Draig Goch - Welsh Nation (Haf/Summer 2019)

Haf 2019

Y Ddraig Goch Rŷn ni wedi creu hanes!

Gan Jill Evans ASE

F

e wnaethon ni greu hanes yn etholiad Ewrop.

Ledled y wlad fe wnaethom ennill cefnogaeth i achos clir a chadarnhaol Plaid Cymru dros i Gymru aros yn yr Undeb Ewropeaidd.

Fe wnaethom guro’r Blaid Lafur mewn etholiad dros Gymru gyfan am y tro cyntaf yn 94 mlynedd ein hanes. Mae gwleidyddiaeth yng Nghymru wedi newid. Gwn y bydd pob un ohonom yn gweithio’n galetach erioed i wneud yn siŵr ein bod yn troi’r fuddugoliaeth gyntaf hon yn gyfres o enillion.

Cynyddodd pleidlais Plaid Cymru ac fe wnaethom brofi mai ni yw’r blaid flaenaf yng Nghymru sydd o blaid aros. Fe wnaeth pobl ymddiried ym Mhlaid Cymru oherwydd i ni fod yn onest, yn unedig, clir a chyson yn ein neges ei bod er budd Cymru i aros yn yr UE. Wnawn ni ddim ildio yn ein hymgyrch dros Bleidlais y Bobl. Mae San Steffan wedi gwneud tro gwael â Chymru. Rhaid i’r bobl gael y llais terfynol.

Mae’n llwyddiant i’w briodoli i waith diflino fy nghyd-ymgeiswyr, staff y blaid a’r aelodau etholedig a’r aelodaeth. Rwy’n hynod ddiolchgar i chi oll. Rydym yn wastad wedi dweud, lle byddwn yn gweithio, byddwn yn ennill. Unwaith eto, rydym wedi profi hyn trwy gofnodi canlyniadau anhygoel o Wynedd i Gaerdydd, o Fro Morgannwg i Geredigion.

Fe wnaethom weithio fel tîm effeithiol, gan ddefnyddio arbenigedd a sgiliau’r blaid ar bob lefel.

Fel y gwyddom, nid diwedd ymgyrch yw canlyniad etholiad – megis dechrau ydyw.

Rwyf wrth fy modd cael fy ail-ethol yn ASE drosoch

Draig Goch - Welsh Nation Haf 2019.indd 1

ac yr wyf yn addo gweithio’n ddiflino dros Gymru yn Ewrop, fel y gwneuthum ers blynyddoedd. Diolch i chi am ymddiried ynof i wneud hynny.

Rydym yn haeddu dathlu ein canlyniad yn etholiad Ewrop. Pan fyddwn yn gwneud yn dda, fe ddylem gydnabod hynny. Yr ydym oll yn ymwybodol o’r peryglon i Gymru o gael ein llusgo allan o’r UE. Y mae dewis arall. Fe allwn gael dyfodol gwell.

Mae’r gystadleuaeth am arweinyddiaeth y Torïaid yn gwneud y perygl yn fwy real a’r her yn llymach. Mae ar ein gwlad angen gweithredu sydyn a radical i droi’r llanw ar Brexit ac i droi’r pendil ymaith oddi wrth dlodi a thuag at ffyniant.

Mae ein cenhadaeth fel plaid yn glir. Rydym yn Gwneud i Gymru Gyfrif. Dyna’r rheswm dros fodolaeth Plaid Cymru . Fe wnaethom hynny yn yr etholiadau hyn, a byddwn yn parhau i wneud hynny yn awr.

Gwyddom fod ffordd i ni roi terfyn ar y difrod mae San Steffan yn parhau i’w achosi i’n cenedl. Mae gennym weledigaeth o Gymru fel cenedl annibynnol wrth galon Ewrop. Fe wnaethom gyflwyno ein syniadau ar gyfer

02/08/2019 12:42

dangos ei gydsafiad gyda Chymru. Mae gennym ni gydsafiad ag Ewrop.

Yr oedd etholiad Ewrop yn gam enfawr ymlaen yn ein hymgyrch i ddod yn llywodraeth Cymru yn 2021.

Gallwn ddweud hynny yn awr gyda mwy o argyhoeddiad nac erioed o’r blaen. Gallwn ffurfio Llywodraeth nesaf Cymru. Mae pobl Cymru yn gweld y cyfle gwych a ddaw gyda newid llywodraeth.

Rydym yn gweld yn gliriach beryglon unrhyw ffurf ar Brexit i Gymru. Gwnaeth Arlywydd yr Unol Daleithiau ei fwriadau’n hollol glir.

Mae eisiau ein GIG ar y bwrdd mewn unrhyw drafodaethau masnach. Rydym wedi rhybuddio o’r blaen am y perygl hwn.

adeiladu cenedl Ewropeaidd fodern a llwyddiannus mewn maniffesto cadarnhaol ac uchelgeisiol.

Wrth i mi ddychwelyd i Frwsel, rwyf yn benderfynol o helpu i weithredu’r polisïau hyn. Byddaf yn gweithio gyda’n cydweithwyr yng Nghynghrair Rydd Ewrop ac mewn grŵp Gwyrddion /EFA cryfach. Byddwn yn gweithio dros Gymru Newydd mewn Ewrop Newydd, Ewrop i’r holl bobloedd, lle mae cenhedloedd o Gymru i Gatalunya i Gwrdistan yn cael eu parchu, eu dathlu a’u cefnogi.

