Segunda Tribuna de Debate Araguaney "Incompetencia, corrupción e desdafección cidadá"

LUNS 11 MARZO 20:00 h.

DEMOCRACIA E RESPONSABILIDADE

“INCOMPETENCIA, CORRUPCIÓN E DESAFECCIÓN CIDADÁ NO CASO ESPAÑOL” Participan:

Carlos Varela García

Fiscal Superior da Comunidade Autónoma de Galicia

Fermín Bouza Alvárez

Catedrático de Socioloxía na Fac. CC. da Comunicación da Universidade Complutense de Madrid

Modera:

Xosé Luís Barreiro Rivas

Doutor en CC. Políticas e socioloxía e analista político

A Fundación Araguaney-Puente de Culturas, guiada polo seu espírito de traballo en beneficio da sociedade, abre unha tribuna de debate para que a xente poida acudir, escoitar e aportar ideas co obxectivo de contribuír á rexeneración democrática e a unha maior responsabilidade civil.

O obxectivo principal da Tribuna é a rexeneración de ideas e de proxectos e está orientada a impulsar o cambio da sociedade actual cara á sociedade futura, contemplando as causas e as leccións da actual crise financeira e dos conflitos bélicos, étnicos, políticos e económicos, nos que nos atopamos inmersos.

Tamén se prestará atención á difusión das novas ideas xeradas no ámbito das ciencias políticas e económicas cuxa importancia sexa testada na controversia científica ou académica.

Por razóns de proximidade e compromiso, a tribuna prestará especial atención aos procesos políticos e sociais que afecten ás sociedades palestina e española, contempladas nos seus respectivos contextos estratéxicos e culturais.

Na idea de “Tribuna” vai implícita a organización de foros de debate, pero pódese estender tamén a outras actividades, como recitales poéticos e musicais, sesións de intercambio científico entre expertos, actividades de formación relativas aos procesos de información e activación de memoria, intercambios multidisciplinares que abarquen moi diferentes enfoques dunha mesma cuestión, e a todo o que teña que ver co uso e difusión científica ou divulgativa dos resultados obtidos. Permitindo, deste xeito, un maior dinamismo na súa organización.

Todo iso axudaranos á xeración de ideas para un rearme intelectual sobre política, democracia, economía e dos procesos de modernización da sociedade a nivel global.

“INCOMPETENCIA, CORRUPCIÓN E DESAFECCIÓN CIDADÁ NO CASO ESPAÑOL”

Analizaremos a orixe de corrupción da sociedade española ata a actualidade e valoraremos os mecanismos necesarios para evitar que se sigan a producir estas dinámicas. Ademáis, analizaremos a desafección cidadá ante os partidos políticos e os seus dirixentes e a importancia da responsabilidade civil na mellora do sistema democrático.

CARLOS VARELA

Fiscal Superior da Comunidad Autónoma de Galicia

Fiscal Superior da Comunidade Autónoma de Galicia.

Conferenciante e relator en temas relacionados co Medio Ambiente, Urbanismo, delitos contra a Facenda Pública e Siniestralidad Laboral.

É membro da Asociación de Funcionarios para a normalización lingüística, do Foro Peinador, e da Asociación de Amigos do Couto Mixto.

Colaboración co artigo “Os Tribunais e o territorio” no libro Homenaxe a Ramón Carballal Pernas. Realización do artigo “A resposta social actual ás infraccións cometidas polos mozos e perspectivas para ou seu desenvolvemento”.

Recoñecemento da Cruz de Prata da Orde do Merito do Corpo da Garda Civil.

INTERVENCIÓN NA TRIBUNA INCOMPETENCIA, CORRUPCIÓN E DESAFECCIÓN CIDADÁ

A IMPORTANCIA E PRIORIDADE DA PREVENCIÓN NO COMBATE A CORRUPCIÓN

A corrupción é un tema de grande actualidade na sociedade española, non só polo número de casos que son denunciados e levados o ámbito dos tribunais senón tamén pola súa controversia é impacto mediático permanente.

