Bij het schrijven van deze welkom gaan mijn gedachten naar de pioniers van pleegzorg. Vijftig jaar geleden spaarden zij kosten noch moeite om pleegzorg in Vlaanderen in te kleuren. Gedreven door hun betrokkenheid op het welzijn van gezinnen, kinderen en ouders legden ze de basis voor wat pleegzorg vandaag te bieden heeft. Pleegzorg was in die tijd gevarieerd gekleurd, met een diversiteit die bij die jaren zeventig aansloot.
Ik ontmoet de pioniers nog regelmatig, bij toeval, in bestuursorganen of op momenten waarop pioniers afscheid nemen van een rijk gevuld en geëngageerd leven. Het thema ‘pleegzorg’ komt in die ontmoetingen onvermijdelijk aan bod. Ik geniet dan van hun verhalen en het vuur dat hen vooruit dreef in het creëren van welzijn in onze samenleving.
Het zijn bemoedigende verhalen. Ze duiden op het verschil tussen toen en nu. Ze brengen het effect van inzet en engagement over de jaren heen in beeld. Diversiteit doorheen de tijd.
Deze Kleurrijk legt verschillen in cultuur, beleving en ervaringen onder de kerstboom bloot. Hoe zouden ze daar binnen vijftig naar kijken? Waarschijnlijk weer anders dan nu.
Geniet van deze Kleurrijk. Johan Ieven Algemeen Directeur, Pleegzorg Vlaams-Brabant en Brussel
Welkom 2
Nieuwtjes uit de regio’s 4
Vakantiekortingen 5
Interview
Afghaanse warmte en verbondenheid bij de Betanai-broers in Bredene 6
Week van de Pleegzorg 8
Achtergrondartikel Hoe feesten verschillende culturen? 10
Stem van de ouder Mama S. over de kerstperiode 12
Column Lies 13 Het mooiste moment van 2022 14
Juridisch advies Vraag het aan Jeugdrecht.be 16 De pleegzorgpluim 18
Kleurrijk! verschijnt vier maal per jaar en is een uitgave van Pleegzorg Vlaanderen vzw en de vijf provinciale diensten voor pleegzorg.
Redactie: Anne Baert, Lynn Bringmans, Fara De Smet, Tinne De Smet, Sien Geerkens, Ninke Neirynck, Karina Van Belle, Bernadette Verdonck
Verantwoordelijke uitgever: Pleegzorg Vlaanderen vzw De Karthuis, Tervuursevest 242C, 3000 Leuven BE0537.432.161 / RPR Leuven 016/23 97 75 www.pleegzorg.be info@pleegzorgvlaanderen.be
Vormgeving: www.dsigngraphics.be Kleurrijk wordt gedrukt op X-per papier, gemaakt met FSC®-gecertificeerde ECF-pulp
… 224 van de 1515 lopende West-Vlaamse pleegzorgdossiers cultuursensitief getint zijn? Dat is goed voor 14,7% van de pleegzorgsituaties. Onder cultuursensitieve dossiers verstaan we dossiers waarbij minstens één actor van de pleegzorgdriehoek (het pleegkind of de pleeggast, de pleegzorger of één van de ouders) een migratieachtergrond heeft in de eerste of tweede generatie.
We begeleiden momenteel 82 Niet-Begeleide Minderjarige Vluchtelingen waarvan:
De adviesgroep diversiteit en de directie van Pleegzorg provincie Antwerpen stellen met trots het diversiteitscharter van hun organisatie voor. Met dit charter zetten ze enkele vanzelfsprekendheden op papier, en maken ze tegelijk duidelijke keuzes zichtbaar. Daarnaast dient deze overeenkomst als leidraad voor hun toekomstige uitdagingen. Ze zijn de eerste pleegzorgprovincie in Vlaanderen die hiermee uitpakt, en daar zijn ze natuurlijk erg fier op!
De adviesgroep diversiteit werkte voor dit charter nauw samen met Houssein Boukhriss, een Belg van Marokkaanse origine die al meer dan dertig jaar ervaring heeft als trainer op het vlak van diversiteitsmanagement en interculturele communicatie. Hij was tevens spreker op de beleidsdag van Pleegzorg provincie Antwerpen in mei in Turnhout. In de adviesgroep zijn alle afdelingen, alle functies en zoveel mogelijk verschillende profielen
1. Pleegzorg Provincie Antwerpen is een inclusieve en toegankelijke organisatie
• We zijn een inclusieve organisatie, iedereen hoort er met zijn volledige identiteit volwaardig bij. Iedereen herkent zich in de werking en maakt evenwaardig deel uit van de organisatie. We werken actief de drempels weg die mensen kunnen ervaren.
• We zijn een toegankelijke organisatie, iedereen moet het gevoel hebben terecht te kunnen bij onze organisatie. We hebben een open cultuur waarin iedereen zich thuis kan voelen. De beslissingen die we nemen, toetsen we hieraan af (denk bv. aan een toegankelijk taal- en personeelsbeleid).
• De achtergrond van een kind en diens ouder(s) vinden we een belangrijk element in de matching. Het is evenwaardig aan andere elementen die in overweging genomen worden, zoals leeftijd, beperking of geslacht.
• Doorheen de begeleiding is de achtergrond van een kind een belangrijk element. Het is evenwaardig aan andere elementen, zoals zelfstandigheid, school, loyaliteit.
• Slachtoffers van intimidatie, uitsluiting en discriminatie worden door onze organisatie bijgestaan.
• We ondernemen stappen als we intimidatie, uitsluiting en discriminatie vaststellen.
vertegenwoordigd. Weet dat dit charter een eerste stap is naar een nog meer doorgedreven cultuursensitieve werking in de pleegzorgorganisatie. De volgende stappen zijn een aangepast taal- én personeelsbeleid, en een betere omgang met discriminerende vragen en de antwoorden hierop.
• De samenwerking tussen mensen met diverse identiteiten (gender, origine, geaardheid, leeftijd, handicap …) vinden we vanzelfsprekend.
• Een divers team zorgt voor een genuanceerde, doordachte en kwalitatieve besluitvorming.
• We streven actief naar een divers personeels- en pleegzorgersbestand dat de maatschappij weerspiegelt.
• We verwachten dat cliënten en samenwerkende diensten onze medewerkers respectvol behandelen.
• Onze medewerkers werken met iedereen respectvol samen.