Rydym eisiau cryfhau democratiaeth Ewropeaidd er budd pobl yn ein holl gymunedau. Byddwn yno am y tymor hir.

Rydym yn edrych i’r tymor hir oherwydd ein bod yn gwybod nad oes modd mynd i’r afael â’r argyfwng hinsawdd ar ein pennau ein hunain ond trwy gydweithredu a phartneriaeth. Ar faterion fel swyddi, cyllid rhanbarthol, cefnogaeth i amaethyddiaeth ac ardaloedd gwledig, masnach, cydraddoldeb ac iaith a diwylliant, gallwn lwyddo i wneud cymaint yn fwy trwy weithio gyda’n partneriaid Ewropeaidd.

Llynedd, rhoddodd Llywodraeth Lafur Cymru bwerau yn ôl i San Steffan. Yr oedd y pwerau hynny yn cynnwys Caffael Cyhoeddus, sy’n hanfodol i’r gwasanaeth iechyd. Ar y llaw arall, bydd Plaid Cymru yn ymladd hyd yr eithaf yn erbyn unrhyw fygythiad i’n GIG yng Nghymru. Yr haf hwn, fe fyddwn yn mynd â’r neges hwn i bawb yng Nghymru - nad yw ein GIG yn ddiogel gyda Llywodraeth Lafur Cymru, heb sôn am San Steffan.

Mae Plaid Cymru yn cynnig dyfodol gwell, disgleiriach. Rydym ni eisiau adeiladu gwlad sy’n rhoi cyfle i genedlaethau’r dyfodol. Ein blaenoriaeth yw amddiffyn buddiannau pobl Cymru.

Mae gennym weledigaeth ac y mae gennym y syniadau i wireddu’r weledigaeth honno. Mae Cymru yn llawn potensial. Gallwn ddatgloi’r potensial hwnnw gyda Llywodraeth Cymru radical ac uchelgeisiol.

Llywodraeth Plaid Cymru.

CYNHADLEDD FLYNYDDOL ANNUAL CONFERENCE

Rydym yn edrych i’r tymor hir oherwydd mai gweithredu ledled Ewrop yw’r unig ffordd i sicrhau heddwch, cyfiawnder economaidd a dyfodol cynaliadwy. Mae’r UE wedi

Theatr y Grand, Abertawe Swansea Grand Theatre 4-5/10/2019 www.plaid.cymru/events_digwyddiadau

Y Ddraig Goch Draig Goch - Welsh Nation Haf 2019.indd 2

Haf 2019 02/08/2019 12:42

Ein Uned Ymgyrchu Genedlaethol Newydd Gan Carl Harris yn fuan, i gyflwyno’r technegau a thechnoleg ymgyrchu o’r radd flaenaf.

Yn eironig, diddymwyd yr UYG flaenorol wedi etholiad llwyddiannus y blaid yn 2007 a aeth â ni i lywodraeth am y tro cyntaf yn ein hanes.

Bydd yr UYG newydd – a gafodd ei fedydd tân yn etholiad Ewrop yn ddiweddar – yn adfer ac yn adnewyddu ein gallu i ymgyrchu ac yn sicrhau bod gan Blaid Cymru y peiriant gorau i ennill etholiadau yn 2021.

“Y

diffiniad o wallgofrwydd yw gwneud yr un peth drosodd a throsodd a disgwyl canlyniadau gwahanol.” Mae llawer amrywiad ar y dyfyniad hwn, a briodolwyd i wahanol bobl dros y blynyddoedd, ac fe’i defnyddiwyd yn helaeth gan ein cynrychiolwyr etholedig.

I Blaid Cymru, fodd bynnag, adfywio’r hyn a wnaethom mor llwyddiannus yn y gorffennol fydd yn ein helpu i fod yn fuddugol yn y dyfodol.

Os ydym am gyrraedd ein nod o gyflwyno refferendwm ar Annibyniaeth i Gymru, rhaid i ni nid yn unig ennill yr etholiad yn 2021 am y Senedd, rhaid i ni ail-ethol Llywodraeth Cymru Plaid Cymru yn 2026, cynyddu ein cynrychiolaeth yn sylweddol mewn awdurdodau lleol yn 2022 a datblygu arweinwyr cymunedol all beri newid ar hyd a lled y wlad.

Gall tactegau etholiadol tymor-byr fynd â ni ran o’r ffordd; ond bydd dod yn blaid arweiniol yng Nghymru yn golygu llawer o waith caled, cynyddu ein hymdrechion ymgyrchu ar lawr gwlad yn sylweddol, a bydd angen cynyddu sgiliau ein gwirfoddolwyr yn sylweddol - yn ogystal â chael mwy o wirfoddolwyr i ddechrau, wrth gwrs! Bydd y gwaith hwn yn cael ei arwain gan Uned Ymgyrchu Genedlaethol (UYG) newydd, gyda thîm o staff ymgyrchu proffesiynol a phrofiadol wrth law i gefnogi ymgyrchoedd lleol, ac

Haf 2019 Draig Goch - Welsh Nation Haf 2019.indd 3

Mae’r daith i ffurfio Llywodraeth nesaf Cymru wedi cychwyn. Ond yn y cyfamser, rydym yn wynebu posibilrwydd etholiad brys San Steffan, a’r etholiadau am Gomisiynwyr Heddlu a Throsedd y flwyddyn nesaf.