A cuestión da transparencia e da moralización da vida política ten dominado a axenda dos debates e das reformas legais.

Foi xa na década dos 90, cando instancias internacionais tais como a OCDE, a ONU, o Consello de Europa, o Banco Mundial e o Grupo de Estados contra a Corrupción (GRECO), revelaron a emerxencia deste problema e presentaron un conxunto de iniciativas políticas, de reformas lexislativas e recomendacións con vista a prevención e combate deste delito e a tipificación das actividades e ocorrencias de risco tanto na Administración Pública central, rexional e local como no sector público empresarial.

A apreciación recente sobre a corrupción delictiva mostra, no que o maior número de imputados se refire, que a Administración Local é un dos principais focos afectados polos escándalos de corrupción.

O fenómeno da corrupción ten vido, a afectar non só a percepción dos cidadáns en relación co exercicio do poder nunha sociedade democrática, senón que tamén esta entre os factores explicativos do actual declino dos niveis de confianza institucional.

Non entanto, é posible dicir que, non se trata dun desencanto cos valores democráticos, senón, mais ben, co desempeño das súas función por parte da clase política e con algunhos mecanismos tradicionais de representación política, posiblemente debido o feito de que estes últimos non satisfacen adecuadamente os cidadáns críticos, (“critical citizens”) -mais instruídos e mais sofisticados que as xeracións que lles precederon- e que son propios das sociedades contemporáneas mais desenvolvidas.

Na súa esencia, a definición penal da corrupción refírese a un abuso de funcións ( tanto por parte de persoas elixidas, como de funcionarios públicos ou axentes privados) que busca o proveito propio ou de terceiro en relación a bens públicos ou intereses privados, mediante promesa ou aceptación de vantaxes tanto patrimoniais como non patrimoniais, en forma de ofrecemento ou promesa.

O delito de corrupción non é impulsivo, senón calculado. Trátase dun intercambio na que se coñecen os custos e os proveitos para ámbalas dúas partes. Na maioría dos casos, como anteriormente se reflectiu, trátase dunha troca ilícita entre un axente corruptor privado é un axente corrupto público.

Por regra xeral, tratase dun delito en que a vítima non ten rostro. A vítima é o contrato social, a res pública e os principios sobre os cales se asenta o funcionamento das institucións que están na base de calquera comunidade política (igualdade, solidaridade, imparcialidade, legalidade, eficacia, transparencia, rendición de contas e integridade).

Actualmente, o ordenamento xurídico-penal español, dispón dun vasto abano de infraccións que tipifican o delito de corrupción.

As figuras penais relacionadas con comportamentos corruptos son sancionadas como, suborno (art. 419 e seguintes), tráfico de influencias (art. 428 e seguintes), prevaricación (art. 404), negociacións prohibidas a funcionarios (art. 439), abuso de poder, malversación (art. 432 e seguintes), branqueo de activos e outros ilícitos económicos, corrupción entre particulares (art. 286 bis), corrupción nas transaccións económicas internacionais (art. 445).

Este amplo abano ten a enorme vantaxe de desenvolver e ampliar a censura ética da corrupción por parte da gran maioría dos cidadáns.

Non sendo, polo tanto, a resposta a corrupción un problema de insuficiencia de marco legal, pódese dicir que tampouco radica o problema na inexistencia no noso ordenamento de mecanismos de control e fiscalización sobre a actuación dos axentes decisores, senón fundamentalmente na efectividade destes mecanismos, a cal se ve diminuída cando desde determinados ámbitos se lle resta importancia ás advertencias destes, a sabendas —claro está— do que dito por estas instancias de fiscalización

externa (por exemplo, Consello de Contas) moitas veces non é vinculante e dificilmente chega a concretarse en sancións efectivas.