6. We hebben een voorbeeldfunctie
• Onze organisatie en haar medewerkers onderschrijven dit charter niet enkel passief, maar dragen het ook actief uit.
4. We verwachten van iedereen een respectvolle houding T.o.v. ieders identiteit
5. We aanvaarden geen intimidatie, uitsluiting en discriminatie naar en van onze medewerkers en cliËnten
Nu de dagen kort en donker zijn, kijken we alweer uit naar dat onbezorgde vakantiegevoel. Enkele organisaties die vakantiekampen organiseren, geven opnieuw mooie kortingen aan pleeggezinnen. Die gelden voor alle pleegkinderen én eigen kinderen in het pleeggezin. Naast onderstaande kortingen zijn er ook een aantal steden, gemeenten en lokale organisaties die kortingen voorzien voor (pleeg)kinderen in pleeggezinnen. Neem daarvoor contact op met je pleegzorgdienst.
Heyo ontstond uit het vuurwerk van het samengaan van Idee Kids vzw en Kriebels & Kuren vzw. Heyo organiseert te gekke vakantiekampen voor kinderen en jongeren tussen 3 en 18 jaar. Elke vakantieperiode vind je hen op tientallen locaties in België en in het buitenland.
• €10 korting per kind per Heyo vakantiekamp. Heyo organiseert vakantiekampen voor kinderen en jongeren van 3 tot 18 jaar. Je kan kiezen uit vakantiekampen met en zonder overnachting, in binnen- en buitenland.
• De kortingen zijn niet cumulatief; de hoogste korting wordt automatisch verrekend.
Kortingscode
Pleegzorg Vlaanderen: Bij ‘korting’ selecteer je Pleegzorg Vlaanderen.
Bij ‘code’ vul je met hoofdletters PLEEGZORGVHEYO in. De korting wordt verrekend op de factuur. Opgelet bij het invoeren van de kortingscode: die is hoofdletteren spatiegevoelig en moet je onmiddellijk bij inschrijving toevoegen.
Meer info:www.heyo.be
Hier vind je creatieve vakanties voor kinderen en jongeren van 3 tot 30 jaar. Zoek je kampen die tot de verbeelding spreken? Kies dan voor een kamp vol dans, toneel, muziek, beeld, media en/of spel en laat je creativiteit de vrije loop.
Hoeveel korting?
Pleegzorgers krijgen 10% korting.
De actie geldt voor alle pleeggezinnen, voor pleegkinderen en eigen kinderen.
Kortingscode
Pleegzorg Vlaanderen: PLEEGZORG2023 - 10%, [naam pleegzorger]
Als de kortingscode niet ingevuld wordt bij de inschrijving, wordt er geen korting toegekend. De verantwoordelijkheid ligt bij de inschrijver.
Meer info: www.koningkevin.be
Is je vakantiebudget beperkt? Ook dan zijn er mogelijkheden om je gezin te laten genieten van vakantie.
Meer info: iedereenverdientvakantie.be. Heb jij recht op korting? Check het even op https://www.iedereenverdientvakantie.be/nl/budgetcheck
Sporta organiseert dagkampen voor de allerkleinsten en meerdaagse sportkampen voor de iets oudere kinderen. Wat de interesses van je (pleeg-)kinderen ook zijn, hier vinden ze vast een kamp dat bij hen past.
• €20 directe korting voor een allin vakantie (waarbij de kinderen blijven slapen)
• €10 korting op een dagkamp
De code is geldig tot 31/12/2022. Je kan die dus ook al gebruiken voor de herfst-, kerst- en krokuskampen.
De actie geldt voor alle pleeggezinnen (voor pleeg- én eigen kinderen).
Kortingscode Pleegzorg Vlaanderen: Vul de kortingscode PZV23RGV37 direct in bij het boeken, zodat de korting onmiddellijk wordt toegekend.
Meer info: www.sportakampen.be
In 2017 kwamen Gul Betanai (toen 31 jaar) en twee van zijn jongere broers (Aziz en Nasir, toen 12 en 10 jaar oud) in België aan. Afghanistan was op dat moment voor jongens van hun leeftijd een zeer onveilige plek omwille van het heersende regime, maar evengoed omwille van de groepen die daartegenin gingen. Na een tijd in het Asielcentrum van Poelkapelle en een korte maar moeilijke periode in Het LOI van Beernem, kregen de drie een Belgische verblijfsvergunning en kreeg Gul de opdracht om binnen de drie maanden een woonplaats te vinden waar hij de verdere opvoeding van zijn broers op zich zou kunnen nemen. Met veel strijdvaardigheid, een drive om vooruit te komen en een gouden tip van zijn huidige buurman vond Gul een voldoende
Een zacht kussen en een Oosters tapijt, een kop dampende groene thee en een schaal vol lekkers: amandelen, cashewnoten, crackertjes, snoepjes met een stroperig hart en een Afghaans brokje zoetigheid dat doet denken aan de smaken van zoethout en bruine suiker. Zo verwelkomen de broers Betanai me bij hen thuis in Bredene. Michelle, pleegzorgbegeleidster, is er al. Ik arriveer gelijktijdig met Wim, de voogd van het gezin. Het heeft iets weg van een Zuiderse vakantie dankzij de gezellige drukte en de warmte die het gezin duidelijk in het DNA zitten. Toch is vakantiesfeer niet meteen wat hun verblijf in België kenmerkte toen de broers ons land bereikten.
ruim huis in Bredene. In 2020 kwam broer Ali, die al die tijd in Duitsland verbleef, het gezin vervoegen. Vorig jaar sloten ook Guls vrouw en hun zes kinderen uit Afghanistan aan. De familie Betanai woont nu dus met zijn elven onder één dak. Af en toe loopt er ook nog een buurjongen of -meisje langs zodat het nog moeilijk te onderscheiden valt wie nu eigenlijk wie is.
Een fijne samenwerking Omdat alleen Gul meerderjarig was en de jongere broers zonder ouders in ons land zijn gearriveerd, schakelde Wim, de voogd, pleegzorg in. Gul is nu pleegzorger voor zijn jongere broers. Wim helpt het gezin bij hun administratieve en juridische vragen, begeleidt hen en maakt hun
wegwijs naar officiële instanties en diensten in ons land. Hij volgt het traject van de jongens mee op. Wim probeert Gul wegwijs te maken bij het aanvragen en invullen van officiele papieren om te kunnen werken, enzovoort. Hij helpt de jongens mee verstandige keuzes te leren maken en beheert mee hun geldzaken. Samen met Michelle, de pleegzorgbegeleidster, volgt Wim de schooltrajecten van Nasir, Aziz en Ali op. Michelle volgt naast de school ook de medische en sociale afspraken op en begeleidt hen in alle stappen die ze zetten naar een volwassen en zelfstandig leven.
