projekt
Edukacja zawodowa i obywatelska na rzecz przeciwdziałania zmianom klimatu Szkoła Trenerów dla Dobrego Klimatu
Konspekt warsztatu
Ochrona klimatu w życiu codziennym Monika Hajto
Niniejszy materiał został opublikowany dzięki dofinansowaniu ze środków Narodowego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej. Za jego treść odpowiada wyłącznie Stowarzyszenie Pracownia na rzecz Wszystkich Istot.
edukacja dla dobrego klimatu
KONSPEKT WARSZTATU
Tytuł warsztatu: Ochrona klimatu w życiu codziennym Czas trwania: 1 godzina 45 minut Grupa: uczniowie gimnazjum – 15 osób Miejsce: Ośrodek Stowarzyszenia Pracownia na rzecz Wszystkich Istot w Bystrej, ul. Jasna 17 Osoba prowadząca/trener: Monika Hajto
Cel strategiczny: Zwiększenie świadomości indywidualnego wpływu na globalne zmiany klimatu. Cele operacyjne: 1. Przekazanie wiedzy o przyczynach i skutkach zmiany klimatu - globalnego ocieplenia. 2. Określenie wpływu czynności życia codziennego na klimat.
1
Czas
Opis i cel struktury
Kierunek omówienia, pytania
Materiały
10 min.
Runda rozpoczynająca
Po rundce zapoznawczej trener podsumowuje oczekiwania uczestników, a następnie uczestnicy otrzymują identyfikatory do wpisania imion i przypięcia w widocznym miejscu.
Identyfikatory na wpisanie imion (15 szt.)
Cel: Przedstawienie tematu, celu i planu warsztatu, zapoznanie się, rozpoznanie nastrojów i oczekiwań uczestników, ustalenie zasad zachowania obowiązujących podczas warsztatu. Przedstawienie się trenera, nawiązanie do miejsca spotkania (siedziby Stowarzyszenia PnrWI), wyjaśnienie obecności grupy obserwatorów oceniających pracę trenera, wprowadzenie do warsztatu (temat, cel), rundka zapoznawcza (imiona, oczekiwania), przedstawienie planu warsztatu (czas, przerwa, metody pracy), spisanie Kontraktu.
Trener wspólnie z grupą ustala zasady zachowania obowiązujące w czasie warsztatu i spisuje je jako kontrakt, który na końcu wszyscy podpisują (trener jako pierwszy). Proponowane zasady do spisania w kontrakcie: 1) Jesteśmy aktywni dobrowolnie. 2) Nie przerywamy osobie mówiącej. 3) Nie przeszkadzamy. 4) Nie obrażamy nikogo. 5) Nie używamy telefonów.
2,5 min.
Eksperyment „topnienie lodu” cz. 1 Cel: Prezentacja w mikroskali efektu podnoszenia się poziomu oceanu wywołanego topnieniem lodowców górskich (lub lądolodów) wskutek globalnego ocieplenia. Trener (lub jeden z uczestników) umieszcza w naczyniu szklanym kamień, wlewa niewielką ilość wody (mniej więcej do połowy kamienia), kładzie 2-3 kostki lodu na
2
Naczynie szklane, kamień, woda, kilka kostek lodu, pisak wodoodporny (lub gumka recepturka).
kamieniu, zaznacza poziom wody pisakiem wodoodpornym (lub gumką recepturką) i odstawia naczynie na bok.
35 min.
Prezentacja multimedialna + praca w grupach
Pytania w omówieniu ćwiczenia:
Cel: Nabycie przez uczestników wiedzy o bezpośrednich i pośrednich przyczynach i skutkach globalnego ocieplenia.
- Co czujesz po otrzymaniu informacji?
