PROJEKT
Edukacja zawodowa i obywatelska na rzecz przeciwdziałania zmianom klimatu Szkolenie dla Lokalnych Liderów Klimatycznych „Strażnicy Klimatu”
Klimat a bioróżnorodność. Obóz terenowy w Puszczy Białowieskiej Białowieża, 13–17.05.2015
ZJAZD V
Rola obszarów chronionych w mitygacji i adaptacji do skutków zmian klimatu Diana Maciąga
Niniejszy materiał został opublikowany dzięki dofinansowaniu ze środków Narodowego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej. Za jego treść odpowiada wyłącznie Stowarzyszenie Pracownia na rzecz Wszystkich Istot.
edukacja dla dobrego klimatu
ROLA OBSZARÓW CHRONIONYCH W MITYGACJI I ADAPTACJI DO SKUTKÓW ZMIAN KLIMATU
Diana Maciąga Białowieża, 17 maja 2015
Zmiana klimatu = wielkie wymieranie Zmiana klimatu to obecnie jedno z największych zagrożeń dla bioróżnorodności.
Wzrost temperatury o
1,6 °C – wymarcie nawet 30% gatunków,
2,9 °C – wymarcie nawet 51% gatunków! Zasięgi roślin cofają się średnio o 3,8 mili na dekadę w stronę biegunów (Parmesan i Yohe, 2003).
Największe ryzyko wymarcia: • • • • • •
Gatunki endemiczne o małych zasięgach występowania Gatunki zajmujące izolowane siedliska Gatunki górskie i wyspiarskie Gatunki o małym zakresie tolerancji na zmiany Gatunki już zagrożone wyginięciem Gatunki o ubogiej puli genowej
Także gatunki niezagrożone wymarciem doświadczą zmian zasięgów występowania czy liczebności, zmienią się ich interakcje z innymi gatunkami, a to doprowadzi do zaburzenia funkcjonowania ekosystemów.
Science 1 May 2015: Vol. 348 no. 6234 pp. 571-573
Accelerating extinction risk from climate change Mark C. Urban Według współczesnych badań na skutek zmian klimatu wyginąć może nawet 54% gatunków żyjących na Ziemi. M. C. Urban przeprowadził metaanalizę 131 prac naukowych badających ten temat. Jej wyniki nie napawają optymizmem. Jeśli utrzymamy model rozwoju „biznes jak zwykle” (scenariusz RCP 8.5, wzrost temperatury o 4.3°C) – wyginie co szósty gatunek żyjący na planecie!
http://www.sciencemag.org/content/348/6234/571.full
Tempo wymierania przyspiesza wraz ze wzrostem ocieplenia klimatu. 0.9°C – 2.8% 3°C – 8.5% 2°C – 5.2% 4.3°C – 15.7%
Niektóre rejony doświadczą większej skali wymierania niż inne. Ameryka Pd. - 23% gatunków, Ameryka Pn. i Europa - 5%-6% Australia i Nowa Zelandia - 14% Wnioskowanie utrudnia niska liczba badań z kontynentów takich jak Azja i Ameryka Pd. czy ekosystemów morskich. Najbardziej zagrożone - światowe centra bioróżnorodności.
http://www.sciencemag.org/content/348/6234/571.full
Assessing species vulnerability to climate change Pacifici et al. 2014 Regiony o największej koncentracji gatunków wrażliwych na zmiany klimatu: Karaiby, basen Amazonki, Mezoameryka, Europa Wschodnia po Centralną i Wschodnią Azję, basen M. Śródziemnego, Himalaje, Azja Pd.Wsch., Afryka Pn., basen Konga, Zachodnia Afryka i Madagaskar.
http://www.nature.com/nclimate/journal/v5/n3/full/nclimate2448.html
Niektóre taksony są bardziej zagrożone wymarciem przez zmiany klimatu niż inne. Do najbardziej zagrożonych grup systematycznych należą płazy (zwł. w regionie Mezoameryki i Afryki Pd.) i koralowce (zwł. z obszaru IndonezjaFilipiny-Wyspy Salonoma). IUCN: 70-80% gatunków ptaków, płazów i koralowców, które są już zagrożone, są także wrażliwe na wpływ zmian klimatu.