Wat opvalt is de warmte die zowel Wim als Michelle voor dit gezin voelen, het geloof in een hoopvolle toekomst voor deze jongens en de be-
wondering voor de evolutie die dit gezin heeft doorgemaakt. Gul is erg nederig en schaamt zich wat voor zijn nog niet zo vloeiende Nederlands. Hij trekt zich uit de slag, maar het staat hem in de weg om net iets betere jobs te kunnen krijgen. Vooral vragenlijsten die via de computer dienen te worden ingevuld, geven wel eens problemen. Een klein woordje toevoegen of weglaten kan een hele betekenis wijzigen. Misschien is het daarom dat Gul zo sterk inzet op het belang van een opleiding van de jongens. Een goede basis is belangrijker dan snel op eigen benen staan. •
chelle, hun begeleidster, maar ook met elkaar. Als we hen naar het geheim vragen van het goed kunnen samenleven met zijn elven, blijkt dat ook hier het antwoord: “luisteren naar elkaar en elkaars standpunt respecteren.” Daarnaast zweert Gul ook nog bij een positieve ingesteldheid: “Niet teveel kijken hoe anderen leven, zoals op Tiktok bijvoorbeeld. Dat zorgt alleen voor jaloezie, niet voor de gezonde ingesteldheid om het zelf goed te doen vanuit je eigen streven. Agressie en jaloezie zijn uit den boze, studeren, werken, respect en positiviteit brengen je het verst. Het is belangrijk de cultuur van het land waar je woont te aanvaarden, maar tegelijk niet te vergeten waar je vandaan komt. Beseffen wat je daar had en wat je hier hebt. Dat is wat je gelukkig maakt.”
• • • • •
Nasir (15) wil koste wat het kost zijn ASO-opleiding volhouden om een mooi diploma te halen. Zijn broer Aziz (17) volgt een opleiding tot elektricien. Ali (18) vervolmaakt de opleiding ‘polyvalent onderhoudswerker gebouwen’ in Oostende. Het is mooi om te zien hoe ze elkaar aanmoedigen en op het hart drukken dat school de sleutel tot hun toekomst zal zijn. Alleen met kennis en een paar handen aan je lijf, de wil om te werken en een positieve ingesteldheid kan je iets opbouwen. De jongemannen hebben al een hele weg afgelegd in hun vijf Belgische jaren.
De eerste tijd was erg stresserend voor Gul. De druk die op zijn schouders rustte om in een korte tijd een thuis te vinden voor de jongens, Nederlands te leren en een job te vinden was erg groot. Zeker in een systeem en cultuur die helemaal anders zijn dan in hun thuisland. Gul is Wim erg dankbaar voor de hulp die hij toen kreeg, voor de wegen die Wim getoond heeft, maar dat respect is duidelijk wederzijds. “Hij deed het toch maar, ondanks de moeilijkheden die hij het hoofd moest bieden.” stelt Wim vast.
Respect blijkt het sleutelwoord te zijn dat in alle relaties terugkeert. In de relatie met hun voogd, met Mi-
Het is belangrijk de cultuur van het land waar je woont te aanvaarden, maar tegelijk niet te vergeten waar je vandaan komt.
Ook ontspanning is belangrijk bij de Betanai-broers. Nasir droomt stiekem van een voetbalcarrière naast zijn wetenschappelijke ambities. KV Oostende ziet wel talent in hem, maar zolang het schoolwerk nog zoveel aandacht vraagt, vindt Wim dat hij beter grotere engagementen on hold zet. Dat betekent niet dat Nasir niet met voetbal bezig is: hij traint verschillende keren per week en was laatst ook toevallig met zijn vrienden aanwezig bij een wedstrijd waarin de dochter van Wim speelde. “Normaal kan ik mijn privéleven goed van mijn professionele leven scheiden. Dit is het soort toevallige ontmoetingen die af en toe wel eens voorvallen en er nu eenmaal bij horen. Nasir en zijn vrienden daar tegenkomen was echt een fijne verrassing. Ze bleven graag supporteren voor mijn dochter en wie weet heeft hun enthousiasme mee voor de overwinning gezorgd.” lacht Wim. “Als ik bij de familie Betanai kom, is werken ook ontspannend, want voor problemen zorgen zij nooit en voor de problemen waar zij tegenaan lopen, vinden we altijd oplossingen. Het zijn mee-
gaande en toegankelijke mensen. Misschien is het ook dat wat een bezoek aan de Betanai’s een beetje aan een Afghaans vakantiegevoel doet denken.”
Nadat er nog wat afspraken zijn gemaakt over oudercontacten en het belang is ingeschat van een informeel moment op school en of dat voorrang moet krijgen op werkafspraken ronden we het bezoek af. Michelle drukt nog eens haar bewondering uit voor de weg die de jongens hebben afgelegd. Hoe ze er steeds in slagen om in respectvolle communicatie te treden met iedereen in hun omgeving. Hoezeer ze de dankbaarheid apprecieert die ze van het hele gezin voelt. Gul gaat ervan blozen. Wim treedt bij dat deze mensen hem echt een warm gevoel geven en dat ze zijn job een gouden randje geven. Heel mooi hoe het samenwerken van iedereen de gezinsstructuur hier versterkt. • • • • •
Heel mooi hoe het samenwerken van iedereen de gezinsstructuur hier versterkt. • • • • •
De avond valt en de plichten roepen: iedereen moet naar zijn avondactiviteit. De één gaat naar de voetbaltraining, de ander naar de sportschool. Ook ik wil naar huis vertrekken maar dat gebeurt niet zonder dat ik nog uitgebreid bedankt wordt voor mijn aanwezigheid en luisterend oor en mijn tas gevuld wordt met een grote doos van de overheerlijke groene thee die ik mocht proeven en de zoetigheid waarvan ik nog steeds de naam niet ken. Het maakt me nederig en warm tegelijk. Ik bedenk dat Gul zijn naam, hoewel hij anders wordt uitgesproken en een heel andere betekenis heeft in het Afghaans, toch absoluut niet gestolen heeft. Zoveel vrijgevigheid en warmte die in dat huis in Bredene hangen, neem ik mee naar huis. Ik zal er straks een deeltje van in een kopje aan mijn kinderen schenken en hopen dat het hen ook tot een stuk doorzettingsvermogen en gastvrijheid zal inspireren.