A dimensión legal do problema é un elemento crucial para súa condena pola sociedade e non debe ser perdido de vista, pero debe terse en conta igualmente que representa unha lectura estanca, restritiva e insuficiente do fenómeno.

O delito de corrupción depende de estruturas de oportunidade, de recursos, de bens transaccionais, mais tamén de custos legais e morais, isto é da capacidade do sistema xudicial para reprimir este tipo de ocorrencias e das predisposicións éticas dos individuos para violar a lei ou para actuar contrariamente o intres público.

Algunhas transformacións no proceso de decisión teñen posto en risco a aplicación dos principios éticos da boa gobernanza, así sucede: “co distanciamento e a falta de renovación dos partidos, o autismo dos gobernantes en relación cos problemas dos cidadáns, o baleirado do Parlamento e a súa resignación a unha función sumisa aos gobernos, o redimensionamento da administración pública por lóxicas economicistas, a proliferación de novos híbridos administrativos sen que sexan clarificadas as fronteiras de interacción público/privado e salvagardando o intres público, ou a insuficiencia do Estado en relación coa economía global” .

Outra cuestión que quizais merecera a pena clarexar e a de que parece asistirse, sobre todo nos países europeos meridionais, a obsesiva recondución da análise dos comportamentos políticos aos esixentes parámetros do universo penal para, de entre estes, acollerse ao principio da “presunción de inocencia”.

Dito doutro modo: postos perante situacións de violación de elementais regras de corrección no exercicio do deber politicoadministrativo, a resposta dos partidos políticos é, en moitos casos, a de negar calquera outra sanción, até que sexa definida a responsabilidade xurídico penal.

Sabendo todos, obviamente que o ritmo naturalmente lento da xustiza penal tornará coase inevitablemente imposible a hipótese de aplicación de calquera sanción.

Sistemas, hai, como o noso, en que unha extremada e necesaria preocupación garantística na obtención da proba, se non se fai de xeito legalmente correcto, desemboca facilmente en inoperancia e impunidade.

Así, como se non bastase a natural opacidade do fenómeno corruptivo, os órganos encargados de aplicación da lei enfróntanse repetidamente con tamañas dificultades que xa houbo quen comparase a súa tarefa coa de apañar pulgas con luvas de boxeo.

Se o grao de responsabilidade dos diferentes niveis de decisión gobernamental non fora establecido con carácter cautelar previo no ámbito político, aos denunciantes de irregularidades só lle queda un camiño para corrixir e criticar tal comportamento: a responsabilidade xurídico-penal.

Vai querer obterse na sala dun tribunal o que non se obtén na area parlamentar.

A oposición desgastará os gobernantes mediante continuas denuncias perante os tribunais, para que a condena penal dun membro do executivo renda proveitos electorais. Pola súa parte os gobernantes pretenderán salvagardar a súa posición política en virtude dunha perversa especie de “prexudicialidade penal” : en canto o asunto está dilucidándose nos tribunais non se ten porque asumir responsabilidades políticas.

Así se confunden, no meu modo de ver, dous conceptos radicalmente diferentes: a responsabilidade penal, que é subxectiva e que require a fixación nítida e firme dos feitos que conduzan a un convencemento xudicial da culpabilidade, e a responsabilidade política, que inclúe a responsabilidade “in vigilando” e “in eligiendo” e que tan só require o convencemento politicomoral desa culpabilidade.

En suma: esta identificación entre inocencia política e inocencia penal levaría a absurda conclusión de que os responsables políticos poden desempeñar o seu cargo como queiran mentres que as súas condutas non sexan condenadas xudicialmente, pola comisión dun delito

A decisión dun axente potencialmente corrupto vese influenciada pola probabilidade que el considera que ten de ser detectado e sancionado.

Así, canto maior sexa a probabilidade de que unha actividade corrupta sexa detectada e castigada tanto menor será a posibilidade de oportunidades de que esta ocorra.

