Pink Ribbon magazine 2013 by Pink Ribbon Boezemvriendinnen

GRATIS

Bovenkop Bovenkop Bovenkop Bovenkop

VOOR H E GOEDE T DOEL

FONT GROOTTE Font grootte

MAGAZINE 2013

EEN KLEIN VIGNET OF STREAMER

123456

“

Hier komt een citaat. Hier komt een citaat

’JE KUNT HET VOORKOMEN’ & 19 ANDERE MYTHES OVER BORSTKANKER ONTKRACHT WEER AAN HET WERK NA BORSTKANKER LEKKER MEDICIJN: 10 ANTI-KANKER SUPERFOODS

EEN KLEIN VIGNET OF STREAMER

ROZE BLIJMAKERS ZWANGER NA KANKER: YES, YOU CAN!

Hier komt een citaat. Hier HELPkomt ZOALS ISABELLE EN TINNEKE MEE IN een citaat DE STRIJD TEGEN

SAMEN

BORSTKANKER

ZOVEEL STERKER 12

PINK RIBBON

S RA

MASTE CTO M Y

AR WE IM SW

POCHE A – E · CARE

BREA

ST F OR MS

Anita care – Lingerie en badgoed met ingewerkte hoesjes, ook voor dames met een maatje meer. Met de perfecte pasvorm van Anita care opnieuw mooi en zelfbewust door het leven. Voor meer informatie, verkooppunten en info brochure kan u ons steeds bereiken op volgend telefoonnummer : 02/479 83 09 of per email : anita.b@anita.net ANITA BELGIUM n.v./s.a. Elsy De Smedt · Fashion center Firenze 119 · Atomiumlaan pb/54 · 1020 BRUSSEL/BRUXELLES · BELGIUM Phone: +32 2 4798309 · Fax: +32 2 4798310 · E-Mail: anita.b@anita.net

www.anita.com

44 6 38

52 pagina’s met maar één doel: je zo duidelijk mogelijk informeren

Inhoud

UIT HET ECHTE LEVEN Kracht. Strijd. Schoonheid. Hoop. Al die ongrijpbare, soms moeilijk te deﬁniëren dingen die het leven die extra laag geven, komen in dit magazine aan bod. Hoop: uit de wetenschappelijke wereld, waar een steeds grotere kennis over borstkanker zorgt voor een veel betere behandeling op maat van elke patiënt - soms is chemo zelfs niet nodig. Kracht: het verhaal van Isabelle en Tinneke, twee jonge patiëntes die bij elkaar de nodige steun en veerkracht vonden die zo onontbeerlijk blijkt als je borstkanker bevecht. Schoonheid: het adagium dat Evelyn Lauder altijd begeleidde toen ze meer dan twintig jaar geleden besloot het taboe rond borstkanker voorgoed te doorbreken. Strijd: al jaren gevoerd door Pink Ribbon, elke dag, elke oktober-campagnemaand weer. Iedere borstkankerpatiënt heeft recht op de steun die zij/hij nodig heeft en op een makkelijke toegang tot alle expertise i.v.m. de preventie, de opsporing, de diagnose en de behandeling van borstkanker: duidelijker kan een missie niet zijn. Daarvoor zet Pink Ribbon verschillende middelen in. Het magazine dat je nu in handen hebt - gratis verdeeld in borstklinieken en bij de abonnees van Vitaya, Libelle, Femmes d’Aujourd’hui, Marie Claire, Feeling en Gael - is daar een voorbeeld van. De projecten die het Pink Ribbon Fonds onder auspiciën van de Koning Boudewijnstichting ondersteunt, een ander. De invloed die borstkanker heeft op het professionele leven en de tewerkstelling van patiënten, dat is dit jaar het thema van onderzoeken die geﬁnancierd zullen worden door het Pink Ribbon Fonds. Een nuttig en nodig thema, met twee voeten in het volle leven! Martine Wauters Hoofdredacteur Pink Ribbon magazine

12 22 31

“Alleen zij weet wat ik meemaak” Isabelle en Tinneke vonden elkaar ‘dankzij’ borstkanker Weer gaan werken, of toch niet? Ann en Josianne over ‘het grote werkdilemma’ “Ik was zwanger en kreeg borstkanker” Soﬁe ging door een rollercoaster van emoties

WETENSCHAP

16 26 44

De nieuwste wapens in de strijd tegen borstkanker Alle middelen & technieken i.v.m. diagnose en behandeling Voor wie de waarheid zoekt 20 hardnekkige mythes over borstkanker ontkracht Een kindje na kanker, yes you can Hoopvolle ontwikkelingen voor moeders in spe

LIFESTYLE

6 36 38

It all started with Evelyn Lauder... Terugblikken op 22 jaar Pink Ribbon Roze blijmakers Vrolijke hebbedingen voor een goed doel Lekker medicijn Gezonde oosterse voeding met antikanker-ingrediënten

EN OOK

4 33 48 49 50

Minister Onkelinx Interview met de meter van Pink Ribbon Kerstballen-actie Agenda Ondersteunende workshops en happenings Pink Ribbon in de media Dankjewel & Colofon

Elke gift is welkom! Giften storten kan op rek.nr. 000-0000004-04 van de Koning Boudewijnstichting (IBAN: BE10 0000 0000 0404, BIC: BPOTBEB1) met de verplichte vermelding “S20810 – Pink Ribbon Fonds”. De giften aan de Koning Boudewijnstichting zijn ﬁscaal aftrekbaar vanaf € 40 (art. 104 WIB). PINK RIBBON z 3

DAAROM IS ONZE MINISTER VAN VOLKSGEZONDHEID METER VAN PINK RIBBON

Pink Ribbon ondersteunen is voor mij evident. BorstkankerpatiĂŤnten kunnen niet genoeg ondersteund worden met de juiste expertise.

Minister Laurette Onkelinx, meter van Pink Ribbon

“Wacht niet en

laat je screenen” Al sinds 2008 is Laurette Onkelinx, minister van Sociale Zaken en Volksgezondheid, meter van Pink Ribbon. Omdat borstkanker geen aandacht genoeg kan krijgen, zal ze dit jaar ook meehelpen de speciale Pink Ribbon-kerstballen te promoten. Een gesprek. Tekst: Manon Kluten Foto: Thomas Vanhaute

U had veel andere mooie initiatieven kunnen steunen, toch koos u ervoor meter van Pink Ribbon te worden. Waar komt uw betrokkenheid vandaan? “Naast alle cijfers en percentages, gaat het bij borstkanker om patiënten die vechten voor hun leven. Het treft hele gezinnen, die te maken kunnen krijgen met ﬁnanciële, psychologische en organisatorische problemen. De expertise en ondersteuning vanuit de overheid is dus broodnodig! Pink Ribbon en het ondersteunen van patiënten en hun families is essentieel en voor mij evident.” In België krijgt ongeveer één op de acht vrouwen ooit in haar leven borstkanker. Hoe kan de overheid hierbij tot steun zijn? “Borstkanker is bij ons helaas nog steeds de meest voorkomende kanker bij vrouwen. Gelukkig neemt het aantal gevallen van borstkanker af en stijgt het aantal vrouwen dat zich preventief laat screenen. Door die screening voor vrouwen tussen de 50 en 69 jaar te steunen, kan de diagnose in een vroeg stadium gebeuren, waardoor de behandeling effectiever is én vaak minder zwaar is. Niet alle vrouwen beseffen dat voldoende. Ik wil vrouwen dan ook op het hart drukken dat borstkanker goed kan worden behandeld. En hoe eerder je erbij bent, hoe beter je kans op genezing en overleving. Dus wacht niet en laat je screenen!” De slogan van Pink Ribbon is: ‘Verspreid informatie over borstkanker sneller dan de kanker’. Hoe goed lukt dit al in België? “Elke dag krijgen meer dan 25 vrouwen in België te horen dat ze borstkanker hebben. Het bestrijden van de ziekte betekent ook erover praten en mensen bewust maken van de problematiek. Dat is wat Pink Ribbon ook doet via de campagnes en in het magazine. Tegelijkertijd is die bewustwording een waardevol instrument qua preventie. Maar toch is de ziekte nog in te veel gezinnen een groot taboe. Begeleiden, controleren en patiënten informeren tijdens het gehele proces van preventie, screening en behandeling, is essentieel, vanwege de angst én de onwetendheid die vaak toch

LAURETTE ONKELINX:

Ik ga elke dag joggen, neem de trap, eet gezond... Hoe druk ook, alle vrouwen zouden dit moeten doen. nog bij een deel van de vrouwen bestaat. Terwijl dit juist belangrijke vijanden zijn van een effectieve strijd tegen borstkanker. Daarom moeten we samen door blijven gaan met het informeren en sensibiliseren.” Wat doet u zelf om uw kans op borstkanker te minimaliseren? “Talrijke studies tonen aan dat bewegen, sporten en gezond eten het risico op borstkanker mee helpen verlagen. Dus ben ik daar ook mee bezig. Alle vrouwen zouden dat moeten doen! Ook al hebben ze een agenda die net zo vol staat met afspraken als die van een minister! ’s Morgens ga ik rond zes, zeven uur altijd een rondje joggen. Tijdens de middag nog een kwartiertje op de Power Plate en op kantoor eet ik veel fruit en neem ik altijd de trap in plaats van de lift. Zelfs in het weekend ben ik actief, al is het dan samen met mijn gezin.” z PINK RIBBON z 5

er, bezielster

Evelyn Laud

on.

van Pink Ribb

LIFESTYLE FLASHBACK

22 JAAR PINK RIBBON

Van taboe tot wereldhype Een leven

de Pink R

ibbon in Fr

ankrijk.

Pink Ribbon is nu zoâ&#x20AC;&#x2122;n begrip geworden dat je je zou afvragen hoe het allemaal begon. Sinds 1992 heeft het roze lintje borstkanker in het collectief geweten geplaatst. Ook in ons land maakte Sanoma Media van het magazine een vaste waarde. Tekst: Nathalie Le Blanc

urt roze.

Pisa kle ren van elfs de to

Elizabeth

Deelneemsters van de Breast Cancer Charity Walk

6 z PINK RIBBON

in MaleisiĂŤ.

Hurley, ge

zicht van

Pink Ribb

on.

orstkanker was tot voor de jaren ’70 De Ziekte Waar Je Niet Over Sprak. Kanker was sowieso taboe, en kanker aan een sensueel en aan moederschap gelinkt onderdeel van een vrouwenlichaam was helemaal onbespreekbaar. Het was Betty Ford, de vrouw van president Gerald Ford, die de kat de bel aanbond. Zij vertelde in interviews over de operatie die ze, amper een paar weken na haar intrek in het Witte Huis, moest ondergaan. “Als dit andere vrouwen overkomt, haalt het de kranten niet,“ vertelde ze Time Magazine, “maar omdat ik de vrouw van de president ben, is mijn persoonlijke ervaring wel nieuws. Het heeft veel vrouwen doen beseffen dat het hen ook kan overkomen, en ik hoop dat ik tenminste één vrouw het leven heb gered met mijn openheid.” Een paar weken later kreeg ook Happy Rockefeller, de vrouw van de vicepresident, de diagnose van borstkanker, en deze twee dames moedigden patiënten niet alleen aan om open te zijn over hun eventuele diagnose, maar ook alle vrouwen om op tijd en stond zichzelf te onderzoeken of een mammograﬁe te laten doen. Zoveel vrouwen vroegen om een mammograﬁe dat artsen van een Betty Ford Effect spraken. De trein kwam op gang, borstkanker verdween langzaam maar zeker uit de taboesfeer, en in 1985 doopte de American Cancer Society oktober de Breast Cancer Awareness Month, een maand waarin borstkanker in de kijker wordt gezet, een gewoonte die wij hebben overgenomen.

Betty Ford, de vrouw van de president, sprak voor het eerst over haar borstkankeroperatie in Time Magazine en zette zo heel wat in beweging...

Een lintje als boodschapper Hoofdredactrice Alexandra Penney van het gezondheidsmagazine Self maakte in oktober 1991 voor het eerst een themanummer rond borstkanker, met als gast Evelyn Lauder, vicepresidente van het beautybedrijf Estée Lauder Companies en zelf een ex-borstkankerpatiënte. Een jaar later wilden Penney en Lauder iets meer dan een reeks artikels, ze wilden een symbool voor de Breast Cancer Awarenesscampagne. De NY Times had 1992 uitgeroepen tot The Year of the Ribbon, omwille van de explosie van roze lintjes in het Amerikaanse straat- en tv-beeld. Om aandacht te vragen voor AIDS bedachten de activisten van Visual AIDS een makkelijk herkenbaar symbool, en nadat Jeremy Irons het op de Tony Awards op zijn revers spelde, doken ze overal op. Het idee van een symbo-

De Estée Lauder Companies en werknemers zamelden meer dan 35 miljoen dollar in voor het onderzoeksfonds.

HOE HET ALLEMAAL GROEIDE

1985

1992

1993

De American Cancer Society maakt van oktober de Breast Cancer Awareness Month.

Eerste Selfthemanummer rond borstkanker.

De geboorte van Pink Ribbon als symbool voor de strijd tegen borstkanker.

200.000 Pink Ribbon-petities zetten First Lady Hilary Clinton ertoe aan om van 19 oktober Mammograﬁe Dag te maken. PINK RIBBON

› 12

Elke dag krijgen 26 vrouwen in ons land de diagnose borstkanker. Reden genoeg om een heel magazine te wijden aan de problematiek.

Elizabeth Hurley gaf een boost aan de campagne.

lisch lint was niet nieuw, al sinds de negentiende eeuw droegen vrouwen een geel lint als symbool voor hun afwezige, meestal in het leger dienende, echtgenoot. Vandaar ook het catchy nummer Tie a Yellow Ribbon Round the Old Oak Tree, waarin een veroordeelde zich afvraagt of hij thuis nog welkom is. Een of ander lintje als sensibilisatie voor borstkanker lag dus voor de hand.

De roze invasie De keuze voor roze, een kleur die als vrouwelijk gezien wordt, lag ook voor de hand. De Susan G. Komen Breastcancer Foundation, genoemd naar een vrouw die aan borstkanker overleed, organiseerde onder andere loopwedstrijden om vrouwen te sensibiliseren. Ze kregen een roze zonneklep voor ze begonnen en een roze lintje als ze de wedstrijd uitliepen. Charlotte Haley, wiens oma, zus en dochter borstkanker hadden, was kwaad omdat het budget dat in de VS naar borstkankeronderzoek ging zo laag was en maakte met de hand duizenden perzikkleurige lintjes, die ze aan een protestbriefje vastmaakte en rondstuurde. Dat vonden Penney en Lauder een uitstekend idee, en toen mevrouw Haley niet geïnteresseerd bleek in een samenwerking, beslisten de twee dames voluit voor een roze lintje te gaan en niet om te kijken. Een roze lintje op de cover van Self-magazine kleven bleek niet haalbaar, dus werd beslist om ze aan de Estée Lauder-verkooppunten over heel Amerika uit te delen. De shoppende dames kregen niet alleen een roze lintje, maar ook een kaartje waarop uitgelegd werd hoe ze hun eigen borsten moesten onderzoeken. Want dat was het basisidee van de campagne: een sfeer van openheid en eerlijkheid creëren, zodat vrouwen zich bewust worden van de risico’s op borstkanker en op regelmatige tijdstippen zichzelf zouden (laten) onderzoeken. Er werden dat eerste jaar zo’n anderhalf miljoen lintjes uitgedeeld en Penney en Lauder verzamelden 200.000 petities voor meer aandacht voor borstkanker. First Lady Hillary Clinton was overtuigd en maakte van 19 oktober National Mammography Day. Nu de roze lintjes overal opdoken, wijdden ook tijdschriften en tv-stations steeds meer reportages aan borstkanker.

Wereldwijde campagne De campagne werkte en dat ontdekte Lauder zelf, vertelde ze in een interview. Als ze op een dag in 1995 het vliegtuig neemt, spreekt de stewardess haar aan over het lintje: “Dat gaat over

1995

2000

2003

2007

2008

Elizabeth Hurley wordt het gezicht van de Pink Ribboncampagne.

Wereldwijd worden er 25 gebouwen (hier: het opera house in Sydney) roze verlicht voor de Breast Awareness Campaign.

Er worden overal ter wereld Ribbons of Light gemaakt, mensen die met roze kaarsen of lichtjes een levend lintje vormen.

Pink Ribbon Magazine verschijnt voor het eerst in Vlaanderen, uitgegeven door Sanoma Magazines.

