1
2
3
1
LEKCJA REGIONALNA Kilka kreatywnych zadań do lekcji regionalnej 1. Odnajdź najstarszy dom w Twojej miejscowości lub okolicy. Wyobraź sobie, kim byli jego mieszkańcy. Napisz o nich opowiadanie, a narratorem opowieści uczyń ten dom. 2. Stwórz reportaż fotograficzny dotyczący dziedzictwa kulturowego miejscowości lub okolicy, w której mieszkasz. 3. Namaluj w dowolnej technice najciekawszy zabytek w Twojej okolicy lub miejscowości. 4. Zaproponujcie nauczycielowi przygotowanie krótkiej sztuki teatralnej, inscenizacji lub filmiku dotyczącego ważnego wydarzenia w historii okolicy, np. bitwy, która się tu rozegrała, przejazdu królewskiego orszaku, który się tu zatrzymywał, budowy miejscowego kościoła albo dworu. Treść może dotyczyć także codziennego życia w przeszłości i obrazować np. dzień ucznia sprzed 80 lat, bal, który odbył się w miejscowym pałacu, itd. 5. Przygotuj dla kolegów regionalne puzzle. Wydrukuj na kartce A4 zdjęcie przedstawiające lokalny zabytek, potnij je na kawałki i daj do ułożenia innym. 6. Dowiedz się jakie rodzaje sztuki ludowej są praktykowane w regionie, w którym mieszkasz. Czy ktoś zajmuje się tutaj hafciarstwem, garncarstwem, kowalstwem, a może wyrabia tradycyjne zabawki i koronki? Poproście nauczyciela, aby umówił spotkanie z taką osobą. Przeprowadźcie z nią wywiad i zapytajcie o tajniki rzemiosła, którym się zajmuje. Może sami spróbujecie coś wyhaftować albo będziecie mieli okazję popracować na kole garncarskim? 7. Z pudełek po różnych produktach spróbuj stworzyć model lokalnego zabytkowego kościoła, pałacu, domu lub innej budowli. 8. Zaproponujcie nauczycielowi przygotowanie w klasie wystawy dotyczącej przeszłości miejsca, gdzie mieszkacie. Poszukajcie w domu obiektów, które moglibyście na niej zaprezentować. Koniecznie poproście o pomoc rodziców! Może macie w domu fotografie sprzed lat, stare narzędzia 1
czy sprzęty, stroje, w których niegdyś ubierali się wasi dziadkowie i babcie, ich świadectwa szkolne czy podręczniki. Pamiętajcie o odpowiednim przechowywaniu, przenoszeniu i prezentowaniu Waszych eksponatów aby ich nie narazić na uszkodzenia. Do każdego przedmiotu opracujcie metryczkę, posługując się załączonym wzorem. Pogrupujcie przedmioty, np. pod względem wieku (np. rzeczy z lat 50-tych XX w.), tego do czego służyły (np. sprzęty związane z gospodarstwem domowym), rodzaju (np. książki, zdjęcia). Przygotujcie mini-katalog wystawy. Możecie zorganizować wernisaż, na który zaprosicie kolegów i bliskie osoby. METRYCZKA: Nazwa: (np. obraz, rzeźba, lampa naftowa, świecznik, imbryk, rękopis, serwetka itp. ) Technika wykonania: (metal, papier, szkło, kamień szlachetny, len itp.) Data wykonania: (jeśli nie znamy dokładnej daty, podajemy w przybliżeniu np. lata 40. XX w. itp.) Opis: (wygląd przedmiotu, cechy szczególne) Stan zachowania: (czy jest uszkodzony, ma przetarcia, ślady po drewnojadach, czy wymaga pilnej naprawy – pamiętaj aby wszelkie naprawy dokonywać pod opieką dorosłego który zna się na rzeczy, ale tworząc metryczkę nie musisz zabierać się od razu za konserwacje, możesz zanotować co należy zrobić w kolejnym podpunkcie) Zalecenia do przyszłego przechowywania: (np.: suche i przewiewne pomieszczenie, schowanie pod dachem, schowanie do teczek papierowych – bardzo ważne w przypadku przechowywania starych przedmiotów papierowych, aby nie wkładać ich w foliowe koszulki, które szczelnie izolują i mogą powodować zawilgocenie/zaparowanie oraz tworzenie drobnoustrojów, ekspozycja w zacienionym miejscu – na mocne światło szczególnie narażone są fotografie oraz prace na papierze dlatego nie należy ich wystawiać bezpośrednio na silne światło słoneczne) Rys historyczny: (ważne informacje dotyczące przeszłości eksponatu, ciekawostki) Właściciel i miejsce przechowywania: (jest to ważne w przypadku tworzenia wystawy aby wiadomo było komu zwrócić eksponat. Może się zdarzyć, że właściciel będzie chciał pozostać anonimowy w przypadku upublicznienia metryczki. Należy wtedy informacje o właścicielu zachować w bezpiecznym miejscu) Bibliografia, materiały źródłowe: (źródła w których możemy poczytać o tym lub podobnych obiektach, kto opowiedział nam o danym przedmiocie) Autor metryczki, data, miejscowość: (ważna informacja o tym kto zebrał i opracował metryczkę)
9. Stwórz przewodnik po Twojej miejscowości. Wymyśl trasę zwiedzania, narysuj mapkę, opisz obiekty, zrób im zdjęcia. Wszystko możesz opracować graficznie w komputerze albo na papierze i „wydać” w formie broszury. 10. W wielu miejscach można kupić różne gadżety przedstawiające, niekiedy w zabawny sposób, znane i mniej znane zabytki oraz motywy dotyczące dziedzictwa kulturowego (np. modele Wieży Eiffle’a czy torebki z kogucikami z łowickich wycinanek). Do tego zadania potrzebny będzie Ci gładki podkoszulek (bez napisów) oraz farby do malowania po tkaninie. Ozdób koszulkę zaprojektowanym przez siebie motywem dotyczącym lokalnego dziedzictwa (np. wizerunkiem lokalnego zabytku, wzorem znanym z miejscowego folkloru). Możesz wcześniej przygotować szablon lub projekt na papierze.