Mae pob etholiad yn gyfle i rannu ein neges gadarnhaol gyda’r pleidleiswyr, ac y mae’n hanfodol fod y sgyrsiau hynny ar stepen y drws yn digwydd eisoes.

Does dim llwybr rhwydd i fuddugoliaeth. Mae gennym dasg o’n blaenau. Ond y newyddion da yw, lle byddwn yn gweithio, byddwn yn ennill.

Bydd yr Uned Ymgyrchu Genedlaethol yma i roi cymaint o gefnogaeth ag sydd modd i chi er mwyn gallu gwneud y gwaith hwnnw.

Am Carl Harris: Ymunodd Carl â’r tîm fel Pennaeth Strategaeth ym mis Ebrill eleni ac arweiniodd yr ymgyrch ddiweddar yn etholiad Ewrop. Am fwy na degawd cyn hynny, gweithiodd Carl fel Pennaeth Staff ac Uwch Ymgynghorydd i’r cyn-AC Rhodri Glyn Thomas, Jonathan Edwards AS ac Adam Price AC yn etholaeth Dwyrain Caerfyrddin a Dinefwr. Mae’n drefnydd ymgyrchoedd profiadol, wedi cydgordio 12 o ymgyrchoedd etholiad llwyddiannus, gan gynnwys ymgyrch Adam Price am arweinyddiaeth y blaid llynedd.

Y Ddraig Goch 02/08/2019 12:42

Annibyniaeth.

Mae’n hen bryd.

Gan Liz Saville Roberts AS

M

is Gorffennaf, dim ond 124,000 o bobl fu’n rhan o ddewis Prif Weinidog y Deyrnas honedig ‘unedig’ hon, gan selio tynged ein teuluoedd, ein cyfeillion a’n cenedl am ddegawdau i ddod.

Dewiswyd Boris Johnson a Jeremy Hunt yn y bleidlais derfynol ymhlith ASau Torïaidd, gyda aelodaeth y Blaid Geidwadol yn dewis Boris Johnson. Dewis disgwyliedig gan y blaid sy’n adnabyddus am gael sylfaen o aelodaeth sydd - ym - prin yn amrywiol, o ran oedran, ethnigrwydd, barn a daearyddiaeth. I lawer o bobl - yng Nghymru a thu hwnt - mae hyn yn bosibilrwydd sy’n codi dychryn.

Roedd y ddau ddewis i ddod yn Brif Weinidog Britannia Brexit yn Sais gwyn, 55 oed, a addysgwyd mewn ysgol fonedd fawr yn ne-ddwyrain Lloegr, yna ym Mhrifysgol Rhydychen, ac a fu’n Ysgrifennydd Tramor yn ddiweddar. Cynrychiolaeth y bobl gan y bobl, myn brain.

Y Ddraig Goch Draig Goch - Welsh Nation Haf 2019.indd 4

Mae Boris Johnson - y dyn oedd yn pendilio rhwng pa ochr o’r refferendwm i ymgyrchu drosti, ac a benderfynodd mewn colofn yn y Telegraph y talwyd miloedd o bunnoedd iddo i’w hysgrifennu - yn awr yn mynd ati i ymgyrchu i adael yr UE ar Hydref 31, gyda chytundeb neu heb un.

Doedd y dewis amgen, Jeremy Hunt, fawr gwell. Doedd gan y cyn-Arhoswr a droes yn Brexitiwr ymroddedig, ddim gwrthwynebiad chwaith i adael yr UE heb gytundeb os mai canlyniad felly yw’r “unig ffordd i gael Brexit”.

Gadewch i ni fod yn glir: mae’r Prif Weinidog newydd yn blaenoriaethu polisi ffantasïol fydd yn chwalu economi Cymru, am ddim rheswm gwell na dweud ei fod wedi gwneud hynny. Mae’r safbwynt hwn yn fyrbwyll ar y gorau, ac yn foesol anfaddeuol ar ei waethaf.

Afraid dweud fod ymdeimlad amlwg o bryder.

Does dim rhaid iddi fod felly.

Nid i Gymru. Annibyniaeth yw ein ffordd i ddianc yn awr.

Ar adeg pan ydym yn wynebu’r argyfwng gwleidyddol mwyaf ers yr Ail Ryfel Byd, mae gwleidyddiaeth Prydain mewn llanast llwyr. Mae’r Blaid Lafur mor ddryslyd ynghylch eu safbwynt am Brexit fel mai’r unig beth maen nhw’n wrthwynebu yw eu hunain. Nawr rydym yn wynebu Prif Weinidog Torïaidd sy’n benderfynol o gyflwyno polisi niweidiol ar Brexit er mwyn cadw ei blaid ynghyd.

Dyw San Steffan ddim wedi gweithio, nid yw yn gweithio, ac ni fydd yn gweithio i Gymru.

Rydym yn haeddu gwell. Rydym yn haeddu’r pŵer i benderfynu drosom ein hunain, nid cael ein rheoli gan Frexitiwr blêr. Does ond un dewis i ni: ni ein hunain.

