich podjęto na konferencji w górach Hongta w 1992 roku. Jeszcze w grudniu jako pierwsze zrobiły to m.in. drużyny z Pekinu i Kantonu – ta pierwsza została kupiona przez CITIC Group (która jest jej właścicielem do dziś), a druga przez Apollo Group (obecnie jej właścicielami są Evergrande Real Estate i Alibaba Group). Do 1994 roku wszystkie zespoły grające w najwyższej klasie rozgrywkowej w Chinach musiały przejść tę przemianę. Można powiedzieć, że narodziły się wtedy na nowo, dlatego w ich herbach często widnieje nie rok faktycznego założenia, a rok przejścia na profesjonalizm.
Papierosy, napoje gazowane i telefony komórkowe Chińska Federacja Piłkarska miała na początku pewne obawy wobec całego planu. Włodarze obawiali się, że kluby wejdą we władanie przestępców, którzy będą chcieli zniszczyć rodzimy futbol. Według czarnego scenariusza, zespoły miałyby chcieć odseparować się od CFA i wszczynać konflikty. Z drugiej strony pojawiły się głosy, że jeśli Chiny rzeczywiście nie chcą zostać w tyle za światową piłką nożną, nie mogą dłużej funkcjonować w systemie sterowanym centralnie. Futbol w innych częściach globu, a nawet w Azji, stale się rozwijał i to był moment, którego nie można było przegapić. W 1993 roku podjęto decyzję, że kolejny sezon będzie pierwszym w pełni profesjonalnym sezonem w historii sportu w Chinach. Liga otrzymała także sponsora tytularnego, którym została firma tytoniowa Marlboro. Kontrakt opiewał na kwotę 1,2 dolarów amerykańskich. W miliona kolejnych latach ligę sponsorowały także Pepsi i Siemens Mobile. Do inaugurującego sezonu przystąpiło 12 drużyn, wśród nich tylko reprezentujące armię Bayi nie było zespołem profesjonalnym. W kolejnych
latach klub nie był już konkurencyjny dla profesjonalnych ekip, gdyż m.in. nie mógł sprowadzać obcokrajowców, co ostatecznie w 2003 roku doprowadziło do jego likwidacji. W erę pełnego profesjonalizmu najlepiej nie wszedł także dotychczasowy hegemon, a więc Liaoning. Drużyna z Shenyangu już w 1995 roku spadła z elity, a powrót zajął jej aż trzy lata. Już nigdy więcej nie zdobyła ona mistrzostwa Chin i z powodu problemów finansowych została rozwiązana w 2020 roku. Nową siłą Jia-A League stał się zespół Dalian Shide, wspierany przez prężnie rozwijającą się firmę Wanda. Do Chin zaczęło trafiać coraz więcej obcokrajowców, m.in. Guangzhou Winnerway w 1994 roku sprowadziło trzech Anglików: Murraya Jonesa, Darrena Tilleya i Craiga Allardyce’a. Piłka nożna w Państwie Środka weszła w nową erę.
Narodziny klubów Futbol w Chinach przeszedł na profesjonalizm w bardzo ważnym momencie. Dwa lata po starcie Marlboro Jia-A League w 1994 roku, organizację mistrzostw świata otrzymały Korea Południowa i Japonia. Była to niepowtarzalna szansa dla azjatyckiej piłki nożnej, która do tej pory była w powijakach. Skorzystała na tym także reprezentacja Chin, która awansowała na mundial po raz pierwszy w swojej historii. Co prawda turniej ten zakończył się kompromitacją i trzema porażkami, ale dwa lata później na organizowanym na chińskiej ziemi Pucharze Azji gospodarze zdobyli srebrny medal, przegrywając tylko z Japonią. W międzyczasie z Jia-A League do Europy trafili tacy piłkarze, jak Sun Jihai, Li Tie czy Fan Zhiyi. Wszystko wyglądało dobrze, jednak w pewnym momencie zaczęło się sypać. Powodem była coraz większa korupcja w chińskim futbolu, która zżerała go od środka. Problemy wewnętrzne ligi powodowały, że kibice i sponsorzy zaczęli tracić zaufanie do tych rozgrywek. W 2003 roku mistrzem zostało Shanghai Shenhua, jednak po latach tytuł ten został temu klubowi odebrany przez skandal z ustawianiem meczów. Chińska Federacja Piłkarska musiała podjąć kolejną decyzję o reformach. W 2004 roku do życia powołana została Chinese Super League, która miała odciąć się od niechlubnej przeszłości swojej poprzedniczki.
Maciej Łoś
sinolog, Piłkarskie Państwo Środka
19
JAK TYPOWAĆ CHINESE SUPER LEAGUE? Obstawianie meczów z egzotycznych lig bez znajomości tematu? Choć to mocno ryzykowne, to można, jak najbardziej. Ale można też podejść do tematu trochę inaczej – albo obserwować social media Piłkarskie Państwo Środka, albo/i przeczytać ten tekst, w którym razem z BETFAN zebraliśmy najważniejsze wskazówki mogące pomóc Wam w obstawianiu spotkań Chinese Super League.