2
2
SKARBY SZTUKI NASZEGO REGIONU – TWORZYMY KOPIĘ IKONY MATKI BOSKIEJ DZIERZGOWSKIEJ KONSPEKT LEKCJI PLASTYKI Czas zajęć: ok 120 min (lub trzy godziny lekcyjne) Wiadomości Uczeń: Definiuje pojęcia: dziedzictwo kulturalne, sztuka sakralna, cerkiew, prawosławie, ikona, podlinnik, medium, kowczeg, pozłota, werniks, „pisać ikonę”, ikonografia, obrządek wschodni, pop, Hodegetria, mozaika, schizma wschodnia Rozpoznaje krzyż prawosławny Potrafi wymienić kraje związane z prawosławiem Opowiada historię obrazu Matki Boskiej Dzierzgowskiej Zna technikę ikony Umiejętności Uczeń: Posługując się zdobytymi wiadomościami potrafi opisać obraz Matki Boskiej Dzierzgowskiej Odróżnia ikonę od malarstwa zachodniego Lokalizuje na mapie tereny i kraje związane z prawosławiem Sporządza kopię ikony Matki Boskiej Dzierzgowskiej Postawy: Kształcenie wrażliwości i zainteresowania sztuką oraz poczucia uczestnictwa w kulturze i odpowiedzialności za dobra kultury Formy pracy: indywidualna, zbiorowa Metody pracy: podająca, poszukująca, praktyczna Środki dydaktyczne: ksero z chmurą pojęć związanych z ikoną, reprodukcja ikony Matki Boskiej Dzierzgowskiej, przewodnik turystyczny z opisem kościoła w Dzierzgowie, ksero z szablonem ikony Matki Boskiej Dzierzgowskiej, materiały plastyczne: farby akrylowe w tubkach, plastikowe talerze, pędzle, waciki, zagruntowane (pomalowane białą farbą akrylową) tabliczki ze sklejki, pigment lub
1
sproszkowana kolorowa kreda, ołówki, stare gazety do zabezpieczenia stolików, ręcznik papierowy do wycierania rąk, worek na śmieci, płyta CD z muzyką cerkiewną, odtwarzacz CD, rzutnik multimedialny, prezentacja na temat ikon
Przebieg lekcji: I FAZA WPROWADZAJĄCA (10 min) 1. Czynności organizacyjno-porządkowe 2. Zapisanie tematu lekcji na tablicy 3. Przedstawienie celów lekcji. 4. Przygotowujemy stanowiska pracy (łączymy stoliki, rozkładamy gazety, rozdajemy przyrządy malarskie i ksero) II FAZA REALIZACYJNA (90 min) 1. Odpowiadamy na pytania: „czym jest ikona?”, z jakim kręgiem kulturowym jest związana, opowiadamy o prawosławiu. Wspieramy się przy tym prezentacją multimedialną. Zadajemy uczniom pytania naprowadzające, zachęcamy do wypowiedzi. 2. Jeden z uczniów czyta historię obrazu Matki Boskiej Dzierzgowskiej. Porównujemy ją z innymi obrazami maryjnymi oraz ikonami – slajdy z prezentacji multimedialnej. 3. Wyjaśniamy pojęcia związane z ikoną, proces powstawania ikony oraz dlaczego mówimy, że ikonę się pisze, a nie maluje. Uczniowie zakreślają je na ksero z chmurą słówek. 4. Uczniowie przenoszą szablon z zarysem postaci Matki Boskiej Dzierzgowskiej na zagruntowane deseczki. 5. Uczniowie nanoszą farby: zaczynają od pozłoty, na końcu laserunki. W tym czasie monitorujemy ich pracę, pomagamy, zachęcamy do skupienia w nawiązaniu do teologii ikony, prace umila muzyka cerkiewna. III FAZA PODSUMOWUJĄCA (20 min) 1. Układamy gotowe prace w jednym miejscu na podłodze. Prosimy grupę by zgromadziła się obok. 2. Podsumowujemy, omawiając prace. Uczniowie recenzują swoje ikony. Zadajemy pytania, aby utrwalić zdobyte wiadomości. 3. Sprzątamy stoliki, czyścimy ręce, rozstawiamy stoliki.
