projekt
Edukacja zawodowa i obywatelska na rzecz przeciwdziałania zmianom klimatu Szkolenie dla Lokalnych Liderów Klimatycznych „Strażnicy Klimatu”
Warsztat
Motywacyjny Bystra, 12–14.09.2014
Materiały uzupełniające do warsztatu motywacyjnego opracowanie Ryszard Kulik
Niniejszy materiał został opublikowany dzięki dofinansowaniu ze środków Narodowego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej. Za jego treść odpowiada wyłącznie Stowarzyszenie Pracownia na rzecz Wszystkich Istot.
edukacja dla dobrego klimatu
MATERIAŁY UZUPEŁNIAJĄCE DO WARSZTATU MOTYWACYJNEGO Warsztat motywacyjny zaplanowany jest jako osobista praca nad poszerzeniem własnej świadomości w zakresie wpływu stylu życia na środowisko naturalne. Kluczową rolę odgrywa tutaj diagnoza śladu ekologicznego, czyli miary własnego oddziaływania na przyrodę. Koncepcja śladu ekologicznego jest uznaną metodologią pozwalającą precyzyjne uświadomić sobie charakter osobistej relacji z przyrodą. Ważną rolę w pracy nad motywacją do działań prośrodowiskowych odgrywa też odwołanie się do wartości i wzorców wskazujących na możliwy pozytywny wymiar relacji ze światem naturalnym. Dobrym przykładem w tym zakresie jest Mowa Wodza Indian Seattle, która jest klasycznym tekstem pełniącym ważną rolę edukacyjną. Jej głęboko ekologiczne przesłanie ciągle stanowi ważną inspirację i wzmacnia motywację do działań na rzecz przyrody. Jej wykorzystanie w warsztacie motywacyjnym wydaje się w związku z tym konieczne.
Mowa Wodza Indian Seattle 1 Wielki Wódz w Waszyngtonie podaje do wiadomości, iż życzy sobie kupić nasz kraj. Wielki Wódz załącza też słowa przyjaźni i dobrej woli. To bardzo miło z jego strony, bo wiemy przecież, że jemu na nic zda się nasza przyjaźń. Przemyślimy jego propozycję, bo zdajemy sobie sprawę z tego, że jeżeli ziemi nie sprzedamy, przyjdzie Biały Człowiek z bronią i zagrabi nasz kraj. Jak można handlować niebem czy ciepłem ziemi? Takie pojęcie jest nam zupełnie obce. Każda połać tej ziemi jest dla mojego narodu święta, każda błyszcząca igła jodły, każdy piaszczysty brzeg, każda mgła w ciemnych lasach, każdy brzęczący owad - wszystko to jest święte: w myślach i praktyce mojego narodu. Sok płynący w drzewach nosi w sobie wspomnienie Czerwonego Człowieka. Umarli Białych zapominają kraj swojego pochodzenia, gdy odchodzą, aby wędrować wśród gwiazd. Nasi umarli nie zapomną nigdy tej cudownej ziemi, bo ona jest Czerwonemu Człowiekowi Matką. My jesteśmy cząstką Ziemi i ona jest cząstką nas. Pachnące kwiaty to nasze siostry; sarna, koń, wielki orzeł - to nasi bracia. Skaliste góry soczyste łąki, ciepło ciała kucyka - i człowiek - wszystko to należy do jednej rodziny. Jeżeli przeto Wielki Wódz w Waszyngtonie podaje nam do wiadomości, że chce kupić nasz kraj, to żąda od nas wiele. Wielki Wódz w Waszyngtonie zawiadomił nas też, że ofiarowuje nam miejsce, gdzie będziemy mogli żyć spokojnie wśród swoich. On będzie naszym ojcem, a my jego dziećmi. Przemyślimy więc waszą propozycję sprzedania naszego kraju. Nie będzie to jednak łatwe, bo przecież ten kraj jest dla nas święty. Błyszcząca woda w strumieniach i rzekach jest nie tylko wodą - ale także krwią naszych praojców. Jeżeli sprzedamy wam ten kraj, musicie wiedzieć, że jest on święty i uczyć wasze dzieci, że każdy duch odbijający się w czystych wodach jezior opowiada o wydarzeniach i tradycjach naszego narodu. Szmer wody jest głosem naszych praojców. 1
Prezentowany tekst pochodzi z książki Myśląc jak góra autorstwa J. Seed, J. Macy, P. Fleming, A.