É certo que moitas veces a lexislación vixente non propicia, de forma doada, a toma de decisións sen riscos.

En efecto, a lexislación aplicable é en multitude de ocasións burocratizante, complexa, vasta e desarticulada; existe unha excesiva regulamentación, moitos procedementos e sub-procedementos, o que obstaculiza a operatividade, impide unha correcta xestión dos medios materiais e dos recursos humanos e potencia o risco de cometer irregularidades.

Seguindo a pauta do que foi feito noutros países e polo suxerido ou recomendado por organizacións internacionais, o Fiscal Superior na súa comparecencia parlamentaria de presentación da Memoria de 2010 anticipou a necesidade de avanzar nesta dirección establecendo na nosa comunidade autónoma un órgano coa misión de axudar a previr fenómenos desta natureza.

Asumindo o compromiso de precisar a delimitación do seu contido, o Órgano de control da Corrupción que se propón non sería unha entidade de investigación da corrupción.

Esa tarefa, como vimos, xa está definida pola lei e corresponde aos órganos xudiciais e fiscais.

Trataríase, xa que logo, dun órgano que intervén na área da prevención, cunha perspectiva pedagóxica, no sentido de facer cada vez máis difícil a ocorrencia destes ilícitos.

Debemos ser conscientes de que non existen solucións doadas e inmediatas para resolver o vasto e complexo problema que representa a corrupción.

Non obstante tamén debemos acreditar que para abordar este problema se pode facer aínda moito máis.

Para iso deberiamos ser capaces de mobilizar non só ás entidades e institucións, públicas ou privadas, senón tamén á cidadanía en xeral, no sentido de abrir as conciencias para demostrar que a corrupción é algo que nos concirne directamente e que ten un pesado custo por afectar a toda a sociedade de xeito transversal. Iso é así porque mina a confianza dos cidadáns nas súas institucións e nos respectivos titulares de responsabilidades públicas.

Se non facemos nada, se deixamos que invada impunemente a sociedade, se non lles damos unha resposta axeitada ás esixencias dos

cidadáns de maior transparencia na xestión pública, corremos o risco de caer na caza de bruxas e no descrédito total, onde todos son sospeitosos e onde o xuízo na praza pública, por falta de resposta das institucións, se converte nun penoso lugar común.

Faise, por iso, necesario poñer en práctica todo o que sexa posible para combater as tentacións dos favores ilexítimos, da delincuencia ligada á influencia pública e da perniciosa confusión entre ben común, interese público e intereses privados.

Non abonda con expresar boas intencións e lanzar propostas inconcretas e xenéricas. Temos que ser capaces de limitar drasticamente as ocasións e oportunidades que conducen a estas infraccións administrativas e a estes delitos.

Nin sequera a Administración de Xustiza sairá indemne desta crise xeralizada que afecta a sociedade se non é quen de superar os problemas de natureza estrutural que lle afectan.

Son dificultades que teñen relación coa demora na resposta para afrontar a criminalidade grave e complexa, coa percepción social da existencia dunha xustiza diferente, no trato que se lle depara aos poderosos, e na inoperancia do sistema de xustiza cando se ten que enfrontar aos delitos de natureza económico-financieiro.

Esta ineficacia do sistema xudicial non só alimenta unha actitude de impunidade nos detentadores de cargos de influencia, senón que tamén agrava a xa precaria imaxe que os cidadáns teñen do funcionamento parsimonioso da xustiza.

De non corrixir estas deficiencias a Xustiza terá que seguir escoitando o reproche de:

“ser rápida en xulgar e condenar a un ladrón de bagatela ou a un asaltador de esquina e lentísima en xulgar aos ladróns do erario público e os violadores da inocencia do país, respaldados por asesores especializados en facer durar os procesos ata o paraíso da prescrición”

Estas dificultades solo poden ser superadas dotando ao sistema penal de recursos especializados para combater esta criminalidade dada a maior complexidade que na obtención da proba presentan este tipo de procesos.