Haf 2019 02/08/2019 12:42

Croeso i mi Gan Zainab Gulamali

Y

n 2016, David Cameron oedd y Prif Weinidog, Cymru oedd y tîm pêl-droed gorau ym Mhrydain, ac yr oedd pobl yn dadlau a ddylent adael yr Undeb Ewropeaidd neu beidio. Yn 2016, roeddwn i newydd gael fy nerbyn fel un o ddeg intern, o blith 500 o ymgeiswyr, i dreulio 9 mis, yn daledig, gydag AS. 2019 yw hi nawr, dyw Theresa May ddim bellach yn Brif Weinidog, mae Cymru’n ceisio adennill ei phriod le wrth galon Ewrop (a phêl-droed), ac yr ydym yn dal i ddadlau am y celwyddau a bedlerwyd gan y Bleidlais Adael. Mae’n 2019, a fi yw Pennaeth Materion Seneddol Plaid Cymru, yn cynghori ein ASau am sut i bleidleisio.

Afraid dweud ei bod yn gorwynt o dair blynedd i wleidyddiaeth, pêl-droed Cymru, ac i minnau.

I mi, gwleidyddiaeth fu’r freuddwyd erioed.

Breuddwyd yn unig fu hi, nid nod, am nad oeddwn i’n credu ei fod ar gyfer ‘pobl fel fi’. Lleiafrifoedd ethnig.

Pobl oedd heb fynd i brifysgol. Mwslemiaid.

yn Nhŷ’r Cyffredin ers mwy na degawd, i bwyso am i ddinasyddion yr UE allu cadw eu dinasyddiaeth Ewropeaidd os bydd y DG yn gadael yr UE. Ein cynnig ni oedd cynnig Plaid Cymru cyntaf i gael ei basio yn Nhŷ’r Cyffredin.

Yn fwyaf diweddar, cynrychiolais y blaid mewn cynhadledd yn Uganda, gan annerch cynulleidfa o 200 o bobl, a sôn yn falch am y polisïau a strwythurau sydd gan Blaid Cymru i hyrwyddo sefyllfa ein hieuenctid, a’u dwyn i mewn i bob agwedd o’r blaid a gwleidyddiaeth.

Ar adeg pan nad oeddwn yn siŵr fod gwleidyddiaeth i ‘bobl fel fi’, dywedodd Plaid Cymru wrthyf nad oedd hynny’n wir. Doedd dim ots fy mod o leiafrif ethnig, nad oedd gen i radd, fy mod yn gwisgo hijab, neu hyd yn oed fy mod yn Saesnes. Roeddwn yn ddigon da i Blaid Cymru.

Mae’n 2019, ac o’r diwedd, mae gwleidyddiaeth wedi dod yn lle i ‘bobl fel fi’.

Profodd Plaid Cymru fy mod yn anghywir.

Nid yn unig fod gweithio i Blaid Cymru wedi rhoi fy mhrofiad cyntaf i mi o wleidyddiaeth rheng-flaen, mae hefyd wedi fy nysgu ei fod yn iawn i mi beidio â bod â gradd Meistr, neu hyd yn oed radd gyntaf. Roedd modd i mi fod yn rhan o’r tîm ac yr oedd modd i mi ddal i fod yn effeithiol.

Pryd bynnag yr oeddwn yn dweud i bwy roeddwn i’n gweithio, byddent yn wastad yn holi. “Beth yw’r pwynt? Beth fyddwch chi’n llwyddo i wneud trwy weithio dros blaid mor fechan?”

Wrth i mi edrych yn ôl dros y tair blynedd diwethaf, rwy’n teimlo’n wylaidd o gofio’r cyfan y llwyddais i wneud, a’r cyfleoedd niferus a roes Plaid Cymru i mi, ar waethaf yr holl ffactorau y tybiwn i oedd yn fy nghau allan o wleidyddiaeth.

Rwyf wedi ymchwilio i effeithiolrwydd Gorchmynion Atal, gan gyhoeddi adroddiad yn argymell y ffyrdd y gellir newid y system gyfiawnder i gryfhau hawliau dioddefwyr cam-drin domestig, stelcian ac aflonyddu, a chyhoeddwyd fy nghanfyddiadau yn nifer o bapurau newydd y DG. Hefyd, rwyf wedi helpu i gydgordio ymgyrch oedd yn canoli ar ein dadl Diwrnod yr Wrthblaid gyntaf Haf 2019 Draig Goch - Welsh Nation Haf 2019.indd 5

Y Ddraig Goch 02/08/2019 12:42

Etholiadau Comisiynwyr Heddlu a Throsedd 2020 Gan Dafydd Llywelyn Arglwydd Thomas o Gwmgïedd ar Gyfiawnder yng Nghymru a bydd eu hymateb yn y dyfodol yn dilyn y casgliadau a chyhoeddi’r canfyddiadau yn nes ymlaen eleni yn hanfodol o ran sicrhau llais cryf gan Blaid Cymru ar faterion yn ymwneud â datganoli Plismona a Chyfiawnder Troseddol.

Mae’r gostyngiad mewn cyllid gan y Swyddfa Gartref dros y blynyddoedd diwethaf wedi gwneud pethau’n anodd a thrwy weithio gyda thîm y Blaid yn San Steffan, rydym wedi lobïo’n galed am setliad cyllid teg i Blismona yng Nghymru.

M

ae llai na 12 mis cyn yr etholiad cenedlaethol nesaf sydd i fod i’w gynnal yng Nghymru, sef ethol 4 Comisiynydd Heddlu a Throsedd (CHTh) ym Mai 2020.

Bydd yr etholiad am y CHTh yn fodd o barhau ag ynni a symbyliad yr ymgyrch ddiweddar am etholiadau Ewrop, a rhaid ei ddefnyddio fel cyfle i hyrwyddo mwy ar Blaid Cymru fel plaid sydd yn symud ymlaen tuag at lwyddiant.

