Gyanamrit july’16

Dece=le-met®eer

MegYeeMeer<e He´peeefHelee ye´ïee kesÀ cegKe kesÀ DeeOeej Üeje, %eeve meeiej HejceefHelee Hejceelcee efMeJe keÀer yenleer %eeve-Oeeje keÀes peve-peve lekeÀ HenBg®eeves Jeeueer %eeveece=le Heef$ekeÀe peve-mesJee kesÀ meHeÀue 51 Je<e& Hetjs keÀj, 52JeW Je<e& ceW He´JesMe keÀj jner nw, ³en Deefle n<e& keÀe efJe<e³e nw~ efove-He´efleefove Deeves Jeeueer yeenjer ®egveewefle³eeW keÀe meecevee keÀjves kesÀ efueS DeevleefjkeÀ yeue keÀes peeie=le keÀjves Jeeueer, HeeefjJeeefjkeÀ, meeceeefpekeÀ, J³eJemeeef³ekeÀ cegeqMkeÀueeW kesÀ yeer®e cegmekeÀjevee efmeKeeves Jeeueer %eeveece=le Heef$ekeÀe veJeerve efJe®eejeW, veJeerve DevegYetefle³eeW kesÀ meeLe nj ceeme nceejs ¿o³e-Üej Hej omlekeÀ osleer nw~ ³egJeeDeeW keÀer HeLeHe´oMe&keÀ, Je=àeW keÀer men®ejer, ye®®eeW keÀer He´sjkeÀ, veeefj³eeW keÀes veeje³eCeer yeveeves Jeeueer Fme Heef$ekeÀe keÀes meYeer jepe³eesieer YeeF&-yenveW ieeBJe, Menj, ieueer, ceesnuues lekeÀ HengB®eeves keÀer mesJee DeLekeÀ neskeÀj keÀjles jnles nQ Deewj Deeies Yeer keÀjles jnWies, Ssmeer cesjer MegYekeÀecevee nw~ pees YeeF&-yenveW uesKeeW kesÀ ªHe ceW veJeerve efJe®eejesW keÀer iegueeyeeMeer keÀjles nQ, pees FmekesÀ ªHe keÀes mepeelesefveKeejles nQ, pees Fmes ueesieeW lekeÀ HengB®eekeÀj ueeskeÀefHe´³e yeveeles nQ, pees Fmes Heæ{keÀj DeHevee Deewj otmejeW keÀe meMeefkeÌlekeÀjCe keÀjles nQ, Gve meyekeÀes ceQ keÀesefì-keÀesefì yeOeeF& osleer nBt~ Je<e& 2016-2017 kesÀ efueS %eeve-ceesleer ®egieves Jeeues %eeve-nbmeeW kesÀ He´efle cesje ³ener MegYe mevosMe nw efkeÀ %eeve kesÀ ceemìj met³e& yevekeÀj efJeMJe mes efJekeÀejeW keÀe DevOekeÀej efceìe oW~ meJe& keÀer MegYe keÀeceveeDeeW keÀes HetCe& keÀjves Jeeues keÀeceOesveg yeveW~ menveMeeruelee, vece´lee Deewj Oew³e& keÀer MeefkeÌle mes njskeÀ ªn keÀes jenle He´oeve keÀjles ngS efvejvlej Gæ[leer keÀuee keÀe DevegYeJe keÀjW~ yeeHeoeoe Deewj nce meye keÀer ³en H³eejer Heef$ekeÀe efoveeWefove Gvveefle keÀes Heeleer ngF& %eeve He´keÀeMe mes efJeMJe keÀes DeeueesefkeÀle keÀjleer jns~ FvneR MegYekeÀeceveeDeeW kesÀ meeLe yeer. kesÀ. peevekeÀer

iejeryeer jsKee (mecHeeokeÀer³e) .......4  Þe×ebpeefue .....................6  uesKekeÀesb mes efveJesove.............6  oeroer peer iegCeie´ener Leer ..........7  Oece& keÀer HeefjYee<ee ..............9  JeeveHe´mLe DeJemLee ceW ..........11  YeieJeeve ves Yespee otle ..........12  Heæ{eF& ceW yeeyee keÀer ceoo .......13  DeeO³eeeqlcekeÀlee Deewj .........14  yeerceejer keÀes menves ceW ...........15  keÀoce-keÀoce Hej yeeyee cesje....16  cesuee Deewj Pecesuee .............18  pesue ceW ve³ee pevce .............19  peerJeveoe³eer peue keÀes oW .......20  He´YegHeLe efoKeeves Jeeueer .........22  mebefJeOeeve kesÀ yeejs ceW ...........25  ogKe keÀes yeouee megKe ceW .......27  HeefJe$e ¢eq<ì ..................28  Deece HeÀueeW keÀe jepee ke̳eeW? ..29  meef®e$e mesJee mecee®eej .........30  ogëKe DeMeeeqvle keÀe Fueepe ....32  Yeejer ceve keÀes efkeÀ³ee ..........33  He$e mecHeeokeÀ kesÀ veece.........34 meom³elee MegukeÀ 

Yeejle %eeveece=le Jeu[& efjv³egDeue efJeosMe %eeveece=le Jeu[& efjv³egDeue

Jeeef<e&keÀ DeepeerJeve 100 /- 2,000/100/- 2,000/1,000 /- 10,000/1,000/- 10,000/-

MegukeÀ kesÀJeue `%eeveece=le' DeLeJee `o Jeu[& efjv³egDeue' kesÀ veece mes [^eHeÌì ³ee ceveerDee@[&j Üeje Yespeves nsleg Helee nwmebHeeokeÀ, DeesceMeeefvle efHe´befìbie He´sme, %eeveece=le YeJeve, MeeefvleJeve- 307510 (Deeyet jes[) jepemLeeve~

MegukeÀ kesÀ efueS mecHeke&À keÀjsW 09414006904, 09414423949 hindigyanamrit@gmail.com

mecHeeokeÀer³e ..



iejeryeer jsKee

SkeÀ meJex kesÀ Devegmeej, Yeejle ceW iejeryeer jsKee mes veer®es kesÀ ueesie ueieYeie 40… nQ Hejvleg efJe®eejCeer³e He´Mve ³en nw efkeÀ me®®eer Meeefvle keÀer jsKee mes veer®es ueesie efkeÀleves nQ? me®®es He´sce, me®®es Deevevo Deewj me®®eer KegMeer keÀer jsKee mes veer®es ueesie efkeÀleves nQ? neueele lees ³ener keÀn jns nQ efkeÀ me®®eer Meeefvle, me®®eer KegMeer Deeefo kesÀ mebyebOe ceW meJex keÀjves Jeeuee J³eefkeÌle Yeer Mee³eo Fme jsKee mes veer®es ner nesiee~ keÀF& yeej Fme He´keÀej kesÀ DeebkeÀæ[s Yeer Deeles nQ efkeÀ efHeíues oMekeÀ keÀer YeWì ceW Fme oMekeÀ ceW ueesieeW keÀer He´efle J³eefkeÌle Dee³e yeæ{ ieF& nw Hejvleg Hegveë He´Mve Gþlee nw efkeÀ efHeíues oMekeÀ keÀer YeWì ceW Fme oMekeÀ ceW He´efle J³eefkeÌle KegMeer efkeÀleveer yeæ{er, He´efle J³eefkeÌle Meeefvle efkeÀleveer yeæ{er, He´efle J³eefkeÌle Deevevo efkeÀlevee yeæ{e? ke̳ee FmekeÀe Yeer keÀesF& DeebkeÀæ[e nw? yegjeF³eeW keÀer yeefue veneR oer mejkeÀejW He´³eeme keÀjleer nQ iejeryeer otj keÀjves keÀe, FmekesÀ efueS He´eke=ÀeflekeÀ mebmeeOeveeW keÀe oesnve efkeÀ³ee pee jne nw~ peeveJejeW keÀes kegÀyee&ve keÀjkesÀ Yeer ceveg<³e keÀes Deceerj yeveeves kesÀ He´³eeme efkeÀ³es pee jns nQ Hejvleg Demeceeve efJelejCe, yesF&ceeveer, keÀÊe&J³enervelee keÀes lees kegÀyee&ve efkeÀ³ee veneR ie³ee~ yeæ{leer ngF& F®íeDeeW, le=<CeeDeeW leLee meeceeefpekeÀ DemejeskeÀejeW keÀer lees yeefue oer veneR ieF&~ He´ke=Àefle mes uetì-Kemetì Deewj He´eefCe³eeW kesÀ Goj-ísove mes efceueves Jeeuee Oeve lees efoKeeJee cee$e nw pees DeHeves meeLe Fleveer mecem³ee³eW ueskeÀj Deelee nw efkeÀ uesves kesÀ osves Heæ[ jns nQ~ Hejoejs<eg ceele=Jeled keÀe GuuebIeve JeemleJe ceW iejeryeer keÀe Demeueer keÀejCe nw ®eefj$e keÀer iejeryeer Deewj DeeO³eeeflcekeÀ MeefkeÌle³eeW keÀer iejeryeer~ Fme iejeryeer kesÀ keÀejCe ner ceveg<³e keÀece, ke´ÀesOe, ueesYe, ceesn, DenbkeÀej Deeefo efJekeÀejeW kesÀ JeMe neslee nw Deewj ³es efJekeÀej ner GmekeÀe meJe&mJe 4

uetì uesles nQ~ Fefleneme ieJeen nw efkeÀ Yeejle kesÀ Yejs meesves kesÀ ceìkesÀ ö keÀece, ke´ÀesOe, F&<³ee& Deeefo efJekeÀejeW kesÀ keÀejCe metKe ie³es~ meesves keÀer ef®eefæ[³ee keÀnueeves Jeeues Yeejle kesÀ meesves Hej DeekeÀef<e&le neskeÀj mebJele 1,082 ceW meesceveeLe cebefoj Hej cenceto iepeveJeer keÀe Deeke´ÀceCe ngDee~ cenceto ves Yeejle Hej yeæ[e Del³ee®eej efkeÀ³ee~ nw Yeer mel³e, otmejs kesÀ Oeve keÀes ueeue®e keÀer efveieen mes osKevee ke´tÀjlee ner nw~ FmeefueS Yeejleer³e mebmke=Àefle keÀnleer nw, `HejOeveb uees<ìJeled Hejoejs<eg ceele=Jeled' DeLee&led otmejs kesÀ Oeve keÀes efceÆer kesÀ {sues kesÀ meceeve mecePees Deewj otmejs keÀer ðeer keÀes ceelee kesÀ meceeve mecePees~ Hej Deeke´ÀceCekeÀeefj³eeW keÀer mebmke=Àefle, HejOeve keÀes efceÆer mecePeves kesÀ yepee³e Gme Hej ueue®eeleer jner Deewj Del³ee®eejeW kesÀ efueS GvnW GkeÀmeeleer jner~ uesefkeÀve nceW Yeer lees DeHeves Deboj PeebkeÀ keÀj ³en osKevee nw efkeÀ nce Deeke´ÀceCekeÀeefj³eeW mes Hejeefpele ke̳eeW ngS, nceejer keÀewve-meer keÀcepeesjer jner? Deeke´ÀceCekeÀejer lees ®eesì ceejsiee Hej nceW Gmes keÀesmeves kesÀ yepee³e DeHeveer oerJeej keÀes cepeyetle keÀjvee Heæ[siee~ Deiej nceejer oerJeej ner keÀcepeesj nesieer lees j#ee nes ner veneR Hee³esieer~ lees nceW DeHeveer keÀcepeesjer Keespeveer nw leeefkeÀ Gmes Yej mekeWÀ Deewj YeefJe<³e kesÀ efueS efMe#ee ues mekeWÀ~ Fefleneme keÀnlee nw efkeÀ peye cenceto ves Deeke´ÀceCe efkeÀ³ee, Gme mece³e meesceveeLe #es$e keÀe cenejepee YeerceosJe yengle yeneogjer mes ueæ[e~ Hejvleg cebefoj keÀer SkeÀ osJeoemeer kesÀ veeceªHe ceW Jen yegjer lejn HebÀme ie³ee~ neueebefkeÀ GmekeÀer DeHeveer jeefve³eeB LeeR Hejbleg efMeJe-DeHe&Ce osJeoemeer, pees jepee kesÀ efueS Yeer osJeer-meceeve, ceelee-meceeve Hetp³ee nesveer ®eeefnS Leer, GmekesÀ He´efle keÀece-Jeemevee peeie ieF&~ jepee kesÀ Fme kegÀke=Àl³e mes cebefoj kesÀ SkeÀ Hegpeejer keÀes jepee mes F&<³ee& nes ieF&~ Gmeves cenceto kesÀ efmeHeeefn³eeW keÀes ceefvoj keÀe iegHle jemlee yelee efo³ee Deewj Yeejle SkeÀ n]peej meeue kesÀ efueS HejeOeerve nes ie³ee~ veerj-#eerj

efkeÀmeer keÀe efoue ogKeeves Jeeueer yeele ve keÀnW, JekeÌle yeerle peelee nw, yeeleW ³eeo jnleer nQ

pegueeF& 2016

%eeveece=le efJeJeskeÀer neskeÀj HewÀmeuee keÀjW lees HeefjCeece ³ener efvekeÀuelee nw efkeÀ nceves mebmke=Àefle kesÀ Gme met$e Jeeke̳e `Hejoejs<eg ceele=Jeled' keÀe GuuebIeve keÀjves keÀer Yeejer Yetue keÀer~ nceves F&<³ee& keÀer Deeie ceW peueves keÀer Yetue keÀer~ nceves yeoues keÀer Deeie ceW peuekeÀj DeHeveeW keÀes ogMceve Deewj ogMceveeW keÀes DeHevee ceeveves keÀer Yetue keÀer~ HeefjCeece ³en efvekeÀuee efkeÀ nce DeHeves-Heje³es oesveeW mes ner efyeieeæ[ yewþs~ HejeS nceejs nes veneR HeeS Deewj DeHeveeW keÀes nceves DeHevee yeveekesÀ jKee veneR~ íodce Deeke´ÀceCekeÀejer SkeÀ n]peej Je<eeX lekeÀ HejeOeervelee keÀer me]pee Yeesieves kesÀ yeeo Oeve, meeOeve Deewj Ke]peeveeW kesÀ veece Hej efoJeeefue³ee osMe nceejs neLeeW ceW Dee³ee~ efpeve cebefojeW ceW meesvee ueiee Lee, Deepe JeneB mes F¥ìW Yeer efvekeÀeue ueer ieF& nQ~ uesefkeÀve ke̳ee nceves Fefleneme mes efMe#ee ueer? Deepe Fme osMe kesÀ Heeme efJeosefMe³eeW keÀes DeekeÀef<e&le keÀjves kesÀ efueS nerjs-peJeenjele Deewj meesvee veneR jne~ GvekesÀ He´l³e#e Deeke´ÀceCe yebo nes ie³es uesefkeÀve Deepe otmejer He´keÀej kesÀ íodce Deeke´ÀceCekeÀejer nceW ceeveefmekeÀ, MeejerefjkeÀ Deewj ®eeefjef$ekeÀ jerefle mes keÀcepeesj keÀjves ceW ueiess ngS nQ~ peye ®eefj$eyeue efiej peelee nw lees DeLe&-yeue keÀes efiejves mes jeskeÀe veneR pee mekeÀlee~ `Jeen jer efJeOeJee' Meer<e&keÀ Jeeueer SkeÀ keÀneveer ³eeo Deeleer nw~ keÀneveer ceW SkeÀ ceefnuee keÀe Heefle leerme n]peej ceeefmekeÀ keÀceelee nw Hej Mejeye, keÀyeeye, nesìue, efmevescee ceW cenerves kesÀ Hebên npeej ©He³es Gæ[e oslee nw~ yeekeÀer Hewmes ceW mes Yeer Iej keÀer ceefnuee keÀes kegÀí veneR efceue Heelee nw~ yes®eejer Helveer jesìer Deewj keÀHeæ[s keÀer ceesnleepe, Heernj mes Leesæ[e-yengle ueekeÀj efíHeeefíHeekeÀj DeHeves DeYeeJeeW keÀes Yejleer nw~ ueesie Gmes osKeles nQ Deewj keÀnles nQ, `ne³e jer meOeJee!' ome Je<eeX lekeÀ Ssmes iejeryeer keÀer jsKee mes veer®es keÀe peerJeve J³eleerle keÀjves kesÀ yeeo Gme J³emeveer J³eefkeÌle keÀer DekeÀeue-ce=l³eg nes peeleer nw Deewj ceefnuee keÀes yeejn n]peej ©He³es HesvMeve efceueves ueieleer nw~ Deye Jen iejeryeer jsKee mes THej Dee peeleer nw~ Gmes jesìer, keÀHeæ[e Deewj

pegueeF& 2016

cekeÀeve keÀe megKe efceueles osKe ueesie keÀnves ueies, `Jeen jer efJeOeJee!' Fme ceefnuee keÀer iejeryeer Deewj Heg©<e keÀer DekeÀeuece=l³eg keÀe keÀejCe ke̳ee nw? ogM®eefj$elee Deewj meodiegCeeW keÀer keÀceer ner nw vee! ke̳ee me®®eefj$elee Deewj DeeO³eeeflcekeÀ %eeve keÀe He´®eej-He´meej efkeÀ³es efyevee nce Fme He´keÀej keÀer iejeryeer keÀes efceìe mekeWÀies? jesìer kesÀ meeLe He´sce-Meeefvle-mecceeve Yeer ®eeefnS nceejs ®eejeW Deesj Ssmeer efkeÀleveer ner mel³e Ieìvee³eW He´efleefove Ieìleer nQ peye SkeÀ ke´ÀesOeer Deewj Mejeyeer Petcelee ngDee Iej Deelee nw~ Yeespeve ceW leerve-®eej He´keÀej keÀer ®eer]peW yeveekeÀj ceefnuee GmekesÀ Fblepeej ceW nesleer nw uesefkeÀve Jen ke´ÀesOeer, Mejeyeer, De³³eeMeer J³eefkeÌle Ssmee keÀesnjece ce®eelee nw efkeÀ Helveer Deewj ye®®es YetKes kesÀ YetKes mees peeles nQ Deewj jmeesF& ceW yevee ngDee Yeespeve megyen ketÀæ[s ceW HeWÀkeÀ efo³ee peelee nw~ jesìer nesles ngS Yeer, jesìer cegKe ceW ve [eue mekeÀves keÀer ³en cepeyetjer Deceerj keÀes Yeer iejeryeer keÀer jsKee mes veer®es ues Deeleer nw~ SkeÀ meew He®®eerme keÀjesæ[ keÀer Deeyeeoer Jeeues Yeejle osMe ceW Deewj 750 keÀjesæ[ keÀer Deeyeeoer Jeeues Fme efJeMJe ceW ve peeves Ssmes iejerye efkeÀleves neWies? jesìer nesles ngS Yeer jesìer ve Kee mekeÀves keÀer ³en iejeryeer F&MJejer³e %eeve mes ner efceì mekeÀleer nw ke̳eeWefkeÀ Hesì Yejves kesÀ efueS kesÀJeue jesìer ner veneR yeefukeÀ He´sce, Meeefvle Deewj mecceeve³egkeÌle JeeleeJejCe Yeer ®eeefnS~ efHeÀmeueveer jenW vej neW ³ee veeefj³eeB ö me®®eeF&, F&ceeveoejer, HeefJe$elee, mebleg<ìlee, meodYeeJevee, menevegYetefle Deeefo iegCeeW kesÀ DeYeeJe ceW Oeve kesÀ DeYeeJe keÀes Yeer Pesue jns nQ~ peye nce le=<CeeDeeW keÀer lejHeÀ oewæ[les nQ lees DeeJeM³ekeÀleeDeeW keÀer Hetefle& mes Yeer neLe Oees yewþles nQ~ ³eefo ceveg<³e meblees<eHetJe&keÀ kesÀJeue ]peªjleeW keÀes Hetje keÀjs lees Deepe Yeer He´ke=Àefle mecceeveHetJe&keÀ GmekeÀer Heeuevee keÀjves kesÀ efueS lew³eej nw uesefkeÀve meeOeveeW Deewj HeoeLeeX kesÀ DeveeJeM³ekeÀ mebie´n keÀe HeefjCeece ³en efvekeÀuelee nw efkeÀ vee meeOeve efceueles nQ Deewj vee ceve keÀer Meeefvle~ SkeÀ ceefnuee SkeÀ

ogefve³ee DeeHekesÀ `GoenjCe' mes yeouesieer DeeHekeÀer `je³e' mes veneR

5

%eeveece=le He´eFJesì mketÀue ceW veewkeÀjer kesÀ efueS DeeF&~ mketÀue JeeueeW ves Jesleveceeve yelee³ee 5 n]peej ©He³es ceeefmekeÀ~ efkeÀmeer nceoo& J³eefkeÌle ves Gme ceefnuee mes Hetíe efkeÀ Fleveer keÀce Dee³e ceW legce Deeþ Iebìs keÀer [îetìer kewÀmes yepeeDeesieer~ ceefnuee ves yeæ[er me®®eeF& mes DeHeveer cepeyetjer megveeF& efkeÀ ceQves DeHeves yeQkeÀj Heefle keÀes He´efleefove HewÀMeve Deewj Íe=bieej keÀer ceebie keÀjkesÀ ieyeve keÀjves kesÀ efueS GkeÀmee³ee~ Gmeves yeerme n]peej ©He³es keÀer nsj-HesÀj keÀer~ Jen efveuebefyele nes ie³ee, pegcee&vee Yeer ngDee~ ye®®es YetKes cejves ueies lees cepeyetj neskeÀj ceQ veewkeÀjer kesÀ efueS Dee ieF&~ iejeryeer jsKee mes THej peerves Jeeuee ³en HeefjJeej SkeÀeSkeÀ iejeryeer jsKee mes veer®es kewÀmes Dee ie³ee? peye nce HewÀMeve Deewj ieyeve keÀer efHeÀmeueveer jeneW Hej ®eueWies lees THej keÀer Deesj kewÀmes ®eæ{Wies? Fme He´keÀej keÀer efHeÀmeueve ner iejeryeer jsKee mes veer®es ues Deeleer nw~ GhejeskeÌle ®e®ee& keÀe meej ³ener nw efkeÀ ogM®eefj$elee, De%eeve, J³emeve, Ye´<ìe®eej, HewÀMeve, ueesYe Deewj FvekesÀ meeLeer efJekeÀejeW keÀer jsKee keÀes efceìe³es efyevee iejeryeer keÀer jsKee keÀes veneR efceìe³ee pee mekeÀlee~ ogM®eefj$elee keÀer jsKee efceìeves kesÀ efueS DeeO³eeeflcekeÀ %eeve Deewj DeeO³eeeflcekeÀ mebHeefÊe pewmes ö KegMeer, Meeefvle, He´sce, mecceeve, MeefkeÌle Deeefo ®eeefnSB~ ³es meYeer iegCe Deewj MeefkeÌle³eeB jepe³eesie kesÀ DeY³eeme mes ner He´eHle nes mekeÀles nQ~ He´peeefHelee ye´ïeekegÀceejer F&MJejer³e efJeMJe efJeÐeeue³e ceW Deeves Jeeues ueeKeeW YeeF&-yenveW DeeO³eeeflcekeÀ %eeve Deewj jepe³eesie kesÀ DeY³eeme Üeje ceeveefmekeÀ, MeejerefjkeÀ Deewj DeeefLe&keÀ keÀce]peesefj³eeW mes THej GþkeÀj mece=× yeves nQ efpevnW osKekeÀj keÀF& yeej ueesieeW keÀes Ye´ce Yeer neslee nw efkeÀ Mee³eo ³en efJeMJe efJeÐeeue³e DeceerjeW keÀer ner mebmLee nw uesefkeÀve JeemleefJekeÀlee ³en nw efkeÀ F&MJejer³e %eeve Üeje ³en iejeryeeW keÀes Deceerj yeveeves Jeeueer mebmLee nw, mJeemL³e keÀer Hetbpeer mes jefnle J³eefkeÌle keÀes mJeemL³e ªHeer Oeve osves Jeeueer mebmLee nw Deewj ceveesyeuenerve J³eefkeÌle keÀes DeeO³eeeflcekeÀ-ceeveefmekeÀ yeue osves Jeeueer nw~ Deleë osMe kesÀ keÀCe&Oeej Deewj ³eespeveekeÀej ³eespevee³eW yeveeles mece³e YeeweflekeÀ iejeryeer kesÀ meeLe-meeLe DeeO³eeeflcekeÀ iejeryeer keÀer Deesj Yeer O³eeve oW~ iejeryeer jsKee efceìeves kesÀ meeLe-meeLe keÀece, ke´ÀesOe, ueesYe, ceesn, DenbkeÀej, veHeÀjle, DeMeeefvle, J³emeve Deeefo keÀer THej ®eæ{leer jsKeeSB Yeer efceìeves kesÀ efueS ³eespevee³eW yevee³eW~ He´efle J³eefkeÌle Dee³e yeæ{eves kesÀ He´³eemeeW kesÀ meeLe-meeLe, He´efle J³eefkeÌle KegMeer, Meeefvle Deewj MeefkeÌle yeæ{eves keÀer ³eespevee³eW Yeer DeJeM³e yeveeSB~ - ye´.kegÀ.DeelceHe´keÀeMe 6