Trener prezentuje uczestnikom slajd z mapą zmian temperatury powierzchni Ziemi w latach 1901-2012 i kierunkuje rozmowę z uczestnikami tak, aby nazwać globalnym ociepleniem zmianę klimatu zobrazowaną za pomocą mapy. Następnie, trener dzieli uczestników na 3 grupy (np. przez odliczenie do 3), po czym każda grupa otrzymuje kartę pracy nr 1 (bezpośrednie i pośrednie przyczyny oraz bezpośrednie i pośrednie skutki globalnego ocieplenia), a także karteczki samoprzylepne z hasłami (np. topnienie lodowców górskich, susze, powodzie, huragany, emisja dwutlenku węgla, zakwaszanie oceanu, fale upałów, wymieranie gatunków, podnoszenie się poziomu oceanów, wylesianie, zmiany aktywności Słońca, erupcje wulkanów, topnienie pokrywy lodowej, emisja metanu, spalanie paliw kopalnych, hodowla bydła, choroby, wojny, mniejsze plony, pożary, głód, konsumpcjonizm, zniszczenia, uchodźcy klimatyczni). Na dopasowanie haseł do
3
Rzutnik, laptop, karta - Jakie uczucia masz w związku z wiedzą, którą pracy nr 1, karteczki samoprzylepne z hasłami. zdobyłeś/-aś? - Jakie myśli masz w związku z wiedzą, którą zdobyłeś/-aś? - Co myślisz w związku z otrzymanymi informacjami?
bezpośrednich lub pośrednich przyczyn lub skutków globalnego ocieplenia grupy mają 10 minut. Po 10 minutach liderzy grup prezentują wyniki pracy i uzasadniają swoje decyzje dotyczące dopasowania haseł. Na podsumowanie trener prezentuje na ekranie rzutnika właściwe dopasowanie bezpośrednich i pośrednich przyczyn i skutków globalnego ocieplenia. Po ćwiczeniu trener inicjuje dwie kolejne rundki omawiające ćwiczenie, zachęcając uczestników do wyrażenia uczuć, a następnie myśli, które się u nich pojawiły po zdobyciu wiedzy o przyczynach i skutkach globalnego ocieplenia.
2,5 min.
Eksperyment „topnienie lodu” cz. 2
Komentarz trenera:
Cel: jak w cz. 1
Podobnie działa globalne ocieplenie na lodowce górskie i lądolody, które topnieją, a przez to podnosi się poziom oceanu, co prowadzi do zalania lądów przybrzeżnych i wysp.
Trener prezentuje podniesienie się w naczyniu szklanym poziomu wody (ponad kreskę narysowaną pisakiem lub gumkę recepturkę) po stopieniu się lodu (kamień jest zakryty wodą).
10 min.
Przerwa
45 min.
Praca w grupach
Pytanie w omówieniu ćwiczenia:
Cel: Uświadomienie uczestnikom jaki „ślad węglowy”
4
Karta pracy nr 2 (3 szt.), - Co zacznę robić od dziś, żeby zmniejszyć mój długopis (3 szt.)
mają czynności życia codziennego.
„ślad węglowy”?
Trener wprowadza pojęcie „śladu węglowego” (definicja: sposób, w jaki określamy ilość gazów cieplarnianych, gł. dwutlenku węgla, emitowanych do atmosfery w wyniku działalności człowieka).
Trener zachęca także uczestników, żeby po warsztacie (w domu) obliczyli swój ślad węglowy za pomocą Kalkulatora CO2, który jest dostępny na stronie www.ziemianarozdrozu.pl.
Następnie, trener dzieli uczestników na 3 grupy (lub pozostawia poprzedni podział). Każda grupa otrzymuje kartę pracy nr 2 (tabelę z czynnościami życia codziennego pogrupowanymi w 7 kategorii) i ma za zadanie ustalić dla każdej kategorii kolejność czynności, zaczynając od tych z największym „śladem węglowym”. Na wykonanie ćwiczenia grupy mają 10 minut. Po przedstawieniu wyników pracy przez liderów grup, trener koryguje kolejność czynności i wyjaśnia, z czego ona wynika. Na zakończenie ćwiczenia trener inicjuje rundkę omawiającą, w której uczestnicy wyrażają postanowienia zmiany w codziennym zachowaniu, prowadzącej do zmniejszenia swojego „śladu węglowego”. 5 min.
Rundka kończąca
Pytania trenera do uczestników:
Cel: Podsumowanie warsztatu
- Co podobało Ci się w warsztacie? - Co wynosisz z warsztatu?