Yr oedd ennill 2 o 4 o etholiadau’r CHTh yn ardaloedd Heddluoedd Cymru yn ystod 2016 hefyd yn garreg filltir sylweddol ac yn wir yn arwydd o ymddiriedaeth gan y cyhoedd ym mholisïau Plaid Cymru.

Mae ennill yn 2016 wedi caniatáu i mi yn ardal Heddlu Dyfed Powys ac Arfon Jones yng Ngogledd Cymru ddangos yr hyn y gall Plaid Cymru wneud pan Y Ddraig Goch Draig Goch - Welsh Nation Haf 2019.indd 6

fyddant mewn grym.

Yr ydym ill dau wedi gweithio’n ddiflino i ymwneud â chymunedau lleol ac wedi rhoi pwyslais ar ddiogelu pobl fregus a’r angen i dorri cylch troseddu.

Cyflwynwyd cynlluniau cyfeirio arloesol ar gyfer troseddau lefel isel, ac y mae Tîm Troseddau Gwledig ar y cyd wedi gwella’r gwasanaeth plismona i gymunedau gwledig ac amaethyddol yng Ngogledd Cymru a Dyfed Powys.

Dros y tair blynedd diwethaf, mae Arfon a minnau wedi chwarae rhan allweddol wrth ddatblygu mwy ar y berthynas gyda Llywodraeth Cymru a sefydliadau datganoledig eraill ac ar yr un pryd gau’r bwlch a chydweithredu gyda sefydliadau heb eu datganoli megis y Weinyddiaeth Gyfiawnder a’r Swyddfa Gartref.

Yr ydym ein dau wedi rhoi tystiolaeth i Gomisiwn yr

Addewais adeg yr etholiad y buaswn yn ail-osod y seilwaith TCC modern ar hyd a lled ardal Dyfed Powys, cam a groesawyd gan fusnesau a thrigolion lleol, ac yr wyf wedi cadw at yr addewid hwnnw.

Mae Arfon Jones wedi cyflwyno cynllun cyfeirio newydd o’r enw CheckPoint Cymru i leihau aildroseddu ac y mae wedi chwarae rhan yn natblygu syniadau a bwrw ymlaen â’r ddadl am ddiwygio’r gyfraith bresennol ar gyffuriau Laws.

Dylai pawb ym Mhlaid Cymru fod yn falch o lwyddiannau’r blaid hyd yma a thrwy gefnogi ein hymgyrchoedd i gael ein hailethol ochr yn ochr â’r ymgeiswyr yn ardaloedd heddlu De Cymru a Gwent, byddwn yn ennill mwy o fomentwm cyn etholiadau Senedd 2021.

Yr ydym wedi dangos fod Plaid Cymru yn cadw at eu haddewidion a bod modd ymddiried ynom i lywodraethu ar bob lefel yng Nghymru.

Haf 2019 02/08/2019 12:42

Teyrnged i Llew Gan Aled Morgan Hughes

A

r y 21ain o Ebrill 2019 bu farw Llywelyn (Llew) Williams o Lanrug, ar ôl cyfnod o salwch, yn 26 oed.

Dros y blynyddoedd, bu cyfraniad Llew i’r Blaid ac i’r achos cenedlaethol yn anferth. Yn gawr o Gymro, daeth yn aelod gwerthfawr a hoffus tu hwnt o Blaid Cymru Ifanc yn ystod dyddiau cynnar y mudiad – gan ddal amryw o gyfrifoldebau tra’n fyfyriwr ym Mhrifysgol Aberystwyth, ar y Pwyllgor Gwaith Cenedlaethol, ac yn ddiweddarach, fel rhan o gangen Plaid Ifanc Arfon.

Ymgyrchodd yn ddiflino dros y Gymraeg a’n diwylliant, ac roedd yn gredwr mawr mewn cyfiawnder cymdeithasol. Siapiwyd ei wleidyddiaeth a’i weledigaeth am Gymru’r yfory yn enwedig gan ddylanwad ein cefndryd Celtaidd – gan ymweld yn aml â’r Iwerddon, ynghyd â’r Alban yn ystod refferendwm 2014 i gefnogi’r ymgyrch ‘ie’.

Llew (ar y chwith) yn ymgyrchu dros Mike Parker a’r Blaid yn 2015

Brwydrodd yn erbyn ei salwch gyda’r un dewrder, pendantrwydd a’r egni a’i ymgyrchu gwleidyddol. Cipiwyd ef oddi wrthym ni yn erchyll o gynnar ac yntau ond megis dechrau. Cofiwn am ei wên, ei ffyddlondeb digymar, a’i gariad tanbaid tros Gymru.

Llongyfarchiadau hefyd i Liam Bowen, Pontyberem ar ei briodas ddiweddar ef.

Llongyfarchiadau i Gwenllian Mair, Ceredigion ar ei phriodas ddiweddar.