2
Oto kilka plakatów reklamowych polskich miejscowości i regionów. Odgadnij, do jakich elementów lokalnego dziedzictwa kulturowego się odwołują. Inspirując się tymi przykładami, zaprojektuj na osobnej kartce plakat promujący Twoją małą ojczyznę. .....................................................
.....................................................
Sanktuarium na Świętym Krzyżu (Łysej Górze)
.....................................................
.....................................................
.....................................................
1
..................................................... .....................................................
.....................................................
.....................................................
.....................................................
2
I
OŁTARZ WITA STWOSZA – ŻYCIE CODZIENNE W ŚREDNIOWIECZNYM KRAKOWIE Miejsce lekcji: Kościół Mariacki w Krakowie Czas zajęć: 60 min Cele: WIADOMOŚCI Uczeń: Definiuje pojęcia: średniowiecze, cechy rzemieślników, rynek, ratusz, ołtarz szafiasty, lokacja, rajca, społeczeństwo stanowe, feudalizm, rycerz, kwatera, sztuka sakralna, hejnał, Biblia dla ubogich Wymienia: najważniejsze cechy sztuki gotyckiej, najważniejsze zachowane zabytki średniowiecznego Krakowa Opowiada: kiedy tworzył Wit Stwosz, skąd przybył do Krakowa, jakim językiem się posługiwał i jakich języków używano wówczas w Krakowie, jak wyglądał dzień z życia średniowiecznego miasta Kojarzy: nazwy ulicy z siedzibami cechów np. ulica Szewska Rozpoznaje: poszczególne sceny ołtarza Mariackiego Wskazuje: rolę religii w średniowieczu UMIEJĘTNOŚCI Uczeń: Posługując się zdobytymi wiadomościami potrafi: opowiedzieć historię ołtarza Mariackiego grupie turystów Analizuje cechy stylu indywidualnego Wita Stwosza Konstruuje z kartki papieru model ołtarza szafiastego Postawy: Kształcenie wrażliwości i zainteresowania sztuką oraz poczucia uczestnictwa w kulturze i odpowiedzialności za dobra kultury Formy pracy: indywidualna, zbiorowa Metody pracy: podająca, poszukująca, praktyczna Środki dydaktyczne: karty pracy (dołączone poniżej jako ulotka do złożenia na 3 części), ołówki, biała przenośna tablica, flamaster, wskaźnik laserowy 1
Przebieg lekcji: I FAZA WPROWADZAJĄCA (ok. 5 min) 1. Czynności organizacyjno-porządkowe: przedstawienie się, przedstawienie celów lekcji oraz wyjaśnienie dlaczego lekcja odbywa się w terenie. II FAZA REALIZACYJNA (ok. 40 min) 1. Na zewnątrz kościoła Mariackiego – nawiązanie do tematu lekcji – rozmowa z uczniami: opowieść o lokacji Krakowa, wskazanie najważniejszych zachowanych budowli średniowiecznych, wyjaśnienie czym były cechy rzemieślników (w nawiązaniu do nazw ulic), opis społeczeństwa stanowego. Rozdanie kart pracy i ołówków – pomagają w tym uczniowie. Rozwiązanie pierwszego zadania – na grafice przedstawiającej średniowieczny Kraków identyfikujemy znane budowle i dzielnice. Zachęcamy uczniów by wyobrazili sobie Kraków w momencie przybycia do niego Wita Stwosza: mury miejskie, zapachy, dźwięki, przechodniów. Opowiadamy kilka faktów z życia mistrza. 2. Oglądamy kościół Mariacki z zewnątrz, przypominając wiadomości na temat średniowiecza oraz sztuki gotyckiej i odnajdując je na konkretnych przykładach. Przypomnienie, w jaki sposób powinno się zachowywać w budynku o przeznaczeniu sakralnym. Wchodzimy do wnętrza kościoła i zajmujemy miejsca w prezbiterium. Obserwujemy cechy sztuki gotyckiej we wnętrzu kościoła. 3. Przyglądamy się budowie ołtarza Wita Stwosza. Omawiamy jego konstrukcję, wprowadzamy pojęcia: ołtarz szafiasty, kwatera, sztuka sakralna. Zwracamy uwagę na rolę religii w średniowieczu. Wyjaśniamy pojęcie „Biblia dla ubogich”. 4. Rozpoznajemy sceny na poszczególnych kwaterach i skrzydłach ołtarza. Zwracamy uwagę na stroje postaci oraz szczegóły rodzajowe, np. wnętrza i na tej podstawie opowiadamy o życiu codziennym w średniowiecznym Krakowie. 5. Omawiamy cechy stylu indywidualnego Wita Stwosza, wyjaśniamy dlaczego jego sztuka tak wyróżniała się na tle epoki. III FAZA PODSOMUWUJĄCA (ok. 15 min) 1. Podsumowanie zajęć: zadajemy pytania, by przypomnieć pojęcia i wiadomości przekazane w trakcie zajęć. 2. Zachęcamy by w domu uczniowie wykonali z papieru model ołtarza szafiastego. 3. Zbieramy pomoce, porządkujemy miejsce warsztatu.