Een goede basis is belangrijker dan snel op eigen benen staan.
Tijdens de Week van de Pleegzorg, van 18 tot en met 27 november, lanceerde Pleegzorg Vlaanderen de campagne ‘Het pleegfrietje’. Een ludieke en speelse campagne, waarbij we met de hulp van Eva Mouton en meer dan 350 frituren pleegzorg beter bekend wilden maken bij het brede publiek.
Maar liefst 362 frituren over heel Vlaanderen werden omgetoverd tot pleegzorgfrituur. Hiervoor kregen de frituren een pakket met fleurige materialen zoals affiches, stickers, vlaggetjes, tafelstaanders, enzoverder. De leuke frietzakjes, hamburgers en bitterballen werden speciaal voor Pleegzorg Vlaanderen getekend door illustratrice Eva Mouton!
We kregen ook heel wat mediaaandacht tijdens deze week, waaronder Durf te Vragen, VRT, De Standaard, De Morgen, Het Nieuwsblad, Karrewiet, Radio 1, Radio 2, NRJ, Joe, Knack, De Zevende Dag, regionale pers, verschillende podcasts, …
Verder bombardeerden we onze volgers op sociale media met frietjes, bitterballen en pleegzorgverhalen. Met aan het einde van de week een specifieke oproep om pleeggezinnen te vinden voor de 1000 kinderen en jongeren die momenteel op onze wachtlijst staan.
Bovendien mochten we ook heel wat vrolijke kleurplaten ontvangen. Creatievelingen konden op onze website een frietjeskleurplaat downloaden en met hun inzending een exclusief T-shirt winnen! We werden nét niet bedolven onder alle inzendingen. Winnen kan niet meer, maar de kleurplaten blijven wel nog even online staan. Je vindt ze op www.pleegzorg.be/frietkleurplaat.
Om alle pleeggezinnen extra te bedanken voor hun fantastische engagement, kregen jullie allemaal een bon voor een gratis familiefriet tijdens de Week van de Pleegzorg. En deze extra grote friet konden jullie smullen uit een exclusief pleegzorg-frietbakje. En aan de vele foto’s te zien die we binnenkregen, hebben die frietjes zeker gesmaakt!
De feestdagen komen eraan, een periode van samenzijn en vieren met familie. Hoe de feesttafel er dan eruitziet, verschilt per gezin, maar ook per cultuur.
Enkele pleeggezinnen uit verschillende culturen geven jullie graag een inkijk in hoe zij de feestdagen vieren.
Een ding staat vast: over welke cultuur het ook gaat, gezellig samenzijn met familie staat steeds centraal.
“Op traditionele feesten ben ik de spilfiguur in de familie. Omdat ik één van de oudsten ben, komen we in mijn huis samen. Bij feest hoort natuurlijk lekker eten. Ik maak dan traditionele gerechten klaar, zoals pilav, stoofvlees, sarma (gerolde druivenbladen met gehakt), hartige gebakjes en een slaatje. Ik maak alles zelf klaar, behalve het dessert. De bekende Turkse ‘Baklava’ koop ik kant en klaar. Al dat eten is wel nodig, want ik heb zeventien kleinkinderen en dan komen nog mijn eigen broers en zussen met hun familie. Naast die traditionele feestdagen zijn verjaardagen belangrijk voor onze familie. Ik doe het allemaal graag. Ik kan goed koken, en ben het gewend te koken voor grote groepen. Het is iets waaruit ik voldoening haal.”
Huguette (33) woont samen met haar twee kinderen en twee pleegkinderen in Laken. Kerstmis is erg belangrijk voor het gezin en wordt uitgebreid gevierd. “Lekker eten en samen tafelen staan daarbij centraal. Ik doe mijn boodschappen traditioneel in de Matongéwijk in Elsene. Daar kan ik terecht voor een veelheid aan producten. In de kerstperiode is ‘Pondu’, een gerecht met maniokbladeren, niet weg te denken van de feesttafel. Pondu kan op verschillende manieren klaargemaakt worden. Naargelang de streek voegt men andere ingrediënten toe. In Oost-Congo, waarvan ik afkomstig ben, wordt het klaargemaakt met vis, varkens- of rundspootjes, palmolie en arachidepoeder. Het favoriete gerecht van de kinderen is zonder twijfel Poulet Bicyclette met palmnotensaus. Deze kippen hebben in vrijheid kunnen rondlopen en zijn net daardoor gespierder en smaakvoller. Verder kan ik de kinderen ook plezier doen met worstjes en bakbananen. Zelf eet ik het liefst m’fumbwa. Dat is een bladstoofpot gemaakt van wilde spinazie. De bladeren hebben een dik, wasachtig uiterlijk en kunnen zowel vers of gedroogd gekocht worden.”
“De decoratie die gebruikt wordt tijdens de feestdagen is afhankelijk van ieders persoonlijke smaak en niet verbonden aan een traditie. Zelf gebruik ik meestal een kleine kerstboom. Er worden ook enkele cadeaus gekocht die we om middernacht samen openen. Die cadeaus zijn echter niet zo belangrijk. Voor Congolezen is het veel belangrijker om samen te zijn en te genieten van elkaars gezelschap.”
“Onze pleegdochter heeft Aziatische roots. Ze woont echter al van toen ze drie jaar was in België. Aan de keuken van haar thuisland heeft ze geen herinneringen, behalve dat er veel rijst op tafel kwam en dat die vaak met de hand tot een bolletje werd gevormd om op te eten. Op feestdagen wordt bij ons eerder ‘Belgisch’ gekookt. Onze feestmaaltijden variëren, al zijn er wel enkele klassiekers: gourmet, kaasfondue, gebraden vlees en vooraf natuurlijk allerlei bekende hapjes zoals chips, kerstomaatjes, rauwe groentjes met dipsaus en kippenboutjes. Over die laatste willen we het even hebben. Er hangt een leuke anekdote aan vast.”