Þe×ebpeefue meekeÀej ceccee-yeeyee keÀer Heeuevee ceW Heues, efHeÀjespeeyeeo kesÀ DeeOeejcetle&, efJeMJekeÀu³eeCekeÀejer, ³e%e mvesner, DeLekeÀ mesJeeOeejer ye´.kegÀ.DeMJeveer YeeF& peer keÀes meved 1962 ceW F&MJejer³e %eeve He´eHle ngDee~ DeeHekeÀer ³egieue Yeer leve-ceve-Oeve mes ³e%e ceW men³eesieer nQ~ ueewefkeÀkeÀ HeefjJeej ceW jnles ngS Yeer DeeHeves %eeveece=le, DeesceMeeeqvle efceef[³ee Deewj jepeer KegMeer Heef$ekeÀe keÀes Iej-Iej HengB®eekeÀj DeveskeÀ DeelceeDeeW keÀes Hejceelcee keÀe mebosMe efo³ee~ 30 ceF& mee³eb 6.30 yepes, Deeqvlece mece³e Yeer mesJee keÀjles ngS jemles ceW ner De®eevekeÀ DeeHekeÀes neì& DeìwkeÀ Heæ[e Deewj JeneR DeHevee Hegjevee Mejerj íesæ[ yeeHeoeoe keÀer ieeso ceW mecee ie³es~ Ssmeer mvesner, DeLekeÀ mesJeeOeejer, ceneve Deelcee keÀes Hetje owJeer HeefjJeej yengle mvesn mes Þe×e megceve DeefHe&le keÀjlee nw~

uesKekeÀeW mes efveJesove  peerJeve-DevegYeJe kesÀ uesKeeW keÀes efveefceÊe

efMeef#ekeÀe kesÀ nmlee#ej kesÀ meeLe YespeW~  uesKe Deewj keÀefJelee³eW meeHeÀ-meeHeÀ efueKeW~ ³eefo ìeFHe keÀjekesÀ Yespevee ®eenW lees DeeHe Heesmì Üeje ³ee F&-cesue gyanamritpatrika@bkivv.org Hej YespeW~  DeHeveer j®evee kesÀ meeLe DeHevee Hetje Helee, HeÀesve vebyej, F&-cesue, mebyebefOele mesJeekesÀvê keÀe veece, peesve leLee ìer®ej keÀe veece Yeer DeJeM³e efueKeW~  pees Yeer j®evee YespeW, GmekeÀer SkeÀ keÀe@Heer DeHeves Heeme DeJeM³e jKeW~

meHeÀuelee keÀe ef®ejeie HeefjÞece mes peuelee nw

pegueeF& 2016

-

HegC³eefleefLe Hej efJeMes<e.....

oeroer peer iegCeie´ener Leer  ye´ïeekegÀceej jeceuees®eve, MeeeqvleJeve

F&MJejer³e %eeve ceW ceQ meved 1972 ceW Dee³ee Deewj Henueer

ntB~ oeroer ves keÀne, DeeHeves yeej ceOegyeve Deeves keÀe efveceb$eCe osves kesÀ efveefceÊe yeveer oeroer yeeyee mes ke̳ee Jee³eoe ceveceesefnveer~ Gve iegCeefveefOe kesÀ DeveskeÀeveskeÀ iegCeeW ceW mes kegÀí efkeÀ³ee, `peneB efyeþeDees, keÀe JeCe&ve keÀj jne ntB ö pees efKeueeDees, peneB mesJee YeieJeeve kesÀ meeLe yegef× keÀer ueeFve efkeÌue³ej Deewj keÀjeDees ö meye cebpetj kewÀef®ebie HeeJejHegÀue Leer nw~' peye yeeyee ves efyeþe ceQ efouueer ceW jnlee Lee, jsueJes ceW mesJee keÀjles HeeB®e cenerves ner efo³ee efHeÀj oeroer-oeroer yeerles Les, leye lekeÀ ceOegyeve veneR Dee³ee Lee~ SkeÀ efove oeroer ke̳eeW keÀjlee nw, peye ceveceesefnveer ves mesJeekesÀvê keÀer efveefceÊe yenve keÀes He$e efueKee Deewj peªjle nesieer, yeeyee ³eneB kegÀí efJeMes<eleeDeeW keÀe JeCe&ve keÀjkesÀ keÀne, Ssmee keÀesF& YeeF& yeguee uesiee, Ssmes keÀnkeÀj JeeHeme efouueer (HeeC[Je YeJeve) Yespe DeeHekesÀ Deeme-Heeme nes lees Gmes 15 efoveeW kesÀ efueS ceOegyeve Yespe efo³ee~ efHeÀj ®eej meeue kesÀ yeeo ceOegyeve Dee³ee, DeeJeM³ekeÀlee oes~ efveefceÊe yenve ves cegPes ceOegyeve Yespe efo³ee~ ceOegyeve ceW mesJee Leer lees jeskeÀ efue³ee, efHeÀj YeC[ejs keÀer mesJee meeQHe oer~ Fme keÀjles-keÀjles Hevên efove Hetjs ngS lees ceQves keÀne, oeroer, ceQ JeeHeme He´keÀej yeeyee keÀer Þeercele Devegmeej mesJee keÀjves keÀer meerKe oeroer peelee ntB~ oeroer ves keÀne, Hevên efove Deewj ©keÀ peeDees~ Ssmes ves oer~ keÀjles-keÀjles 6 cenerves lekeÀ ©keÀves keÀes keÀne~ ceQves Gmeer mece³e nj SkeÀ keÀer efJeMes<elee osKe Gmeer keÀne, peevee nw lees Fmeer mece³e, veneR lees efHeÀj keÀYeer veneR peevee~ kesÀ DeeOeej mes Deeies yeæ{eleer Leer oeroer ves keÀne, Ssmes SkeÀoce lees efkeÀmeer keÀes veneR jKeWies, 3 ceeme, oeroer njskeÀ keÀe iegCe ner osKeleer Leer, keÀYeer efkeÀmeer keÀe 6 ceeme ì^e³eue Hej jKekeÀj mJeYeeJe-mebmkeÀej osKeWies, efHeÀj DeJeiegCe veneR osKee, DeJeiegCe keÀes iegCe ceW yeouekeÀj mecePeeleer þerkeÀ ueiee lees jKeWies~ ceQves Hegveë Jener yeele oesnjeF&~ oeroer ves Leer efpememes Jees Deelcee Gme DeJeiegCe keÀes íesæ[ves keÀes lew³eej nes keÀne, megyen ³eesie ceW DeeHekeÀe ®esnje cegPes efoKelee nw Deewj yeeyee peeleer Leer~ peye cegPes oeroer peer keÀe Keevee yeveeves kesÀ efueS keÀnlee nw, Fme ye®®es keÀes jKe uees FmeefueS ceQ kegÀí veneR keÀn ceOegyeve YeC[ejs ceW jKee ie³ee leye osKelee Lee efkeÀ oeroer njskeÀ mekeÀleer ntB, jn peeDees~ Fme He´keÀej oeroer ves F&MJejer³e ìef®ebie kesÀ keÀer efJeMes<elee keÀes osKeleer nQ Deewj keÌueeme ceW GmekeÀer efJeMes<elee DeeOeej Hej Fme Deelcee keÀes jnves keÀer mJeerke=Àefle os oer~ keÀer ceefncee keÀjleer nQ~ cesjs meeLe Yeer Ssmee keÀF& yeej ngDee~ Þeercele Hej Hetje ®eueleer Leer keÌueeme ceW ceefncee nesves mes Gcebie-Glmeen Dee peelee Lee~ Gcebie leLee otmejeW keÀes ®eueeleer Leer kesÀ keÀejCe mesJee yengle keÀjlee Lee~ efoue keÀer ogDeeSB oeroer keÀes oeroer ves 6 ceeme yeeo ncekeÀes efouueer, Heeb[Je YeJeve mesJee oslee Lee~ kesÀ efueS Yespe efo³ee~ JeneB ceve veneR ueielee Lee, ceOegyeve yengle v³eejer leLee efceuevemeej Leer ³eeo Deelee Lee~ SkeÀ yeej yeeyee mes efceueves ceOegyeve DeeS lees peye keÀesF& efJeefMe<ì J³eefkeÌle Deelee Lee Deewj oeroer Gmemes oeroer keÀes meye yelee³ee Deewj keÀne, JeeHeme veneR peevee ®eenlee pegkeÀjsumeoe eeF& 2016 7 Ssmpees ee peer ³eesMeeefkeÀDeHeveer Deiejce=keÀes & DeeHekeÀer yegjeF& nwYeer, Jen lees uees ie GmekeÀe³e& Hej ceWefJeMJeeme ve keÀjWnw 7 21 J³eefJeve keÌlepeernces l³egFkeÀes ³eeo jKelee De®ís ueiee jnlee pegceF& ueeF&2016 2016

%eeveece=le efceueleer Leer lees Kego lees yeeyee keÀer ³eeo ceW jnleer ner Leer uesefkeÀve GmekeÀes Flevee H³eej osleer Leer efkeÀ GmekesÀ cegKe mes Yeer yeeyeeyeeyee efvekeÀueves ueielee Lee~ SkeÀ efJeosMeer yenve Mewueer Leer, GmekeÀes Flevee H³eej efo³ee efkeÀ Jees yeeyee-yeeyee keÀjves ueieer Deewj mvesn mes GmekesÀ DeeBmet yenves ueies~ peye yeeHeoeoe DeeS lees yeesues, `³es yeæ[s ueesie meoe Dee@efHeÀefMe³eue jnles nQ~ keÀneR peeles nQ lees Yeer HeefjJeej keÀe H³eej veneR efceuelee~ DeeHeves pees HeefjJeej keÀe H³eej efo³ee nw FmeefueS efHeIeue ieF& nw, yeeyee-yeeyee keÀjves ueieer nw~' ye´ïee Yeespeve yengle H³eej mes, Þes<þ, ceneve mecePekeÀj Keeleer Leer oeroer peer ves efmeKee³ee, ye´ïee Yeespeve meeOeejCe Yeespeve veneR nw~ YeefkeÌle ceW He´meeo keÀe yengle cenÊJe neslee nw uesefkeÀve ³eneB lees Fme Yeespeve keÀes YeieJeeve ves meerOee mJeerkeÀej efkeÀ³ee nw, FmekesÀ efueS osJelee Yeer lejmeles nQ, Fme mce=efle mes Yeespeve mJeerkeÀej keÀjvee nw~ YeieJeeve ves mJeerkeÀej efkeÀ³ee Jees Yeespeve De®ís mes De®íe nw~ pees yeeyee keÀes efHe´³e mees nce ye®®eeW keÀes efHe´³e~ GvneWves keÀYeer Yeer Yeespeve kesÀ yeejs ceW efMekeÀe³ele veneR keÀer efkeÀ Deepe Keevee þerkeÀ veneR yevee nw~

efpemekesÀ He´efle efMekeÀe³ele nesleer, Gmemes Hetíleer, ke̳ee yeele nw?

SkeÀ yeej cesjer efMekeÀe³ele ngF& Leer, ceQves meejer yeele yelee oer~ oeroer ves Hetíe, legcnejer ieueleer nw? ceQves keÀne, cesjer mecePe mes cesjer ieueleer veneR nw~ `veneR' Meyo efvekeÀueles ner oeroer ³egefkeÌle mes keÀnleer Leer, yeeyee kesÀ keÀcejs ceW peeDees Deewj yeeyee mes Hetíes efkeÀ yeeyee, pees ceQves yelee³ee, Jees me®e nw? yeeyee kesÀ meeceves lees Deelcee oHe&Ce keÀer lejn mHe<ì nes peeleer nw, meye efoKelee nw, Petþ yeesueves keÀer efnccele veneR nesleer Leer~ efHeÀj DeekeÀj oeroer keÀes mHe<ì yelee osles Les~ Fme He´keÀej HewÀmeuee keÀjleer Leer, mevleg<ì keÀjleer Leer~ meoe mJeceeve ceW jnleer Leer leLee mJeceeve keÀer ³eeo efoueekeÀj keÀcepeesj keÀes ceneve yeveeleer Leer~ cesjs Devoj Fleveer efJeMes<elee veneR Leer, Heæ{e-efueKee Yeer veneR Lee uesefkeÀve oeroer keÀnleer Leer, legcnejs Hej YeieJeeve keÀer vepej Heæ[er nw, DeelceeDeeW ceW ceneve Deelcee keÀe Yeespeve yeveeles nes, yeeyee keÀe Yeesie Yeer yeveeles nes FmeefueS legce yengle ceneve nes, Fme mJeceeve ceW jnkeÀj mesJee keÀjes~ mJeceeve ceW jnkeÀj mesJee keÀjesies lees keÀcepeesjer Dee veneR mekeÀleer~ JeeleeJejCe meoe HeeJejHegÀue jns, FmekeÀe Hetje K³eeue jKeleer Leer SkeÀ yeej cesjer efMekeÀe³ele ngF&, oeroer ves DeHeveer efJeefOe kesÀ Heæ{eF& ceW leLee ³eesie ceW efve³eefcele Leer, otmejeW keÀes Yeer Ssmee yeveeves keÀer keÀuee yengle De®íer Leer Devegmeej cegPes yeeyee kesÀ keÀcejs ceW Yespee, JeeHeme Dee³ee lees Hetíe, kegÀí YeeF& Ssmes Les, keÌueeme ceW mece³e Hej leLee efve³eefcele veneR ieueleer keÀer nw? ceQves keÀne, veneR~ efHeÀj Hetíe, yeeyee ves ke̳ee HengB®eles Les, oeroer ves SkeÀ-oes yeej mecePee³ee Lee, efHeÀj Yeer keÀne? ceQves keÀne, yeeyee ves keÀne, pewmee oeroer keÀnleer nw, ceeve efve³eefcele veneR ngS~ oeroer ves ³egefkeÌle j®eer Deewj ³eesie ceW ve Deeves uees~ leye oeroer ves keÀne, ieueleer nw veneR, Jee³egceC[ue ceW nw efkeÀ Jeeues keÀes keÀne, legce ³eesie ceW Deeves JeeueeW keÀer nepejer Yeje legceves ieueleer keÀer nw, mJeerkeÀej keÀj uees, Jee³egceC[ue megOej keÀjes, Gme mece³e osKevee, yeeyee keÀer efkeÀleveer ³eeo jnleer nw, peeSiee~ Leesæ[s efove yeeo me®®eeF& meeceves Dee ieF& Hej cesjs oeroer keÀes ®eeì& yeleevee~ pees cegjueer ceW efve³eefcele veneR neslee Lee, mJeerkeÀej keÀjves mes Gme mece³e Jee³egceC[ue keÀer nue®eue Lece GmekeÀes keÀnleer Leer, Deepe cegjueer keÀer HJeeFbì veesì keÀjkesÀ ieF&~ Fme He´keÀej JeeleeJejCe keÀes MeefkeÌleMeeueer yeveeS jKeves Hej Deevee, oeroer keÀes megveevee, oeroer mesJee kesÀ efueS Yespesieer, Ssmeer yengle O³eeve osleer Leer~ mesJee efceueves Hej GvnW keÌueeme ceW peevee ner Heæ[lee Lee~ oeroer keÀer J³eJeneefjkeÀ efMe#eeDeeW mes, ceele=Jeled Heeuevee mes efveCe&³e osves keÀer efJeMes<elee meyemes v³eejer Leer nce DeeO³eeeqlcekeÀlee ceW HeefjHekeÌJe nesles ieS~ Deepe Yeer oeroer keÀer oeroer kesÀ Heeme ³eefo efkeÀmeer keÀer efMekeÀe³ele Deeleer lees efMe#eeSB Heue-Heue meeLe jnleer nQ Deewj keÀece Deeleer nQ~  8 pegueeF& 2016 DenbkeÀej mes efpeme J³eefkeÌle keÀe ceve cewuee nw, keÀjesæ[eW keÀer Yeeræ[ ceW Yeer Jees meoe DekesÀuee nw 7

Oece& keÀer HeefjYee<ee ye´ïeekegÀceejer Gefce&uee, meb³egkeÌle mebHeeefokeÀe

Deepe ogefve³ee ceW ®eejeW Deesj Oeeefce&keÀ Ie=Cee, Jewj, efJejesOe efoveeWefove Gie´ nesles pee jns nQ~ Fmemes Oece& yeoveece Yeer nes jns nQ Deewj J³eefkeÌleiele peerJeve Yeer Fme Deeqive ceW peuekeÀj DeMeevle neslee pee jne nw~ ke̳ee nw F&MJej keÀe Oece&? keÀF& ueesieeW keÀe ceevevee nw efkeÀ ³eefo meYeer Oece& efceuekeÀj SkeÀ nes peeSB lees ³en mecem³ee nue nes mekeÀleer nw Hejvleg JeemleefJekeÀlee ³en nw efkeÀ OeejCeeSB, ceev³eleeSB, cele, mecHe´oe³e DeveskeÀ nQ Hejvleg Oece& lees meYeer keÀe nw ner SkeÀ~ efpeme He´keÀej efnvot, cegeqmuece, efmeKe, F&meeF&, yeew× meyekeÀe met³e&, ®evê, DeekeÀeMe, He=LJeer SkeÀ nw Jewmes ner ceeveJe cee$e keÀe Oece& Yeer SkeÀ nw~ njskeÀ ceeveJe Deelcee keÀe Oece& efpemes mJeOece& Yeer keÀne ie³ee nw, HeefJe$elee Deewj Meeeqvle nw~ YeieJeeve efpevnW nce Deuueen, iee@[, F&MJej, Jeensieg© Deeefo efYevve-efYevve veeceeW mes HegkeÀejles nQ, keÀe Oece& ke̳ee nw? ke̳ee F&MJej efnvot nw? cegeqmuece nw? F&meeF& nw? yeew× nw? veneR vee~ lees efHeÀj nce GvekeÀer mevleeve DeelceeSB efnvot, cegeqmuece, efmeKe, F&meeF& kewÀmes nes ieF¥? efHelee keÀe Oece& ner Heg$e keÀes efceuelee nw~ nce meye HejceefHelee Hejceelcee kesÀ DeefJeveeMeer Heg$e nQ FmeefueS pees efHelee keÀe Oece& nw Jener nceeje Oece& nw~ efHelee Hejceelcee keÀes meejs efJeMJe keÀer DeelceeSB HeefJe$elee keÀe meeiej (Ocean of purity), Meeeqvle keÀe meeiej (Ocean of peace) keÀnkeÀj ³eeo keÀjleer nQ, HegkeÀejleer nQ lees Hejceelcee keÀe Oece& nw meyekeÀes HeefJe$elee Deewj Meeeqvle mes YejHetj keÀjvee Deewj nceeje Oece& nw HeefJe$elee Deewj Meeeqvle keÀe mJeªHe yevekeÀj keÀce& ceW Deevee leeefkeÀ keÀce& Þes<þ yeveW~ Oece& Meyo mebmke=Àle keÀer Oe= Oeeleg mes efue³ee ie³ee nw efpemekeÀe DeLe& nw OeejCee~ J³eJeneefjkeÀ peerJeve ceW G®®e veweflekeÀ cetu³eeW keÀer OeejCee efpememes ceeveJe keÀe ®eefj$e TB®ee nes, Dev³e ceveg<³eeW mes Jen meodJ³eJenej keÀjs, keÀÊe&J³e Heeueve keÀjs, Fmes ner Oece&

pegueeF& 2016

keÀnles nQ~ ³en Oece& ceeveJe ceW Meerleuelee, mesJee, Oeerjpe, l³eeie, menevegYetefle, DeelcekeÀu³eeCe, HejesHekeÀej, meeoieer, meodefJe®eej Deewj efveefJe&keÀej peerJeve keÀer YeeJevee peeie=le keÀjlee nw~ JeweqMJekeÀ meecevpem³e keÀe met$e nw Oece& Oece& keÀes Debie´speer ceW efjefuepeve keÀnles nQ Hejvleg cetue ªHe mes mebmke=Àle Yee<ee mes Godieefcele Fme Meyo keÀe ³en meceie´ DevegJeeo veneR nw~ ³eefo nce MeeeqyokeÀ DeLe& ceW peeSB lees `Oece&Meeuee' keÀe Debie´speer DevegJeeo nesiee `efjefueefpe³eme mketÀue (Religious School)' leLee `Oecee&Le& DemHeleeue' keÀe DeLe& nesiee `ne@ e q m Heìue HeÀe@ j ef j ef u epeve (Hospital for religion)'~ `jepeOece&' keÀe DeLe& nesiee `efjefuepeve Dee@HeÀ efkebÀie' Deewj `Heg$eOece&' keÀe DeLe& nesiee `efjefuepeve Dee@HeÀ meve~' Hejvleg Fme He´keÀej kesÀ keÀesjs DevegJeeo mes Fve MeyoeW keÀe mener DeLe& He´keÀì veneR nes Heelee~ nce DeHeves efueS yeveeS ieS cekeÀeve keÀes Oece&Meeuee veneR keÀnles Hej mesJee, HejesHekeÀej, pevekeÀu³eeCe keÀer YeeJevee mes yeveeS ieS YeJeve keÀes Oece&Meeuee keÀnles nQ~ `jepeOece&' keÀe DeLe& nw jepee kesÀ Jes keÀÊe&J³e pees Gmes 9 nceejer mecem³ee keÀe meceeOeeve efkeÀmeer kesÀ Heeme veneR nw, efmeJee³e nceejs

%eeveece=le He´peeHeeuekeÀ yeveeles nQ Deewj Heg$eOece& keÀe DeLe& nw Heg$e kesÀ Jes keÀÊe&J³e pees Gmes ceelee-efHelee mes peesæ[les nQ~ Deleë Oece& keÀe DeLe& Gve iegCeeW keÀer OeejCee mes nw pees nceW HeefjJeej, meceepe, osMe Deewj efJeMJe mes peesæ[les nQ~ J³eeeq<ì, mece<ìer, me=eq<ì Deewj Hejces<þer mes ceeveJe keÀes peesæ[ves Jeeuee JeweqMJekeÀ meecevpem³e keÀe met$e nw Oece&~ MeejerefjkeÀ OeceeX keÀe Mejerj kesÀ meeLe Devle peye me=eq<ì Hej ceeveJe keÀe DeeefJeYee&Je ngDee lees GmekesÀ meeLe Oece& keÀe Yeer DeeefJeYee&Je ngDee~ Oece& Glevee ner Hegjevee nw efpeleveer ceeveJeer³e mebj®evee~ ceeveJeer³e mebj®evee ceW oes ®eerpeW nQ, SkeÀ nw Deelcee Deewj otmeje nw Mejerj~ Deelcee Deveeefo nw Deewj GmekesÀ iegCe (%eeve, HeefJe$elee, Meeeqvle, He´sce, megKe, Deevevo, MeefkeÌle) Yeer Deveeefo nQ~ ³es iegCe ner FmekeÀe JeemleefJekeÀ Oece& nw~ Mejerj efJeveeMeer nw Deewj Mejerj kesÀ Oece&, Mejerj kesÀ meeLe pevce ueskeÀj, Mejerj kesÀ meeLe ner efJeve<ì nes peeles nQ~ nce efkeÀmeer ye®®es keÀes efnvot cenpe FmeefueS keÀnles nQ ke̳eeWefkeÀ Jen efnvot efHelee mes pevcee nw, ®eens Gmes Fme keÀefLele Oece& kesÀ yeejs ceW keÀesF& Yeer peevekeÀejer ve nes~ Fmeer He´keÀej, efkeÀmeer ye®®es keÀes cegeqmuece cenpe FmeefueS ceeve efue³ee peelee nw ke̳eeWefkeÀ Jen cegeqmuece efHelee mes pevcee nw, Yeues ner Jen Fme keÀefLele Oece& kesÀ efke´À³eekeÀueeHeeW keÀe DevegmejCe ve keÀjlee nes~ Dev³e OeceeX kesÀ yeejs ceW Yeer ³ener leL³e nw~ Fmemes efme× neslee nw efkeÀ cee$e Mejerj uesves mes He´eHle Oece& Mejerj keÀer meceeeqHle kesÀ meeLe ner meceeHle nes peelee nw Hejvleg Deelcee keÀe Devle veneR FmeefueS GmekesÀ mJeOece& keÀe Yeer keÀYeer Devle veneR neslee~ Oece& kesÀ keÀcepeesj nesves kesÀ keÀejCe pewmee efkeÀ Thej keÀne ie³ee, Deelcee kesÀ cetue iegCe ner FmekeÀe JeemleefJekeÀ Oece& nw~ DeelceeSB peye Fme cetue Oece& ceW eqmLele nesleer nQ lees mebmeej ceW Oece& keÀes yeue He´eHle neslee nw~ Fme cetue Oece& keÀes l³eeie keÀj efnbmee, oyeeJe, Mees<eCe keÀe ceeie& DeHeveeSB lees Oece& keÀcepeesj nes peelee nw~ Deepe Oece& keÀcepeesj nw~ keÀcepeesj Oece& keÀes meMekeÌle keÀjves keÀer DeeJeM³ekeÀlee nw~ 10

keÀne ie³ee nw, Religion is might (Oece& ceW MeefkeÌle nw)~ pees Oece& mJe³eb MeefkeÌleMeeueer nw Gmes meMekeÌle keÀjves keÀer peªjle ke̳eeW? pees ceeveJe keÀes yeue oslee nw Jen yeuenerve ke̳eeW? FmekesÀ efvecveefueefKele keÀejCe nQ ö Deepe kegÀí ueesie Oece& mes efJecegKe nQ~ Jes Oece& ceW keÀce&keÀeC[ keÀe yeengu³e osKekeÀj, Oece& keÀes SkeÀ Dee[cyej DeLeJee HeC[eW keÀer keÀceeF& keÀe meeOeve cee$e ceeve uesles nQ Hejvleg ³es keÀce&keÀeC[ lees HeewOeeW kesÀ meeLe Ghepeer pebieueer Ieeme keÀer lejn nQ~ FvnW íesæ[ osvee þerkeÀ nw Hej FvnW osKe HeewOes ªHeer Oece& keÀes íesæ[vee þerkeÀ veneR~ kegÀí ueesie Oece&Yeer© nQ pees jele-efove keÀce&keÀeC[eW ceW ueies jnles nQ Hejvleg Dee®eej kesÀ efve³eceeW keÀes peerJeve ceW veneR DeHeveeles~ ³es keÀce&keÀeC[ HejcemeÊee keÀer DevegYetefle keÀjeves Jeeues ³ee ®eefj$e keÀes GppJeue keÀjves Jeeues veneR nQ FmeefueS GvekesÀ peerJeve ceW Meeeqvle, Deefnbmee, Feqvê³e-meb³ece Deeefo keÀe efJekeÀeme veneR nes Heelee nw~ kegÀí ueesie cee$e keÀce& keÀes ner Oece& ceeve yewþs nQ Hejvleg efkeÀmeer Yeer veweflekeÀ cetu³e, Dee®eej-mebefnlee ³ee ce³ee&oe mes jefnle keÀce&, ceeveJe keÀes efvejbkegÀMe, mJeeLeea Deewj G®í=bKeue yevee oslee nw~ HeeM®eel³e osMeeW ceW Oece& keÀes l³eeiekeÀj kesÀJeue keÀce&Jeeoer yeveves mes Demevlees<e Deewj DeMeeeqvle ®ejce meercee Hej nQ~ kegÀí ueesie keÀce&#es$e Deewj Oece&#es$e keÀes Deueie-Deueie ceeveles nQ~ Jes keÀnles nQ, He´eleë GþkeÀj pewmeer efpemekeÀer YeeJevee nes, Jen Hetpee, Heeþ, efveceepe, ie´bLemeenye Heæ{s Hejvleg osMemeceepe kesÀ ceeceueeW ceW ceeveJe keÀes Oece&efvejHes#e nes peevee ®eeefnS Hejvleg Fmekes À HeÀuemJeªHe, ef M e#ee meb m LeeDeeW ceW DevegMeemevenervelee, jepeveerefle ceW efme×evlenervelee, veewkeÀjer Deewj J³eeHeej ceW efjMJeleKeesjer, cegveeHeÀeKeesjer leLee Dev³e Ye´<ìe®eej HeveHe jns nQ~ HeefJe$elee kesÀ yeue keÀer DeeJeM³ekeÀlee Ye´eeqvle³eeW ceW GuePes ueesie Oece& keÀer keÀcepeesjer keÀes efceìeves kesÀ efueS leueJeejeW Deewj yevotkeÀeW keÀe meneje uesvee ®eenles nQ Hejvleg