Guangzhou Evergrande (obecnie Guangzhou FC) zdominowało i zdemolowało Chinese Super League w ostatniej dekadzie. Od kilku lat to właśnie kantoński zespół był pewniakiem do sięgnięcia po mistrzowski tytuł, co niemal rok do roku potwierdzał dokładając kolejne tr trofea do klubowej gabloty. Hegemonię Guangzhou przerwało najpierw Shanghai SIPG w 2018 roku, a w ubiegłym sezonie po „Trofeum Evergrande” sięgnęło Jiangsu Suning. W obu tych sezonach kantoński klub zajmował drugie miejsce, co pokazuje jego siłę, jednak ta w obecnym sezonie może gasnąć. Dlaczego? Przed sezonem 2021 było głośno o potencjalnym odejściu dwóch filarów drużyny – Paulinho i Andersona Taliski. Całe zamieszanie odbywa się oczywiście z zaostrzeniem salary cap w tle, co dotyczy także innych wielkich gwiazd, które postanowiły pozostać w Chinach, jednak o tej dwójce mówiło się najwięcej. Odejście choćby jednego z nich znacznie obniży poziom piłkarski w składzie wicemistrza CSL, który wspierać się będzie musiał zawodnikami naturalizowanymi. Znacznie szersza kadra Beijing Guoan daje większe nadzieje na dobry sezon właśnie tej ekipy. Z klubem nie pożegnał się żaden kluczowy zagraniczny ani chiński piłkarz, a w zespole pojawił się trener o uznanej renomie, który w CSL powinien sobie poradzić. Martwić może jedynie fakt, że drużyna Slavena Bilicia rozpocznie sezon bez Fernando i Renato Augusto, którzy nie zdążyli wrócić do Chin na sezon przygotowawczy i odbyć kwarantanny przed startem sezonu ligowego. Takiego problemu nie będzie miał Ivan Leko,
30
który swoją drużynę mógł przygotować do nowego sezonu w odpowiednich warunkach, czyli posiadając wszystkich zawodników w okresie przygotowawczym. To właśnie ekipa z Szanghaju jest jednym z faworytów do mistrzowskiego tytułu, a co za tym idzie klub może odzyskać trofeum za mistrzostwo Chin, które udało się zdobyć ostatni i jedyny raz w 2018 roku. nasz typ
Pewniak do mistrzostwa?
mistrzem Chin zostanie Beijing Guoan lub Shanghai Port
Najgorsi z najgorszych Linia defensywna Guangzhou City jest już praktycznie legendarna. W sezonie 2019 obrona kantońskiego klubu była najgorsza w lidze, a w ubiegłorocznych rozgrywkach wcale nie było lepiej. Z wyzwaniem ulepszenia „tyłów” nie poradził sobie nawet Giovanni van Bronckhorst, którego zresztą w Chinach już nie ma. Najciekawszy jest jednak fakt, że najlepszym chińskim piłkarzem w zespole jest... prawy obrońca. Tang Miao, bo oni mowa, nie jest jednak zawodnikiem wybitnie radzącym sobie w destrukcji, ponieważ swoją pozycję zbudował raczej na wspieraniu ofensywy, a nie defensywy. defensyw Objawieniem ubiegłego sezonu w szeregach Kantończyków był Han Jiaqi, 19-letni bramkarz. Golkiper miał ręce pełne roboty, co świadczy jedynie o nieudolności defensywy, która wspólnie z młodziutkim bramkarzem zachowała w ubiegłym sezonie tylko pięć czystych kont w 23. spotkaniach. Nic nie wskazuje na to, aby gra w obronie Guangzhou City w obecnych rozgrywkach się zmieniła, dlatego kolejny sezon z rzędu
nasz typ
przewidujemy sporo goli w meczach tego klubu. Im silniejszy rywal i im więcej ma indywidualności, tym więcej bramek powinno padać w starciach Kantończyków.
wysokie overy bramkowe z silnymi rywalami w meczach Guangzhou City
Bez gospodarza Pandemia w Chinach wydaje się być opanowana, jednak władze nadal wolą dmuchać na zimne, dlatego rozpoczęcie sezonu ma odbywać się w bańkach. Tak jak w ubiegłym roku, tak i teraz kluby mają zostać podzielone na dwie grupy i między sobą rozgrywać spotkania ligowe. System „każdy z każdym” skończy się po 14 kolejkach, jednak chińska federacja nie ma zamiaru po raz drugi z rzędu pójść w stronę play-offów. Po zakończeniu pierwszej fazy, w życie ma wejść faza druga, w której kluby miałyby kończyć sezon w taki sposób, jaki znany był przed nadejściem pandemii – rozgrywałyby spotkania na drużyny własnych boiskach, a także grałyby rewanże na stadionach rywali. Grając na neutralnym obiekcie lub boisku rywala bez publiczności szanse obu ekip się wyrównują, co pokazały spotkania rozgrywane w Europie po wznowieniu rozgrywek w 2020 roku. Dodatkowo należy pamiętać, że w Chinach życie wraca już do normalności, a w poprzednim sezonie mecze z udziałem choćby niedużej liczby widzów na trybunach nie dziwiły. Dlatego w drugiej części sezonu miejcie na względzie obecność fanów na trybunach podczas meczó niektórych meczów.
