PROJEKT
Edukacja zawodowa i obywatelska na rzecz przeciwdziałania zmianom klimatu Szkolenie dla Lokalnych Liderów Klimatycznych „Strażnicy Klimatu”
klimatu – energetyka, ekonomia, polityka Bystra, 24–26.10.2014
ZJAZD II Ochrona
Węgiel – najtańsze źródło energii? Radosław Gawlik
Niniejszy materiał został opublikowany dzięki dofinansowaniu ze środków Narodowego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej. Za jego treść odpowiada wyłącznie Stowarzyszenie Pracownia na rzecz Wszystkich Istot.
edukacja dla dobrego klimatu
Węgiel - najtańsze źródło energii? Nowe odkrywki lignitu w XXI w. Szkolenie Strażnicy Klimatu
Radosław Gawlik, Stowarzyszenie Ekologiczne EKO - UNIA Bystra k. Bielska Białej, 24.10.2014
Energochłonność PKB w 2006 roku – Energochłonność PKB w 2006 roku (ktoe/1000 euro ‘95) – 574 (PL) – 180 (UE-15) - 3,2 raz lepiej niż PL – 202 (UE-27) - 2,8 raza lepiej niż PL Dane dyr. H.Majchrzak Dep. Energetyki, Min Gospodarki 2010r- prace nad PEP do 2030r
Węgiel brunatny = lignit - niewielka kaloryczność, - wydobywany metodą odkrywkową, - nie można go transportować – elektrownia w pobliżu kopalni, - przy obecnej skali wydobycia polskie zasoby wystarczą średnio na 20 - 30 lat, - wydobycie 1 mln ton węgla brunatnego powoduje zajęcie od 6 do 8 ha nowych terenów. Od początku działalności kopalni odkrywkowych węgla brunatnego w Polsce zdjęto i przemieszczono blisko 18 mld ton skał przykrywających pokłady węgla. Samego węgla wydobyto „tylko” 2,4 mld ton, co stanowi niecałe 12%, reszta to balast ekologiczny.
Zagrożenia powodowane przez górnictwo odkrywkowe: - zanieczyszczenia powietrza przez działalność górniczą (koparki, taśmociągi, zwałowarki) oraz transport pomiędzy kopalnią a elektrownią (taśmociągi i inne); - zakłócenie lokalnego klimatu akustycznego w wyniku funkcjonowania maszyn i urządzeń; - nieodwracalne przekształcenia powierzchni terenu (likwidacja pokrywy glebowej, powstawanie wyrobisk i zwałowisk zewnętrznych) w wyniku działalności kopalń; - szkody górnicze, przejawiające się m.in. tąpnięciami i osuwiskami; - zajmowanie terenów pod składowiska popiołów kopalnianych; - zagrożenia zanieczyszczeniem powierzchni terenu innymi odpadami; zmiany chemizmu gleb w wyniku opadu zanieczyszczeń atmosferycznych; - zmiany stosunków wodnych obszaru poprzez zakłócenia warstw wodonośnych i zubożenie wód podziemnych, powstawanie lejów depresyjnych -> zanikanie cieków, zbiorników wodnych, terenów podmokłych itp.; - zanieczyszczenia wód podziemnych i powierzchniowych w wyniku przenikania wód kopalnianych; - zakłócenia wynikające ze wzmożonych potrzeb transportowych (dostawy, dowóz pracowników).
Węgiel brunatny paliwem bez przyszłości, M. Wilczyński, INE, Warszawa 2012
Wpływ elektrowni na środowisko przejawia się m.in. poprzez: -emisje gazów cieplarnianych w skali mającej wpływ na globalne zmiany klimatu; -zanieczyszczenia powietrza atmosferycznego gazami i pyłami; -hałas pochodzący z urządzeń technicznych; -zanieczyszczenia powodowane ługowaniem składowanych popiołów z elektrowni; -zanieczyszczenia emitowane przez obsługujący elektrownie transport kołowy.
Węgiel brunatny paliwem bez przyszłości, M. Wilczyński, INE, Warszawa 2012
Cena węgla brunatnego Katastrofalny wpływ na wody - zakwaszenie i zażelazienie rzek i jezior, - opadanie wód nawet o kilka metrów, - wysychanie studni i stawów, - zagrożenie dla obszarów Natura 2000. Zanieczyszczenie środowiska - jedno z najbrudniejszych źródeł energii, - dla odkrywki Gubin-Brody: kilka tysięcy ton dwutlenku siarki (SO2), kilka tysięcy ton tlenków azotu (NOx), kilkaset ton pyłu i toksyczne metale ciężkie, takie jak rtęć, kadm, ołów. Skutki dla zdrowia - przedwczesne zgony, - przewlekłe choroby (płuc, sercowo-naczyniowe, nowotwory). Kryzys klimatyczny - jedno z najbrudniejszych paliw kopalnych pod względem emisji CO2.
Skutki dla regionu •Zniszczenie całych miejscowości np. Grabice, Jasienica. •Zagrożone bogactwo historyczno-kulturowe oraz piękno krajobrazu. •Stagnacja regionu – inni inwestorzy omijają gminy skazane na odkrywkę. •Tragedia rolników – brak możliwości dalszej dzierżawy ziemi z Agencji Nieruchomości Rolnych, uzyskania dopłat itp. Kryzys demokracji •Gubin i Brody: w 2009 mieszkańcy w ważnym referendum zdecydowanie nie zgodzili się na ten projekt. •Przymusowe przesiedlenia – w rejonie Gubina i Brodów kilka tysięcy osób straci dorobek życia. Stracona szansa – agroturystyka, rolnictwo, energetyka odnawialna.
