PROJEKT
Edukacja zawodowa i obywatelska na rzecz przeciwdziałania zmianom klimatu Szkolenie dla Lokalnych Liderów Klimatycznych „Strażnicy Klimatu”
klimatu – energetyka, ekonomia, polityka Bystra, 24–26.10.2014
ZJAZD II Ochrona
Energetyka wielkoskalowa – rozłożenie zysków i strat Jakub Gogolewski
Niniejszy materiał został opublikowany dzięki dofinansowaniu ze środków Narodowego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej. Za jego treść odpowiada wyłącznie Stowarzyszenie Pracownia na rzecz Wszystkich Istot.
edukacja dla dobrego klimatu
www.bankwatch.org
Energetyka wielkoskalowa – rozłożenie zysków i strat Bystra, 25.10.2013
Wstęp ENERGIA – zaspokaja trzy potrzeby: ● Ciepło (ogrzewanie lub chłodzenie) ● Mobilność ● Dostęp do elektryczności www.bankwatch.org
Energia przez duże E
Wszystkie formy energii są w pewnym stopniu wymienialne na inne formy energii, choć do momentu rewolucji przemysłowej wytwarzanie energii oraz jej zużywanie były w dużym stopniu zlokalizowane w niewielkich odległościach od siebie. Patrz lektury polecane: Energy For Whom? For What?
www.bankwatch.org
Energia przez duże E c.d. Trzy potrzeby, zaspakajane są w wyniku wykorzystania różnych źródeł energii, które można podzielić na: a) odnawialne i na b) nieodnawialne. www.bankwatch.org
Odnawialne źródła energii ● wykorzystanie biomasy nie przekraczającej możliwości regeneracji ekosystemów (do produkcji energii elektrycznej, ciepła i mobilności); ● ruch wody (w rzekach, fal oceanu) – produkcja energii elektrycznej i cieplnej, mobilność; ● ruch powietrza na lądzie i na morzu - energia elektryczna i mobilność; ●promieniowanie słoneczne – ciepło, energia elektryczna i mobilność; ● geotermia – energia cieplna; ● praca mięśni (ludzie i zwierzęta) – energia cieplna, mobilność i energia elektryczna. www.bankwatch.org
Energia ze źródeł nieodnawialnych Paliwa nieodnawialne: a) Paliwa wysokoemisyjne: ● ropa naftowa ● gaz ziemny ● węgiel b) Paliwa niskoemisyjne: ● uran Podział woparciu o emisję gazów cieplarnianych. www.bankwatch.org
Skupimy siÄ™ na energii elektrycznej www.bankwatch.org
Na marginesie... Ropa naftowa stanowi w przybliżeniu 25% miksu paliwowego w Polsce, a ponad 90% jej importu pochodzi z Rosji. Krajowe zasoby ropy naftowej są znikome, zaś ropa używana jest w przeważającej większości w transporcie. Stąd bez zmiany polityki państwa w tym zakresie (co związane jest też z długookresową analizą rozwoju infrastruktury transportowej) trudno jest liczyć na zwiększenie bezpieczeństwa energetycznego i ekologicznego kraju.
www.bankwatch.org
Na marginesie c.d. Gaz ziemny, na którym skupia się dyskusja o bezpieczeństwie energetycznym w ostatnich miesiącach stanowi 11-13% miksu energetycznego w Polsce i jest importowany z Rosji. Nie jest to uzależnienie równie duże jak w przypadku ropy, gdyż w przybliżeniu 1/3 gazu wykorzystywanego w Polsce pochodzi z produkcji krajowej (choć ta maleje). www.bankwatch.org
Bezpieczeństwo energetyczne Wskutek bardzo dużego udziału w krajowym miksie energetycznym produkowanego w większości w Polsce węgla (ponad 50% miksu energetycznego), RP jest jednym z najbardziej energetycznie niezależnych krajów w Europie: 7 miejsce i 69,3% niezależności energetycznej. Co ciekawe, krajami mniej zależnymi energetycznie niż Polska, oprócz Danii, są Estonia, Rumunia i Czechy, zaś Bułgaria jest tuż za nami. www.bankwatch.org
Bezpieczeństwo energetyczne c.d. Węgiel brunatny wydobywany na poziomie 60-64 mln ton rocznie używany jest wyłącznie do produkcji krajowej a jego transport, import i eksport nie jest opłacalny (wyjątkiem mogą być kopalnie i elektrownie przygraniczne). Import węgla kamiennego do Polski (w ponad 90% z Rosji) systematycznie rośnie.
www.bankwatch.org
Energetyka wielkoskalowa a) Koszty zewnętrzne: ● definicja ● rodzaje ● szacunki dla Polski .
www.bankwatch.org
Dr hab. inż. Mariusz Kudełko, prof. nadzw. AGH (Kraków, październik 2012): Koszty zewnętrzne powodowane przez cały krajowy sektor energetyczny (elektrownie i elektrociepłownie zawodowe), wynoszą ok. 30 mld złotych na rok, co stanowi około 2,15 PKB Polski w 2010 roku. Szacunki kosztów zewnętrznych dla wspomnianych kategorii oddziaływań dokonano w ujęciu całkowitym (mln Euro) i jednostkowym (cEuro/kWh). Skutki zdrowotne: Wyniki analiz wykazały, że w 2010 roku emisje pochodzące z polskich zakładów energetycznych odpowiadają za skrócenie życia o około 57 000 lat, co odpowiada około 5 400 przedwczesnym zgonom. Dla porównania: w 2010 roku w wypadkach drogowych zginęły łącznie 3902 osoby. Planowane zakłady energetyczne, jak wykazuje raport, spowodują rocznie utratę około 11 500 lat życia, co odpowiada około 1 100 przedwczesnym zgonom. Raport HEAL(czerwiec 2013): W Polsce zanieczyszczenie z sektora energetyki węglowej powoduje około 3 500 przedwczesnych zgonów oraz niemal 800 000 utraconych dni pracy. W przypadku Polski koszty te wynoszą PLN 34,32 mld (8,2 mld €) rocznie.