2
37
33
34 31
1
2
36
3
35
4
5
30
9
8
29
10
20
15 16
6
7
32
28 21
19 18
11
12
13
14
24
17
25
23 22
27
26
II
WYPOSAŻENIE KOŚCIOŁA JAKO PRZYKŁAD SZTUKI BAROKOWEJ Miejsce lekcji: np.: kościół w Gdowie Czas zajęć: 60 min Wiadomości Uczeń: Definiuje pojęcia: dziedzictwo kulturalne, zabytek, architektura sakralna, kościół, meczet, synagoga, cerkiew, nawa, prezbiterium, styl, ambona, chrzcielnica, ołtarz, konfesjonał, chór, barok, iluzjonizm, sztuka sakralna Potrafi wymienić: najważniejsze cechy sztuki barokowej, nazwać poszczególne części kościoła i najważniejsze elementy wyposażenia tj. ołtarz, konfesjonał, chrzcielnica, ambona Wie: kiedy powstał kościół Gdowie, z jakiego czasu pochodzi jego wyposażenie Umiejętności Uczeń: Posługując się zdobytymi wiadomościami potrafi: krótko oprowadzić po kościele, stworzyć listę „siedmiu cudów kościoła w Gdowie”, czyli listę najciekawszych cech, dla których warto odwiedzić ten zabytek, Komponuje plakat promujący dziedzictwo kulturowe Gdowa Postawy: Kształcenie wrażliwości i zainteresowania sztuką oraz poczucia uczestnictwa w kulturze i odpowiedzialności za dobra kultury. Formy pracy: indywidualna, zbiorowa Metody pracy: podająca, poszukująca, praktyczna Środki dydaktyczne: karty pracy (dołączone poniżej jako ulotka do złożenia na 3 części), ołówki, biała przenośna tablica, flamaster, wskaźnik laserowy, walizka z przyborami malarskimi i konserwatorskimi: dłuta, płatki złota, różne rodzaje pędzli oraz farb, modele rzeźbiarskie; wydruki ksero z reprodukcjami billboardów promocyjnych polskich regionów (przykładowe w załączniku)
1
Przebieg lekcji: I FAZA WPROWADZAJĄCA (ok. 5 min) 1. Czynności organizacyjno-porządkowe: przedstawienie się, przedstawienie celów lekcji oraz wyjaśnienie dlaczego odbywa się ona w terenie. II FAZA REALIZACYJNA (ok. 40 min) 1. Na zewnątrz kościoła – nawiązanie do tematu lekcji: rozmowa z uczniami i wspólne wyjaśnienie pojęć: architektura sakralna, kościół, meczet, cerkiew, dziedzictwo kulturalne, zabytek, ikonografia, styl, barok. 2. Rozdanie kart pracy i ołówków – pomagają w tym uczniowie. Rozwiązanie pierwszego zadania z karty pracy, dotyczącego obchodzenia się z zabytkiem. 3. Oglądamy kościół z zewnątrz. 4. Przypomnienie, w jaki sposób powinno się zachowywać w budynku o przeznaczeniu sakralnym. Wchodzimy do wnętrza kościoła i zajmujemy miejsca. 5. Nazywamy poszczególne części kościoła, wprowadzając pojęcia: nawa, prezbiterium, absyda. Wprowadzając nowe pojęcia wykorzystujemy elementy zabawy, np. głuchy telefon. Rozwiązanie zadania z karty dotyczącego planów architektonicznych. Ochotnik rysuje plan kościoła na tablicy, współpracując z grupą. Obserwujemy cechy sztuki barokowej we wnętrzu na przykładzie rzeźb i ołtarzy. 6. Omówienie charakterystycznego wyposażenia kościoła: ołtarz, ambona, konfesjonał, chrzcielnica. Rozwiązanie kolejnego zadania z karty. 7. Przyglądamy się obrazom i rzeźbom w kościele. Wyjaśnienie, czym jest ikonografia. Aktywizacja uczniów – dostają za zadanie odszukanie atrybutów świętych, chodzą po kościele – zadanie z kartą pracy (ok. 3 min). Omówienie zadania. 8. Ponownie zajmujemy miejsce w ławkach. Demonstrujemy materiały z walizki służące do wykonywania dzieł sztuki oraz ich konserwacji – w nawiązaniu do obrazów i rzeźb, które przed chwilą oglądaliśmy. III FAZA PODSOMUWUJĄCA (ok. 15 min) 1. Podsumowanie zajęć: zadajemy pytania kluczowe: „Dlaczego dziedzictwo kulturowe jest ważne?”, „Po co nam zabytki?”. Rozdajemy wydruki ksero z reprodukcjami billboardów reklamujących różne zakątki Polski, na których występują lokalne zabytki i elementy dziedzictwa kulturowego (np. woj. świętokrzyskie – św. Krzyż, czarownica). Wspólnie analizujemy przykłady. 2. Pytamy uczniów czy słyszeli o liście siedmiu cudów świata. Krótko omawiamy to pojęcie. Uczniowie mają wyobrazić sobie, że są pracownikami agencji reklamowej i muszą stworzyć listę siedmiu cudów Gdowa, do wykorzystania w kampanii promocyjnej miejscowości. 3. Proponujemy uczniom by w domu stworzyli plakat reklamujący Gdów za pomocą dziedzictwa kulturowego miejscowości. 4. Zadajemy pytania, by przypomnieć pojęcia i wiadomości przekazane w trakcie zajęć. 5. Zbieramy pomoce, porządkujemy miejsce warsztatu.