5
PRZYCZYNY BEZPOŚREDNIE
PRZYCZYNY POŚREDNIE
GLOBALNE OCIEPLENIE SKUTKI BEZPOŚREDNIE
SKUTKI POŚREDNIE
Czynności życia codziennego i ich ślad węglowy Zadanie: w kolejnych kategoriach czynności ustalić kolejność od największego śladu węglowego
CIEPŁO
ŚWIATŁO
Czynność życia codziennego ogrzewanie mieszkania węglem ogrzewanie mieszkania gazem ogrzewanie mieszkania prądem (z elektrowni węglowej) ogrzewanie mieszkania z sieci miejskiej (z elektrociepłowni) ogrzewanie mieszkania biomasą (np. drewnem)
Ślad węglowy
Czynność życia codziennego używanie żarówek energooszczędnych (np. LED) używanie żarówek żarowych (tradycyjnych)
Ślad węglowy
Czynność życia codziennego WODA
Ślad węglowy
kąpiel w wannie kąpiel pod prysznicem Ślad węglowy
JEDZENIE
Czynność życia codziennego spożywanie żywności lokalnej i sezonowej spożywanie żywności egzotycznej i importowanej dieta mięsna dieta wegetariańska
Ślad węglowy
ZAKUPY
Czynność życia codziennego zakup używanych towarów (np. odzieży, elektroniki) zakup nowych towarów (np. odzieży, elektroniki) zakup towarów minimalnie opakowanych zakup towarów wielokrotnie opakowanych
Ślad węglowy
ODPADY
Czynność życia codziennego segregacja odpadów (np. papier, metal, plastik, szkło) mieszanie odpadów (bez recyklingu) kompostowanie odpadów organicznych
Ślad węglowy
PODRÓŻE
Czynność życia codziennego podróż samochodem osobowym podróż motocyklem podróż rowerem podróż autobusem podróż tramwajem podróż pociągiem podróż samolotem
Czynności życia codziennego i ich ślad węglowy Zadanie: w kolejnych kategoriach czynności ustalić kolejność od największego śladu węglowego
CIEPŁO
ŚWIATŁO
Czynność życia codziennego ogrzewanie mieszkania węglem ogrzewanie mieszkania gazem ogrzewanie mieszkania prądem (z elektrowni węglowej) ogrzewanie mieszkania z sieci miejskiej (z elektrociepłowni) ogrzewanie mieszkania biomasą (np. drewnem)
Ślad węglowy 2 4 1 3 5
Czynność życia codziennego używanie żarówek energooszczędnych (np. LED) używanie żarówek żarowych (tradycyjnych)
Ślad węglowy 2 1
Czynność życia codziennego kąpiel w wannie kąpiel pod prysznicem
Ślad węglowy 1 2
JEDZENIE
Czynność życia codziennego spożywanie żywności lokalnej i sezonowej spożywanie żywności egzotycznej i importowanej dieta mięsna dieta wegetariańska
Ślad węglowy 2 3 4 1
ZAKUPY
Czynność życia codziennego zakup używanych towarów (np. odzieży, elektroniki) zakup nowych towarów (np. odzieży, elektroniki) zakup towarów minimalnie opakowanych zakup towarów wielokrotnie opakowanych
Ślad węglowy 4 1 3 2
ODPADY
Czynność życia codziennego segregacja odpadów (np. papier, metal, plastik, szkło) mieszanie odpadów (bez recyklingu) kompostowanie odpadów organicznych
Ślad węglowy 2 1 3
PODRÓŻE
Czynność życia codziennego podróż samochodem osobowym podróż motocyklem podróż rowerem podróż autobusem podróż tramwajem podróż pociągiem podróż samolotem
Ślad węglowy 2 3 7 5 6 4 1
WODA
Źródło: Piąty Raport IPCC. (Tłumaczenie: www.ziemianarozdrozu.pl)
PRZYCZYNY BEZPOŚREDNIE
PRZYCZYNY POŚREDNIE
• • •
• • • • •
zmiany aktywności słonecznej emisja dwutlenku węgla (CO2) emisja metanu (CH4)
erupcje wulkanów wylesianie spalanie paliw kopalnych hodowla bydła konsumpcjonizm
GLOBALNE OCIEPLENIE SKUTKI BEZPOŚREDNIE
SKUTKI POŚREDNIE
• • • • • • • • •
• • • • • • • •
zakwaszanie oceanów topnienie lodowców górskich topnienie pokrywy lodowej podnoszenie się poziomu oceanu fale upałów susze pożary częstsze i silniejsze powodzie huragany
podnoszenie się poziomu oceanów zniszczenia mniejsze plony głód choroby wojny uchodźcy klimatyczni wymieranie gatunków