Bekende World Pink Ribbonambassadeurs, zoals Cynthia Nixon en Reese› Witherspoon, vragen aandacht voor borstkanker.

PINK RIBBON

borstkanker, niet?” Datzelfde jaar krijgt de Pink Ribbon-beweging nog meer wind in de zeilen, als Estée Lauder-model en lief van Hugh Grant Elizabeth Hurley het gezicht wordt van de campagne. Het roze lintje verspreidt zich ondertussen over de hele wereld. Heel wat landen nemen het roze symbool over en wereldwijd kleven bedrijven een roze lintje op hun producten om geld in te zamelen voor kankeronderzoek. Om de boodschap nog wat kracht bij te zetten, komt er een wereldwijde campagne, waarbij opvallende gebouwen en monumenten in de maand oktober helroze verlicht worden. Dankzij de Global Landmark Illuminations-campagne kleuren zowel de Empire State Building, de toren van Pisa als Niagara Falls voor 24 uur knalroze. Zoveel succes, dat krijgt ook zijn tegenkanting. Sommigen vinden het te commercieel, omdat er in oktober in de VS duizenden roze producten te koop zijn, waarvan slechts een deel van de winst naar borstkankerorganisaties gaat. Het roze lintje is niet gepatenteerd, iedereen mag het dus gebruiken. De campagne wordt vaak ook te optimistisch en vrolijk gevonden, twee dingen die er voor vrouwen die middenin een behandeling zitten niet per se zijn.

Een magazine als vriendin Kritiek of niet, Pink Ribbon wordt een globaal fenomeen. Een ander initiatief dat in de VS begint en zich over de hele wereld verspreidt, is het Pink Ribbon Magazine, een jaarlijks blad dat alle aspecten van borstkanker in de kijker zet. Sensibilisering uiteraard, maar ook hoe je je door de behandelingen slaat, wat het met je dagelijkse leven en met je omgeving doet. Werk, seks, zelfvertrouwen, geen enkel onderwerp wordt uit de weg gegaan. In 2007 beslist Sanoma Media (toen nog Sanoma Magazines) ook in Vlaanderen voor het eerst een Pink Ribbon Magazine uit te geven. Borstkanker is ook in België de meest voorkomende kanker bij vrouwen, zo’n 100.000 landgenotes hebben er op dit moment mee te maken en zijn ofwel in behandeling of in remissie. Elke dag krijgen 26 vrouwen de diagnose en overlijden er zes aan borstkanker. Reden genoeg dus, om een heel magazine te wijden aan de problematiek. Het magazine wordt in België trouwens goed onthaald, omdat het glamour mijdt, realistisch en toegankelijk is en concreet wil bijdragen om het dagelijkse leven van vrouwen die met borstkanker geconfronteerd worden, aangenamer te maken.

Pink Ribbon-actie aan de Eiffeltoren in Parijs.

De eerste twee jaren wordt Pink Ribbon Magazine gewoon verkocht in de winkel, zodat de opbrengst naar het Pink Ribbon Fonds kan gaan, dat door de Koning Boudewijnstichting beheerd wordt. Dat fonds ondersteunt onderzoek rond verschillende thema’s die met borstkanker te maken hebben. Vanaf 2009 wordt het Pink Ribbon Magazine gratis verspreid en op dit moment heb je de achtste editie in handen. Maar het is niet omdat dit blad vandaag gratis is dat er geen geld meer wordt ingezameld voor het Pink Ribbon Fonds. In 2013 is het thema van de door het Fonds gesponsorde onderzoeken: welke impact heeft borstkanker op het professionele leven van de (ex)patiënt? Een herkenbaar thema uit het dagelijkse leven van vrouwen met borstkanker dat bijzondere aandacht verdient (zie ook blz 22).

WIL JE PINK RIBBON STEUNEN? Giften voor Pink Ribbon zijn zeer welkom op de rekening van de Koning Boudewijnstichting: rekeningnummer 000-0000004-04 (IBAN: BE10 0000 0000 0404, BIC: BPOTBEB1) met verplichte vermelding ‘S20810 – Pink Ribbon Fonds’. Giften aan de Koning Boudewijnstichting zijn ﬁscaal aftrekbaar vanaf € 40 (art. 104 WIB). GRATIS

Bovenkop Bovenkop Bovenkop Bovenkop

VOOR HET GOEDE DOEL

FONT GROOTTE Font grootte

MAGAZINE 2013

EEN KLEIN VIGNET OF STREAMER

123456

’JE KUNT HET VOORKOMEN’ & 19 ANDERE MYTHES OVER BORSTKANKER ONTKRACHT WEER AAN HET WERK NA BORSTKANKER LEKKER MEDICIJN: 10 ANTI-KANKER SUPERFOODS

EEN KLEIN VIGNET

OF STREAMER ROZE BLIJMAKERS

ZWANGER NA KANKER: YES, YOU CAN!

2009

2010

2011

2012

2013

De Watercube van Peking, welbekend van de Olympische Spelen, licht voor het eerst roze op, als ook China Pink Ribbon ontdekt.

Pink Ribbon ontdekt Facebook.

Evelyn Lauder, bezielster van Pink Ribbon, overlijdt in november aan eierstokkanker. Ze werd 75.

Pink Ribbon viert zijn 20e verjaardag met de campagne Strijd tegen borstkanker door voorlichting en medisch onderzoek.

Je hebt het ZOVEEL STERKER 8ste Pink Ribbon Magazine in handen. Registreer je als Boezemvriendin op www.pinkribbonboezemvriendinnen.be!

“

Hier komt een citaat. Hier komt een citaat

Hier komt een citaat. Hier HELPkomt ZOALS ISABELLE EN TINNEKE MEE IN een citaat DE STRIJD TEGEN

SAMEN 12

BORSTKANKER

PINK RIBBON

samen sterk tegen borstkanker

nathan Moris

10 ď Ź Pink Ribbon

Estée Lauder Companies steunt

Pink Ribbon Nathan Moris, Algemeen Directeur Benelux, Estée Lauder Companies worden gesteld! Dat blijft erg veel, ondanks de grote wetenschappelijke vooruitgang en de vele mogelijkheden om borstkanker te genezen. Voor ons redenen genoeg om elk jaar in oktober nieuwe acties op touw te zetten en onszelf heel duidelijk te profileren in deze niet-aflatende strijd.” 

Enkele van onze medewerksters ervaren de strijd tegen borstkanker van heel dichtbij, dat raakt ons diep.

Tekst: Annemie Willemse - Foto’s: Joost Joossen

“Toen Evelyn Lauder, schoondochter van de oprichtster van het bedrijf, ruim twintig jaar geleden met borstkanker werd geconfronteerd, viel het haar op dat er zo weinig over werd gepraat. De ziekte was op dat moment een absoluut taboe. Evelyn slaagde erin om borstkanker meer bekendheid te geven en vrouwen op te roepen tot meer waakzaamheid. Ze was mee verantwoordelijk voor de groeiende populariteit van het roze lintje, de Pink Ribbon. Estée Lauder Companies was en is een heel vrouwelijk bedrijf met veel vrouwelijke medewerkers. Het is dan ook onvermijdelijk dat veel van onze eigen mensen met borstkanker te maken krijgen, of hun vriendinnen, zussen, moeders, dochters, grootmoeders. Op dit moment ervaren enkele van onze naaste medewerksters de strijd tegen de ziekte van heel dichtbij. Dat raakt ons diep. In de loop der jaren bracht Estée Lauder Companies ruim 29 miljoen euro bijeen, dus we maakten zeker mee het verschil in de strijd. Maar tegelijk mogen we niet vergeten dat er alleen al in België nog elke dag zes mensen overlijden aan borstkanker en dat er dagelijks zesentwintig nieuwe diagnoses

Pink Ribbon  11

UIT HET ECHTE LEVEN STEUN MAAKT STERK

zij

Isabelle en Tinneke vonden elkaar ‘dankzij’ borstkanker

Alleen weet wat ik meemaak

Zoveel gemeen hadden ze, dat ze bijna niet anders konden dan ‘elkaar te vinden’. Borstkanker krijgen als jonge mama blijft (gelukkig) een uitzondering, maar net daarom hadden Isabelle en Tinneke (34) zoveel aan elkaar. “Je voelt je niet meer alleen.” Tekst: Manon Kluten Foto’s: Ann De Wulf

‹ Tinneke Hoebrekx (35) is alleenstaande mama van Lotte (2)

‹ Isabelle Thoelen (35) is samen met Erik en mama van Sterre (3) en Linde (1,5)

Tinneke: “Vlak nadat ik drie maanden borstvoeding had afgerond, voelde ik een knobbeltje. Mijn gynaecoloog had al eerder gezegd dat als ik klaar was met borstvoeding, ik meteen een mammografie moest laten maken. Mijn tante heeft op jonge leeftijd borstkanker en baarmoederkanker gehad en mijn grootmoeder is aan borstkanker overleden. Eerst wachtte ik nog even af. Mensen in mijn omgeving zeiden dat ik waarschijnlijk last had van opgezette melkklieren en dat dacht ik zelf ook. Maar omdat het knobbeltje maar groter werd, liet ik toch een mammo- en echografie maken. Er moest ook een biopsie gebeuren. Ik werd ongerust. En terecht, want op 16 april 2012 kreeg ik het slechte nieuws. Ik had borstkanker. Ik kreeg een borstsparende operatie, chemo, één inwendige bestraling, herceptine en nu moet ik nog vijf jaar lang antihormonen slikken.” Isabelle: “Toen ik borstkanker kreeg, kende ik Tinneke nog niet. Vlak voor de bevalling kreeg ik last van mijn borst. Die was wel een cup groter dan mijn andere borst en had een andere kleur. We dachten dat het een borstontsteking was. Ik kreeg een echo en meteen antibiotica, maar de klachten gingen niet weg. Na een mammografie- en biopsie bleek dat mijn hele borst aangetast was en dat ik heel snel behandeld moest worden. Dat nieuws hoorde ik op 3 februari vorig jaar. Drie dagen later ben ik bevallen van Linde en vlak daarna kreeg ik in mijn kraambed mijn eerste chemo. Later werd ik geopereerd en kreeg ik nog bestralingen. Dat was een heel moeilijke tijd, maar tegelijkertijd heeft mijn pasgeboren kindje me toen mee de kracht gegeven om erdoor te komen.”

Steun via Facebook Tinneke: “Isabelle heb ik leren kennen tijdens het Levensloopevenement tegen kanker in Sint-Truiden, waar vrienden mij voor hadden ingeschreven. Dat was twee weken na mijn laatste chemo. Ik stond daar met Lotte tegen mijn buik. Mijn metekindje Sterre stond naast mij en ik zei iets tegen haar.”

Je ziekte bespreken met iemand die weet wat je doormaakt, is anders. Het is op de een of andere manier eerlijker. Isabelle: “Ik hoorde iemand de naam Sterre zeggen. Aangezien mijn dochter dezelfde naam heeft, trok dat mijn aandacht en ik zag een jonge vrouw met een mutsje op. Ik dacht nog: wat een toeval! Ik had zelf kanker en stond daar ook met mijn eigen dochtertje Linde. Dus sprak ik haar even aan.” Tinneke: “Eigenlijk babbelden we toen maar heel kort. We wisselden ook geen gegevens uit. Ik wist zelfs niet dat Isabelle ziek was. Naderhand hoorde ik van mijn beste vriendin Nele dat Isabelles schoonzus blijkbaar een collega is van haar en dat Isabelle borstkanker had. Terwijl we op dat moment eigenlijk niet over onze ziekte spraken. Daarna heb ik haar op Facebook gezocht, gemaild en ook afgesproken. Soms hoor je wel eens negatieve verhalen over Facebook, maar ik heb er heel ﬁjne contacten door gevonden én onderhouden. Vooral tijdens mijn ziekte.” Isabelle: “Klopt. Ik ben zelf ook niet iemand die van alles post. Maar het deed wel deugd als ik eens een shitdag had en dat op Facebook kwijt kon. En daar vervolgens lieve telefoontjes en sms’jes over kreeg. Ook van Tinneke. We zagen elkaar niet veel, maar hebben wel veel ge-sms’t en berichtjes en mailtjes gestuurd. Op die manier waren we ook snel mee met elkaars verhalen. We wisten altijd meteen waar de ander mee zat of welke behandelingen bezig waren.”

Snoepjes en humor Tinneke: “Een week voor mijn bestralingen kwam Isabelle naar mij toe met twee bokalen. Eén met 25 snoepjes en één met 8 snoepjes. Ik zou 25 gewone bestralingen en misschien daarna nog 8 extra bestralingen krijgen, óf een grote inwendige. Dat wist ik toen nog niet. Bedoeling was dat ik elke keer een snoepje nam als een bestraling achter de rug was. Om het aftellen aangenamer te maken. Alleen waren de potten al na een week leeg, ik kon de snoepjes niet weerstaan!” Isabelle: “Ik had natuurlijk ook de fout gemaakt haar te vragen

›

PINK RIBBON z 13

Ook onze humor heeft ons erdoor gehaald. Soms zag je de mensen denken: wat zeggen zij nu?!

welke snoepjes ze het lekkerst vond...” Tinneke: “Via Facebook nog wel. Ik dacht: wat voor rare vragen stelt zij nu! Smurfen- en aardbeiensnoepjes kreeg ik. Isabelle voelt heel goed aan waar ik nood aan heb. Eigenlijk hadden we vanaf het begin een klik. Je maakt natuurlijk hetzelfde mee, bent allebei jonge mama, maar ook onze karakters komen overeen. Allebei zijn we heel realistisch, maar wel met veel en dezelfde humor. Die humor is niet voor iedereen evident. Mensen schrikken daar wel eens van. Wat zegt ze nu weer, zie je ze dan denken. Maar dat is juist wat je er ook mee doorheen helpt.” Isabelle: “Het is enorm fijn om tijdens de borstkankerperiode iemand te hebben die iets gelijkaardigs doormaakt. Je voelt en weet dat je niet alleen bent. Plus: Tinneke zal mij ook niet zielig vinden of zeggen dat het niet zo erg is of dat het allemaal in orde zal komen. We zijn allebei ook erg jong om deze ziekte te krijgen. Dat merk je ook tijdens de behandelingen. De sensibiliseringsactie ‘Laat naar je borsten kijken’ is gericht op vrouwen vanaf vijftig jaar. Ik was 33, toen ik kanker kreeg. Dan voel je je toch een buitenbeentje. Al blijft het voor iedereen natuurlijk even erg.”