efpeme neLe mes De®íe keÀe³e& nes, Jen neLe leerLe& nw

pegueeF& 2016

%eeveece=le efpeme Oece& keÀe veeje ner Deefnbmee nw, GmekeÀer j#ee Yeuee efnbmee Üeje kewÀmes nesieer? Deleë Oece& keÀes DeeJeM³ekeÀlee nw HeefJe$elee kesÀ yeue keÀer~ HeefJe$elee efyevee Oece& efveye&ue nw~ ³eefo nceW Oece& keÀes yeue osvee nw lees ceve, Je®eve, keÀce& keÀer HeefJe$elee keÀe yeue oW~ nce mJe³eb kesÀ peerJeve ceW HejesHekeÀej, o³ee, Meeeqvle, efvemJeeLe& YeeJevee, l³eeie, meodefJe®eej, efve<He#elee ues DeeSB lees Oece& mJeleë meMekeÌle nes peeSiee~ Oece&³egie keÀe Dee»eve ceeveJe peerJeve kesÀ efueS Oece& Glevee ner DeefveJee³e& nw efpeleves efkeÀ nJee, Heeveer Deewj KeeÐe~ pewmes FvekesÀ efyevee Mejerj meMekeÌle veneR nes mekeÀlee, Oece& (Þes<þ iegCeeW keÀer OeejCee) kesÀ efyevee Deelcee meMekeÌle veneR nes mekeÀleer~ pewmes yeslejleerye yenles Heeveer keÀes yeebOe yeveekeÀj efoMee oer peeleer nw Ssmes ner efoMeenerve ceeveJe peerJeve keÀes Oece& kesÀ DebkegÀMe keÀer DeeJeM³ekeÀlee nw leeefkeÀ Jen ue#³e lekeÀ HengB®es~ Oece& ceW eqmLele neskeÀj keÀce& keÀjves Hej ner keÀceeX ceW mecHetCe&lee Deeleer nw~ Oece& Deewj keÀce& keÀe ®eesueer-oeceve pewmee meeLe nw~ Oece& keÀes YetuekeÀj pees keÀce& efkeÀS peeles nQ Jes ceevees cee³ee keÀer veiejer ceW yesieej kesÀ meceeve nQ efpevekeÀe keÀesF&

cetu³e veneR efceuelee~ peerJeve Yej kesÀJeue keÀceeX ceW efueHee³eceeve jnves Jeeuee J³eefkeÌle keÀce&yevOeveeW ceW pekeÀæ[lee peelee nw peyeefkeÀ Oece&³egkeÌle keÀce& Gmes yevOevecegkeÌle yeveeles nQ~ Hejceelcee efMeJe keÀe mevosMe nw efkeÀ Oece&-%eeve He´eHle keÀjkesÀ nce HeefJe$e Deewj ³eesieer yeveW leeefkeÀ efJeMJe ceW efHeÀj mes Oece&³egie (mele³egie) Dee peeS~ efMeJeYeieJeevegJee®e ö ’yeeHeoeoe mes Jee DeeHe meJe&Þes<þ DeelceeDeeW mes meJe& Oece& keÀer Deelcee³eW SkeÀ cegK³e ®eerpe peªj ®eenleer nQ~ %eeve Deewj ³eesie keÀer yeeleW nj Oece& ceW Deueie-Deueie nQ, efpevekeÀes keÀne peelee nw ceev³elee³eW~ uesefkeÀve SkeÀ yeele meye OeceeX ceW SkeÀ ner nw~ meJe& Deelcee³eW o³ee Jee ke=Àhee, efpemekeÀes Jes DeHeveer Yee<ee ceW yuewefmebie keÀnles nQ, meye ®eenles nQ~ DeeHe meYeer DeelceeDeeW mes Deye ueemì pevce ceW Yeer DeeHekesÀ YekeÌle ³ener ®eenles nQ ö peje-meer ke=Àhee-¢eq<ì keÀj uees~ peje nceejs Thej Yeer o³ee keÀj uees~ meJe& OeceeX keÀer cetue efveMeeveer o³ee ceeveles nQ~ Deiej keÀesF& Yeer Oeceea Deelcee o³eeueg veneR Jee o³ee-¢eq<ì Jeeuee veneR lees GmekeÀes Oeceea veneR ceeveles nQ~ Oece& DeLee&led o³ee~ lees nj Deelcee Hej o³ee keÀer ¢eq<ì jKees~ o³eeueg Deewj ke=Àheeueg yevees~“ 

JeeveHe´mLe DeJemLee ceW cewjeLeve peerle ye´ïeekegÀceej jepee YeeF&, MeeeqvleJeve

cesjer Dee³eg 62 meeue nw~ meved

51 efceveì, 47 meskebÀ[ ceW efJevvej jne~ JeneB 30 npeej keÀe ®eskeÀ efceuee~ MeeeqvleJeve kesÀ meye YeeF³eeW ves Deewj ye´.kegÀ.YetHeeue YeeF& ves Ketye otOe-Ieer efHeuee³ee~ meyekeÀer ogDeeDeeW mes Deewj yeeyee keÀer keÀceeue mes ve keÀesF& leve keÀer yeerceejer, ve keÀesF& ceve keÀer yeerceejer~ ³en yeleevee ®eenlee ntB efkeÀ Deepe keÀer ogefve³ee ceW nce ceve mes yeerceej p³eeoe nQ, leve mes Fleves veneR~ ceQ Gve ³egJeeDeeW keÀes He´sjCee osvee ®eenlee ntB pees veMes keÀer ogefve³ee ceW DeHevee peerJeve yeyee&o keÀj jns nQ~ jepe³eesie keÀer ceoo mes nce DeHeves peerJeve keÀes ve³eer efoMee os mekeÀles nQ~ ceQ yeeyee keÀe yengle Megke´Àiegpeej nttB efpevneWves cesjer Fleveer ceoo keÀer~ cesjer DeeHe meYeer mes He´eLe&vee nw efkeÀ DeeHe jepe³eesie DeJeM³e meerKeW~ 

2014 ceW ceeGCì Deeyet ceW cewjeLeve ngDee~ yeeyee ves Gme jsme ceW peJeeveeW ceW HeeB®eJeeB vecyej Deewj DeHeveer Gce´ JeeueeW ceW Henuee vebyej efouee³ee~ cegPes Fveece efo³ee ie³ee~ efHeÀj Deeyet ceW meer.DeeF&.ìer.keÀe@uespe ceW [er.Sce.ves cegPes mecceeefvele efkeÀ³ee~ JeneB Yeer oewæ[ ceW Henuee vebyej Dee³ee~ efHeb[Jeeæ[e ceW Yeer oewæ[ ceW Henuee vebyej Dee³ee~ oeoer peer kesÀ mce=efle efoJeme Hej Dee³eesefpele oewæ[ ceW Yeer Henuee vebyej Dee³ee~ $eÝef<ekesÀMe ceW, cemetjer ceW, iegæ[ieeBJe ceW, efouueer, S³ejìsue Deeefo meYeer oewæ[ keÀe³e&ke´ÀceeW ceW Henuee vebyej Dee³ee~ efouueer jepeOeeveer cewjeLeve ceW 1 Iebìe, pegueeF& 2016 De®íe efoue mebyebOeeW keÀes peerle mekeÀlee nw Hej De®íe mJeYeeJe Gmes DeepeerJeve efveYee mekeÀlee nw

11

YeieJeeve ves Yespee otle  ye´ïeekegÀceej He´sce keÀueJeeveer, efyeueemeHegj

HeeefjJeeefjkeÀ mecem³ee, J³eJemeeef³ekeÀ Ieeìe Deewj

ieF&~ Hetjer oJeeF³eeB yebo nes ieF&~ Del³eefOekeÀ leveeJe kesÀ keÀejCe ceQ yeerceej jnves ueiee Lee~ DeeBKeeW ceW Dee ie³es DeeBmet [e@keÌìjeW kesÀ HejeceMe& Devegmeej ceQ ìer.yeer.keÀer yeerceejer mes ie´efmele SkeÀ meeue yeeo ceOegyeve Lee~ cesje Jepeve Gme JekeÌle 45 efkeÀueesie´ece Lee~ efce$eeW ves (ceeGbì Deeyet) Dee³ee, ³eneB meueen oer efkeÀ ef®ekeÀve Keeves mes Deewj yeer³ej Heerves mes megOeej meYeer YeeF& - yenveeW keÀer nesiee~ SkeÀ Je<e& lekeÀ Fme vegmeæKes keÀes DeHeveeves kesÀ yeeo Yeer keÀesF& efveëmJeeLe& mesJee, meceHe&Ce YeeJe megOeej veneR ngDee~ ogkeÀeve keÀpe& ceW [tyeves ueieer~ cegPes ueieves Deewj efMeJeyeeyee keÀer ªneveer ueiee Lee efkeÀ ceQ Heeieue nes peeTBiee ³ee efHeÀj Deelcenl³ee keÀj Heeuevee mes peerJeve KegMeneue nes uetB~ ke̳ee nesiee, kewÀmes nesiee Fve meJeeueeW mes ceQ efIeje jnlee Lee~ ie³ee~ JeeHeme Iej peeves ueiee lees DeeBKeeW ceW DeeBmet Dee ie³es~ oes npeej ©He³eeW keÀer oJeeF³eeB nj ceen Keelee Lee~ Hejceelcee efHelee ves cegPes ve³ee peerJeve oskeÀj keÀefue³egieer efkeÀ®eæ[s mes jeOeemJeeceer, iee³e$eer cebefoj, Meejoe ceelee (keÀesKee) cebefoj, efvekeÀeue keÀj DeHeveer ieeso ceW Gþe efue³ee nw ~ pees [e@keÌìj cesje nefjDeesce melmebie Deeefo keÀF& mLeeveeW Hej ie³ee Hej cegPes keÀneR Yeer Fueepe keÀjlee Lee, Gmeves SkeÀ efove Hetíe, DeepekeÀue DeeHe Meeeqvle veneR efceueer, leveeJe keÀce veneR ngDee~ nj jefJeJeej Deeles veneR nes? ceQves yelee³ee, jepe³eesie keÀjves mes ceQ Hetjer lejn efmevescee osKeves peelee Lee, ueeHeÌìj keÌueye Yeer peelee Lee Hej mJemLe nes ie³ee ntB~ Gmeves Yeer keÀne, cewef[ìsMeve mes cewef[efmeve leveeJe keÀce veneR ngDee~ Keeves keÀer DeeJeM³ekeÀlee veneR Heæ[leer~ DeYeer cesje Jepeve 65 oJeeF³eeB yebo nes ieF& efkeÀueesie´ece nw~ Jen YeeF&, efpemeves ye´ïeekegÀceejer DeeÞece keÀe leYeer ve³ee peerJeve osves kesÀ efueS Hejceelcee ves SkeÀ otle Yespee~ Helee yelee³ee Lee, ogkeÀeve yebo keÀjkesÀ JeeHeme ®euee ie³ee nw~ Jen YeeF& Gæ[ermee mes Dee³ee Lee~ Gmeves cesjer ogkeÀeve kesÀ meeceves celeueye ³en nw efkeÀ yeeyee ves cegPes ve³ee peerJeve osves kesÀ efueS ner ogkeÀeve Keesueer~ ceQves Gmes yelee³ee efkeÀ cesjs peerJeve ceW yengle Jen otle Yespee Lee~ ef®eblee, leveeJe nw, ke̳ee keÀªB? Gmeves keÀne, He´peeefHelee ceveesyeue yeæ{ ie³ee nw ye´ïeekegÀceejer DeeÞece peeves mes meYeer ef®ebleeSB meceeHle nes peeleer cesjs oeefnves Hewj ceW Demenveer³e oo& nesves ueiee Lee~ ceQ Keæ[e nQ~ ceQves DeeÞece peevee Megª efkeÀ³ee~ JeneB keÀe MeeeqvleHetCe& veneR nes Heelee Lee~ oo& kesÀ keÀejCe jele Yej íìHeìelee jnlee JeeleeJejCe, yenveeW keÀe efvemJeeLe& mvesn, efvemJeeLe& mesJeeYeeJe, Lee, mees veneR Heelee Lee~ DeHeesuees ne@eqmHeìue ceW Deewj Menj kesÀ efJevece´lee Deewj DeHeveeHeve HeekeÀj ceve keÀes yeæ[er Meeeqvle Deewj yeæ[s-yeæ[s [e@keÌìjeW keÀes effoKee³ee~ meYeer ves keÀne, keÀcej mes Hewj megketÀve efceuee~ JeneB c³etefpe³ece osKee Deewj mecePee, efHeÀj meele lekeÀ peeves Jeeueer veme oye ieF& nw, Dee@HejsMeve keÀjJeevee Heæ[siee~ efove keÀe jepe³eesie keÀe efveMegukeÀ keÀesme& efkeÀ³ee efpememes cesje Hetje ceQves DeeÞece keÀer yenveeW keÀes yelee³ee~ yenveeW ves keÀne, Hejceelcee peerJeve ner yeoue ie³ee~ ceQ He´efleefove F&MJejer³e ceneJeeke̳eeW keÀe efHelee keÀerr MeefkeÌle keÀer efkeÀjCeeW keÀes DeHeveer vemeeW ceW yenles ngS DeO³e³eve keÀjves ueiee~ leveeJe Kelce neslee ie³ee~ %eeve, ³eesie, osKevee Deewj cenmetme keÀjvee efkeÀ cesjer vemeW Kegueleer pee jner nQ~ OeejCee Deewj mesJee mes ìer.yeer.keÀer yeerceejer Hetjer lejn þerkeÀ nes ³en efJepeve efke´À³esì keÀjves mes cesje oo& Hetjer lejn meceeHle nes 12 ieueefle³eeB #ecee keÀer pee mekeÀleer nQ Deiej DeeHekesÀ Heeme GvnW mJeerkeÀejves keÀe meenme nes pegueeF& 2016

%eeveece=le ie³ee~ Deye cesje ®esnje ncesMee efKeuee jnlee nw~ ke´ÀesOe meceeHle nes ie³ee nw~ menveMeefkeÌle yeæ{ ieF& nw~ ceveesyeue yeæ{ ie³ee nw~ mecem³eeDeeW keÀe meecevee keÀjves keÀer MeefkeÌle efceue ieF& nw~ peerJeve KegMeneue nes ie³ee nw~ cegPes Ssmee ueielee nw efkeÀ mebmeej ceW cegPemes p³eeoe megKeer Deewj KegMe keÀesF& veneR nw~ jespe yeeyee keÀes He$e efueKelee ntB~ cesjs Deboj Oew³e& Dee ie³ee nw, ke̳eeW, ke̳ee, kewÀmes kesÀ meJeeue meceeHle nes ie³es nQ~ Flevee De®íe owJeer HeefjJeej efceue ie³ee nw~ ogkeÀeve Hej pees keÀpee& Lee Jen yeeyee ves ®egkeÌlee keÀje efo³ee nw~ yeeyee ves ceesyeeFue keÀer SkeÀ Deewj ogkeÀeve Yeer KegueJee oer nw efpemes cesje Heg$e meb®eeefuele keÀjlee nw~ cegPes peerJeve peerves keÀer keÀuee ye´ïeekegÀceejer DeeÞece mes efceueer nw~ KejeW®e lekeÀ veneR DeeF& SkeÀ jele ome yepes ceQ DeHeves ìt-Jneruej mes Iej pee jne Lee~ De®eevekeÀ ieuele lejHeÀ mes SkeÀ keÀej DeeF& Deewj ìkeÌkeÀj ceejkeÀj ®eueer ieF&~ ceQ Leesæ[e otj efiej ie³ee~ ueesieeW ves cegPes Gþe³ee uesefkeÀve KejeW®e lekeÀ veneR DeeF&~ yeeyee ves cegPes ye®ee efue³ee~ cesjer ieeæ[er keÀe kesÀJeue nQ[ue yeQ[ nes ie³ee Lee~ meYeer keÀe peerJeve KegMeneue nes pee³es, cesjer ³ener MegYe YeeJevee nw FmeefueS DeeÞece mes %eeveece=le ueekeÀj ogkeÀeve ceW meYeer ie´enkeÀeW keÀes oslee ntB Deewj meYeer keÀes DeeÞece Yeer ueskeÀj peelee ntB~ %eeve osves kesÀ efveefceÊe meYeer yenveeW keÀe Oev³eJeeo keÀjlee ntB, FvneWves efvemJeeLe& mvesn Deewj DeHeveeHeve efo³ee efpeme keÀejCe cegPes ve³ee peerJeve efceuee~ Oejleer Hej Deiej mJeie& osKevee nes lees ceOegyeve (ceeGbì Deeyet) DeeF³es~ 

pegueeF& 2016

Heæ{eF& ceW yeeyee keÀer ceoo ye´ïeekegÀceej ye´pe, keÀþueeue, veef[³eeo (iegpejele)

ceQ efHeíues SkeÀ meeue mes yeeyee kesÀ Iej efve³eefcele ªHe mes cegjueer (efMeJeyeeyee kesÀ ceneJeeke̳e) keÌueeme ceW peelee ntB~ yeeyee keÀes osKekeÀj cegPes yengle MeefkeÌle efceueleer nw~ Fme meeue DeeþJeeR keÀ#ee ceW cegPes ®eej efJe<e³eeW ceW 100 ceW mes 100 ceekeÌme& He´eHle ngS~ Henues Ssmee keÀYeer veneR ngDee Lee~ ³en lees yeeyee keÀe keÀceeue nw~ Hejer#ee kesÀ efoveeW ceW ceQ ³eesie kesÀ mece³e DeY³eeme keÀjlee Lee, `ceQ ceemìj meJe&MeefkeÌleJeeve Deelcee ntB, yeeyee mes yengle MeefkeÌle³eeB He´eHle keÀj jne ntB, Hejer#ee ceW yeeyee cesjs meeLe ner nQ, cesje HesHej yengle ner mejue Dee³esiee, cegPes meYeer He´MveeW kesÀ GÊej ³eeo Dee jns nQ, cegPes 100 ceW mes 100 ceekeÌme& He´eHle nes jns nQ~' ³en DeY³eeme yeej-yeej keÀjlee Lee~ Fmeer ¢æ{ efJeMJeeme kesÀ DeeOeej mes 6 ceW mes 4 efJe<e³eeW ceW 100 ceW mes 100 ceekeÌme& He´eHle ngS~ yeekeÀer oes efJe<e³eeW ceW 100 ceW mes 99 ceekeÌme& He´eHle ngS~ FmeefueS keÀntBieeö vee ner efievekesÀ efo³es nQ, vee ner leesue kesÀ efo³es nQ~ yeeyee ves cegPes ceekeÌme&, efoue Keesue kesÀ efo³es nQ~~ eHfeleepeer cePges keÀF& yeej keÀnles Le,s yeìse He{æeF& ceW O³eeve oe,s KeusekeÀto ceW O³eeve keÀce oe,s eHfeÀj Yeer ceQ Keuseves ®euee peelee Lee Deejw mece³e ecfeueves Hej ceve ueiee keÀj He{æeF& keÀjlee Lee~ cePges HekekÌeÀe evfeM®e³e Lee ekfeÀ cejse yeeyee, cejse meye De®íe ner keÀjisee~ meYeer ye®®eeW mes (mì[tvsìmed me)s cejse evfeJeosve nw ekfeÀ eofue mes censvele keÀjW Deejw ìe.rJee.rmes cekgelÌe jnW lees ner yeeyee keÀer ceoo ecfeueisee~r cevQes peye yeeyee keÀes Hen®eevee veneR Lee leye yenlge ner keÀ´eOse Deelee Lee ueeskfeÀve Deye lees keÀ´eOse Yeer cejss mes yenlge ojt ®euee ie³ee n~w meved 2015 ceW ceOeygeve ceW ye®®eeW keÀs keÀe³ek&eÀ´ce ceW Yeer yeeyee keÀer yenlge ceoo ecfeuee~r `peeJreve ceW men³eeise keÀe cenÊJe' Fme eJfe<e³e Hej JekelÌel=Je mHeOee& ceW cePges HeL´ece Fveece ecfeuee Lee~ 

petve, 2016 kesÀ DebkeÀ ceW Hespe 3 Hej He´Lece HebefkeÌle ceW petve 1964 kesÀ yepee³e petve 1965 Heæ{e peeS

F&ceeveoejer yejieo kesÀ Hesæ[ kesÀ meceeve nw pees osj mes yeæ{leer nw efkeÀvleg ef®ejmLee³eer jnleer nw

13

DeeO³eeeqlcekeÀlee Deewj keÀe³e&mLeue  ye´ïeekegÀceejer He´erefle Ke$eer, ceeueJeer³e veiej, pe³eHegj (jepemLeeve)

DeeO³eeeqlcekeÀlee

keÀes DeefOekeÀlej ueesie efmeHe&À cebefoj, ceeqmpeo, ®e®e& SJeb ieg©ÜejeW lekeÀ ner meerefcele ceeveles nQ Hejvleg DeeO³eeeqlcekeÀlee meeJe&peefvekeÀ peerJeve kesÀ meeLe-meeLe keÀe³e&mLeue Hej nceejer keÀe³e&He´Ceeueer ceW meceeefnle nesveer DeeJeM³ekeÀ nw~ Jele&ceeve ceW keÀe³ee&efOeke̳e, jepekeÀe³e& ceW jepeveereflekeÀ nmle#esHe, DeefOekeÀeefj³eeW keÀer [ebì/oyeeJe kesÀ ®eueles leveeJe mes Gyejves kesÀ efue³es DeeO³eeeqlcekeÀlee ner Ssmee ceeie& nw pees nceW me®®ee jepemesJekeÀ yeveeleer nw, nceW efpeccesoej, keÀle&J³eefve<þ SJeb mecceeefvele keÀce&®eejer yeveeleer nw~ Deleë ³en OeejCee HetCe&leë ieuele nw efkeÀ mejkeÀejer keÀe³ee&ue³eeW kesÀ Ye´<ì SJeb mJeeLe&HetCe& JeeleeJejCe ceW DeeO³eeeqlcekeÀlee keÀe keÀesF& mLeeve veneR nw peyeefkeÀ JeemleefJekeÀlee ³en nw efkeÀ DeeO³eeeqlcekeÀlee keÀe J³eJeneefjkeÀ Ghe³eesie mejkeÀejer keÀe³ee&ue³eeW kesÀ JeeleeJejCe keÀes yeoueves ceW Yeer me#ece nw~ FmekesÀ efueS mJe³eb keÀer F®íe MeefkeÌle keÀe ¢æ{ nesvee DeeJeM³ekeÀ nw ~ meJe&He´Lece, He´efleefove keÀe³e& keÀer MegªDeele SkeÀ DeeO³eeeqlcekeÀ uesKe Heæ{ves mes keÀjW leeefkeÀ efoveYej keÀe³e& MeebefleHetCe& mebHevve nes SJeb %eeveHetCe& uesKeeW keÀe DeO³e³eve keÀe³ee&ue³e kesÀ Dev³e YeeF&-yenveeW keÀes Yeer keÀjeSB efpememes yeeyee kesÀ %eeve keÀe efJemleej nes~ Deepe 10-15 ueesieeW kesÀ mecetn ceW Yeer jepeveerefleHetCe& JeeleeJejCe Deewj ®e®ee&SB osKeves-megveves keÀes efceueleer nQ efkeÀvleg DeeO³eeeqlcekeÀlee nceW Ssmes ceenewue ceW jnles ngS Yeer v³eeje Deewj H³eeje jnvee efmeKeeleer nw efpememes nceejer Deueie Hen®eeve yeveer jnleer nw~ keÀÊe&J³e kesÀ He´efle mece³eye×lee SJeb SkeÀeie´lee nceW meHeÀuelee efoueeleer nw pees DeeO³eeeqlcekeÀlee mes He´eHle nesleer nw~ DeeO³eeeqlcekeÀlee nceW efJeefYevve efJe®eejOeeje Jeeues meeLeer keÀce&®eeefj³eeW kesÀ meeLe meecebpem³e efyeþekeÀj keÀe³e& keÀjvee 14

efmeKeeleer nw efpememes meJe& kesÀ men³eesie kesÀ meeLe-meeLe Deelcemeblegeq<ì Yeer efceueleer nw~ DeeO³eeeqlcekeÀlee nceW efMe<ìe®eej SJeb MeeueerveleeHetCe& J³eJenej keÀjvee efmeKeeleer nw efpemekeÀer yeoewuele nce G®®eeefOekeÀeefj³eeW SJeb efvecvemlej kesÀ keÀce&®eeefj³eeW kesÀ meeLe ce³ee&oeHetCe& Jelee&Je keÀjles nQ~ efMeJeyeeyee keÀe HeÀjceeve nw efkeÀ ceeefuekeÀ yevekeÀj je³e oes Deewj yeeuekeÀ yevekeÀj yeæ[eW keÀer je³e/DeeosMeeW keÀer Heeuevee keÀjes, Fme efMe#ee keÀe J³eJeneefjkeÀ meogHe³eesie keÀe³ee&ue³e ceW DevegYeJe efkeÀ³ee pee mekeÀlee nw~ DeeO³eeeqlcekeÀlee mes He´eHle DeveskeÀ mJeceeveeW keÀes ³eefo nce He´efleefove Deceue ceW uee³eW Deewj mJeceeve ceW jnkeÀj keÀe³e& keÀjW lees meJe& kesÀ He´efle MegYe YeeJevee yeveer jnleer nw Deewj keÀesF& Yeer ncemes ogYee&Jevee keÀer ¢eq<ì mes J³eJenej keÀjves keÀer efnccele veneR keÀj mekeÀlee~ DekeÌmej keÀce&®eeefj³eeW keÀer ceveesJe=efÊe jnleer nw efkeÀ efpeme Leeueer ceW Keeles nQ GmeceW ner íso keÀjles nQ DeLee&led DeHeves ner keÀe³ee& u e³e keÀer keÀe³e& H e´ C eeueer / Deef O ekeÀeef j ³eeW / meeLeer keÀce&®eeefj³eeW keÀes keÀesmeles jnles nQ~ De®íe nes ³eefo Jes mJe³eb keÀer keÀe³e&He´Ceeueer ceW megOeej ueekeÀj Hetjs keÀe³ee&ue³e keÀer keÀe³e&He´Ceeueer keÀes megOeejW efkeÀvleg GveceW ³en mecePe/efnccele veneR nesleer~ ³eefo nce DeeO³eeeqlcekeÀlee kesÀ ceeie& Hej ®eueWies lees Gmemes He´eHle mecePe/efnccele mes nce GkeÌle HeefjJele&ve keÀer Meg©Deele keÀj mekeÀles nQ~ SkeÀ GoenjCe SkeÀ ceefnuee DeefOekeÀejer Üeje yesJepen ogYee&Jevee mes cegPes SkeÀ mHe<ìerkeÀjCe He$e efo³ee ie³ee efpemes Heæ{keÀj ceQ keÀeHeÀer Deenle ngF&~ ®etBefkeÀ ceQ HetCe&leë efveoex<e Leer FmeefueS ceQves legjble ner GmekeÀe SkeÀ uebyee-®eewæ[e He´l³egÊej osves keÀe ceeveme yevee³ee ³eefo keÀesF& J³eefkeÌle DeeHekeÀes iegmmee efoueeves ceW meHeÀue neslee nw lees ³ekeÀerveve DeeHe GmekesÀ neLe keÀer keÀþHegleueer nQ~ pegueeF& 2016

