I.K. L¥NX
ΩΡAΡΙΟ ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΑΣ Από 1 Μαρτίου έως 15 Οκτωβρίου: Καθημερινά (εκτός από Τρίτη) 10:00 -18:00 Από 16 Οκτωβρίου έως 28 Φεβρουαρίου: Καθημερινά (εκτός από Τρίτη) 10:00 -17:00 Κλειστό: Κάθε Τρίτη, 1η Ιανουαρίου, Μεγάλη Παρασκευή (έως τις12.00), Κυριακή του Πάσχα, 1η Μαΐου, 7 Ιουλίου (εορτή πολιούχου), 15 Αυγούστου, 25 και 26 Δεκεμβρίου ΕΙΣΙΤΗΡΙΟ Γενική είσοδος: 4 ευρώ Μειωμένο εισιτήριο: 2 ευρώ Οργανωμένες επισκέψεις: Για την καλύτερη εξυπηρέτηση ομάδων επισκεπτών, είναι σκόπιμο να υπάρχει προσυνεννόηση με το Μουσείο. Άτομα με αναπηρία (ΑμεΑ): Η είσοδος για άτομα με αναπηρία και τον συνοδό τους είναι ελεύθερη. Το ΥΜΥ είναι υπαίθριο μουσείο, εγκαταστημένο στο φυσικό περιβάλλον της κοιλάδας του Λούσιου ποταμού. Η πρόσβαση για ΑμεΑ είναι, επομένως, δυσχερής και η προσυνεννόηση με το Mουσείο απαραίτητη. Φωτογράφιση, κινηματογράφηση: Επιτρέπεται η ερασιτεχνική φωτογράφιση ή βιντεοσκόπηση. Η επαγγελματική φωτογράφιση ή κινηματογράφηση επιτρέπεται μόνο με ειδική άδεια από το ΠΙΟΠ.
Κεφαλάρι Αϊ-Γιάννη, 220 07 Δημητσάνα Τηλ.- Fax: 27950 31630, ymy@piraeusbank.gr
Αγγ. Γέροντα 6, 105 58 Αθήνα, Τηλ.: 210 3256922 Fax: 210 3218145, piop@piraeusbank.gr, www.piop.gr
2018 ΑΡΓΥΡΟ ΜΕΤΑΛΛΙΟ ΤΗΣ ΤΑΞΗΣ ΤΩΝ ΓΡΑΜΜΑΤΩΝ ΚΑΙ ΤΩΝ ΚΑΛΩΝ ΤΕΧΝΩΝ
2012 EU PRIZE FOR CULTURAL HERITAGE EUROPA NOSTRA AWARD
Το Υπαίθριο Μουσείο Υδροκίνησης συγχρηματοδοτήθηκε από το Περιφερειακό Επιχειρησιακό Πρόγραμμα Πελοποννήσου (Β΄ και Γ΄ ΚΠΣ) 1994-2006
Το Υπαίθριο Μουσείο Υδροκίνησης (ΥΜΥ), στη Δημητσάνα, προβάλλει τη σημασία της υδροκίνησης στην παραδοσιακή κοινωνία, παρουσιάζοντας τις βασικές προβιομηχανικές τεχνικές που χρησιμοποιούν το νερό ως κύρια πηγή ενέργειας για την παραγωγή ποικίλων προϊόντων. Mέσα σε πυκνή βλάστηση και άφθονα τρεχούμενα νερά, έχουν αποκατασταθεί εγκαταστάσεις και υδροκίνητοι μηχανισμοί, με σκοπό τη μουσειακή αξιοποίησή τους. Κάθε αναστηλωμένο κτήριο των παλιών παραδοσιακών εργαστηρίων φιλοξενεί μόνιμη έκθεση με θεματικό περιεχόμενο, σχετικό με το εργαστήριο στο οποίο στεγάζεται. Το Mουσείο άνοιξε για το κοινό το 1997. Το Υπαίθριο Μουσείο Υδροκίνησης Το πρώτο κτήριο (4) στεγάζει νεροτριβή και νερόμυλο με οριζόντια φτερωτή. Εδώ ο επισκέπτης μπορεί να ρίξει σπόρους καλαμποκιού στη σκαφίδα και να παρακολουθήσει πώς ο καρπός αλέθεται από τις μυλόπετρες και πέφτει στην αλευροδόχη. Το διπλανό δωμάτιο με το τζάκι στέγαζε το σπίτι του μυλωνά. Απέναντι από τον μύλο κατασκευάστηκε πρόχειρο στέγαστρο, όπως αυτό που προφύλασσε το ρακοκάζανο (6), το οποίο στηνόταν στο ύπαιθρο μετά τον τρύγο, για την παραγωγή τσίπουρου από τα στέμφυλα. Ακριβώς απέναντι βρίσκεται ένα διώροφο κτήριο, η κατοικία του βυρσοδέψη (8), που σήμερα στεγάζει το κυλικείο του μουσείου. Πιο χαμηλά συναντάμε το βυρσοδεψείο (9), το εσωτερικό του οποίου είναι χωρισμένο σε «ζώνες», που αντιστοιχούν στα διάφορα στάδια επεξεργασίας των δερμάτων. Η πρώτη είναι για τα «νερά», τον ασβέστη, και γενικά τις προπαρασκευαστικές εργασίες. Στην επόμενη βρίσκεται η σειρά με τις λίμπες (γούρνες) για τη δέψη. Μια ευάερη ζώνη προορίζεται για το άπλωμα και το στέγνωμα των δερμάτων στη σκιά. Τέλος, υπάρχει και μια καλά φωτισμένη γωνιά για τις εργασίες της μετάδεψης.