Deugddoende ‘nazorg’

Tinneke: “Nu we, behalve de antihormonen dan, klaar zijn met de behandelingen, hebben we nog steeds geregeld contact. We babbelen vooral via sociale media. En dan hebben we het ook niet alleen over kanker. Het is er wel permanent, maar we willen er niet de hele tijd mee bezig zijn. Toch is het fijn dat Isabelle exact weet wat borstkanker betekent. Wat trouwens niet wil zeggen dat de steun van al mijn vrienden en familie daarom minder is. Helemaal niet, ik ben hen zo dankbaar! Maar je ziekte bespreken met iemand die weet wat je doormaakt, is net iets anders. Het is op de een of andere manier eerlijker.” Isabelle: “Ik heb ook veel steun gehad van vrienden en familie en vooral van mijn partner, daar ben ik hen super dankbaar voor. Maar ze proberen je toch altijd wat te sparen of je op te beuren. Ze bedoelen het allemaal goed, maar daar heb je niet altijd zin in of nood aan. Soms ook weer wel, maar Tinneke en ik voelen elkaar beter aan, omdat we weten hoe het voelt en wat het betekent om borstkanker te hebben. En dat kunnen we natuurlijk niet van vrienden en familie verwachten.” Tinneke: “Die erkenning voor het ziek zijn voelen we ook goed bij elkaar aan. Soms heb ik het gevoel dat als ik nu in zou storten, mensen dat niet helemaal zouden kunnen volgen. Zo van: ‘Je bent nu toch klaar, het is toch over?’ Dat heeft mij nog niemand gezegd, maar je voelt dat. ‘Waarom ween je nu?’, wordt me weleens gevraagd. Wel, omdat ik kanker heb en het nu even niet zo goed met me gaat. Het 14  Pink Ribbon

Zo belangrijk is steun tijdens borstkanker

Niet altijd sterk zijn

Tinneke: “Veel mensen zeggen ons dat we zo sterk zijn. Dat zijn we ook. Maar op een gegeven moment is het genoeg geweest, ben je het beu om sterk te zijn. Nu wil ik me soms gewoon even laten gaan.” Isabelle: “De hele behandeling is erg rationeel. Je wordt geleefd, rolt van het ene moment in het andere, dit zijn je behandelingen... en daar houd je je aan vast. Je telt alle behandelingen af, vraagt naar de bijwerkingen. Je wordt heel praktisch. En ook sterk. Pas daarna komt dat emotionele stuk naar boven. Ook daarin ondersteunen we elkaar.” Tinneke: “Dat zal ook zo blijven. Onze levens zijn erg druk, we hebben onze gezinnen, veel familie, vrienden... Maar je hebt niet veel contact nodig om een goede band te hebben. Even een smsje, een berichtje... Ik denk dat het belangrijk is, dat als je ziek bent je mensen ook toelaat. Dat is niet altijd evident. Want de ene vriendin reageert al anders dan de andere. Maar relativeer dat gewoon. Laat ze toe in je leven, want je hebt van je vrienden ontzettend veel steun nodig. En niet van één persoon, maar van zoveel mogelijk.” Isabelle: “Je merkt dat je minder steun krijgt naarmate je behandeling vordert. Dat is ook niet erg, iedereen heeft zijn eigen leven en ook jij wil verder met je leven. Maar alle steun die je krijgt, ook na de behandelingen is welkom en doet deugd.” Tinneke: “Die steun heb ik laatst nog heel erg gevoeld. Ik kreeg dit voorjaar een brief van Pink Ribbon. Het bleek dat iemand mij had opgegeven, omdat ik het verdiende om in de bloemetjes te worden gezet. Daarom kreeg ik een driedaags verblijf aangeboden in de Koninklijke Villa van Oostende. Ik zag niet direct wie mij had genomineerd. Totdat ik het kaartje zag: ‘Dit wordt u aangeboden door Isabelle Thoelen.’ Ik begon direct te huilen! En belde meteen mijn vriendin Nele om het te vertellen. Met haar ben ik naar Oostende gegaan. Dat was zo tof! Dat is toch geweldig als mensen zoiets voor je doen?” Isabelle: “Ik deed dat heel graag voor haar. Ze staat zo dichtbij me dat het niet moeilijk was om me voor te kunnen stellen dat ze daar echt wel deugd van zou hebben.” Tinneke: “En daarom moet ik wel vriendin met jou blijven. Ik heb nu gewoon geen keuze meer!” (schaterlacht)

Nathalie Cardinaels: “Lotgenoten begrijpen elkaar al met een half woord.” Nathalie Cardinaels, klinisch psychologe en mindfulnesstrainer voor borstkankerpatiënten in het Jessa Ziekenhuis Hasselt, begeleidt in het borstcentrum vrouwen en mannen met borstkanker. Ze vindt steun voor patiënten onmisbaar. nathalie Cardinaels: “Ik hoor soms van vrouwen dat ze zichzelf voorgenomen hebben om ‘niemand tot last te zijn’, maar borstkanker is niet zoiets als een griepje. ook al heb je een gunstige prognose, een confrontatie met je sterfelijkheid is niet niks. Het is echt wel oké om op iemand te leunen en om een beroep te doen op je omgeving. Wat je vaak ziet, is dat mensen zich sterk houden tijdens de behandelingen en in een soort overleefmodus zitten. na de behandelingen valt de structuur en veiligheid van het ziekenhuis weg en kun je in een zwart gat vallen. Pas dan besef je wat je overkomen is en begint de echte verwerking. Terwijl juist dan vaker de steun van de mensen in je omgeving wegvalt, omdat het dan zogezegd beter gaat. Lotgenoten weten dat en snappen beter wat er in je omgaat. Met een half woord begrijp je elkaar. Als je dan samen hetzelfde traject doormaakt, kan dat de vriendschapsband nog hechter maken. Je kent elkaars onzekerheden en je weet hoe de ander erbovenop te helpen op een slechte dag. En natuurlijk bedoelen alle mensen in je omgeving het goed als ze zeggen dat ‘het allemaal goed komt’ of dat je ‘positief moet denken’, maar dat kan juist een averechts effect hebben. Dat heb je niet bij lotgenoten die perfect weten hoe het voelt als je leven helemaal op z’n kop staat door kanker.”

Steun in cijfers In 2012 hield Pink Ribbon een enquête onder 2083 Belgische vrouwen die borstkanker hadden (gehad). Daarin vroegen we hen ook naar hoe ze steun tijdens en na hun ziekte hebben ervaren. De meeste emotionele steun kregen vrouwen van vriendinnen en vrienden (72%) en van hun partner (65%). De vorm van emotionele steun die ze het meest waardeerden (71%) is het krijgen van lieve telefoontjes, post, smsjes en mails. Ook gesprekken met vriendinnen (54%), bezoekjes (51%) en gesprekken met de partner (46%) werden sterk gewaardeerd. 69% was ook heel positief over de steun vanuit het ziekenhuis. 

Met dank aan: klinisch psychologe en mindfulnesstrainer voor borstkankerpatiënten Nathalie Cardinaels

is niet omdat je behandelingen klaar zijn, dat je het hele verhaal achter je kunt laten.” Isabelle: “Die anti-hormonen doen ook wel veel. Ik ben heel snel van de kaart. Ik hoef bij wijze van spreken nog maar naar Home and Away te kijken en ik heb al zakdoekjes nodig! Ik ben veel gevoeliger geworden.”

PiNk RibboN  15

WETENSCHAP BEHANDELINGEN

DE NIEUWSTE WAPENS IN DE STRIJD TEGEN BORSTKANKER

We hopen straks

medicijnen op maat

Als je getroffen wordt door borstkanker, is alle hoop gericht op de behandelingen. Liever nog: op de nieuwste technieken die de beste kansen geven op overleving. Gelukkig staat onderzoek wat dit betreft niet stil. Professor Martine Piccart is hoopvol. Tekst: Manon Kluten

16 z

PINK RIBBON

te geven

Martine Piccart is diensthoofd geneeskunde aan het Jules Bordet Instituut in Brussel en mede-oprichter en voorzitter van de Breast International Group (BIG). Dr. Piccart, is er goed nieuws wat betreft nieuwe medische ontwikkelingen in de strijd tegen borstkanker?

“Zeker, al moeten we nog veel werk verzetten. Maar als we bijvoorbeeld kijken naar de lokale behandeling van borstkanker, denk ik dat er een geweldige vooruitgang is geboekt in de laatste twintig jaar. Vooral op het vlak van chirurgie, want die wordt steeds minder agressief. Waar het vroeger de gewoonte was om de hele borst weg te halen, inclusief de spieren, is er de laatste jaren sowieso al de tendens om borstsparend te opereren, vooral als de tumor niet groter is dan twee centimeter. Is de tumor iets groter, dan kan men besluiten om deze eerst te behandelen en verkleinen met medicatie zoals chemo, chemo in combinatie met herceptine of hormoontherapie. Zo kunnen we 60 procent van de vrouwen die eigenlijk een amputatie hadden moeten hebben, toch borstsparend behandelen.” Welke nieuwigheden zijn er nog op het vlak van chirurgie?

“Ook door borstkanker aangetaste lymfeklieren in de oksels worden veel minder agressief benaderd. Vroeger werden ze allemaal verwijderd, met vaak lymfoedeem en last of pijn tot gevolg. Nu blijkt uit diverse studies dat dat verwijderen niet altijd nodig is. Als er bij het onderzoek geen verdachte klieren worden gevoeld, als het gebied rondom de oksel normaal aanvoelt en de tumor niet groter is dan drie tot vier centimeter, dan kan de sentinel node procedure vaak volstaan. Hierbij wordt via een speciale techniek de lymfeklier opgespoord die als eerste met de tumor in verbinding staat. De klier wordt verwijderd en onderzocht. Bevat ze geen aangetaste cellen, dan is er geen uitruiming van klieren nodig. Zijn er wel een paar slechte cellen gevonden maar niet veel en krijgt de patiënte ook nog radiotherapie, dan laten we de oksel doorgaans ook met rust. Op die manier kun je veel sneller herstellen en krijg je achteraf geen problemen door het oedeem.”

DR. MARTINE PICCART:

One strategy ﬁts all geldt niet voor borstkanker. Zo willen we kunnen onderscheiden welke vrouwen chemo nodig hebben en welke niet.

RADIOTHERAPIE Kort & krachtig

Kent radiotherapie nog innovaties?

“We doen momenteel veel onderzoek naar minder agressieve bestraling. In bepaalde omstandigheden kan namelijk één intensief inwendig bestralingsshot volstaan in plaats van 25 of meer aparte uitwendige bestralingen, waarvoor je elke dag naar het ziekenhuis moet komen. Hierbij wordt meteen na het verwijderen van de tumor in dezelfde operatiekamer door de radiotherapeut een bestraling gegeven in het zogenoemde tumorbed.” Wordt deze techniek al toegepast in België?

“Ja, hier in het Bordet Instituut waren we de eersten. En inmiddels hebben we met het speciale apparaat al zo’n driehonderd patiënten met zeer goede resultaten behandeld. De techniek wordt nog niet in elk ziekenhuis toegepast, maar krijgt in België wel steeds meer voet aan de grond. Er moet nog meer onderzoek gebeuren om deze techniek op grotere schaal toe te passen en om beter te kunnen berekenen wanneer we liever voor deze techniek dan voor de klassieke aanpak kiezen. Al kunnen we nu al in bepaalde gevallen zo goed als zeker concluderen dat het risico op herval met deze inwendige bestraling niet groter is dan met de klassieke bestraling.”

›

PINK RIBBON z 17

De opkomst van

SLIMME MEDICIJNEN Welk nieuws kunt u melden op het vlak van innovatieve medicijnen of de toepassing ervan?

“Daar zien we ook veel vooruitgang, maar mijn zorg in dit verband is dat er, onder druk van de farmaceutische industrie, juist een tendens is naar meer agressieve medicijnen. Ik denk dat de academische wereld bijna verplicht is om te onderzoeken en te bepalen hoe we ervoor kunnen zorgen dat die ontwikkeling niet escaleert. Want mijn grote zorg is dat we anders vrouwen niet alleen blijven overbehandelen met dure medicijnen, maar ook dat we niet weten of en wanneer welke medicijnen voor welke vrouw echt effectief zijn, omdat we daar nog niet genoeg onderzoeksmateriaal voor hebben. Plus, de behandelingen worden op den duur onbetaalbaar.” Waar ligt dan precies de oorzaak van die overbehandeling?

“De huidige medicijnen zijn zogenoemde smart medications. Er gaat veel onderzoek aan vooraf, zoals bijvoorbeeld bij het middel herceptine het geval was, wat gegeven wordt aan vrouwen met een hormoongevoelige borstkanker. Dit is een heel duur middel, maar het wordt in 2017 goedkoper, omdat het patent dan niet meer geldt. Maar tegelijkertijd worden andere slimme medicijnen uitgevonden die ervoor zorgen dat herceptine nóg effectiever is. Maar die zijn ook weer duurder, dus de kosten dalen niet. Daarom moeten er meer studies worden gedaan om te zien hoe we dit kunnen oplossen. Er moet bijvoorbeeld veel meer geld komen om zogenoemde biomarkers op te sporen, waarmee we veel gerichter kunnen bepalen welke soort borstkanker baat heeft bij welk medicijn. Of waarmee bepaald kan worden dat misschien geen medicatie nodig is. Alleen worden die studies niet voldoende ondersteund door de overheid, omdat te weinig wordt gekeken naar de voordelen op de lange termijn. Vaak duren die onderzoeken tien jaar of langer. Daar ligt dus een belangrijke taak voor de overheid. Én de wetenschap.”

CHEMO:

enkel indien nodig dig Hoe ziet u de ontwikkelingen op het vlak van chemotherapie?

“Daar zie ik een hoopvolle toekomst. We zijn ons ervan bewust dat we bij chemotherapie vaak overbehandelen. Behandelende artsen zijn op hun hoede, want ze willen effectief behandelen. Het moment om de behandeling te starten, is op het moment dat de kanker wordt ontdekt en niet als de ziekte terugkomt! Als dat gebeurt, is de kans op genezing bijna nihil. Natuurlijk kunnen we dan nog steeds heel goed behandelen, en vrouwen die hervallen, hebben ook een steeds betere en langere levensprognose. Maar dan wordt het wel eerder een chronische ziekte. Vandaar de tendens om bij de ontdekking alle mogelijke medicatie te geven. Maar wat chemo betreft, dankzij de verzamelde gegevens en lange, uitgebreide studies van 15.000 vrouwen in Amerika in de TAILORx-studie en 6600 in Europa in de Mindact-studie, zullen we nu in staat zijn om de groep vrouwen te bepalen die geen enkele chemo nodig heeft. Dat is het geval bij een bepaald type borstkanker, waarbij de tumor amper agressief is. De identiﬁcatie van deze ‘gentle’ kanker kan dus nu gebeuren aan de hand van deze twee grote studies.”

Dat is niet alleen een slechte medische ontwikkeling, maar ook niet goed voor de vrouwen die overbehandeld worden...

En deze tests worden nu al ingezet?

“Inderdaad. Een goed voorbeeld is de behandeling van HER-2 positieve borstkanker, die ongeveer 20 procent van de vrouwen treft. Bij deze kankersoort zijn er heel veel hormoonreceptoren verantwoordelijk voor de kanker. We weten dat het medicijn herceptine zich aan deze receptoren bindt en de kanker blokkeert. Alleen werkt het slechts in 50 procent van de gevallen. Het grote probleem is dat we niet weten bij welke vrouwen het wel werkt en bij welke niet. Daarom is verder onderzoek naar die biomarkers die aangeven of een bepaald middel wel of niet bij jou werkt, zo belangrijk! Die research is nu nog erg inefficiënt.”

“In Groot-Brittannië en in Nederland wel. In België bestaat hij ook al in sommige klinieken, maar hier moet je de test helaas nog zelf betalen en zal hij pas worden vergoed in 2015. Dat vind ik heel jammer. Ik bespreek de mogelijkheid van de test wel met mijn patiënten, want in ons instituut kun je hem al laten doen. Voor vrouwen die absoluut chemo willen vermijden, is de test een grote plus, maar dat kost hen dan wel 3000 euro.”

18 z PINK RIBBON

UITZAAIINGEN begrijpen en voorkomen Zijn er ook nieuwe ontwikkelingen voor vrouwen met uitgezaaide borstkanker?

“Voor hen is er de positieve boodschap dat we vooruitgang maken, al gaat het niet snel genoeg naar mijn zin. De medicijnen zijn veel effectiever dan tien, vijftien jaar geleden. We zijn er vooral in geslaagd de bijwerkingen terug te dringen of toch in ieder geval veel leefbaarder te houden. Want de levenskwaliteit vind ik erg belangrijk. Met de nieuwste medicijnen kunnen we vrouwen nu niet alleen een langer leven geven, maar vooral ook een betere levenskwaliteit.”

DR. MARTINE PICCART:

Dankzij een groot onderzoek kunnen we straks medicijnen ontwikkelen die voorkomen dat er uitzaaiingen ontstaan.

Is er een speciﬁek medicijn waarvoor dit geldt?

“De groep waarvoor de meeste vooruitgang is geboekt, is bij de vrouwen met HER-2 positieve borstkanker. Ook al is deze kanker uitgezaaid naar bijvoorbeeld lever en longen, dan hebben we verschillende slimme medicijnen die we kunnen inzetten om het leven met zo’n tien jaar te verlengen. Maar het blijft frustrerend dat we nog erg weinig begrijpen van uitgezaaide borstkanker. Over waarom de kanker bij de ene vrouw naar de longen of naar de lever gaat en bij de andere naar de botten. Of waarom de nieuwe kanker zich bij de ene vrouw heel snel ontwikkelt en langzaam bij anderen.” Bestaan er nog manieren om dit te achterhalen?

“Ja, op termijn wel. De boodschap van hoop is dat we nu bezig zijn een onderzoeksprogramma op te zetten vanuit de Breast International Group om het genetisch materiaal van vrouwen die hervallen zijn, intensief te bestuderen. Hierbij vergelijken we de tumor van destijds met de nieuwe, waar die zich dan ook bevindt in het lichaam. Zo proberen we een link tussen beide kankers te vinden. Bedoeling is dat we daarmee een soort catalogus opstellen waarin we alle soorten tumors kunnen gaan iden-

tificeren en bekijken wat er genetisch mis is. Eind dit jaar starten we hiermee en we gaan minstens duizend vrouwen bestuderen in ongeveer zeven Europese landen. Een aantal jaren geleden was deze techniek niet alleen onmogelijk, maar ook bijna onbetaalbaar. Nu dalen de kosten heel snel en wordt het onderzoek gefinancierd door de Breast International Group. Vermits dit een non-profitorganisatie is, gebeurt de research door mensen die er geen financieel belang bij hebben.” Wat betekent dit voor de patiënten zelf?

