projekt
Edukacja zawodowa i obywatelska na rzecz przeciwdziałania zmianom klimatu Szkoła Trenerów dla Dobrego Klimatu
Konspekt warsztatu
Ziemia w naszych rękach Tomasz Zdrojewski
Niniejszy materiał został opublikowany dzięki dofinansowaniu ze środków Narodowego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej. Za jego treść odpowiada wyłącznie Stowarzyszenie Pracownia na rzecz Wszystkich Istot.
edukacja dla dobrego klimatu
KONSPEKT WARSZTATU
Tytuł warsztatu: Ziemia w naszych rękach Czas trwania: 1 godzina 45 minut Grupa: uczniowie gimnazjum – 15 osób Miejsce: Ośrodek Stowarzyszenia Pracownia na rzecz Wszystkich Istot w Bystrej, ul. Jasna 17 Osoba prowadząca/trener: Tomasz Zdrojewski Cel strategiczny: Wzbudzenie motywacji do podjęcia działań ograniczających zmiany klimatu na Ziemi. Cele operacyjne: 1. Poznanie głównych problemów globalnych w kontekście zmian klimatycznych, źródeł zachodzących zjawisk oraz ich skutków. 2. Poznanie sieci powiązań pomiędzy działaniami ludzkości a klimatem Ziemi i stanem środowiska naturalnego. 3. Identyfikacja własnych postaw konsumpcjonistycznych. Rozwinięcie postaw krytycznych wobec zjawiska konsumpcjonizmu. 4. Określenie możliwości przeciwdziałania zmianom klimatu: zmiana globalna zależy od zmian indywidualnych postaw i zachowań.
Opis warsztatu: Warsztat oparty jest na dwóch praktycznych ćwiczeniach. Pierwsze z nich to gra Wyspa Wielkanocna, która pozwala na doświadczalne poznanie konsekwencji wykładniczego wzrostu populacji i wprost proporcjonalnego do niego wzrostu zużycia zasobów. W ten sposób uczestnicy zapoznają się z kluczowymi megatrendami obserwowanymi obecnie na Ziemi i zagadnieniami pojemności środowiska i granic wzrostu. Gra jest wstępem do omówienia w szerszym kontekście zmian zachodzących na Ziemi i głównego globalnego wyzwania, jakiemu sprostać musi w przyszłości ludzkość - zmian klimatu. W wstępie drugiej części warsztatu następuje krótka prezentacja wykresów i zdjęć obrazujących zmiany dokonywane bezpośrednio i pośrednio ręką człowieka. Prezentacja stanowi punkt wyjścia do dyskusji o miejscu w którym obecnie znajduje się ludzkość i kierunku, w którym zmierza. Punktem kulminacyjnym dyskusji, po którym nastąpi kolejne ćwiczenie, będzie wniosek, że ludzka nadmierna i nieodpowiedzialna konsumpcja, pogoń za amerykańskim stylem życia, komfortem i zyskiem, stanowią sedno problemu, który należy rozwiązać. Zachętą do znajdywania rozwiązań będzie ćwiczenie Do rzeczy - rzeczy od rzeczy i końcowa runda z podsumowaniem.