Haf 2019 Draig Goch - Welsh Nation Haf 2019.indd 7

Y Ddraig Goch 02/08/2019 12:42

Gwesty'r Mercure, Holland House, Caerdydd

CINIO MAWREDDOG Yng Nghwmni Dafydd Wigley a Ron Davies Cinio 3 cwrs a raffl arbennig

14 MEDI 2019 CAERDYDD Tocynnau am £100 o www.plaid.cymru/events_digwyddiadau

Swyddfa Plaid Cymru: Tŷ Gwynfor, Marine Chambers, Cwrt Anson, Glanfa’r Iwerydd, Caerdydd, CF10 4AL Ffôn: 02920 472272 E-bost: post@plaid.cymru Gwefan: www.plaid.cymru Golygydd: Rhydian Fitter Dylunio: Rhys Llwyd Cyhoeddwr: Plaid Cymru Y Ddraig Goch Draig Goch - Welsh Nation Haf 2019.indd 8

Haf 2019 02/08/2019 12:42

Draig Goch - Welsh Nation Haf 2019.indd 9

02/08/2019 12:42

ffidraC ,esuoH dnalloH ,letoH erucreM

GALA DINNER

e l f faR dna laeM esruoC 3 se ivaD noR & ye lg iW ddy faD h t iW

14 SEPTEMBER 2019 CARDIFF uadaiddywgid_stneve/urmyc.dialp.www morf 001£ rof stekciT Plaid Cymru office: Tŷ Gwynfor, Marine Chambers, Anson Court, Atlantic Wharf, Cardiff. CF10 4AL Phone: 02920 472272 E-mail: post@plaid.cymru Website: www.plaid.cymru Editor: Rhydian Fitter Design: Rhys Llwyd Publisher: Plaid Cymru Summer 2019

The Welsh Nation

Draig Goch - Welsh Nation Haf 2019.indd 10

02/08/2019 12:42

Tribute to Llew

By Aled Morgan Hughes

O

n April 21st 2019 Llywelyn (Llew) Williams of Llanrug died, after a period of ill-health, at 26 years of age.

Over the years, Llew’s contribution to Plaid and to the national cause was enormous. A true Welshman, he became a valued and well-liked member of Plaid Cymru Youth during the movement’s early days – he held a number of responsibilities while a student at Aberystwyth University, on the National Executive Committee, and later as a member of the Arfon branch of Plaid Ifanc.

He campaigned tirelessly for the Welsh language and culture, and was a strong believer in social justice. His politics and vision for the Wales that is to be were formed particularly by the influence of our Celtic cousins – he frequently visited Ireland, and Scotland during the 2014 referendum to support the ‘Yes’ campaign.

Llew (left) campaigning for Mike Parker and Plaid in 2015

He battled his illness with the same courage, determination and energy which he gave to his political campaigning. He was taken from us tragically early, with so much ahead of him. We remember his smile, his unfailing loyalty, and his burning love for Wales.

Congratulations too to Liam Bowen, Pontyberem on his wedding.

Congratulations to Gwenllian Mair, Ceredigion on her recent wedding.

The Welsh Nation

Summer 2019

Draig Goch - Welsh Nation Haf 2019.indd 11

02/08/2019 12:42

Police and Crime Commissioner Elections 2020

By Dafydd Llywelyn devolved institutions such as the Ministry of Justice and the Home Office.

We’ve both given evidence to Lord Thomas of Cwmgiedd’s Commission on Justice in Wales and their future responses following the conclusion and publication of the findings later this year will be critical in ensuring a strong Plaid Cymru voice on matters relating to the devolution of Policing and Criminal Justice.

The reduction in funding from the Home Office during recent years has made things difficult and by working with Plaid’s Westminster team we have lobbied hard for a fair funding settlement for Policing in Wales.

T

here’s less than 12 months before the next scheduled national election in Wales, the election of 4 Welsh Police and Crime Commissioners (PCCs) in May 2020.

The PCCs’ election will allow the energy and impetus of the recent European election campaign to continue and must be used as an opportunity to further showcase Plaid Cymru as a party that is on the move and that can succeed.

Winning 2 of the 4 Welsh Police Force area PCC elections during 2016 was a significant milestone and was truly a display of trust by the public in Plaid Cymru’s policies.

Winning in 2016 has allowed myself in the Dyfed Powys police area and Arfon Jones in North Wales to demonstrate what Plaid

Cymru can do when in office.

We have both worked tirelessly to engage with local communities and have put an emphasis on safeguarding the vulnerable and the need to break the cycle of crime.

Innovative diversionary schemes for low level offences have been introduced and a joint Rural Crime Team has improved the policing service to rural and farming communities in North Wales and Dyfed Powys.

During the last three years Arfon and I have played an instrumental role in developing further the relationship with the Welsh Government and other devolved institutions whilst bridging the gap and co-operating with non-

I made an election pledge to reinstate a new modern CCTV infrastructure across the Dyfed Powys area, a move overwhelmingly welcomed by local businesses and residents, and I have delivered on that pledge.

Arfon Jones has introduced a new diversionary scheme called CheckPoint Cymru to reduce reoffending and has played a key role in developing ideas and furthering the debate on reforming current Drug Laws.

Everyone in Plaid Cymru should be proud of our party’s achievements to date and by supporting our re-election campaigns alongside the candidates in the South Wales and Gwent police areas we will gain further momentum prior to the 2021 Senedd elections.

We have demonstrated that Plaid Cymru delivers on its promises and can be trusted to govern at all levels in Wales.

Summer 2019

The Welsh Nation

Draig Goch - Welsh Nation Haf 2019.indd 12

02/08/2019 12:42

A warm welcome

By Zainab Gulamali

I

n 2016, David Cameron was the Prime Minister, Wales was the best football team in Britain, and people were debating whether or not to leave the European Union. In 2016, I had just been accepted as one of ten interns, out of 500 applicants, to undertake a 9-month, paid internship with an MP. It’s 2019, Theresa May is no longer the Prime Minister, Wales are trying to regain their rightful place at the heart of Europe (and football), and we are still debating the lies spouted by Vote Leave. It’s 2019, and I am the Head of Parliamentary Affairs for Plaid Cymru, advising our MPs on which way to vote.