“Dat we binnenkort in staat zullen zijn om medicijnen op maat te geven. We weten nog niet of daarmee ook de levensverwachting zal stijgen, want daar hebben we nog geen gegevens over. Maar we kunnen op die manier wel een meer gepersonaliseerde en betere behandeling geven met slimme medicijnen. Het is heel gemakkelijk om valse hoop te geven of een technologie te verkopen nog voordat je weet of het werkt, of het leven van deze vrouwen verbetert. Maar over deze studie ben ik erg optimistisch. Want op korte termijn weten we zoveel meer over de ziekte en zo kunnen we ook beter preventieve medicijnen ontwikkelen. Nu geven we medicijnen om patiënten beter te maken. Met dit onderzoek kunnen we straks ook nieuwe medicijnen ontwikkelen die voorkomen dat er überhaupt uitzaaiingen ontstaan. We zijn er nog niet en er is nog veel research nodig, maar we evolueren zeker in die richting. En daar ben ik heel enthousiast over.” z PINK RIBBON z 19

SAMEN STERK TEGEN BORSTKANKER

Els De Nijs

Lieve Pattyn

20 z PINK RIBBON

Omega Pharmasteunt Pink Ribbon “We vinden ons engagement voor Pink Ribbon eigenlijk vanzelfsprekend, alleen al omdat we een grote, Europese speler zijn onder de farmaceutische bedrijven. We zochten ook bewust naar een relevant goed doel dat speciﬁek met vrouwen te maken heeft en daar is Pink Ribbon een prachtig antwoord op. Toen onze CEO Marc Coucke via Twitter liet weten dat hij in de vijver van het bedrijf zou springen als Omega Pharma erin slaagde om binnen een week tijd duizend nieuwe volgers te hebben, ging het hek van de dam. De avond in juni waarop Marc de frisse duik nam, bracht maar liefst 5000 euro op. We hebben nog tal van acties die elkaar allemaal versterken, op stapel staan. Zo zullen we ook deelnemen aan de kerstballenactie van Pink Ribbon. In heel wat apotheken zullen mensen tijdens de eindejaarperiode een prachtige kerstbal met het roze lintje kunnen kopen ten voordele van de actie.” z

Als grote speler in Europa vinden we ons engagement voor Pink Ribbon eigenlijk vanzelfsprekend.

Tekst: Annemie Willemse - Foto’s: Ann De Wulf

Lieve Pattyn (Marketing Director Omega Pharma België) en Els De Nijs (Product Manager Dermocosmetica)

PINK RIBBON z 21

Uit het echte leven WERK

het grote dilemma

Weer gaan

werken

of toch (nog) niet? De één moest maandenlang stoppen met werken, de ander bleef nauwelijks thuis. Maar doodmoe waren ze alletwee. Ann en Josianne over hoe het was om weer te werken na borstkanker (én nuttige tips om de overstap vriendelijker te maken voor jezelf). Tekst: Nathalie Le Blanc

Ann ging 7 maanden na haaR oPeRatie weeR PaRttime aan de slag Vijf dagen na de diagnose moest Ann (40) al onder het mes. “Ik ben nog twee dagen gaan werken, om een aantal dingen door te geven aan mijn collega’s. Hoe lang ik weg zou zijn, wist ik niet. Dat zou pas na de operatie duidelijk worden. Het nieuws was niet geweldig, er was zowel bestraling als chemotherapie nodig. De dag nadat ik dat bij mijn baas meldde, werd er een immense bos bloemen geleverd. Dat ze me zouden missen, maar dat ik vooral weer helemaal beter moest worden, stond er op het kaartje. Zo lief. In het ziekenhuis kwamen er al heel wat collega’s op bezoek. Ik dacht dat dat wel zou wegebben, maar eenmaal thuis kwam er zeker elke week iemand van het werk langs. Met verhalen en roddels, want er waren heel wat hervormingen op onze dienst, en zo bleef ik helemaal op de hoogte. De chemo was loodzwaar, vooral de laatste twee keer. Ik wilde geen bezoek meer, maar mijn collega’s stuurden bijna elke dag een paar sms’jes.”

het leek of ik nooit helemaal weg was geweest. Ik kreeg wel een nieuwe functie en daar was ik in het begin heel bezorgd over. Ik had een beetje het gevoel dat ik gedemoveerd werd. Maar dat viel al bij al goed mee en nu ben ik zelfs blij met de verandering. Fysiek was het zwaar, want ook al doe ik kantoorwerk, ik had het vaak moeilijk om me te concentreren. Na een halve dag op kantoor, moest ik vaak een hele middag slapen. Ik vergat ook veel. Nog altijd trouwens. Chemo-alzheimer, noemt mijn man dat. Dan liep ik naar een kast om er een dossier uit te halen, maar eenmaal daar, wist ik niet meer wat ik kwam halen. Daar is stevig mee gelachen op kantoor.”

Mijn collega’s stuurden al die tijd bloemen, bezoekers, sms’jes. Ik bleef van alles op de hoogte.

Parttime en een nieuwe functie

“Eenmaal gerecupereerd van de chemo en de bestraling, wou ik terug aan het werk, maar de dokter raadde me aan om toch niet te hard van stapel te lopen. Zeven maanden na mijn operatie, ging ik weer parttime aan de slag. Er was veel veranderd, maar

Attente collega’s

“Waar ze net heel discreet over waren, was hoe ik eruitzag. Mijn haar was na de chemo uitgevallen en nog altijd heel kort, waardoor ik er nog altijd als een kankerpatiënt uitzag. Ik was ook veel afgevallen. Gelukkig heeft er nooit iemand een opmerking over gemaakt. Ik ging graag terug werken, omdat ik zo’n fijne collega’s had, maar het heeft toch nog een paar maanden geduurd voor ik het fysiek aankon om weer vier vijfde aan de slag te gaan, zoals vroeger.”

Hoe pAk je je professionele situAtie AAn? 1. Praat met je baas of werkgever. Je bent wettelijk niet verplicht om iets te melden tenzij je effectief werkonbekwaam wordt - maar het is toch een goed idee om je werkgever in te lichten. Praat over wat er gaat gebeuren met je behandeling, maar ook over de mogelijkheden voor deeltijds werken, over wat er gaat gebeuren als je terugkomt, ... Zet desnoods een aantal dingen op papier, samen met iemand van de personeelsdienst. 2. Vertel het aan je collega’s, al hangt dat wel af van de aard van je relatie met die collega’s. Is die meer dan puur professioneel, dan is zomaar verdwijnen uiteraard geen optie. Je zult misschien zelfs verbaasd zijn over hun reactie. Als je blijft werken of als je na je behandeling terugkeert, zul je een vangnet nodig hebben en dat komt

sowieso van je collega’s. 3. geef je werk met een gerust hart door. Probeer af te werken waar je mee bezig was en ga ervan uit dat je vervanger alles goed zal opvangen. 4. hou contact. Misschien komen je collega’s op bezoek, maar doe ook zelf moeite om op de hoogte te blijven. Een telefoontje, wat mails of een chat, ze geven je het gevoel dat je er niet helemaal uit bent. 5. neem het niet persoonlijk, als iemand raar reageert op je slechte nieuws. Niet iedereen is even goed in het tonen van medeleven en soms hebben mensen het om heel persoonlijke redenen moeilijk. Hou voor ogen dat hun reactie meestal niets met jou te maken heeft. 6. overweeg een parttime terugkeer. Zowel fysiek als mentaal is het soms goed

om op een rustige manier je herintrede te doen. Wees ook alert als je weer aan de slag gaat, want je kunt overmoedig zijn. Verwacht niet te veel van jezelf en neem op tijd rust. Vraag ook tips aan artsen en ervaringsdeskundigen over bepaalde neveneffecten en hoe ermee om te gaan. 7. informeer jezelf. Lees het dossier van de Vlaamse Liga tegen kanker over werk op www.tegenkanker.be. Uit onderzoek blijkt dat veel patiënten vinden dat ze niet goed geïnformeerd zijn over hun rechten en plichten. Je vindt er ook veel getuigenissen en goede raad. Ook op de site www.kanker. be van de Stichting tegen Kanker vind je onder ‘Leven met kanker’ een hoofdstukje ‘Op het werk’. Ook interessant is het boek Werken na kanker van Maria Hendriks e.a. (uitg. Thoeris, 2011).

›

Pink Ribbon  23

Welke impact heeft borstkanker op je professionele leven? Dat is dit jaar het JOSIANNE WAS SLECHTS 21 DAGEN AFWEZIG OP HAAR WERK 21 dagen. Meer dan dat was Josianne (53) niet afwezig. “Negen dagen na de operatie en verder af en toe een dag voor bestraling en doktersbezoeken. De operatie was niet zo zwaar en ook van de bestraling heb ik niet zo veel last gehad. Ik ben hoofdboekhouder op een middelgrote KMO, dus mijn job is niet zo fysiek. Ik wilde absoluut blijven werken, dat wist ik meteen toen ik de diagnose kreeg. Het was natuurlijk schrikken, borstkanker, maar de tumor was niet groot en niet agressief, zei de oncologe, en als ik dat absoluut wou, kon ik aan de slag blijven. Dat wou ik. Gewoon omdat ik het zeer graag doe. Ik woon bovendien alleen, dus thuis zou ik toch maar op m’n eentje zitten. Dat zou me veel te veel tijd geven om te piekeren, en dat was nergens goed voor.”

Kwaad op mijn lichaam

lichaam niet altijd mee kon zoals ik wou. Soms zat ik thuis op de sofa te wenen van woede, omdat ik te moe was om voor mezelf te koken. Gelukkig had ik veel hulp van vrienden, en van mijn broer en schoonzus. Maar toch, als je altijd zelfstandig geweest bent, is dat niet eenvoudig.”

Toch nood aan vakantie “Om eerlijk te zijn, ik was ook op het werk niet altijd even alert. Ik maakte meer fouten en op vergaderingen kon ik mijn aandacht niet altijd bij de zaak houden. Mijn directeur sprak me er deze winter over aan. Dat hij het geweldig vond dat ik zo toegewijd was en dat hij me best veel krediet gunt, maar dat hij natuurlijk geen grote fouten kan tolereren. Hij stelde voor dat ik een week of drie vakantie zou nemen om helemaal te recupereren. Dat heb ik in april braaf gedaan. Drie weken slapen, lezen, naar muziek luisteren, met vrienden relaxen,… Het heeft echt geholpen. Ik voel me weer de oude Josianne, alsof die hele episode nu echt achter de rug is. Ik heb deze zomer zelfs mijn schouders onder de invoering van een nieuw computerprogramma gezet. Ach, ik heb geluk gehad. Dat mijn kanker niet zo erg was en dat ik geen chemo moest krijgen, bijvoorbeeld, want ik denk dat dat het je echt onmogelijk maakt om te werken.”

Ik had geen pijn, maar was wel moe. Doodmoe, eigenlijk.

“Mijn directeur en collega’s hebben me echt gesteund. Ik heb een tweetal projecten gedelegeerd, en verder deed ik gewoon mijn job. Maar het is wel zwaar geweest. Fysiek was ik nog aan het recupereren van de operatie en bestralingen. Ik had geen pijn, maar was wel moe. Doodmoe, eigenlijk. Overdag op het werk kon ik genoeg energie opbrengen, maar eenmaal thuis stortte ik gewoon in. Dat vond ik moeilijk, want ik ben al mijn hele leven actief. Volleybal, zwemmen, ﬁetsen, ik sport echt graag, misschien daarom dat ik het zo frustrerend vond dat mijn

TO WORK OR NOT TO WORK? Borstkanker is een ziekte, maar het is de operatie, bestraling of chemo waar je van moet recupereren. En zeker niet iedereen stopt helemaal met werken. Van de dames die dat wel doen, is volgens recente cijfers een kwart van de vrouwen na zes maanden weer aan het werk. Anderhalf jaar na de diagnose is 60 procent weer fulltime aan het werk. Werk is een van onze belangrijkste bronnen van voldoening, zelfvertrouwen en zelfs sociaal contact, vandaar dat het voor veel mensen zo belangrijk is. Wat kanker met je lijf en je leven doet, is bij iedereen heel verschillend, en dat zal dan ook bepalen of je kunt blijven werken en wanneer je terug gaat werken na je behandeling.

24 z PINK RIBBON

Sommige mensen willen absoluut blijven werken, omdat ze niet tot patiënt gereduceerd willen worden of omdat ze vinden dat het een goede aﬂeiding is. Maar uiteindelijk staat je lichaam aan het roer. Was je bijvoorbeeld voor je diagnose in uitstekende conditie en gezondheid, dan kun je fysiek meer aan. Want werken kan alleen als je het fysiek aankunt - en dan nog zul je waarschijnlijk niet op volle kracht draaien. Veel hangt ook af van het soort werk dat je doet. Een fysiek zware baan is moeilijk, net als een job waar je veel voor moet reizen, of eentje waarbij af en toe een dag afwezig zijn moeilijk is, zoals in het onderwijs.

Wist je dit? Van alle vrouwen die stoppen met werken bij kanker, is

een kwart na 6 maanden weer aan de slag.

thema van de onderzoeken die gesponsord worden door het Pink Ribbon Fonds.

MIJN COLLEGA IS ZIEK. “WAT KAN IK DOEN?” Vaak weten mensen niet goed hoe te reageren op slecht nieuws. Jammer, want sociale steun is ontzettend belangrijk op moeilijke momenten. Zo pak je het goed aan.

Do’s Wees beschikbaar, al is het maar om te luisteren. Bied praktische hulp. Familie en vrienden zullen wel helpen met het huishouden en van en naar het ziekenhuis rijden, maar bied bijvoorbeeld je babysit- of winkeldiensten aan, of bel wekelijks om je collega op de hoogte te houden van het nieuws en de roddels van het werk. Zelfs eens met de hond gaan wandelen kan helpen. Nodig je collega uit voor eventuele feestjes of andere sociale gelegenheden. Zelfs als ze niet kan of wil komen, weet ze tenminste dat ze er nog bij hoort. Weet je niet wat gezegd of gedaan, geef dat dan gewoon toe en vraag je collega wat zij wil of nodig heeft.

Dont’s Horrorverhalen vertellen over iemand die je kent met kanker. Eindeloos vragen stellen over behandelingen of vertellen over mirakeloplossingen waar je over gelezen hebt. Haar lastig vallen met jouw zorgen. Opgeven, en niets meer van je laten horen. Haar aansporen om positief te zijn, want dat zorgt er misschien voor dat ze niet meer eerlijk zal zijn over hoe het met haar gaat en hoe ze zich werkelijk voelt.

Eenmaal terug aan het werk? Behandel haar zoals voor haar diagnose, maar laat ook weten dat je begrijpt dat het voor haar misschien moeilijk of zwaar is. Vraag hoe het gaat, maar wees niet te nieuwsgierig. Ze zal zelf wel vertellen wat ze kwijt wil. Zet je vooroordelen of aannames opzij over wat ze aankan. z

PINK RIBBON z 12

WETENSCHAP WAAR/NIET WAAR

Je kunt borstkanker

voorkomen & 19 ANDERE MYTHES OVER BORSTKANKER ONTKRACHT Verschillende bronnen geven soms tegenstrijdige informatie, wat soms vragen en twijfels oproept. Wat is waar en wat niet? Een eenduidig en up-todate antwoord op 20 stellingen. Tekst: Manon Kluten Â&#x203A; Met dank aan Dr. Pia Cox, medical advisor voor Pink Ribbon

26 z

PINK RIBBON

Vooral Vrouwen met een familiegeschiedenis Van borstkanker lopen risico om deze kanker te krijgen.

Niet waar

Bij het grootste deel van de vrouwen met borstkanker wordt geen aanwijsbare reden gevonden voor de ziekte. Wél is het zo dat je risico op borstkanker ongeveer verdubbelt als een familielid in de eerste lijn (zoals je moeder of zus) borstkanker heeft gehad. Hebben twee familieleden in de eerste lijn borstkanker gehad, dan wordt je risico drie keer groter. Je bespreekt best je individuele situatie met je arts. Want ook bijvoorbeeld leeftijd en hormonale factoren spelen een rol. Van alle vrouwen die borstkanker krijgen, heeft slechts 15 à 20 procent een familiale geschiedenis van borstkanker en enkel 5 à 10 procent is erfelijk belast.

als borstkanker in je Vaders familie Voorkomt, heb je minder kans om borstkanker te krijgen dan wanneer de kanker in je moeders familie Voorkomt.

bij borstkanker kun je het gezwel altijd Voelen.