2
1
2
3
4
5
6
III
KOŚCIÓŁ JAKO ŚWIADEK DZIEJÓW Miejsce lekcji np.: kościół w Oksie Czas zajęć: 60 min Wiadomości Uczeń: Definiuje pojęcia: dziedzictwo kulturalne, zabytek, architektura sakralna, klasztor, kościół, meczet, synagoga, cerkiew, nawa, prezbiterium, styl, ambona, chrzcielnica, ołtarz, konfesjonał, chór, reformacja, protestantyzm Potrafi: nazwać poszczególne części kościoła i najważniejsze elementy wyposażenia tj. ołtarz, konfesjonał, chrzcielnica, ambona, transept Odpowiada na pytanie: kto i kiedy ufundował kościół w Oksie Wie: kim był Mikołaj Rej, wymienia przynajmniej jedno jego dzieło Umiejscawia w czasie reformację, wymienia główne religie protestanckie Umiejętności Uczeń: Posługując się zdobytymi wiadomościami potrafi: krótko oprowadzić po kościele, stworzyć listę „siedmiu cudów klasztoru w Oksie”, czyli listę najciekawszych cech, dla których warto odwiedzić ten zabytek. Potrafi narysować plan kościoła. Postawy: Kształcenie wrażliwości i zainteresowania sztuką oraz poczucia uczestnictwa w kulturze0 i odpowiedzialności za dobra kultury. Formy pracy: indywidualna, zbiorowa Metody pracy: podająca, poszukująca, praktyczna Środki dydaktyczne: karty pracy, ołówki, biała przenośna tablica, flamaster, wskaźnik laserowy, walizka z przyborami malarskimi i konserwatorskimi: dłuta, płatki złota, różne rodzaje pędzli oraz farb, modele rzeźbiarskie
1
Przebieg lekcji: I FAZA WPROWADZAJĄCA (ok. 5 min) 1. Czynności organizacyjno-porządkowe: przedstawienie się, przedstawienie celów lekcji oraz wyjaśnienie dlaczego odbywa się ona w terenie. II FAZA REALIZACYJNA (ok. 40 min) 1. Na zewnątrz kościoła – nawiązanie do tematu lekcji: rozmowa z uczniami i wspólne wyjaśnienie pojęć: architektura sakralna, kościół, klasztor, meczet, cerkiew, dziedzictwo kulturalne, zabytek. Opowiadamy o Mikołaju Reju z pobliskich Nagłowic i reformacji. 2. Rozdanie kart pracy i ołówków – pomagają w tym uczniowie. Rozwiązanie pierwszego zadania, dotyczącego obchodzenia się z zabytkiem. 3. Oglądamy kościół na zewnątrz. 4. Przypomnienie, w jaki sposób powinno się zachowywać w budynku o przeznaczeniu sakralnym. Wchodzimy do wnętrza kościoła i zajmujemy miejsca. 5. Nazywamy poszczególne części kościoła, wprowadzając pojęcia: nawa, prezbiterium, transept. Wprowadzając nowe pojęcia wykorzystujemy elementy zabawy, np. głuchy telefon. Obserwujemy cechy stylowe budowli. 6. Omówienie charakterystycznego wyposażenia kościoła: ołtarz, ambona, konfesjonał, chrzcielnica. Opowiadamy o specyfice świątyń protestanckich. 7. Przyglądamy się obrazom i rzeźbom w kościele. Wyjaśnienie, co to jest ikonografia. Aktywizacja uczniów – dostają za zadanie odszukanie atrybutów świętych, chodzą po kościele – zadanie z kartą (3 min). Omówienie zadania. 8. Ponownie zajmujemy miejsce w ławkach. Demonstrujemy materiały z walizki służące do wykonywania dzieł sztuki oraz ich konserwacji – w nawiązaniu do obrazów i rzeźb, które przed chwilą oglądaliśmy. III FAZA PODSOMUWUJĄCA (ok. 15 min) 1. Podsumowanie zajęć. Pytamy uczniów czy słyszeli o liście siedmiu cudów świata. Krótko omawiamy to pojęcie. Uczniowie mają wyobrazić sobie, że są pracownikami agencją reklamową i muszą stworzyć listę siedmiu cudów Oksy, do wykorzystania w kampanii promocyjnej miejscowości. 2. Jeden z uczniów z pomocą kolegów rysuje na tablicy plan kościoła w Oksie. 3. Zadajemy pytania, by przypomnieć pojęcia i wiadomości przekazane w trakcie zajęć. 4. Zbieramy pomoce, porządkujemy kościół.