Suffice to say, it has been a whirlwind three years for politics, Welsh football, and me.

For me, politics has always been the dream. It had only been a dream, and not a goal, because I didn’t believe it was for ‘people like me’. Ethnic minorities.

People who didn’t go to university. Muslims.

to be able to retain their European citizenship if the UK is to leave the EU. Our motion became the first ever Plaid Cymru motion to be passed in the House of Commons.

Most recently, I represented the party at a conference in Uganda, addressing an audience of 200 people, preaching proudly about the policies and structures Plaid Cymru has in place which promote the position of our youth, and rightly involve them in every aspect of the party and politics.

At a time when I was sure that politics wasn’t for ‘people like me’, Plaid Cymru told me otherwise. It didn’t matter that I was from an ethnic minority, that I didn’t have a degree, that I wore a hijab, or even that I was English. I was good enough for Plaid Cymru.

It’s 2019, and finally, politics has become a place for ‘people like me’.

Plaid Cymru proved me wrong.

Working for Plaid Cymru not only gave me my first experience of frontline politics, it also taught me that it was okay that I didn’t have a Master’s degree, or even an undergrad. I could still be part of the team and I could still be effective.

Whenever I told anyone who I worked for, they always balked. “What’s the point? What are you going to achieve working for such a small party?”

As I look back over the last three years, I am humbled by how much I’ve been able to achieve, and the abundance of opportunities Plaid Cymru has afforded me, despite all the factors I thought precluded me from politics.

I’ve researched into the effectiveness of Restraining Orders, publishing a report recommending the ways in which the justice system could be changed to strengthen the rights of victims of domestic abuse, stalking and harassment, and had my findings published in a number of UK-wide newspapers.

In addition, I’ve helped to coordinate a campaign centred on our first Opposition Day debate in the Commons in over a decade, pushing for UK citizens The Welsh Nation

Summer 2019

Draig Goch - Welsh Nation Haf 2019.indd 13

02/08/2019 12:42

Independance.

It’s time.

By Liz Saville Roberts MP

I

n July, just 124,000 people chose the next Prime Minister of this so called ‘united’ Kingdom, sealing the fate of our families, our friends and our nation for decades to come.

Boris Johnson and Jeremy Hunt were selected to be in the final ballot of Tory MPs, with the final decision as to who became the next Conservative Leader and Prime Minister left to the Conservative Party membership.

The party well-known for having a membership base which is ahem - hardly diverse, in terms of age, ethnicity, views, and geography. To many people – in Wales and beyond – this is was a disconcerting prospect.

Both of the candidates to become Prime Minister of Brexit Britannia were white Englishmen, aged 55, were educated at major public schools in the south east of England, and then Oxford University, and had recently been the Foreign Secretary.

This certainly sounds like representation of the people by the people.

Boris Johnson – the man who deliberated between which side of the referendum to campaign for, and decided in a column for The Telegraph he was paid thousands of pounds to write – is now actively campaigning to leave the EU on the 31st of October, with or without a deal.

The alternative choice wasn’t much better. Jeremy Hunt, a former Remainer turned committed Brexiteer, was also not opposed to leaving the EU without a deal if such an outcome becomes “the only way to deliver Brexit”.

Let us be clear: the new Prime Minister is prioritising pursuing a fantasy policy which will decimate the Welsh economy, for no other reason than to say he did it. This position is at best, reckless, and at worst, morally unforgivable.

Suffice to say, there is a palpable sense of concern.

It doesn’t have to be this way.

Not for Wales. Independence is now our escape route.

Summer 2019

At a time when we are facing the greatest political crisis since the Second World War, British politics is in utter chaos. The Labour Party is so confused about its Brexit position that the only thing they are managing to oppose is themselves. Now we face a Tory Prime Minister who is intent on delivering a damaging Brexit policy in order to keep their party together.

Westminster has not worked, is not working, and will not work for Wales. We deserve better. We deserve the power to decide for ourselves, not to be ruled over by a bumbling Brexiteer. There is only one option we must choose: ourselves.

The Welsh Nation

Draig Goch - Welsh Nation Haf 2019.indd 14

02/08/2019 12:42

Our new National Campaigns Unit

By Carl Harris The previous NCU ironically disbanded after the party’s successful 2007 election that took us into government for the first time in our history.

The new NCU – which cut its teeth in the recent European election – will restore and renew our campaigning capabilities and ensure Plaid Cymru has the best election-winning machine in 2021.

“T

The journey to forming the next Welsh Government has begun. But in the meantime we face the prospect of a snap Westminster election and Police and Crime Commissioner elections next year.

The National Campaigns Unit will be here to provide you with as much support as possible for that work to be done.

If we are to achieve our aim of bringing forward a referendum on Welsh Independence, we must not only win the 2021 Senedd election, we must re-elect a Plaid Cymru Welsh Government in 2026, substantially increase our representation in local authorities in 2022 and develop community leaders able to affect change across the country.

There’s no easy path to victory. We have a job of work ahead of us. But the good news is that where we work, we win.

For Plaid Cymru, however, it is rejuvenating what we did so successfully in the past that will help us to victory in the future.