Niet waar

Het gezwel kan bijvoorbeeld nog te klein zijn of op een moeilijk voelbare plaats zitten, waardoor niet alleen jij, maar ook ervaren artsen het niet kunnen voelen. Een mammografie kan het eventueel wel opsporen voordat je het voelt. Vandaar het belang van een screeningsmammografie.

Waar

Wetenschappelijke studies laten tot nu toe geen verhoogd risico van borstkanker zien, maar wel een zeer zeldzame vorm van lymfeklierkanker. Wel kan het zo zijn dat een mammografie door de implantaten een kankergezwel minder goed kan opsporen. Soms zijn dan extra onderzoeken nodig. Ook littekenweefsel kan een eventueel gezwel moeilijker opspoorbaar maken. En als je borstkanker krijgt, heb je een wat groter risico dat het in een wat verder gevorderd stadium is, door de moeilijkere opspoorbaarheid.”

Niet waar

De familiale voorgeschiedenis aan vaders kant is even belangrijk, maar je moet vooral kijken naar de vrouwen in zijn familie die borstkanker kregen. Mannen kunnen de ziekte ook krijgen, maar dat komt niet zo vaak voor: er zijn minder dan honderd gevallen per jaar in België. Gaat het over genetische borstkanker, dan heeft een man evenveel kans als een vrouw om het door te geven aan zijn kinderen.

borstimplantaten kunnen je risico op borstkanker niet Vergroten.

Alle vrouwen hebben een kAns vAn 1 op 8 om borstkAnker te krijgen.

Niet waar

Je risico wordt groter naarmate je ouder wordt. 75 procent van de borstkankers komt voor bij vrouwen boven de 50, het komt bijna nooit voor bij vrouwen onder de 25 en zelden bij vrouwen jonger dan 30.

ook al heb je een Verhoogde kans op borstkanker, dan nog kun je je risico zelf een stuk Verkleinen.

Waar

Een gezonde levensstijl helpt mee om het risico op borstkanker te verkleinen (behalve als het om erfelijke borstkanker gaat). Vermijd overgewicht, beweeg regelmatig, eet gezond en houd er een gezond borstbewustzijn op na. Dit laatste betekent dat je je borsten kent en veranderingen opmerkt, die je aan je arts signaleert.

borstkAnker wordt veroorzAAkt door verkeerde voeding.

Niet waar

Eén op drie kankers kan voorkomen worden door een gezonde levensstijl, maar een gezonde levensstijl beschermt je echter niet helemaal tegen kanker. Wel blijft het een feit dat je (zoals al eerder gezegd) best gezond en gevarieerd eet met voldoende groente en fruit, peulvruchten en volkoren producten. Vermijd rood en bewerkt vlees en drink maximaal één alcoholconsumptie per dag. Laat alcohol helemaal achterwege, als je een vergroot risico op borstkanker hebt.

›

Pink Ribbon  27

Na eeN mastectomie of borstamputatie kuN je op de geopereerde plek geeN borstkaNker meer krijgeN.

Niet waar

Al is de kans zeer klein en is het risico sterk geminimaliseerd, je kunt toch nog borstkanker krijgen. Soms zelfs ter hoogte van het litteken. Of het kan gebeuren dat de originele kanker zich heeft verspreid. Opvolging blijft dus belangrijk.

stress, eeN depressie of eeN schokkeNde gebeurteNis (zoals eeN overlijdeN of eeN echtscheidiNg) kaN je risico op borstkaNker vergroteN.

Niet waar

De vraag of stress de ontwikkeling of evolutie van borstkanker kan beïnvloeden, is al vaker gesteld, maar nog nooit met wetenschappelijke gegevens bewezen. Wel is het zo dat veel stress geen positieve invloed heeft op je gezondheid, maar een algemene conclusie dat dit (borst)kanker kan uitlokken, is te voorbarig. Ook is het zo dat het psychisch welzijn belangrijk is in het genezingsproces als je al ziek bent, maar het is geen kanker uitlokkende factor.

Niet waar

Door het verband tussen oestrogenen en borstkanker, is al vaker de vraag gerezen of vruchtbaarheidsbehandelingen borstkanker kunnen veroorzaken. De studies die tot nu toe hierrond zijn gebeurd, hebben geen hoger risico aangetoond.

eeN borstamputatie zorgt voor eeN hogere overleviNgskaNs daN eeN borstspareNde iNgreep aaNgevuld met radiotherapie.

Niet waar

De behandeling is afhankelijk van het soort kanker, de grootte van de tumor en het stadium waarin de ziekte zich bevindt. Met je oncoloog wordt besproken welke behandeling het best bij jouw vorm van borstkanker past. Maar hoe eerder de kanker ontdekt wordt, hoe groter de kans dat een minder ingrijpende behandeling nodig is. Recent Amerikaans onderzoek heeft aangetoond dat een minder drastische behandeling in bepaalde gevallen zelfs een grotere overlevingskans geeft.

Borstkanker kun je voorkomen.

Niet waar

Als je familiaal ‘belast’ bent of drager bent van het BRCA-gen, kun je daar niets aan doen. En sowieso worden bij 80 procent van de vrouwen die borstkanker krijgen geen aanwijsbare oorzaken gevonden. Wel kun je je levensstijl aanpassen en zo gezond mogelijk leven om risico’s kleiner te maken. En dit betekent gezond eten, genoeg bewegen, zo weinig mogelijk of het liefst geen alcohol drinken, niet roken en zo lang mogelijk borstvoeding geven.

28  Pink Ribbon

fertiliteitstechNiekeN zoals ivf verhogeN je risico op borstkaNker.

als Borstkanker niet in je familie voorkomt, zul je het ook niet krijgen.

Niet waar

Zoals al eerder gezegd, wordt bij de overgrote meerderheid van de vrouwen die borstkanker krijgen, geen aanwijsbare oorzaak gevonden.

de diagNose borstkaNker betekeNt Niet dat je er zeker aaN zult overlijdeN.

Waar

Borstkanker betekent zeker niet je doodvonnis. Bij vroegtijdige diagnose zijn na vijf jaar nog negen op de tien vrouwen in leven. En de meesten onder hen genezen definitief. Plus hoe eerder je erbij bent, hoe hoger je genezingskansen. Bovendien gaan de ontwikkelingen qua screening en behandeling flink vooruit, waardoor de overlevingscijfers alleen maar toenemen. Heb je eenmaal borstkanker gehad, dan laat je je het best zeer regelmatig onderzoeken. Overleg dit met je arts.

EEn BIopSIE MEt EEn nAAlD KAn EVEntuElE KAnKERCEllEn In jE BoRSt ‘wAKKER’ MAKEn, ZoDAt ZE ZICh In AnDERE DElEn VAn jE lIChAAM KunnEn VERSpREIDEn.

Niet waar

Er is tot nu toe geen wetenschappelijk onderzoek dat deze bewering kan ondersteunen.

De pil veroorzaakt Borstkanker.

Niet waar

Alleen pilgebruik kort na het begin van de puberteit en/of langdurig gebruik ervan zou het risico op borstkanker heel lichtjes verhogen.

AlS uIt DE MAMMoGRAfIE BlIjKt DAt ER nIEtS AAn DE hAnD IS, hoEf jE jE ooK nERGEnS MEER DRuK oVER tE MAKEn.

Niet waar

Ondanks het feit dat een mammografie tot de beste screeningsmethodes behoort, zal ze toch wel eens vals negatieve uitslagen laten zien. En dus niet alle borstkankers opsporen. Daarom moet je tussen twee screeningsmammografieën door altijd alert zijn op de gekende alarmsignalen, zoals onder andere een knobbeltje, een deukje in je borst, roodheid of ongewone afscheiding uit je tepel. Die kunnen immers duiden op een zogenoemde intervalkanker: borstkanker die zich ontwikkelt in de periode tussen twee screeningsmammografieën.

hEB jE BoRStEn MEt (GoEDAARDIGE) KnoBBEltjES, DAn loop jE MEER KAnS oM BoRStKAnKER tE KRIjGEn.

Waar

Het kan zijn dat sommige goedaardige knobbeltjes een link met bepaalde borstkankers hebben, waardoor het risico bestaat dat ze kwaadaardig worden. Laat daarom die knobbeltjes geregeld bekijken en bespreek met je arts hoe dit best wordt opgevolgd en of er bijkomende screening nodig is. Eigenlijk doe je dat sowieso met alle ongewone veranderingen aan je borsten.

VRouwEn MEt oVERGEwICht hEBBEn nA DE oVERGAnG EEn GRotER RISICo op BoRStKAnKER DAn VRouwEn MEt EEn noRMAAl GEwICht.

Waar

Helaas stijgt je risico als je overgewicht hebt of obees bent na de menopauze. Je buikomvang houd je als vrouw het best onder de 80 cm en als man onder de 94 cm. Is bovendien je BMI hoger dan 25, dan heb je overgewicht en onderneem je beter onmiddellijk actie om af te vallen.

AlS jE op lAtERE lEEftIjD KInDEREn KRIjGt, hEB jE IEtS MEER RISICo op BoRStKAnKER.

Waar

Geen kinderen krijgen of pas na je dertigste beginnen aan kinderen, verhoogt je risico op borstkanker. Ook je eerste menstruatie en het moment waarop je in de menopauze komt, hebben hun invloed. Als je vroeg begint te menstrueren (voor je twaalfde) en laat in de menopauze komt (na je 55ste), stijgt je risico. Borstvoeding geven werkt trouwens beschermend, maar kan borstkanker natuurlijk niet uitsluiten.

Het laatste nieuws over preventie & tHerapieën

• BesCHerMD Door oMeGa 3 Een team van Chinese wetenschappers ontdekte dat vrouwen die wekelijks twee porties vette vis eten, zoals zalm, tonijn of makreel, 14 procent minder kans lopen om borstkanker te krijgen. Reden: omega-3-vetzuren in visolie werken beschermend. Die positieve conclusie trokken de wetenschappers na het onder de loep nemen van 26 studies uit de VS, Europa en Azië, waaraan maar liefst 800.000 deelnemers en 20.000 borstkankerpatiënten meededen. Kleine beperking van het onderzoek: er zou geen rekening gehouden zijn met andere factoren die het risico kunnen beïnvloeden, zoals het gewicht. Maar dat haalt de positieve invloed van vette vis niet onderuit. • Gratis sCreeninG 51,2% van de vrouwen in Vlaanderen tussen de 50 en 69 jaar liet zich de voorbije twee jaar (2011-2012) gratis onderzoeken op borstkanker, zo blijkt uit recente cijfers van Vlaams bevolkingsonderzoek. In de periode 2011-2012 ging het om 402.376 vrouwen. Volgens betrokken deskundigen is dat al een mooi cijfer, maar zien ze dit liever nog stijgen, omdat bij vroege opsporing de genezingskans 95% is. • nieuwe raDiotHerapie Sinds juni dit jaar wordt in AZ Groeninge Kortrijk gewerkt met Mobetron, het nieuwe bestralingsapparaat waarmee het mogelijk is om bij een deel van de borstkankerpatiënten radiotherapie tijdens een chirurgische ingreep in één unieke dosis te geven (zie ook blz 17). De nieuwe techniek heet intra-operatieve radiotherapie en wordt ook al in het Bordet Instituut in Brussel en bij de groep ziekenhuizen GZA (GasthuisZusters van Antwerpen) toegepast. In plaats van een hele reeks bestralingen gedurende verschillende weken, kunnen sommige patiënten er nu dus na één intensief shot vanaf zijn. Pink Ribbon  10

Uit het echte leven zwangerschap

Sofie kreeg kanker tijdens haar zwangerschap

“Julien blijkt een vechtertje, hoe kon het ook anders?” Soms raken uitersten elkaar. Als je hoort dat je kanker hebt én zowat tegelijk verneemt dat je zwanger bent, bijvoorbeeld. Sofie maakte het mee en belandde in een rollercoaster van emoties. “Ik wist één ding: ik zou mijn kind niet zomaar opgeven.” Tekst: Lien Lammar • Foto: Ann De Wulf

ofie (40): “Gek hoe je leven van de ene op de andere dag kan veranderen. Het begon met een bultje op mijn borst. ‘Een talgkliertje’, zei de huisarts. ‘Niets aan de hand.’ Ook de gynaecoloog en de huidarts maakten zich geen zorgen. Toen het pukkeltje bleef jeuken en irriteren, ben ik opnieuw naar de gynaecoloog gegaan. Ik vertrouwde het niet. Plots ging het heel snel. Woensdag heb ik een punctie laten doen, vrijdag wist ik dat ik borstkanker had. Drie weken later was ik mijn borst kwijt. Doordat er dertien okselklieren aangetast waren, had ik volledige chemotherapie en bestraling nodig. Voor ik met de chemokuur kon starten, wilde de oncoloog zeker zijn dat ik niet zwanger was. Ik was toen twee maanden overtijd, maar dacht dat het aan de stress van de voorbije weken lag. De oncoloog wilde geen risico’s nemen en liet bloed afnemen, dat meteen naar het labo ging. Een uur later kwam het ongelooflijke nieuws: ik was acht weken zwanger. Ik kan toch niet zwanger zijn? Niet nu. Ik zie ons daar nog zitten, mijn man en ik. Samen met de gynaecoloog en de oncoloog, en de borstverpleegkundige die maar zakdoeken bleef aanreiken. We huilden van blijdschap – we wilden zo graag een tweede kindje – maar vooral uit angst. Ik wilde niet geconfronteerd worden met de keuze die ik misschien zou moeten maken. Want ik wist één ding: ik zou mijn kind niet zomaar opgeven.”

Een vreselijk dilemma

“Wil ik nog een kind als ik er over vijf jaar misschien niet meer ben? In het ziekenhuis van Leuven, waar we terechtkwamen bij het team van professor Amant, werden we meteen met de neus op de feiten gedrukt. Mijn kanker was ernstig. Medisch gezien kon ik perfect doorgaan met de zwangerschap, maar wilde ik dat

›

Pink Ribbon  31

wel? In de week die volgde, ben ik bijna drie kilo vermagerd, puur van de stress. Uren, dagen heb ik nagedacht. Als ik de kanker niet zou overwinnen, blijft mijn man achter met twee kindjes. Maar voor hetzelfde geld gebeurt er iets met Stefaan en kom ik alleen te staan. Je hebt het leven niet in de hand, of je nu kanker hebt of niet. Uiteindelijk haalde ons verlangen naar dat kindje het van de twijfel: we zouden ervoor gaan. Natuurlijk was ik bang. Hoe zullen de chemo en de bevalling verlopen? Komt alles wel goed? Je zit op een rollercoaster van emoties. Vreugde, twijfels, verdriet: je wordt van het ene uiterste in het andere geslingerd. Ook voor onze familie en vrienden was het moeilijk. Mensen wisten niet goed wat te zeggen: moesten ze nu blij of verdrietig zijn? Pas toen het duidelijk werd dat we alles zouden doen om het kindje te houden, kwam de eerste ‘proficiat’.”

Dankbaar om elke dag

“De chemo was zwaar, maar dat kind in mijn buik gaf me zoveel kracht. Ik deed het niet voor mij, maar voor ons. Hoe vreemd het ook klinkt, ik was vaak heel gelukkig en vooral dankbaar om elke dag die ik kreeg. Ik kon pas beginnen met de chemo toen ik dertien weken ver was, zodat de orgaantjes van de baby genoeg ontwikkeld waren. Daarna heb ik zeven chemokuren gehad. Eigenlijk was het een absurde gedachte. Als je zwanger bent, ben je al bang om een pijnstiller te nemen. Nu stroomden er liters medicatie door mijn lichaam waar ook mijn kind in zat. Mijn haar viel uit en mijn huid werd bleek, maar mijn buik steeds dikker. Ik was een doodzieke, zwangere vrouw. Het is heel vreemd om daar nu foto’s van te zien. Na 32 weken zwangerschap ben ik bevallen van Julien. Hij woog net geen twee kilo, maar je zag meteen dat hij een vechtertje was. Hoe kon het ook anders: hij had al zeven chemo’s meegemaakt nog voor hij geboren was. Ik was dolgelukkig dat hij helemaal gezond was, maar het duurde niet lang voor ik instortte. De hele zwangerschap had ik me sterk gehouden voor dat kindje in mijn buik. Ik had misschien één keer gehuild. Na de geboorte van Julien voelde het alsof ik er plots alleen voorstond. Ik kon niet meer. Ook lichamelijk was ik op. De chemo had me totaal uitgeput, ik had geen greintje weerstand meer. Toch nam ik na de bevalling ook geen seconde rust. Vijf weken lang ging ik elke dag naar het ziekenhuis voor bestralingen. Er was de zorg voor Julien en voor Louis, die autistisch is en veel energie vraagt. Mijn man was een onvoorwaardelijke steun, maar ik wilde zoveel mogelijk zelf doen, ook al was ik nog volop tegen die kanker in mijn lichaam aan het vechten. Het was een heel heftig jaar. Nu begin ik me stilletjes aan weer wat mens te voelen... Julien is zo’n guitig kereltje. En kerngezond. Zowel lichamelijk, motorisch als mentaal is hij perfect mee met zijn leeftijdsgenootjes. Een hele opluchting, want hoewel ze je geruststellen dat de chemo geen effect heeft op het kind, ben je toch bezorgd. In het eerste ziekenhuis, waar ik te horen kreeg dat ik zwanger was, hadden ze aangestuurd op een abortus. Ik ben zo blij dat ik me verder heb laten adviseren. Zeker nu ik zie hoe goed Julien het doet!” 32  Pink Ribbon

Zwanger én kanker: wat nu?