Το λιθόστρωτο οδηγεί σε πλάτωμα, όπου διαμορφώνεται φυσική δεξαμενή (10), και καταλήγει στον μπαρουτόμυλο (11). Η Δημητσάνα ήταν ένα από τα πολλά χωριά που γνώριζαν τη συλλογή του ακάθαρτου νίτρου ήδη από τον 16ο αιώνα και το παρείχαν, αντί για φόρο, στους Τούρκους. Κατά τη διάρκεια της Επανάστασης του 1821, οι Δημητσανίτες δραστηριοποιήθηκαν για να τροφοδοτήσουν τον αγώνα με το απαραίτητο αυτό πολεμικό υλικό. Ο Κολοκοτρώνης γράφει χαρακτηριστικά: «Μπαρούτι είχαμε, έκαμνε η Δημιτζάνα». Το μπαρούτι αποτελεί ισχυρό στοιχείο της πολιτισμικής ταυτότητας της περιοχής και διατηρείται ζωντανό στη μνήμη και στις αφηγήσεις των κατοίκων της. Αυτήν ακριβώς την ιστορική ταυτότητα αναδεικνύει το ΥΜΥ, αναπαριστώντας τον τύπο του μπαρουτόμυλου με κοπάνια, που χρησιμοποιήθηκε στη Δημητσάνα κατά την Επανάσταση αλλά και έως τις αρχές του 20ού αιώνα, και ταυτόχρονα διασώζοντας τη συγκεκριμέ νη τεχνολογία παραγωγής της μπαρούτης, η οποία στην Ευρώπη είχε εξαφανιστεί ήδη τον 18ο αιώνα. Το Υπαίθριο Μουσείο Υδροκίνησης διαθέτει επίσης αίθουσα πολλαπλών χρήσεων (7), πάνω από τα ερείπια παλιού βυρσοδεψείου, στην οποία πραγματοποιούνται κάθε χρόνο πολιτιστικές και εκπαιδευτικές δράσεις, όπως εκθέσεις, θεατρικές παραστάσεις, εκπαιδευτικά προγράμματα, δημιουργικά εργαστήρια. Μετά την επίσκεψη στο Μουσείο, ο επισκέπτης μπορεί να συνεχίσει την περιδιάβαση στο φαράγγι του Λούσιου. Το Υπαίθριο Μουσείο Υδροκίνησης ανήκει στο Δίκτυο θεματικών τεχνολογικών Μουσείων του ΠΙΟΠ. Το έργο εντάχθηκε στο Περιφερειακό Επιχειρησιακό Πρόγραμμα Πελοποννήσου και χρηματοδοτήθηκε από το Β΄ και το Γ΄ Κοινοτικό Πλαίσιο Στήριξης και την Τράπεζα Πειραιώς.
5
Φωτογραφίες: ©Αρχείο ΠΙΟΠ/Ν. Δανιηλίδης, Θ. Κοττάς
7
4
3 2
6 8
1
Είσοδος, εκδοτήριο εισιτηρίων
2
Στέρνα
3 Πωλητήριο (κιόσκι Α΄)
1
4 Νεροτριβή, νερόμυλος
9
13
10
5
Σπίτι του μυλωνά
6
Ρακοκάζανο
7
Αίθουσα πολλαπλών χρήσεων, ερείπια βυρσοδεψείου
8 Κυλικείο 9 Βυρσοδεψείο 12
10 Φυσική δεξαμενή 11 Μπαρουτόμυλος 12 W.C. (κιόσκι B΄) 13 Κρήνη
11