Trudy ekipy z Tiencinu Zamieszanie związane z otrzymaniem licencji sprawiło, że niektóre kluby nie były w stanie przygotować się do sezonu należycie. Najlepszym przykładem jest Tianjin Jinmen Tiger, które nie dość, że straciło sporo najważniejszych graczy, to klub nie poczynił żadnych transferów do klubu. Sytuacja finansowa drużyny przełożyła się także na jej przygotowanie przedsezonowe. Zespół wrócił do treningów dopiero 29 marca, podczas gdy inne zespoły były w treningu od kilkunastu tygodni. Nie wiadomo, jakie cele wyznaczą właściciele klubu przed trenerem i piłkarzami, jednak naszym zdaniem sezon 2021 będzie w wykonaniu Tianjin Jinmen Tiger walką o życie.
31
UPADEK MISTRZA Chińska liga od wielu lat kojarzona jest z wielkimi pieniędzmi, supergwiazdami i świetnymi trenerami z przeszłością w Europie. Chinese Super League od jakiegoś czasu się jednak zmienia. I to bardzo. Worki z hajsem wciąż są w niektórych klubach bardzo duże i wypchane po brzegi, ale są także drużyny, które pandemię koronawirusa odczuły bardzo mocno. I nie mówimy tutaj o zespołach, które grają w niższych ligach w Chinach, tylko o topowych lub bardzo utytułowanych klubach. Do takich trzeba zaliczyć Jiangsu FC, wciąż aktualnego mistrza Chin, o którym od niedawna należy pisać w czasie przeszłym.
Kilka srok trzymanych za ogon Głównym winowajcą upadku Jiangsu FC – choć brzmi to nad wyraz absurdalnie – był jej główny sponsor – grupa Suning. Inwestor, który w „normalnych czasach” dokonywał potężnych transferów w nankińskim klubie sprowadzając za potężne pieniądze Alexa Teixeirę czy Ramiresa, a w 2019 roku łączony był z nim Gareth Bale. Dodatkowo pod skrzydłami Suning była też telewizja PPTV, która pokazywała spotkania angielskiej Premier League, włoskiej Serie A czy mecze rodzimej Chinese Super League. Ponadto, trzecim najważniejszym polem inwestycyjnym był Inter Mediolan, włoski klub z tradycjami, w którym grupa Suning ma większość udziałów. Wszystko wyglądało pięknie, ale do czasu. Do czasu pandemii. Koronawirus zawitał do Chin już w 2019 roku. I choć na ten moment w niemal całym Państwie Środka wróciła normalność, to rok 2020 dał niektórym chińskim firmom popalić. Sporo sektorów gospodarki ucierpiało, a jedną z poszkodowanych firm okazało się Suning Group. W ubiegłym roku nic nie zwiastowało problemów firmy, a co za tym idzie ich wszystkich biznesów i inwestycji. Tym bardziej, że piłkarze Jiangsu Suning zdobyli pierwsze, historyczne mistrzostwo Chin i zaszli do finału krajowego Pucharu. Czarne chmury zebrały się nad klubem i firmą w 2021 roku.
Pierwszy sygnał ostrzegawczy W mediach krążyły informacje o tym, że Jiangsu – jeszcze wówczas – Suning
32
zalegało z płatnościami pensji, że w klubie była napięta atmosfera, że piłkarze po zdobytym mistrzostwie nie mieli zorganizowanej przez klub specjalnej fety i wiele więcej. Nikt nie spodziewał się, że sytuacja w niedługim czasie zmieni się z lekko zachwianej do krytycznej. Problemem numer jeden, który mógł zapalić lampkę w głowach fanów klubu były informacje o telewizji PPTV, której Suning Group było właścicielem. Okazało się, że broadcaster nie płacił rat za licencję angielskiej i włoskiej ekstraklasy i opóźniał wpłaty także za Chinese Super League. PPTV utraciło najpierw prawa telewizyjne do dwóch europejskich lig, a niedługo potem także do rodzimych rozgrywek. Chińska federacja nie chce ponownie popełnić tego samego błędu, dlatego prawa telewizyjne do pokazywania ligi chińskiej zostaną rozdysponowane inaczej – przynajmniej w Chinach. Licencja do Chinese Super League nie będzie sprzedawana na wyłączność, tylko każdy br broadcaster będzie mógł takową ligę pokazywać, jeśli wykupi odpowiednie prawa.