Dr. Amant: “’Chemo’-kindjes doen het even goed als andere kinderen. De cijfers zijn hoopvol.” bij ongeveer één op de duizend of tweeduizend zwangerschappen heeft de aanstaande moeder kanker. Dat is niet veel, maar het is ook niet zeldzaam. Gelukkig is een kankerbehandeling tijdens de zwangerschap perfect mogelijk. Het is niet nodig om de zwangerschap stop te zetten, zegt Frederic Amant, gynaecologisch oncoloog aan het UZ Leuven en coördinator van het onderzoek naar kanker tijdens zwangerschap. Zijn alle behandelingen mogelijk tijdens een zwangerschap? Frederic Amant: “Wat wij proberen, is de behandeling zo nauw mogelijk te laten aansluiten bij de behandeling van een niet-zwangere vrouw. Baarmoederhalskanker is de grootste uitzondering, omdat daar de baarmoeder zelf is aangetast, maar verder wijken we zo weinig mogelijk af van de standaardbehandeling. Ook de overlevingskansen voor de moeder zijn hetzelfde: het is niet omdat je zwanger bent dat je gemakkelijker of moeilijker van kanker kunt genezen.” Welke risico’s zijn er voor de baby? “Vroeger wachtten artsen liever tot na de geboorte om met de behandeling te beginnen en lieten ze het kind daarom vaak vroeger geboren worden. Nu weten we: we hoeven niet bang te zijn van die chemotherapie. In onze studie volgen we momenteel 121 kinderen van moeders die chemotherapie hebben gehad tijdens de zwangerschap. Die resultaten zijn heel geruststellend. Meer nog: vroeggeboorte heeft meer gevolgen voor het kind dan chemotherapie. Als je wacht met de behandeling tot de aanleg van de organen van de baby klaar is, is er geen gevaar. De moederkoek beschermt de foetus tegen de toxische invloed van de chemotherapie.” is er al veel geweten over de effecten op lange termijn? “Daar is men internationaal volop onderzoek naar aan het doen, maar ook daar zijn de eerste resultaten positief. Zelf volgen we een vijftiental kinderen die intussen ouder zijn dan tien jaar, en die doen het even goed als andere kinderen.” kanker hebben en zwanger zijn is niet alleen fysiek, maar ook psychologisch zwaar. “Het is inderdaad een zware klap. De eerste gesprekken zijn vaak heel moeilijk. Daarnaast merken we dat vrouwen zich vaak gesterkt voelen door hun zwangerschap: ze ondergaan de chemo niet alleen voor zichzelf, maar ook voor hun kind. Met de juiste begeleiding en ondersteuning is een succesvolle behandeling en zwangerschap zeker een haalbare kaart.” Meer weten? www.uzleuven.be/kanker-en-zwangerschap 

ACTIE KERSTMIS

Deze kerst wordt

magisch roze

Met de Pink Ribbon-kerstballen

Ben je uitgekeken op de standaard kerstballen uit de winkel? Met de roze Pink Ribbon-kerstballen haal je alvast heel unieke exemplaren in huis: verfijnd, subtiel vormgegeven en stijlvol roze. En je steunt een heel mooi, goed doel!

OOK zIn In EEn KERST MET ROzE STRIK?

De ballen (10 cm diameter) zijn te koop voor â&#x201A;Ź 5 bij Makro en in alle vestigingen van The Foodmaker. Online kun je ze bestellen via de site van Shedeals: www.shedeals.be.

samen sterk tegen borstkanker

bianca Saponaro

nicole boes

34 ď Ź Pink Ribbon

Pandora Jewellery

steunt

Pink Ribbon Nicole Boes (Marketing- & PR-manager) en Bianca Saponaro (Sales & Operational Manager) van Pandora Jewellery de actie. Wij proberen consumenten zoveel mogelijk warm te maken voor onze collectie, want hoe meer ze onze juwelen kopen, hoe meer wij het goede doel kunnen steunen. We hopen ook dat iedereen af en toe stilstaat bij het leven en vooral ook geniet van elk moment!” 

In elk juweel zit een verhaal. Onze boodschap is: sta stil bij het leven en geniet van elk moment!

Tekst: Annemie Willemse - Foto’s: Ann De Wulf

“Als bedrijf zijn wij op en top vrouwelijk, niet alleen door een personeelsbestand dat grotendeels uit vrouwen bestaat, maar vooral ook door onze juwelen die wij voor vrouwen op de markt brengen. In onze collectie zitten veel bedelsieraden met allerlei boodschappen en verhalen. Story telling is belangrijk, bij elk juweel horen de meest uiteenlopende emoties. Elke vrouw, ongeacht haar leeftijd of haar status, vindt bij ons zeker iets naar haar voorkeur of smaak. Helaas krijgt elke vrouw vroeg of laat, rechtstreeks of onrechtstreeks, ook te maken met borstkanker. Het is een verschrikkelijke ziekte die voorlopig niet weg te denken is uit onze maatschappij. Als merk willen wij vooral laten zien dat wij er zijn voor álle vrouwen. Elk jaar lanceren wij een kleine collectie die speciaal wordt ontworpen om Pink Ribbon kracht bij te zetten. 15 procent van de omzet van die collectie gaat naar het goede doel. In de Pandora Concept Stores staat oktober in het teken van Pink Ribbon, met onder meer roze champagne, cupcakes en goodiebags. Ook tal van Pandora-verdelers overal in België sluiten aan bij

Pink Ribbon  35

LIFESTYLE SHOPPING

Roze blij 2

3 1. Met roze oortjes

3. Luxueus mooi

5. My Music!

Om i-communicatie nog prettiger te maken. Bovendien beschermt dit Katie the Bunnyhoesje jouw iPhone tegen schrammen, builen en blutsen.

Dit stevige make-up/avondtasje bevat de bestseller onder de Estée Lauder Pure Color lipsticks en een ‘limited edition’ lipgloss met rolapplicator in een bijpassende tint.

Even helemaal ontsnappen aan alle drukte met je favoriete muziek op repeat, doorheen deze roze hoofdtelefoon met extra zachte oordopjes.

Iphone-hoesje Katie the Bunny, Marc by Marc Jacobs, € 90, op marcjacobs.com of bij Marc by Marc Jacobs, Dansaertstraat 90, Brussel.

Evelyn Lauder and Elizabeth Hurley dream lip-collection, Estée Lauder, € 30, bij de Estée Lauder-counters in Galeria Inno. Per verkocht tasje gaat 20% van de prijs naar de Breast Cancer Research Foundation (zie ook kader).

Hoofdtelefoon The Cruz, O’Neill en Philips, € 39,95, via shop.oneill.com, op philips-store.be of in de multimediazaak.

2. Solidaire kerst Kies deze kerst niet voor klassiek rood, maar voor roze en hang je kerstboom vol met deze Pink Ribbon-kerstballen. Zo geef je je eindejaarsfeest een solidaire toets mee. Pink Ribbon Kerstbal, € 5, bij MAKRO, The Foodmaker en via shedeals.be (zie ook blz. 51).

36 z PINK RIBBON

4. Gracieus geurtje Een subtiel bloemig parfum, dat zachtjes geurt naar lelietjes-van-dalen en doet denken aan pas gewassen lakens die wapperen in de wind. Mmmm... we like. Amazing Grace eau de toilette, Philosophy, € 33,45, bij Ici Paris XL.

6. Kleine wasjes Afwassen wordt al een stuk kleurrijker als je vuile borden met deze vrolijke doekjes te lijf gaat. Je kunt ze wassen op 90° en versleten kunnen ze zo de composthoop op. Vaatdoekjes Clodette, € 5,50 per stuk, € 10 voor twee, via clodette.be.

makers

Pink is een statement. Roze staat voor vrouwelijkheid, zachtheid en solidariteit. Met deze hebbedingen steun je dus letterlijk of ﬁguurlijk de goede zaak. Tekst: Claire Thys

8 IK KOOP, DUS IK STEUN

7. Om je vinger Deze fuchsia ring werd in 3D geprint! De Belgische ontwerpsters achter de juwelenlijn willen met hun levendige, originele creaties positieve vibes teweegbrengen. Roze plastic ring, Studio Sinth, € 25, op studiosinth.com.

8. Op roze wolkjes De tijd dat sokken suffe cadeautjes waren, is al lang voorbij. Zeg nu zelf: van deze roze zebrastrepen aan je voeten word je toch vanzelf happy? Zebra Sock, Happy Socks, € 8, via www.happysocks.com.

Ieder jaar pakt het Amerikaanse beautybedrijf Estée Lauder uit met een aantal Pink Ribbon-producten, waarvan een deel van de opbrengst gaat naar haar Breast Cancer Awareness Foundation. Dit jaar kun je je steun geven via deze producten van Aveda, Darphin, Clinique en Estée Lauder. 1. Heerlijk geurende body lotion met 92% natuurlijke ingrediënten, silky moisturizing lotion essential body beauty with apricot oil, Darphin, € 24, www.darphin.com. 2. Hydraterende handcrème met rozemarijn, Hand relief Pink Ribbon, Aveda, € 32, bij Aveda salons & spa, www.aveda.be. 3. Snoezig roze tasje met een speciale Pink Ribbon-editie van de Almost Lipstick in Pink Ribbon Honey, Clinique, € 22,76, bij Galeria Inno of op www.clinique.be. PINK RIBBON z 37

LIFESTYLE GEZONDE VOEDING

Gezonde oosterse voeding met anti-kanker-ingrediënten

Lekker

medicijn

Goed nieuws: lekker eten kan je gezond(er) maken. Het komt erop aan de juiste ingrediënten in je gerechten te verwerken. Bijvoorbeeld deze 10 gezondmakers uit de Vietnamese keuken. Heerlijk klaargemaakt door Quyên, chef van Little Asia. Tekst: Marc Declercq • Foto’s: Heikki Verdurme

Gewokte groenten met cashewnoten

38 

Pink Ribbon

Quyên: “Kanker? Daar had ik in Vietnam nooit van gehoord. Pas toen ik hier in België kwam. In het westen wordt meestal gewacht tot je ziek bent, voor er iets aan je gezondheid wordt gedaan. Onze oosterse filosofie luidt dat voorkomen beter is dan genezen. Kanker gaat vaak samen met hart- en vaatziekten. Wat je eet, moet verteerd worden, anders zet het zich vast in het lichaam. Daarvan word je ziek. De Vietnamese keuken is gebaseerd op eeuwenoude kooktechnieken en op ingrediënten die ons lichaam sterken.” Quyên haalt een lijvig, beduimeld boek tevoorschijn, met op vele plaatsen omgeplooide bladzijden, waartussen handgeschreven papiertjes zitten. Quyên: “Ik heb het gekocht in Vietnam. Het is geschreven door een professor die onderzoek deed naar de heilzame werking van onze gerechten. Er staat een overzicht in van alle producten die we in Vietnam gebruiken en hun geneeskrachtige werking. Het is een bijbel voor mij. Vietnam is nooit een land van overvloed geweest. Dat heeft gezonde voedingsgewoonten in de hand gewerkt. We zijn een volk van landbouwers en vissers, die eten wat ze lokaal oogsten of vangen. De mensen eten er veel groenten en fruit, vis en schaaldieren en een beetje kip of varken. Het eten van rundvlees en buffel was bij ons lang verboden, omdat deze dieren als werkkracht op het land werden gebruikt. Nu nog eten we heel weinig rundvlees.”

Wat maakt Vietnamese voeding zo gezond?

In de Vietnamese keuken zijn drie ingrediënten belangrijk. “Rijst is voor ons onontbeerlijk, we eten het bij elke maaltijd. Rijst bevat naast vitaminen en mineralen ook vezels die de darmfunctie bevorderen, zodat afvalstoffen vlot het lichaam kunnen verlaten en de kans op dikkedarmkanker verkleint. Ook vissaus hoort bij elke maaltijd. Zonder vissaus kan een Vietnamees niet leven. Tijdens de Vietnamoorlog verplaatsten de mensen zich via de rivieren; ze zwommen van dorp tot dorp en overleefden op vissaus, omdat die zeer versterkend is. Vietnamese vissaus wordt gemaakt van 70 procent ansjovis en 30 procent zeezout en het is de beste ter wereld, de champagne van de vissauzen, zeg maar. Kruiden vormen de derde belangrijkste ingrediëntengroep in onze keuken. Vooral verse kruiden als gember, look, lente-ui en galanga, een aan gember verwante wortel. Ze maken mee deel uit van onze ‘medicinale’ keuken.” Verder maken ook de kooktechnieken de Vietnamese keuken gezond. “Boter en room gebruiken we niet”, zegt Quyên. “En als we al eens wokken, dan doen we dat met een heel klein beetje olie, enkel maar om de ingrediënten knapperig te bakken. Koken en stomen zijn onze meest gebruikte kooktechnieken. Groenten worden gestoomd, vis of vlees koken we in een klein beetje water met aromaten op een laag vuurtje. Door dat trage koken gaat het water langzaam verdampen en zich mengen met de sappen van het vlees of de vis. Het kookvocht wordt daardoor dikker: dat wordt dan een gezonde dipsaus voor de groenten.” Little Asia, Sint-Katelijnestraat 10, 1000 Brussel, tel. 02-502 88 36, littleasia.be

Wat je eet, moet goed verteerd worden, anders zet het zich vast op je lichaam. Daarvan word je ziek. Gewokte groenten met cashewnoten tiJd: 15 Min. per portie: 3 shiitake (of gewone Parijse champignons) • 3 lente-uitjes • 1 kl geperste look • 2 el sojascheuten • 10 ongezouten cashewnoten, geroosterd • 1 el arachideolie • sesamolie • 1 kl vissaus • suiker • zout

1. Snij de shiitake in plakjes. Snij drievierde van de lente-uitjes in reepjes en snipper de rest fijn. 2. Verwarm de arachideolie in de wok. Fruit de look aan. Voeg de sojascheuten, de plakjes shiitake en de reepjes lente-ui toe en bak alles in 1 minuut krokant. Kruid met wat suiker, zout en vissaus. 3. Voeg de cashewnoten toe en schep om. Werk af met de fijn gesnipperde lente-ui en eventueel wat sesamolie. Serveer meteen. Tip “Ik gebruik altijd een snuifje zout en suiker als smaakversterkers. Wie geen suiker gebruikt, mag die weglaten.”

8 preventie-voedingtips

Hou je gewicht gezond en stabiel door evenwichtige voeding en regelmatige beweging. Beweeg elke dag minstens 30 minuten.

2 beperk je consumptie van gesuikerde dranken en calorierijke voeding.

3 kies voor groente, fruit en volkorenproducten. Eet hiervan vijf porties per dag (500 g in totaal). Varieer daarin, vooral qua kleur: kies voor donkergroene, rode en oranje groenten en fruit.

4 beperk de consumptie van rood vlees tot 500 gram per week en vermijd bereide vleeswaren (zoals paté, salami en worst).

5 Drink dagelijks minimum 1,5 liter water. 6 Drink het liefst geen alcohol, maximum één glas per dag. Het minst ongezond is rode wijn.

7 beperk je consumptie van zout. 8 Verwerk regelmatig lijnzaad, kurkuma en zwarte peper in je gerechten.

› Pink Ribbon  39

De 10 wonDerfooDs van Quyên

1 Waterkers

“Waterkers bevat veel vitamine A, C, calcium en magnesium, jodium, ijzer, kalium, fosfor, vitamine b2 en b6 en antioxidanten. Waterkers stimuleert de galfunctie en zorgt dus voor een goede spijsvertering, is vochtafdrijvend en zou beschermen tegen ziekten van hart en bloedvaten en kanker.”