Naess. Pusty Obłok, Warszawa 1992
Rzeki są naszymi braćmi; to one gaszą nasze pragnienie, dźwigają nasze łodzie i żywią nasze dzieci. Musicie o tym pamiętać i uczyć wasze dzieci: rzeki są naszymi braćmi - i waszymi - i odtąd musicie je szanować tak samo jak każdego innego brata. Czerwony Człowiek wycofuje się nieustannie pod nacierającym Białym Człowiekiem - jak ustępuje wczesna mgła w górach przed porannym słońcem. Ale popiół naszych jest święty, ich groby są ziemią uświęconą, i tak dla nas uświęcone są te pagórki, te drzewa, ta część naszej ziemi. Wiemy, że Biały Człowiek nie rozumie naszego sposobu bycia. Dla niego jedna część kraju nie różni się od drugiej, bo Biały Człowiek jest obcy: przychodzi nocą i wydziera Ziemi, co tylko potrzebuje. Ziemia nie jest jego bratem lecz wrogiem, a zdobywszy ją kroczy dalej i dalej. Zostawia groby swoich ojców i nie troszczy się o nie. Ziemię odbiera dzieciom i nie troszczy się o nie. Zapomniane zostały groby jego ojców i prawa rodzinne jego dzieci. Swoją Matkę Ziemię i swego brata niebo traktuje jak rzeczy do kupowania i plądrowania, do sprzedawania niczym owce albo świecące perły. Jego nienasycenie pochłonie Ziemię, zostawiając wszędzie tylko pustynie. Nasz sposób bycia jest inny niż wasz. Wygląd waszych miast zadaje ból oczom Czerwonego Człowieka. Być może dlatego, że Czerwony Człowiek jest dzikusem i niewiele rozumie. W miastach Białych brakuje ciszy. Nie ma takiego miejsca, gdzie można by posłuchać, jak rozwijają się liście wiosną, jak brzęczą owady. Ale może to dlatego, że jestem dziki i nie potrafię tego zrozumieć. Miejski łoskot jest zniewagą dla uszu. Co to za życie, gdy nie można usłyszeć wołania samotnego lelka albo nocnego kumkania żab w stawie? Jestem Czerwonym Człowiekiem i nie rozumiem tego. Indianin kocha łagodny szum wiatru przelatującego nad stawem, kocha zapach wiatru oczyszczonego południowym deszczem albo wiatru ciężkiego od sosnowej woni. Powietrze jest dla nas czymś drogocennym - bo wszystkie rzeczy podzielają ten sam oddech: zwierzę, drzewo, człowiek - wszystkie podzielają ten sam oddech. Biały Człowiek wydaje się nie zauważać powietrza, którym oddycha; nieczuły na wszelkie smrody jest jak konający tygodniami. Ale jeśli sprzedamy wam nasz kraj, nie możecie zapomnieć, że powietrze jest dla nas czymś drogocennym, że powietrze rozdziela swego ducha na wszelkie życie, które w sobie zawiera. Wiatr dawał naszym ojcom pierwszy oddech i przyjmował ich tchnienie ostatnie. I wiatr także naszym dzieciom musi dawać ducha życia. I jeżeli sprzedamy wam nasz kraj, to musicie go uważać za szczególny i uświęcony, za miejsce, gdzie nawet Biały Człowiek odczuwa, jak słodko pachnie wiatr od kwiatów na łące. Żądanie kupna naszego kraju przemyślimy i jeżeli zdecydujemy się je przyjąć, to tylko pod jednym warunkiem. Biały Człowiek musi obchodzić się ze zwierzętami jak z braćmi. Jestem dzikusem i nie pojmuję tego inaczej. Widziałem tysiące gnijących bawołów zostawionych przez Białego Człowieka, a zabitych z przejeżdżającego pociągu. Jestem dzikusem i nie mogę zrozumieć, jak kopcący żelazny koń może być ważniejszy od bawołu, którego my zabijamy tylko dla zachowania naszego życia. Czymże jest człowiek bez zwierząt? Gdyby odeszły wszystkie zwierzęta, sczezłby człowiek w wielkiej samotności ducha. Co przydarza się zwierzętom, przydarzy się