Drugiego sygnału nie było 28 lutego 2021 na piłkarskie Chiny spadła bomba. Informacja, która wprawiła w osłupienie niemal wszystkich śledzących piłkę nożną w Państwie Środka. Właśnie tego dnia Suning Group oficjalnie ogłosiło, że zaprzestaje finansowania wszystkich działalności niebiznesowych. Dla Jiangsu FC, wciąż aktualnego mistrza Chin oznaczało to zaprzestanie działalności. Nie było to ogłoszenie bankructwa czy
źródło: xinhuanet.com
Ostatni mecz Jiangsu Suning - przegrany 0:2 finał Chinese FA Cup przeciwko Shandong Taishan (dawniej SD Luneng)
rozwiązanie klubu, tylko raczej wrzucenie jałowego biegu i poczekanie na rozwój sytuacji – w tym przypadku na cud. Piłkarze mogli opuszczać klub, nowi piłkarze nie mogli trafić do zespołu, bo nie było osoby, która takie transfery mogłaby przeprowadzać. Obiekty treningowe zostały zamknięte, a pensje piłkarzy zawieszone. Całe zamieszanie powstało na około miesiąc przed początkowym, planowanym startem ligi.
Przedłużanie agonii Przypadek umierania Jiangsu FC był trochę podobny do tego, kiedy w 2019 roku swoje bankructwo ogłosiło Tianjin Tianhai. W obu klubach było bardzo źle, wszyscy o tym wiedzieli, jednak obaj ówcześni właściciele czekali na cud, na nowego inwestora, który nie tyle, że kupiłby klub, co spłaciłby długi. W obu przypadkach zespoły te były do kupienia za symboliczną kwotę jednego juana, jednak wraz z przejęciem klubu nowy właściciel musiałby przejąć dług klubu, a na to nie było chętnych. Upadek Jiangsu FC to istne domino, bo wcześniej opisane problemy były preludium do kolejnych. Jednym z nich były pensje, które klub w teorii wciąż zalega swoim piłkarzom oraz pracownikom. poszkodowani mają być Alex Teixeira i Eder. Obu przed oficjalnym ogłoszeniem upadku już nie było – temu pierwszemu skończył się kontrakt wraz z końcem 2020 roku, zaś ten drugi przeniósł się do brazylijskiego Sao Paulo. Pensje tych dwóch piłkarzy miały być dla klubu największym zobowiązaniem,
chociaż całość zadłużenia szacuje się na 500 milionów juanów, czyli około 65 milionów euro. Według informacji mediów, klub zapłacił bonusy za mistrzowski tytuł, jednak wciąż zalega z opłaceniem kilkumiesięcznych zaległości. Złość na opóźnione pensje była tak duża, że grupa pracowników klubu wynajęła jedną z nankińskich kancelarii, która miała ściągnąć za nich dług. Wcześniej ci sami pracownicy próbowali osiągnąć porozumienie z właścicielami, jednak ostatecznie nic z tego nie wyniknęło. Sytuacja finansowa niektórych zawodników była w tak złym stanie, że zdaniem mediów musieli oni sprzedawać wcześniej kupione mieszkania, aby mieć pieniądze na spłatę kredytu hipotecznego, ponieważ nie mieli środków na życie. Swoje wsparcie klubowi pokazywali także kibice Jiangsu. Fani protestowali wobec polityki grupy Suning, która w ich opinii niszczyła piłkę nożną w prowincji Jiangsu. Kibice w mediach społecznościowych utworzyli #SuningOut, ale także okazywali swoje niezadowolenie za pomocą licznych transparentów, które wywieszali przed transpa opuszczoną siedzibą klubu.
Absurdy Warto także wspomnieć o dwóch kuriozalnych sytuacjach, które miały miejsce wokół sytuacji Jiangsu FC. Pierwszą z nich był klub z tej samej prowincji – Taizhou Yuanda. Lokalne media donosiły, że właściciele wówczas drugoligowego zespołu planują przejęcie licencji Jiangsu FC, jeśli klub ten upadnie.