Species susceptibility to climate change impacts, IUCN
Wymieranie na skutek zmian klimatu będzie obserwowalne na wszystkich poziomach bioróżnorodności: • • • •
Poziom ekosystemów Poziom gatunków Poziom populacji Poziom genów
ZMIANY KLIMATU – poziom ekosystemu Zamieranie koralowców. - Najbardziej bioróżnorodny morski ekosystem.
http://1.usa.gov/1EQrZWS
ZMIANY KLIMATU – poziom ekosystemu RAFY KORALOWE - Nie wychwytują CO2, są jego źródłem netto - Najbardziej bioróżnorodny morski ekosystem świata Szacuje się, że do r. 2050 zanik koralowców dotknie ponad 90% raf.
Śmierć rafy na Pacyfiku. http://bit.ly/1cn9n7K
Zarastanie stawów w tundrze pn. Alaski. Ważny przystanek na trasie migracji ptaków, tereny lęgowe i żerowiska. W latach 1948-2010 zanikło 17% stawów, a powierzchnia pozostałych zmniejszyła się o 30%. http://1.usa.gov/1P0Qd8J
ZMIANY KLIMATU – poziom gatunków
http://bit.ly/1bhYWkU
Ili pika, szczekuszka Ochotona iliensis - mieszkanka wysokich partii gór Tienszan (2,800 - 4,100 m) sfotografowana w 2014 roku po raz pierwszy od 20 lat. Bardzo wrażliwa na zmiany w środowisku, w 1990 było ich tylko 2000. Czy przetrwa globalne ocieplenie…?
Nie tylko zmiana klimatu… Pozyskiwanie paliw kopalnych samo w sobie jest coraz większym zagrożeniem dla przyrody.
Alberta, Kanada. Lasy borealne Alberty to siedlisko leśnych karibu. To także teren wydobycia ciężkiej ropy z piasków roponośnych. Odkrywki są widoczne z kosmosu, ich eksploatacja spowodowała katastrofę ekologiczną na niewyobrażalną skalę, zatruwając środowisko i powodując śmierć zwierząt i ludzi. Jednymi z ofiar są leśne karibu. Ich populacja zmniejsza się dramatycznie na skutek niszczenia ich ekosystemu przez przemysł wydobywczy. O wybicie karibu oskarżane są wilki, podczas gdy przemysł naftowy umywa ręce. Walka o ocalenie wilków przed ostrzałem i wytruciem, a przyrodę Kanady - przed dalszą dewastacją - właśnie się toczy… Zagrożona jest także unikalna populacja „wilków pacyficznych” z Kolumbii Brytyjskiej. http://www.pacificwild.org/site/press/1320427102.html http://www.huffingtonpost.com/chris-genovali/caribou-tar-sands_b_968632.html https://www.youtube.com/watch?v=Rh577CMmf60#t=25 https://www.change.org/p/save-b-c-wolves
UNIKNĄĆ TEGO, CO NIEKONTROLOWANE ZAPANOWAĆ NAD NIEUNIKNIONYM Mitygacja i adaptacja do zmian klimatu
Zmiany klimatu nie da się już powstrzymać. Obecne działania mają na celu ograniczenie jego skali, walkę z jego skutkami i przystosowanie społeczeństwa do nowego oblicza świata. Wzrost temperatury o 2°C w stosunku do ery preindustrialnej – to próg bezpieczeństwa, którego nie wolno nam przekroczyć, aby uniknąć niebezpieczniej, niekontrolowanej zmiany klimatu. Naukowcy i politycy zgadzają się, że należy bezwzględnie utrzymać globalne ocieplenie poniżej tej wartości (zawartość ok 450 ppm CO2eq w atmosferze). (Kopenhaga 2009). To główna stawka, o którą od lat toczą się negocjacje klimatyczne. Coraz więcej klimatologów uważa, że 2°C to co najmniej o 0,5°C za dużo, a dotychczasowe prognozy skutków globalnego ocieplenia były zbyt ostrożne. Cel 1,5°C wymagałby utrzymania stężenia CO2eq na poziomie 430 ppm. Tymczasem już przekroczyło ono 400 ppm. James Hansen: Ocieplenie o 2°C to przepis na katastrofę. (Hansen et al. 2013) Obecnie jesteśmy na prostej drodze do podgrzania planety nawet o 2,5 – 7,5°C do końca stulecia….
