PROJEKT
Edukacja zawodowa i obywatelska na rzecz przeciwdziałania zmianom klimatu Szkolenie dla Lokalnych Liderów Klimatycznych „Strażnicy Klimatu”
klimatu – energetyka, ekonomia, polityka Bystra, 24–26.10.2014
ZJAZD II Ochrona
Energetyka wielkoskalowa – rozłożenie zysków i strat – koszty zewnętrzne Jakub Gogolewski
Niniejszy materiał został opublikowany dzięki dofinansowaniu ze środków Narodowego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej. Za jego treść odpowiada wyłącznie Stowarzyszenie Pracownia na rzecz Wszystkich Istot.
edukacja dla dobrego klimatu
Energetyka jądrowa – koszty zewnętrzne Znane są koszty zewnętrzne energetyki jądrowej i wyłącznie pracownicy przemysłu atomowego podtrzymują tezę o ich niewielkiej wartości, w rzeczywistości są one bardzo duże, jednak mają inny charakter niż w przypadku energetyki węglowej. Można tutaj wymienić koszty zwiększonego ryzyka, koszty całego cyklu obiegu paliwa jądrowego, włączając w to pozbywanie się odpadów, koszty likwidacji elektrowni atomowych, zabezpieczeń przed awariami, utrzymywania wypalonych reaktorów przez dziesiątki lat, koszty zwiększonego ryzyka przedwczesnej umieralności w przypadku zaistnienia awarii. Energetyka jądrowa rozwijała się tam i tylko tam gdzie była przemysłem strategicznym, a więc gdzie była hojnie dotowana. Gdy w Stanach Zjednoczonych wstrzymano dotacje momentalnie zaniechana została budowa nowych elektrowni (od 1979 roku nie zamówiono tam żadnej nowej elektrowni atomowej), a wybudowane zamykano. W Wielkiej Brytanii prywatyzuje się przemysł energetyczny, tamże wielokrotnie podejmowano próby sprzedania elektrowni atomowych i nikt ich nie chciał kupić, teraz ukryto pakiety elektrowni atomowych w ogólnych pakietach przedsiębiorstw energetycznych. Przez nieefektywność ekonomiczną zadłużenie Electricity de France przewyższa zadłużenie Polski.
Energetyka wielkoskalowa – kwestia wyboru W przypadku budowy nowych elektrowni argumenty polityczne biorą górę nad argumentami ekonomicznymi. Gdyby społeczeństwo miało odpowiednią wiedzę, mogłoby próbować zmienić wolę polityczną rządu. Wybory ekonomiczne są ograniczane wyborami natury politycznej, społecznej i moralnej. To, że skrajnie liberalni ekonomiści twierdzą, że osoby stare są bezużyteczne, bo nie tworzą dochodu wcale nie znaczy, że społeczeństwo powinno zaprzestać subwencjonowania służby zdrowia, czy opieki społecznej. W dobrze funkcjonującym państwie każdy wybór jest wyborem jawnym, jest decyzją podejmowaną przez demokratycznie wybrane struktury. Tak więc tolerowanie zanieczyszczeń jest ukrytą dotacją, oszukiwaniem społeczeństwa. Jeżeli społeczeństwo chce, może dotować trucicieli, jednakże pod warunkiem, że truciciele ponoszą pełne społeczne koszty swojej produkcji. W takiej sytuacji truciciele mogą zwrócić się do społeczeństwa o dotację, natomiast społeczeństwo podejmuje decyzję o tym, czy chce wspierać trucicieli. Można żądać od inwestora, szczególnie, jeśli jest nim Państwo, uwzględniania kosztów zewnętrznych, stosowania np. social cost benefit analisys, czyli analizy społecznych kosztów i korzyści, która oprócz pieniężnych wydatków i wpływów bierze pod uwagę także strumienie kosztów zewnętrznych i strumienie korzyści zewnętrznych. Procedury te zwiększają koszty inwestycji, a także wydłużają jej czas, a więc nie ma sensu stosowanie ich do każdego projektu inwestycyjnego. Inną sprawą jest właściwa jakość wykonania analiz. Skutkiem źle wykonanej analizy jest na przykład twierdzenie, że budowa autostrad przyniesie korzyści dla środowiska. Jest to absurdem w skali światowej. Nie twierdzę, że każdy kilometr budowy autostrady jest szkodliwy, ale gdyby całe przedsięwzięcie było poddane społecznej analizie kosztów i korzyści to ujawniona byłaby także pewna optymalna jego skala. Obecnie nie tylko ignoruje się koszty zewnętrzne, ale także zamienia się je na korzyści ekologiczne wynikające np. z budowy autostrad. Świadczy to nie tylko o zupełnej ignorancji ludzi, którzy te badania robili, ale też o braku wiedzy społeczeństwa.