Ogólnopolski System Ochrony Zdrowia

nr

10

Październik 2015 Dobre strony rynku ochrony zdrowia

www.osoz.pl ISSN 1897-5828, cena 10 zł (zawiera 8% VAT)

październik

10 / 2015

OSOZ

Ogólnopolski System Ochron y Zdrowia

pacjent, czyli

człowiek

Nowe koncepcje na pograniczu medycyny i psychologii rewolucjonizują schematy podejścia do chorego.

Czas na partnerstwo, zaangażowanie i edukację zdrowotną.

radboud medical center

innowacje

inger ekman

100% informatyzacji

ubrani w technologie

brakuje nam wiedzy

Szpital z najwyższym stopniem adaptacji e-dokumentacji medycznej.

Monitorują stan zdrowia, wkraczają do świata mody. Czym są wearables?

Praktyka person-centred care na Uniwersytecie w Gothenburgu.

SONDAŻ OPINII

ROK W OCHRONIE ZDROWIA

Zagłosuj na najważniejsze medyczne wydarzenie roku 2015 KOD

160678 160680 160683 160684 160685 160686 160687 160688

Pakiet onkologiczny Ustawa o zdrowiu publicznym Prof. Zembala Ministrem Zdrowia Ustawa in vitro Podwyżki dla pielęgniarek Ustawa antywywozowa dot. eksportu leków Taryfikacja świadczeń przez AOTMiT Zmiana rządu

WYŚLIJ SMS WPISUJĄC W TREŚCI ODPOWIEDNI KOD/KODY na nr +48 799 599 633 lub napisz e-mail na adres redakcja@osoz.pl wpisując w temacie wybrany kod/kody.

Koszty wysłania SMS-a zgodnie z planem taryfowym lub cennikiem Operatora.

Głosowanie trwa od 10 listopada do 2 grudnia 2015.

Wyniki sondażu przedstawimy na łamach czasopisma Ogólnopolski System Ochrony Zdrowia.

Numery telefonów/adresy e-mail użyte do głosowania nie będą wykorzystane do innych celów.

NOTA BENE

Zbiór wspólny

Europa nie mierzy się z żadnym kryzysem, ponieważ ten powoli wrasta w codzienność.

Musimy być tego świadomi, zwłaszcza w ochronie zdrowia.

Artur Olesch Redakcja Czasopisma Ogólnopolski System Ochrony Zdrowia  redakcja@osoz.pl

Nie ma raportu na temat ochrony zdrowia, który nie przypominałby o wielkich zagrożeniach: starzejącym się społeczeństwie, rosnącej antybiotykooporności, kurczących się zasobach kadr medycznych, galopujących kosztach. Dopełnieniem są alarmujące informacje o kryzysie uchodźców, kolejnych rekordach temperatur w kontekście zmian klimatu, konfliktach zbrojnych tuż za granicami Unii Europejskiej. Wszystko to sprawia, że kończący się rok 2015 nie napawa optymizmem. Trudno też liczyć na złoty środek, bo takiego prawdopodobnie nie ma. Podwyżki dla pielęgniarek, ustawa o zdrowiu publicznym, zewnętrzna taryfikacja świadczeń medycznych to dobre zwiastuny zmian. Ciągle jednak myślimy o wydatkach na zdrowie w kategoriach kosztu, a nie inwestycji. 6,8% produktu krajowego brutto na ochronę zdrowia plasuje Polskę w ogonie Unii Europejskiej, także w grupie nowych członków (dla porównania: Czechy – 7,5%, Węgry – 8%, Słowacja – 8,1%, średnia europejska – 8,7%).

Problemów nie rozwiążą same pieniądze. Potrzebna jest strategia i włączenie zdrowia do wszystkich – bez wyjątku – polityk państwa, międzyresortowa koordynacja działań, innowacyjne myślenie poza sztywnymi ramami przyzwyczajeń, determinacja w realizacji reform.

Wynik październikowych wyborów parlamentarnych oznacza realizację nowej wizji organizacji sektora ochrony zdrowia. Miejmy nadzieję, że uda się rozprawić z największą bolączką, jaką są dziś wydłużające się kolejki do specjalistów. Dla nowego rządu będzie to trudny test weryfikujący skuteczność działania. Proponujemy, aby hasło „zdrowie we wszystkich politykach” stało się punktem wyjścia dla kluczowych decyzji ustawodawczych.

Politycy nie są w stanie samodzielnie sprostać kryzysom. Do tego potrzebne jest społeczeństwo obywatelskie, rozumiejące swoje prawa i obowiązki, lepiej wyedukowane zdrowotnie, świadome odpowiedzialności za profilaktykę i proces leczenia. Potrzebna jest też zmiana filozofii pracy i zwyczajów po stronie lekarzy. W przeciwnym przypadku proces demokratyzacji ochrony zdrowia, swobodnego dostępu do danych i innowacji osłabi partnerską więź łączącą pacjenta i specjalistę medycyny. Brak zaufania może okazać się największą bombą, której nie rozbroją ani reformy strukturalne, ani większa ilość pieniędzy w sektorze.

Niezrozumienie po obydwu stronach Pacjenci wiedzą więcej i nie chcą autorytatywnego traktowania. Z kolei lekarzom coraz trudniej dostosować się do sytuacji, w której przestali być jedynym źródłem informacji. Rosnąca świadomość chorych odbierana jest jak zagrożenie, rzadziej – jako szansa na partnerską relację, w której każda strona pełni równoprawną rolę, a sukces leczenia lub profilaktyki możliwy jest tylko na bazie porozumienia i bliskiej współpracy.

Comic House | EHFG 2015

październik 2015 CZASOPISMO

NAUKA

6 Zdjęcie numeru Niekontrolowana mutacja

8 Rynek zdrowia w pigułce Czekając na nowe rozdanie

INNOWACJE

OGÓLNOPOLSKI SYSTEM OCHRONY ZDROWIA 16

12 Alert epidemiologiczny Prognoza dla alergii, grypy i przeziębienia (grudzień 2015)

13 Aplikacje medyczne Najnowsze aplikacje zdrowotne na smartfona

14 Nowości i wynalazki Mobilne USG, dyspenser leków, ekoszkielet, e-inhalator, monitoring w biżuterii itd.

16 Poza schematami Ubierz się w technologie

18 Laboratorium technologii Lekarz w lodówce

RAPORT

ROZMOWY

20

20 Pacjent na prawach człowieka Pacjent w centrum systemu ochrony zdrowia, health literacy, opieka personalizowana – nowe koncepcje przełamują schematy w medycynie, forsując partnerską relację z chorym.

26 Menedżer Miesiąca.

Triumfy i przeciwności Dr hab. med. Maciej Kowalczyk (Uniwersytecki Szpital Dziecięcy w Krakowie)

30 Wplatanie IT w sztukę medyczną

30

Ronald Petru (Radboud University Medical Center)

PRAKTYKA

34 Infografika Diagnoza społeczna 2015

36 Legislacja Rok 2016 i nowe warunki umów

38 Nawigator Media: wróg czy przyjaciel?

41 Your Guide to Health in Europe ENGLISH PAGES EU action on cancer

OPINIE

45 Felieton Telemedycyna przyszłością POZ

48 Farmacja Dyrektywa UE na ostatniej prostej

Ogólnopolski System Ochrony Zdrowia 10/2015

48

10

w w w.facebook .pl /I T i Z drow ie

203,8 mln

Tyle opakowań leków na grypę i przeziębienie kupią pacjenci w aptekach w 2015 roku (dokładna prognoza OSOZ: 203 823 350 sztuk). Wartość sprzedaży przekroczy sumę 2,6 mld zł, co będzie oznaczać wzrost rynku o 4,5% w stosunku do roku 2014.

Szczegółowa analiza sprzedaży na str. 64.

3 490



We wrześniu, w stosunku do sierpnia, aż o 10% rośnie liczba pacjentów w statystycznej aptece (+340 osób).

169 tys. zł



Wzrost liczby pacjentów pociąga za sobą przyrost obrotu apteki o 12,3% (18,5 tys. zł.).

„Obecny system ochrony zdrowia nie pozwala szpitalom działać optymalnie.”

Dr hab. med. Maciej Kowalczyk (Uniwersytecki Szpital Dziecięcy w Krakowie) Rozmowa na str. 26.

64 Rada Naukowa OSOZ (kolejność alfabetyczna, stan na październik 2015 r., liczba członków Rady: 100 osób)

STATYSTYKI PROGNOZY

52 Monitor zjawisk epidemiologicznych Wrzesień 2015 – mapy zdrowotne kraju

56 Struktura dystrybucji leków Rynek farmaceutyczny we wrześniu

64 Analiza OSOZ Przeziębienie i grypa

SYSTEMY IT

70 KS-APTEKA

71 KS-SOMED

Zintegrowany System Obsługi Apteki Zintegrowany System Obsługi Przychodni

NA CZASIE

75 Nauka w Polsce Medyczny Nobel 2015

77 Kalendarz wydarzeń. Raporty on-line 78 Kultura Nowości książkowe

1. prof. dr hab. n. med. Ryszard Andrzejak, 2. prof. dr hab. Piotr Andziak, 3. dr hab. n. med. Małgorzata Baka-Ostrowska, 4. dr Marek Balicki, 5. dr hab. n. med. Rafał Białynicki-Birula, 6. prof. dr hab. n. med.