%eeveece=le efkeÀvleg legjble ner yeeyee keÀer ìef®ebie ngF& efkeÀ yegjs mebkeÀuHe keÀes otmejs efove Hej ìeuevee ®eeefnS~ ceQves Jener efkeÀ³ee~ otmejs efove ceQves Deefle mebef#eHle SJeb %eeve³egkeÌle He´l³egÊej efueKee SJeb mJe³eb kesÀ neLeeW mes GvekeÀes efo³ee efpemekeÀe keÀeHeÀer mekeÀejelcekeÀ He´YeeJe jne SJeb ceQ SkeÀ ieuele keÀe³e& keÀjves mes ítì ie³eer~

cesje mecemle YeeF&-yenveeW mes efJevece´ efveJesove nw efkeÀ DeeO³eeeqlcekeÀlee kesÀ ceeie& keÀes DeHeveekeÀj DeHeves-DeHeves keÀe³e&mLeue Hej Ssmee ceenewue yevee³eW efkeÀ nceejs Üeje yeeyee keÀer He´l³e#elee nes SJeb mecemle DeelceeDeeW keÀe keÀu³eeCe nes~ 

yeerceejer keÀes menves ceW yeeyee keÀer ceoo ye´ïeekegÀceejer Deejleer Jecee&, yeìeuee (Hebpeeye)

HeÀjJejer, 1992 ceW cesjer Meeoer ngF&~ Leesæ[s cenerveeW kesÀ

yeeyee meoe meeLe nQ, lekeÀueerHeÀ veneR nesves oWies cegPes yeeyee Hej Hetje efveM®e³e nw efkeÀ yeeyee ncesMee cesjs meeLe nQ Deewj keÀesF& Yeer lekeÀueerHeÀ veneR nesves oWies~ Dee@HejsMeve kesÀ efove DeeÞece kesÀ yenve-YeeF³eeW ves ³eesie efkeÀ³ee~ GOej Dece=lemej ceW cesje Dee@HejsMeve nes jne Lee Deewj yeìeuee ceW ³eesie ceW yewþs-yewþs SkeÀ yenve keÀes mee#eelkeÀej ngDee efkeÀ pewmes yeeyee ner ³en Dee@HejsMeve keÀj jns nQ~ Dee@HejsMeve kesÀ yeeo peye nesMe Dee³ee lees ueie jne Lee efkeÀ ceQ Henues keÀer ner lejn ntB Deewj cesje Dee@HejsMeve ngDee ner veneR~ cegPes keÀesF& Yeer lekeÀueerHeÀ veneR ngF&~ ³en yeeyee keÀe keÀceeue veneR lees Deewj ke̳ee nw! cesjs peKce Yeer peuoer Yej ieS~ FmekesÀ HeM®eeled [e@keÌìj ves cegPes keÀercees LesjsHeer keÀer meueen oer~ keÀercees LesjsHeer kesÀ oewjeve otmejs efyemlejeW Hej keÀF³eeW keÀes yengle ner lekeÀueerHeÀ ceW osKeleer Leer Hej yeeyee ves cegPes keÀesF& Yeer lekeÀueerHeÀ veneR nesves oer~ efyeukegÀue þerkeÀ ntB Deye peye Yeer ceQ [e@keÌìj kesÀ Heeme peeleer Leer, cegPes cenmetme neslee Lee efkeÀ cesjs meeLe Ssmeer ceneve MeefkeÌle nw pees nj lekeÀueerHeÀ ceW cesjer j#ee keÀjleer nw~ Fleveer yeæ[er yeerceejer DeeF& lees peªj Hej yeeyee ves menves ceW Hetjer-Hetjer mene³elee keÀer~ Deye ceQ efyeukegÀue þerkeÀ ntB~ cegPes keQÀmej veneR nw~ ceQ meYeer yenveeW Deewj YeeF³eeW mes ³ener keÀntBieer efkeÀ pewmes yeeyee ves nj keÀoce Hej cesje meeLe efo³ee, Ssmes DeeHe Yeer yeeyee keÀes DeefOekeÀ mes DeefOekeÀ ³eeo keÀjes~ mece³e yengle ner keÀerceleer nw~ FmekeÀes J³eLe& cele ieBJeeDees Deewj yeeyee keÀes nj mece³e DeHeves meeLe DevegYeJe keÀjes~ 

HeM®eeled Heefle cegPes ye´ïeekegÀceejer DeeÞece ueskeÀj ieS~ Fmemes Henues cewbves keÀYeer Yeer ye´ïeekegÀceejer DeeÞece keÀe veece veneR megvee Lee~ JeneB cegPes yeeyee keÀe Deewj yenveeW keÀe yengle H³eej efceuee~ leye mes ceQ keÀesefMeMe keÀjleer nttB efkeÀ keÀYeer Yeer %eeve-cegjueer efceme vee nes~ mejkeÀejer DeO³eeefHekeÀe ntB, ye®®eeW keÀes Hetjer cesnvele kesÀ meeLe Heæ{eleer ntB, keÀYeer-keÀYeer ye®®eeW keÀes yeeyee keÀe Heefj®e³e Yeer osleer ntB~ cesjer mesnle efyeukegÀue þerkeÀ Leer~ cegPes efkeÀmeer lejn keÀer lekeÀueerHeÀ veneR Leer~ keÀF& DeO³eeHekeÀ lees cegPes ³eneB lekeÀ keÀnles Les efkeÀ DeeHekeÀes keÀesF& oJeeF& lees veneR Keeveer Heæ[leer, nceW lees yeer.Heer., ceeF&ie´sve.......keÀer oJeeF& uesveer Heæ[leer nw~ yeerceejer keQÀmej efvekeÀueer SkeÀ eofve nceejs mkeÀtue ceW je³@eue Fvmìeìrîeìt, keÀvee[e mes keÀgí [ek@eìÌj (Hee´HseÀsmej), ue[æekfeÀ³eeW keÀes íeleer keÀer yeecreejer keÀs eJfe<e³e ceW mecePeeves DeeS~ GvekeÀs Deeves keÀs SkeÀ eofve Henues ner cePges DeHeveer íeleer Hej n∙er pemweer SkeÀ meKle ®eepre keÀe DeveYgeJe nDgee Lee~ peye [ek@eìÌj keÀes eofKee³ee lees De®íer lejn oKsekeÀj GvnevWes lejgvle Dev³e [ek@eìÌj mes meueen uevses keÀs eufeS keÀne~ ceQ DeHeveer HeÀwecfeueer [ek@eìÌj keÀs Heeme ieF~& GvnevWes pee®be keÀs yeeo cecweeisee´HeÀer keÀjeves keÀer meueen oe~r cecweeisee´HeÀer mes Helee ®euee ekfeÀ cePges yems´ì keÀQmej n~w Helee ®eueles ner ceQ Deejw IejJeeues yenlge ner Ieyeje ieS~ yeecreejer keÀer DeYeer Henueer ner mìpse Lee~r peye eJfeMe<se%e keÀes eofKee³ee lees GvnevWes DeeH@ejMseve keÀs eufeS keÀne, DeeH@ejMseve keÀe veece mevgekeÀj Deejw Yeer [j ueieves ueiee~ pegueeF& 2016 efJeMJeeme Jen Hebíer nw pees He´Yeele kesÀ Henues ner He´keÀeMe osKevee Megª keÀj oslee nw

15

keÀoce-keÀoce hej yeeyee cesje meeLeer  ye´ïeekegÀceej meboerHe otyes, OeveJevlejer veiej, peyeueHegj

ceQ ves heeb®e Je<e& hetJe&

Deewj peye Yeer mece³e efceuelee, ®eghe®eehe ³eesiekeÀ#e ceW yeeyee mes peyeuehegj (OeveJevlejer ¢eqä uesles ng³es ceve ner ceve yeeleW keÀjves ueielee, `cesjs h³eejs yeeyee, veiej) mesJeekesÀvê hej Deehe cesje neLe Deewj meeLe keÀYeer ve íesæ[vee~' kegÀí mece³e yeeo efMeJejeef$e kesÀ heeJeve heJe& cegPes Ssmee cenmetme nesves ueiee efkeÀ keÀoce-keÀoce hej yeeyee cesje hej Dee³eesefpele efMeefJej meeLe efveYee jns nQ~ yeeyee keÀer DeeJeepe keÀeveeW ceW megveeF& osleer Leer ceW F&éejer³e %eeve Deewj efkeÀ cesjs ceerþs ye®®es, `legce efnccele ve nejvee, legce cesjs Deveceesue jepe³eesie meerKee Deewj jlve nes, ceQ meoe legcnejs meeLe ntB~' mecceeefvele ngDee mJeCe& HeokeÀ mes leye mes Deepe lekeÀ yeeyee osKeles ner osKeles DeeefKej Jen efove Dee³ee efpemekeÀe cegPes keÀe ye®®ee ntB~ cesjer ceeb SkeÀ efMeef#ekeÀe Deewj Fvlepeej Lee~ SkeÀ efove cegPes HeÀesve Hej yelee³ee ie³ee efkeÀ ceQ efhelee mesJeeefveJe=Êe HeÀewpeer nQ~ cee$e 6 ceen 20 efove keÀer Deuhe efJekeÀueebie mesJee Yeejleer keÀe meb®eeuekeÀ oerheebkeÀj yevepeea yeesue DeJeefOe ceW ceLegje kesÀ SkeÀ Deeceea neeqmheìue ceW cesje DeodYegle jne ntB, Fme mebmLeeve ves efveCe&³e efue³ee nw efkeÀ legcnW Je<e& 2014 pevce ngDee, pevce mes ner ceboyegef× Lee~ ceelee-efhelee ves yeæ[er keÀer vesMeveue meeFefkeÀeEueie he´efle³eesefielee kesÀ efue³es ì^sv[ efkeÀ³ee yeneogjer kesÀ meeLe heeueve-hees<eCe efkeÀ³ee~ Deepe cesjer Gce´ 36 peeS~ cesjer KegMeer keÀe efþkeÀevee veneR jne~ ceQves hetjer efnccele Je<e& nw~ kegÀí mece³e henues SkeÀ ogIe&ìvee ceW cesjs hewj iebYeerj ªhe Deewj Glmeen kesÀ meeLe meeFefkeÀue ®eueeves keÀe DeY³eeme Megª mes He´wÀkeÌ®ej nes ie³es Les efpeveceW Dee@hejsMeve kesÀ yeeo mìerue je@[ keÀj efo³ee Deewj ìsmì uesves kesÀ yeeo mebmLeeve ves cesje ®e³eve ueieer nw~ cesjer efMe#ee-oer#ee DeeþJeeR lekeÀ efJekeÀueebie mesJee jeä^er³e mhesMeue DeesefuebefhekeÀ ceW keÀj efue³ee~ Yeesheeue ceW, ceO³ehe´osMe mlej hej Je<e& 2014 ceW Dee³eesefpele mhesMeue Yeejleer (®eslevee) peyeuehegj ceW ngF&~ DeesefuebefhekeÀ he´efle³eesefielee ceW ueieeleej 10 efkeÀueesceerìj ye®®es, efnccele ve nejvee cegPes ye®eheve mes ner njskeÀ lejn keÀer he´efle³eesefielee ceW Yeeie meeFefkeÀefuebie jsme ceW ceQves he´Lece mLeeve he´ehle keÀj efue³ee Deewj uesves keÀer GlmegkeÀlee yeveer jnleer Leer uesefkeÀve cesjer efJekeÀueebielee cegPes mJeCe& heokeÀ mes mecceeefvele efkeÀ³ee ie³ee~ Fme KegMeer keÀes ceQves keÀes osKeles ng³es cegPes p³eeoelej nleeMee ner neLe ueieleer Leer~ meyemes henues h³eejs yeeyee mes Mes³ej efkeÀ³ee Deewj yeeyee keÀes efoue ye´ïeekegÀceejerpe mesJeekesÀvê hej yeeyee keÀer efve³eefcele cegjueer megveves mes Oev³eJeeo keÀne~ Devleje&<ì^er³e He´efle³eesefielee kesÀ efueS ®e³eve keÀer Deeole ves cesjs ceve ceW Glmeen Deewj efnccele Yej efoS~ Deye ceQ Oeerjs-Oeerjs efJeosMe peeves keÀer mees®eves ueiee~ yeeyee mes ye®eheve mes ner cegPes meeFefkeÀeEueie keÀjves keÀer ueuekeÀ ueieer jnleer Leer Deewj Fme ueuekeÀ ves cegPes meeFefkeÀue ®eueevee efmeKee efo³ee~ ceve ner ceve yeeleW keÀjlee jnlee, ke̳ee yeeyee cesjs pewmee efJekeÀueebie Deye ceQ meeFefkeÀeEueie jsme he´efle³eesefielee ceW Yeeie uesves kesÀ mJehve íe$e efJeosMe ceW DeeseEueefhekeÀ ceW Yeeie ues mekeÀlee nw? ke̳ee ceQ osKeves ueiee~ mesJeekesÀvê hej keÀYeer-keÀYeer mJes®íe Deewj efJeosMe ceW Deheves heefjJeej, Deheves osMe keÀe veece jesMeve keÀj mJehe´sjCee mes íesìer-íesìer mesJee keÀjves ceW yengle KegMeer efceueleer mekeÀlee ntBtb? kegÀí mece³e yeeo cegPes SkeÀ efove oerheebkeÀj yevepeea ves 16 keÀesF& mebyebOe DeHeves megKe keÀer HejekeÀe<þe Hej leye HengB®elee nw peye Jen efce$eJeled nes peelee nw pegueeF& 2016

%eeveece=le Keyej oer efkeÀ DeeHekeÀe ®e³eve FvìjvesMeveue (Devleje&ä^er³e) meeFefkeÀefuebie jsme he´efle³eesefielee kesÀ efue³es keÀj efue³ee ie³ee nw~ Deye DeeHe Dehevee DeY³eeme ogiegvee keÀj oes Deewj efJeosMe peeves keÀer lew³eejer ceW ueie peeDees~ DeeHekeÀes Deheves osMe keÀe veece jesMeve keÀjvee nw~ YeeF&-yenveeW ves efkeÀ³ee efJeMes<e ³eesie peye ³en mecee®eej mesJeekesÀvê hej he´eleëkeÀeueerve keÌueeme ceW megvee³ee lees meYeer YeeF&-yenveeW ves leeefue³eeb yepeekeÀj cegPes yeOeeF& oer Deewj Devleje&ä^er³e DeeseEueefhekeÀ he´efle³eesefielee ceW meHeÀue nesves kesÀ efue³es yeeyee mes efJeMes<e ³eesie keÀjles ng³es cesje ceveesyeue yeæ{e³ee~ Deye Jen efove Yeer vepeoerkeÀ Dee ie³ee peye DecesefjkeÀe kesÀ uee@me Sbefpeefueme ceW 25 pegueeF& mes 2 Deiemle, 2015 lekeÀ Dee³eesefpele Devleje&ä^er³e DeeseEueefhekeÀ meeFefkeÀeEueie he´efle³eesefielee ceW Meeefceue nesves kesÀ efue³es 10 meom³eer³e oue keÀes DecesefjkeÀe ues peevee megefveeq½ele nes ie³ee~ DecesefjkeÀe peeves kesÀ hetJe& mesJeekesÀvê hej ye´ïeekegÀceejer yenve ves he´ele:keÀeueerve keÌueeme ceW cesje efleuekeÀ Jebove keÀj Fme he´efle³eesefielee ceW efJepe³eer nesves keÀer keÀecevee keÀer~ meYeer YeeF&-yenveeW ves cegPes KegMeer-KegMeer efJeoe efkeÀ³ee~ ³en oue nyeeryeiebpe (Yeesheeue) mes ì^sve Üeje efouueer kesÀ efue³es jJeevee neskeÀj nebiekeÀebie kesÀ jemles DecesefjkeÀe hengb®ee~ cegPes yeeyee keÀer ³eeo yeej-yeej Deeves ueieer, efJeosMe ceW henueer yeej peeves keÀe ceewkeÀe efceuee Lee~ cesjer Ieyejenì yeæ{leer pee jner Leer~ Gmeer mece³e yeeyee keÀer DeeJeepe keÀeveeW ceW megveeF& osves ueieer, ye®®es, Ieyejevee veneR, ceQ legcnejs meeLe ntB~ uebieæ[s keÀes oewæ[e³ee yeeyee ves DecesefjkeÀe kesÀ uee@me Sbefpeefueme ceW Dee³eesefpele Devleje&ä^er³e DeeseEueefhekeÀ meeFefkeÀeEueie he´efle³eesefielee he´ejbYe ngF& Deewj ceQves 10 efkeÀueesceerìj keÀer meeFefkeÀeEueie jsme yeæ[er meeJeOeeveer kesÀ meeLe Megª keÀer~ cesjer meeFefkeÀue ueieeleej oewæ[ jner Leer efkeÀ De®eevekeÀ otmejer meeFefkeÀue mes ìkeÌkeÀj nes ieF& Deewj ceQ efiej heæ[e~ osKee efkeÀ cesjer meeFefkeÀue keÀe nWef[ue Yeer ìtì ie³ee, Deye cesjer DeeBKeeW kesÀ meeceves DebOesje-mee íeves ueiee~ Gmeer mece³e

pegueeF& 2016

yeeyee keÀe Denmeeme ngDee, pewmes yeeyee kebÀOes hej neLe jKeles ng³es keÀn jns neW efkeÀ ye®®es Keæ[s nes peeDees~ Leesæ[er osj ceW ke̳ee osKelee ntb efkeÀ cesje he´efleÜvÜer meeLeer keÀn jne Lee, meboerHe, let cesjer meeFefkeÀue ues ues Deewj oewæ[ pee~ Deye cegPes cesjer cebefpeue meeHeÀ vepej Deeves ueieer~ ceQves ogiegveer leekeÀle kesÀ meeLe, efyevee efkeÀmeer oo&, lekeÀueerHeÀ keÀer hejJeen kesÀ meeFefkeÀue oewæ[eles ng³es 10 efkeÀueesceerìj keÀer oewæ[ meceehle keÀer~ peye meeFefkeÀue mes veer®es Dee³ee lees hee³ee efkeÀ Fme jsme ceW efÜleer³e mLeeve hej efJepe³eer jne~ DecesefjkeÀe kesÀ uee@me Sbefpeefueme Üeje cegPes efmeuJej ces[ue mes mecceeefvele efkeÀ³ee ie³ee~ ³en h³eejs yeeyee keÀer jncele veneR lees Deewj ke̳ee nw! yeeyee ceQ efkeÀve MeyoeW ceW DeehekeÀe Oev³eJeeo Deoe keÀªb! ceQves ³en DeJeM³e megvee Lee efkeÀ efpeme hej F&éej Devegie´n keÀjles nQ Jees ³eefo DebOee nes lees osKeves ueielee nw, yenje nes lees megveves ueielee nw, ietbiee nes lees ieeves ueielee nw Deewj uebieæ[e nes lees oewæ[ves ueielee nw~ ceerþs yeeyee, cesjs pewmes ceboyegef× keÀes yegef×ceeve Deewj uebieæ[s keÀes meeFefkeÀue jsme ceW oewæ[e keÀj Deeheves ³en me®e meeefyele keÀj efo³ee~ ke̳ee keÀceeue nw yeeyee DeehekeÀer! yeeyee Deeheves cegPes osMe-efJeosMe ceW pees he´efleÿe Je mecceeve efouee³ee GmekesÀ efue³es Oev³eJeeo yeeyee!