0,85 ± 0,2°C – o tyle wzrosła średnia temperatura Ziemi w latach 1880 – 2012. Wiosną 2012 stężenie CO2 w atmosferze przekroczyło 400 ppm. Jakie są tego skutki? -
topnienie arktycznego lodu, lodowców, wiecznej zmarzliny początek rozpadu lądolodu Arktyki Zachodniej susze, między innymi w Kalifornii i Afryce Subsaharyjskiej supertajfuny na Pacyfiku (Yolanda, Pam) pożary lasów w Europie Pd., Australii i USA fale upałów masowe zamieranie koralowców coraz dłuższa pora sucha w Amazonii i wiele innych zmian…
2°C a „Punkty krytyczne” – po ich przekroczeniu zmiany następujące w ziemskim układzie klimatycznym będą wymykać się spod naszej kontroli. Dla naszej cywilizacji to katastrofa. 1-2°C
0,5-2°C
3-5°C
Zachodzi lub nadchodzi ok. 2°C 3-6°C
3-5°C Już przekroczony – a do niedawna wydawało się, że Zachodnia Antarktyda zacznie rozpadać się przy wzroście temperatur o 2-4°C powyżej średniej z lat 1980-1999. http://naukaoklimacie.pl/aktualnosci/o-co-chodzi-z-progiem-wzrostu-temperatury-o-2c-61
Jeśli utrzymamy wzrost średniej temperatury Ziemi poniżej 2°C, zmiany klimatu nie wymkną się spod kontroli (a przynajmniej taką mamy nadzieję). Ale nawet to oznacza katastrofalne zmiany. ZIEMIA STANIE ZNACZNIE MNIEJ PRZYJAZNYM NAM MIEJSCEM.
Wydaje się, że 2°C to niewiele. Jednak gdy temperatura globalna była o 2°C niższa niż w roku 1750, mieliśmy do czynienia z ostatnim zlodowaceniem (18 000 lat temu), a teren Polski pokryty był lądolodem. Nasza cywilizacja przetrwa, ale będzie musiała się zmienić i przystosować do nowych, niekorzystych warunków.
STABILIZACJA ZAWARTOŚCI GAZÓW CIEPLARNIANYCH W ATMOSFERZE Cel UNFCCC – zapobieżenie niebezpiecznej zmianie klimatu. Mitygacja (mitigation): działania zmierzające do zmniejszenia ilości gazów cieplarnianych w atmosferze w celu łagodzenia zmian klimatu. - Zmniejszenie emisji - Wspomaganie wychwytywania gazów cieplarnianych z atmosfery • • • • • •
Odejście od paliw kopalnych Korzystanie z odnawialnych źródeł energii Zrównoważony rozwój: rolnictwo, leśnictwo, transport itp. Zalesianie i ochrona istniejących lasów oraz innych ekosystemów Wychwytywanie CO2 z atmosfery (CCS) Geoinżynieria?*
*Globalny eksperyment na żywym organizmie. Więcej o tym, dlaczego przypomina gaszenie pożaru za pomocą benzyny i nie powinna być brana pod uwagę jako poważny środek walki z globalnym ociepleniem: http://thischangeseverything.org/why-geoengineering-is-untested-and-untestable/ http://www.chronmyklimat.pl/wiadomosci/nauka-o-klimacie/geoinzynieria-nowa-bronia-sluzb-specjalnych http://www.chronmyklimat.pl/wiadomosci/nauka-o-klimacie/geoinzynieria-serwis-naprawy-klimatu-z-ograniczonaodpowiedzialnoscia
Adaptacja (adaptation) Działania zmierzające do zmniejszenia podatności (vulnerability) na skutki zmian klimatu oraz zwiększenia odporności (resilience) systemów naturalnych i tych stworzonych przez człowieka, na zmiany klimatyczne. Bank Światowy: od 2010 roku adaptacja do zmian klimatu będzie kosztować kraje wysokorozwinięte 75-100 miliardów $ rocznie.