2
1
2
3
4
5
6
IV
KLASZTOR – NASZE CENNE DZIEDZICTWO Miejsce lekcji: na przykładzie klasztoru benedyktynek w Staniątkach Czas zajęć: 60 min Wiadomości Uczeń: Definiuje pojęcia: dziedzictwo kulturalne, zabytek, architektura sakralna, klasztor, kościół, meczet, synagoga, cerkiew, nawa, prezbiterium, styl, ambona, chrzcielnica, ołtarz, konfesjonał, chór, barok, sztuka sakralna, klauzura Potrafi wymienić: najważniejsze cechy sztuki gotyckiej i barokowej, nazwać poszczególne części kościoła, klasztoru i najważniejsze elementy wyposażenia tj. ołtarz, konfesjonał, chrzcielnica, ambona, refektarz, dormitorium, kapitularz Wie: kiedy powstał klasztor w Staniątkach Opowiada: o okolicznościach powstania klasztoru w Staniątkach Rozpoznaje: strój benedyktyński Przedstawia sylwetkę Benedykta z Nursji i jego zakon Umiejętności Uczeń: Posługując się zdobytymi wiadomościami potrafi: krótko oprowadzić po kościele, stworzyć listę „siedmiu cudów klasztoru w Staniątkach”, czyli listę najciekawszych cech, dla których warto odwiedzić ten zabytek. Rysuje schematyczny plan klasztoru. Postawy: Kształcenie wrażliwości i zainteresowania sztuką oraz poczucia uczestnictwa w kulturze i odpowiedzialności za dobra kultury. Formy pracy: indywidualna, zbiorowa Metody pracy: podająca, poszukująca, praktyczna Środki dydaktyczne: karty pracy, ołówki, biała przenośna tablica, flamaster, wskaźnik laserowy, walizka z przyborami malarskimi i konserwatorskimi: dłuta, płatki złota, różne rodzaje pędzli oraz farb, modele rzeźbiarskie 1
Przebieg lekcji: I FAZA WPROWADZAJĄCA (ok. 5 min) 1. Czynności organizacyjno-porządkowe: przedstawienie się, przedstawienie celów lekcji oraz wyjaśnienie dlaczego odbywa się ona w terenie. 2. II FAZA REALIZACYJNA (ok. 40 min) 1. Na zewnątrz kościoła – nawiązanie do tematu lekcji: rozmowa z uczniami i wspólne wyjaśnienie pojęć: architektura sakralna, kościół, klasztor, meczet, cerkiew, dziedzictwo kulturalne, zabytek. Opowiadamy o zakonie benedyktynów. 2. Rozdanie kart pracy i ołówków – pomagają w tym uczniowie. Rozwiązanie pierwszego zadania, dotyczącego obchodzenia się z zabytkiem. 3. Oglądamy klasztor na zewnątrz. Analizujemy jego plan, nazywamy poszczególne pomieszczenia i przybliżamy ich przeznaczenie. 4. Przypomnienie, w jaki sposób powinno się zachowywać w budynku o przeznaczeniu sakralnym. Wchodzimy do wnętrza kościoła klasztornego i zajmujemy miejsca. 5. Nazywamy poszczególne części kościoła, wprowadzając pojęcia: nawa, prezbiterium, absyda. Wprowadzając nowe pojęcia wykorzystujemy elementy zabawy, np. głuchy telefon. Obserwujemy cechy sztuki gotyckiej i barokowej we wnętrzu. 6. Omówienie charakterystycznego wyposażenia kościoła: ołtarz, ambona, konfesjonał, chrzcielnica. Rozwiązanie kolejnego zadania z karty. 7. Przyglądamy się obrazom i rzeźbom w kościele. Wyjaśnienie, co to jest ikonografia. Aktywizacja uczniów – dostają za zadanie odszukanie atrybutów świętych, chodzą po kościele – zadanie z kartą (3 min). Omówienie zadania. 8. Ponownie zajmujemy miejsce w ławkach. Demonstrujemy materiały z walizki służące do wykonywania dzieł sztuki oraz ich konserwacji – w nawiązaniu do obrazów i rzeźb, które przed chwilą oglądaliśmy. III FAZA PODSOMUWUJĄCA (ok. 15 min) 1. Podsumowanie zajęć. Pytamy uczniów czy słyszeli o liście siedmiu cudów świata. Krótko omawiamy to pojęcie. Uczniowie mają wyobrazić sobie, że są pracownikami agencją reklamową i muszą stworzyć listę siedmiu cudów Staniątek, do wykorzystania w kampanii promocyjnej miejscowości. 2. Jeden z uczniów z pomocą kolegów rysuje na tablicy plan klasztoru w Staniątkach. 3. Zadajemy pytania, by przypomnieć pojęcia i wiadomości przekazane w trakcie zajęć. 4. Zbieramy pomoce, porządkujemy miejsce warsztatów.