Yeejle ueewìves hej ceO³ehe´osMe kesÀ peyeuehegj Menj kesÀ OeveJevlejer veiej kesÀ %eeve mebpeerJeveer mesJeekesÀvê kesÀ efJeMeeue YeJeve ceW yeæ[er mebK³ee ceW GheeqmLele YeeF&-yenveeW kesÀ yeer®e SkeÀ meeos meceejesn ceW ye´ïeekegÀceejer YeeJevee yenve Deewj meeLeer yenveeW ves efleuekeÀ ueieekeÀj cesje mJeeiele efkeÀ³ee Deewj cesjs GppJeue YeefJe<³e keÀer keÀecevee meYeer YeeF&-yenveeW ves keÀer~ Deble ceW ³ener keÀntbiee efkeÀ cesje pevce, keÀce& Jeb[jHegÀue Deewj cesje yeeyee Jeb[jHegÀue~ 

keÀefce³eeW keÀer yeefue uesvee Deewj mecHetCe&lee keÀe yeue osvee ö ³en nw efMeJe MeefkeÌle³eeW keÀe keÀÊe&J³e~

pees DeHes#eeDeeW keÀes meceeHle keÀj osles nQ Jen Ghes#ee mes Yeer ye®e peeles nQ

17

cesuee Deewj Pecesuee ye´ïeekegÀceej He´sce, [sjeyemmeer  

ve³es Deewj megvoj keÀHeæ[s Henve, metì-yetì mepee, DeeBKeeW ceW keÀepeue ueieekeÀj ye®®ee DeHeves efHelee kesÀ mebie cesuee osKeves kesÀ efue³es Iej mes efvekeÀuee~ DeveskeÀ KegefMe³eeB, F®íeSB, GcebieW leLee keÀuHevee³eW efoue ceW efue³es Jen Fþueelee, ieerle ieelee efHelee keÀer GBieueer HekeÀæ[s cesues keÀer Deesj ®euee pee jne Lee~ Gíue-ketÀo keÀjles, ceeqmle³eeB ceejles-ceejles Jen cesues ceW HengB®e ie³ee~ DeYeer cesues ceW Yeeræ[ peje keÀce Leer lees Jen keÀYeer PetueeW Hej Petuelee, keÀYeer ceveHemevo ®eerpeW Keelee, keÀYeer ceveHemebo efKeueewves Kejerolee, Fme He´keÀej cesues keÀe Hetje Deevevo uesves ueiee~ ítì ieF& efHelee keÀer GBieueer osKeles ner osKeles cesues ceW Yeeræ[ yeæ{ ieF&~ DeeefKej Yeeræ[ kesÀ OekeÌkesÀ ceW ye®®es kesÀ neLe mes efHelee keÀer GBieueer ítì ieF&~ ye®®ee yesyeme nes ie³ee leLee jesves-ef®euueeves ueiee~ cesues kesÀ OekeÌkesÀ menve vee keÀj Jen uee®eej leLee HejsMeeve neskeÀj DeHeves efHelee keÀes HegkeÀejves ueiee~ jesles-jesles keÀYeer efkeÀmeer keÀer ìebieeW mes ef®eHekeÀ peelee, peye osKelee efkeÀ ³en lees cesje efHelee veneR nw efHeÀj Gmes íesæ[ otmejs keÀer ìebieeW ceW Iegme peelee, jeslee-ef®euueelee Deeies yeæ{ peelee~ cesues keÀe pees Deevevo Lee Jen ogKe, oo&, DeMeeeqvle leLee ef®evlee ceW yeoue ie³ee~ jesles, Yeeieles, efHelee keÀes {tbæ{les, OekeÌkesÀ Keeles DeeefKej LekeÀ keÀj Jen De®esle neskeÀj efiej ie³ee~ Deye Iej ®eueles nQ Meece keÀe mece³e nes ®euee Lee, cesuee Yeer efyeígæ[ves ueiee Lee Deewj efHelee Yeer DeHeves ye®®es keÀes {tBæ{ jne Lee~ De®eevekeÀ efHelee ves osKee efkeÀ yengle Yeeræ[ kesÀ yeer®e SkeÀ ye®®ee De®esle Heæ[e nw~ peye O³eeve mes osKee lees Jen nwjeve jn ie³ee efkeÀ ³en lees cesje ner ye®®ee nw, pees Deefle megvoj keÀHeæ[s Henve, DeveskeÀ Íe=bieej keÀj cesjs meeLe Dee³ee Lee~ Yeeræ[ ceW GmekesÀ keÀHeæ[s HeÀì ie³es Les leLee Íe=bieej Oetue-efceÆer ceW yejyeeo nes ie³es Les~ efHelee ves ye®®es keÀes 18

Gþe³ee, GmekesÀ keÀHeæ[s Peeæ[s leLee kebÀOes Hej Gþe keÀj keÀne, ®eue yesìs, Deye Iej ®eueles nQ ke̳eeWefkeÀ ³en cesuee lees Deye Kelce nesves ner Jeeuee nw~ mJeie& keÀe Ketye Deevevo efue³ee ke̳ee DeeHe peeveles nQ efkeÀ Jen ye®®ee keÀewve nw? veneR peeveles? lees ceQ yeleelee ntB, Jen ceQ ntB ³ee DeeHe nQ ³ee keÀesF& otmeje, leermeje Yeer nes mekeÀlee nw ³ee keÀesF& Yeer Deelcee nes mekeÀleer nw~ H³eejs YeeF&-yenvees, nce DeelceeSB Yeer ³en mebmeej ªHeer cesuee osKeves kesÀ efueS 5000 Je<e& Henues Ketye Íe=bieej keÀjkesÀ HejceOeece mes DeHeves efHelee Hejceelcee kesÀ Heeme mes DeeS Les~ mele³egie Deewj $eslee³egie ceW cesues ceW Yeeræ[ keÀce Leer lees Ketye ceewpe-cemleer keÀer~ nce Gme mece³e meesuen keÀuee mecHetCe&, mecHetCe& efveefJe&keÀejer, ce³ee&oe Heg©<eesÊece, Deefnbmee HejceesOece&, megKe, Meeeqvle, Deevebo, He´sce mes YejHetj Les leLee 2500 Je<e& efveYe&³e, efveefJe&jesOe, efveeqM®eble, DeÜwle jep³e efkeÀ³ee leLee mJeie& keÀe Ketye Deevebo efue³ee~ vee keÀesF& efHeÀke´À, vee efkeÀmeer He´keÀej keÀe [j, yeme Deevebo ner Deevebo Lee~ {tBæ{ves ueies efHelee Hejceelcee keÀes efHeÀj peye ÜeHej³egie Megª ngDee lees Yeeræ[ yeæ{ves ueieer Deewj nce Deelcee DeHeves efHelee Hejceelcee mes efyeígæ[ ieF&~ p³eeW-p³eeW Yeeræ[ yeæ{leer ieF& l³eeW-l³eeW DeveskeÀ He´keÀej kesÀ OekeÌkesÀ ueieves ueies~ ogKe, ef®evlee, [j, yeerceejer, HejsMeeveer, DeMeeeqvle, jesie, MeeskeÀ kesÀ OekeÌkesÀ Keeles ngS nce Yeer efHelee Hejceelcee keÀes {tBæ{ves ueies~ keÀYeer Þeerjece keÀes efHelee keÀnles, keÀYeer Þeerke=À<Ce keÀes, keÀYeer nvegceeve peer keÀes, keÀYeer Þeer ue#ceer-Þeer veeje³eCe keÀes, keÀYeer Þeer efJe<Ceg keÀes, keÀYeer Þeer MebkeÀj keÀes, keÀYeer veefo³eeW keÀes, keÀYeer Hesæ[eW keÀes, keÀYeer Heneæ[eW keÀes, keÀYeer keÀye´eW keÀes lees keÀYeer FvmeeveeW keÀer Yeer Hetpee keÀjves ueies~ keÀYeer ceeqvojeW ceW {tBæ{les nQ, keÀYeer ceeqmpeo ceW, keÀYeer efiejpeeIej ceW lees keÀYeer ieg©ÜejeW ceW~ nJeve keÀjles nQ, peiejeles keÀjles nQ, uebiej ueieeles nQ, DeveskeÀ

He´Mebmee mes efHeIeuevee veneR, Deeuees®evee mes Gyeuevee veneR

pegueeF& 2016

%eeveece=le He´keÀej mes oeve, HegC³e Deeefo keÀjles nQ efkeÀ nceW megKe-oelee efHelee Hejceelcee efceue pee³es~ ³ener mece³e nw cesjs Deeves keÀe pewmes HejceefHelee mes efyeígæ[ keÀj nce DeelceeSB ogKeer nes jner nQ Gmeer He´keÀej HejceefHelee keÀes Yeer nce ye®®eeW Hej lejme Dee jne nw Deewj Jes Yeer nce DeelceeDeeW keÀer ogKe Yejer HegkeÀej megve, DeHevee HejceOeece íesæ[ keÀj me=eq<ì ceW Dee ie³es nQ Deewj DeHevee Heefj®e³e Fme He´keÀej os jns nQ efkeÀ cesje veece efMeJe nw, ceQ Depevcee ntB, efvejekeÀej ntB, Depej ntB, Decej ntB, DeefJeveeMeer ntB, me®eKeC[ keÀe jnves Jeeuee ntB, ceQ %eeve keÀe meeiej, megKe keÀe meeiej, He´sce, o³ee keÀe meeiej nBt, legce meJe& DeelceeDeeW keÀe efHelee ntB, pees iegCe cegPe ceW nQ Jener legce ceW Yeer Les Hejvleg Deye Jes legce ceW veneR jns, legce efveieg&Ce nejs nes ie³es nes, cegPes lejme Heæ[e Deewj ceQ HejceOeece mes DeekeÀj Fme mebmeej ceW, mebmeejer kesÀ leve Üeje legce DeelceeDeeW mes efceue jne ntB~ legce DeelceeSB keÀece, ke´ÀesOe, ueesYe, ceesn leLee DenbkeÀej Deeefo efJekeÀejeW ceW ievoer nes ieF& nes,

%eeve ªHeer meeyegve mes mJe®í yevee jne ntB, legcnW meJe&iegCe mecHevve osJelee yevee jne ntB, Deye ³en ogefve³ee yeoueves Jeeueer nw, Deye F&MJejer³e jep³e Dee³esiee peneB keÀesF& Yeer ogKeer veneR nesiee~ ceQ meJe& DeelceeDeeW keÀe efHelee ntB leLee meYeer DeeeqlcekeÀ ªHe ceW cesjs ye®®es nQ Deewj meYeer kesÀ ceve keÀer MegYe F®íe³eW Hetjer keÀjvee cesje keÀece nw~ ³en mece³e Oece&iueeefve keÀe Deewj cesjs Deeves keÀe nw~ ceQ legce DeelceeDeeW keÀes %eeve Devpeve os jne ntB~ Deiej legce ner %eeve keÀes vee mecePees lees FmeceW cesje keÀesF& oes<e veneR nw~ ³en cesuee lees Deye Kelce ngDee efkeÀ ngDee mees ceQ He´peeefHelee ye´ïee kesÀ leve ceW He´JesMe keÀj He´peeefHelee ye´ïeekegÀceejer F&MJejer³e efJeMJe efJeÐeeue³e kesÀ ceeO³ece mes me=eq<ì kesÀ Deeefo, ceO³e Deewj Devle keÀe %eeve os jne ntB~ DeYeer HeL=Jeer Hej De®ís eofve Deeves Jeeues nQ Hejvleg Fmemes Henues ³es yejgs eofve Yeer lees peeves Jeeues n~Q ³ener Jen mece³e ®eue jne nw epfemekeÀs eufeS keÀne ie³ee n,w vej Smseer keÀjveer keÀjs pees Þeer veeje³eCe yeve peeS Deejw veejer Smseer keÀjveer keÀjs pees Þeer ue#ceer yeve peeS~

pesue ceW ve³ee pevce SkeÀ ceO³eceJeieea³e HeefjJeej ceW

efceueer~ Deemeve Deeefo mes keÀesF& yeoueeJe veneR Dee³ee~ meved 2007 ceW efpevoieer kesÀ meyemes KegMeneue SkeÀ efove, pevce nesves kesÀ yeeo iejeryeer Je Iej keÀe yeæ[e meom³e nesves kesÀ keÀejCe SkeÀ osJeer Je osJelee kesÀ ªHe ceW oes meHesÀo JeðeOeejer pesue ceW Heæ{eF& nes veneR mekeÀer, iee³eeW keÀes Deelce%eeve Je Hejceelcee keÀer mel³e Hen®eeve osves Dee³es~ Gmeer Heeueves Je ®ejeves ceW ner peerJeve efove ³en cenmetme ngDee efkeÀ efpevoieer keÀe ef®ejeie veneR yegPee nw~ J³eleerle keÀjlee jne~ YeefkeÌle ceW cesjer efnccele yeæ{ ie³eer~ efpemekeÀes Heeves kesÀ efueS oj-oj YeìkeÀe Del³evle ©ef®e Leer~ efveceb$eCe Hej peekeÀj efove-jele veece Jees efceue ie³ee~ ve³ee pevce pesue ceW nes ie³ee~ kesÀme Flevee yeæ[e Lee efkeÀ ncesMee keÀesì& ceW JeeHeme nes peelee keÀerle&ve Yeer keÀjlee jne~ efpevoieer keÀer meyemes yeæ[er Ieìvee ngF& efkeÀ meer.Heer.Sce.Heeìea kesÀ veslee mes lebie neskeÀj, ke´ÀesOe kesÀ Lee~ ye´ïee yeeyee ves mee#eelkeÀej keÀje³ee efkeÀ ye®®es, IeyejeDees DeOeerve neskeÀj Gmes peeve mes ceej efo³ee~ Hegefueme ves 18 efoveeW cele, yeeHe yewþe nw~ Devle ceW pesuej, megHeefjvìsv[Wì Je DeeF&.peer.(efJeÐee ngmewve cenvleer) ves megOejves keÀe meefì&efHeÀkesÀì os lekeÀ {tBæ{e, yeeo ceW efiejHeÌleej nes ie³ee~ HewÀmeues ceW Gce´kewÀo keÀer mepee 2001 ceW nes ieF&~ pesue ceW efo³ee~ SkeÀ ye´ïeekegÀceej kesÀ ªHe ceW ceQves efHeÀj mes megvenjer nj JekeÌle DeeeqlcekeÀ iueeefve nesleer jnleer Leer~ pesue ceW efpevoieer keÀer MegªDeele keÀj ueer~ jefJeMebkeÀj He´eCee³eece Yeer efkeÀ³ee Hejvleg Deelcemeblegef<ì veneR ye´ïeekegÀceej Jeìke=À<Ce lejeF&, efYeJeb[er HeermeHeeke&À 19 Fme Oeje keÀe, Fme Oeje Hej, meye Oeje jn pee³esiee pegueeF& 2016

peerJeveoe³eer peue keÀes oW peerJeveoeve ye´ïeekegÀceejer MJeslee, MeeeqvleJeve

`peue ner peerJeve nw', `peue nw lees keÀue nw' pewmes megJeeke̳e ceeveJe meY³elee kesÀ efueS peue kesÀ cenlJe keÀes Heefjueef#ele keÀjles nQ~ ceeveJeer³e DeeJeM³ekeÀleeDeeW keÀer DeefOekeÀlece Hetefle& peue kesÀ ceeO³ece mes ner mebYeJe nw~ KeeÐeevve Gieeves mes ueskeÀj GvnW HekeÀeves, Jem$e lew³eej keÀjves mes ueskeÀj GvnW Henveves, Mejerj keÀes meeHeÀ keÀjves SJeb MeejerefjkeÀ efke´À³eeDeeW keÀes meb®eeefuele jKeves, Iej yeveeves mes ueskeÀj Gmes jnves ³eesi³e jKeves lekeÀ, nj lejHeÀ nj ®eerpe ceW peue yengle GHe³eesieer yevelee nw~ DevveeYeeJe keÀer efmLeefle mes GlHevve HeefjefmLeefle³eeW mes DeefOekeÀ Ye³eeJen nw peueeYeeJe keÀer efmLeefle~ keÀejCe efíHee nw ceeveJeer³e Je=efÊe ceW Jele&ceeve efJeMJe peueeYeeJe keÀer efJekeÀì efmLeefle keÀer Deesj lespeer mes yeæ{ jne nw~ pees Oejleer meefo³eeW mes ceeB kesÀ ªHe ceW DeHeves DeeB®eue ceW Fme Dece=le-mebHeoe keÀes menspeleer-mecesìleer DeeF& nw, GmekeÀer Peesueer Keeueer nes jner nw, peuemlej efvejblej efiejlee pee jne nw, DeeefKej ke̳eeW? YeeweflekeÀ Deewj He´eke=ÀeflekeÀ keÀejCe DeveskeÀ efievee³es pee mekeÀles nQ pewmes leeHeceeve ceW yeæ{eslejer, yeæ{leer pevemebK³ee, DeewÐeesieerkeÀjCe, Je<ee&-peue keÀer keÀceer, peue kesÀ Gef®ele mebj#eCe keÀe DeYeeJe, JeveeW keÀe keÀìeJe, peue-yejyeeoer Fl³eeefo~ Hejvleg Deiej ienjeF& mes osKee pee³es lees FmekeÀe SkeÀ yengle met#ce DeeO³eeeflcekeÀ keÀejCe Yeer nwö ceeveJeer³e meodJe=efÊe ceW DeeF& efiejeJeì~ Deepe ceeveJe kesÀ o³ee kesÀ, He´sce kesÀ, Meeefvle kesÀ YeC[ej metKe ie³es nQ lees ke̳ee DeeM®e³e& nw efkeÀ He´ke=Àefle kesÀ peue-YeC[ej metKe ie³es nQ! yebpej nesleer Oejleer, yebpej nesles ceeveJe peerJeve keÀe yeenjer He´ieìerkeÀjCe ner lees nw~ SkeÀ mece³e Lee peye Fme Oejleer Hej jnves Jeeues Meeefvle, mvesn Deewj Meerleuelee kesÀ DeJeleej Les~ GveceW o³ee keÀer, osves keÀer YeeJevee Leer FmeefueS Jes osJelee keÀnueeles Les~ leye HeMeg-He´eCeer efceuepegue keÀj jnles Les, He´ke=Àefle kesÀ HeeB®eeW lelJe mecHevve Deewj 20

mebleg<ì Les~ peue YeC[ej YejHetj Les Deewj peue otOe-Ieer keÀer lejn HeefJe$e Deewj Hegef<ìkeÀejkeÀ Lee~ Deepe ®entB Deesj keÀeceke´ÀesOe keÀer pJeeuee OeOekeÀ jner nw, yesiegveen cetkeÀ He´eefCe³eeW keÀe Ketve Heeveer keÀer lejn yene³ee pee jne nw~ DeeefKej FmekeÀe HeefjCeece Deewj ke̳ee nesiee? ceeveJeer³e Je=efÊe keÀe He´ke=Àefle Hej He´YeeJe He´e®eerve mece³e mes keÀneJele nw efkeÀ `peneB ke´ÀesOe nw Gme Iej kesÀ Heeveer kesÀ ceìkesÀ Yeer metKe peeles nQ~' Fmemes mHe<ì nw efkeÀ Henues kesÀ ueesie Yeer Fme leL³e keÀes De®íer lejn mes peeveles Deewj ceevelæes Les efkeÀ ceeveJe keÀer Je=efÊe keÀe, mJeYeeJe keÀe He´YeeJe ®eejeW Deesj keÀer He´ke=Àefle Hej Heæ[lee nw~ ke´ÀesOe keÀe leeHe Deefive kesÀ leeHe mes Yeer DeefOekeÀ He´YeeJe [euelee nw~ Deepe lees ceeveJe kesÀ Yeerlej ke´ÀesOe keÀer iejceeF& yeæ{leer pee jner nw~ efmeHe&À ke´ÀesOe keÀer Deeie veneR uesefkeÀve efJe<e³e-Jeemevee kesÀ Debieejs, veHeÀjle keÀer ef®ebieejer, ueesYe-ueeue®e keÀer ueHeìbs, F&<³ee& keÀer Deefive ceW ceeveJe Pegueme jne nw~ Fleves Ye³eeJen ceeveefmekeÀ leeHe Deewj mebleeHe ves He=LJeer ie´n kesÀ peue kesÀ Yejs ðeesleeW keÀes megKee efo³ee nw~ peue jne ceeveJe Deepe,keÀece-ke´ÀesOe kesÀ oeJeeveue ceW~ lees peue keÀneB ye®esiee, Oejleer ceeBb kesÀ DeeB®eue ceW~~ peye ceeveJe keÀer mees®e ceW mebkeÀerCe&lee Deeleer nw lees Heb®e lelJe Yeer osves ceW mebkeÀerCe& yeve peeles nQ~ nce meYeer ves ye®eHeve ceW ³en ueeskeÀkeÀLee megveer nw efkeÀ SkeÀ yeej SkeÀ jepee DeHeves jep³e kesÀ Ye´ceCe Hej efvekeÀuee~ Gmeves osKee efkeÀ KesleeW ceW F&Ke keÀer HeÀmeue uenuene jner Leer~ jepee ves efkeÀmeeve kesÀ meeceves GmekeÀer cesnvele Deewj De®íer HeÀmeue keÀer yengle He´Mebmee keÀer~ efkeÀmeeve yengle KegMe ngDee, oewæ[keÀj Kesle ceW ie³ee Deewj kegÀí ner osj ceW F&Ke keÀe leepee jme efieueeme YejkeÀj jepee kesÀ meeceves He´mlegle efkeÀ³ee~ jepee keÀes Jen yengle ceerþe Je mJeeefo<ì ueiee~ De®eevekeÀ jepee keÀes K³eeue Dee³ee efkeÀ Fleves mJeeefo<ì jme keÀe Deevevo He´pee ues

cegmkeÀeve mes mecem³ee meguePe mekeÀleer nw efkebÀleg ceewve mes mecem³ee keÀes Deeves mes jeskeÀ mekeÀles nQ

pegueeF& 2016

%eeveece=le jner nw! Fme Hej lees SkeÀcee$e jepee keÀe DeefOekeÀej nesvee ®eeefnS, He´efleefove ³en cenue ceW Deevee ®eeefnS~ ³en efJe®eej keÀjles ngS jepee ves efkeÀmeeve mes SkeÀ efieueeme jme Deewj Heerves keÀer F®íe J³ekeÌle keÀer~ efkeÀmeeve KegMeer-KegMeer Kesle ceW ie³ee Deewj keÀeHeÀer mece³e yeeo JeeHeme ueewìe~ Jen yengle HejsMeeve Deewj Ieyeje³ee ngDee ueie jne Lee~ Gmeves keÀneö ``cenejepe, iepeye nes ie³ee, ve peeves ievves ceW mes jme keÀneB ®euee ie³ee, yengle keÀesefMeMe keÀjves kesÀ yeeo Yeer efmeHe&À DeeOee efieueeme jme ner He´eHle keÀj mekeÀe~'' jepee keÀes Yeer yeæ[e DeeM®e³e& ngDee uesefkeÀve yegef×ceeve jepee DeHeveer Yetue mecePe ie³ee Deewj Gmeves GBÀ®es mJej ceW efkeÀmeeve keÀes mebyeesefOele keÀjles ngS keÀneö ``ns Keseflenj! Fme jme keÀe ueeYe cesjer mecemle efHe´³e He´pee keÀes efceueles jnvee ®eeefnS FmeefueS ³eefo F&Ke keÀer Kesleer Hej keÀesF& ueieeve Deeefo osvee Heæ[lee nw lees ceQ Gmes ceeHeÀ keÀjlee ntB~'' Fme yeej peye jepee ves efkeÀmeeve keÀes Yespee lees Jen KegMeer-KegMeer jme keÀe Yeje efieueeme ueskeÀj ueewìe~ Fme keÀLee mes nceW SkeÀ iebYeerj mel³e keÀe FMeeje efceuelee nw efkeÀ ³eefo ceeveJe mJe³eb keÀes yeoue ues, DeHeveer Je=efÊe³eeW keÀe megOeej keÀj ues lees Fme mebmeej ceW Devve-peue kesÀ YeC[ejs YejHetj nes pee³eWies~ jepe³eesie keÀe DeY³eeme-og<He´Je=efÊe³eeW keÀe veeMe Je=efÊe³eeW keÀe megOeej mebYeJe nw jepe³eesie cesef[ìsMeve kesÀ efve³eefcele DeY³eeme mes~ ³en SkeÀ Deefle menpe ceeveefmekeÀ He´efke´À³ee nw efpemeceW ceve keÀes efJe®eejMetv³e veneR keÀjvee uesefkeÀve mekeÀejelcekeÀ yeveevee nw~ mekeÀejelcekeÀ mees®e peerJeve kesÀ He´l³eskeÀ Henuet Hej mekeÀejelcekeÀ He´YeeJe [eueleer nw~ SkeÀ jepe³eesieer mJe³eb keÀes DeHeves cetue Meg× DeelcemJeªHe ceW osKeles ngS meJe&MeefkeÌle³eeW Deewj iegCeeW kesÀ m$eesle Hejceelcee kesÀ Hejce HeefJe$e p³eeseflemJeªHe Hej DeHeves ceve-yegef× keÀes SkeÀeie´ keÀjlee nw~ Fme SkeÀeie´lee mes ceve SkeÀ HeefJe$e Deewj mekeÀejelcekeÀ Tpee& mes Yej peelee nw efpememes keÀcepeesjer Deewj vekeÀejelcekeÀlee ve<ì nesves ueieleer nw Deewj meJe& kesÀ Yeues keÀer YeeJeveeSB ceve ceW Gceæ[ves ueieleer nQ~ jepe³eesieer mes HeefJe$elee, megKe, Meeefvle kesÀ He´keÀcHeve

pegueeF& 2016

®eejeW Deesj HewÀueles nQ efpememes He´ke=Àefle meefnle meJe& He´eCeer megKe®ewve keÀe DevegYeJe keÀjles nQ~ Heeveer mece yeves He´eCeer Heeveer ve kesÀJeue Oejleer Hej jnves Jeeues He´eefCe³eeW kesÀ peerJeve keÀe DeeOeej nw yeefukeÀ efJeMes<eleeDeeW keÀe Yeer YeC[ej nw~ peue keÀer yengle meejer efJeMes<eleeDeeW ceW mes SkeÀ DeodYegle efJeMes<elee nwö SkeÀelcekeÀlee~ peue ®eens HeesKej keÀe nw, ®eens veoer keÀe, ®eens meeiej keÀe, peye Gmes efceuee efo³ee peelee nw lees Jen SkeÀ nes peelee nw, GmekeÀes Deueie veneR efkeÀ³ee pee mekeÀlee~ DeveskeÀ mes SkeÀ nes peeves keÀer, DeeHeme ceW Iegueefceue peeves keÀer Fme efJeMes<elee keÀes ³eefo nce DeHeves HeefjJeej ceW, mebieþve ceW, meceepe ceW DeHevee ueW lees ve keÀesF& YesoYeeJe nesiee, ve keÌuesMe; ve keÀesF& ogefJeOee nesieer, ve Üs<e; yeme me®®ee He´sce ner jnsiee Mes<e~ DeeDees keÀjW peue keÀer mesJee efkeÀmeer H³eemes keÀes Heeveer efHeueevee yengle HegC³e keÀe keÀe³e& mecePee peelee nw~ FmekesÀ efueS ner ueesie ieefce&³eeW ceW H³eeT Fl³eeefo ueieJeeles nQ DeLeJee yeme-mìwC[ ³ee jsueJes mìsMeve Hej ³eeef$e³eeW keÀes H³eej mes Heeveer efHeueeves keÀer mesJee keÀjles nQ~ keÀesF& Iej ceW Deelee nw lees meJe&He´Lece Gmes mvesn-mecceeve mes Heeveer He´mlegle efkeÀ³ee peelee nw~ ³eefo efkeÀmeer kesÀ mebyebOe þerkeÀ ve neW lees DekeÌmej ³en keÀnles megvee peelee nw efkeÀ Gmeves lees nceW Heeveer lekeÀ Yeer veneR Hetíe~ peue-mesJee DeLee&led `peue mes mesJee' keÀjves ceW efpeme He´keÀej mes YeeJevee Je lelHejlee efoKeeF& peeleer nw, Gmeer He´keÀej mes Deepe `peue keÀer mesJee' keÀjves keÀer DeeJeM³ekeÀlee nw Deewj Jen mesJee nes mekeÀleer nw mJe³eb keÀes peue pewmee efvece&ue Deewj meJe&efnlekeÀejer yeveekeÀj, DeHeveer MegYeYeeJeveeDeeW Üeje mebmeej ceW H³eej Deewj meodYeeJe kesÀ Jee³eye´sMeve HewÀuee keÀj~ ceveg<³eelcee kesÀ Jee³eye´sMeve keÀes peue legjvle ie´nCe keÀj ueslee nw~ FmeerefueS, DeeDees yeneSB Meeefvle-meefjlee Deewj yeæ{eSB efoue keÀe H³eej~ leYeer ye®esieer peue-mebHeoe, Yej pee³eWies peue-YeC[ej~

He´mevve J³eefkeÌle Jen nw pees efvejblej mJe³eb keÀe cetu³eebkeÀve SJeb megOeej keÀjlee nw