Bożena Birkenfeld, 7. prof. dr hab. n. med. Andrzej Bohatyrewicz, 8. dr hab. med. prof. UJ Małgorzata Bulanda, 9. dr n. med. Małgorzata Czyżewska, 10. dr hab. n. med. (prof. PAN) Marek Durlik, 11. lek. med.

Michał Ekkert, 12. dr n. med. Emilia Filipczyk-Cisarż, 13. lek. med. Halina Flisiak-Antonijczuk, 14. prof. dr hab. n. med. Ryszard Gellert, 15. prof. dr hab. med. Tomasz Grodzicki, 16. prof. dr hab. n. med. Tomasz Grodzki, 17. prof. nadz. dr hab. Antoni Grzanka, 18. prof. dr hab. Edmund Grześkowiak, 19. dr n. farm. Jerzy Hennig, 20. prof. zw. dr hab. n. med. Krzysztof Herman, 21. prof. dr hab. Tomasz Hermanowski, 22. dr med.

Andrzej Horoch, 23. prof. dr hab. n. med. Jacek Imiela, 24. dr n. med. Maria Jagas, 25. prof. dr hab. Jerzy Janecki, 26. prof. dr hab. n. med. Marek Jarema, 27. prof. dr hab. n. med. Włodzimierz Jarmundowicz, 28. prof. dr hab. Mirosław Jarosz, 29. Urszula Jaworska, 30. mgr Renata Jażdż-Zaleska, 31. prof. dr hab. n. med. Sergiusz Jóźwiak, 32. prof. dr hab. n. med. Piotr Kaliciński, 33. prof. dr hab. Roman Kaliszan, 34. prof. dr hab. n. med. Danuta Karczewicz, 35. prof. dr hab. med. Przemysław Kardas, 36. prof. dr hab. n. med.

Andrzej Kaszuba, 37. prof. dr hab. n. med. Wanda Kawalec, 38. prof. zw. dr hab. n. med. Jerzy E. Kiwerski, 39. prof. dr hab. n. med. Marian Klinger, 40. prof. zw. dr hab. n. med. Jerzy Kołodziej, 41. prof. dr hab. n. med. Jerzy R. Kowalczyk, 42. dr n. med. Robert Kowalczyk, 43. dr n. med. Jacek Kozakiewicz, 44. lek. Ryszard Kozłowski, 45. prof. dr hab. n. med. Leszek Królicki, 46. prof. dr hab. Maciej Krzakowski, 47. prof. dr hab.

Jan Krzek, 48. prof. dr hab., dr h.c. mult. Andrzej Książek, 49. prof. dr hab. Teresa Kulik, 50. prof. dr hab. n. med. Jan Kulpa, 51. prof. dr hab. n. med. Wojciech Kustrzycki, 52. dr hab. (prof. UMK) Krzysztof Kusza, 53. dr n. med. Krzysztof Kuszewski, 54. dr n. med. Aleksandra Lewandowicz-Uszyńska, 55. prof. dr hab. n. med. Andrzej Lewiński, 56. prof. dr hab. n. med. Witold Lukas, 57. prof. dr hab. n. med. Romuald Maleszka, 58. prof. dr hab. n. med. Paweł Małdyk, 59. dr n. med. Beata Małecka-Libera, 60. prof. dr hab. Grażyna Mielnik-Niedzielska, 61. prof. dr hab. n. med. Marta Misiuk-Hojło, 62. prof. dr hab. n. med. Janusz Moryś, 63. prof. dr hab. n. med. Krzysztof Narkiewicz, 64. prof. dr hab. n. med. Wojciech Nowak, 65. prof. dr hab. n. med. Krystyna Olczyk, 66. prof. dr hab. n. med. Tadeusz Orłowski, 67. dr hab. n. med. Krystyna Pawlas, 68. prof. dr hab. inż. Grzegorz Pawlicki, 69. prof. dr hab. n. med. Irena Ponikowska, 70. prof. zw. dr hab. n. med. Stanisław Radowicki, 71. dr n. med. Andrzej Rakowski, 72. dr n. med. Grażyna Rogala-Pawelczyk, 73. prof. dr hab. med. Kazimierz Roszkowski-Śliż, 74. prof. dr hab. n. med. Grażyna Rydzewska, 75. dr hab. n. med. Leszek Sagan, 76. prof. dr hab. Bolesław Samoliński, 77. prof. dr hab. Maria Małgorzata Sąsiadek, 78. dr hab. med. (prof. UJ) Maciej Siedlar, 79. dr hab. n. med. Waldemar Skawiński, 80. lek. Maciej Sokołowski, 81. prof. dr hab. n. med. Jerzy Stelmachów, 82. prof. dr hab. n. med. Krzysztof Strojek, 83. prof. dr hab. n. med. Jerzy Strużyna, 84. prof. dr hab. n. med. Andrzej Szawłowski, 85. prof. dr hab. n. med. Cezary Szczylik, 86. dr hab. n. med. prof. nadzw. Zbigniew Śliwiński, 87. dr n. med. Jakub Śmiechowicz, 88. prof. dr hab. n. med. Barbara Świątek, 89. dr n. med. Jakub Trnka, 90. prof. dr hab. n. med. Tomasz Trojanowski, 91. prof. dr hab. n. med. Krystyna Walden-Gałuszko, 92. prof. dr hab. Andrzej Wall, 93. prof. dr hab. n. med.

Anna Walecka, 94. prof. dr hab. Marek Wesołowski, 95. dr hab. n. med. Andrzej Wojnar (prof. nadzw.

WSF), 96. dr n. med. Andrzej Wojtyła, 97. prof. dr hab. Jacek Wysocki, 98. prof. dr hab. n. med. Mirosław J. Wysocki, 99. dr hab. n. med. Stanisław Zajączek (prof. nadzw. PUM), 100. prof. dr hab. Marek Ziętek

Ogólnopolski System Ochrony Zdrowia 10/2015

Og贸lnopolski System Ochrony Zdrowia 10/2015

nauk a

Niekontrolowana mutacja Nowotwory są drugą przyczyną zgonów w Polsce i Europie (25,6% wszystkich przypadków), ustępując jedynie chorobom układu krążenia. Prognozuje się, że sytuacja będzie się pogarszać z roku na rok. Według WHO, za 90% zgonów na nowotwory układu oddechowego odpowiada palenie papierosów. Statystycznie, co trzeciemu przypadkowi raka można zapobiec poprzez m.in. zdrową dietę, aktywność fizyczną, unikanie tytoniu i nadmiernego spożycia alkoholu. Nowotwór powstaje w wyniku mutacji genów kodujących białka, uczestniczących w cyklu komórkowym. W wyniku tego nowe komórki nie przekształcają się w typowe komórki ciała, nie reagują lub reagują błędnie na sygnały z organizmu, zaczynają dzielić się w niekontrolowany, przyspieszony sposób. Nowotwór można rozpoznać, gdy składa się z 1 miliarda komórek i waży ok. 1 grama. Taką masę osiąga zazwyczaj dopiero po kilku latach rozwoju. Otaczające guz naczynia krwionośne dostarczają mu tlenu i składników odżywczych. Nowotwór złośliwy wnika między komórki prawidłowej tkanki.

Zdjęcie: thinkstockphotos.com/Rice University

Ogólnopolski System Ochrony Zdrowia 10/2015

nauk a

Foto: designed by freepik.com

rynek ZDROWIA W PIGUŁCE

Czekając na nowe rozdanie Po 8 latach stery w polskiej polityce przejął PiS, zarówno w Parlamencie jak i w Pałacu Namiestnikowskim. Do tego będzie mogło rządzić samodzielnie, co otwiera drogę do realizacji obietnic wyborczych. Jest to wielka szansa, ale i zobowiązanie, ponieważ za cztery lata ugrupowanie nie będzie mogło się tłumaczyć, np. podziałem kompetencji z koalicjantem. Likwidacja NFZ i oddanie jego zadań wojewodom, darmowe leki dla seniorów, powrót „podatku Religi”, budowa sieci szpitali – które z zapowiedzi zrealizuje? Czy faktycznie otworzy się szerzej na dialog, nawet gdyby miało to oznaczać zmiany w partyjnym programie? Gdzie nowy rząd znajdzie brakujące w systemie pieniądze, jak skróci kolejki do specjalistów, zwiększy liczbę lekarzy i pielęgniarek? Wszyscy czekamy na odpowiedzi.

Aleksandra Kurowska

Finanse Na szczęście na kampanii i wyborach świat się w ostatnich tygodniach nie kończył. Najważniejszym wydarzeniem, nieco pominiętym przez media, były pierwsze zewnętrzne, czyli nie NFZ-owskie,

Ogólnopolski System Ochrony Zdrowia 10/2015

taryfy świadczeń. Na razie w psychiatrii i leczeniu uzależnień. Rada ds. Taryfikacji koszt świadczenia bazowego oszacowała na 89,91 zł (tyle płacone będzie za poradę psychiatryczną dla dorosłych w AOS). Generalnie, jak twierdzą eksperci, wzrost w poszczególnych zakresach wyniesie średnio 20–30 proc.

i ponad 400 mln zł. Ale zdaniem szpitali, z którymi rozmawiałam, poszczególne świadczenia są tak wycenione, że biorąc pod uwagę, ile ich realizują, nadal mogą być „pod kreską”.