2
1
2
3
4
5
6
V
KOŚCIÓŁ JAKO PRZYKŁAD SZTUKI ROMAŃSKIEJ Miejsce lekcji: na przykładzie kościoła w Prandocinie Czas zajęć: 60 min Wiadomości Uczeń: Definiuje pojęcia: dziedzictwo kulturalne, zabytek, architektura sakralna, kościół, meczet, synagoga, cerkiew, romanizm, nawa, prezbiterium, absyda, ornament, styl, średniowiecze, ambona, chrzcielnica, ołtarz, konfesjonał, chór Potrafi: wymienić najważniejsze cechy sztuki romańskiej, nazwać poszczególne części kościoła i najważniejsze elementy wyposażenia tj. ołtarz, konfesjonał, chrzcielnica, ambona Wie: kiedy powstał kościół w Prandocinie i kto go ufundował Umiejętności Uczeń: Posługując się zdobytymi wiadomościami potrafi: krótko oprowadzić po kościele, stworzyć listę „siedmiu cudów kościoła w Prandocinie”, czyli listę najciekawszych cech, dla których warto odwiedzić ten zabytek. Komponuje plakat promujący dziedzictwo kulturowe Prandocina Postawy: Kształcenie wrażliwości i zainteresowania sztuką oraz poczucia uczestnictwa w kulturze i odpowiedzialności za dobra kultury Formy pracy: indywidualna, zbiorowa Metody pracy: podająca, poszukująca, praktyczna Środki dydaktyczne: karty pracy, ołówki, biała przenośna tablica, flamaster, wskaźnik laserowy, walizka z przyborami malarskimi i konserwatorskimi: dłuta, płatki złota, różne rodzaje pędzli oraz farb, modele rzeźbiarskie; wydruku ksero z reprodukcjami billboardów promocyjnych polskich regionów
1
Przebieg lekcji: I FAZA WPROWADZAJĄCA (ok. 5 min) 1. Czynności organizacyjno-porządkowe: przedstawienie się, przedstawienie celów lekcji oraz wyjaśnienie dlaczego odbywa się ona w terenie. II FAZA REALIZACYJNA (ok. 40 min) 1. Na zewnątrz kościoła – nawiązanie do tematu lekcji: rozmowa z uczniami i wspólne wyjaśnienie pojęć: architektura sakralna, kościół, meczet, cerkiew, dziedzictwo kulturalne, zabytek, ikonografia, styl, średniowiecze, romanizm. 2. Rozdanie kart pracy i ołówków – pomagają w tym uczniowie. Rozwiązanie pierwszego zadania, dotyczącego obchodzenia się z zabytkiem. 3. Oglądamy kościół z zewnątrz, przypominając wiadomości na temat średniowiecza oraz sztuki romańskiej i odnajdując je na konkretnych przykładach. Zwracamy uwagę zwłaszcza na ornamentykę. 4. Przypomnienie, w jaki sposób powinno się zachowywać w budynku o przeznaczeniu sakralnym. Wchodzimy do wnętrza kościoła i zajmujemy miejsca. 5. Nazywamy poszczególne części kościoła, wprowadzając pojęcia: nawa, prezbiterium, absyda. Wprowadzając nowe pojęcia wykorzystujemy elementy zabawy, np. głuchy telefon. Rozwiązanie zadania z karty dotyczącego planów architektonicznych. Ochotnik rysuje plan kościoła na tablicy, współpracując z grupą. Obserwujemy cechy architektury romańskiej we wnętrzu. 6. Omówienie charakterystycznego wyposażenia kościoła: ołtarz, ambona, konfesjonał, chrzcielnica. Rozwiązanie kolejnego zadania z karty. 7. Przyglądamy się obrazom i rzeźbom w kościele. Wyjaśnienie, co to jest ikonografia. Aktywizacja uczniów – dostają za zadanie odszukania atrybutów świętych, chodzą po kościele – zadanie z kartą (3 min). Omówienie zadania. 8. Ponownie zajmujemy miejsce w ławkach. Demonstrujemy materiały z walizki służące do wykonywania dzieł sztuki oraz ich konserwacji – w nawiązaniu do obrazów i rzeźb, które przed chwilą oglądaliśmy. III FAZA PODSOMUWUJĄCA (ok. 15 min) 1. Podsumowanie zajęć: zadajemy pytania kluczowe: „Dlaczego dziedzictwo kulturowe jest ważne?”, „Po co nam zabytki?”. Rozdajemy wydruki ksero z reprodukcjami billboardów reklamujących różne zakątki Polski, na których występują lokalne zabytki i elementy dziedzictwa kulturowego (np. woj. świętokrzyskie – św. Krzyż, czarownica). Wspólnie analizujemy przykłady. 2. Pytamy uczniów czy słyszeli o liście siedmiu cudów świata. Krótko omawiamy to pojęcie. Uczniowie mają wyobrazić sobie, że są pracownikami agencją reklamową i muszą stworzyć listę siedmiu cudów Prandocina, do wykorzystania w kampanii promocyjnej miejscowości. 3. Proponujemy uczniom by w domu stworzyli plakat reklamujący Prandocin z wykorzystaniem elementów z listy siedmiu cudów. 4. Zadajemy pytania, by przypomnieć pojęcia i wiadomości przekazane w trakcie zajęć. 5. Zbieramy pomoce, porządkujemy kościół.