33
Beijing Guoan przydomek:
„Imperialni Strażnicy”
rok założenia:
1955
8 PD[FLJXBOJV OB TVLDFT 4UP FD[OZ LMVC PUBS TJǗ P NJTUS[PTUXP $IJO X SPLV 1P XTQBOJB ZN QPD[njULV SPLV J [XZDJǗTUXBDI [ S[ǗEV OBTUnjQJ LSZ[ZT LUØSFHP OBTUǗQTUXFN CZ P [XPMOJFOJF MVCJBOFHP X 1FLJOJF 3PHFSB 4DINJEUB +FHP NJFKTDF [BKnj #SVOP (FOFTJP LUØSZ QS[FHSB UZUV MJHPXZ [ (VBOH[IPV &WFSHSBOEF P [BMFEXJF EXB QVOLUZ 5P D[FHP OJF VEB P TJǗ X SPLV NJB P [PTUBǎ 5P PTJnjHOJǗUF SPL QØȇOJFK (VP BO [EP B P [BDIPXBǎ TXPKF OBKXJǗLT[F HXJB[EZ DIPǎ $FESJD#BLBNCV J ,JN .JO KBF CZMJ CMJTDZ PQVT[D[FOJB ESVȈZOZ $P XJǗDFK [FTQØ X[NPDOJ " -BO XZQPȈZD[POZ [ (VBOH[IPV &WFSHSBOEF 4J nj KFTU BUBL #FJKJOH (VP BO [BLPǩD[Z GB[Ǘ HSVQPXnj $4- [ OBKXJǗLT[nj MJD[Cnj TUS[FMPOZDI HPMJ TQPǴSØE XT[ZTULJDI ESVȈZO 1PEPQJFD[OJ #SVOP (FOFTJP OJF [BLPǩD[ZMJ KFEOBL UFK GB[Z OB QJFSXT[ZN NJFKTDV QPOJFXBȈ EXVLSPUOJF QS[FHSBMJ [ 4IBOHIBJ 4*1( EPUBULPXP [BMJD[ZMJ D[UFSZ SFNJTZ [F T BCT[ZNJ ESVȈZOBNJ ,PMFKOZ SPL UP TBNP 8 ǎXJFSǎöOBMF $4- OBKMFQT[Z BUBL MJHJ OBUSBö OB OBKMFQT[nj EFGFOTZXǗ (VP BO XZT[ P [XZDJǗTLP [ QPKFEZOLV [ 4IBOEPOH-VOFOH B EVȈB X UZN [BT VHB #BLBNCV J ;IBOH:VOJOHB LUØS[Z [EPCZMJ QP EXJF CSBNLJ X EXVNFD[V 8 QØ öOBMF TUP FD[OZ LMVC NVTJB [NJFS[Zǎ TJǗ [F TXPJN OBKXJǗLT[ZN LPT[NBSFN B XJǗD (VBOH[IPV &WFSHSBOEF /B OJD [EB B TJǗ EPCSB GPSNB [ &W QPQS[FEOJDI NFD[ØX [OØX HØSnj CZ B FLJQB [ ,BOUPOV "[KB UFȈ OJF EMB OBT %MB XJFMV PTØC #FJKJOH (VP BO CZ OBKXJǗLT[nj DIJǩTLnj OBE[JFKnj OB UVSOJFKV "[KBUZDLJFK -JHJ .JTUS[ØX SP[HSZXBOZN X ,BUBS[F 1FLJǩD[ZDZ XZHSBMJ TXPKnj HSVQǗ J X öOB V PHSBMJ '$ 5PLZP PTJnjHBKnjD TXØK OBKMFQT[Z XZOJL X IJTUPSJJ
Pekin
1FLJO UP NJBTUP LUØSF PEFHSB P CBSE[P XBȈOnj SPMǗ X IJTUPSJJ $IJO J OB QS[FTUS[FOJ UZTJnjDMFDJ XJFMPLSPUOJF [NJFOJB P OB[XǗ #Z [OBOZ N JO KBLP v1P VEOJPXB 4UPMJDBw v$FOUSBMOB 4UPMJDBw D[Z v8JFMLB 4UPMJDBw 0CFDOJF 1FLJO U VNBD[Z TJǗ EPT PXOJF KBLP v1Ø OPDOB 4UPMJDBw 8T[ZTULP [BMFȈB P [BUFN PE UFHP LUP OJN X BEB X LPO LPOLSFUOZN D[BTJF J HE[JF SP[DJnjHB P TJǗ KFHP QBǩTUXP %[JǴ 1FLJO UP OBKXBȈOJFKT[Z PǴSPEFL QPMJUZD[OZ J LVMUVSBMOZ X LSBKV ;OBKEVKF TJǗ UV OBKOPXPD[FǴOJFKT[Z QPSU MPUOJD[Z %BYJOH B NJFKTDPXB TJFǎ NFUSB KFTU OBKE VȈT[B OB ǴXJFDJF 8 QS[ZT[ ZN SPLV PECǗEnj TJǗ UV ;JNPXF *HS[ZTLB 0MJNQJKTLJF LUØSFHP H ØXOnj BSFOnj CǗE[JF CǗE[JF 4UBEJPO /BSPEPXZ "$- /JFTUFUZ X ǎXJFSǎöOBMF TJMOJFKT[Z PLB[B TJǗ 6MTBO )ZVOEBJ LUØSZ PTUBUFD[OJF TJǗHOnj QP USPGFVN )JTUPSJB CF[ [NJBO /B[XB (VP BO GVOLDKPOVKF X LMVCJF [ QS[FSXBNJ /B PE SPLV EMBUFHP OJD E[JXOFHP ȈF GBOJ XBMD[ZMJ P KFK [BDIPXBOJF * UP TJǗ VEB P E[JǗLJ E[JB BOJPN HSVQZ 4JOPCP LUØSB XZLVQJ B BLDKF LMVCV PE $*5*$ (VP BO(SPVQ 8 XZOJLV UFHP SVDIV (VP BO QS[FTUB P CZǎ D[ POFN LPNFSDZKOZN J NPH P QP[PTUBǎ X OB[XJF QFLJǩTLJFK ESVȈZOZ QF
oni tu grali?