É sabido que a corrupción ameaza a libre concorrencia e a igualdade das empresas, prexudica as obras públicas, crea distorsións nos concursos públicos en prexuízo das empresas que non se benefician dos “favores” e afectan a competitividade.

Compromete, ademais, o desenvolvemento económico e causa prexuízos significativos ao Estado ao favorecer gastos faraónicos en obras de dubidosa utilidade.

Se somos quen de elaborar unha guía ou mapa que poida identificar, analizar e controlar permanentemente o risco de corrupción estaremos no camiño de garantir o cumprimento dos obxectivos institucionais de calquera Administración Pública fortalecendo, ao mesmo tempo, de modo continuado a credibilidade da mesma ante o cidadán.

Malia estes controis, debe quedar igualmente claro que a corrupción non pode ser comprendida, exclusivamente, a través da análise das infraccións investigadas e condenadas, a luz dos preceptos legais estipulados para o exercicio dun cargo público ou electo.

Unha definición puramente legal omitiría todos os comportamentos corruptos que, non implicando necesariamente unha violación da lei ou de códigos formais de conduta, non deixan de constituír “unha violación grave dos patróns e expectativas asociadas a un cargo público” (p.e violación de normas orzamentarias, provocando o sobre endebedamento)

Para a opinión pública a corrupción constituíse, pois, como o comportamento que viola as expectativas dos cidadáns, pasando a fronteira do que estes consideran aceptable para os titulares deses cargos.

Argumentase no noso país a existencia dunha variedade de corrupción, con diferentes graos de intensidade e de frecuencia, resultante da sofisticación dos procesos de troca e da multiplicidade de obxectivos do acto corrupto, así como do feito de representar este delito un fenómeno de poder (en canto capacidade de influenciar o comportamento dos outros) que ten evolucionado ao longo dos tempos e manifestase de forma diferente de acordo co nivel de complexidade da organización das sociedades.

A distinción entre corrupción de mercado e corrupción parroquial permite comprender as dinámicas do fenómeno social da corrupción. A corrupción de mercado é a adxudicación de bens e servizos por parte dunha Administración ao propoñente que ofrece o prezo mais alto, tanto si existe conexión como se non.

Por outro lado, na corrupción parroquial a actividade corrupta para a obtención de bens e servizos resulta dunha relación de proximidade e mobiliza recursos simbólicos –tais como, a amizade, a afinidade política, o clientelismo e/ou os lazos familiares. A confianza, en canto norma de reciprocidade xeral, e a peza fundamental desta relación. A aceptación deste tipo de prácticas varia tanto dun lugar a outro como dun grupo social para outro.

As teses funcionalistas tenden a considerar as formas de corrupción parroquial –tais como o tráfico de influencias- como útiles e culturalmente enraizadas. O pequeno tráfico de influencias constitúe unha resposta informal as rixideces do sistema na resolución dos problemas dos cidadáns. É nestes casos cando emerxe a figura tradicional do cacique como mediador e conseguidor de favores.

Nestes casos o delito de corrupción configura prácticas que se asocian con formas de favoritismo baseado nas relacións clientelares. A través delas alguén cun alto cargo representativo explora o seu poder e autoridade para proporcionar un emprego ou conceder un favor a un familiar, amigo, afín político, dependente, seguidor ou protexido, mesmo que este non teña as cualificacións necesarias para o cargo (nepotismo).

Por iso, a corrupción esta relacionada coas percepcións. O seu significado está constantemente en transformación. Temos así a denominación de corrupción para describir practicas ou comportamentos que van desde as formas que recaen na definición penal do fenómeno –tais como suborno, extorsión, tráfico de influencias ou abuso de poder-, pasando por formas, que teñen sido obxecto de reformas lexislativas, mais que non suscitan desaprobación por parte dos cidadáns –por exemplo, o conflito de intereses e o financiamento político- ate as formas que están exentas de calquera tipo de regulación –como o favoritismo ou o nepotismo-.