Nowa odkrywka Tomisławice (Wielkopolska zach.)– transport koparek
Planowane odkrywki
Dolny Śląsk, gminy: Lubin, Ścinawa, Prochowice, Kunice, Ruja i Miłkowice. Woj. lubuskie, gminy: Gubin i Brody. Woj. wielkopolskie: dwa rejony: Gminy: Miejska Górka, Krobia i Poniec Gminy: Wierzbinek, Kruszwica, Babiak i in. Warto też wspomnieć o woj. łódzkim (złoże Złoczew). Oraz o woj. kujawsko-pomorskim (Kujawy mogą być dotknięte przez planowane odkrywki Ościsłowo i Dęby Szlacheckie i Babiak (plany koncernu PAK).
Trzy ścieżki naszego działania: lokalna, krajowa, unijna Krajowa:
Lokalna: Wsparcie - władz gmin i działaczy NGO. Praca z lokalnymi liderami Udział w debacie w mediach. Pomoc prawników Referenda, petycje Protesty Konferencje Akcje inne
Koalicje Wspólne działania Lobbing (rząd, posłowie) Działania prawne Protesty i akcje Unia Europejska: Komisja Europejska, Parlament Europejski
Unia Europejska- zielony lobbing Skarga do Komisji Petycji PE (Lubin, późnej Brody, Gubin, Wielkopolska). Wyjazdowe posiedzenie Komisji Petycji PE w Polsce (Wrocław, Lubin) - współpraca z posłami do PE. Wezwanie Polski do złożenie wyjaśnień dotyczących naruszania praw obywatelskich w Lubinie. Spotkania, pisma do Komisarza UE d.s. Klimatu (Warszawa, Bruksela).
Ogólnopolska Koalicja Konferencje w Sejmie, PAP, PE i pod KPRM „Rozwój TAK – Odkrywki NIE”
•
•
• • •
Przykłady konkretnych Kraj : działań EKOWspółdziałanie przyUNII protestach: we
Warszawie- Sejm, Min Gospodarki, Kancelaria Premiera, Łańcuch Ludzi. Organizacja Konferencji Koalicji „Rozwój Tak. Odkrywki Nie” w Sejmie w 2012 r. i w 2014 (niska emisja a zdrowie). Nacisk na komisje sejmowe - ustawa o OZE, polityka energetyczna Polski, inne. Nieformalne rozmowy z koncernami energetycznymi oraz próby ich formalizacji. Aktywny udział w Koalicjach: klimatyczna, węglowa, anty- odkrywkowa.
Działania ogólnokrajowe, Koalicje
Protest pod Ministerstwem Gospodarki - raport o kosztach spalania węgla
Gubin – Brody przykłady działań • • • • • • •
Obszar informacji: Biuletyny internetowe co miesiąc: Pod Prąd, Energia dla Klimatu. Biuletyn drukowany przez 3 lata Stowarzyszenia Nie kopalni odkrywkowej. Strony www.eko.org.pl, www.eko-unia.org.pl, www.nieodkrywce.pl, inne. Artykuły, polemiki, wywiady sponsorowanie i nie. Udział w dyskusjach. Co miesięczna audycja z cyklu Energia dla Klimatu w opiniotwórczym radiu TOK FM. Produkcja filmów o zagrożeniach odkrywkami.
Przykłady działań lokalnych
Odkrywka Tomisławice i in. (woj. wielkopolskie, centralna Polska)
Gmina Miejska G贸rka, Krobia i Poniec (woj. wielkopolskie)
Gmina Miejska G贸rka, Krobia i Poniec (woj. wielkopolskie)
Gubin – Brody przykłady działań II • Organizacja konferencji i spotkań z autorytetami (dr. Wilczyński, prof. Popczyk). • Współpraca z Niemcami protestującym przeciwko odkrywkom w Brandenburgii i Saksonii : - Wspólna Konferencja węgiel i zdrowie - Gubin i Lubin. - Regularne tłumaczenie biuletynu Węgiel Łużycki od 2 lat. - Akcja na granicy w Makrosicach - politycy partii Zieloni i Die Gruene. - Wizyty i spotkania. Współpraca z Czechami - problem wywłaszczeń i skutków odkrywek dla miejsc pracy. Współpraca prawna np. przy ocenach oddziaływania na środowisko.
Gubin/Brody mining project
Gubin – Brody przykłady działań III Prawna pomoc – współpraca z „Ekologicki Prawni Serwis”, obecnie fundacja Frank Bold: • Kontrola procesu lokalizacji odkrywek. • Pomoc gminom i działaczom w bieżących problemach. • Działania na wszystkich szczeblach: UE, kraj ministerstwa, województwo - plany przestrzenne, gminy - lokalizacja, spory ze zwolennikami
Gubin/Brody mining project
Spalanie węgla a zdrowie • Czy produkcja energii z węgla jest tania? Tak, jeśli nie liczyć tych strasznych kosztów…
Akcja Greenepeace-1000 krzyży w Bełchatowie symbol 1000 przedwczesnych zgonów wywołanych rocznymi emisjami tej elektrowni
1000 krzyży przy odkrywce w Bełchatowie, symbolizuje 1000 przedwczesnych zgonów powodowanych przez roczne emisje zanieczyszczeń powietrza z tej konkretnej elektrowni.
Strona http://greenpeace.pl/wegiel_zabija/
Akcja Łańcuch Ludzki Stop Odkrywce przez granicę miedzy odkrywkami Niemiec i Polski- 7,5 tys. ludzi
• Film
Gubin – Brody przykłady działań II
Głowa do góry!
https://www.youtube.com/watch?v=iVeBHU_eWx8 Dziękuję za uwagę oraz za wzór, zdjęcia do prezentacji Iwo Łosiowi z Greenpeace Polska. Radosław Gawlik Stowarzyszenie Ekologiczne EKO-UNIA