“Onze pleegdochter is bij ons komen wonen op 23 december 2014. De dag erna was het bijgevolg kerstavond. We hadden samen inkopen gedaan voor het feest. En daar hoorden dus kippenboutjes bij. Op kerstavond zelf was het supergezellig. We waren blij dat ze meteen haar ‘intrede’ kon maken in de familie. Zijzelf zag het ook helemaal zitten want ze wilde maar wat graag iedereen bedienen van al het lekkers dat we hadden geprepareerd.”
“Op een bepaald ogenblik komt ze apetrots de living binnen met de kippenboutjes. Helaas hield ze haar schotel net iets te schuin. Gevolg: voor de kippenboutjes in onze mond konden verdwijnen, maakten ze kennis met de grond. Onze pleegdochter keek eerst bedremmeld rond naar de familie. Maar toen ze zag dat we haar onhandigheid helemaal niet erg vonden, kon ze weer lachen. Er gaat sindsdien geen enkele kerstavond voorbij zonder dat deze anekdote wordt opgerakeld. Tot jolijt van de feestvierders, inclusief onze pleegdochter.”
“Maar feestvieren is ook meer dan eten. Het is samen zijn met familie, tijd maken voor elkaar, genieten van elkaars gezelschap, de haard laten knetteren en met z’n allen lekker niks doen in de zetel. Eigenlijk begint de kerstperiode en de bijhorende sfeer al vlak na Sinterklaas. Dan halen we een kerstboom in huis. De kerstboomversiersels worden van de zolder gehaald en de kinderen staan te popelen om ze in de boom te mogen hangen. Meestal is het mama die de klus al na vijf minuten alleen mag klaren. “
“Een jaarlijks ritueel bij ons is het zingen van de kerstavondviering in de kerk. Wij zijn eigenlijk niet zo gelovig, maar kerstavond zonder dat ritueel zou toch een beetje kaler zijn. Onze oudste dochter heeft ons enkele jaren geleden opgevolgd als dirigente van het plaatselijke kinderen jeugdkoor. In de aanloop naar kerst wordt het koor uitgebreid met iedereen die graag zingt: mama’s, papa’s, oma’s, opa’s, buren, vrienden, kennissen. Met die kleurrijke bende brengen we dan op 24 december allerlei kerstklassiekers ten gehore. Wijzelf en onze pleegdochter zingen mee. Onze oudste dochter leidt dan als dirigente alles in goede banen. Onze zoon en zijn vriendin komen steevast luisteren. Een echte familieactiviteit dus. Na de kerstavondviering keren we met ons gezin huiswaarts waar lekkere kippenboutjes op ons wachten. Als ze niet op de vloer van de living terechtkomen tenminste...”
“Op oudjaar is vooral de familie uitgenodigd en worden heel wat hapjes op tafel gezet. Zowel Palestijnse hapjes zoals Manakeesh als toast met zalm. Ook het moslim-oudejaar vieren we, maar het allerbelangrijkste is wel nog altijd het Suikerfeest en Offerfeest. Dan gaan we ook met hapjes langs bij de Belgische buren.”
Kippenboutjes en zingen op kerstavond
Kerst. Ik probeer in feeststemming te komen, maar het lukt me niet. Jaar na jaar probeer ik het. Het lukt nooit. In huis probeer ik het gezellig te maken, er branden kaarsjes... Maar niets is hetzelfde als vroeger. Het licht en de warmte die de kaarsjes uitstralen kunnen me niet meer raken. Misschien omdat het niet resoneert met de kilte en somberheid in mijn hart.
Voor ouders met een kind in pleegzorg is iedere dag moeilijk, maar de feestdagen maken het nog net iets moeilijker. Mama S. geeft een inkijk in hoe zij zich voelt tijdens de kerstperiode.
Hoe zou het met haar gaan? Hoe gaat het met mijn dochter? “Goed”, denk ik bij mezelf. “Goed!”, wordt me keer op keer verteld. Die boodschap blijft zo raar binnenkomen. Hoe plaats je als moeder dat je kind het “goed” stelt zonder jou? Is ze beter af zonder mij? De oordelende stem antwoordt veel te snel “ja” op die vraag. Maar de zachtmoedige moeder in mij is het daar niet mee eens. Toch troost ik mezelf met het idee dat het ‘goed’ gaat met haar. Ik weet dat ze het ‘goed’ maakt. Ik weet dat ze de pakjes die onder de kerstboom liggen open maakt. Ik weet dat ze verwend wordt. Maar wat ik niet weet is hoe ze zich diep vanbinnen voelt.... En of ze dat met iemand durft te delen. Want als je haar zou vragen hoe het met haar gaat, antwoordt ze standaard: “goed!”
Wat ik ook niet weet, is of ze zich afvraagt :”Zou mama met mij kerst willen vieren?” Misschien denkt ze van niet …. Ik heb het haar nooit gevraagd. Ik heb ook nooit gevraagd of ze kerst met mij wil vieren. Of het kan/mag heb ik niemand ooit gevraagd. Ik heb er de moed niet voor. De buitenwereld overtuigt me er zonder veel woorden van dat ze daar ‘goed’ zit.
De schreeuw naar mijn kind, de hunkering naar mijn kind, het verlangen naar mijn kind, het verdriet om mijn kind, blijven diep in mij bevroren zitten, sinds die dag dat er ‘boven mij’ beslist werd dat ze daar moet blijven. Dat ze daar ‘goed’ zit. Het ontneemt me de moed en het zelfvertrouwen om als moeder mijn stem te laten horen. De schreeuw blijft vastzitten in mij. De stilte buiten mij voelt niet vredig maar veel te stil. Zou mijn dochter een fijne kerst beleven? Ik hoop het. Zou ze weten dat ik droom van een kerst met haar? Ik hoop het uit het diepst van mijn hart.
Voor het eerst in bijna 8 jaar, zo lang is onze pleegzoon bij ons en zo oud is hij ook, sta ik met mijn mond vol tanden. Ik weet echt niet wat te zeggen, hoe te reageren. “Waarom heeft mama D. mij gedumpt?” Gedumpt. Ons ventje denkt dat hij zoals het grof huisvuil op straat werd gezet.
Deze vraag, heel concreet, moet ik even laten bezinken. Tegelijk vallen de puzzelstukjes in elkaar. Zijn moeilijkere gedrag de laatste weken thuis, op school, in de kinderopvang. Slechter eten, slechter slapen… Met deze vraag geeft hij het antwoord. Mijn gedachten draaien op volle toeren, net zoals de zijne blijkbaar, al langere tijd.