Non entanto, os cidadáns condenan ou xulgan indubidablemente como corruptos os escenarios que mais se aproximan o concepto penal de corrupción –tais como o cóecho- e delitos similares –apropiación indebida ou negociacións prohibidas, prevaricación, entre outros-.

Cando falamos dos valores asociados ao Estado Democrático é necesario distinguir entre tres tipos de lexitimidade democrática que nos permiten reflectir sobre os estándares de ética a través dos cales a nosa Democracia funciona: a igualdade e o mérito; a legalidade e a transparencia; a eficiencia, a imparcialidade e o respecto aos procedementos formalmente establecidos.

O concepto de lexitimidade na detentación dun cargo público está igualmente relacionado co principio de rendición de contas. Este principio defínese pola capacidade dos cidadáns de esixiren dos seus electos o cumprimento dun conxunto de regras así como de avaliar se estes cumpriron as súas responsabilidade a luz deste principios.

O concepto de rendemento de contas correspondese co modo de cómo as decisións foron tomadas. Unha das principais dimensións deste tipo de lexitimidade e a legalidade dos procesos, aspecto que é fundamental nun Estado de Dereito.

A segunda dimensión e a transparencia, ou sexa a capacidade do sistema político de deixar claro para o cidadán quen é responsable dunha determinada decisión e a que nivel.

Nos últimos tempos, España está asolada pola vaga de escándalos de corrupción de todos coñecidos. Mais o caso galego é singular respecto destes casos, na medida en que, no noso pais, coexisten modos modernos corruptos con modos de caciquismo clásico, asentados en lazos primarios, familiares e clientelares que definen as relacións diarias entre os cidadáns e a súa Administración Pública.

Isto significa que o acto corrupto no noso pais non se restrinxe apenas a prácticas de suborno de funcionarios públicos e esta aberto a outros comportamentos en que o proceso de troca de decisións por unha determinada contrapartida non é clara nin inmediata.

Por esta razón, moitas outras formas de tráfico de influencias na administración pública non son consideradas prexudiciais para a Democracia, mesmo que violen os principios de xustiza e imparcialidade característicos do Estado de Dereito.

Considero, pois, que no combate e prevención da corrupción non podemos deixar de lado o papel da sociedade civil.

O escrutinio que esta ten que facer acerca de quen dirixe a res pública é fundamental para o bón funcionamento da mesma e para evitar o sentimento de impunidade dos titulares de cargos públicos. Mais alá do peso da lei que recae sobre os prevaricadores, debe de haber un xuízo igualmente negativo por parte da opinión pública que impida a estas persoas volver a detentar os seus cargos.

A debilidade da sociedade civil e a correspondente cultura política enfraquecen os mecanismos os mecanismos políticos e sociais de control.

Esta circunstancia explica a prevaleza da corrupción na nosa sociedade.

O control da corrupción é un indicador dunha gobernanza eficaz. Unha cidadanía mais atenta influencia este control. Aínda existe unha importante maioría social que non comprende o papel que lles cabe no proceso de control democrático, xa que centraliza o ideal de cidadanía nos dereitos individuais en detrimento das responsabilidades e deberes colectivos.

Non basta ter leis tecnicamente perfectas. É preciso implementalas e avaliar os resultados obtidos. Dahí a importancia de crear estruturas organizativas cuxa misión e obxectivos non se cingan a unha acción circunstancial senón que deben perdurar no tempo.

Para un eficaz combate a corrupción é importante que se verifiquen accións proactivas que se sitúen no campo da prevención e disuasión deste delito.

Con este fin a Fiscalía Superior propuxo no Parlamento de Galicia, seguindo modelos europeos e as recomendacións de organismos como o GAFI ou o GRECO, a creación dun órgano ad hoc co cometido especifico de detectar os riscos de corrupción que poidan existir en relación co desenvolvemento da actividade dun organismo público e no que concirne as practicas da administración pública.