2 Kurkuma (geelwortel)

“In kurkuma zit curcumine, die ontstekingsremmende eigenschappen bevat, die mogelijk ook borstkanker, darmkanker en uitzaaiingen bij longkanker zouden kunnen remmen.”

3 Soja

“Sojabonen zijn een bron van plantaardige eiwitten. Ze bevatten alle essentiële aminozuren en veel isoflavonen, stoffen die bepaalde soorten kanker (zoals borsten prostaatkanker) zouden ontmoedigen en bovendien cholesterolverlagend zouden werken.”

4 Shiitake

“Soep van shiitake en tofu wordt in Vietnam opgediend om zieken weer op krachten te brengen. Shiitake bevat polysacchariden die het immuunsysteem versterken, maar ook bijzonder veel vitaminen, mineralen en aminozuren. Shiitake heeft ook een antibacteriële werking, zou beschermen tegen kanker en reuma en verlaagt cholesterol en bloeddruk.”

5 Noten

“Noten bevatten het essentiële vetzuur alfa-linoleenzuur, dat het lichaam niet zelf kan aanmaken. Ze bestaan voor 80 tot 90 procent uit onverzadigde vetzuren, die de cholesterol verlagen en daarmee ook de kans op hart- en vaatziekten. Vooral cashewnoten bevatten bijzonder veel mineralen en zijn minder vet dan andere noten.”

6 Broccoli

Waterkerssoep met gemalen scampi

7 Look en lente-uitjes

TIJD: 30 MIn. voor 2 Personen 8 scampi’s, grootte 16/20 (of 100 g roze garnalen) • 2 lente-uien • 300 g waterkers • 4 takjes koriander • 1 el vissaus • 1 kl suiker • peper en zout

“Broccoli is rijk aan vitamine C, antioxidanten en vezels. De groente bevat veel glucosinolaten, die helpen bij het ontgiften van de lever. Een van de belangrijkste is sulforafaan, dat naast kankerwerende eigenschappen ook een effect zou hebben op maagzweren en de kans op hartklachten zou verkleinen.” “Alle uien en ui-achtigen bevatten krachtige natuurlijke antibiotica en antioxidanten. Een van de werkzame stoffen is quercetine, dat de bloedvaten verstevigt. De zwavelstoffen in de uien helpen de lever en het lymfesysteem te ontgiften en zuiveren de darmen.”

8 Groene thee

“Groene thee bevat veel antioxidanten in de vorm van polyfenolen, die hart- en vaatziekten, kanker, infecties, hoge cholesterol en reuma zouden helpen voorkomen. Groene thee bevordert de vertering.”

9 Avocado

“In avocado zit veel betasitosterol, dat beschermt tegen kanker en cholesterol verlaagt, kalium, dat de bloeddruk gezond houdt en de werking van spieren en zenuwen bevordert, en luteïne, een antioxidant dat beschermt tegen hart- en vaatziekten en prostaatkanker.”

10 Tomaat

“Een van de belangrijkste bestanddelen van tomaat is lycopeen, een sterk antioxidant. Lycopeen zit ook in rode pepers en roze pompelmoes. Tomaten hebben een ontzurende werking, waardoor spierpijn, hoofdpijn en vermoeidheid zouden verminderen.”

40 

Pink Ribbon

1. Pel de scampi’s en hou het staartvlees apart. Snij het wit van de lente-uitjes. Maal het vlees samen met het wit van de lenteuitjes fijn in de keukenrobot. Kruid met peper en zout. 2. Hak de stengels van de waterkers in stukken. Snipper het groen van de lente-ui en de koriander fijn. 3. Breng een liter water aan de kook. Voeg het gemalen scampivlees toe. Laat 2 minuten koken. 4. Voeg de waterkers toe. Laat nog 1 minuut koken. Kruid dan met vissaus, suiker en een snuifje zout. 5. Serveer de soep in kommen en werk af met het groen van de lente-ui, fijngehakte koriander en een beetje peper. Tip “De waterkers kun je vervangen door spinazie.”

Kipfilet met broccoli

Zalm met curry

TIJD: 25 MIN. VOOR 2 PERSONEN 100 g kipfilet, in fijne plakjes gesneden • 200 g broccoli, in roosjes gesneden • ½ el vissaus • 2 lente-uitjes • 1 kl gehakte look • ½ kl suiker • ½ el arachideolie • ½ kl kurkumapoeder • peper en zout

TIJD: 30 MIN. VOOR 1 PORTIE 100 g zalm • 1 kl geperste look • 2 stengels citroengras, geplet • 1 kleine kl rode currypasta • ¼ courgette, in staafjes gesneden • ¼ rode paprika, in reepjes gesneden • ½ ui, fijngesnipperd • 4 Parijse champignons, in stukken gesneden • 1 el kokosmelk • 1 el water • 1 el vissaus • 6 blaadjes Thaise basilicum (of koriander) • arachideolie • suiker • zout

1. Maak een marinade met de helft van de vissaus, een snuifje zout, een snuifje suiker, het witte deel van de lente-uitjes en de helft van de look. Marineer de plakjes kipfilet ca. 10 minuten. 2. Laat een wok goed heet worden op het vuur. Bak de plakjes kipfilet zonder vetstof aan beide kanten aan tot ze lichtbruin kleuren. Hou ze apart. 3. Zet de wok opnieuw op het vuur. Laat goed heet worden en voeg wat arachideolie toe. Voeg de resterende look toe als de olie begint te dampen en bak hem snel goudgeel. Voeg de broccoli toe en roerbak gedurende 1 minuut. 3. Voeg 2 el water toe. Sluit de wok af met een deksel en laat 3 minuten garen. Zorg dat de broccoli beetgaar is. Kruid met de resterende vissaus, wat suiker en zout en met kurkumapoeder. 3. Voeg dan pas de plakjes kip toe. Roerbak nog 30 seconden. Garneer met het gesnipperde groene deel van de lente-uitjes. Tip “Als je verse kurkuma gebruikt, snij de wortel dan in fijne plakjes of in julienne en voeg ze samen met de look toe, net voor het roerbakken van de broccoli.”

1. Snij de zalm in plakjes. Verhit een el olie in een bakpan. Fruit de helft van de geperste look aan en schroei daarin de zalm aan alle kanten goudbruin (zodat hij straks niet uit elkaar valt in de saus). 2. Verhit opnieuw een el olie in een pan of wok. Fruit de rest van de look en het citroengras aan. Voeg de currypasta toe en meng goed. Voeg de courgette en de paprika, de ui en de champignons toe. Roerbak 1 minuut. Blus met kokosmelk en water. 3. Voeg de zalm toe en laat nog 1 minuut sudderen. Kruid met vissaus, een snuifje suiker en een snuifje zout. Werk af met Thaise basilicum- of korianderblaadjes. MEER INfO Op de www.kanker.be/eet-en-drink-gezond vind je een schat aan informatie over voeding ter preventie van, tijdens en na borstkanker.  Pink Ribbon  41

samen sterk tegen borstkanker

Eva Van Elst

Catherine Louies

42 ď Ź Pink Ribbon

C&A steunt Pink Ribbon Catherine Louies en Eva Van Elst, Communicatie C&A ermee kunnen komen shoppen bij C&A en ook hun steentje kunnen bijdragen! Naast de draagtas, zal onze winkelketen ook in de winkels, etalages en op onze Facebook-pagina Pink Ribbon in de kijker zetten.”

Elke vrouw zou de kans moeten krijgen om zich goed in haar vel te voelen, elke dag opnieuw.

Tekst: Annemie Willemse - Foto’s: Joost Joossen

“Ook dit jaar laten we opnieuw van ons horen tijdens de Pink Ribbon-campagne. C&A wil op die manier de strijd aangaan tegen borstkanker, een thema dat ons nauw aan het hart ligt en dat heel wat vrouwen bezighoudt. En vrouwen zijn nu net onze grootste doelgroep. We zijn ervan overtuigd dat elke vrouw de kans moet krijgen om zich goed in haar vel te voelen en er elke dag opnieuw fantastisch uit te zien, en dit in haar rol als moeder, vrouw, echtgenote en (boezem)vriendin. Daarom steunen we Pink Ribbon van harte. De actie die C&A dit najaar lanceert, sluit perfect aan bij deze filosofie. Onze winkelketen zal via verschillende mediakanalen en via ons eigen winkelnetwerk draagtassen verdelen. Wie met de draagtas gaat shoppen bij C&A en de barcode op de draagtas laat scannen, mag kiezen: ofwel krijg je zelf korting, ofwel schenk je het bedrag aan Pink Ribbon. Telkens als de draagtas opnieuw gebruikt wordt, wordt het bedrag achter de barcode groter. Geef de draagtas dus door aan zoveel mogelijk (boezem)vriendinnen, zodat ze

Pink Ribbon  43

WETENSCHAP ZWANGERSCHAP

Bij de diagnose kanker duw je je sluimerende kinderwens misschien snel weg. Eerst genezen! En toch is het belangrijk om het thema ‘baby’s’ meteen met je arts te bespreken. Want dankzij nieuwe technieken is de kans om straks toch nog moeder te worden, reëel. Tekst: Annemie Willemse Foto’s: Thomas Vanhaute

De wetenschap staat niet stil

Een kindje na kanker…

yes, you can

44 z PINK RIBBON

Melissa

krijgt nieuwe hoop om ooit toch moeder te worden

Melissa (31) is nog kinderloos en strijdt tegen borstkanker: “Mijn grote ambitie was altijd al ‘jong moeder worden’, maar ik studeerde lang en had nogal wat pech met relaties, en nu heb ik dus borstkanker… Er komt geen borstkanker voor in mijn familie, maar omdat ik nog zo jong ben, en ook uit professionele interesse, liet ik een genetisch onderzoek uitvoeren (Melissa is doctor in de biomedische wetenschappen en gespecialiseerd in genetica, nvdr). Er werd ‘iets’ gevonden in het BRCA2-gen, maar of dat ‘iets’ mijn kanker heeft veroorzaakt, is niet zeker. Ik heb een heel zeldzame variant en het zou dus best kunnen dat het om een niet-erfelijke vorm gaat. Ik werd meteen zo in beslag genomen door de diagnose en beslissingen die ik moest nemen, dat ik niet stilstond bij mijn vruchtbaarheid.”

Ik ben blij dat ik een second opinion heb gevraagd. Ik weet nu dat ik wél kans maak op een zwangerschap. Méér dan een statistiek

“De zwaarste klap kwam dan ook toen mijn moeder terloops aan de dokter vroeg of ik nog wel kinderen zou kunnen krijgen. Zonder veel omhaal zei hij dat zwanger worden, nu of later, in mijn geval gelijk stond met zelfmoord. Ik was compleet verbijsterd. Gelukkig maakte iemand van de zelfhulpgroep Naboram me duidelijk dat er wel degelijk mogelijkheden bleven, zoals het invriezen van eierstokweefsel. Mijn gynaecoloog reageerde heel sceptisch: hij vond het veel te riskant en ik moest vooral niet zomaar naar iedereen luisteren. Al beloofde hij wel contact op te nemen met een specialist. Ik ben heel blij dat ik besloot om ook een second opinion te vragen. Opeens kreeg ik een heel ander geluid te horen. ‘Wie zijn wij om jou je kinderwens te ontnemen?’, klonk het. Bovendien leerde ik dat ik me niet mag blindstaren op procenten en kansen.

Als ik een hormoongevoelige kanker heb, heb ik een kans van één op vier om opnieuw ziek te worden, maar ben ik die ene op vier? Een bevruchting brengt inderdaad een hormonenbom teweeg in je lichaam, maar een zwangerschap op zich vormt een veel minder groot risico, zodat de in vitro-piste voor mij misschien wel is weggelegd?”

Uitkijken naar de toekomst

“Die gesprekken deden me ongelooflijk veel deugd. Via een laparoscopie werden van mijn beide eierstokken stukjes weefsel weggehaald en ingevroren, om later opnieuw ingeplant te worden, waardoor vruchtbaar en zwanger worden misschien opnieuw tot de mogelijkheden zouden behoren. De kans is ook reëel dat de wetenschap over vijf jaar, wanneer ik hopelijk genezen ben, in staat zal zijn om ook onrijpe eicellen in dat weefsel dat nu is ingevroren, te kunnen laten rijpen, wat mijn kansen op een kind uiteraard nog verhoogt. Dan zou ook buiten mijn lichaam een bevruchting tot stand kunnen worden gebracht, waarna ikzelf of een draagmoeder het kindje kan dragen of ter wereld brengen. Ik ben nog jong, de kans dat ik over vijf jaar weer vruchtbaar word, bestaat zelfs ook. Het zou dus moeten lukken om moeder te worden, al probeer ik niet te veel te hopen. Maar dat ik nooit kinderen zal hebben, dat geloof ik echt niet.”

Zwanger na kanker: wat kan, wat niet? op het moment dat je met de diagnose borstkanker wordt geconfronteerd, is een kinderwens vaak niet meer je eerste zorg. Maar net zoals bij Sandra en Melissa duikt het verlangen bij de meeste vrouwen vroeger of later weer op. Een sterk verminderde vruchtbaarheid en zelfs onvruchtbaarheid zijn in veel gevallen echter het pijnlijke gevolg van meestal erg agressieve kankerbehandelingen die ze moesten ondergaan. Het maakt in eerste instantie niet zo heel veel uit over welk type borstkanker het gaat; alleen al radio- en chemotherapie tasten het kiemweefsel dat leidt tot de aanmaak van eicellen sowieso erg aan. Bij hormoongevoelige kankers, die vaak erfelijk zijn en ook op jongere (en dus ‘vruchtbare’) leeftijd voorkomen, zijn de problemen rond een kinderwens nog complexer, omdat een zwangerschap zorgt voor een hormonenbom, die tumoren helaas alleen maar zou stimuleren. (Lees verder op blz 46.)

›

Pink Ribbon  45

De nieuwste ontwikkelingen Gelukkig staat de medische en farmaceutische wetenschap geen moment stil! Eerst en vooral is het goed om voor ogen te houden dat chemotherapie inmiddels een stuk minder ‘giftig’ is, wat betekent dat de vruchtbaarheid van veel jonge vrouwen na een herstelperiode van vijf jaar weer in orde kan komen. Bij zo’n spontaan herstel blijkt de schade dus slechts van tijdelijke aard te zijn geweest. Het hangt zeker af van het type borstkanker waarmee je te maken krijgt en de soort behandeling die je moet krijgen, of je effectief (nog) (gemakkelijk) zwanger kunt worden, uiteraard ook rekening houdend met de leeftijd die je inmiddels hebt bereikt. Afwachten en vijf jaar genezen om vervolgens na te gaan wat er nog kan, is echter geen goed idee, benadrukken fertiliteitscentra unaniem. Er is veel mogelijk om je vruchtbaarheid te redden uit de klauwen van de kanker, ook als je een erfelijke, hormoongevoelige kanker hebt, maar dan is meteen handelen wel een must. Specialisten raden aan om een aantal technieken hoe dan ook toe te passen, ook als er zelfs maar een klein beetje risico bestaat op beschadiging van je vruchtbaarheid. worD je eigen eicelDonor Eerst en vooral bestaat er een vrij eenvoudige techniek om de eierstokken te stimuleren, zodat je gaat ovuleren. Een aantal van de eicellen die dat oplevert, kan bewaard worden voor het moment dat je ongehinderd zwanger kunt worden. Je doneert dus eigenlijk eicellen aan jezelf. Het is een erg gemakkelijke, snelle en veilige techniek en het brengt de kankerbehandeling die bij jou moet worden opgestart in het beste geval niet in het gedrang. Al komt hier een grote ‘maar’ kijken. Afhankelijk van het type kanker kan het zijn dat hormooninjecties, die nodig zijn voor deze techniek, moeten worden vermeden. Ook kan het zijn dat de kankerbehandeling echt wel meteen moet worden opgestart en er dus zelfs geen tijd meer is om eerst nog een ovulatie tot stand te brengen. In die gevallen is deze techniek niet geschikt. laat eierstokweefsel invriezen Maar er is nog een andere, vrij eenvoudige mogelijkheid. Zoals bij Melissa gebeurde, kunnen er op heel korte termijn nog stukjes weefsel uit de eierstokken worden gehaald. Als je genezen bent, zullen die worden teruggeplaatst. Het weefsel kan dan gebruikt worden om een zwangerschap tot stand te brengen en in het beste geval zorgt dit weefsel er zelfs voor dat de beide eierstokken opnieuw gewoon gaan functioneren. Als deze beide technieken kunnen worden gecombineerd, wordt de kans op een zwangerschap uiteraard nog groter. Bedenk ook dat het bewaren van eicellen eventueel kan leiden tot een zwangerschap bij een draagmoeder, als je zelf je kindje niet meer zou kunnen dragen en ter wereld brengen, bijvoorbeeld vanwege je leeftijd, (medisch opgewekte) menopauze, onomkeerbare onvruchtbaarheid, enzovoort. (Lees verder op blz 47.)