Podobnie jak psychiatria, także i SOR-y były przez lata źle wyceniane, dołując zwłaszcza finanse szpitali po-

nauk a

wiatowych. Tu też będą zmiany. Prezes NFZ postanowił wprowadzić nowe, ujednolicone w całym kraju algorytmy określania ryczałtu dobowego dla szpitalnych oddziałów ratunkowych oraz izb przyjęć.

W poprzednim numerze pisaliśmy o rozporządzeniu Ministra Zdrowia przyznającym pielęgniarkom podwyżki po 300 zł w dwóch kolejnych latach.

MZ się ugięło i przyznało jednak 1600 zł rozłożone równomiernie na cztery lata.

Pielęgniarki się cieszą, ale nie do końca, ponieważ walczyły o więcej, za to szefowie szpitali mają ból głowy. Ich siatki płac legły w gruzach i kolejni pracownicy chcą podwyżek.

Z kolei Ministerstwo Gospodarki wybrało branże, które w ramach nowej perspektywy finansowej UE skorzystają z wydzielonych pieniędzy na wspieranie polskich marek. Wśród 12 wyróżnionych dziedzin znalazły się: sprzęt medyczny, biotechnologia i farmaceutyka oraz sektor usług prozdrowotnych.

Wieści z rynku LUX MED wchodzi głębiej w rynek szpitalny. Planuje otworzyć w Warszawie kolejną placówkę, tym razem na ponad 200 łóżek. Ma ona być ośrodkiem o wysokim standardzie w zakresie medycyny wysokospecjalistycznej. Pierwsi pacjenci, według zapowiedzi firmy, zostaną przyjęci w styczniu 2017 r. po adaptacji jednego z budynków.

ENEL-MED też rozbudowuje sieć, ale o przychodnie, m.in. w warszawskim biurowcu Crown Square. Będzie to już dwunasta jednostka w stolicy.

Z kolei firmy, które sieć własnych placówek medycznych zaczęły budować dopiero niedawno, kontynuują akwizycje. Neuca Med nabyła 100 proc. udziałów Śląskiego Centrum Osteoporozy, zwiększyła także udziały w prowadzącej badania kliniczne dla firm farmaceutycznych Medica Pro Familia (ma już ich ponad 70 proc.). PZU Zdrowie przejęło spółkę Medicus w Opolu, oferującą m.in. świadczenia POZ, AOS, rehabilitację i diagnostykę obrazową. A kupiona już wcześniej przez PZU Elvita rozszerza zakres usług w Górniczym Zakładzie Lecznictwa Ambulatoryjnego w Jaworznie o poradnię ginekologiczno – położniczą, która przyjmie pacjentki w ramach kontraktu z NFZ. EMC Instytut Medyczny kontynuuje doinwestowywanie swoich placówek.

Regionalne Centrum Zdrowia podpisało list intencyjny z Budimeksem, dotyczący

wykonania prac projektowych i robót budowlanych dla SOR w Lubinie. Wartość umowy wyniesie maksymalnie 20,7 mln zł plus VAT. Publiczne podmioty i ich spółki też inwestują w rozwój. Pierwszy w Polsce ośrodek oferujący radioterapię protonową – Centrum Cyklotronowe Bronowice (CCB) otwarto na terenie Instytutu Fizyki Jądrowej PAN w Krakowie. Budowa trwała cztery lata i kosztowała ponad 265 mln zł.

W SPCK w Warszawie otwarto Gabinet Cyfrowej Radiologii Konwencjonalnej oraz nową salę zabiegową w Pracowni Badań Naczyniowych II Zakładu Radiologii. Pracownia wyposażona została m.in. w najnowocześniejszy w Polsce dwupłaszczyznowy system angiograficzny Allura FD20/20 i będzie funkcjonować jako Ośrodek Referencyjny firmy Philips. Uniwersyteckie Centrum Okulistyki i Onkologii w Katowicach wzbogaciło się o jeden z nielicznych w Polsce aparat Angio-OCT służący do kompleksowego „prześwietlenia” siatkówki oka.

Uniwersytet Medyczny w Białymstoku wraz z partnerami rozpoczyna badania nad leczeniem dopasowanym indywidualnie do pacjenta. Planuje m.in. stworzyć własny biobank. Będzie też prowadzić badania histopatologiczne z typowaniem nowotworów. Uczelnia już wcześniej zdobyła na ten cel 19 mln zł z Narodowego Centrum Badań i Rozwoju.

Legislacja Przez Senat, na ostatnim jego posiedzeniu, „przepchnięto” wszystkie zdrowotne ustawy rządu i koalicji, właściwie bez pytań i debat. Choć nawet posłowie sprawozdawcy mówili, że mają wątpliwości np. do ustawy o zawodzie fizjoterapeuty. Wiadomo na pewno, że część kwestii rozwiązano tylko chwilowo i niemal na pewno konieczne będą nowelizacje np. w sprawie kart ubezpieczenia zdrowotnego czy przesuniętych tylko w czasie ubezpieczeń od zdarzeń medycznych i dostosowania budynków szpitalnych.

Do koszyka świadczeń wprowadzono telekonsylia kardiologiczne oraz geriatryczne, w planach są m.in. diabetologiczne. Lista ważnych spraw do rozstrzygnięcia i dopisania do koszyka jest jednak długa, obejmuje m.in. wspomnianą wyżej radioterapię protonową (AOTMiT już się tym zajmuje) oraz edukację w diabetologii na poziome POZ i AOS. Na uwagę zasługuje też projekt zarządzenia Prezesa NFZ wprowadzają-

» Do koszyka świadczeń wprowadzono telekonsylia kardiologiczne oraz geriatryczne, w planach są m.in. diabetologiczne.« cy możliwość odwołania się przez szpital od stanowiska dyrektora Oddziału Funduszu do szefa Centrali Funduszu w sprawie wyrażenia zgody na realizację wniosku o indywidualne rozliczenie świadczenia.

Farmacja Firmy na wszystkie możliwe sposoby walczyły w ostatnich tygodniach o to, by ich leki utrzymały się na liście refundacyjnej. MZ przy odnawianiu decyzji – jak twierdzą przedstawiciele sektora – oczekuje nawet 40–80 proc. obniżek cen medykamentów. Branża utrzymuje, że to nierealne, doprowadzi do całkowitego wstrzymania inwestycji i odbije się nawet na poziomie PKB. Powołuje się m.in. na raport DELab-u Uniwersytetu Warszawskiego.

Na razie farmacja nie bez powodu chwali się inwestycjami w innowacyjność. Jak podał ostatnio GUS, w 2014 r. wydatki na ten cel we wszystkich branżach wyniosły 24,6 mld zł w przedsiębiorstwach przemysłowych oraz 13 mld zł w przedsiębiorstwach usługowych.

Największy udział innowacyjnych przedsiębiorstw – aż 45,6 proc. – odnotowano w sektorze produkcji podstawowych substancji farmaceutycznych oraz leków i pozostałych wyrobów farmaceutycznych.

Orzeczenia sądów Tu działo się wiele. Trzy zasługują na szczególne wyróżnienie. Po pierwsze – uznanie przez Trybunał Konstytucyjny za częściowo niezgodne z Konstytucją ograniczenia klauzuli sumienia lekarzy.

Sędziowie przyznali lekarzom prawo do odmowy świadczenia w „innych przypadkach niecierpiących zwłoki” poza sytuacją ratowania życia. Ciekawe, jak systemowo wybrnie z tego MZ i szefowie placówek. Staram się rozumieć lekarzy,

Ogólnopolski System Ochrony Zdrowia 10/2015

nauk a

ale… z potencjalnymi konsekwencjami wyroku się nie zgadzam.

Po drugie – MZ znów wygrało w sądzie w sprawie dotyczącej procesu refundacyjnego. Tym razem w NSA. Uchwały Komisji Ekonomicznej nadal nie będą musiały być uzasadniane, ponieważ Komisja Ekonomiczna nie jest organem i nie mają do niej zastosowania przepisy Kodeksu Postępowania Administracyjnego – stwierdził sąd. Wydaje mi się jednak, że takie uzasadnienie i pacjentom i firmom jest potrzebne. Może powinno się zmienić przepisy?

Niekorzystny dla siebie wyrok, poza przedstawicielami farmacji, musieli „przełknąć” technicy medyczni elektroradiologii. Zrównanie ich czasu pracy z innymi pracownikami placówek medycznych nie jest zdaniem Trybunału Konstytucyjnego sprzeczne z ustawą zasadniczą.

Raporty Z mojej perspektywy najciekawszy był coroczny raport o sytuacji finansowej szpitali publicznych. Firma Magellan po raz kolejny wyręczyła instytucje publiczne, które takich danych nie zbierają i nie analizują. W 2014 r. zmniejszył się udział szpitali o dodatniej rentowności netto. Aż 3/4 szpitali traci na procedurach wykonywanych dla NFZ i tylko 1/4 z nich jest w stanie generować dodatni wynik na poziomie operacyjnym. Pod względem województw, strat nie wygenerowało tylko pięć, rok wcześniej było ich jeszcze osiem. Jak szacuje Magellan, zasypanie luki w finansach szpitali wymagałoby dodatkowych 1,6 mld zł rocznie.

Ciekawe wątki znalazły się też w raporcie „Innowacyjne terapie onkologiczne. Propozycja poprawy polskiego systemu opieki onkologicznej” Ernst & Young.

Jak wynika z szacunków, blisko 17 mld zł polska gospodarka traci z powodu nowotworów złośliwych. Są pomysły, jak to zmienić, ale potrzebna jest rzetelna dyskusja w kontekście szerszym niż poprawki do pakietu onkologicznego.