21

He´YegHeLe efoKeeves Jeeueer cesjer ieg©ceelee  ye´ïeekegÀceejer le=eqHle, metjle (Jejeíe)

nj Fvmeeve kesÀ peerJeve efvecee&Ce ceW ceeB keÀe efJeMes<e ³eesieoeve

meved 1978 ceW neslee nw~ ceneHeg©<eeW kesÀ peerJeve®eefj$e mes ³en mel³e He´ceeefCele jepekeÀesì Menj ceW Meeðeer neslee nw~ cenelcee ieeBOeer peer peye Heæ{eF& kesÀ efueS FbiuewC[ ie³es cewoeve ceW `³egie veJeefvecee&Ce Les leye GvekeÀer ceelee Hegleueer yeeF& ves ceeBme-ceefoje keÀe mHeMe& ve DeeO³eeeqlcekeÀ cesues' keÀe keÀjves Deewj m$eer-mebie mes otj jnves keÀer He´efle%ee keÀjJeeF& Leer pees Dee³eespeve ngDee Lee~ Fme cesues Üeje nceejs HeeffjJeej GvneWves peerJeveHe³e¥le efveYeeF& Leer~ cegPes F&MJejer³e HeLe ceW peerJeve meceefHe&le keÀjves keÀer He´sjCee keÀe DeueewefkeÀkeÀ pevce cesjer ceeB mes He´eHle ngF&~ efmeHe&À cegPes ner veneR Deewj Yeer DeveskeÀ ngDee~ meJe&He´Lece ceeleepeer DeelceeDeeW keÀes DeeO³eeeqlcekeÀ ceeie& efoKeeves Jeeueer Gme ves He´Yegce³e peerJeve keÀer jen ®egveer~ osKeles ner yevelee Lee GvekeÀe He´YegHemebo Deelcee keÀer F&MJejer³e ueieve kesÀ yeejs ceW kegÀí keÀnves F&MJej (efMeJe yeeyee) kesÀ He´efle DeHeej He´sce, meceefHe&le ye´ïeekegÀceejer keÀe ceve FmeefueS nes jne nw efkeÀ ³en ®e®ee& DeveskeÀ DeelceeDeeW ceW yenveeW kesÀ efueS Deefle mecceeve Deewj F&MJejer³e mesJee He´efle DeodYegle ueieve~ yeme ceW neW ³ee ì^sve ceW, mecHeke&À JeeueW neW ³ee mJepeve, Gcebie-Glmeen Yej mekeÀleer nw~ GvekeÀer He´YegHe´erefle, mesJee kesÀ efueS DeodYegle ueieve, ³eesieer mketÀue kesÀ efJeÐeeLeea, efMe#ekeÀ, ceelee-efHelee... pees Yeer efceueW, peerJeve He´efle meeJeOeeveer, Deblece&gKelee, vece´lee, mejue mJeYeeJe GvekeÀes efoue mes, YeeJevee mes yeeyee keÀe mebosMe osleer Leer~ pewmes met³e& SJeb yeæ[s HeefjJeej keÀes mvesn-met$e ceW yeebOekeÀj jKeves keÀer He´keÀeMe osves keÀe keÀÊe&J³e nj jespe efve³eefcele ªHe mes keÀjlee ner efJeMes<elee, ³en meye kegÀí osKe-osKe meerKeleer jner ntB~ GvekeÀer jnlee nw, Gmeer He´keÀej mes ³en Deelcee Iej keÀe keÀejesyeej Hetje Heeuevee OeveJeeve HeefjJeej ceW ngF& Leer~ Meeoer kesÀ yeeo memegjeue ceW keÀjkesÀ jespe megyen 9.00 yepes kesÀ yeeo De®etkeÀ mesJeeLe& efvekeÀue DeekeÀj osKee efkeÀ efJeMeeue meb³egkeÌle HeefjJeej Deewj keÀceeF& DeuHe peeleer Leer~ Fme yeer®e keÀneR meHesÀo ceb[He (efkeÀmeer keÀer ce=l³eg keÀe nw~ cesjs efHelee (efJeefHeve YeeF&) keÀer jsueJes ceW meeOeejCe leveKJeen He´mebie) osKe uesleer, efHeÀj lees Hetívee ner ke̳ee? ceevees mejmJeleer keÀer veewkeÀjer ner 18 meom³eeW kesÀ HeefjJeej keÀes Heeueves keÀer ceelee GvekesÀ Iej HengB®e peeleer Leer~ GvekesÀ DeeBmet HeeWíleer, yeæ[s SkeÀcee$e m$eesle Leer~ FmeefueS Heefle keÀer DeeefLe&keÀ ªHe mes H³eej mes DeeMJeemeve osleer~ Devpeeve nesles ngS Yeer Deeme-Heeme kesÀ men³eesieer yeveves keÀe GvneWves efveCe&³e keÀj efue³ee~ memegjeue ceW ueesieeW keÀes FkeÀùs keÀjkesÀ keÀnleer, ®euees, nce meYeer Deelcee keÀer jnkeÀj ie´sp³egSMeve keÀer, yeer.S[. keÀer~ Deueie-Deueie MenjeW Meeeqvle Deewj meodieefle kesÀ efueS melmebie keÀjW~ ce=l³eg He´Je®eve kesÀ ceW efMe#ekeÀ keÀer veewkeÀjer keÀer~ yeæ[s HeefjJeej keÀes mvesnHetJe&keÀ yeeo meHleen keÀesme& kesÀ efueS He´eslmeeefnle keÀjleer, ieerlee mebYeeuevee, Iej keÀer DeeJeM³ekeÀleeSB HetCe& keÀjvee, veewkeÀjer kesÀ HeeþMeeuee keÀer veeRJe [euekeÀj ner oce uesleer~ Fme lejn DeveskeÀ meeLe ye®®eeW keÀer osKeYeeue ö leerve-leerve ceesj®es Jes SkeÀ meeLe ieerlee HeeþMeeueeSB Keesueves kesÀ efveefceÊe yeveer~ ve efveceb$eCe keÀer mebYeeueleer LeeR~ kegÀí mece³e HeM®eeled ®eewLee ceesj®ee Keguee pees DeeMee, ve lees He´Mebmee keÀer DeHes#ee, SkeÀoce v³eejer Deelcee~ GvneWves Deble lekeÀ yeæ[s H³eej mes mebYeeuee, Jees Lee F&MJejer³e mesJee efoue ceW yeeyee-yeeyee keÀer mce=efle Deewj F&MJejer³e mesJee, ³ener peerJeve-cebb$e~ ceW men³eesieer yevevee~ 22 YeeJe Deewj keÀce& efkeÀleves Yeer De®ís neW ceiej JeeCeer Kejeye nes lees meeje keÀece efyeieæ[ peelee nw pegueeF& 2016

%eeveece=le cegPes ncesMee keÀnleer, `yesìe, DeHeves mebyebOe-mebHeke&À ceW Deeves Jeeueer SkeÀ Yeer Deelcee Deiej F&MJejer³e mebosMe mes Jebef®ele jner lees GmekeÀe yeesPe nceejs cemlekeÀ Hej ®eæ{lee nw Deewj ³en yeesPe keÀesF& íesìe-ceesìe veneR nw~' peye ceQ Deewj ceeB meeLe ceW yeme ceW peeles Les leye Jes cegPes DeHeves meeLe yewþves veneR osleer Leer, Deueie meerì Hej yewþves kesÀ efueS keÀnleeR Deewj H³eej mes mecePeeleer efkeÀ cesjs Heeme pees Deelcee DeekeÀj yewþsieer Gmes ceQ mecePeeTBieer Deewj legcnejs Heeme pees Deelcee DeekeÀj yewþs, Gmes legce mebosMe osvee, SkeÀ ner mece³e Hej [yeue mesJee nesieer vee! mesJee keÀer ueieve Deewj Gcebie-Glmeen mes Yejs GvekesÀ Meyo Deepe Yeer cesjs keÀeveeW ceW ietBpeles nQ~ ueewefkeÀkeÀ HeefjJeej ³ee meceepe ceW keÀneR meieeF&, Meeoer nes leye Yeer Jees DeHeves ªneveer J³eeHeej ceW ner J³emle jnleeR~ ceQves ncesMee osKee, ceeleepeer peye Yeer Iej mes yeenj efvekeÀueleer lees neLe ceW He´oMe&veer DebkeÀ, efMeJe mebosMe HegeqmlekeÀe ³ee keÀesF& ve keÀesF& meeefnl³e neslee ner Lee~ meeoieer, ye®ele, me®®eeF&, keÀÊe&J³eefve<þe, Þeercele Deewj F&MJejer³e mce=efle kesÀ meeLe Gæ[leer keÀuee kesÀ DeekeÀeMe ceW efJenej keÀjleer jnleer~ ceQves ceeleepeer keÀes DeHeves MeewkeÀ kesÀ efue³es, DeHeveer keÀceeF& keÀe SkeÀ ©He³ee Yeer Ghe³eesie keÀjles ngS veneR osKee~ memleer meeæ[er, meeOeejCe Heme& Deewj memles ®eHHeue HenvekeÀj Jes jespe mesJee kesÀ efueS efvekeÀue peeleer, efkeÀjeS kesÀ Hewmes Ke®e&ves kesÀ yeoues keÀnleer, `®euees Hewoue ®eueW, lebog©mleer yeæ{sieer Deewj ³e%e keÀe Oeve Yeer ye®esiee~' `³es cesjer keÀceeF& kesÀ Hewmes nw', Ssmes Meyo GvekesÀ cegKe mes ceQves keÀYeer veneR megves~ GvekeÀer veme-veme ceW jkeÌle He´Jeen kesÀ meeLe He´YegHe´sce Deewj mesJee keÀer ueieve keÀer Oeeje DeefJejle yenleer jnleer Leer, GvekesÀ yeejs ceW efpelevee keÀntB Glevee keÀce nw~ ceesnpeerle yevekeÀj cegPe uee[ueer yesìer keÀes ³e%e-mesJee ceW meceefHe&le keÀj osves keÀer efnccele jKeves Jeeueer Deewj cegPes He´sjCee osves Jeeueer ieg© meceeve ceeB keÀes cesje Mele-Mele He´Ceece~ peye cesjer Dee³eg 10 ³ee 11 Je<e& keÀer Leer leye Jes %eeve ceW Dee³eer~ Leesæ[s ner mece³e ceW DevveMegef×, efvel³e cegjueer, Dece=leJesues keÀe ³eesie Deewj HeefJe$elee keÀer OeejCee ö Fve cetue Je´leeW keÀes

pegueeF& 2016

GvneWves ¢æ{lee mes peerJeve ceW OeejCe keÀj efue³ee~ Dece=leJesues cegPes He´sce mes peieevee GvekeÀe efvel³eke´Àce Lee, `yesìe, Dece=leJesuee nes ie³ee, Gþes, Deye yeeyee nceejer jen osKe jns nQ~' ªneveer mvesn mes YejHetj GvekesÀ ceerþs yeesue DeYeer Yeer cesjs jesce-jesce keÀes jesceebef®ele keÀj osles nQ~ cesjs ceevemeHeìue Hej Dece=leJesues kesÀ mebmkeÀejeW keÀes Ssmee ¢æ{ keÀj efo³ee efkeÀ meceefHe&le peerJeve keÀer mebleg<ìlee Deewj F&MJejer³e mesJee keÀer Je=ef× ceW yeeyee keÀer ceoo Deewj í$eíe³ee meoe ner cenmetme keÀjleer jner ntB~ Debeflece mece³e mes HetJe& GvekeÀes oes yeej neì&-DeìwkeÀ Dee³ee~ oesveeW yeej ye®e ieF&~ efveeqM®ele ner yeeyee keÀer mesJee ceW DeYeer GvekeÀe Heeì& yeekeÀer jne nesiee~ GvnW DeeYeeme nes ie³ee Lee efkeÀ Deye efJeoeF& keÀer Ieefæ[³eeB vepeoerkeÀ Dee jner nQ~ `Deye JeeefHeme Iej peevee nw' ³en ceb$e Jees mce=efle³eeW ceW uee³ee keÀjleer neWieer~ ce=l³eg leerJe´ Jesie mes GvekesÀ meceerHe Dee jner Leer~ jepekeÀesì kesÀ JeeskeÀneì& ne@eqmHeìue ceW Gvns Yeleea keÀjves keÀe mecee®eej megvekeÀj ceQ efceueves HengB®e ieF&~ oesveeW efkeÀ[veer HesÀue, ueerJej Yeer yeskeÀej, Ëo³e ceW efmeHe&À 10 mes 15 Hejmesvì Oeæ[keÀve~ ieues ceW, neLe ceW, íeleer Hej, nj peien uecyeer metF& Deewj veefue³eeW mes DeveskeÀ íso Heæ[ ie³es Les, DeeJeepe cebo Heæ[ ieF& Leer~ ceQ Hetíleer, `ceeB yengle oo& nes jne nw ke̳ee?' GÊej ceW ®esnjs Hej KegMeer Deewj yeeyee, yeeyee, yeeyee keÀe Deveno veeo~ SkeÀ megyen Jeefj<þ keÀeef[&³eesueesefpemì [e@keÌìj jeGv[ Hej efvekeÀues Les, mejmJeleer ceelee ves GvnW H³eej mes yegueekeÀj Oeerceer DeeJeepe ceW keÀne, [e@keÌìj meenye, DeeHe yeæ[s [e@keÌìj lees yeve ie³es nQ, Deye DeeHekeÀes mele³egieer efJeMJe cenejepeve yevevee nw~ ceQves osKee efkeÀ Fleves yeæ[s DevegYeJeer [e@keÌìj ye®®es keÀer lejn ceeleepeer keÀer neB ceW neB efceueeles ngS efmej efnuee jns Les~ ceeB ves peuoer mes `Hejceelcee Fme Oejleer Hej Dee ®egkesÀ nQ' Meer<e&keÀ Jeeuee He®ee& osles ngS keÀne, [e@keÌìj meenye, p³eeseflemJeªHe HejceefHelee Hejceelcee keÀes Hen®eeve keÀj 21 pevceeW keÀe mele³egieer Jemee& ues uees~ meele efove keÀe keÀesme& keÀj ueWies lees Oev³e nes pee³eWies, iewjvìer kesÀ meeLe keÀnleer ntB, mele³egieer efJeMJe cenejepeve DeJeM³e ner

veer®es yewþves Jeeues Fbmeeve keÀes keÀYeer efiejves keÀe Ye³e veneR jnlee

23

%eeveece=le yeveWies! Ssmeer Leer Dee@Lee@efjìer Jeeueer GvekeÀer mesJee~ efvejblej ceoo keÀes Deewj HetefCe&cee oeroer keÀes peelee nw~ Jes HeÀesve ne@eqmHeìue ceW keÀece keÀjves Jeeueer veme&, meHeÀeF&keÀceea Deeefo Üeje He´efleefove He´sjCeeoeF& He´mebie megveekeÀj Ketye efnccele Yejleer meYeer keÀes He´YegHe´meeo kesÀ meeLe efMeJemebosMe HegeqmlekeÀe, Hesve, jneR~ Fmeer kesÀ HeefjCeeceªHe ceeleepeer keÀer Debeflece efJeoeF& kesÀ keÀer®esve Fl³eeefo YeWì mJeªHe osleer jnleer LeeR~ cegPes cenmetme mece³e ®eejeW lejHeÀ kesÀ keÀ©Ce ©ove kesÀ yeer®e Yeer cesjer Meeble ngDee efkeÀ Leesæ[s efoveeW keÀer ne@eqmHeìue keÀer ef®eefkeÀlmee Yeer eqmLeefle Deewj DeeBmet-jefnle DeeBKeW Leer~ efJeoeF& keÀe efove Yeer F&MJejer³e mesJee ceW meeLe&keÀ nes jner nw~ nj jespe jepekeÀesì kesÀ meledieg©Jeej Lee~ yeeyee kesÀ Iej keÀe peue cegKe ceW mJeerkeÀej keÀj efJeefYevve mesJeekesÀvêeW keÀer meceefHe&le yenveeW leLee Dev³e cesjer pevceoelee ves Debeflece MJeeme íesæ[e Deewj yeeyee keÀer ieeso ye´.kegÀ.YeeF&-yenveeW keÀe Deevee-peevee ueiee jnlee Lee pewmes efkeÀ ueer~ Gme Deelcee keÀer MceMeeve ³ee$ee ceW MJesle JeðeOeejer ne@eqmHeìue ner mesJeekesÀvê yeve ie³ee nes! ceQ Gve meYeer ìer®eme& yenveeW SJeb ye´.kegÀ.YeeF&-yenveeW keÀer DeeYeejer ntB efpevneWves Deefle ye´.kegÀ.YeeF&-yenveW, HeefjJeej kesÀ meom³e, Gvemes Heæ{s ngS keÀce&Yeesie kesÀ mece³e ceW ceeleepeer keÀes ³eesie keÀe men³eesie, mvesn keÀe efJeÐeeLeeaieCe Deeefo meYeer mepeue DeeBKeeW mes Meeefceue ngS Les~ men³eesie, menevegYetefle keÀe men³eesie efo³ee~ ceQ jespe GvekeÀes ogefve³ee kesÀ ueesie De®ejpe kesÀ meeLe Fme Meeeqvle³ee$ee keÀes efvenej cegjueer megveeleer~ Jees keÀnleer, `mJemLe neskeÀj Iej Deeves kesÀ yeeo jns Les~ mketÀue efMeef#ekeÀe nesves kesÀ keÀejCe kesÀJeue jefJeJeej ner jespe keÀer cegjueer Heæ{keÀj cegPes cenÊJe kesÀ ceneJeeke̳e [e³ejer ceW GvekesÀ efueS ígÆer keÀe efove neslee Lee~ nj jefJeJeej keÀes HeefjJeej keÀe Yeespeve yeveekeÀj, Kego keÀe efìefHeÀve ueskeÀj megyen mes Meece efueKeves neWies~' Ssmeer Leer cegjueer kesÀ He´efle GvekeÀer ueieve~ DeeF&.meer.³et.ceW GvekesÀ Debeflece #eCe Les~ FmekeÀe DeeYeeme lekeÀ MceMeeve ceW Deeves Jeeues ueesieeW keÀes yeeyee keÀe %eeve megveeleer~ GvnW nes ®egkeÀe Lee~ MeebefleHetJe&keÀ GvneWves kegÀí Meyo keÀns, yeme, Gmeer MceMeeve ceW GvekeÀe Debeflece mebmkeÀej ngDee~ SkeÀ `osKees, yeeyee cesjs meeceves Dee jns nQ, cegPes uesves, yeeyee ves cesjer Deesj GvekeÀe veMJej osn Deeqive keÀer pJeeuee ceW efJeueerve nes jne meejer Heeræ[e nj ueer nw~ yeeyee cesjs ceW mecee ie³es nQ~' Gmeer efove Lee Deewj otmejer lejHeÀ ceQ Debeflece ³ee$ee ceW Dee³es ngS DeveskeÀ ueesieeW Meece kesÀ mece³e [e@keÌìj jeGv[ Hej Dee³es, ceeleepeer ves nbmeles kesÀ yeer®e ce=l³eg Deewj peerJeve kesÀ yeejs ceW He´Je®eve keÀj jner Leer~ Jes ®esnjs mes [e@keÌìj keÀes ¢eq<ì oer~ [e@keÌìj ves keÀne, `ceQ nj met#ceªHe mes Fme ¢M³e keÀes osKe yengle KegMe nes jner Leer, Ssmee HesMesvì keÀe ®esnje osKelee ntB, Jes meoe ogKeer, Goeme, iebYeerj cegPes DevegYeJe ngDee~ cesjs efoue keÀer Deejpet nw efkeÀ Ssmeer He´scecetefle&, Deewj ce=l³eg keÀer DeeMebkeÀe mes Ye³eYeerle nesles nQ, SkeÀ ³ener HesMesvì efvemJeeLe& mesJeeOeejer, mebmkeÀej-cetefle& cesjer ieg©ceelee yeej-yeej nQ pees Fleveer Heeræ[e nesves kesÀ yeeJepeto jespe cegPes KegMeer-KegMeer cegPes peveveer kesÀ ªHe ceW efceues~ Fme Deelcee keÀes Þe×ebpeefue osves DeveskeÀ Jeefj<þ yenveW leLee yegueeleer nQ~' He´mevve ®esnje Deewj DeeeqlcekeÀ ¢ef<ì Üeje nes jner GvekeÀer YeeF& HeOeejs~ cesjer ieg© meceeve ceeB ves oerHe meceeve ®eejeW Deesj mesJee mes ne@eqmHeìue kesÀ mìeHeÀ ceW GvekesÀ He´efle yengle DeeojYeeJe He´keÀeMe Deewj DeiejyeÊeer kesÀ meceeve KegMeyet HewÀueeves Jeeuee peerJeve Hewoe nes ie³ee Lee~ efpevoieer Yej keÀer GvekeÀer efvemJeeLe& mesJee keÀe peer³ee~ mLetue osn mes efJeoeF& uesves kesÀ yeeo Yeer Jes mce=efle ªHe mes ³en HeÀue Lee~ Deye lees Jees 8-10 ®ecce®e KegjekeÀ Yeer cegeqMkeÀue DeveskeÀeW kesÀ efoueeW ceW ef®ejkeÀeue lekeÀ peerJeble jnWieer~  mes ues Heeleer Leer~ Mejerj ceW DeefleMe³e keÀcepeesjer, yeesueves keÀer Fbmeeve mecePeoej leye veneR neslee peye Jen MeefkeÌle Kelce~ cesje peerJeve yeveeves Jeeueer, mvesn mes meeR®eves Jeeueer yeæ[er-yeæ[er yeeleW keÀjves ueies yeequkeÀ mecePeoej leye Jees cesjer peveveer Leer~ GvekeÀer ef®ej efJeoeF& cesjs efue³es Deme¿e Leer~ neslee nw peye Jen íesìer-íesìer yeeleW mecePeves ueies~ Hejvleg Fme Hejer#ee ceW Heeme nesves keÀe mebHetCe& ³eMe yeeyee keÀer 24 pegueeF& 2016 Þe×e %eeve osleer nw, vece´lee ceeve osleer nw, ³eesi³elee mLeeve osleer nw

mebefJeOeeve kesÀ yeejs ceW Dev³e OeceeX Deewj je<ì^eW keÀe Fefleneme  ye´ïeekegÀceej jcesMe, cegbyeF& (ieeceosJeer)

mebefJeOeeve kesÀ yeejs ceW nce ®e®ee& keÀjW, GmekesÀ Henues

Leer, Deye JeneB Yeer He´pee keÀe He´pee Hej jep³e nw Hejvleg eqmLej efJeosMeeW SJeb Dev³e OeceeX ceW mebefJeOeeve kesÀ efJemleej kesÀ yeejs ceW mejkeÀej keÀer j®evee veneR nes Hee³eer~ vesHeeue ceW peye mes He´peeleb$e efJe®eej keÀjWies~ Yeejle ceW lees efMeJeyeeyee kesÀ %eeve kesÀ DeeOeej Hej yevee nw leye mes Deye lekeÀ 14 J³eefkeÌle yeæ[s He´Oeeve yeves nQ~ Yeejleer³e OeceeX kesÀ ieefCele kesÀ yeejs ceW SkeÀ efJe®eej keÀe met$e leLee cevegmce=efle kesÀ DeeOeej Hej MegªDeele mes ner efJeMJecenejepee-cenejeveer keÀe keÀejesyeej ®euelee Lee~ nce veneR nw~ efcemeeue kesÀ leewj Hej jepee oMejLe ves 36 npeej Je<e& Henues ceeveles Les efkeÀ Yeejle ceW efJeMJe cenejepee keÀe SkeÀ ner jep³e efkeÀ³ee peyeefkeÀ jece keÀes efmeHe&À 14 Je<e& keÀe JeveJeeme jep³e Je HeefjJeej nesiee Hejbleg ceelesMJejer peer peye cegbyeF& ceW Þeer efceuee~ nce Fme jepeieefCele ceW veneR peeles yeequkeÀ keÀeue keÀer ue#ceer-Þeer veeje³eCe keÀe ef®e$e yeveJee jns Les leye yewkeÀie´eGC[ ceW efieveleer ceW peeles nQ pees HeeqM®ece ceW SkeÀ kesÀ yeeo SkeÀ oes cenue efoKeeS Les~ oesveeW cenueeW kesÀ Thej oes Peb[s uenje jns Oece&mLeeHekeÀ He=LJeer ªHeer jbieceb®e Hej Deeves ueies~ Deye´ence Üeje Les~ leye nceW efMeJeyeeyee ves yelee³ee efkeÀ JeneB SkeÀ jepeOeeveer ceW Fmeueece Oece& keÀer mLeeHevee ngF&~ ceespeerme Üeje ³entoer Oece& keÀer SkeÀ cenue neslee nw~ ue#ceer otmejs jep³e kesÀ jepee keÀer ye®®eer mLeeHevee ngF& Deewj keÀF³eeW kesÀ leve ceW Oece&mLeeHekeÀ keÀer Deelcee nesleer nw, leye K³eeue Dee³ee efkeÀ mele³egie ceW Yeer efJeefYevve He´keÀej Deueie mes Dee³eer pewmes ceespeerme kesÀ 10 keÀceev[cesvìdme efMeueev³eeme kesÀ ªHe ceW efceues efpemekesÀ Deboj OeceeX kesÀ Üeje kewÀmes kesÀ jepee, cenejepee, efJeMJe cenejepee neWies~ Yeejleer³e MeeðeeW kesÀ Devegmeej peye Henues jece efHeÀj ke=À<Ce keÀejesyeej nesvee ®eeefnS, Jen mecePee³ee~ ceespeerme Üeje Yeer Deeefo keÀe efoJ³e DeJelejCe ngDee Lee leye Fmeer keÀejCe Yeejle ceW DeveskeÀ He´keÀej kesÀ ®ecelkeÀej ngS pewmes efkeÀ Jes DeHeveer efMe<³ejepeeMeener Leer, JeneB Hej mebefJeOeeve keÀer Megª ceW peªjle veneR ceb[ueer keÀes ueskeÀj pee jns Les leye Heerís mes GvnW ceejves kesÀ efueS Heæ[er~ FmeerefueS Meem$eeW ceW MueeskeÀ nw ö 've ob[es ve obef[keÀeë jepee kesÀ Ieesæ[smeJeej mewefvekeÀ Dee jns Les, leye ceespeerme ves veoer OecexCeefn He´pee j#eefle HejmHejced~“ DeLee&led ve keÀesF& obef[le Lee, kesÀ Heeveer keÀe yeneJe ©keÀe efo³ee Deewj Hewoue ®eueles ngS veoer keÀes ve keÀesF& ob[ osves Jeeuee Lee, Oece& Deewj He´pee HejmHej SkeÀ-otmejs Heej keÀj Jes meye otmejs efkeÀveejs HengB®e ie³es~ efHeÀj ceespeerme ves veoer keÀer j#ee keÀjles Les~ JeneB keÀevetve keÀer Fleveer peªjle veneR Heæ[leer keÀe yeneJe Hegveë Megª keÀje efo³ee~ leye veoer Hej ®eueves Jeeues Leer Deewj mebmeej megKemJeªHe Deeies yeæ{lee jne~ ÜeHej³egie mes jepee kesÀ mewefvekeÀ pees ceespeerme Je GvekesÀ efMe<³eeW keÀes ceejves kesÀ Dev³e Oece& DeeS Deewj Fmeer keÀejCe DeÜwle mes Üwle nes ie³ee efueS Dee jns Les, Heeveer kesÀ yeneJe ceW yen ie³es~ DeefOekeÀlej OeceeX DeLee&led jep³e keÀejesyeej ceW mebefJeOeeve Je keÀevetve keÀer peªjle keÀer j®evee Je mLeeHevee Megª mes jepeeMeener kesÀ Üeje ner ngF& Leer~ efvecee&Ce ngF&~ Yeejle peye Debie´speeW keÀer iegueeceer mes Deepeeo jepee Deewj He´pee keÀe Yeso Yeer efvecee&Ce nesves ueiee~ jepee keÀe ngDee, leye DeveskeÀ mLeeveeW Hej Deewj Yeer íesìs-yeæ[s jepeeDeeW keÀe yesìe, jepekegÀceejer kesÀ meeLe ner efJeJeen keÀj mekeÀlee Lee~ keÀejesyeej ®euelee Lee~ efHeÀj jepeeDeeW mes jepeeF&, peceerve Deewj FbiuewC[ kesÀ jepekegÀceej efHe´bme ®eeume& ves [eFvee kesÀ meeLe efJeJeen peeieerj ues ueer ieF&, yeoues ceW Jeeef<e&keÀ (meeueevee) OevejeefMe yeeBOe efkeÀ³ee leye `jepe HeefjJeej keÀe, jepeHeefjJeej kesÀ meeLe ner oer ie³eer, yeeo ceW Jen Yeer mejkeÀej ves yebo keÀje oer~ Fme He´keÀej efJeJeen nesvee ®eeefnS' ³en HejcHeje ìtì ie³eer~ yeeo ceW efHe´bme Yeejle ceW jepeeMeener keÀe Deble nes ie³ee~ vesHeeue ceW jepeeMeener ®eeume& keÀe ueive-efJe®íso Yeer nes ie³ee Deewj Gmeves otmeje pegueeF& 2016 25 Þes<þlee pevce mes veneR, iegCeeW mes nesleer nw