O CPC creado en Portugal no ano 2008, como consecuencia dunha recomendación do seu Tribunal de Contas, estableceu que:

“os órganos máximos das entidades xestoras de diñeiros, valores ou patrimonios públicos, sexa cal fora a súa natureza, deben no prazo máximo de 90 días, elaborar planes de xestión de riscos de corrupción e infraccións conexas”.

Estes planes deben conter os seguintes elementos:

A) Identificación relativa a cada área ou departamento, dos riscos de corrupción e infraccións conexas.

B) Identificación das medidas adoptadas que preveñan a súa ocorrencia (por exemplo, mecanismos de control interno, segregación de funcións, definición previa de criterios xerais e abstractos na concesión de beneficios públicos e no recurso a especialistas externos, nomeamento de xurados diferentes para cada concurso) C) Identificación dos distintos responsables encargados da xestión do plan, baixo a dirección do órgano dirixente máximo.

D) Elaboración dun relatorio anual sobre a execución do plan.

O CPC colabora ademais: na elaboración de códigos de conduta, seguimento da aplicación de instrumentos xurídicos e de medidas implementadas pola Administración Pública e sector público empresarial, da o parecer sobre instrumentos normativos internos ou internacionais, coopera con outros organismos.

Esta iniciativa, pioneira a nivel internacional, mereceu unha adhesión francamente positiva por parte dos seus destinatarios, tendo recibido o Consello mais de 800 plans de Xestión de Riscos de Corrupción e Infraccións conexas de cuxo análise se ocupa.

Entre as organización que formalizaron estes plans preventivos figuran a Asemblea da República, o Banco de Portugal, a Dirección Xeral do Tribunal de Contas, a Radio Televisión portuguesa, a gran maioría dos Concellos e as mais importantes administracións públicas.

Para ser eficaces os plans de prevención da corrupción deben ser instrumentos dinámicos, en actualización permanente co fin de garantir que non se instalen nos servizos públicos novos focos ou ambientes perturbadores. Esta eficacia esixe tamén que unha vez elaborados sexan actuados e non queden depositados nos arquivos das institucións coma se tratase dunha tarefa burocrática cumprida e finalizada.

Pero ademais, a xestión do risco de corrupción é unha responsabilidade de todos os traballadores das institucións, tanto sexan membros dos órganos, tanto o sexan do persoal con funcións dirixentes, ou cando se trate mesmo dun simple funcionario. Tamén é certo que os riscos poden ser graduados en función da probabilidade da súa ocorrencia e da gravidade das súas consecuencias, debendo establecerse a correspondente cuantificación para cada tipo de risco,.

En definitiva, con estas previsións os plans de prevención de riscos son o mellor instrumento de prevención da corrupción. Neles deben quedar integrados os códigos de conduta internos adaptados a cada entidade, así como a implantación dos mecanismos eficaces de control. Canto menor sexa a eficacia, maior será o risco.

Deste xeito, o combate contra a corrupción situaríase a todos os niveis: política criminal e política lexislativa, investigación e prevención.

FERMÍN BOUZA

Catedrático de Socioloxía na Fac. CC. da Información da Universidade Complutense de Madrid

votoconbotas.trincheradigital.com

Catedrático de Socioloxía (opinión pública) na Facultade de Ciencias da Información da Universidade Complutense de Madrid. Traballa sobre Opinión Pública, Comunicación Política e Sociología Electoral. É membro fundador de ACOP (Asociación de Comunicación Política) e tamén escribe textos literarios.

Publicou numerosos libros e artigos sobre comportamento electoral, a opinión pública ou o papel dos medios na democracia española e colabora en diversos medios sobre eses mesmos temas.

Ganou o Premio Nacional de la Crítica 1990 coa obra de poesía “Laberinto de inverno”.