Póki co Polacy szukają ratunku przed kolejkami w prywatnych polisach zdrowotnych. W I półroczu 2015 r. wydali na nie w sumie 237 mln zł, o 23 proc. więcej niż rok wcześniej – wynika z danych Polskiej Izby Ubezpieczeń. Liczba ubezpieczonych osób wzrosła w I półroczu 2015 r. o 40 proc. do ponad 1,3 mln.

W segmencie polis indywidualnych wzrost wyniósł ponad 80 proc., czyli aż 218 tys. osób kupuje je bez pośrednictwa np. pracodawcy.

10

Ogólnopolski System Ochrony Zdrowia 10/2015

Personalia Prof. Mirosław Wysocki, po kolejnej wygranej w konkursie, wróci na stanowisko dyrektora Narodowego Instytutu Zdrowia Publicznego – Państwowego Zakładu Higieny. To oznacza, że odwołanie od wyników wiceministra Igora Radziewcza-Winnickiego zostało odrzucone.

Ewa Grenda, obecna prezes INFARMy i dyrektor generalna Roche Polska, obejmie funkcję regionalną i będzie kierowała biurami Roche w 11 krajach Europy.

Polpharmie udało się znaleźć nowego prezesa. Dr Maurice Chagnaud ma wprowadzić Zakłady Farmaceutyczne Polpharma na pozycję lidera w regionie Europy Środkowo-Wschodniej, WNP i Azji Centralnej. Wcześniej sprawował wysokie stanowiska m.in. w spółkach Mercka oraz TEVA. Ostatnio był zaś prezesem na Europę, Rosję i WNP oraz Globalnym Szefem ds. Strategii Leków Inhalacyjnych w firmie Lupin.

Tomasz Józefacki trafił do zarządu Grupy Neuca i odpowiada m.in. za strategię rozwoju. Przez ostatnie lata pełnił funkcję prezesa Benefit Systems, wcześniej przez wiele lat związany był z medialną Agorą, a w latach 1999–2004 z „The New York Times”.

Zgromadzenie Wspólników spółki Diagnostyka podjęło decyzję o powrocie Jakuba Swadźby na stanowisko prezesa zarządu. Barbara Kopeć pozostanie w spółce w randze wiceprezesa.

Dyrektorem Centrum Systemów Informacyjnych Ochrony Zdrowia został Damian Marciniak. Zastąpił Marcina Kędzierskiego, który złożył dymisję ze względów osobistych. Z kolei Izabe-

» W spocie Ministerstwa Zdrowia ludzkie organy z filcu i włóczki śpiewająco apelują o zdrowy tryb życia. Czy to zmieni niezdrowe nawyki?«

la Kucharska, która kierowała różnymi departamentami w GIS, została wiceprezes tego urzędu.

Prof. dr hab. n. med. Piotr Hoffman, kierownik Kliniki Wad Wrodzonych Serca Instytutu Kardiologii w Warszawie, został nowym prezesem Polskiego Towarzystwa Kardiologicznego.

Powołano też po raz pierwszy członków Rady Dialogu Społecznego, która zastąpi w pewnym sensie Komisję Trójstronną, gdzie związki zawodowe, pracodawcy i rząd dyskutowali m.in. o zmianach w płacy minimalnej, Kodeksie Pracy oraz w osobnym zespole – o polityce zdrowotnej.

Niezła kampania Na uznanie zasługuje ogólnopolski projekt „Internet nie leczy”, którego celem jest zachęcenie Polaków do rozmowy z lekarzem w przypadku wątpliwości zdrowotnych. Organizatorem kampanii jest Scanmed. Włączyły się w niego m.in. gazety regionalne oraz znani blogerzy. Otrzymali oni kilka fikcyjnych objawów chorobowych i dokonali na potrzeby kampanii diagnozy z pomocą „dr Google”. Z badania ARC Rynek i Opinia wynika bowiem, że aż 92 proc. ankietowanych regularnie poszukuje w Internecie informacji na temat stanu zdrowia. Kampania ma przekonać Polaków, że wirtualne porady lepiej zweryfikować u lekarzy specjalistów.

Tymczasem w spocie Ministerstwa Zdrowia ludzkie organy z filcu i włóczki śpiewająco apelują o zdrowy tryb życia. „Lubię sobie popić i popalić, pokrochmalić” – wyznaje mózg. Film „Organizm w dobrym nastroju” zebrał już sporo po-

nauk a

SZPITALE WEDŁUG RENTOWNOŚCI NETTO 41%

49%

58%

60%

SZPITALE WEDŁUG RENTOWNOŚCI PROCEDUR 47%

59%

61%

29%

25%

29%

26%

26%

71%

75%

71%

74%

74%

2010

2011

2012

2013

2014

rentowne nierentowne 42% 2009

51%

59%

2010

2011

40%

39%

41%

2012

2013

2014

53%

2009

Rentowność netto = zysk netto/przychody ze sprzedaży

Rentowność procedur = (przychody ze sprzedaży – koszty działalności operacyjnej)/przychody ze sprzedaży

średnia RENTOWNOŚĆ szpitali

PŁYNNOŚĆ bieżąca SZPITALI

2009

2010

2011

−0,6% −2,1%

−4,3%

2012

2013

2014

−0,6%

−0,9%

−1,5%

−2,5%

−4,0%

1,13

1,14

1,08

1,06

1,12

1,14

2009

2010

2011

2012

2013

2014

−4,1%

−4,2% −4,4%

−5,3% rentowność netto

chwał, czy jednak zmieni nawyki Polaków?

Aleksandra Kurowska, dziennikarka od ponad 11 lat zajmująca się tematyką medyczną oraz finansową. Współpracuje m.in. z redakcją Służby Zdrowia oraz z Instytutem Zdrowia i Demokracji (IZID). Pracowała w dziale ekonomicznym Życia Warszawy, Gazecie Giełdy „Parkiet”, Rzeczpospolitej oraz Dzienniku Gazecie Prawnej. Absolwentka Instytutu Stosowanych Nauk Społecznych UW.

Do ln Ku oś ja lą ws sk ko ie -p om or sk ie Lu be lsk ie Lu bu sk ie

rentowność netto 2014

średnia 2014

Ślą sk Św ie ięt W ok ar rz m as iń sk kie o-m az ur sk W ie iel Za ko po ch lsk od ie ni op om or kie

rentowność netto 2013

2,0% 1,0% 0,0% −1,0% −2,0% −3,0% −4,0% −5,0% −6,0%

WYSOKOŚĆ I DYNAMIKA PRZYCHODÓW NFZ W LATACH 2006-2016 80

25%

70

20%

60 50

15%

40 10%

30 20

5%

10 0

dynamika

przychody [mld zł]

Słabo mi Takiej „wtopy” nie da się zapomnieć.

Moim faworytem kampanii został Przemysław Wipler, poseł partii KORWiN. I wcale nie chodzi o jakiś spot. Lecz o to, co każdy poseł wiedzieć powinien. Zwłaszcza, gdy zwołuje konferencję o zdrowiu. Poseł stwierdził zaś w październiku: „Służba zdrowia, żeby funkcjonowała, nie potrzebuje celebryty z reality show, który udaje menedżera. W chwili obecnej o wydawaniu dziesiątek miliardów złotych decyduje człowiek, którego doświadczenie zawodowe jest dosyć skromne i ubogie, biorąc pod uwagę zarządzanie tak gigantycznymi środkami, czyli pan minister Arłukowicz...”.

No cóż, miejmy nadzieję, że w nowej kadencji będzie lepiej. 

RENTOWNOŚĆ SPZOZ ORAZ INSTYTUTÓW

Ło dz kie M ał op ol sk M ie az ow iec kie O po lsk Po ie dk ar pa ck ie Po dl as kie Po m or sk ie

rentowność procedur

2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015 2016 przychody NFZ

0%

dynamika

Źródło: Kondycja SPZOZ w 2014 roku (Magellan).

Ogólnopolski System Ochrony Zdrowia 10/2015

11

I nn o w a c j e

ALERT EPIDEMIOLOGICZNY (grudzień 2015) ALERGIA POZIOM NASILENIA ALERGII

SPRAWDZALNOŚĆ POPRZEDNIEJ PROGNOZY

76%

 PONIŻEJ NORMY  NORMA  WYSOKI  BARDZO WYSOKI

PROGNOZA KOSZTÓW ALERGII (grudzień)

TREND W STOSUNKU DO listopadA

Dolnośląskie

1 967

Kujawsko-pomorskie

1 348

Łódzkie

1 619

Lubelskie

1 647

Lubuskie

1 634

Małopolskie

1 377

Mazowieckie

2 099

Opolskie

1 340

Podkarpackie

2 023

Podlaskie

1 586

Pomorskie

1 685

Śląskie

1 599

Świętokrzyskie

1 281

WOJEWÓDZTWO

Wielkopolskie

1 546

Zachodniopomorskie

1 596

               

PROGNOZA KOSZTÓW GRYPY I PRZEZIĘBIENIA (grudzień)

TREND W STOSUNKU DO listopadA

Dolnośląskie

3 923

Kujawsko-pomorskie

3 147

Łódzkie

3 040

Lubelskie

3 670

Lubuskie

3 285

Małopolskie

3 501

Mazowieckie

4 348

Opolskie

2 910

Podkarpackie

3 344

Podlaskie

3 706

Pomorskie

3 495

Śląskie

3 156

Świętokrzyskie

2 401

Warmińsko-mazurskie

2 764

Wielkopolskie

3 239

Zachodniopomorskie

3 306

               

Warmińsko-mazurskie

904

GRYPA I PRZEZIĘBIENIE POZIOM NASILENIA GRYPY I PRZEZIĘBIENIA

SPRAWDZALNOŚĆ POPRZEDNIEJ PROGNOZY

12

99%

Ogólnopolski System Ochrony Zdrowia 10/2015

 PONIŻEJ NORMY  NORMA  WYSOKI  BARDZO WYSOKI

WOJEWÓDZTWO

I nn o w a c j e

aplikacje 1.