Frédéric Kanouté 66
Burak Yılmaz
Manú
Jonathan Soriano
stroje drużyny
[B PȈFOJF QJFSXT[F LMVCV NJTUS[PTUXP $IJO
TQBEFL EP +JB # -FBHVF
QS[FKǗDJF QS[F[ $*5*$
QJFSXT[Z ǎXJFSǎöOB PTUBUOJF NJTUS[PTUXP $IJO X "[KBUZDLJFK -.
najlepszy piłkarz drużyny:
najlepszy chiński zawodnik:
MBUFL [PTUB LSØMFN TUS[FMDØX $IJOFTF 4VQFS -FBHVF X TF[POJF ;FT[ FK [JNZ OBQBTUOJL CZ njD[POZ [ #BSDFMPOnj PO TBN CZ KVȈ HPUØX XTJnjǴǎ EP TBNPMPUV EP )JT[QBOJJ BMF UFNBU VQBE X PTUBUOJFK DIXJMJ #F[ XnjUQJFOJB KFHP PCFDOPǴǎ X [FTQPMF #FJKJOH KFHP (VP BO CǗE[JF KFEOZN [ OBKXBȈOJFKT[ZDI BSHVNFOUØX X XBMDF P NJTUS[PTUXP $IJO X SPLV
%PǴXJBED[POZ PGFOTZXOZ QPNPDOJL KFTU QPEQPSnj ǴSPELB QPMB ESVȈZOZ [ 1FLJOV #BSE[P EPCS[F SP[VNJF TJǗ [ +POBUIBOFN 7JFSnj 3FOBUP "VHVTUP J $FESJLJFN #BLBNCV 1SBLUZD[OJF DB nj TXPKnj LBSJFSǗ TQǗE[J X #FJKJOH (VP BO [ TQǗE[J LUØSFHP PET[FE UZMLP OB QØ SPLV EP 7G- 8PMGTCVSH +FEOBL X /JFND[FDI OJF VEB P NV TJǗ [BHSBǎ ȈBEOFHP PöDKBMOFHP NFD[V
Cédric Bakambu
Slaven Bilić
topowy transfer:
Zhang Xizhe
Gao Tianyi
#Zǎ NPȈF MBUFL OJF USBö CZ EP #FJKJOH (VP BO HEZCZ OJF QSPCMFNZ +JBOHTV '$ 1PNPDOJL OJF HSB EVȈP X [FT[ ZN TF[POJF BMF EPS[VDJ TXPKnj DFHJF LǗ EP IJTUPSZD[OFHP NJTUS[PTUXB EMB [FTQP V [ /BOLJOV 1PE PLJFN 4MBWFOB #JMJDJB NPȈF TJǗ KFT[D[F 4M XJFMF OBVD[Zǎ J CZǎ NPȈF X QS[ZT[ PǴDJ CǗE[JF XBȈOZN PHOJXFN ǴSPELB QPMB TUP FD[OFHP LMVCV
Przewidywany skład
trener:
#F[ XnjUQJFOJB KFTU UP QPTUBǎ OB LUØSnj PTUS[ZNZ TPCJF [ǗCZ X UZN SPLV $IPSXBDLJ USFOFS USBö EP $IJO CF[QPǴSFEOJP [ 8#" X TVNJF NB MFUOJF EPǴXJBED[FOJF X CSBOȈZ /BKCBSE[JFK QBNJǗUBOZ KFTU [ QSBDZ [ SFQSF[FOUBDKnj TXPKFHP QS LSBKV LUØSB OBKQJFSX QP[CBXJ B "OHMJLØX HSZ OB &VSP B OB UVSOJFKV PEQBE B EPQJFSP X öOB V [ 5VSLBNJ
Cédric Bakambu
Zhang Yuning
%3 ,POHP
Jonathan Viera )JT[QBOJB
Renato Augusto
Gao Tianyi Zhang Xizhe Li Lei
Yu Yang
)JT[QBOJB
Kim Min-jae
,PSFB 1P VEOJPXB
Wang Gang
Guo Quanbo
Najważniejsi rezerwowi:
BR: Hou Sen OBR: Yu Dabao, Jin Taiyan POM: Fernando (Brazylia), Chi Zhongguo, Li Ke (Nico Yennaris) NAP: Wang Ziming
67
Shanghai Port przydomek:
„Czerwone Orły”
rok założenia:
2005