46  Pink Ribbon

Sandra

en haar nieuwe vriend moesten toch hun kinderwens loslaten

Sandra (37) voelde vier jaar geleden een harde plek in haar borst. “Echt ongerust was ik niet, ik had net een zware trampoline opgezet voor de kinderen en dacht dat het daardoor kwam. Toevallig had ik een week later een afspraak bij mijn gynaecoloog en toen ging het erg snel. Voor ik het goed en wel besefte, kreeg ik de diagnose borstkanker. Mijn nieuwe vriend en ik droomden net van een kindje van ons samen. In plaats daarvan moest ik mijn kinderen vertellen dat ik kanker had, verschrikkelijk vond ik dat. Omdat er binnen mijn familie vaker borstkanker voorkomt en ik nog zo jong was, werd er een erfelijkheidsonderzoek uitgevoerd. Daaruit bleek dat het ging om een erfelijke borstkanker, de BRCA1. Ik kon maar beter ook mijn eierstokken laten weghalen. Shit, daar gaat onze droom, dacht ik nog, maar ik wilde toch vooral genezen en mijn kinderen zien opgroeien.”

Dubbel noodlot

“Het noodlot sloeg bij ons wel heel hard toe. Mijn vriend kreeg precies op dat moment de diagnose teelbalkanker! Hij had al een zoontje, maar zijn arts vroeg hem of wij samen nog een kinderwens hadden. Het afnemen en invriezen van zaadcellen is immers vrij eenvoudig. Mijn dokters vroegen mij ook wel of ik nog kinderen wilde, maar ze hadden het toch vooral over risico’s en moeilijkheden en we wilden het lot niet tarten. We dachten er dus niet verder over na. Je wordt zo in beslag genomen door je ziekte en je moet alles zo snel beslissen! Het gaat inmiddels goed met ons allebei, maar samen een kindje krijgen was toch prettiger geweest dan de lijdensweg die wij hebben moeten doorstaan. Het doet nog vaak pijn dat ons kindje er nooit zal komen. Gelukkig zijn we genezen en kunnen we onze eigen kinderen samen zien opgroeien. Vrouwen die borstkanker krijgen en daardoor nooit een kind zullen hebben, dat is veel erger…”

nuttig om te weten

Waar? Niet alle ziekenhuizen kunnen of mogen de besproken vruchtbaarheidstechnieken uitvoeren. Een lijst van vruchtbaarheidscentra vind je op www.familyhope.be.

Hoelang? Ingevroren eicellen zijn onbeperkt houdbaar. Je

moet wel een officiële verlenging aanvragen als je je eicellen langer dan tien jaar wilt laten bewaren, want dat is de bewaartermijn die wettelijk is voorzien.

Terugbetaling?

Medicatie die nodig is voor de besproken vruchtbaarheidstechnieken en ook het bewaren van je eicellen wordt in de meeste gevallen terugbetaald.

Belangrijk: stel dit gesprek niet uit Eén ding zal je in elk geval wel duidelijk zijn geworden: het is erg belangrijk dat je zo snel mogelijk praat over je kinderwens, het liefst zelfs al tijdens het diagnosegesprek, en dat je je niet met een kluitje in het riet laat sturen, want lang niet alle oncologen en gynaecologen zijn op de hoogte van de nieuwste mogelijkheden. De kans is groot dat je op het moment van je diagnose totaal niet bezig bent met je kinderwens, wat heel begrijpelijk is, maar een betrokken partner, ouder, zus of vriendin kan dit misschien (spontaan?) wel ter sprake brengen, zelfs als jouw hoofd er nog niet naar staat en je arts er niet zelf over begint. Vaak heeft je dokter absoluut het beste met je voor, maar is hij minder goed op de hoogte van de mogelijkheden en ziet hij daarom erg op tegen het brengen van nog meer slecht nieuws. In fertiliteitscentra zijn bepaalde technieken echter bijna routine geworden! Helaas worden specialisten daar nog regelmatig geconfronteerd met genezen jonge vrouwen die geen eicellen of eierstokweefsel lieten bewaren en die na hun kankerbehandeling definitief onvruchtbaar blijven. Dat is pijnlijk, juist omdat de technieken relatief eenvoudig zijn en de medische wetenschap voortdurend blijft vooruitgaan. Hier dus ook een bijzondere boodschap aan alle huisartsen, gynaecologen en oncologen: breng het onderwerp kinderen bij jonge patiëntes zeker en meer dan eens ter sprake en overloop de mogelijkheden! De behandeling van hun kanker is prioritair, maar al deze dappere, jonge vrouwen verdienen het ook om ooit (weer) moeder te worden.

alle info op één weBsite

Een kindje samen was mooier geweest, maar ik dacht vooral aan overleven voor de kindjes die we elk al hebben.

In ons land krijgen jaarlijks vijfhonderd vrouwen jonger dan veertig de diagnose borstkanker. Amerikaans wetenschappelijk onderzoek toonde aan dat 39% van alle borstkankerpatiëntes onder de vijftig zich zorgen maakt over de impact van een kankerbehandeling op hun vruchtbaarheid. Slechts in de helft van de gevallen gingen hun artsen correct op die zorg in. Met Family Hope willen borstkankerspecialisten in ons land iets doen aan de gebrekkige informatieverstrekking. “Een uitgebreide website, in onze drie landstalen en samengesteld en uitgewerkt door de zeven belangrijkste ziekenhuizen in ons land, die werkelijk over alle mogelijkheden informeert, leek ons de beste manier,” vertelt dokter Maxime Fastrez (CHU St. Pierre in Brussel), een van de initiatiefnemers. “Vorig jaar stelden we Family Hope voor aan het Pink Ribbon Fonds, dat beheerd wordt door de Koning Boudewijn Stichting. Dankzij hun financiële steun staat www.familyhope.be sinds 1 oktober 2013 online en krijgen patiëntes en betrokkenen toegang tot alle informatie over vruchtbaarheid en borstkanker en tot alle gespecialiseerde centra in ons land.” 

Pink Ribbon  47

Agenda Kreeg je te maken met borstkanker? Dan zullen deze activiteiten je misschien interesseren. Tekst: Annemie Willemse Helende kunst Dat onze borsten bijzonder zijn, beseffen we des te meer als ze ziek worden of we ze moeten afstaan. Soms kan kunst als expressie dan helend zijn. Op 27 oktober 2013 organiseert kunstenares Ine Lammers Iets met... borsten, een workshop waarbij je onder vrouwen een gipsafdruk van je borsten maakt. Een bijzondere, intieme ervaring, voor vrouwen met borstkanker en hun vriendinnen, moeders, dochters...

bewegIng op maat Kankerbehandelingen zijn uitputtend, maar gek genoeg helpt bewegen om opnieuw energie te vinden. Via Rekanto, het bewegingsprogramma van de Stichting tegen Kanker, kun je op verschillende locaties in het land gratis deelnemen aan lessen tai chi, yoga of aquagym. Info: www.kanker.be

omgaan met vermoeIdHeId Vermoeidheid is misschien wel een van de grootste klachten van kankerpatiënten en heeft ook flink wat gevolgen voor de naaste omgeving. Hoe je beter met die vermoeidheid kunt omgaan, leer je op 16 december 2013 in de workshop van het UZA, Omgaan met vermoeidheid als je kanker hebt. Ook je partner en familie zijn welkom. Info: 03-821 52 34 en www.uza.be

Info: www.heerlijckyt.org (programma)

ontmoetIngsdagen voor (kleIn)kInderen

beauty-worksHop

HerbronnIngsweek Wistik, een vzw die meer dan 20 jaar geleden werd opgericht door een exborstkankerpatiënte, biedt vanuit een holistische visie heel uiteenlopende, aanvullende hulp bij kanker. Van maandag 7 tot en met vrijdag 11 oktober 2013 organiseert de vzw opnieuw een herbronningsweek. Heel wat borstkankerpatiëntes namen al enthousiast deel aan vorige herbronningsweken. Info: www.wistik.be

Je lichaam, je huid en je gelaat dragen helaas vaak sporen van je strijd tegen kanker. Een workshop Schoonheidszorgen voor kankerpatiënten kan zeker hulp bieden. Op 11 december 2013 kun je daarvoor terecht in het UZA. Info: en inschrijven: www.tegenkanker.be

InternatIonale bra-day Op 16 oktober 2013 is het opnieuw internationale BRA-Day (breast reconstruction awareness). Onderschat de positieve effecten van een borstreconstructie op je levenskwaliteit niet en verdiep je in de prachtige mogelijkheden die inmiddels voorhanden zijn! Info: www.bra-day.com

48 

Pink Ribbon

Je (jonge) kinderen gaan door een rollercoaster van emoties, als ze horen dat je borstkanker hebt. Handig om te weten is dat het oncologisch centrum van het UZ Gent ontmoetingsdagen organiseert voor kinderen en kleinkinderen van kankerpatiënten. Deze dagen gaan meestal door tijdens schoolvakanties. Info: via anke.roggeman@uzgent.be 

De wereld van

Pink Ribbon Op TV

UIT HET ECHTE LEVEN

12 22 31

“Alleen zij weet wat ik meemaak” Isabelle en Libelle TV Tinneke vonden elkaar ‘dankzij’ borstkanker Pink Ribbon is vanaf 30 september weekthema in De Eerste Show met Els De Schepper en Weer gaan werken, of toch niet? Ann en Josianne Ilse Vanhoecke. Komen o.a. aan bod: borstkanker en tewerkstelling, een Pink Ribbonover ‘het grote werkdilemma’ ambassadeur aan het woord en een gesprek met dr. Pia Cox (medisch adviseur Pink Ribbon). “Ik was zwanger en kreeg borstkanker” De hele week wordt Libelle TV ‘gepimpt’ in Pink Ribbon. Sofie ging door een rollercoaster van emoties VIJF WETENSCHAP 14 oktober: documentaire I Don’t Have Time for This in Straffe verhalen met Bieke Ilegems. Meteen kick-off van alle Pink Ribbon-activiteiten op de zender 20 oktober.) De(t.e.m. nieuwste wapens in de strijd tegen borstkanker Alle presentatrices dragen een Pink Ribbon-strik tijdens de week van 14 tot 20 Alle middelenoktober. & technieken i.v.m. diagnose en behandeling Spotjes van de Pink Ribbon-ambassadeurs worden uitgezonden tussen programma’s in. Voor wie de waarheid zoekt 20 hardnekkige mythes over borstkanker ontkracht Telenet Een kindje na kanker, yes you can Hoopvolle Tijdens de maand oktober vind je films met Pink Ribbon-context in de Telenet TV-theek (terug ontwikkelingen voor moeders in spe te vinden in TV à la carte > lifestyle > Pink Ribbon TV). Een deel van de opbrengst wordt afgestaan aan Pink Ribbon. LIFESTYLE Voor de Pink Ribbon-films zijn de filmpjes van de Pink Ribbon-ambassadeurs te zien. It all started with Evelyn Lauder... Terugblikken op 22 jaar Pink Ribbon

16 26 44

6 www.pinkribbonboezemvriendinnen.be 36 Roze blijmakers Vrolijke hebbedingen voor een goed doel Dé Belgische site waar veel kennis en info over borstkanker38 - de preventie, de medicijn opsporing,Gezonde de Lekker oosterse voeding met antidiagnose, de behandeling ervan - gegroepeerd staat. Steun mee de strijd tegen borstkanker: Op onze website

kanker-ingrediënten ga naar de site, doe de kennistest en registreer je als Pink Ribbon Boezemvriendin!

Op YouTube

EN OOK

4 Minister Onkelinx Interview met de meter van Pink Ribbon 48 Agenda Ondersteunende workshops en happenings Op Facebook 50 Dankjewel Word boezemvriendin op Facebook Share jouw vriendschap met ons en je beste vriendinnen en50 verspreidColofon zo de noodzakelijke en juiste informatie. 51 Kerstballen-actie Surf naar YouTube: Pink Ribbon

In de Sanoma-bladen

Ontroerende en sterke getuigenissen, een heel jaar door!

Dankjewel! Zij steunen Pink Ribbon

Content manager Martine Wauters Art direction & layout Jozeﬁen Daelemans Eindredacteur Anne Wislez Franstalige coördinatie Véronique Pipers Vertaling Caroline Dunski Medewerkers Marc Declercq, Manon Kluten, Lien Lammar, Nathalie Le Blanc, Claire Thys, Annemie Willemse Fotografen Ann De Wulf, Joost Joossen, Thomas Vanhaute, Heikki Verdurme Met speciale dank aan Het kabinet van minister van volksgezondheid Laurette Onkelinx, Dr. Pia Cox Met de steun van Estée Lauder Companies, Omega Pharma, Pandora, C&A, Barco Gedelegeerd bestuurder Aimé Van Hecke Business Director Christine Festjens Business Manager Fabienne Willaert Project Leader Koenraad De Lathouwer Product Manager Evita Bellings

PINK RIBBON AMBASSADEURS Laurette Onkelinx Joëlle Milquet Annemie Turtelboom Alexander De Croo Marleen Temmerman Lynn Wezenbeeck Veronique De Kock Dana Winner B.J.Scott Christophe Deborsu Ben Roelandts Daniela Prepeliuc

PINK RIBBON PARTNERS

MAGAZINES

Overtuigd geraakt dat de steun van elke boezemvriendin telt? Surf naar www.pinkribbonboezemvriendinnen.be, en registreer je als boezemvriendin!

GRATIS

Bovenkop Bovenkop Bovenkop Bovenkop

VOOR HET GOEDE DOEL

FONT GROOTTE Font grootte

MAGAZINE 2013

Pink Ribbon is een gratis uitgave van Sanoma Media. BTW BE 404.802.477. Maatschappelijke zetel: Stationsstraat 55, 2800 Mechelen.

EEN KLEIN VIGNET OF STREAMER

123456

“

Hier komt een citaat. Hier komt een citaat

’JE KUNT HET VOORKOMEN’ & 19 ANDERE MYTHES OVER BORSTKANKER ONTKRACHT WEER AAN HET WERK NA BORSTKANKER LEKKER MEDICIJN: 10 ANTI-KANKER SUPERFOODS

EEN KLEIN VIGNET

OF STREAMER ROZE BLIJMAKERS

ZWANGER NA KANKER: YES, YOU CAN!

Hier komt een citaat. Hier HELPkomt ZOALS ISABELLE EN TINNEKE MEE IN een citaat DE STRIJD TEGEN

SAMEN

BORSTKANKER

ZOVEEL STERKER 12

PINK RIBBON

50 z PINK RIBBON

Coverfoto: Ann De Wulf

Heb je vragen of wil je reageren? Schrijf naar Pink Ribbon, Koenraad De Lathouwer, Van Kerckhovestraat 2, 2800 Mechelen. Advertentieregie Medialogue, Stationsstraat 55, 2800 Mechelen, tel. 015-67 80 00.

Help kennis te verspreiden en steun medisch onderzoek. Sluit je aan bij bcacampaign.com en facebook.com/bcacampaign In BelgiĂŤ volg je ons op togetheragainstbreastcancer.be en op Instagram #tabc2013

De beste zorgen, ook bij borstkanker U staat er niet alleen voor Borstkanker is de meest voorkomende kanker bij vrouwen. In BelgiĂŤ ontwikkelt ongeveer 1 op 8 vrouwen tijdens haar leven borstkanker, en alsmaar vaker op jongere leeftijd. De juiste oorzaak is niet gekend. Wel zijn er tal van risicofactoren die de kans op borstkanker verhogen. Een gevarieerde en evenwichtige voeding en veel beweging spelen wel een belangrijke rol in de preventie van kankers. Borstkanker haalt heel uw leven overhoop. Uw gezondheid, uw relatie, uw toekomstplannen; alles komt op de helling te staan. Als belangrijkste privĂŠ-ziekteverzekeraar van BelgiĂŤ, helpt DKV u in het gevecht tegen borstkanker. Omdat u de allerbeste zorgen verdient. Levenslang.