2.

6.

3.

5.

4.

 DynaMed Plus

 iCare Brain

 Epocrates

Specjalistyczna aplikacja dla lekarzy, pracowników medycznych oraz studentów kumulująca wiedzę z ponad 500 czasopism medycznych: na temat nowych leków, terapii, wyników badań naukowych. Narzędzie porządkuje informacje z dziesiątek zaufanych źródeł, w tym m.in. czasopism i portali branżowych, odpowiadając na pytania użytkownika dotyczące codziennej praktyki klinicznej. Bezpłatna wersja próbna.

Cena rocznej licencji – od 99 USD.

iCare Brain pomoże wzmocnić koncentrację, ćwiczyć różne rodzaje pamięci oraz wpłynąć na efektywną pracę obydwu półkul mózgowych. 24 interaktywne ćwiczenia to doskonały trening, który przy założeniu systematyki wykonywania wpływa korzystnie na pracę umysłu. Jedna z głównych funkcjonalności aplikacji dotyczy opcji ustawienia czasu pracy i częstotliwości powiadomień, natomiast codzienne alerty przypominają o konieczności regularnego wykonywania ćwiczeń.

Międzynarodowa, naukowa encyklopedia leków. Rzetelna informacja o tysiącach farmaceutyków, porównywanie interakcji do 30 leków jednocześnie, dostęp do aktualnych informacji dotyczących leków i nowości, dobór dawkowania dla pacjenta na podstawie wskaźnika BMI i wiele innych funkcji. Ponad 1 milion użytkowników na całym świecie. Roczny abonament w cenie 175 USD.

iOS | Android | ENG Bezpłatna wersja próbna

 Smoke Free Oparta o wyniki badań naukowych aplikacja oferuje 20 różnych technik ułatwiających rzucenie palenia. System na bieżąco komunikuje liczbę niewypalonych papierosów, a w efekcie – sumę zaoszczędzonych pieniędzy. Użytkownik może sprawdzać, jak z dnia na dzień poprawia się jego zdrowie i ile dni życia udało się „zyskać”.

Zalety: przejrzyste wykresy, prosta obsługa i brak reklam. iOS | Android | ENG Bezpłatna

Android | PL Bezpłatna

 VisualDX Ogromna medyczna baza danych dla specjalistów. Ponad 1300 diagnoz i 29 000 zdjęć pomaga lekarzowi w podejmowaniu decyzji klinicznych. Już 1500 klinik i szpitali korzysta z VisualDX, by osiągać lepsze wyniki leczenia lub dla celów edukacyjnych. Lekarz może porównywać zdjęcia, wprowadzać symptomy choroby, przeglądać zalecane terapie, leki itd. iOS | Android | ENG | DE | SP | JP Bezpłatna w wersji próbnej

iOS | Android | ENG Bezpłatna wersja próbna

 UpToDate Warta polecenia aplikacja wspomagająca decyzje kliniczne. Skuteczność i pozytywny wpływ na jakość opieki nad pacjentem potwierdziło 30 niezależnych badań. Aplikacja zawiera ponad 10 500 zagadnień klinicznych dla 22 specjalizacji medycznych oraz 28 000 grafik. Szeroka funkcjonalność gwarantuje dostęp do światowej wiedzy medycznej i doświadczeń wiodących ośrodków naukowych. iOS | Android | ENG | DE | SP | JP | FR Bezpłatna wersja próbna

Ogólnopolski System Ochrony Zdrowia 10/2015

13

I nn o w a c j e

NOWOŚCI I WYNALAZKI

Mobilne

USG Lumify firmy Philips to przenośna, poręczna i intuicyjna w obsłudze głowica ultrasonografu współpracująca ze smartfonem i tabletem. Dzięki specjalnej aplikacji, Lumify dostarcza lekarzowi wysokiej jakości zdjęć diagnostycznych. Obsługa całości jest wyjątkowa prosta. Wystarczy podłączyć głowicę do urządzenia przenośnego – obraz przesyłany jest do aplikacji automatycznie. Uzyskanymi zdjęciami lekarz może dzielić się z innymi specjalistami, a opcja notatek pozwala na sporządzanie opisów. Philips planuje udostępniać urządzenie na zasadzie miesięcznego abonamentu. Głowica i aplikacja powinny być dostępne na rynku z końcem 2015 roku.

14

STRAŻNIK

DYSPENSER

DIABETYKA

LEKÓW

Lumind czyli opakowane w stylową formę, dyskretne urządzenie wskazujące optycznie poziom glukozy we krwi. Odpowiedni status pomiarów sygnalizowany jest zmieniającymi się kolorami: niebieski – podwyższony poziom, czerwony – obniżony, zielony – prawidłowy. Delikatne pulsowanie przypomina o konieczności wykonania kolejnego pomiaru. Wyniki użytkownik wprowadza do dedykowanej aplikacji. W ten sposób także rodzina lub bliska osoba mogą być włączeni w codzienne życie osoby obciążonej cukrzycą.

Inteligentny dozownik leków to projekt grupy polskich innowatorów. PillBox pełni rolę centrum zarządzania domową farmakoterapią. Po zeskanowaniu kodu z opakowania lekarstwa, użytkownik przyporządkowuje lek do konkretnej osoby oraz określa sposób dawkowania. Aplikacja sprawdza niebezpieczne interakcje i przesyła instrukcje do dyspensera. W odpowiednim momencie PillBox umieszcza dawkę leku w dozowniku, co komunikuje sygnałami świetlnymi i dźwiękowymi. Lek może również zaordynować zdalnie opiekun lub lekarz.

Ogólnopolski System Ochrony Zdrowia 10/2015

I nn o w a c j e

CHODZIĆ MIMO

KONTROLOWANA

PARALIŻU

INHALACJA

ReWalk jest ekoszkieletem realizującym funkcje stawów kolanowych oraz bioder. Dzięki niemu osoby z urazem rdzenia kręgowego mogą stać, chodzić, wchodzić po schodach itd.

Wbudowane w protezy silniki inicjują kolejne kroki, a płynne sterowanie odbywa się na podstawie analizy zmian środka ciężkości pacjenta. ReWalk pozwala osobom sparaliżowanym od pasa w dół znowu stanąć na dwóch nogach i odzyskać samodzielność.

CareTRx – inteligentny inhalator dla chorych z POChP (przewlekła obturacyjna choroba płuc). Specjalna aplikacja – dzięki bezprzewodowej synchronizacji – nadzoruje przyjmowanie kolejnych dawek leku, przypomina o inhalacji, sprawdza przebieg terapii. Odrębna platforma dla placówek medycznych ułatwia codzienny nadzór nad pacjentami z POChP. Wkrótce na rynku pojawi się aplikacja dla dzieci, zamieniająca uciążliwą inhalację w zabawę.

PRAKTYCZNY

LISTEK Wielofunkcyjny i zamknięty w formie estetycznej biżuterii tracker dla ciała i umysłu Leaf monitoruje aktywność fizyczną, jakość snu, poziom stresu, styl życia. Kontroluje i pozwala stabilizować oddech, sprawdza osiągnięcia sportowe, pełni rolę budzika, alarmu przypominającego o konieczności zażycia leku, ostrzega przed zbyt długą nieaktywnością fizyczną, kobietom pozwala zrozumieć wpływ miesięcznych cykli na codzienne życie. Wodoodporny, zbudowany z dwóch rozdzielnych elementów ze stali nierdzewnej i naturalnego drewna, niewielkich rozmiarów i łatwy do noszenia Leaf może pełnić rolę zdrowotnego asystenta.

Źródła i zdjęcia: Philips Lumify, Lumind, PillBox, ReWalk CareTRx, Bellabeat

Ogólnopolski System Ochrony Zdrowia 10/2015

15

I nn o w a c j e

Ubierz się w technologie

Foto: Artur Olesch

Wózek inwalidzki sterowany wzrokiem, wydrukowane w domu buty, kurtka w roli ładowarki, zmieniające kształty i kolory tkaniny, biżuteria mierząca parametry zdrowia – technologie ubieralne (wearables) odważnie wchodzą do świata mody, sportu i medycyny. Projektanci zaskakują nas coraz to nowszymi, kreatywnymi zastosowaniami.

14-letnia Myrijam Stoetzer porusza się na wózku inwalidzkim nie używając do tego pomocy rąk. Wyposażona w wyglądające na zmontowane w domowym laboratorium specjalne okulary i tablet, pokonuje płynnie kolejne zakręty. Wbrew pozorom Myrijam jest sprawna fizycznie. Jako wybitnie uzdolniona nastolatka zaprojektowała i zbudowała wózek inwalidzki sterowany ruchami gałek ocznych, który ma pomóc sparaliżowanym

16

Ogólnopolski System Ochrony Zdrowia 10/2015

osobom w swobodnym poruszaniu się.

