PROJEKT
Edukacja zawodowa i obywatelska na rzecz przeciwdziałania zmianom klimatu Szkolenie dla Lokalnych Liderów Klimatycznych „Strażnicy Klimatu”
klimatu – energetyka, ekonomia, polityka Bystra, 24–26.10.2014
ZJAZD II Ochrona
Demokracja energetyczna. Jak uwolnić energię Polek i Polaków Dariusz Szwed
Niniejszy materiał został opublikowany dzięki dofinansowaniu ze środków Narodowego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej. Za jego treść odpowiada wyłącznie Stowarzyszenie Pracownia na rzecz Wszystkich Istot.
edukacja dla dobrego klimatu
Demokracja energetyczna – uwolnijmy energię Polek i Polaków Demokracja energetyczna to koncepcja społeczna, gospodarcza, polityczna i kulturowa wdrażana w rosnącej liczbie krajów świata. Jej celem jest zapewnienie, że technologiczna transformacja energetyczna jest realizowana wraz ze wzmacnianiem demokratycznej kontroli i udziału społeczeństwa w sektorze energetyki. Jest to zatem proces zastępowania dotychczas dominującej energetyki korporacyjnej przez tzw. energetykę obywatelską. Demokracja energetyczna wiąże się w sposób szczególny ze stopniowym przejściem na taniejące, lokalnie dostępne odnawialne źródła energii (OZE: wiatr słońce, biomasa, woda itp.) i odchodzeniem od coraz droższych i trudniej dostępnych, często importowanych i związanych z konfliktami zbrojnymi źródeł nieodnawialnych (ropa naftowa, gaz, węgiel, uran itp.). Energetyka od XIX wieku miała charakter mocno scentralizowany: kilka ogromnych koncernów (państwowych lub prywatnych) produkujących i dystrybuujących prąd lub energię cieplną dominowało w większości krajów uprzemysłowionych. Ze względu m.in. na wysokie koszty importu surowców energetycznych oraz szkodliwy wpływ takiego modelu energetyki na zdrowie ludzi i środowisko, Unia Europejska podjęła decyzję o rozbiciu tych monopoli i transformacji prowadzącej do społeczeństwa energii odnawialnej. Proces demokratyzacji energetyki polega na zwiększaniu naszego udziału w produkcji i dystrybucji energii poprzez masowe instalowanie małych, lokalnych systemów produkcji energii ze źródeł odnawialnych na dachach czy w przydomowych ogródkach oraz rekomunalizację sieci energetyczych. Dostępność technologii odnawialnych (np. w Wielkiej Brytanii panele fotowoltaiczne można już kupić w sieci IKEA) powoduje, że w energetyce masowo pojawiają się nowi „gracze”: prosumenci (prosument = jednocześnie producent i konsument energii), spółdzielnie energetyczne czy komunalne zakłady energetyczne, które wypychają z lukratywnego rynku (w Polsce jest to ok. 5 mld złotych zysku rocznie) korporacyjnych gigantów. Przykładowo w Niemczech w 2013 roku prąd ze słońca produkowało już 8,5 mln (ponad 10 %) solarnych obywateli. Podnoszenie efektywności energetycznej (np. docieplanie budynków) i wzrost produkcji własnej energii odnawialnej przez obywatelki i obywateli prowadzi zatem do ograniczania roli koncernów w energetyce oraz zwiększa lokalne i krajowe bezpieczeństwo energetyczne. Rozproszona energetyka, podobnie jak Internet, jest znacznie bardziej odporna na np. ataki terrorystyczne czy
zmieniający się dynamicznie klimat. Więcej demokracji energetycznej przynosi także korzyści ekonomiczne w postaci ograniczenia zakupów i importu drogiej energii (np. z putinowskiej Rosji czy Państwa Islamskiego) oraz tworzenia lokalnych miejsc pracy w sektorze zielonej energetyki, przyczyniając się do lokalnego zrównoważonego rozwoju i większego zaangażowania obywatelek i obywateli we wzmacnianie demokracji. „Uwolnijmy energię Polek i Polaków”, postulat przedstawiony przez premiera Donalda Tuska w exposé z 2007 roku, uzyskuje z tej perspektywy nowe znaczenie. Jest o co walczyć: miliardy złotych trafiające co roku do koncernów energetycznych spalających głównie węgiel kamienny i brunatny (występujące zaledwie w kilkunastu gminach w Polsce), mogłyby zostać w naszych kieszeniach i lokalnej gospodarce. Dariusz Szwed, Zielony Instytut, ekspert Towarzystwa na rzecz Ziemi i Pracowni na rzecz Wszystkich Istot Zapraszamy do lektury publikacji „Demokracja energetyczna”: http://issuu.com/dariuszszwed/docs/demokracja_energetyczna i odwiedzania strony kampanii www.demokracjaenergetyczna.pl