PROJEKT
Edukacja zawodowa i obywatelska na rzecz przeciwdziałania zmianom klimatu Szkolenie dla Lokalnych Liderów Klimatycznych „Strażnicy Klimatu”
Szkolenie medialne Bystra, 7–8.02.2015
ZJAZD IV
Reportaż – (nie)trudna sztuka pisania o tym, co reporter widział, słyszał i przeżył. Dobór tematów, bohaterów, selekcja materiału – z doświadczeń pracy reporterskiej Piotr Subik
Niniejszy materiał został opublikowany dzięki dofinansowaniu ze środków Narodowego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej. Za jego treść odpowiada wyłącznie Stowarzyszenie Pracownia na rzecz Wszystkich Istot.
edukacja dla dobrego klimatu
Warsztaty dziennikarskie
Reportaż – (nie)trudna sztuka pisania o tym, co reporter widział, słyszał i przeżył Piotr Subik, Dziennik Polski Kraków Bystra, 7 lutego 2015 r.
Warsztaty dziennikarskie ●
REPORTAŻ (z łac. reportare – donosić, oddać, zawiadamiać) to gatunek dziennikarski, polegający na przedstawianiu wydarzeń, których autor był świadkiem lub też które rekonstruuje dzięki rozmowom ze świadkami, lekturze prasy i dokumentów. Wykształcił się w II połowie XX w., w dobie rozwoju prasy.
Warsztaty dziennikarskie ●
Ze względu na poruszaną tematykę wyróżnia się następujące odmiany reportażu: ●
społeczno-obyczajowy ● podróżniczy ● sportowy ● sądowy ● wojenny ● popularnonaukowy
Warsztaty dziennikarskie ●
● ●
● ● ● ● ●
DOBRY REPORTAŻ PRASOWY przedstawia prawdziwe zdarzenia i ich okoliczności, opisuje zdarzenia, których autor był świadkiem lub zna je z bezpośrednich relacji uczestników, dokumentów lub innych źródeł, unika fikcji literackiej, jest rzetelnym, wiarygodnym materiałem, ma ciekawy temat, potrafi przykuć uwagę czytelnika losami bohatera powinien cechować się obiektywizmem
Warsztaty dziennikarskie ●
●
WIELCY O PRACY REPORTERA „Reporter pracuje na zasadzie akumulatora: ładuje, zbiera, wchłania w siebie tę całą rzeczywistość, gromadzi materiał, więc wtedy nie ma czasu na pisanie. Paradoks mego zawodu polega na tym, że literatura bierze się z podróży, ale sama podróż uniemożliwia pisanie. Bo podróż jest czasem zbyt cennym, sytuacja podróży jest zbyt cenna, by pisać." (Ryszard Kapuściński, Autoportret reportera)
Warsztaty dziennikarskie ●
●
●
WIELCY O PRACY REPORTERA „Reporter powinien się dziwić, nie wiedzieć, szukać odpowiedzi. Człowiek, który wszystko wie, może będzie wielkim mędrcem, ale dobrym reporterem na pewno nie." (Wojciech Tochman, Zdziwienie i podziw, Tygodnik Powszechny ) „Po jeden szczegół, po połówkę zdania reporter jedzie czasem czterysta kilometrów. Bo czuje, że warto.” (Wojciech Tochman, Fascynuje mnie tajemnica, Odra )
Warsztaty dziennikarskie ●
●
WIELCY O PRACY REPORTERA „Reportaż? (…) Bękart nędznej popołudniówki i wielkiej literatury. (…) Od dziennikarstwa bierze autentyzm, od literatury formę. Zajęli się nim przeważnie ci, którzy będąc przewrażliwieni i nadspostrzegawczy znaleźli się wśród pariasów: widzieli więcej, niż umieli sobie wyobrazić. Nie mając odwagi potępić siebie za brak umiejętności wymyślania, zwrócili się przeciw fikcji. Uwierzyli, że to, co odkryją, przewyższy zmyślenie. (…) Beletrysta żeruje na swoich nędzach, reporter eksploatuje cudze” (Krzysztof Kąkolewski)
Warsztaty dziennikarskie ●
●
WIELCY O PRACY REPORTERA „Trzeba pamiętać, że reportaż jest zawsze pracą zbiorową, ma wielu autorów, nie można napisać go samemu. Na reportaż składają się cudze głosy i doświadczenia. My tylko opisujemy sytuacje, które stworzył ktoś inny. W tym sensie jest to kolektywny rodzaj pisarstwa” (Ryszard Kapuściński, Autoportret reportera)
Warsztaty dziennikarskie ●
●
TEMAT REPORTAŻU Tematem reportażu będzie jakieś aktualne zdarzenie, które autorowi wydaje się istotne, znamienne, charakterystyczne, czasem nawet bulwersujące opinię publiczną. Zwykle autor skupia się na jakimś głównym wydarzeniu, często wskazanym w tytule i wokół niego buduje sieć tzw. ujęć, które oświetlają owo zdarzenie, zmierzając do wyjaśnienia jego przyczyn, wskazania jego skutków i przytoczenia opinii na jego temat. Autor pomija komentarz autorski lub zachowuje go w postaci szczątkowej, skomentowanie opisywanych zdarzeń pozostawia czytelnikowi. (Michał Kuziak, Sławomir Rzepczyński, Jak pisać)
Warsztaty dziennikarskie ●
●
TEMAT REPORTAŻU – JAK GO SZUKAĆ? „Otrzymuję często propozycje: "Chcę zrobić reportaż z Domu Dziecka". Cieszę się, ale to jeszcze nie jest temat. Chyba, że Dom Dziecka znajduje się w Groznem i jest założony przez czeską dziennikarkę, która rzuciła atrakcyjny zawód, by życie poświęcić czeczeńskim sierotom. To jest wybór zaskakujący i słuchacz chciałby się dowiedzieć, dlaczego? (…) W reportażu ważne jest uchwycenie ruchu, mechanizmów, procesów rodzenia się i zamierania jakiś zjawisk, tak w ludziach jak w społecznościach. Ciekawy reportaż winien pokazywać rzeczy nowe (…) „ (Internetowa szkoła reportażu Janiny Jankowskiej)
Warsztaty dziennikarskie ●
●
●
●
„KULINARNY” PRZEPIS NA DOBRY REPORTAŻ wg MARIUSZA MARKSA Garść empatii – szukaj tematu, w którym możesz głęboko współodczuwać z bohaterami. Cztery litry cierpliwości – tym więcej, im temat trudniejszy. Czasem warto wrócić do sprawy po jakimś czasie. Pięć kostek skrupulatności – podczas nagrywania nie przeocz ważnych dygresji opowiadającego (mogą być kapitalną wskazówką). Rozmawiaj tylko w miejscu naturalnym dla bohatera audycji. Nie przegap urwanych zdań.