INTERVENCIÓN NA TRIBUNA INCOMPETENCIA, CORRUPCIÓN E DESAFECCIÓN CIDADÁ

Fermín Bouza realiza unha aproximación sociolóxica ao problema da corrupción. Na súa opinión, existe un algo grao de desafección cidadá en España, cuxa base atópase principalmente na crise e nos problemas económicos que sofre gran parte da poboación.

A percepción da cidadanía en xeral é que a corrupción é un problema, sen embargo unha gran parte da poboación explica o seu desacordo co sistema con afirmacións abstractas contrarias á político, aos políticos e ás institucións, atitude que él denomina “desafección mala”. Por outro lado existe unha parte da poboación que basea súa crítica no mal funcionamento do sistema con afirmacións concretas e informadas, polo que este é un tipo de “desafección boa” que non critica as institucións senón o mal uso que se fai delas.

Nos estudos cualitativos realizados en España existe un alto grao de simpatía ou solidariedade coa figura do político corrupto (resumida na frase: “se eu estivese no seu lugar faría o mesmo”) que pode ser preocupante dende o punto de vista social, polo que queda un longo e difícil camiño que ten moito que ver coa educación e a pedagoxía para erradicares este tipo de comportamentos corruptos e pouco éticos.

XOSE LUIS BARREIRO RIVAS Doutor en CC. Políticas e analista político

É doutor en Ciencias Políticas e Socioloxía, e licenciado en Filosofía pola Universidade Complutense de Madrid. Profesor na Facultade de Ciencias Políticas e da Administración da Universidade de Santiago de Compostela.

É autor de obras como “A terra quere pobo” (Premio Ramón Piñeiro de Ensaio en 2003), “ A fundación de occidente: O Camiño de Santiago en perspectiva política”, “As inxurias dá guerra: ou que Bush non sabía pero eu si”, “Globalización e cambio de milenio”.

Vicepresidente e Conselleiro da Presidencia da Xunta de Galicia entre 1982 e 1988, e Deputado no Parlamento de Galicia entre 1981 e 1989. Na actualidade exerce como analista político do Grupo Voz.

É patrono da Fundación Araguaney-Ponte de Culturas.

INTERVENCIÓN NA TRIBUNA INCOMPETENCIA, CORRUPCIÓN E DESAFECCIÓN CIDADÁ

O profesor Barreiro Rivas, que actuou como moderador do coloquio, mantivo a tese de que unha ola de corrupción e corruptelas xeneralizadas non se resolven cun enfrontamento teatral entre a Xustiza e a Política, coma se fosen o bo e o malo dun western tradicional. E non soamente porque a Xustiza non está exenta á súa vez de ineficiencias e corrupción no seu funcionamento, senón porque é necesario un programa de rexeneración –de modelos, referentes e valores- que implique ao polo social, que é o contrapunto necesario de toda corrupción, e o caldo de cultivo no que se desenvolven os nosos modelos político e xudicial.

FOTOGRAFÍAS DO EVENTO

DOSSIER DE PRENSA

EL CORREO GALLEGO

Sección: LOCAL

Valor: 1.082,00 €

Área (cm2): 297,9

12/03/13

Cód: 68049113

SANTIAGO COMPOSTELA

Prensa: Diaria Tirada: 27.472 Ejemplares Difusión: 22.735 Ejemplares Ocupación: 32,21 %

Documento: 1/1

Autor:

Núm. Lectores: 77000

Página: 30

DOSSIER DE PRENSA

12/03/13

VIGO

Sección: PORTADA

Valor: 7.421,00 €

Prensa: Diaria Tirada: Sin datos OJD Difusión: Sin datos OJD Área (cm2): 476,0

Ocupación: 100 %

Documento: 1/1

Autor:

Núm. Lectores: 0

Cód: 68058328

LA VOZ DE SANTIAGO

Página: 1

DOSSIER DE PRENSA

DOSSIER DE PRENSA

Santiago de Compostela Hotel Eurostars Araguaney