wkrótce też ludziom. Wszystkie rzeczy są ze sobą powiązane. Musicie uczyć swoje dzieci, że Ziemia pod waszymi stopami jest prochem naszych praojców. Aby szanowały kraj, opowiadajcie im, że Ziemia jest przebogata w różne pokrewne nam istoty. Uczcie wasze dzieci tego, czego my uczymy nasze: Ziemia jest naszą matką. Co spotyka Ziemię, spotyka także synów tej Ziemi. Jeżeli ludzie plują na Ziemię, opluwają samych siebie. Jedno wiemy. Ziemia nie jest własnością człowieka, to człowiek należy do Ziemi - to wiemy. Wszystko jest ze sobą złączone jak krew, co wiąże jedną rodzinę. Wszystko jest
złączone. Co przydarza się Ziemi, przydarzy się także synom tej Ziemi. To nie człowiek przędzie tkaninę życia, on jest w niej tylko małą nitką. Cokolwiek uczyni tkaninie, uczyni samemu sobie (...)
KALKULATOR SLADU EKOLOGICZNEGO Wybierz stwierdzenia, które są najbliższe Twojemu stylowi życia. W danej kategorii możesz wybrać więcej niż jedno stwierdzenie. 1.WODA - Kąpiesz się codziennie w wannie………………………………………….. 14 pkt. - Codziennie bierzesz prysznic…………………………………………………5 pkt. - Bierzesz prysznic raz w tygodniu…………………………………………….1 pkt. - Używasz zmywarki do naczyń codziennie lub co drugi dzień albo zmywasz pod bieżącą wodą nie ograniczając jej zużycia………………..6 pkt. - starasz się maksymalnie ograniczać zużycie wody podczas zmywania……..2 pkt. - w upalne dni podlewasz ogród lub myjesz samochód……………………….4 pkt. 2. JEDZENIE - robiąc zakupy kupujesz świeże produkty pochodzące z twojego regionu…...2 pkt. - świadomie szukasz produktów świeżych i lokalnych, choć nie zawsze ci się to udaje…………………………………………………7 pkt. - nie zwracasz uwagę na to, jakie produkty kupujesz (skąd pochodzą i jak są przetworzone)………………………………………...15 pkt. - jesz głownie mięso (co najmniej raz dziennie)………………………………..85 pkt. - w twojej diecie przeważają produkty bezmięsne (mięso raz w tygodniu)…...30 pkt. - jesteś wegetarianinem………………………………………………………….10 pkt. 3. MIESZKANIE (Jeśli nie mieszkasz sam, podziel punkty przez liczbę osób). Mieszkasz w: - kawalerce lub małym mieszkaniu……………………………………………..7 pkt. - domku szeregowym…………………………………………………………….15 pkt. - dużym mieszkaniu w bloku……………………………………………………12 pkt. - wolno stojącym domu………………………………………………………….33 pkt. 4. WAKACJE i PODRÓŻE (ostatni rok, jeśli wielokrotnie – pomnóż punkty) - poleciałeś samolotem na inny kontynent……………………………………..85 pkt. - poleciałeś samolotem do kraju europejskiego…………………………………30 pkt. - podróżowałeś samochodem po Europie……………………………………….20 pkt. - podróżowałeś samochodem po Polsce…………………………………………15 pkt. - podróżowałeś pociągiem lub autobusem w Polsce……………………………..7 pkt. 5. OGRZEWANIE DOMU. Abyś miał ciepło w domu, spalane są kopaliny i jest uwalniany do atmosfery dwutlenek węgla. By ten gaz został zmagazynowany, trzeba posadzić drzewa, które zajmują określoną przestrzeń. Dlatego na początek dodaj 45 pkt. - twój dom ma dobrą izolację, …………………………………………………odejmij 15 pkt - masz szczelne okna……………………………………………………………odejmij 5 pkt. - ogrzewanie włączasz tylko, gdy to jest konieczne, przykręcasz termostat na minimum……………………………………………odejmij 10 pkt. 6. ELEKTRYCZNOŚĆ. - czerpiesz energię z odnawialnych źródeł – dodaj 2 pkt. i pomiń tę część - podczas produkcji energii uwalniany jest dwutlenek węgla, dodaj w związku z tym 75 pkt. - gasisz światło wychodząc z pokoju…………………………………………odejmij 10 pkt.