www.bankwatch.org
Energetyka wielkoskalowa - koszty zewnętrzne Niszczenie budynków i budowli Wpływ na uprawy rolne Kudełko(2013): Wyniki badań oscylują w granicach 63–350 Euro/ha (średnia dla całej Europy), przy czym przyjęta w metodyce ExternE jest wysokość 100 Euro/ha. Utrata bioróżnorodności, w tym związana ze zmianą charakteru użytkowania ziemi - zmiana funkcji terenu pod budowę elektrowni - szacunki opierają się na kosztach przywrócenia pierwotnego charakteru terenu i oscylują w zależności od typu terenu od 0,17 Euro/m2 (grunty orne) do 2,66 Euro/m2 (las). (projekt NEEDS).
www.bankwatch.org
Energetyka wielkoskalowa - koszty zewnętrzne Globalne ocieplenie Methodology for the assessment of coal fired generation projects 25 September 2014 The cost of greenhouse gas emissions will be set at 35 EUR/TCO2e for an emission in 2014 and in 2014 prices. To reflect the fact that marginal damage costs of additional emissions will be higher at higher concentrations of carbon dioxide in the atmosphere and marginal abatement costs increase over time, EBRD will apply a 2.0% real growth rate per year to this cost. EBRD will use the following costs, in 2014 EUR: SO2 8,215 EUR/tonne NOx 7,915 EUR/tonne PM2.5 27,404 EUR/tonne PM10 27,795 EUR/tonne These values are drawn from a 2011 European Environment Agency study of the cost impacts of such emissions in the EU28 and Norway.
www.bankwatch.org
Typowe oddziaływania ze strony sektora energetycznego powodujące efekty zewnętrzne: # zajęcie terenu, # emisja zanieczyszczeń do powietrza atmosferycznego, # promieniowanie radioaktywne w warunkach normalnej pracy obiektów, # pobór wód, # zanieczyszczenie wód, # hałas, # wytwarzanie odpadów, # oddziaływanie na środowisko w przypadku awarii, # przekształcenie krajobrazu, # ograniczenie dla bezpieczeństwa energetycznego # niespodziewane zmiany w osiągalności i cenach nośników energii. www.bankwatch.org
Typowe oddziaływania ze strony sektora energetycznego powodujące efekty zewnętrzne:
• uwolnienie strumienia substancji lub energii (hałas, promieniowanie) do mediów środowiskowych (powietrze, gleba, woda), które powoduje – po przetransportowaniu i transformacji) znaczne szkody w ekosystemach, dla ludzi, w zbiorach lub materiałach, • oddziaływania na klimat, które biorą pod uwagę koszty zagrożeń i koszty unikania zagrożeń, • wypadki: ryzyko publiczne i częściowo zawodowe w odniesieniu do wartości oczekiwanej. www.bankwatch.org
Energetyka wielkoskalowa - koszty zewnętrzne
Energetyka – 3,8% PKB w Polsce (2013). Energetyka jądrowa – 1 śmierć na 8,3 Twh, energetyka wodna: 1 śmierć na 0,18 Twh oraz 0,31 Twh dla elektrownii węglowej. Jak wynika z raportu Centre for Social and Economic Research (CASE), między between 2010 a 2013 węglowy sektor wydobywczy otrzymał 22 mld zl (5.5 mld Euro) pomocy państwa. Raport Greenpeace Poland report pokazuje, że od 1990 do 2012, wysokość dotacji dla tego sektora wyniosła 136 mld złotych (34 mld Euro) pomocy publicznej. W ostatnich 6 miesiącach przygotowano dwa specjalne akty prawne mające ułatwić pomoc finansową dla kopalni węgla w Polsce.
www.bankwatch.org
Polecane lektury a)
Energy Security For Whom? For What?: Nicholas Hildyard, Larry Lohmann and Sarah Sexton,The Corner House: Sextonhttp://www.thecornerhouse.org.uk/sites/thecornerhouse.org.uk/files /Energy%20Security%20For%20Whom%20For%20What.pdf
b) Energy Alternative. Surveying the Territory: Larry Lohmann
with Nicholas Hildyard and Sarah Sexton, The Corner House: http://www.thecornerhouse.org.uk/sites/thecornerhouse.org.uk/files/ENERGY% 20ALTERNATIVES%20--%20SURVEYING%20THE%20TERRITORY.pdf
c) Energy, Work and Finance Larry Lohmann and Nicholas Hildyard, The Corner House http://www.thecornerhouse.org.uk/sites/thecornerhouse.org.uk/file s/EnergyWorkFinance%20%282.57MB%29.pdf www.bankwatch.org
Dziękuję za uwagę!
Kuba Gogolewski kuba.gogolewski@bankwatch.org CEE Bankwatch Network
www.bankwatch.org