Obszary chronione są kluczowe dla przeciwdziałania zmianie klimatu i jej skutkom. Minimalizacja – wychwytywanie CO2 z atmosfery Ochrona ekosystemów – utrzymanie ich roli jako ujścia* CO2 netto. • Biomasa jest rezerwuarem węgla. • Większość naturalnych i półnaturalnych ekosystemów wychwytuje i zamyka w sobie CO2 obecny w atmosferze. • Każdy ekosystem może być źródłem i ujściem dwutlenku węgla. • Degradacja ekosystemów zmienia je z ujść w źródła gazów cieplarnianych (np. wypalanie lasów). • Las zdegradowany może mieć mniej niż 50% zdolności wychwytu CO2 lasu nienaruszonego. • Obecne zmiany w użytkowaniu zasobów biosfery i użytkowania terenów prowadzą do coraz większej emisji gazów cieplarnianych i zmniejszenia zdolności do ich wychwytywania. • Zmiany klimatu same w sobie prowadzą do degradacji wielu ekosystemów. • Zmiana klimatu prowadzi do powstania sprzężenia zwrotnego ujemnego: im cieplej tym mniej CO2 wychwytywanego z atmosfery przez ekosystemy. * Spalanie paliw kopalnych to źródło antropogenicznego CO2; to, co go wychwytuje, to jego ujście.
Ochrona ekosystemów – utrzymanie ich roli jako ujścia CO2 netto. -
Utrzymywanie ochrony istniejących ekosystemów naturalnych, Obejmowanie ochroną nowych obszarów, Odtwarzanie ekosystemów dla ochrony klimatu, Nowe kryteria wyboru obszarów chronionych: zdolność magazynowania CO2 Zaprzestanie degradacji ekosystemów - Lasy - Torfowiska - Wody śródlądowe - Estuaria Odtwarzanie ekosystemów zdegradowanych - Lasy, w tym mangrowe - Tereny trawiaste
Minimalizacja – magazyn CO2 • Obszary chronione magazynują ok 15% ziemskiego węgla - 312 gigaton; • „Zamykają go” poza naszym zasięgiem, uniemożliwiają jego wydostanie się do atmosfery; • Te magazyny nie są rozmieszczone równomiernie: 60% węgla magazynują ekosystemy Ameryk, Afryki i pn. Eurazji; • Największymi „zbiornikami węgla” są lasy, zwłaszcza lasy pierwotne i starodrzewy; • Utrata lasów i ich degradacja odpowiadają za ok 17 % globalnych emisji; • Do roku 2100 koszt wylesienia może osiągnąć trylion $ rocznie (w związku ze zmianami klimatu); • Ekosystemy „wysokowęglowe”: lasy tropikalne, borealne i lasy strefy umiarkowanej, trawy morskie, lasy namorzynowe, słone bagna, gleba i próchnica – kluczowe magazyny i ujścia CO2.