%eeveece=le efJeJeen efkeÀ³ee, Jen Yeer He´peepeveeW ceW SkeÀ Leer~ ®eeume& kesÀ yesìs efJeefue³ece ves kewÀLeer kesÀ meeLe efJeJeen efkeÀ³ee~ kewÀLeer Yeer jepeHeefjJeej keÀer veneR nw~ F&mee cemeern Üeje efke´ÀefM®e³eve Oece& keÀer mLeeHevee ngF&, Jen Henues meeOeejCe Iej (HeefjJeej) keÀe Lee Deewj Gmeves He´sce, Meeeqvle Deeefo keÀe mebosMe osvee Megª efkeÀ³ee efpemekesÀ keÀejCe JeneB kesÀ jepeeF& HeefjJeej ceW nue®eue ce®e ie³eer~ F&mee cemeern ves Yeer DeveskeÀ ®ecelkeÀejeW kesÀ DeeOeej Hej Oece& mLeeefHele efkeÀ³ee pewmesefkeÀ Metueer Hej ®eæ{ves kesÀ Deieueer jele ceW meyekeÀes YejHesì Yeespeve efKeuee³ee~ meye keÀnles nQ efkeÀ ye´s[ kesÀ oes ìgkeÀæ[s, HeeB®e ceíueer Je Leesæ[er Mejeye Lee, Fleves keÀce Keeves keÀer ®eerpeeW ceW F&mee cemeern ves meyekeÀes Yeespeve keÀje³ee~ ueemì meHej (Last SupperDebeflece Yeespeve) keÀe ef®e$e JesefìkeÀve ceW Deepe Yeer ceewpeto nw~ mLeue mebkeÀes®e kesÀ keÀejCe Dev³e OeceeX pewmes pewve, Heejmeer Deeefo keÀer ®e®ee& veneR keÀjles Hejbleg Fmeueece Oece& kesÀ yeejs ceW efJeMes<e ®e®ee& keÀjveer Heæ[sieer~ meye peeveles nQ efkeÀ ceesncceo Hewiecyej Üeje Hejceelcee keÀe Hewieece meyekeÀes efceuee Je cegeqmuece Oece& keÀer j®evee ngF&~ ye®eHeve ceW ner GvneWves ceeB-yeeHe keÀer í$eíe³ee ieBJee³eer Leer Deewj GvekeÀer Heeuevee ®ee®ee ves keÀer~ yeæ[s neskeÀj GvneWves DeHeves mes Hebên Je<e& yeæ[er Keoerpee yeevees kesÀ meeLe efJeJeen efkeÀ³ee, GmekesÀ yeeo ner GvekeÀer %eeve meeOevee Megª ngF&~ GvekeÀes Hejceelcee kesÀ mebosMe, Hewieece efceueles Les~ Fmeueece Oece& kesÀ mLeeHekeÀ ceesncceo Hewiecyej keÀes ceejves kesÀ efueS KeueerHeÀe kesÀ mewefvekeÀ DeeS uesefkeÀve ®ecelkeÀej Ssmee ngDee efkeÀ ceesncceo Hewiecyej meenye DeHeveer peeve ye®eeves kesÀ efueS SkeÀ iegHeÀe kesÀ Deboj efíHe ieS~ iegHeÀe kesÀ ojJeepes Hej cekeÀæ[er ves oes efceveì (kegÀí ner #eCeeW) ceW peeue yevee efo³ee, HeÀuemJeªHe iegHeÀe keÀe cegKe (ojJeepee) cekeÀæ[er kesÀ peeue mes {keÀ ie³ee~ KeueerHeÀe kesÀ mewefvekeÀ iegHeÀe keÀe ojJeepee cekeÀæ[er kesÀ peeue mes {keÀe osKekeÀj Deeies efvekeÀue ie³es~ Fme He´keÀej GvekeÀer j#ee nes ieF&~ Gme peceeves ceW DeveskeÀ íesìs-íesìs HeefjJeej (keÀefyeues) Dejyemleeve ceW jnles Les pees DeeHeme ceW ueæ[les Les Deewj DeHeveer yeveeF& ngF& jmceeW 26

(mebefJeOeeve) keÀe Heeueve keÀjeles Les~ pegDee, Mejeye, J³eefYe®eej Deeefo kesÀ keÀejCe Gme mece³e keÀe Dejye meceepe yejyeeo nes jne Lee~ ceesncceo meenye ves Fme meceepe keÀes DeHevee men³eesie oskeÀj Meemeve pecee³ee~ J³emeveeW mes meceepe keÀes cegkeÌle efkeÀ³ee Deewj meceepe keÀes Oeeefce&keÀ yevee³ee~ GvnW cekeÌkeÀe íesæ[keÀj kesÀ HeLejsye He´efle efnpejle keÀjveer Heæ[er~ yeeo ceW GvekeÀe Meemeve J³eJeeqmLele nes ie³ee~ GvekeÀe meeoieer Yeje peerJeve meyekesÀ efueS DeeoMe& yevee~ yesìer HeÀeeflecee keÀes onspe ceW SkeÀ Iebìer Deewj ®eìeF& oer~ Fleveer meeoieer mes GvneWves FkeÀueewleer yesìer keÀer Meeoer keÀjeF&~ efkebÀleg GvekesÀ DeJemeeve kesÀ yeeo GvekeÀe Jeeefjme le³e veneR efkeÀS peeves kesÀ keÀejCe Peieæ[e Megª nes ie³ee Deewj GvekesÀ oeceeo npejle Deueer keÀes ueesieeW ves KeueerHeÀe DeLee&led He´efleefveefOe yevee³ee Hejbleg GvekeÀes megvveer cegefmueceeW ves mJeerkeÀej veneR efkeÀ³ee Deewj GmekeÀer yesìer keÀe memegj Deyeg yekeÀj Henuee KeueerHeÀe yevee~ GmekesÀ yeeo otmeje KeueerHeÀe npejle Gcej yevee pees ueMkeÀj keÀe meb®eeueve keÀjves ceW nesefMe³eej Lee Deewj Gmeer keÀejCe efMe³ee Deewj megvveer kesÀ yeer®e ceW mebIe<e& Megª ngDee Deewj keÀye&uuee kesÀ ³eg× kesÀ yeeo mebIe<e& Deewj Yeer yeæ{e~ Fmeueece Oece& ceW DeveskeÀ jepeeDeeW keÀe HeefjJeej yeoueer ngDee~ yeeo ceW DejyeeW ves pesªmeuece Menj ceW keÀypee efkeÀ³ee Deewj HeefjCeecemJeªHe jesceve kewÀLeesefuekeÀ Oece& kesÀ HeesHe ves Oece&³eg× keÀer Iees<eCee keÀer~ nce peeveles nQ efkeÀ cegncceo ieewjer pewmes kesÀ Üeje Fmeueece HejcHeje keÀer jepeeF& Yeejle ceW Dee³eer Deewj Yeejle kesÀ efouueer kesÀ jepee He=LJeerjepe ®eewneve Hej peerle He´eHle keÀjkesÀ Yeejle ceW Fmeueeceer jepe keÀejesyeej keÀer mLeeHevee ngF&~ Deepe efJeMJe ceW 52 osMeeW ceW Fmeueece jepeOece& nw efkebÀleg meYeer osMeeW ceW mebefJeOeeve ªHeer keÀevetveer J³eJemLee efpeleveer nesveer ®eeefnS Gleveer veneR nw~ pewmes efnvogDeeW keÀe Oece&ie´bLe ieerlee nw Jewmes ner GvekeÀe Oece&ie´bLe kegÀjeve nw~ keÀjerye yeerme meeue Henues DecesefjkeÀe keÀer DeeO³eeeqlcekeÀ mebmLeeDeeW kesÀ men³eesie mes `Hegvepe&vce SkeÀ Jew%eeefvekeÀ efme×eble nw' Fme yeejs ceW efveyebOe mHeOee& Dee³eesefpele keÀer ieF&~ leye Fmeueece Oece& keÀer SkeÀ yenve ves kegÀjeve keÀer Dee³eleeW kesÀ yeejs ceW

ceewve Je´le keÀe meerOee DeLe& nw ö DeHeveer peerYe keÀes meblegefuele jKevee

pegueeF& 2016

%eeveece=le Deesefjpeveue Dejyeer Yee<ee kesÀ MeyoeW keÀe DeLe& yeleueekeÀj efme× efkeÀ³ee Lee efkeÀ kegÀjeve keÀes De®íer jerefle mecePee peeS lees kegÀjeve Hegvepe&vce kesÀ efme×eble kesÀ efJe©× veneR nw~ Deiej kegÀjeve ceW efueKes efme×ebleeW kesÀ Devegmeej cegefmuece Oece& Deeies yeæ{lee lees Fmeueece Oece& kesÀ ueesieeW kesÀ Üeje Jele&ceeve ceW $eemeJeeo keÀe pees efvecee&Ce ngDee nw, Jen veneR neslee~ Fme lejn mes osKee peeS lees Fmeueece Oece& mLeeveeW Hej mebefJeOeeve J³eeHekeÀ ªHe ceW Deceue ceW veneR nw~ leeveeMeener, $eemeJeeoer leLee J³eefkeÌleiele celeeW kesÀ DeeOeej Hej ®eueves Jeeuee ³en meceepe %eeve Deewj meeOevee kesÀ DeeOeej Hej ®euelee lees yengle De®íe neslee~ Megª ceW pees SkeÀlee Leer, Jen Deepe veneR nw, HeefjCeecemJeªHe osMe-efJeosMe ceW Deepe kesÀ efove keÀce mes keÀce 30 mLeeveeW Hej íesìe-yeæ[e ³eg× nes jne nw~ Ssmeer HeefjeqmLeefle ceW mebefJeOeeve keÀes ueeiet keÀjvee Deewj GmekeÀer í$eíe³ee ceW meceepe keÀer Heeuevee nes, ³en yengle keÀefþve nw~ DecesefjkeÀe kesÀ KeespekeÀÊee& efke´ÀmìesHeÀj keÀesuebyeme kesÀ Üeje DecesefjkeÀe keÀer Keespe ngF&, leye mes jepeeMeener veneR, ueeskeÀMeener nw~ leYeer mes GÊejer DecesefjkeÀe leLee kesÀves[e kesÀ meye osMeeW ceW ueeskeÀMeener mLee³eer ngF& nw~ mebefJeOeeve keÀe DeLe& nw Þes<þ meceepe keÀer j®evee keÀjvee~ me³ebgkeÌle je<ì^ mebIe keÀe ue#³e nw De®ís meceepe keÀer mLeeHevee keÀjvee~ De®ís meceepe keÀer j®evee keÀjves keÀe keÀe³e& leye nesiee peye DeeefokeÀeue ceW ueesie Oece& kesÀ DeeOeej Hej pees keÀe³e& keÀjles Les, Ssmes keÀevetve keÀe keÀejesyeej nes~ Jele&ceeve mece³e keÀer HeefjeqmLeefle keÀes nce meye peeveles nQ~ ceQ ke̳ee efueKetB GmekesÀ yeejs ceW, cesjs mes p³eeoe efJeÜeve yewþs nQ, pees De®íer lejn efueKe mekeÀles nQ~ ceQves ³eneB efJeosMe ceW OeceeX ceW keÀevetve kewÀmes yeæ{s, GmekesÀ yeejs ceW mebef#eHle Fefleneme efueKee nw~ 

ogKe keÀes yeouee megKe ceW

ye´ïeekegÀceej jeceefmebn, jsJeeæ[er SkeÀ ceefnuee keÀes SkeÀ DeHeeefnpe yesìer Hewoe ngF&~ Gmemes DeHeveer yesìer keÀer efvejeMee Deewj DeHebielee osKeer veneR ieF&~ Gmeves efnccele efoKeeF& Deewj SkeÀ efJekeÀueebie meesmeeFìer keÀer mLeeHevee keÀer~ efHeÀj ve kesÀJeue DeHeveer yesìer keÀe YeefJe<³e GppJeue yevee³ee yeequkeÀ He´osMe Je osMe kesÀ DeveskeÀeW efJekeÀueebie ye®®eeW kesÀ peerJeve ceW DeeMee keÀer efkeÀjCe peieeF&~ Fmemes keÀeHeÀer megOeej ngDee Deewj osMe ceW efJekeÀueebieeW keÀer ceoo kesÀ DeveskeÀ kesÀvê Kegueves ueies~ Jen yesìer kesÀ ogKe keÀes megKe ceW yeoue keÀj Kego Yeer megKeer ngF& Deewj DeewjeW keÀes Yeer megKeer yeveeves kesÀ efveefceÊe yeveer~ Henues Jen DeHeveer efJekeÀueebie ye®®eer keÀes osKekeÀj Iej Hej jesleer jnleer Leer~ ³eefo Jen Fmeer lejn jesleer jnleer lees ve mJe³eb keÀes mecYeeue Heeleer Deewj ve efkeÀmeer Dev³e keÀes~ ceveg<³e keÀer DeHeveer ceveesJe=efÊe kesÀ Devegmeej ner Gmes megKe Deewj ogKe keÀe DeeYeeme neslee nw~ kegÀí J³eefkeÌle megKeer nesles Yeer ogKeer nQ lees kegÀí ogKe ceW Yeer megKe leueeMe uesles nQ~ DeHeves ogKe keÀes keÀce keÀjves keÀe meyemes GÊece lejerkeÀe ³ener nw efkeÀ nce otmejeW kesÀ ogKe keÀes Yeer mecePeW, otmejeW kesÀ ogKe keÀes yeebìves mes ner peerJeve meeLe&keÀ neslee nw~ efMeJeYeieJeevegJee®e ö SkeÀ nw cegmekeÀjeves keÀer ogefve³ee Deewj otmejer nw jesves keÀer ogefve³ee~ DeYeer jesves keÀer ogefve³ee keÀe Devle Deewj cegmekeÀjeves keÀer ogefve³ee DeLee&led megKe keÀer ogefve³ee keÀe mewHeefuebie ueie jne nw~ Deye DeHevee meeje O³eeve Fmeer Hej osvee nw ke̳eeWefkeÀ ³en mebiece³egie DeLee&led cegmekeÀjeves keÀe ³egie nw~ 

IegìveeW Je ketÀuneW keÀer He´l³eejesHeCe mepe&jer efve³eefcele nj cenerves kesÀ Debeflece meHleen ceW keÀer peeleer nw~ mepe&jer ³et.kesÀ., Dee@mì^sefue³ee Deewj pece&veer mes He´efMeef#ele, cegcyeF& kesÀ kegÀMeue SJeb DevegYeJeer mepe&ve [e@. veeje³eCe KeC[sueJeeue Üeje keÀer peeleer nw~ Deefie´ce ®eskeÀDeHe leLee mepe&jer keÀer leejerKe peeveves kesÀ F®ígkeÀ cejerpe mebHeke&À keÀjWë [e@. cegjueerOej Mecee&, iueesyeue ne@efmHeìue, ceeGbì Deeyet, jepemLeeve~ ceesyeeFueë 09413240131 HeÀesveë (02974) 238347/48/49 JesyemeeFìë www.ghrc-abu.com HewÀkeÌmeë (02974) 238570 F&-cesueë drmurlidharsharma@gmail.com

pegueeF& 2016

DeHeveer efveboe keÀes Oew³e& mes megvevee ®eeefnS, ³en meeyegve keÀe keÀece keÀjleer nw

27

HeefJe$e ¢eq<ì  ye´ïeekegÀceejer efkeÀjCe, yeesefjJeueer, cegcyeF&

keÀne peelee nw, pewmeer ¢eq<ì Jewmeer me=eq<ì~ ¢eq<ì keÀe DeLe& nw Je=efÊe meefnle nceejer vepej~ HeefJe$e ¢eq<ì GvekeÀer ner nes mekeÀleer nw efpevekeÀer Je=efÊe HeefJe$e nes~ efpevekeÀer Je=efÊe HeefJe$e nesleer nw GvekeÀer DeemeHeeme keÀer ogefve³ee, GvekesÀ Yeerlej keÀer ogefve³ee, meye kegÀí GvnW HeefJe$e (mekeÀejelcekeÀ) ner efoKeeF& osiee~ HejceefHelee Hejceelcee ves nceW ienjer Deewj yesno keÀer yengle TB®eer HeefJe$elee efmeKee³eer nw, nj keÀcexeqvê³e keÀer HeefJe$elee efmeKeeF& nw pewmes efkeÀ keÀeveeW keÀer HeefJe$elee DeLee&led keÀeveeW mes Yeer yegjer yeeleW veneR megvees, cegKe mes yegje cele yeesuees, DeeBKeeW mes yegje cele osKees, neLeeW mes yegje cele keÀjes Deewj ceve mes yegje cele mees®ees~ yeeyee ves Deelcee keÀer met#ce Feqvê³eeW ö ceve, yegef× Deewj mebmkeÀej keÀe %eeve oskeÀj, met#ce HeefJe$elee efmeKeeF& nw~ nj efJekeÀej efoKe peelee nw DeeBKeeW ceW meyemes met#ce nw ceve~ ceve keÀe keÀveskeÌMeve nj keÀcexeqvê³e kesÀ meeLe nw~ DeeBKeeW kesÀ meeLe GmekeÀe yengle meerOee mebyebOe nw~ kegÀí osKee lees legjvle efJe®eej ®eueves Megª nes peeles nQ Deewj kegÀí mees®ee lees legjvle DeeBKeeW mes efoKeeF& osves ueielee nw~ yegjer YeeJevee Yeer Henues ceve ceW Deeleer nw efHeÀj DeeBKeeW mes efoKee³eer Heæ[leer nw pewmes ke´ÀesOe~ cegKe mes kegÀí Yeer vee yeesueves Hej Yeer Helee ®eue peelee nw efkeÀ FvekeÀes iegmmee Dee³ee nw~ kewÀmes Helee ®euee? DeeBKeeW mes~ Ssmes ner ueesYe Jeeueer DeeBKeW, ®eesj keÀer DeeBKeeW keÀer lejn efoKeeF& Heæ[leer nQ~ ceesn Jeeueer DeeBKeW Yeer Deueie nesleer nQ Deewj H³eej Jeeueer DeeBKeW Deueie~ ceesn efJekeÀej nw Deewj `He´sce' Deelcee keÀe SkeÀ iegCe nw~ DenbkeÀej Jeeueer DeeBKeeW keÀe lees legjvle Helee ®eue peelee nw Deewj ³eefo F&<³ee&, Üs<e, veHeÀjle keÀer efceueeJeì nesieer lees Yeer DeeBKeeW ceW meeHeÀ-meeHeÀ efoKeeF& Heæ[leer nw~ meyemes yeæ[e efJekeÀej nw `keÀece'~ keÀece mes Yejer keÀeueer vepej keÀe Yeer osKeles ner Helee ®eue peelee nw~ 28

iegCe Yeer DeeBKeeW ceW efoKeles nQ Deiej efJekeÀej DeeBKeeW mes efoKeeF& osles nQ lees iegCe Yeer DeeBKeeW mes ner efoKeeF& osles nQ pewmes efkeÀ Meeeqvle, He´sce, jnce keÀer YeeJevee, efnccele, ¢æ{lee, ceOegjlee Deeefo-Deeefo~ nceejer YeeJeveeSB DeeBKeeW mes ner ke̳eeW efoKeeF& osleer nQ? DeeBKeeW ceW Heeveer nw Mee³eo FmeerefueS~ yeekeÀer Mejerj ceW lees Ketve oewæ[ jne nw~ Heeveer peye Meg× neslee nw lees GmekesÀ veer®es Heæ[er De®íer Jee yegjer ®eerpe mHe<ì efoKeeF& osleer nw~ cetefle&keÀej cebefoj keÀer cetefle& yengle mebgoj yeveeles nQ Deewj GmeceW Yeer GvekesÀ ve³eve Deefle mebgoj, ceb$ecegiOe keÀj osves Jeeues ceveesnj yeveeles nQ~ YekeÌleieCe Yeer osJeer-osJeleeDeeW keÀer Hetpee-DeejeOevee kesÀ mece³e DeHeuekeÀ GvekesÀ ve³eveeW keÀes ner efvenejles jnles nQ~ GvekesÀ veekeÀ, keÀeve, cegKe keÀer lejHeÀ Flevee veneR osKeles efpelevee ve³eveeW keÀes osKeles nQ~ pewmeer Je=efÊe Jewmes He´keÀcHeve ¢eq<ì mes Henues nesleer nw Je=efÊe~ pewmeer nceejer Je=efÊe nesieer Jewmes He´keÀcHeve JeeleeJejCe ceW HewÀueWies~ ³en yeele meveeleve mel³e nw~ nceejs nj efJe®eej keÀer lejbieW JeeleeJejCe ceW HewÀueleer nQ~ ³es lejbieW peæ[ Deewj ®ewlev³e nj Jemleg keÀes He´YeeefJele keÀjleer nQ~ Fmeer keÀejCe mebmeej kesÀ nj Iej keÀe JeeleeJejCe Deueie-Deueie nw~ cebefoj keÀe JeeleeJejCe Deewj efkeÀmeer keÌueye keÀe JeeleeJejCe Deueie-Deueie nw ke̳eeWefkeÀ JeneB Gmeer He´keÀej kesÀ efJe®eejeW Jeeues ueesie Deeles nQ~ nce DeHeves IejeW ceW HueeeqmìkeÀ kesÀ HetÀue jKeles nQ~ GveceW KegMeyet veneR nesleer kesÀJeue jbie Deewj megbojlee nesleer nw~ nce peye-peye GvekeÀes osKeWies leye-leye nceejs ceve ceW efJe®eej Dee³esiee efkeÀ ³es HetÀue efkeÀleves megboj nQ Deewj ³es He´keÀcHeve JeeleJejCe ceW HewÀueWies~ peæ[ Jemleg lejbieW veneR HewÀuee mekeÀleer uesefkeÀve GvnW osKe, GvekeÀer megvojlee keÀes efvenej keÀj nce ®ewlev³e Deelcee³eW He´keÀcHeve HewÀuee mekeÀleer nQ~

efpemeceW mJeeLe& Deewj DenbkeÀej keÀe efceÞeCe nes Gmes efnbmee keÀnles nQ

pegueeF& 2016

%eeveece=le yegjeF& ceW De®íeF& Keespeves mes yeveWies osJelee mebgoj keÀes mebgoj ner keÀnWies, De®ís keÀes De®íe ner keÀnWies uesefkeÀve Demebgoj Deewj DeefHe´³e ceW Yeer De®íeF& Keespe ueW, Gmes keÀnWies HeefJe$e ¢eq<ì-Je=efÊe~ mJe³eb HejceefHelee Hejceelcee efMeJe nceW ³en keÀuee efmeKeueeles nQ~ YekeÌleieCe cebefoj ceW YeieJeeve ³ee osJeerosJeleeDeeW kesÀ meeceves peekeÀj keÀnles nQ efkeÀ `nce Hej SkeÀ HeeJeve o=eq<ì [eue oes, nceejs iegveeneW keÀes ceeHeÀ keÀj oes, nceejs HeeHe Oees [euees.......~' HeeHe vekeÀejelcekeÀ nQ Deewj ceeHeÀ keÀjvee mekeÀejelcekeÀ FmeefueS YekeÌleeW kesÀ keÀnves keÀe DeLe& ³ener nw efkeÀ DeeHe nceejer vekeÀejelcekeÀlee keÀes mekeÀejelcekeÀlee ceW HeefjJele&ve keÀj oes~ pees Deelcee³eW Jele&ceeve megneJeves mebiece³egie Hej yegjeF& ceW Yeer De®íeF& Keespe ueWieer Jes ner osJelee yeveWieer Deewj Hetpeveer³e Yeer~ ÜeHej³egie mes GvekesÀ ner cebefoj yeveWies Deewj GvekesÀ YekeÌle Yeer

Gvemes ³ener ®eenvee jKeWies efkeÀ Jes GvekesÀ HeeHeeW Deewj iegveeneW keÀes ceeHeÀ keÀj oW~ nceeje ue#³e nw HeeJeve ogefve³ee mLeeHeve keÀjves ceW YeieJeeve kesÀ ceooieej yevevee~ Deiej ³en yeele yegef× ceW nesieer lees HeefJe$elee DeHeveeves ceW cegeqMkeÀue veneR nesieer~ pewmes íelee yeveeves Jeeues keÀer yegef× ceW Lee efkeÀ ceQ yejmeele mes ye®eves keÀe meeOeve yeveeTB Deewj íelee yeve ie³ee~ Fmeer He´keÀej nce Yeer mees®eW, nceW HeefJe$e, meleesHe´Oeeve ogefve³ee mLeeHeve keÀjveer nw, efHeÀj mJeleë HeefJe$e yeveles peeSbies~ keÀne peelee nw, ogefve³ee Megª nesleer nw Kego mes Deewj Hetjer Yeer nesleer nw Kego Hej lees peye Kego keÀes yeouevee Megª keÀjles nQ lees ogefve³ee yeouevee Megª nesleer nw Deewj peye Kego mecHetCe& HeeJeve yeve peeles nQ leye ogefve³ee Yeer mecHetCe& HeeJeve yeve peeleer nw~

Deece HeÀueeW keÀe jepee ke̳eeW?

yevevee peªjer nw leeefkeÀ ueesie nceW osKekeÀj jemlee vee keÀeìW yeequkeÀ yeele keÀjves keÀer, mecem³ee keÀe efveoeve uesves keÀer YeeJevee GveceW peeie´le nes~ Deiej keÀesF& J³eefÊeÀ Oethe ceW LekeÀ peelee nw ³ee ®eueles-®eueles hejsMeeve nes peelee nw lees Deece kesÀ hesæ[ kesÀ veer®es yewþlee nw, Deece keÀer íe³ee mes Deheveer LekeÀeve efceìelee nw~ Deiej veeefj³eue kesÀ veer®es keÀesF& yewþs-meesS lees LekeÀeve lees otj De®eevekeÀ veeefj³eue HeÀue ³ee heÊes efiejves mes meesves Jeeues J³eefÊeÀ keÀes ®eesì henBg®e mekeÀleer nw~ ogefve³ee keÀer hejsMeeveer mes, yeeleeW mes, leveeJe mes lebie neskeÀj keÀesF& nceejs mecheke&À ceW Deelee nw lees GmekeÀer hejsMeeveer keÀes, leveeJe keÀes efceìekeÀj kesÀ He´sÀMe keÀjkesÀ Yespe osles nQ lees nce Yeer jepee yeveWies~ jepee yeveves kesÀ efueS otmejs kesÀ ogëKe keÀes njes~ Deiej nceejs mecheke&À ceW Deeves Jeeuee, nceejs J³eJenej mes ogKeer neslee nw, hejsMeeve neslee nw lees jepee kewÀmes yeveWies?