Co różni amatorski wynalazek od podobnych rozwiązań opracowywanych w laboratoriach technologicznych innowacyjnych koncernów? Przede wszystkim filozofia wdrażania innowacji: rezygnacja z praw autorskich i patentów oraz otwarta platforma dla producentów oprogramowania. W ten sposób Myrijam chce udowodnić, że nowoczesne technologie w ochronie zdrowia powinny mieć

wymiar społeczny, a nie komercyjny. Na swojej stronie internetowej opublikowała dokładną instrukcję, jak z pomocą kilku elementów i mechanizmów, unowocześnić najprostszy i najtańszy wózek. Efekt?

Zamiast kilkudziesięciu tysięcy złotych, jakie trzeba wydać na chronione patentami innowacyjne wózki, wystarczy kupić kilkanaście podzespołów za kwotę ok.

730 złotych. Mimo że sam projekt wymaga jeszcze dopracowania, już teraz budzi nadzieję, że za sprawą takich osób jak Myrijam, wielkie wynalazki w medycynie staną się dostępne dla wszystkich, bez względu na status społeczny.

Technologie ubieralne rewolucjonizują kolejne dziedziny życia. Dzięki drukarkom 3D każdy będzie mógł zabawić się w projektanta i przekuć własne pomysły w realne rzeczy. Albo po prostu wydrukować sobie buty. Troy Nach-

I nn o w a c j e

tigall w swoich pomysłach łączy możliwości druku 3D z nowymi materiałami, kształtami i kolorami: – Buty produkowane na drukarkach 3D ogranicza tylko fantazja twórcy i podstawowe walory użytkowe. Choć na pierwszy rzut oka wyglądają jak ekstrawaganckie i mało wygodne projekty, tak naprawdę są idealnie dopasowane do nogi właściciela, bo projektowane specjalnie dla niego – mówi innowator. To jak nowoczesne rzemieślnictwo. Wszystko wskazuje na to, że branża modowa, zaraz po ochronie zdrowia, będzie czerpać szerokimi garściami z technologii ubieralnych. Połyskujące delikatnym światłem tkaniny, biżuteria i akcesoria lub materiały odzwierciedlające emocje pojawiają się na wybiegach największych projektantów. W Internecie można znaleźć sklepy oferujące sprzedawane na metry materiały naszpikowane elektroniką (tzw. smart textiles). W ten sposób e-odzież jest obecnie szyta jak tradycyjne ubrania. Przydadzą się też w medycynie. Etkaniny, w które odziane są fantomy do ćwiczeń ze studentami, mierzą nacisk

» Dzięki drukarkom 3D i inteligentnym tkaninom każdy będzie mógł się zabawić w kreatywnego projektanta.« dłoni podczas badania i prawidłowe wykonywanie kolejnych czynności diagnostycznych.

Wearables to nie zawsze skomplikowane trackery zdrowia, kryjące we wnętrzu niezrozumiałą dla przeciętnego człowieka elektronikę. Podczas warsztatów zorganizowanych na Festiwalu Elektroniki Ubieralnej i Technologii w Modzie Wear It, młodzi projektanci mieli okazję samodzielnie zaprojektować, a następnie zmontować kilka urządzeń. Z prostych podzespołów, przewodów i kreatywności powstają indywidualizowane gadże-

Elektronika na co dzień Podczas Festiwalu Elektroniki Ubieralnej i Technologii w Modzie Wear It (Berlin) zaprezentowano m.in. e-tkaniny, rozwiązania dla ochrony zdrowia, ubrania drukowane w technologii 3D. Uczestnicy warsztatów przekonali się, że niektóre urządzenia można wykonać samodzielnie z pomocą kilku podzespołów i podstawowej wiedzy elektronicznej. Zdjęcia: warsztaty z budowy technologii wearables, iluminowana torebka damska firmy Moon Berlin, buty wydrukowane w technologii 3D.

ty o nowych funkcjach, mające w sobie o wiele więcej charakteru niż masowo produkowane produkty.

Rynek technologii ubieralnych przeżywa prawdziwy boom, proponując pacjentom setki nowych rozwiązań: mierzących ciśnienie krwi, saturację, spalone kalorie, prawidłowy oddech, poziom stresu, pracę serca, przypominających o zażyciu tabletki, czuwających nad terapiami w chorobach przewlekłych. Ukryte w designerskich i nowoczesnych kształtach, wtopione dyskretnie w środowisko życia pacjenta, nie kojarzą się z zastosowaniami medycznymi. Do inteligentnych tkanin sięga chętnie zawodowy sport.

Przygotowując się do mistrzostw świata w piłce nożnej w 2014 roku, członkowie niemieckiej drużyny podczas treningów zawsze nosili ze sobą miniaturowe urządzenia mierzące dystans, szybkość, rytm serca itd. Na tej podstawie eksperci opracowywali analizy wydajności pomagające optymalizować nowe ćwiczenia i strategie przygotowań.

Młodzi projektanci, zafascynowani cyfryzacją i rozwiązaniami mobilnymi, zaskakują świeżymi pomysłami, dalekimi od tego, co znane. Branża wearables przyciąga kreatywnych innowatorów i liczne start-up’y. Miniaturowe czujniki, inteligentne tkaniny, bezprzewodowa komunikacja sprawiają, że bez naszej świadomości technologie wspierają kolejne dziedziny życia, podnoszą jakość życia, dbają o zdrowie. 

Ogólnopolski System Ochrony Zdrowia 10/2015

17

I nn o w a c j e

LABORATORIUM TECHNOLOGII

Lekarz w lodówce Czy skrupulatny monitoring tego, co jemy i jaki tryb życia prowadzimy sprawi, że będziemy zdrowsi?

O codziennych wyborach i technologiach dla profilaktyki.

Na profilaktykę zdrowotną składa się wiele elementów: rodzaj i kaloryczność codziennych posiłków, aktywność fizyczna, ilość spożywanego alkoholu, sposób spędzania wolnego czasu, środowisko życia, sen, przekąski w przerwach w pracy, poziom stresu, higiena, badania przesiewowe. Decyzje zdrowotne determinuje indywidualna świadomość, fachowo nazywana „health literacy”, czyli edukacją zdrowotną. Jak pokazują badania Światowej Organizacji Zdrowia, w Polsce ok. 40–50% osób posiada niewystarczającą wiedzę w tematach związanych ze zdrowiem. Aby to zmienić, należałoby zreformować system edukacji, kładąc większą uwagę na wpajanie zdrowych nawyków od wczesnych lat dzieciństwa. Z problemem muszą zmierzyć się politycy decydujący o oznakowaniu i opodatkowaniu niezdrowej żywności, architekci projektujący budynki i infrastrukturę miejską, przemysł zanieczyszczający środowisko życia. I w końcu technologie, które mogą dostarczać pełniejszej informacji o tym, co źle robimy i co należałoby poprawić.

Tak się stanie dzięki tzw. internetowi rzeczy. W uproszczeniu mowa o otaczających nas urządzeniach, które podłączone do sieci internetowej są w stanie zbierać, przetwarzać i wymieniać dane. Na początek zmieni się sposób robienia zakupów i kontroli żywności. Inteligentne wózki i koszyki podliczą nie tylko łączną cenę, ale też zawartość kaloryczną, zanotują i prześlą dalej informacje o produktach i konserwantach chemicznych. Alergików ostrzegą o niebezpiecznych dodatkach,

18

Ogólnopolski System Ochrony Zdrowia 10/2015

zasugerują, co kupić, aby zbalansować proporcje składników odżywczych. Elektroniczne konto zdrowotne, uzupełnione informacjami o diecie, pomoże dobierać produkty do określonych schorzeń i grup ryzyka. Podobną rolę pełnić będą supernowoczesne lodówki kontrolujące daty przydatności do spożycia, świeżość produktów, normy bakteriologiczne, szybkość jedzenia itd. Inteligentne urządzenia działać będą w tle, służąc pomocą oraz poradą każdemu członkowi rodziny indywidualnie. Sprawdzanie sposobu odżywiania się z pomocą nowych technologii jest możliwe już dziś w postaci aplikacji układających menu, liczących kalorie, kontrolujących uczulenia pokarmowe. Ich wadą jest konieczność wprowadzania wszystkich informacji manualnie. Przedmioty codziennego użytku, zintegrowane w spójną sieć, czuwać będą dzień i noc. Nie inaczej stanie się z aktywnością fizyczną, choć w tym przypadku postęp okazał się szybszy niż można byłoby przypuszczać. Specjalne opaski albo zegarki mierzące kroki, spalone kalorie, przebyty dystans nikogo już nie dziwią, z kolei rynek m-zdrowia czeka gwałtowny rozwój szacowany na kilkadziesiąt a nawet kilkaset procent rocznie.

Im kontrola stylu życia staje się coraz precyzyjniejsza, tym lepsze warunki do wdrożenia w życie założeń tzw. profilaktyki indywidualizowanej. Zalecenia ogólne zastąpią szczegółowe wskazówki dostępne dla konkretnej osoby. Systemy analizujące dane medyczne i społeczne sprawdzą interakcje pomię-

I nn o w a c j e

metralnie reformować. Po trzecie – informacje o posiłkach i stylu życia zostaną skorelowane z danymi na koncie zdrowia. W ten sposób wiedzę o przynależności do grupy ryzyka, uczuleniach, konkretnych chorobach można będzie wykorzystać do opracowywania personalizowanych wskazówek, precyzyjnych planów dnia obejmujących zalecenia żywieniowe i zestawy ćwiczeń.