2
1
2
3
4
5
6
VI
KOŚCIÓŁ – NASZE CENNE DZIEDZICTWO I JEGO GOTYCKIE WYPOSAŻENIE Miejsce lekcji np.: kościół w Iwanowicach Czas zajęć: 60 min Wiadomości Uczeń: Definiuje pojęcia: dziedzictwo kulturalne, zabytek, architektura sakralna, rchitektura drewniana, kościół, meczet, synagoga, cerkiew, gotyk, nawa, prezbiterium, styl, średniowiecze, ambona, chrzcielnica, ołtarz, ołtarz szafiasty, konfesjonał, chór Potrafi wymienić: najważniejsze cechy sztuki gotyckiej, nazwać poszczególne części kościoła i najważniejsze elementy wyposażenia tj. ołtarz, konfesjonał, chrzcielnica, ambona Wie: kiedy powstał kościół w Iwanowicach, w którym wieku tworzył Wit Stwosz i co łączy go z kościołem w Iwanowicach Umiejętności Uczeń: Posługując się zdobytymi wiadomościami potrafi: krótko oprowadzić po kościele, stworzyć listę „siedmiu cudów kościoła w Iwanowicach”, czyli listę najciekawszych cech, dla których warto odwiedzić ten zabytek, rozpoznać na fotografii budowlę gotycką oraz ołtarz Mariacki Wita Stwosza Konstruuje z kartki papieru model ołtarza szafiastego na wzór ołtarza głównego z Iwanowic. Postawy: Kształcenie wrażliwości i zainteresowania sztuką oraz poczucia uczestnictwa w kulturze i odpowiedzialności za dobra kultury Formy pracy: indywidualna, zbiorowa Metody pracy: podająca, poszukująca, praktyczna Środki dydaktyczne: karty pracy, ołówki, biała przenośna tablica, flamaster, wskaźnik laserowy, walizka z przyborami malarskimi i konserwatorskimi: dłuta, płatki złota, różne rodzaje pędzli oraz farb, modele rzeźbiarskie; wydruki ksero z fotografiami zabytków gotyckich, w tym ołtarza Wita Stwosza i kościoła Mariackiego
1
Przebieg lekcji: I FAZA WPROWADZAJĄCA (ok. 5 min) 1. Czynności organizacyjno-porządkowe: przedstawienie się, przedstawienie celów lekcji oraz wyjaśnienie dlaczego lekcja odbywa się w terenie. II FAZA REALIZACYJNA (ok. 40 min) 1. Na zewnątrz kościoła – nawiązanie do tematu lekcji: rozmowa z uczniami i wspólne wyjaśnienie pojęć: architektura sakralna, kościół, meczet, cerkiew, dziedzictwo kulturalne, zabytek, ikonografia, styl, średniowiecze, gotyk, architektura drewniana. 2. Rozdanie kart pracy i ołówków – pomagają w tym uczniowie. Rozwiązanie pierwszego zadania, dotyczącego obchodzenia się z zabytkiem. 3. Oglądamy kościół z zewnątrz, przypominając wiadomości na temat średniowiecza oraz sztuki gotyckiej i odnajdując je na konkretnych przykładach. Zwracamy uwagę zwłaszcza na łuk ostry. 4. Przypomnienie, w jaki sposób powinno się zachowywać w budynku o przeznaczeniu sakralnym. Wchodzimy do wnętrza kościoła i zajmujemy miejsca. 5. Nazywamy poszczególne części kościoła, wprowadzając pojęcia: nawa, prezbiterium, absyda. Wprowadzając nowe pojęcia wykorzystujemy elementy zabawy, np. głuchy telefon. Rozwiązanie zadania z karty dotyczącego planów architektonicznych. Ochotnik rysuje plan kościoła na tablicy, współpracując z grupą. Obserwujemy cechy sztuki gotyckiej we wnętrzu na przykładzie rzeźb i ołtarzy. 6. Omówienie charakterystycznego wyposażenia kościoła: ołtarz, ambona, konfesjonał, chrzcielnica. Rozwiązanie kolejnego zadania z karty, dotyczącego ołtarza szafiastego, którego projekt będą domu wykonywali uczniowie. 7. Przyglądamy się obrazom i rzeźbom w kościele. Wyjaśnienie, co to jest ikonografia. Aktywizacja uczniów – dostają za zadanie odszukanie atrybutów świętych, chodzą po kościele – zadanie z kartą (3 min). Omówienie zadania. 8. Ponownie zajmujemy miejsce w ławkach. Demonstrujemy materiały z walizki służące do wykonywania dzieł sztuki oraz ich konserwacji – w nawiązaniu do obrazów i rzeźb, które przed chwilą oglądaliśmy. III FAZA PODSOMUWUJĄCA (ok. 15 min) 1. Podsumowanie zajęć: zadajemy pytania kluczowe: „Dlaczego dziedzictwo kulturowe jest ważne?”, „Po co nam zabytki?”. Burza mózgów. 2. Pytamy uczniów czy słyszeli o liście siedmiu cudów świata. Krótko omawiamy to pojęcie. Uczniowie mają wyobrazić sobie, że są pracownikami agencją reklamową i muszą stworzyć listę siedmiu cudów Iwanowic, do wykorzystania w kampanii promocyjnej miejscowości. Zwracamy uwagę zwłaszcza na rzeźby gotyckie. 3. Proponujemy uczniom by w domu stworzyli model ołtarza szafiastego z Iwanowic. 4. Zadajemy pytania, by przypomnieć pojęcia i wiadomości przekazane w trakcie zajęć. 6. Zbieramy pomoce, porządkujemy kościół.
2
1
2
3
4
5
6