1PESBȈOJPOF BNCJDKF 8 TF[POJF ESVȈZOB [ 4[BOHIBKV [BKǗ B EPQJFSP US[FDJF NJFKTDF X MJE[F J TUSBDJ B UZUV NJTUS[PXTLJ OB S[FD[ (VBOH[IPV &WFSHSBOEF 1PEPQJFD[OJ 7JUPSB 1FSFJSZ OJF BXBOTPXBMJ UFȈ EP öOB V 1VDIBSV $IJO B X "[KBUZDLJFK -JE[F .JTUS[ØX PEQBEMJ X ǎXJFSǎöOBMF 7JUPS 1FSFJSB [BDIPXB TXPKF TUBOPXJTLP BMF PD[FLJXBOJB XPCFD OJFHP X TF TF[POJF CZ Z EVȈF 8 LMVCJF QP[PTUB Z OBKXJǗLT[F HXJB[EZ OB D[FMF [ )VMLJFN 0TDBSFN J .BSLP "SOBVUPWJDJFN B X[NPDOJFOJFN NJFMJ CZǎ #SB[ZMJKD[ZL 3JDBSEP -PQFT PSB[ SFQSF[FOUBOU $IJO .V[FQQFS .JSBINFUKBO $FM CZ KBTOZ o PE[ZTLBǎ NJTUS[PTUXP %PCSZ QPD[njUFL 4IBOHIBJ 4*1( SP[QPD[nj SZXBMJ[BDKǗ X $4- X HSVQJF # X 4V[IPV LUØSB XZEBXB B TJǗ BUXJFKT[B OJȈ UB LUØSFK NFD[F PECZXB Z TJǗ X %BMJBO /BKUSVEOJFKT[ZN SZXBMFN 1PSUPXDØX CZ #FJKJOH (VP BO LUØSZ SØXOJFȈ X UBNUZN TF[POJF NJFS[Z XZTPLP * S[FD[ZXJǴDJF UP UF EXJF ESVȈZOZ XBMD[Z Z [F TPCnj P QJFSXT[F NJFKTDF X HSVQJF (ØSnj PLB[B B TJǗ TJǗ ESVȈZOB 7JUPSB 1FSFJSZ LUØSZ EXVLSPUOJF QPLPOB X CF[QPǴSFEOJN TUBSDJV #SVOP (FOFTJP 8 QP PXJF TF[POV EP [FTQP V USBö "BSPO .PPZ LUØSZ PLB[B TJǗ XBSUPǴDJPXZN X[NPDOJFOJFN $PǴ [BD[ZOB P TJǗ KFEOBL QTVǎ 8 EFSCBDI 4[BOHIBKV X ǎXJFSǎöOBMF $4- QPUS[FCOF CZ Z S[VUZ LBSOF LUØSF T[D[ǗǴMJXJF XZHSB P 4*1( "XBOT EP LPMFKOFK SVOEZ [PTUB PLVQJPOZ LPOUV[Knj PLB :BO +VOMJOHB LUØSZ OJF [BHSB KVȈ X SPLV 8 QØ öOBMF MFQT[F PLB[B P TJǗ +JBOHTV 4VOJOH LUØSF XZHSB P QP EPHSZXDF J HPMV -VP +JOHB ,BUBSTLJF SP[D[BSPXBOJF
4[BOTnj OB VSBUPXBOJF TF[POV CZ B "[KBUZDLB -JHB .JTUS[ØX +VȈ X GB[JF HSVQPXFK CZ P KFEOBL XJEBǎ ȈF DJǗȈLP CǗE[JF PTJnjHOnjǎ EPCSZ XZOJL 8T[ZTULP QS[F[ BUNPTGFSǗ X [FTQPMF J LPOøJLU QPNJǗE[Z )VMLJFN J 7JUPSFN 1FSFJSnj #SB[ZMJKD[ZL
Szanghaj
-PLBMJ[BDKB 4[BOHIBKV KFTU TUSBUFHJD[OB EMB USBOTQPSUV XPEOFHP X $IJOBDI .JBTUP [OBKEVKF TJǗ V VKǴDJB S[FLJ +BOHDZ EP .PS[B 1P VEOJPXPDIJǩTLJFHP Q ZOJF QS[F[ OJF S[FLB )VBOHQV B OB QP VEOJV HSBOJD[Z [ ;BUPLnj )BOH[IPV %[JǗLJ UFNV NJFKTDPXZ QPSU UPXBSPXZ [ZTLB NJBOP OBKXJǗLT[FHP OB ǴXJFDJF B 4[BOHIBK TUB TJǗ HMPCBMOnj NFUSPQPMJnj 0E NPNFOUV TUB VUXPS[FOJB X E[JFMOJDZ 1VEPOH TQFDKBMOFK TUSFGZ FLPOPNJD[OFK X S KFK 1,# X DJnjHV MBU X[SPT P QPOBE LSPUOJF 8 4[BOHIBKV XT[ZTULP NVTJ CZǎ OBKXJǗLT[F EMBUFHP UV [OBKEVKF TJǗ UBLȈF TJFENJPNFUSPXZ QPNOJL 'SZEFSZLB $IPQJOB +FHP BVUPSLnj KFTU -V 1JO BCTPMXFOULB "41 X 8BST[BXJF BCTPM XǴDJFL TJǗ QP [NJBOJF X NFD[V [ :PLPIBNnj ' .BSJOPT J EP LPǩDB UVSOJFKV OJF [BHSB BOJ KFEOFHP NFD[V DP P[OBD[B P LPOJFD KFHP QS[ZHPEZ [ 4*1( QPOJFXBȈ KFHP LPOUSBLU XZHBT XSB[ [ LPǩDFN SPLV $IJǩD[ZDZ PEQBEMJ X öOB V [ 7JTTFM ,PCF B QP TF[POJF QSBDǗ TUSBDJ 1FSFJSB ,PTNFUZD[OB [NJBOB 4IBOHIBJ 4*1( [NJFOJ OB[XǗ OB 4IBOHIBJ 1PSU 4IBOHIBJ '$ E[JǗLJ D[FNV [BDIPXB TXPKnj UPȈTBNPǴǎ [ OBKXJǗLT[ZN QPSUFN QS[F BEVOLPXZN OB ǴXJFDJF .JNP UP [NJBOB OJF QS[ZQBE B EP HVTUV QSF[FTPXJ $'"