Every election is an opportunity to share our positive message with voters, and it is imperative those doorstep conversations are already happening.

he definition of insanity is doing the same thing over and over and expecting different results.”

There are many variations of that quote, attributed to various people over the years, and it has been used widely by our elected representatives.

Short-term election tactics can take us so far; but becoming the lead party of Wales will take a lot of hard work, substantially increasing campaign efforts on the ground and require a profound upskilling of our volunteers – as well as having more volunteers in the first place, of course! This work will be led by a new National Campaigns Unit (NCU), with a team of professional and experienced campaign staff on hand to support local campaigns and soon to be rolling out state of the art campaign techniques and technology.

About Carl Harris: Carl joined the team as Head of Strategy in April this year and spearheaded the party’s recent European election. For more than a decade before, Carl worked as the Chief of Staff and Senior Advisor to former AM Rhodri Glyn Thomas, Jonathan Edwards MP and Adam Price AM in the Carmarthen East and Dinefwr constituency. He is an experienced campaign organiser, having coordinated 12 winning election campaigns, including Adam Price’s party leadership campaign last year.

The Welsh Nation

Summer 2019

Draig Goch - Welsh Nation Haf 2019.indd 15

02/08/2019 12:42

demonstrated its solidarity with Wales. We have solidarity with Europe.

The European election was a huge step forward in our campaign to become Wales’s government in 2021.

We can say that now with more conviction than ever before. We can form the next Welsh Government. The people of Wales see the incredible opportunity that comes with a change of government.

We are seeing in more clarity the dangers of any form of Brexit for Wales. The President of the United States made his intentions clear. He wants our NHS on the table in trade talks. We have warned of this danger before.

nation at the heart of Europe. We presented our ideas to build a modern and successful European nation in a positive and ambitious manifesto.

As I return to Brussels, I am determined to help put these policies into practise. I will be working with our colleagues in the European Free Alliance and in a bigger and stronger Green/EFA group. We will work for a New Wales in a New Europe, a Europe for all the peoples, where nations from Wales to Catalonia to Kurdistan are respected, celebrated, and supported.

We want to strengthen European democracy in the interest of people in all our communities. We are in it for the long haul.

We are in it for the long haul because we know that the climate emergency cannot be tackled in isolation but by co-operation and partnership.

On issues like jobs, regional funding, support for agriculture and rural areas, trade, equality and language and culture, we can achieve so much more in working with our European partners.

We’re in it for the long haul because Europe-wide action is the only way to secure peace, economic justice, and a sustainable future. The EU has

Last year, the Welsh Labour Government handed powers back to Westminster. Those powers included Public Procurement, crucial to the health service. In contrast, Plaid Cymru will fight any threat to our Welsh NHS with every fibre of our being. This summer, we will take the message to everyone in Wales that our NHS is not safe with a Labour Welsh Government let alone with Westminster.

Plaid Cymru offers a better, brighter future. We want to build a country of opportunity for future generations. Our priority is defending the interests of the people of Wales.

We have a vision and we have the ideas to make that vision a reality. Wales is brimming with potential. We can unlock that potential with a radical and ambitious Welsh government. A Plaid Cymru government.

ECNEREFNOC LAUNNA LODDYNYLF DDELDAHNYC ertaehT dnarG aesnawS ewatrebA ,dnarG y rtaehT 9102/01/5-4 uada iddywg id_stneve/urmyc .d ia lp .www

Summer 2019

The Welsh Nation

Draig Goch - Welsh Nation Haf 2019.indd 16

02/08/2019 12:42

Summer 2019

The Welsh Nation We’ve made history!

By Jill Evans MEP

W

e made history in the European election.

Across the country we won support for Plaid Cymru’s clear and positive case for Wales remaining in the European Union.

We beat the Labour Party in a Wales-wide election for the first time in our 94 year history. Politics in Wales has changed. I know that every one of us will work harder than ever before to make sure we turn this first win into a winning streak.

Plaid Cymru’s vote increased and we proved that we are Wales’s leading Remain party. People trusted Plaid Cymru because we have been honest, united, clear and consistent in our message that it is in Wales’s best interests to stay in the EU. We will not give up on our campaign for a People’s Vote. Westminster has failed Wales. The people must have the final say.

Our success was achieved thanks to the tireless work of my fellow candidates, the party’s staff and elected members and the membership. I am deeply grateful to all of you. We have always said that where we work, we win. Once again, we have demonstrated this by recording fantastic results from Gwynedd to Cardiff, from the Vale of Glamorgan to Ceredigion.

We worked as an effective team, using the expertise and skill of the party at all levels.

As we know, the result of an election does not mark the end of a campaign, but just the beginning.

I am delighted to have been re-elected as your MEP

and I pledge to work tirelessly for Wales in Europe, as I have done for many years. I thank you for putting your trust in me to do that.

We deserve to celebrate our result in the European election. When we do well we should acknowledge it. We are all aware of the dangers for Wales of being dragged out of the EU. There is an alternative. There can be a better future.

The Tory leadership contest makes the danger more real and our challenge more urgent. Our country requires swift and radical action to turn the tide on Brexit and to swing the pendulum away from poverty, towards prosperity.

Our mission as a party is clear. We Make Wales Matter. That is why Plaid Cymru exits. We did that in these elections, and we will continue to do so now.

We know that there is a way that we can put a stop to the damage Westminster continues to inflict on our nation. We have a vision for Wales as an independent