Nowe technologie, nowe możliwości, ale czy dla wszystkich? W perspektywie obiecujących innowacji, zagrożenie wykluczeniem cyfrowym zyskuje wyższą rangę niż bezpieczeństwo danych. Już dziś badania pokazują, że osoby o wyż-

Zdjęcia: designed by freepik.com

dzy lekami a pokarmami, co podniesie stopień bezpieczeństwa farmakoterapii.

Nasze mieszkania zamienią się w małe laboratoria. Podczas porannej toalety zbadana zostanie próbka moczu i zmierzone najważniejsze parametry. Oczywiście wszystkie informacje trafią automatycznie do kartoteki medycznej. Kolejnych pomiarów – na podstawie wyglądu skóry, oczu, oddechu – dokona inteligentne lustro, wyświetlając przed użytkownikiem najważniejsze wyniki. Nad takim rozwiązaniem pracuje już grupa naukowców z Europy. Dane zbierać będą też ubrania i przedmioty codziennego użytku, jak meble i komputery. Projektan-

ci prześcigają się w pomysłach, łącząc tradycyjne przedmioty z elektroniką. Tak powstał m.in. kubek, który kontroluje ilość spożywanych kalorii, stopień nawodnienia organizmu i rodzaj napoju. Słowo „inteligentny/inteligentna” opisuje coraz to nowsze rzeczy: inteligentny nóż, inteligentne krzesło, inteligentne okulary, inteligentne buty, inteligentny zegarek. Do grupy e-rozwiązań dołącza łóżko. Naszpikowane elektroniką pomiarową sprawdzi jakość snu, starając się go poprawić, np. regulując temperaturę, oświetlenie pomieszczenia, wilgotność powietrza, włączając odpowiedni program relaksacyjny.

Dlaczego potrzebujemy aż tak głębokiej ingerencji mechanizmów kontrolnych dla szczelniejszej profilaktyki? Argumentów jest kilka. Po pierwsze ilość informacji – nie tylko tych związanych ze zdrowiem – lawinowo rośnie i nie jesteśmy w stanie ich samodzielnie przyswoić, na bieżąco aktualizować i tym samym stosować się do nich. To samo dotyczy lekarzy, którzy chętnie korzystają z eksperckich portali analizujących i selekcjonujących doniesienia naukowe. Po drugie – profilaktyka nigdy nie będzie priorytetem samym w sobie. Nawet dobra wiedza w tematach związanych ze zdrowiem jeszcze nie oznacza, że zostanie ona praktycznie spożytkowana. Technologie pozwolą dopasować rodzaj informacji do konkretnej osoby – jej trybu życia, chorób, potencjalnych zagrożeń. Indywidualizowane programy dietetyczne uwzględnią tryb życia i upodobania kulinarne, nie próbując ich dia-

szym statusie społecznym (lepiej wyedukowane, z wyższymi zarobkami) żyją dłużej i w lepszym zdrowiu. Profilaktyka personalizowana zakłada zaangażowanie rozwiązań, które nie będą należały do najtańszych. Na niewiele zdadzą się inteligentne lodówki, gdy z powodów finansowych trzeba ograniczać listę zakupów. Wniosek jest prosty: zdrowie jest kwestią wielu polityk, nie tylko polityki zdrowotnej.

Dla obietnicy lepszego zdrowia zgodzimy się na większą kontrolę. Ostatecznie zawsze zachowamy swobodę wolnego wyboru, również w decyzjach zdrowotnych. Nie grozi nam, przynajmniej w najbliższych latach, profilaktyka totalitarna.

Oprócz świeżych warzyw i owoców nikt nikomu nie zabroni kupić paczki chipsów albo butelki coca-coli. Obserwując obecne trendy można śmiało powiedzieć, że to nam samym będzie coraz bardziej zależeć na długim życiu w dobrym zdrowiu. I chętnie zgodzimy się, aby pomogły w tym inteligentne lodówki i łóżka. 

» Koszyk na zakupy podpowie, jakie produkty są dla nas wskazane ze względu na grupę ryzyka i dolegliwości.« Ogólnopolski System Ochrony Zdrowia 10/2015

19

R a p o rt

Foto: designed by freepik.com

Pacjent na prawach człowieka Zbiór organów, pozycja rozliczeniowa, numer rozpoznania, procedura do wykonania – współczesna ochrona zdrowia traktuje pacjenta przedmiotowo. Nikt nie słucha chorego, nie zagłębia się w jego emocje i sytuację życiową, nie traktuje jak równego partnera w procesie terapii lub profilaktyki. Szansą na zmiany są alternatywne koncepcje forsowane przez organizacje pacjentów i europejskie ośrodki naukowe.

20

Ogólnopolski System Ochrony Zdrowia 10/2015

ARTUR OLESCH Czasopismo OSOZ

Pacjenci narzekają, że ich potrzeby są ignorowane, z kolei lekarze i personel medyczny podnoszą problem braku czasu, przepracowania, nieżyciowych procedur, biurokracji oraz niewystarczającej ilości pieniędzy w systemie. Koło się zamyka i w ten sposób rośnie przepaść pomię-

R a p o rt

dzy oczekiwaniami pacjenta a standardem usług oferowanym przez większość placówek medycznych. Aby to zmienić, należy zreformować w pierwszej kolejności kulturę obsługi pacjenta, procedury organizacyjne, przyzwyczajenia oraz sposób zarządzania na najniższym poziomie – placówek medycznych i personelu. Postawienie pacjenta – człowieka w centrum systemu jest elementarną koniecznością, a nie jedynie dodatkiem do inwestycji w medycynę, nowoczesnego sprzętu i innowacyjnych leków. Zyskać można wiele – lepsze wyniki leczenia i niższe koszty. W jaki sposób?

Siła w pacjencie Pacjentem numer jeden we współczesnej ochronie zdrowia szybko stał się chory przewlekle. To właśnie choroby chroniczne odpowiadają w Europie za 86% wszystkich zgonów. WHO szacuje, że do 2030 roku zabiją one łącznie 52 milionów osób na kontynencie. EMPATHIE to jeden z ciekawszych projektów zrealizowanych w ostatnich latach, którego celem było zbadanie roli współuczestniczenia pacjenta w terapii chorób przewlekłych. Zaangażowany, albo inaczej mówiąc – wzmocniony pacjent – posiada pełną kontrolę nad schorzeniem w codziennym życiu, podejmuje samodzielne działania w celu poprawy jakości życia, zdobywa niezbędne informacje, które mu w tym pomagają, współpracuje z ekspertami ochrony zdrowia (lekarzami) dla osiągnięcia najlepszych wyników terapii. Kluczową rolę odgrywa tutaj wiedza z zakresu ochrony zdrowia, umiejętność poruszania się po zagadnieniach zdrowotnych. Szacuje się, że jej brak generuje ok. 3–5% kosztów ochrony zdrowia. W praktyce mówimy o ignorowaniu objawów choroby, niestosowaniu się do zaleceń medycznych, niewłaściwym samoleczeniu. Jeżeli w 2015 roku w krajowym budżecie zarezerwowano 7 mld zł na ochronę zdrowia, wspomniane 3–5% urasta do strat w wysokości 210–350 mln zł rocznie.

– O pacjentach z chorobami przewlekłymi często mówi się, że są oni najbardziej niedocenionym źródłem informacji.

Natomiast modele opieki, gdzie pacjent znajduje się w centrum zainteresowania, zapewniają lepszą jakość usług i mogą okazać się korzystne finansowo w długofalowej perspektywie. Zbyt wielu pacjentów napotyka trudności, kiedy szukają potrzebnego wsparcia i chcą, by traktowano ich jako partnerów w leczeniu.

Aby realnie poprawić sytuację, musimy sprawić, by zaangażowanie pacjenta stało się priorytetem, zaczynając od opracowania jednolitej dla całej UE strategii – powiedział Anders Olauson, prezes Europejskiego Forum Pacjentów podczas sesji „Empowerment in practice” zorganizowanej podczas Europejskiego Forum Zdrowia w Gastein w październiku br. Konkluzje z projektu EMPATHIE są jednoznaczne: aby pacjent stał się najmocniejszym ogniwem w procesie leczenia, musi wiedzieć, jak obchodzić się ze swoim schorzeniem (edukacja), w czym powinni go aktywnie wspierać lekarze. Niemniej ważny jest dostęp do danych medycznych, dzięki czemu chorzy mogą obserwować postępy, wyniki, stają się częścią całego procesu, a nie tylko pasywnym odbiorcą usług. W tym kontekście raport EMPATHIE zwraca uwagę na nowe technologie. Najbardziej innowacyjne szpitale oferują pacjentom wgląd do elektronicznej kartoteki medycznej poprzez dedykowane portale, podkreślając, że jest to sposób na zbudowanie partnerstwa z chorym, nawet wtedy, gdy ten opuści mury szpitala. I choć może to budzić kontrowersje, czasy, gdy szpital lub placówka opieki ambulatoryjnej były zamkniętymi przed chorym sejfami informacyjnymi, dobiegają końca. Podobnie lekarz, aby zyskać całościowy obraz chorego, musi mieć dostęp do wszystkich – bez wyjątku – danych medycznych. Wiedza o każdym przypadku i każdym pacjencie jest podstawą holistycznego podejścia. W ostatnim czasie zanika stopniowo pod presją czasu i stosami dokumentacji przygotowywanej raczej do celów sprawozdaw-

» Osoby chore przewlekle 98% czasu spędzają poza ośrodkiem medycznym, przejmując odpowiedzialność za swoje zdrowie.