Wat moet ik zeggen om die negatieve gedachte uit zijn hoofd te krijgen? En snel, want hij blijft me aankijken met een vragende, haast dwingende blik. Ik slik de krop in mijn keel weg, neem diep adem en doe een poging. “Mama D. heeft jou niet zomaar gedumpt. Ze wou eerst zeker weten dat een ander gezin goed voor jou kon zorgen. Ze heeft L. van pleegzorg gebeld en pas toen ze wist dat je bij ons kon komen wonen, is ze weggegaan.”
Zoals altijd wekt elk antwoord weer een nieuwe reeks vragen op. “En heeft ze mij daarna nooit meer willen zien? Kan ze nog altijd niet voor mij zorgen? Kan ik later wel bij haar gaan wonen? Heeft ze nog andere kindjes? Wonen die wel bij haar? Waarom …? Wanneer …? Hoe …?
Vraag per vraag, antwoord per antwoord probeer ik hem te kalmeren. Tevergeefs, want elk antwoord doet hem in tranen uitbarsten. Elk antwoord brengt hem nog meer in de war. Hij duwt me weg en zegt dat hij mama D. wil. Hij wil bij haar zijn.
“Heb je haar telefoonnummer? Dan kan ik haar bellen en zeggen dat ik van haar houd, want dat weet ze nog niet.” Slik. Hoe graag ik ook zou willen, dit kan ik niet zelf beslissen. Ik schuif de verantwoordelijkheid van me af en zeg dat we dat aan L. van pleegzorg en zijn papa moeten vragen. Dat antwoord geeft hem hoop en brengt hem eindelijk een beetje rust.
Ondertussen heb ik ook het fotoboekje bovengehaald met die ene foto van hem en mama D. Er staan 100 foto’s in, maar alleen die met zijn mama interesseert hem. Hij kijkt en kijkt en valt uiteindelijk in slaap met het boekje op zijn borstkas stevig vastgeklemd. Wanneer ik zeker ben dat hij diep genoeg slaapt, verhuis ik naar mijn eigen bed, want ondertussen is het zelfs voor mij al ver voorbij bedtijd.
‘s Ochtends maak ik hem wakker. Een hele karwei na zo’n kort nachtje. Hij sputtert tegen, kruipt weg onder het donsdeken, zeurt, wordt boos én blijft boos. Ik had niks anders verwacht na zijn vragen en verdriet van gisteren, maar toch vraag ik hem waarom hij zo kwaad is. Met grote verontwaardiging zegt hij: “Altijd wanneer het heel spannend is, maak jij mij wakker.”
Ik lach. Dit was niet het antwoord dat ik verwachtte, maar het stelt me wel gerust. Niet alles wat hij doet, zegt of voelt moet herleid worden tot zijn pleegzorgverhaal. Soms is hij ook gewoon kwaad omdat mama
De allereerste begeleiding is er een die je nooit zal vergeten
“Je allereerste begeleiding binnen pleegzorg: het is er een dat je voor altijd bijblijft. Mijn eerste begeleiding was een achttienjarig meisje dat zelf de vraag stelde om voltijdse pleegzorg op te starten bij het gezin van haar leerkracht uit het zesde leerjaar. Het gezin nam al jarenlang een waardevol engagement op binnen de vrijwilligheid. Het was een intense begeleiding waarin hechting, onvoorwaardelijkheid en de zoektocht naar zelfstandigheid een centrale plaats kregen. Wanneer je dan na een periode van drie jaar in verbinding gaan, samen groeien en elkaar vertrouwen, een sterke zelfstandige jongedame bewondert die klaar is om op zichzelf te wonen, mooie resultaten behaalt in haar hogere studies en haar veilige haven heeft en koestert in het pleeggezin, kan je haast niet anders dan op je allerlaatste huisbezoek een traantje wegpinken. Je allereerste begeleiding binnen pleegzorg, het is er een dat je voor altijd bijblijft. Ik blik met trots en dankbaarheid terug op die van mij.”
“Ik vecht al jaren tegen een drugsverslaving. Mijn dochter werd dan ook meteen na de geboorte in 2020 geplaatst. Ondertussen legde ik een lang, individueel traject af en liet ik mij ondersteunen door gepaste hulpverlening. Sinds juni 2022 ben ik clean en werden de bezoekmomenten met mijn tweejarige dochter opnieuw opgestart. Het moment waarop ik haar terugzag én op het einde van dat bezoek zelfs een dikke knuffel kreeg, dat was voor mij het allermooiste moment van 2022!”
Met z’n allen naar
“In de zomer ben ik met mijn pleeggezin een weekje naar zee geweest. Dat was heel erg fijn, zo zijn we er gaan uiteten en naar de ‘Zomerhit’ geweest. Ik woon al 12 jaar in mijn pleeggezin en het voelt ook alsof ze mijn ouders zijn. We zijn op vakantie ook niet bezig met de pleegzorgsituatie, maar maken het gewoon gezellig en genieten van de vakantie zoals elk ander gezin.”
“Onze pleegdochter K. heeft op school een vriendinnetje C. dat bij toeval ook in de jongerenzorg is opgenomen. Zij verblijft in een leefgroep in een tehuis. De meisjes zien elkaar op school, maar zijn ook al bij elkaar komen spelen en C. bleef zelfs al eens bij ons slapen. Tijdens de paasvakantie wilden we naar de Ardennen om veel in de natuur te kunnen vertoeven. K. zag er wat tegenop omdat ze niet graag alleen is om te spelen op het eind van de dag of op de momenten dat wij koken of bedden oopmaken, enzovoort.
We stelden daarom aan de interne begeleider van C. voor om haar mee te nemen voor onze vierdaagse naar de Ardennen en dat mocht. Zowel C. als K. waren in de zevende hemel. Het werd een heel fijne week. De meisjes hadden het prima naar hun zin en ook voor ons was de vakantie een stuk relaxter nu de vriendinnetjes elkaar konden entertainen. Eén van de vier dagen bleef het onophoudelijk regenen en moesten we de dag noodgedwongen binnen doorbrengen. We hadden boeken, knutselgerief en speelgoed mee en ook van die dag hebben ze samen iets moois gemaakt en konden we dus met zijn allen genieten.