oni tu grali
Hulk 68
Asamoah Gyan
Ricardo Carvalho
Wu Lei
stroje drużyny
QPXTUBOJF BLBEFNJJ (FOCBP
[B PȈFOJF EFCJVU LMVCV 8V -FJB
BXBOT EP $4-
QPD[njUFL FSZ 4*1(
NJTUS[PTUXP $IJO
najlepszy piłkarz drużyny:
najlepszy chiński zawodnik:
/BKESPȈT[Z QJ LBS[ X IJTUPSJJ $4- OBEBM CǗE[JF DJFT[Z PD[Z LJCJDØX OB DIJǩTLJDI CPJTLBDI #SB[ZMJKD[ZL QS[F[ LJMLB MBU VEPXPEOJ ȈF OJF QS[ZKFDIB EP 1BǩTUXB ƴSPELB OB BUXZ [BSPCFL J X LBȈEZN TF[POJF QPLB[VKF TXPKF OJFQS[FDJǗUOF QP VNJFKǗUOPǴDJ 1P PEFKǴDJV )VMLB KFHP PEQPXJFE[JBMOPǴǎ [B XZOJLJ 4IBOHIBJ 1PSU CǗE[JF KFT[D[F XJǗLT[B
#BSE[P XBȈOZ FMFNFOU +JBOHTV QPED[BT [FT[ PSPD[OFK [XZDJǗTLJFK LBNQBOJJ X $4- 1P SP[QBE[JF LMVCV EP njD[Z EP 4IBOHIBJ 1PSU J NPȈFNZ PD[FLJXBǎ XJFMF QP UZN [BXPEOJLV -J "OH ǴXJFUOJF HSB H PXnj PE D[BTV EP D[BTV H XZTUǗQVKF UFȈ OB QP[ZDKJ EFGFOTZXOFHP QPNPDOJLB .B EPQJFSP MBU BMF KFT[D[F OJF PTJnjHOnj TXPKFHP T[D[ZUV
Oscar
Ivan Leko
Li Ang
Ante Majstorović
4IBOHIBJ 1PSU TQSPXBE[J SPEBLB *WBOB -FLP [B NJMJPOB FVSP ƴSPELPXZ PCSPǩDB HSB PTUBUOJP X /, 0TJKFL QPE XPE[nj /FOBEB #KFMJDZ B OBKXJǗDFK XZTUǗQØX X LBSJFS[F [BMJD[Z X -PLPNPUJWJF ;BHS[FC .PȈOB CZ P TQPE[JFXBǎ TJǗ ȈF [ NJFKTDB TQPE[JF TUBOJF TJǗ MJEFSFN EFGFOTZXZ 1PSUPXDØX KFEOBL OJFGPSUVOOJF DIXJMǗ QS[FE TUBSUFN TF[POV EFGFOTPS [FSXB XJǗ[BE B J XZQBEB OB NJFTJǗDZ
Przewidywany skład
trener:
$IPSXBDLJ USFOFS [BTUnjQJ X 4[BOHIBKV 7JUPSB 1FSFJSǗ LUØSZ EPQSPXBE[J ESVȈZOǗ EP IJTUPSZD[OFHP NJTUS[PTUXB X S -FLP KBLP QJ LBS[ J T[LPMFOJPXJFD NJB PLB[KǗ QSBDPXBǎ X LJMLV MJHBDI OJF KFTU NV NV PCDB B[KBUZDLB QJ LB QPOJFXBȈ QS[F[ QØ SPLV QSPXBE[J "M "JO X ;KFEOPD[POZDI &NJSBUBDI "SBCTLJDI .B TJMOZ [FTQØ EMBUFHP PD[FLJXBOJB Tnj EVȈF
topowy transfer:
Marko Arnautović "VTUSJB
Chen Binbin
Ricardo Lopes #SB[ZMJB
Oscar
#SB[ZMJB
Aaron Mooy
Muzepper Mirahmetjan
Wang Shenchao
"VTUSBMJB
He Guan
Li Ang
Fu Huan
Yan Junling
Najważniejsi rezerwowi:
BR: Chen Wei OBR: Wei Chen, Ante Majstorović (Chorwacja) POM: Yang Shiyuan, Cai Huikang, Lin Chuangyi NAP: Li Shenglong, Lu Wenjun
69