Czas 15 min
35 min
Opis i cel struktury Wstęp, runda zapoznawcza, plan pracy i kontrakt 1. przedstawienie się, tematu i celu; 2. nawiązanie do miejsca spotkania - siedziby Stowarzyszenia Pracownia na Rzecz Wszystkich Istot; 3. wyjaśnienie obecności i roli grupy obserwującej pracę trenera; 4. rundka uczestników: imiona, oczekiwania; 5. podsumowanie oczekiwań; 6. przedstawienie planu pracy: czas, przerwa, metody; 7. zawarcie kontraktu (z listą proponowanych norm) Ćwiczenie: Wyspa Wielkanocna Gracze w kolejnych rundach rozdysponowują ograniczone lecz odnawialne zasoby, przybywają nowe plemiona – do gry dochodzą kolejne osoby, rosną potrzeby wykorzystania lasu. W zależności od tego jak będą współpracować i jakie decyzje podejmą, sami stworzą dalszy scenariusz gry – w kierunku nadmiernej eksploatacji zasobów i ich szybkiego wyczerpania lub przemyślanej strategii przedłużenia swojej egzystencji. Jedno jest pewne: nie unikną pułapki wykładniczego wzrostu populacji, która się w końcu załamie. Zasady gry: - grę zaczynają 3 osoby - pula zasobów na początku gry to 200 ekwiwalentów lasu (np. ziaren soi) - co 1 rundę do gry dochodzi 1 osoba (nowe plemię) - co 2 rundy podwaja się populacja - co 2 rundy odnawia się 10 zasobów - każdy przybywający w populacji człowiek to 1 zasób zabierany ze wspólnej puli - każdy z graczy musi budować chaty dla powiększającej się populacji (1 chata dla każdych 3 ludzi „kosztuje” 1 zasób) - każdy z uczestników może uprawiać ziemię i budować łodzie do połowu ryb. Zakładając uprawę trzeba wykupić ją z puli wspólnych zasobów (wycofując z gry ich odpowiednią ich ilość) - będzie przynosiła 50% wartości początkowej inwestycji co drugą rundę gry. Budowa 1 łodzi kosztuje 2 zasoby, daje 3 zasoby co drugą rundę gry. Przebieg gry: na zmianę następują po sobie rundy: 1. budowa domów, inwestycje w uprawę pól i budowę łodzi dochodzi nowy gracz (plemię). 2. podwojenie populacji.odnowienie 10 zasobów, wypłata do wspólnej póli zysków z upraw i połowów Podsumowanie - rundka Cel: 1 i 2
Kierunek omówienia, pytania
Materiały Tablica; marker
Instrukcja: Wyprawiliście się w morze w poszukiwaniu nowej ziemi do zamieszkania. Po wielu dniach podróży odkrywacie całkowicie dziką i bezludną wyspę. Postanawiacie się na niej osiedlić. Macie pod dostatkiem wszystkiego co wam zapewnia przetrwanie – przede wszystkim tropikalny las, dający pożywienie, drewno do budowy domów, ich ogrzania, gotowania, konstruowania łodzi do połowu ryb, totemów, a z czasem wielkich religijnych rzeźb – symbolu waszej świetności. Z czasem odkrywacie rolnictwo, zaczynacie karczować kolejne kawałki lasu i uprawiać żyzną ziemię. Wasza cywilizacja rośnie, rozmnażacie się, przybywa nowych plemiennych wiosek. Każdy/a z was jest wodzem jednej z nich. Regularnie spotykacie się na radach starszyzny aby podejmować najważniejsze decyzje, dzielić między siebie dobra - ziemię i las.
Instrukcja gry; zasoby - ekwiwalent lasu (np. ziarna soi); ekwiwalent domów (np. miniwydruk); ekwiwalent łodzi (np. miniwydruk).
Omówienie przebiegu ćwiczenia: Co się zadziało? - Jakie dostrzegacie mechanizmy, procesy? - Która strategia zapewnia przetrwanie populacji, a która zagraża? - Co Wam pozwoliło / utrudniło podjąć tę taktykę? - Przywołanie pojęcia pojemności środowiska i przykładów załamania się populacji kilku gatunków na świecie wskutek przekroczenia tej pojemności - Odniesienie do makroskali planety - Jakie macie wnioski? Jak można je zastosować w praktyce?