Deece keÀes peye HeÀue ueielee nw lees Jen PegkeÀlee nw hejvleg veeefj³eue keÀes HeÀue ueielee nw lees Jen Deewj GÀhej ®euee peelee nw~ Fmeer lejn peerJeve ceW efJeMes<elee, iegCe Deeefo Deeves Hej ³eefo PegkeÀves keÀer yepeeS DeefYeceeve ceW Dee peeles nQ lees Jes jepee veneR yeve mekeWÀies~ 

ye´ïeekegÀceej YeieJeeve YeeF&, MeeeqvleJeve

Yee jle ceW Deece keÀes HeÀueeW keÀe jepee ceevee peelee nw~ ³etB



lees Fme osMe ceW SkeÀ mes yeæ{keÀj SkeÀ ceerþs, mJeeefo<ì Deewj Deew<eOeer³e iegCeeW mes YejHetj HeÀue nQ~ veeefj³eue Yeer meYeer keÀe efHe´³e HeÀue nw, yengle iegCekeÀejer Yeer nw, DeeO³eeeqlcekeÀ cenÊJe Jeeuee Yeer nw, efHeÀj Yeer Deece ner jepee ke̳eeW, DeeF³es Fme Hej ef®ebleve keÀjW ö Deece Thej mes vejce neslee nw leLee Devoj mes FmekeÀer iegþueer yengle cepeyetle nesleer nw~ veeefj³eue Thej mes meKle neslee nw Hej Devoj mes vejce neslee nw~ jepee yeveves kesÀ efueS Thej mes vece´ef®ele Hejvleg Devoj mes efve³ece-ce³ee&oe ceW MeefkeÌleMeeueer nesvee peªjer nw~ Deece kesÀ meeLe meyekeÀe yengle h³eej neslee nw, Gmes ceBgn ceW ueskeÀj ®etmeles nQ~ Deece kesÀ iegÎs kesÀ Kelce nesves kesÀ yeeo Yeer GmekeÀer iegþueer keÀes yeej-yeej ®etmeles nQ hejvleg veeefj³eue keÀes Deiej ®etmeves ueieW lees yeÊeermeer ìtì peeSieer hej efceuesiee kegÀí veneR~ jepee yeveves kesÀ efueS Deece keÀer lejn meyekeÀe H³eeje pegueeF& 2016 DeHeves yeæ{les ngS DenbkeÀej keÀe He#e ve uees, yeyee&o nes peeDeesies

29

ogëKe-DeMeeeqvle keÀe Fueepe  ye´ïeekegÀceej yeêer efJeMeeue, ef$eheeþer veiej,ueKeveT

mebbmeej keÀe he´l³eskeÀ J³eefÊeÀ megKe Deewj Meeeqvle ®eenlee nw~

Þeerjece pewmes ce³ee&oe heg©<eesÊece keÀes ®eewon Je<e& keÀe yeveJeeme megyen mes Meece lekeÀ Jen meejs GÐece Fmeer ue#³e keÀer he´eeqhle nsleg efouee mekeÀlee nw Deewj ®e¬eÀJeleea he´leeheer jepee oMejLe keÀer ce=l³eg keÀjlee nw~ Deeceleewj mes Deepe keÀe Fvmeeve Oeve keÀes ner megKe- keÀe keÀejCe yeve mekeÀlee nw~ êewheoer keÀe SkeÀ DeheefJe$e yeesue Meeeqvle keÀe DeeOeej ceeveles ng³es Deheves Deehe keÀes SkeÀ Ssmeer `DevOes keÀer Deewueeo DevOes', ceneYeejle keÀe ³eg× keÀje mekeÀlee DevOeer oewæ[ ceW Meeefceue keÀj ueslee nw efpemekeÀe keÀesF& Devle veneR~ nw Deewj meerlee keÀes ®egjeves pewmee SkeÀ DeheefJe$e keÀe³e& jeJeCe pewmes jsefiemleeve ceW h³eemes ce=ie keÀer YeeBefle Jen Dehevee Decetu³e peerJeve efJeÜeve kesÀ JebMe keÀe mechetCe& veeMe keÀje mekeÀlee nw~ Fme Oeve ªheer jsle keÀer ®ecekeÀ keÀes heeveer mecePeves kesÀ Ye´ce ceW keÀefue³egie ceW SkeÀ Deesj, heefJe$e Deewj mekeÀejelcekeÀ efJe®eej HeBÀmee oslee nw~ GmekeÀer megKe-Meeeqvle keÀer h³eeme keÀYeer veneR ceesìj, ieeæ[er, ìsefueHeÀesve, nJeeF& penepe, efyepeueer, keÀch³etìj yegPeleer Deewj Jen Fme ogefve³ee mes efJeoe nes peelee nw~ Deeefo Jew%eeefvekeÀ DeeefJe<keÀejeW keÀe DeeOeej yevekeÀj meejs ceeveJe keÀejCe peeves efyevee efveJeejCe veneR meceepe keÀes megKe hengb®ee jns nQ, JeneR otmejer Deesj, J³eLe&, ogëKe Deewj DeMeeeqvle mes meYeer ígìkeÀeje ®eenles nQ efkeÀvleg DeheefJe$e Deewj vekeÀejelcekeÀ efJe®eej Deeives³eem$e Deeefo keÀe Jes FmekesÀ keÀejCe keÀes veneR peeveles~ efyevee keÀejCe peeves efveJeejCe efvecee&Ce SJeb he´³eesie keÀj mechetCe& ceeveJelee kesÀ efJeveeMe keÀe mecYeJe veneR nw~ [e@keÌìj Yeer ³eefo efkeÀmeer cejerpe keÀe Fueepe keÀejCe yeve jns nQ~ keÀjlee nw lees henues Gme kesÀ cepe& keÀe keÀejCe Keespelee nw, efHeÀj DeheefJe$elee kesÀ Ye³eeJen heefjCeece GmekeÀe efveJeejCe keÀjlee nw~ ³eefo efyevee Gef®ele hejer#eCe kesÀ heefJe$e efJe®eejeW mes megKece³e mebmeej keÀe efvecee&Ce neslee nw Fueepe efkeÀ³ee peeS lees cepe& kesÀ yeæ{ves DeLeJee oJee kesÀ kegÀhe´YeeJe peyeefkeÀ DeheefJe$e efJe®eej mJeie& keÀes Yeer veke&À yevee osles nQ~ Deepe keÀer mecYeeJevee he´yeue nes peeleer nw~ Deepe ³ener nes jne nw, meYeer DeheefJe$e efJe®eejeW kesÀ keÀejCe keÀesì&-keÀ®enjer cegkeÀoceeW mes heìs ogëKe mes lees ígìkeÀeje ®eenles nQ efkeÀvleg FmekeÀe hejer#eCe efkeÀmeer heæ[s nQ Deewj DeheefJe$e DeVe kesÀ keÀejCe Demheleeue cejerpeeW mes heìs ³eesi³e ef®eefkeÀlmekeÀ mes veneR keÀjeles~ ®etbefkeÀ ogëKe Deewj DeMeeeqvle heæ[s nQ~ nw efkeÀmeer kesÀ heeme Fve mecem³eeDeeW keÀe efveoeve? efkeÀmeer ªheer yeerceejer keÀe mecyevOe Deelcee mes nw Deewj Deelcee keÀe kesÀ heeme veneR~ SkeÀ DeO³e³eve kesÀ Devegmeej ³eefo Deepe DehejeOe meJeex®®e ef®eefkeÀlmekeÀ hejceelcee ner nw Fmeefue³es DeOekeÀ®ejs %eeve yevo nes pee³eW Deewj meYeer v³ee³eeue³e Deheveer hetjer #ecelee mes Jeeues ef®eefkeÀlmekeÀeW mes hejeceMe& uesvee ³ee Fueepe keÀjevee keÀe³e& keÀjW lees ueeqcyele cegkeÀoceeW kesÀ efvemleejCe ceW 20 mes 25 Þes³emkeÀj veneR nw~ Je<e& ueie pee³eWies~ yeerceejer kesÀ efue³es efkeÀmeer ve³eer oJee keÀer Keespe cetue keÀejCe DeheefJe$elee ceW 8 mes 10 Je<e& ueieles nQ leye lekeÀ SkeÀ Dev³e ueeFueepe yeerceejer meJeex®®e ef®eefkeÀlmekeÀ hejceefhelee hejceelcee ves nceW mheä ªhe keÀe pevce nes peelee nw~ otmejer Deesj 10 Je<eeX kesÀ DeLekeÀ he´³eeme mes yelee³ee nw efkeÀ ogëKe Deewj DeMeeeqvle ªheer yeerceejer keÀe cetue mes Keespeer ie³eer oJee kesÀ 5 Je<eeX ceW og<heefjCeece Yeer meeceves Dee keÀejCe DeheefJe$elee nw~ DeheefJe$e efJe®eej, yeesue Deewj keÀce& ner peeles nQ~ DeeefKej nce DevOeer oewæ[ ceW keÀneB Yeeies pee jns nQ? nceW ogëKeer Deewj DeMeevle keÀjles nQ~ ³eeoieej Meem$eeW keÀer ]peje þnj keÀj efJe®eej keÀjW~ heefjJeej, meceepe, osMe SJeb keÀLeeDeeW kesÀ Devegmeej cevLeje keÀe SkeÀ DeheefJe$e mebkeÀuhe efJeosMe keÀer efpeleveer Yeer mecem³ee³eW nQ, keÀuen, keÌuesMe nQ Jes meye 32 efJeHejerle HeefjeqmLeefle³eeW ceW ³eefo cegmekeÀjeves keÀe meenme keÀj mekeWÀ lees efJeMJeeme ceeefve³es, ³es peuoer meguePe pee³eWieer pegueeF& 2016

%eeveece=le ceeveJe ceve ceW yewþs ng³es DeheefJe$e SJeb mebkeÀerCe& mees®e ªheer oeveJe keÀer osve nQ~ Devve Deewj ceve kesÀ Meef×keÀjCe keÀer keÀuee efpemekeÀe heefJe$elee keÀe ie´eHeÀ efpelevee TB®ee nw Glevee ner Jen megKeer Deewj Meevle nw~ nce keÀnles lees nQ efkeÀ `pewmee DeVe Jewmee ceve' efkeÀvleg DeVe Deewj ceve oesveeW kesÀ SkeÀ meeLe Megef×keÀjCe keÀer

keÀuee efkeÀmeer kesÀ heeme nw veneR~ ³en keÀuee mJe³eb hejceefhelee hejceelcee F&éejer³e efJeée efJeÐeeue³e kesÀ ceeO³ece mes efveëMegukeÀ efmeKee jns nQ~ ceve Meg× nesves hej JeeCeer Deewj keÀce& mJeleë Meg× nes peeles nQ~ ³en keÀuee efkeÀleveeW ves meerKeer nw Deewj ogëKeDeMeeeqvle keÀer yeerceejer ceW efkeÀleveeW keÀes HeÀe³eoe ngDee nw, ³en Deehe mJe³eb osKe mekeÀles nQ~ 

Yeejer ceve keÀes efkeÀ³ee ªF& pewmee nukeÀe ye´ïeekegÀceejer veefcelee yenve, efkeÀoJeF& veiej, keÀeveHegj (G.He´.)

peye cee®e&, 2016 ceW Deeyet yeeyee mes efceueves ieF& lees cesjs

efHeÀj Hetíe, yeeyee, efceuesiee efkeÀ veneR, ìef®ebie oes ke̳eeWefkeÀ ceve Meeble veneR nes jne Lee, ³eesie ueie veneR jne Lee Hejvleg efkeÀmeer keÀes Yeer Helee veneR Heæ[ves os jner Leer FmeefueS efkeÀ yeele HewÀuesieer Deewj JeeleeJejCe Kejeye nesiee~ efHeÀj ceQves ceve ner ceve yeeyee mes iegmmee keÀjkesÀ keÀne, De®íe cele ìef®ebie oes uesefkeÀve cesje ceve nukeÀe keÀj oes efpememes ³eesie De®ís mes ueie pee³es~ Flevee keÀnvee Lee efkeÀ HelLej pewmee Yeejer ceve ªF& keÀer lejn nukeÀe nes ie³ee~ Ssmee ueiee efkeÀ cesje Hetje Mejerj SkeÀoce nukeÀe nw Deewj meesHesÀ mes oes Fb®e Thej yewþer ntB~ ceve Flevee KegMe efkeÀ keÀn veneR mekeÀleer, efmeHe&À cenmetme keÀj mekeÀleer ntB~ cegBn mes efvekeÀuee Jeen, yeeyee Jeen! keÀceeue nw DeeHekeÀe! efHeÀj Meece keÀes peye MeeeqvleJeve DeeF& lees keÀcejs ceW keÀesF& veneR Lee, meye keÀe³e&ke´Àce ceW ie³es ngS Les~ ceQ Yeer ®eueer ieF&~ jele kesÀ 10 yepes keÀcejs ceW ueewìer lees yengle ner mejue YeeJe mes Hetíe efkeÀ ceQ DeHevee Heme& íesæ[ ieF& Leer, efceuee ke̳ee? yenveeW ves KegMe neskeÀj cesje Heme& cegPes ueewìe³ee Deewj keÀne, osKe uees, meye þerkeÀ nw, ìesueer efKeueeDees~ ceQves yeeyee keÀe yeejcyeej Megefke´À³ee efkeÀ³ee~ yeeyee ves pees keÀne, ye®®es, ef®evlee cele keÀjes, ceQ yewþe ntB, DeHevee meeje yeesPe cegPes oskeÀj nukesÀ nes peeDees, Jen SkeÀoce mener nw~ Heme& efceueves kesÀ yeeo ner ceQves yelee³ee efkeÀ Heme& ceW efkeÀleves ©He³es Les~ efHeÀj Gme OevejeefMe keÀes yeeyee kesÀ ³e%e ceW ueiee efo³ee~ 

meeLe kesÀ YeeF&-yenveW Deeyet HeJe&le Ietceves ie³es~ ceQves keÀne, ceQ Heeb[Je YeJeve ceW ner ©keÀkeÀj H³eejs yeeHeoeoe kesÀ Heeme leHem³ee keÀªBieer~ oes Ievìs keÀer leHem³ee kesÀ yeeo peye ³eesie-keÀ#e mes efvekeÀueer lees ceQves Heme& mes kegÀí efvekeÀeuevee ®eene Hej Heme& lees Lee ner veneR~ cegPes keÀeìes lees Ketve veneR~ nesMe Gæ[ ie³es~ cegBn mes efvekeÀuee, yeeyee ³en ke̳ee ngDee? ceQ DeHevee Heme& MeeeqvleJeve kesÀ yeeLeªce ceW íesæ[ DeeF& Leer~ pees yenveW cesjs meeLe LeeR, Jes yeesueeR, ncemes Hewmes ues uees Deewj YeC[ejer ceW [eue oes~ ceQves keÀne, veneR, yeeyee ves keÀne nw, keÀYeer GOeej cele uesvee, efnmeeye-efkeÀleeye yevelee nw~ meyeves Hetíe, Heme& ceW efkeÀleves ©He³es Les? ceQves efieveleer veneR yelee³eer ke̳eeWefkeÀ meyekesÀ J³eLe& mebkeÀuHe ®eueWies~ cesje ceve Flevee Yeejer nes ie³ee efkeÀ ceQ JeCe&ve veneR keÀj mekeÀleer~ Heme& ceW keÀjerye 15-16 npeej ©He³es Les~ ceQ efHeÀj yeeyee keÀer kegÀefì³ee ceW ieF& Deewj yeeyee mes ceve ner ceve yengle efMekeÀe³ele keÀjleer jner~ mebkeÀuHe-efJekeÀuHe ®eueves ueies~ efkeÀmeer keÀe HeÀesve vecyej Yeer veneR Lee pees keÀnleer efkeÀ yeeLeªce ceW Heme& nw, Gþe uees~ ceQves yeeyee mes keÀne, yeeyee, ìef®ebie oes, efceuesiee efkeÀ venerb? kegÀí Yeer cenmetme veneR nes jne Lee~ ceQves ³ener Meyo keÀF& yeej oesnje³es efkeÀ efceuesiee efkeÀ veneR? cenmetme ngDee, yeeyee keÀn jns nQ, ye®®es ef®evlee cele keÀjes, ceQ yewþe ntB~ ceQves pegueeF& 2016 leve keÀe jesie Yeues ner [e@keÌìj peeb®e ues Hej ceve keÀe jesie lees legcnW mJe³eb peeb®evee Heæ[siee

33

%eeveece=le Heef$ekeÀe ceW JeemleJe ceW %eevemeeiej keÀer Jes Dece=le yetBoW nQ pees H³eemeer DeelceeDeeW keÀes Deelcele=Hle keÀj Meeeqvle Je KegMeer keÀe DevegYeJe keÀjeleer nQ~ cee®e&, 2016 kesÀ DebkeÀ ceW mebpe³e keÀer keÀuece mes `efMeJejeef$e ner MegYejeef$e (Good Night) nw' uesKe He´sjCeemHeo nw Je efMeJeDeJelejCe keÀe me®®ee jnm³e mHe<ì keÀjlee nw~ Ye´elee jcesMe peer Üeje efueefKele `owJeer mebefJeOeeve ö HetJe& YetefcekeÀe' uesKeceeuee ueeKeeW HeeþkeÀeW kesÀ efueS ceeie&oMe&ve keÀe keÀe³e& keÀj jner nw~ `meMeefkeÌlekeÀjCe ceefnuee keÀe ³ee Heg©<e keÀe ³ee oesveeW keÀe' efJeMes<e meyekesÀ efueS He´sjCeeoe³eer Je efnlekeÀejer nw~ %eeveece=le HeefjJeej kesÀ meYeer uesKekeÀeW Je YeeF&-yenveeW keÀes yengle-yengle yeOeeF& ye´.kegÀ.pe³eefkeÀMeesj, iueesyeue veefme¥ie keÀe@uespe, Deeyet jes[

HeÀjJejer, 2016 kesÀ DebkeÀ ceW `Jeen [^ecee Jeen! Jeen yeeyee Jeen!' uesKe Heæ{keÀj [^ecee keÀer {eue keÀes kewÀmes ³et]pe keÀjvee nw, FmekeÀe yengle De®íe mHe<ìerkeÀjCe efceuee~ `SkeÀ ceneYe´eeqvle veejer kesÀ He´efle' uesKe ceW meceepe ceW HewÀueer ieuele OeejCee efkeÀ veejer cees#e keÀer DeefOekeÀejer veneR

`He$e'

mebHeeokeÀ kesÀ veece nesleer, Fme Hej pees He´keÀeMe [euee ie³ee, me®e ceW mejenveer³e nw~ YeeF&yenveeW kesÀ DevegYeJe Heæ{keÀj, meJe& M eef k eÌ l eJeeve yeeyee kes À ®ecelkeÀeefjkeÀ keÀe³eeX mes nj SkeÀ keÀes kewÀmes meHeÀuelee efceueleer nw, ³en peeve efoue mes efvekeÀuee, Jeen yeeyee Jeen! %eeveece=le kesÀ nj Hespe kesÀ veer®es pees MegYe efJe®eej efueKes nesles nQ, me®e ceW Delegueveer³e nQ~ ye´ïeekegÀceej meboerHe, yeneogjieæ{ (nefj³eeCee)

DeHe´wue, 2016 kesÀ DebkeÀ ceW He´keÀeefMele `ceeveefmekeÀ efJekeÀueebielee mes ye®eW' uesKe ceW keÀne ie³ee nw efkeÀ Yeerlej keÀer ìtìve mes ye®eelee nw `jepe³eesie'~ ³en nj Deelcee kesÀ efueS DevegYeJe³egkeÌle mel³e nw~ DeHeves keÀes Deelcee DevegYeJe keÀjvee, DeHeves Þes<þ HeefJe$e efJe®eejeW kesÀ keÀjerye jnvee Deepe kesÀ leceesHe´Oeeve Jee³egceb[ue ceW

mJe³eb keÀer megj#ee keÀe SkeÀ cee$e meeOeve nw~ efJe®eejMeefkeÌle ner nceejer DeHeveer oewuele nw, nceejer meyemes yeæ[er leekeÀle nw~ jepe³eesie nceejer DeebleefjkeÀ keÀcepeesefj³eeW keÀes Kelce keÀj nceW Yeerlej mes meMekeÌle keÀjlee nw Deewj He´Yeg Hejceelcee mes nceeje meerOee keÀveskeÌMeve peesæ[lee nw~ uesefKekeÀe yenve keÀes Oev³eJeeo~ yemeblekegÀceej ceesoer, ogie& (í.ie.)

nj cenerves %eeveece=le Heef$ekeÀe efceueleer nw lees keÀesefMeMe keÀjlee ntB efkeÀ Heef$ekeÀe kesÀ uesKe Ssmes He{tB efkeÀ SkeÀ cenervee ®eueW ke̳eeWefkeÀ Deieueer Heef$ekeÀe lees Deye cenerves yeeo ner efceuesieer~ Hejvleg nj yeej cesjer ³en keÀesefMeMe DemeHeÀue nes peeleer nw~ peye Heef$ekeÀe Heæ{ves yewþlee ntB lees SkeÀ-SkeÀ He=<þ Heæ{les-Heæ{les meejer Heef$ekeÀe Heæ{ ueslee ntB Deewj efHeÀj mees®elee ntB efkeÀ SkeÀ yeej ceW meejer ke̳eeW Heæ{ [eueer Deewj efHeÀj yesmeye´er mes Deieueer Heef$ekeÀe keÀe Fblepeej keÀjlee jnlee ntB~ cegPes ueielee nw efkeÀ Mee³eo ³en eqmLeefle keÀceesyesMe nj HeeþkeÀ keÀer nesieer~ Deleë mecHeeokeÀ ceb[ueer mes efJevece´ Deeie´n nw efkeÀ %eeveece=le ceeefmekeÀ Heef$ekeÀe kesÀ He=<þ yeæ{eS peeSB~ ye´ïeekegÀceej mebpe³e iegHlee, nefì³ee, jeb®eer (PeejKeC[)

ye´.kegÀ. DeelceHe´keÀeMe, mecHeeokeÀ, %eeveece=le YeJeve, MeeefvleJeve, Deeyet jes[ Üeje mecHeeove leLee DeesceMeeefvle efHe´efvìbie Hes´me, MeeefvleJeve -307510, Deeyet jes[ ceW He´peeefHelee ye´ïeekegÀceejer F&MJejer³e efJeMJe efJeÐeeue³e kesÀ efueS íHeJee³ee~ meb³egkeÌle mecHeeefokeÀe - ye´.kegÀ. Gefce&uee, MeeefvleJeve E-mail : omshantipress@bkivv.org, gyanamritpatrika@bkivv.org

Ph. No. : (02974) - 228125