- wyłączasz tryb czuwania w różnych urządzeniach (telewizor, drukarka, sprzęt grający)…………………………………………..odejmij 5 pkt. - wymieniłeś żarówki na energooszczędne…………………………………..odejmij 10 pkt. - starasz się w inny sposób maksymalnie ograniczyć zużycie energii……………..…………………….odejmij 30 pkt. 7. CODZIENNE PODRÓŻE. - jeździsz samochodem spalającym 4-6 l paliwa…………………………………….40 pkt. - jeździsz samochodem spalającym 7–9 l paliwa…………………………………...50 pkt. - jeździsz samochodem spalającym powyżej 9 l paliwa…………………………….75 pkt. - korzystasz z komunikacji miejskiej………………………………………………..25 pkt. - korzystasz przede wszystkim z roweru do codziennego przemieszczania się……..5 pkt. 8. PAPIER - prenumerujesz gazety lub czasopisma……………………………………………..10 pkt. - kupujesz kilka książek w roku……………………………………………………….2 pkt. - kupujesz gazety, ale dzielisz się nimi……………………………………………….5 pkt. - kserujesz lub drukujesz dokumenty jednostronnie…………………………………5 pkt. 9. ODPADY. Wyrzucając śmieci, zużywasz cenny teren, dlatego na początek dodaj 100 pkt. - segregujesz śmieci…………………………………………………………..odejmij 50 pkt. - kompostujesz odpadki kuchenne…………………………………………….odejmij 5 pkt. - świadomie ograniczasz konsumpcję i w ten sposób produkujesz mniej śmieci…………………………………odejmij 20 pkt. ZSUMUJ TERAZ SWOJE PUNKTY Wiele przyjemności i udogodnień codziennego życia, takich jak drogi, sklepy i budynki wymaga osobnego terenu. Pomnóż więc swój wynik przez dwa. Każdy punkt jest równy 0,01 ha. To oznacza, że 400 pkt. odpowiada 4 ha. Teraz sprawdź do której kategorii się zakwalifikowałeś. • 200 pkt. lub mniej. Dobra robota, żyjesz prawie nie przekraczając swego udziału w ziemskich zasobach. Gdyby każdy żył tak jak ty, prowadzilibyśmy styl życia określany mianem zrównoważonego. Prawie 70% ludności Ziemi żyje w ten sposób. • 200-400 pkt. Twój ślad jest mniejszy niż średnia europejska. Gdyby każdy żył tak jak ty, potrzebowalibyśmy dodatkowej planety, by sprostać konsumpcji. Żyje tak 15% ludzi. • 400-600 pkt. Twój ślad odpowiada średniej europejskiej i przekracza trzykrotnie twój udział w ziemskich zasobach, co oznacza, że gdyby wszyscy żyli w ten sposób potrzebowalibyśmy dwóch dodatkowych planet. Żyje tak 7% ludzi. • 600-800 pkt. Twój ślad przekracza średnią europejską. Gdyby cała ludzkość prowadziła taki styl życia, potrzebne byłyby jeszcze trzy dodatkowe planety. Około 3% ludzi żyje w ten sposób. • Powyżej 800 pkt. twój ślad zbliżył się do tego, jaki pozostawia przeciętny Amerykanin czy Duńczyk. By sprostać takiej konsumpcji potrzeba jeszcze co najmniej czterech takich planet jak Ziemia. Około 5% ludzi żyje w ten sposób.