10 min 15 min
20 min
10 min
Przerwa Zaburzona równowaga planety (prezentacja z dyskusją) 1. Wskaźniki zachodzących zmian na Ziemi – co je łączy? - Prezentacja statystyk – wykresy dynamiki zmian: rosnący popyt na energię, produkcja i konsumpcja, rosnąca populacja, wymieranie gatunków, utrata bioróżnorodności, wzrost wydobycia paliw kopalnych, produkcji, PKB i konsumpcji, topnienie lodowców, zakwaszenie oceanów i powiększanie się liczby stref beztlenowych, wysychanie i zanieczyszczenie wód, deforestacja, pustynnienie i erozja gleb, wyczerpywanie nieodnawialnych zasobów: wody pitnej, paliw kopalnych, minerałów, ekstremalne zjawiska przyrodnicze, nierównomierny rozkład dóbr na świecie – bogata globalna północ i biedne południe 2. Gospodarczy wzrost wykładniczy - sedno problemu - Przedstawienie algorytmicznego megatrendu – wzrostu wykładniczego (wzrost gospodarczy = wzrost produkcji i konsumpcji = kapitalizm); - Rozmowa o odpowiedzialnej konsumpcji. 3. Podsumowanie - rundka Cel: 1 i 2 Ćwiczenie: Do rzeczy – rzeczy od rzeczy Instrukcja: 1. Każdy z uczestników zostaje poproszony o spisanie listy rzeczy, które posiada i zliczenie ich. W rundce: każdy podaje wyniki swojej pracy. 2. Następnie każdy zostaje poproszony o podzielenie swojej listy wg 3 kategorii: rzeczy niezbędne, potrzebne do życia; rzeczy zbędne, z których mógłby zrezygnować; kategoria pośrednią – rzeczy potrzebnych warunkowo. W rundce: każdy podaje wyniki swojej pracy. 3. Na koniec każdy zostaje poproszony o ograniczenie listy do minimum zapewniającego przetrwanie i niezbędny komfort. W rundce: każdy podaje wyniki swojej pracy. Podsumowanie Cel: 2, 3, 4 Podsumowanie
Omówienie: W jaki sposób zaburzamy równowagę planety? Na czym polegają zmiany klimatu i jakie jest ich źródło antropogeniczne? Jakie są konsekwencje zmian klimatu dla biosfery planety i ludzkości? Omówienie pojęć: globalnego ocieplenia wzrostu temperatury nad którym tracimy kontrolę, mechanizmu wymuszania radiacyjnego i sprzężenia zwrotnego.
slajdy z wykresami; slajd z wykresem funkcji wykładniczej; zdjęcia
Granice wzrostu: co leży u podstawy wzrostu gospodarczego? Co wyznacza granice wzrostu? Dlaczego tak trudno go zatrzymać? Co jest kluczem do przeciwdziałania zmianom klimatu? Jak tego dokonać? Jaką możesz odegrać rolę? Jakie mamy możliwości działania? W jaki inny sposób możesz przeciwdziałać zmianom klimatu? Co sam/a zrobisz w swoim życiu? Omówienie: Jak się czułeś/aś w ćwiczeniu? Czy miałeś/aś trudności w kolejnych etapach? Co dają nam rzeczy? Dlaczego ludzie potrzebują mieć, kupować i gromadzić? Jak długo z nami są? Czy ich naprawdę potrzebujemy? Omówienie pojęć: rynek i reklama – generowanie nowych, zbędnych potrzeb, zaplanowana żywotność produktów. Pytania: jakie podejmiecie konkretne działania przeciwdziałające zmianom klimatu? Jak możecie ograniczyć swoją konsumpcję?
Z czym kończysz warsztat? Jakie są Twoje uczucia i myśli? Co dał Ci warsztat, co bierzesz dla siebie?
statystyka przydatności
Rozdanie uczestnikom materiałów Cel: 4
Zachęta do dalszego rozwoju, zdobywania wiedzy, podnoszenia świadomości problemów i poszukiwania rozwiązań.
- film Dom. SOS Ziemia; - lista filmów dokumentalnych obrazujących sytuację planety, globalne i lokalne problemy; - filmy przedstawiające rozwiązania: Krótka historia rzeczy; - raporty: odpowiedzialna konsumpcja; - lista organizacji, ruchów społecznych (strony internetowe).