LASY Lasy tropikalne - Największe magazyny węgla: 170-250 ton węgla/ha - CO2 głównie w biomasie ponadziemnej Las mgłowy, Wenezuela fot. DM - 40 ton w biomasie podziemnej - 90 - 200 ton w glebie - Aktywne ujścia CO2, także w stadium starodrzewu – szybki rozkład materii organicznej. - Zagrożenia: - wylesienie na potrzeby wypasu bydła, upraw, biopaliw (uprawa soi) - Zmiany klimatu np. zamieranie puszczy amazońskiej Lasy borealne - Kanada, Alaska, Rosja, Skandynawia - Magazynują 60-100 tC/ha - Zagrożenia: - deforestacja - zmiany klimatu - ataki patogenów i pasożytów, pożary – może zmienić się w źródło CO2
Lasy strefy umiarkowanej - Magazynują 150-320 tC/ha, - W Europie lasy obecnie wychwytują 7-12% europejskich emisji - Zagrożenia: - Wylesienie, niezrównoważona gospodarka - Zmiany klimatu: pożary np. basen M. Śródziemnego, eukaliptusowe lasy Australii IPCC ocenia, że emisja 20% gazów cieplarnianych odpowiedzialnych za zmianę klimatu jest wynikiem wylesienia i zmian w użytkowaniu ziemi. Do najskuteczniejszych i najbardziej opłacalnych ekonomicznie działań należą: • Zaprzestanie wylesiania – ochrona istniejących lasów, • Zrównoważone leśnictwo, • Zalesianie - sekwestracja CO2 w glebie i biomasie.
Puszcza Białowieska fot. DM
TERENY PODMOKŁE • Choć pokrywają tylko o 9% lądów, mają olbrzymi potencjał dla ochrony klimatu. • Mogą być albo źródłem, albo ujściem CO2 i azotu, w zależności od wykorzystania. Zwykle są źródłem metanu i siarki. • Mniejsza rola jako ujścia CO2, bardzo ważne źródło. Torfowiska - Pokrywają jedynie 3% lądów - Magazynują tyle węgla ile cała lądowa biomasa! Nawet 1300 ton/ha, w skali globalnej nawet 550 Gt. - Zagrożenia: osuszanie np. pod plantacje oleju palmowego i biopaliw. -> nie ma sensu! By zrównoważyć emisje z osuszenia konieczne byłoby 420 lat produkcji biopaliw! - wysychanie w wyniku zmiany klimatu – tundra - wykorzystanie jako paliwo Przykład: Osuszenie torfowisk w Pd-Centralnej Azji -> emisja 355-874 Mt CO2 rocznie. Indonezja – pożary torfowisk w latach 1997-2006 uwolniły 1,4 Gt CO2
OBSZARY CHRONIONE - MAGAZYNOWANIE I WYCHWYT CO2 Białoruś • Odtworzenie 40 000 ha zdegradowanych torfowisk – roczna redukcja emisji 448 000 t CO2 (emitowane w wyniku pożarów torfowisk, mineralizacji). W planach kolejne 150 000 ha. Połowa jest już objęta ochroną. Oszczędność ok 1,5 mln $ rocznie kosztów zwalczania pożarów. • Szerokie wsparcie społeczności lokalnych. • Firmy eksploatujące torf mają obowiązek doprowadzać te tereny do stanu sprzed ich działalności. • Przykład dla działań na całym świecie. 39 parków narodowych w Kanadzie: - 2,25% powierzchni kraju - Magazynuje 4 432 mln ton C (47% w glebie, 8% w biomasie rośli, 45% w torfowiskach) - Koszt zalesienia takiego obszaru: 72-78 miliardów $ CAD
OBSZARY CHRONIONE - MAGAZYNOWANIE I WYCHWYT CO2 Boliwia, Meksyk, Wenezuela 25 mln ha lasów, magazyn ponad 4 miliardów ton C, usługa warta 39-87 miliardów $. Madagaskar Utworzenie 6 milionów ha nowych obszarów chronionych pozwoli uniknąć emisji 4 mln ton CO2 rocznie. Rosja Ochrona 1,63 mln ha dziewiczej tajgi – to magazyn ponad 71,5 mln ton węgla. Brazylia Obszary chronione w dorzeczu Amazonki zapobiegną wylesieniu 670 000 km2 przed 2050 r. i emisji 8 miliardów ton C.
OBSZARY CHRONIONE - MAGAZYNOWANIE I WYCHWYT CO2 Obszary morskie i przybrzeżne wychwytują 0,2 Gt C rocznie.