Warsztaty dziennikarskie ●
●
●
●
„KULINARNY” PRZEPIS NA DOBRY REPORTAŻ wg MARIUSZA MARKSA Pół bochenka krytycyzmu – poznaj rozmówców i ich otoczenie, zanim im zaufasz. Sprawdź źródło swoich informacji. Szczypta optymizmu – tematy leżą na ulicy, trzeba je tylko zauważyć. Ty bądź pierwszy, albo zrób to zupełnie inaczej. Kilogram odwagi – w tematach bulwersujących: aferach kryminalnych, obyczajowych często wyganiają nas za drzwi. Ty „wejdź oknem”.
Warsztaty dziennikarskie ●
● ● ● ● ●
DUŻY FORMAT dodatek do „Gazety Wyborczej” Mariusz Szczygieł Wojciech Tochman Jacek Hugo-Bader Włodzimierz Nowak Małgorzata Szejnert
Warsztaty dziennikarskie ●
● ● ●
Tygodnik POLITYKA Edyta Gietka Marcin Kołodziejczyk Juliusz Ćwieluch
●
● ●
TYGODNIK POWSZECHNY Paweł Reszka Michał Olszewski
●
● ● ●
Tygodnik NEWSWEEK Edyta Gietka Marcin Kołodziejczyk Juliusz Ćwieluch
●
● ● ● ●
PRASA REGIONALNA Dziennik Polski Dziennik Bałtycki Dziennik Zachodni Gazeta Wrocławska
Warsztaty dziennikarskie
Czas przejść do praktyki :)
Warsztaty dziennikarskie ●
●
Komunikat KWP w Lublinie z 25.11.2014 r. Policjanci z Wydziału Kryminalnego KWP w Lublinie prowadzą postępowanie w sprawie kradzieży z włamaniem do jednego z baraków znajdujących się na terenie Państwowego Muzeum na Majdanku. Z jednej z gablot wystawowych skradzione zostało obuwie. Jak wynika ze złożonego zawiadomienia zginęło 8 sztuk butów po byłych więźniach obozu. Jak wynika ze złożonego dzisiaj zawiadomienia do kradzieży doszło prawdopodobnie między 18 a 20 listopada. Sprawca wyciął otwór w jednej z metalowych gablot pokrytych drucianą siatką. W gablocie znajdowały się buty po byłych więźniach obozu. Przeprowadzana przez pracowników muzeum inwentaryzacja wykazała, że skradzionych zostało 8 sztuk obuwia. Trudno mówić w tym przypadku o wartości materialnej skradzionych eksponatów. Znacznie większa jest ich wartość historyczna. Funkcjonariusze ustają okoliczności przestępstwa.
Warsztaty dziennikarskie ●
„Oprah Winfrey widziała w życiu prawie wszystko - i niemal tyle samo pokazała milionom widzów. W Oświęcimiu zjawiła się (...) doskonale przygotowana, pewna, że nic jej nie zaskoczy. Ale TO dopadło i ją. Znienacka, niespodzianie. Usłyszała krzyk. Zapłakała. Jak wszyscy. Butów w scenariuszu Oprah miało nie być - tak jak łez. Buty leżały sobie latami w anonimowej stercie, stłoczone, wymieszane: modne z niemodnymi, nowiutkie ze starymi, lśniące ze zdartymi, granatowe z czerwonymi. Urocze dziecięce sandałki z koślawymi trzewikami staruszek. Miały robić wrażenie swą liczbą. Nieskończoną - oddając bezmiar cierpień. Mruczały sobie zduszone, mało kto je słyszał. Niedawno zaczęto je wydobywać. Para po parze. Zdjęte ze sterty - przestały być anonimowe. Zaczęły krzyczeć” (Zbigniew Bartuś, Krzyk, Dziennik Polski, 2006 r.)