Toen we weer huiswaarts gingen vertelde C. ons dat ze eigenlijk toch wel verlangde naar ‘de groep’, de leefgroep waar zij deel van uitmaakt. Toen wij haar vroegen of ze, indien ze kon kiezen, niet liever in een pleeggezin had gewoond, net als K. wist ze ons beslist te vertellen dat zij toch voor ‘de groep’ zou kiezen. Een pleeggezin hoefde voor C. helemaal niet, al vond ze het wel fijn om een tijdje bij ons te zijn. Ze was eerder al eens in een pleeggezin geweest, tijdelijk (in crisisopvang), nog voor de plaatsing in het tehuis. Was het de ‘zekerheid’ en de ‘stabiliteit’ van het tehuis die haar voor ‘de groep’ deed kiezen? Zelf had ze er niet echt de woorden voor. K. daarentegen was volmondig overtuigd en wist te zeggen dat zij niet meer in ‘een groep’ wou wonen en voor altijd bij ons wou blijven.
Het was hartverwarmend te zien hoe kinderen er altijd het beste van maken en volop leven met wat ze aangeboden krijgen. Ze houden je een spiegel voor en dagen je uit zelf anders naar jouw leven te kijken. Het ervaren en zien dat beide meisjes, elk in hun eigen wereld, hun ‘thuis’, gelukkig kunnen zijn was voor ons het mooiste moment. We proberen onze (pleeg)kinderen veel te leren, maar we moeten er ook eens bij stil durven staan dat ook zij ons veel (kunnen) leren. Dat zijn dan ongetwijfeld ook de mooiste momenten van het jaar.”
“Hoi, Ik ben Youssef, ik ben een pleeggast. Samen met nog 26 andere pleeggasten en 7 begeleiders van Pleegzorg Provincie Antwerpen gingen we op weekend naar Maasmechelen. Dat was voor mij het leukste moment van het jaar. Op de foto zie je ook een graffiti-bord. Want wij kregen daar een workshop van en mochten nadien zelf aan de slag, dat was echt supercool. Mijn eigen kunstwerk hangt nu in mijn kamer, zo kan ik er iedere dag naar kijken en terugdenken aan dat fijne moment. Ik vind het heel leuk om activiteiten met andere pleeggasten te doen want ondanks al onze verschillen hebben we toch één ding gemeen en dat is pleegzorg. “
Katelijne en Dirk, pleegzorgers
Er bestaan een aantal terugkerende vragen met betrekking tot pleegkinderen van vreemde nationaliteit. Daarbij maakt het een verschil of de ouder(s) van het kind ook in België wonen of niet. Het gaat om de inschrijving in de vreemdelingenregisters op het adres van de pleegzorgers, het ten laste zijn voor de mutualiteit, over het groeipakket, over identiteitskaarten en paspoorten, over studietoelagen, over sociale huisvesting, inschrijving in een sportclub…. En last but not least over het verblijfsstatuut van de minderjarige. rige. Dit is niet noodzakelijk dezelfde advocaat die in het kader van een Jeugdrechtbankplaatsing werd aangeduid om de minderjarige bij te staan in die gerechtelijke jeugdhulpprocedure, maar soms is deze daar ook toe bereid.
zich geen verblijfsrecht. De dienst vreemdelingenzaken moet de verblijfstitel van het kind scherp krijgen om hem of haar correct in de registers te kunnen opnemen.
Een NBMV kan zich als persoon ten laste bij een ziekenfonds aansluiten wanneer hij samenwoont met een pleegzorger die aangesloten is bij de ziekteverzekering.
Groeipakket: of het kind gerechtigd is, hangt af van een aantal voorwaarden, waarvan het verblijfsstatuut er één is.
Kinderen die samen met hun ouders in België verblijven
Kinderen die zonder hun ouders in België verblijven
De problematiek op basis waarvan deze minderjarigen naar België komen, is zeer divers. Er zijn minderjarigen die gevlucht zijn wegens oorlogsgeweld, maar ook huiselijk geweld of een verontrustende opvoedingssituatie in het land van herkomst liggen vaak aan de basis. Daarnaast zijn er situaties waarbij de kinderen eerst samen met hun ouders hier zijn, maar waarbij de ouders vervolgens verdwijnen.
Wanneer deze kinderen geen wettelijke reden voor verblijf in België kunnen aantonen, kunnen zij via de dienst Voogdij van de FOD Justitie een voogd niet-begeleide minderjarige vreemdeling (NBMV) of niet-begeleide Europese minderjarige vreemdeling (NBEMV) krijgen.
Deze voogd zal ook de juridische bijstand van een pro deo advocaat gespecialiseerd in het vreemdelingenrecht vragen voor de minderja-
Van zodra er een permanent verblijfsstatuut is en er geen procedure meer loopt, vervalt de bevoegdheid van de voogd van de Dienst Voogdij. In het geval van minderjarigen kan er dan door de vrederechter een burgerlijke voogd worden aangesteld. Ook pleegzorgers kunnen burgerlijke voogdij opnemen.
Tot zijn achttiende wordt een NBMV bij dreigende uithuisplaatsing in principe niet uitgewezen, ongeacht het feit of hij wel of niet asiel heeft aangevraagd of een andere procedure heeft lopen of eventueel is uitgeprocedeerd.
Qua inschrijving in het vreemdelingenregister, geeft pleegzorg op
Het verblijfsstatuut van deze kinderen hangt af van het statuut van hun wettelijke vertegenwoordiger. Vaak heeft de dienst voor pleegzorg geen specifieke informatie over de precieze verblijfsprocedure die eventueel loopt of gelopen heeft (zoals een aanvraag voor asiel en subsidiaire bescherming, medische regularisatie, slachtoffer mensenhandel en –smokkel), en communiceren ouders hierover weinig.
Soms is de uitkomst van een bepaalde procedure wel bekend, bijvoorbeeld het soort verblijfskaart en/of het perspectief inzake duur (aantal jaren, al dan niet verlengbaar ...).
Het komt ook voor dat vader en moeder een verschillend verblijfsstatuut hebben, of situaties waarbij de ouderschapserkenning door één van de ouders moeizaam verloopt, wat repercussies heeft op het verkrijgen van een verblijfsstatuut of het vaststellen van de nationaliteit voor het kind.