Słone bagna nadmorskie Te ekosystemy nie produkują innych gazów cieplarnianych! - Słone bagna wychwytują 770 g CO2 / m2 rocznie - Zagrożenia: - Osuszanie - Wzrost poziomu morza Gdyby w Zatoce Fundy w Kanadzie odtworzyć bagna zagarnięte przez rolnictwo, ilość CO2 wychwycona co roku byłaby równa 4-6 % celu redukcyjnego Kanady uzgodnionego na mocy Protokołu z Kyoto!
Lasy mangrowe (namorzyny)
- gwałtowny zanik do mniej niż połowy pierwotnego areału, - wycinane pod budowę ośrodków wypoczynkowych i farm krewetek. Namorzyny, Wenezuela fot. DM
OBSZARY TRAWIASTE • Pokrywają około 40,5% lądów. • Magazynują olbrzymie ilości węgla (pastwiska 10-30%, obszary trawiaste 10% węgla zamkniętego w biosferze), ale łatwo mogą stać się jego potężnym źródłem (np. w czasie suszy lub w wypadku zbyt intensywnego wypasu). • Jedne z najsłabiej chronionych ekosystemów świata – tylko 4,1 % pod ochroną.
Równina Los Llanos, Wenezuela fot. DM
GLEBA – największy lądowy magazyn węgla • Gleby zawierają więcej węgla, niż roślinność i atmosfera razem wzięte. • Źródło lub ujście CO2 – w zależności od sposobu użytkowania. • Jak zwiększyć wychwyt? Zwiększając ilość materii organicznej w glebie, chroniąc glebową faunę, zmniejszając zaburzenia stosunków wodnych. • Współczesne rolnictwo – źródło 10-12 % antropogenicznego CO2. Szacuje się, że gleby straciły 50-70% materii organicznej. • Potencjał gleb w UE: Wychwyt 60-70 Mt CO2 / rok, ekwiwalent 1.5-1.7 % unijnych emisji. • W Europie 52% obszarów chronionego krajobrazu to farmy – rola organicznego rolnictwa.
ADAPTACJA – podejście ekosystemowe Obszary chronione - Chronią integralność ekosystemów, zwiększają ich odporność na zmiany klimatu - Chronią lokalny mikroklimat - Zmniejszają skalę katastrof naturalnych (powodzie, susze, lawiny, huragany)… - … i ich skutków (także efektów podniesienia poziomu morza) - Zapewniają usługi ekosystemowe, łagodzące wpływ ocieplenia na: - Zasoby wody pitnej - Zasoby żywności na lądzie - Łowiska - Materiały budulcowe - Agrobioróżnorodność - Materiał genetyczny - Zasoby leków – potencjalnych, medycyny tradycyjnej - Ochrona zdrowia
ADAPTACJA – podejście ekosystemowe Zapewniając usługi ekosystemowe obszary chronione pomagają łagodzić skutki globalnego ocieplenia. Tymczasem szacuje się, że 60% usług ekosystemowych zostało zdegradowanych. Straty ekonomiczne wywołane przez zmiany klimatu wzrosły 10-krotnie w ciągu 50 lat. Ponad połowa ludzkości jest narażona na gwałtowne zjawiska klimatyczne. Wykorzystanie bioróżnorodności i usług ekosystemowych - Ochrona ekosystemów naturalnych i półnaturalnych - Ochrona tradycyjnych sposobów gospodarowania i ekosystemów półnaturalnych - Odtwarzanie naturalnych i półnaturalnych systemów
ADAPTACJA - ZAPOBIEGANIE i ŁAGODZENIE SKUTKÓW KATASTROF NATURALNYCH Koszt zapobiegania katastrofom jest zwykle mniejszy, niż naprawianie szkód. Bank Światowy: każdy dolar zainwestowany w łagodzenie katastrof to 7 dolarów oszczędzonych na naprawianiu szkód. Susza i pustynnienie • Zmniejszenie presji na roślinność ze strony trzody i bydła • Ochrona zlewisk • Zachowanie retencji wody w glebie Pożary • Utrudnienie wstępu w obszary zagrożone pożarem • Zachowanie tradycyjnych sposobów zarządzania Lawiny i osuwiska • Stabilizacja gleby i śniegu • Zmniejszanie prędkości ich osuwania Szwajcaria 17% lasów chronione w celu ochrony przed osuwiskami i lawinami, warte 2-3,5 mld $ rocznie. Praktykowane od 150 lat. - Zmniejszenie wylesienie i zalesianie stoków - Zwiększenie stabilności gleby
ADAPTACJA - ZAPOBIEGANIE i ŁAGODZENIE SKUTKÓW KATASTROF NATURALNYCH
Powodzie • Pozostawienie naturalnej przestrzeni gromadzącej nadmiar wody • Zmniejszenie impetu wody dzięki roślinności Madagaskar, PN Mantadia Lasy górskie zapobiegają niszczeniu przez powodzie zbiorów wartych 126 700 $ rocznie (znaczna suma dla kraju o PKB per capita 207 $). Sri Lanka Bagna Muthurajawella zapewniają ochronę przed powodzią wartą 5 mln $ rocznie.
Zalewanie terenów przybrzeżnych, fale sztormowe
• Blokowanie i zmniejszenie impetu fali - rafy, namorzyny, przybrzeżne bagna • Fizyczna bariera chroniąca interior • Łagodzenie impetu cyklonów i huraganów Bangladesz i Indie – lasy namorzynowe Sundarban - Ochrona lasów mangrowych i przybrzeżnych terenów podmokłych - Mangrowce przełamują fale sztormowe - Tereny podmokłe – bufor cyklonów
ZARZĄDZANIE PRZYRODĄ A MINIMALIZOWANIE SKUTKÓW KATASTROF JAK WYWOŁAĆ POWÓDŹ W KĘTACH?
https://www.youtube.com/watch?v=UudvX20qpvg
ADAPTACJA - USŁUGI EKOSYSTEMOWE Zmiany klimatu powodują jeszcze większe niedobory żywności i wody pitnej, rozprzestrzenienie chorób i patogenów, wyniszczenie łowisk. Zasoby ryb - Ochrona i odbudowa populacji ryb, zwiększenie bioróżnorodności, ochrona koralowców
Chronione obszary morskie – umożliwienie osiągnięcia większych rozmiarów przez ryby i zwiększenie liczebności populacji. Trynidad i Tobago Ochrona i odtworzenie mokradeł Nariva – wychwyt CO2, ochrona bioróżnorodności, naturalny bufor przeciwko sztormom. Żywność - Ochrona plonów - Ochrona zapylaczy - Ochrona bioróżnorodności potencjalnych roślin uprawnych i materiału genetycznego in situ - Zrównoważona produkcja żywności dla społeczności lokalnych, tradycyjne metody uprawy PN Sumawa, Czechy – ochrona dzikich drzew owocowych
ADAPTACJA - USŁUGI EKOSYSTEMOWE Ochrona zasobów wodnych • Zmiany klimatu spowodują zmniejszanie zasobów wodnych i utrudnienie dostępu do nich. • Do 2025 r. niedobory wody pitnej dotkną około 5 miliardów ludzi. • Za ¾ światowej konsumpcji wody odpowiada rolnictwo. Melbourne, Australia 90% wody czerpie z terenów leśnych. Połowa z nich jest już chroniona. Starsze, nietknięte lasy zatrzymują więcej wody niż młodsze, zaburzone. Lasy mgłowe Występują w górach Ameryki, Azji i Afryki. Przechwytują wilgoć z powietrza, są ważnym źródłem strumieni – wody pitnej.
Las mgłowy, Wenezuela fot. DM
ADAPTACJA - USŁUGI EKOSYSTEMOWE Dostęp do czystej wody pitnej Ponad miliard mieszkańców miast nie ma dostępu do czystej wody pitnej. 33 ze 105 największych miast świata czerpią wodę pochodzącą z chronionych obszarów leśnych: Bombaj, Tokio, Nowy Jork, Los Angeles, Rio de Janeiro, Madryt, Wiedeń, Nairobi, Sydney. Quito, Ekwador Topnienie lodowców grozi zasobom wodnym ludności andyjskiej. 80% z 1,5 mln mieszkańców stolicy czerpie wodę z 2 obszarów chronionych Antisana i Cayambe-Coca. Floryda, USA Bagna cyprysowe oczyszczają wodę ze ścieków z 97% azotu i 98% fosforu, zanim trafi ona do zbiorników wody pitnej.