Soms is de nationaliteit van de minderjarige en de ouder niet officieel erkend. Dit is het geval voor:
• Ouders of kinderen die elders geboren zijn, maar waarbij er geen geboorteakte is of de originele geboorteakte of identiteitsbewijs zoek is. België moet de identiteit van iemand (het kind) die hier verblijf aanvraagt, kunnen vaststellen.
• Ouders waarbij het kind hier geboren is maar niet aangegeven wordt bij de ambassade, uit onwetendheid of vanuit een vrees dat bij melding van de geboorte van een kind de ambassade een negatieve invloed zou uitoefenen op de verblijfssituatie van de ouder.
• Situaties waarbij verschillende nationaliteiten in het geding zijn en men weet niet tot welke ambassade zich te richten. In dergelijke situaties kan de verblijfsprocedure soms niet opgestart of afgerond worden.
• Uitzonderlijk is er sprake van ‘staatloosheid’.
In bepaalde situaties krijgt de ouder een uitwijzingsbevel en moet het kind ook terug naar het land van herkomst. Het komt voor dat de jeugdrechter vanuit het belang van het kind dan oordeelt dat het kind toch in het pleeggezin moet blijven.
Diensten voor pleegzorg nemen (samen met de pleegzorgers) in situaties van ‘kinderen vergezeld van hun ouders’ vaak een actieve begeleidingsrol op in functie van verblijfsperspectief voor het pleegkind. Vaak zijn zij in deze situaties het enige aanspreekpunt. Zij proberen dan heel wat praktisch-administratieve zaken in orde te brengen rond het verblijfsstatuut.
Bronnen:
Meer informatie vind je op de website van het Agentschap Integratie en Inburgering (agii. be, www.vreemdelingenrecht.be, integratie-inburgering.be). Voor zaken die ondanks hoger vermelde ondersteuningskanalen niet kunnen worden opgelost, kan men contact opnemen met de centrale diensten van het Agentschap Opgroeien in Brussel, dat deze problematiek verder opneemt met de dienst Vreemdelingenzaken.
https://gpedia.groeipakket.be/nl/thema/rechtgevend-kind/nationaliteits-en https://www.agii.be/thema/vreemdelingenrecht-internationaal-privaatrecht/verblijfsrecht-uitwijzing-reizen https://www.agii.be/thema/vreemdelingenrecht-internationaal-privaatrecht/familiaal-ipr/afstamming/erkenning-afstamming Artikels op www.jeugdrecht.be: J. Vangenechten, Voogdij voor Europese niet-begeleide minderjarigen M. Berghmans, Voogdij over niet begeleide minderjarige vreemdelingen M. Berghmans, Ouders van vreemde nationaliteit spoorloos
Een tijd geleden viel er een mailtje in onze Pleegzorgpluimbrievenbus van Lot, de voormalige kotgenote van Annelien. Ze had onze oproep gezien en nomineerde Annelien, want zij verdient een dikke pluim voor haar engagement in pleegzorg.
Daarom trokken we met taart en pluim naar Annelien om haar te verrassen. Lot kon er jammer genoeg niet bij zijn, maar ze legde in een filmpje haarfijn uit aan Annelien waarom zij de pleegzorgpluim dubbel en dik verdient.
Lot: “Annelien, op kot was meteen duidelijk dat zorgen in je DNA zit. Je stond altijd klaar om te helpen en was ook diegene die enkele jaren geleden voorstelde om een kotreünie te organiseren, die je vervolgens zelf tot in de puntjes plande. Zorgen voor de ander en zorgen dat iedereen het goed genoeg heeft, dat is wie jij bent. Pleegzorg is misschien wel het zotste avontuur waar je ooit aan begonnen bent. In het begin dacht ik ‘waar begint ze nu aan’, maar ondertussen is elk greintje twijfel dat ik had weggesmolten, want zoals steeds doe jij niets half. Je bent moedig, veerkrachtig, realistisch, doet alles met een vleugje humor, maar vooral met veel liefde en genegenheid. Jij verdient niet één pluim, maar een hele pluimenhoed!”
“In 2018 startte ik mijn pleegzorgtraject. Ik ben alleenstaande en in afwachting van een langetermijnperspectief, startte ik in ondersteunende pleegzorg (OP). Zo blijft ondertussen al vier jaar een jongen van nu 9 jaar af en toe bij mij. In het begin bleef hij één nacht in de week slapen en was hij ook één weekend per maand hier, nu komt hij enkel nog één weekend in de maand. Twee jaar na de start van dat traject, durfde ik ook
voor een iets duurzamer en intensiever project te kiezen en gaf ik me op voor perspectiefzoekende pleegzorg. In augustus 2020 kwam dan een jongetje van 13 maanden tijdelijk bij mij wonen. In april 2021 is hij terug naar huis kunnen gaan en dat gaat tot op vandaag nog heel goed. Hij komt af en toe wel nog een dagje spelen of eventjes op bezoek, wat altijd heel leuk is.”
“In juli 2021 ving ik een baby van 9 dagen oud in crisispleegzorg op, wat daarna is overgegaan in perspectiefzoekende pleegzorg. Aangezien dat goed ging en er ook een fijn contact is met de ouders, heb ik mij, toen duidelijk was dat hij niet naar huis kon gaan, kandidaat gesteld als perspectiefbiedend pleeggezin. Uiteindelijk woont hij nu al 16 maanden bij mij en gaat dat ook goed met mijn OP-pleegkindje. Ik ben heel blij met Lot haar complimenten. Ik had het helemaal niet verwacht dus ik ben wel onder de indruk. Heel leuk!”
Op 13 oktober 2022 nam het Leuvense team van de volwassenwerking afscheid van Miel.
Miel was een heel bijzondere gast want geen Leuvense pleegzorg voor volwas senen zonder Miel, en ook geen Miel zonder pleegzorg… Miel was maar liefst 42 jaar lang pleeggast, en dat in de verschillende pleegzorgvormen. Hij startte als twintiger in een Leuvens doorstromingshuis, verhuisde toen naar een gastgezin waar hij meer dan twintig jaar een warme thuis vond. Tien jaar geleden verhuisde Miel tot slot naar één van de huizen langverblijf van Pleegzorg. Miel was een graag geziene gast, zowel in ons huis van vertrouwen op de Tiensevest als in zijn eigen huis, en eigenlijk in heel Leuven – al wandelend bezocht hij dagelijks zijn vaste plekjes.
Wat zullen veel mensen je missen, Miel!