ADAPTACJA - USŁUGI EKOSYSTEMOWE Zdrowie WHO: Zmiany klimatu będą wśród najważniejszych czynników wpływających na nasze zdrowie w przyszłości. Już dziś odpowiadają za 150 000 zgonów rocznie. W wyniku globalnego ocieplenia do 2030 r. w Afryce liczba osób narażonych na malarię może wzrosnąć o 90 milionów. Liczba narażonych na denge globalnie wzrośnie do 2080 r. o 2 miliardy. Inne choroby, które dotkną więcej ludzi to kleszczowe zapalenie opon mózgowych lub cholera. Ryzyko dla zdrowia wynikłe z postępującej presji na ekosystemy, systemy ekonomiczne i społeczne może okazać się jeszcze większe, niż bezpośrednie skutki chorób i katastrof. Rola obszarów chronionych: - Spowolnienie ekspansji chorób przenoszonych przez wektory mnożące się w ekosystemach zdegradowanych (malaria, leiszmanioza itp.). - Źródło potencjalnych nowych leków i materiału genetycznego. - Ochrona medycyny tradycyjnej i źródła leków dla społeczności lokalnych.
Zalety obszarów chronionych dla ochrony klimatu • Już istnieją. Mogą zostać powołane nowe obszary chronione, ale nie trzeba odtworzyć od zera tego, co chronią. Nie musimy (i nie zdołalibyśmy) zasadzić puszczy amazońskiej, wystarczy chronić już istniejącą. • Tworzone w oparciu o stabilne ramy i konwencje międzynarodowe – nie wymagają tworzenia nowej polityki. • Funkcjonują w ramach istniejących systemów prawnych i społecznych. • Działanie długofalowe - tworzone na wiele pokoleń. • Skuteczne jako ujścia i magazyny CO2. • Skutecznie chronią ekosystemy i ich usługi. • Skutecznie łagodzą impet i skutki katastrof naturalnych. • Wysoce efektywne ekonomicznie – pracują dla nas za darmo, nie wymagają wysokich nakładów finansowych na start. • Wysoka akceptacja społeczna, także na polu międzynarodowym.
WYZWANIA • Tworzenie nowych i powiększanie już istniejących obszarów chronionych, z naciskiem na ekosystemy które zatrzymują węgiel i świadczą usługi ekosystemowe ważne w kwestii zmian klimatu, a są zagrożone degradacją. • Nowe kryteria wyznaczania obszarów chronionych: zdolność wychwytu CO2; potencjalne źródło CO2; łagodzenie skutków globalnego ocieplenia. • Odtwarzanie zdegradowanych ekosystemów wysokowęglowych. • Współpraca wewnątrz- i międzynarodowa na rzecz ochrony łączności ekologicznej ekosystemów lądowych i morskich: tworzenie korytarzy ekologicznych, stref buforowych. • Poprawa zarządzania istniejącymi obszarami pod kątem ochrony klimatu/adaptacji.
• Wzmocnienie ochrony magazynów węgla w obrębie obszarów chronionych np. zachowanie starodrzewu, unikanie zaburzeń gleby, osuszania torfowisk i mokradeł.
WYBRANE PUBLIKACJE http://www.iucn.org/?4329/Protected-areas--natural-solutions-to-climate-change-crisis http://www.sciencemag.org/content/348/6234/571.full https://ipcc-wg2.gov/AR5/report/full-report/ http://mitigation2014.org/ http://climate.gov/news-features/featured-images/warming-plants-are-swallowing-ponds-alaskan-arctic http://oceanservice.noaa.gov/facts/coral_bleach.html http://www.iucn.org/about/work/programmes/gpap_home/pas_gpap/gpap_inpsiringsolutions/?18390/ Marine-protected-areas--helping-to-face-climate-change-in-Madagascar