Często nie mają pojęcia, co robić.«

czych niż dokumentowania stanu chorego. E-zdrowie, również w Polsce, może zmienić rozwój elektronicznych metod gromadzenia i wymiany danych medycznych. Na nowe perspektywy komunikacji trzeba będzie poczekać do 2017 roku, kiedy wszystkie placówki medyczne zostaną zobowiązane do generowania dokumentacji medycznej w formie elektronicznej.

Nie mniejszym wyzwaniem będzie przekonanie placówek medycznych do zburzenia barier mentalnościowych oraz otwartego dzielenia się wiedzą i informacjami o pacjencie. Jest jeszcze jeden warunek – informacje muszą być nie tylko dostępne, ale i przejrzyste oraz zrozumiałe. Zwłaszcza dla pacjenta, który nie posiada specjalistycznej wiedzy medycznej. Należy je dopasować do odbiorcy, jego dotychczasowej wiedzy, percepcji oraz celu komunikatu. O tym powinien pamiętać każdy lekarz, przekazując w sposób klarowny podstawowe wskazówki i zalecenia, pełniąc rolę nie tylko autorytetu medycznego, ale i doradcy, osobistego partnera chorego.

Nową rolę pacjenta podkreśla też Katrín Fjeldsted ze Stałego Komitetu Lekarzy Europejskich (CPME): – Pełnoprawni pacjenci to pacjenci dobrze poinformowani, dobrze znający własny stan zdrowia, i – co nie mniej ważne – biorący odpowiedzialność za własną kondycję, współpracujący z lekarzami. Fjeldsted zwraca uwagę, że rośnie potrzeba sprostania wyzwaniom związanym z czynnikami demograficznymi i przewlekłymi stanami zdrowia. Należy dać pacjentom możliwość decydowania o przebiegu leczenia. Po stronie placówek medycznych leży stworzenie procedur stawiających pacjenta w centrum procesów opieki i rozwiązań opartych na wspólnym podejmowaniu wszystkich decyzji.

Trzeba też podkreślić, że istnieje wystarczająca liczba badań potwierdzających, że większe zaangażowanie pacjenta i samodzielne zarządzanie chorobą przewlekłą wpływają pozytywnie na wyniki leczenia.

Plan współpracy Opieka stawiająca pacjenta w centrum zakłada, że nie jest on tylko zbiorem elementów fizycznych i psychicznych, ale przede wszystkim osobą i człowiekiem o określonych relacjach społecznych, odczuciach, wartościach, tradycjach i po-

Ogólnopolski System Ochrony Zdrowia 10/2015

21

R a p o rt

trzebach. Wiedza, którą posiada, osobista percepcja zdrowia i leczenia, jego oczekiwania stają się bazą informacyjną dla specjalistów medycyny, punktem wyjścia do opieki zdrowotnej respektującej indywidualne różnice. Badania w tym zakresie prowadzi m.in. centrum opieki zcentralizowanej na pacjencie przy Uniwersytecie w Gothenburgu (Centre for Person-Centered Care). Naukowcy starają się wypracować procedury indywidualizujące obsługę chorego, wierząc, że ma to bezpośredni wpływ na wyniki leczenia.

Najważniejszym komponentem koncepcji person-centered care jest partnerstwo zakładające wspólne poszanowanie pacjenta i lekarza. W tej relacji lekarz reprezentuje wiedzę medyczną, pacjent staje się ekspertem w tematach związanych z osobistą perspektywą, oczekiwaniami, wewnętrznymi przeżyciami i myślami. Sukces opieki i leczenia musi być oparty na wzajemnym zaufaniu, dzieleniu się wiedzą. Rezultatem wsłuchania się w potrzeby i równoprawnego dialogu jest tzw. osobisty plan leczenia – przeciwieństwo powszechnie obowiązującej, autorytatywnej decyzji lekarzy.

– Nikt nie stanie się partnerem w relacji medycznej, jeżeli nie chce uważnie słuchać – mówi Inger Ekman z Uniwersytetu w Gothenburgu. – W naszym centrum wymagamy tego od lekarzy i proszę mi wierzyć, to nie jest łatwe. Za każdym razem otrzymujemy odpowiedź, że brakuje czasu. Na przekór wieloletnim przyzwyczajeniom traktujemy to jako bezwzględną podstawę, którą staramy się konsekwentnie egzekwować – dodaje profesor Ekman. Kolejnym krokiem jest konsensus co do sposobu leczenia. Kiedy decyzja podejmowana jest wspólnie, pacjent czuje na sobie większą odpowiedzialność za dążenie do osiągnięcia celów. Plan leczenia stanowi oficjalny dokument podpisywany przez pacjenta, lekarza i pielęgniarkę, a następnie archiwizowany na elektronicznym koncie. Pełni rolę wiążącej umowy pomiędzy osobami zaangażowanymi w opiekę nad chorym i musi być wcielony w życie w 24 godziny od jego przygotowania. Oczywiście ze strony lekarzy nie ma mowy o kompromisach w tematach związanych z techniczną stroną terapii – ta zawsze opiera się na twardych dowodach medycznych i najlepszych praktykach, a nie subiektywnym odczuciu pacjenta. W procesie wsłuchiwania się

22

Ogólnopolski System Ochrony Zdrowia 10/2015

» Zamiast próbować zmieniać pacjentów i mówić im, co słuszne, słuchajmy, co chcą nam powiedzieć.« w pacjenta można wyróżnić dwa elementy: obserwację objawów (te mogą być opisane przez chorego i zidentyfikowane przez lekarza) oraz obserwację osobistej perspektywy. Determinuje ona poziom odczuwania bólu, motywację do wyzdrowienia, kontekst osobisty choroby. Aby nie przeoczyć żadnego elementu, specjaliści Uniwersytetu w Gothenburgu przygotowali specjalny formularz, który pomaga w zebraniu najistotniejszych informacji. W ramach badań przeanalizowano wpływ podejścia stawiającego pacjenta w centrum na jakość leczenia.

Oprócz czynników miękkich, jak zwiększenie zadowolenia pacjenta, wyższa jakość leczenia, zanotowano również znaczącą redukcję czasu pobytu w szpitalu o średnio 40–50% oraz kosztów opieki o 40%. Wnioski z badań przeprowadzonych na uniwersytecie nie są do końca tak optymistyczne: na wdrożenie nowych zasad w życie nie są przygotowani lekarze, system ochrony zdrowia, ubezpieczyciele medyczni. Sama zmiana sposobu myślenia może okazać się największą przeszkodą do pokonania.

Sam sobie lekarzem Przedefiniowanie roli pacjenta i lekarza jest niezbędne. W przeciwnym przypadku system ugnie się pod lawiną kosztów i nieefektywności. Jest jeszcze jeden mocny argument dla szukania w pacjencie partnera: osoby chore przewlekłe spędzają tylko 2% czasu na wizytach u lekarza. W pozostałych 98% czasu stają się lekarzami dla samych siebie. Przez dekady opieka zdrowotna skupiała się na poprawie funkcjonowania mechanizmów reprezentujących wspomniane 2%, czyli inwestycjach w tradycyjną medycynę, techniczne szkolenia lekarzy i pielęgniarek, innowacje sprzętowe, leki. Zupełnie zaniedbaliśmy samego pacjenta, traktując go instrumentalnie, zostawiając samemu sobie, gdy tylko żegna się z le-

karzem i wychodzi ze szpitala. W domu może zniweczyć wszystkie wysiłki najlepszych specjalistów albo wręcz przeciwnie – dobrze wykorzystać przekazane informacje i narzędzia w postaci leków oraz zaleceń.

– Problem wzmocnienia roli pacjenta często rozbija się na najniższym poziomie, kiedy ten otrzymuje od lekarza autorytatywne wskazówki, a jakiekolwiek pytania i wątpliwości są przyjmowane z dużą niechęcią – podkreśla Nicolaj Holm Faber z Duńskiego Komitetu Edukacji Zdrowotnej (Danish Committee for Health Education). Dodaje jednocześnie, że pacjenci chcą być bardziej angażowani i robią to sami, szukając informacji w Internecie, korzystając z nowoczesnych metod monitoringu zdrowia.

Kluczową rolę, obok lekarzy, odgrywają też pielęgniarki odpowiedzialne za bezpośrednią opiekę, rozumianą w kategoriach pomocy i wsparcia.

Ciągłość to jakość W nowych koncepcjach podejścia do pacjenta nie można pominąć kontynuacji leczenia. W holistycznym znaczeniu, pacjent to nie tylko zbiór poszczególnych organów, ale sieć powiązanych ze sobą elementów fizycznych, psychicznych i społecznych. Aby osiągnąć najwyższą jakość leczenia, trzeba wszystkie „składowe” poznać i wziąć pod uwagę przy podejmowaniu decyzji profilaktycznych i klinicznych. To, co na pierwszy rzut oka wydaje się proste, w praktyce takie już nie jest. Z prostego powodu – braku danych. Nikt w systemie, nawet lekarz rodzinny, nie jest koordynatorem działań i decyzji podejmowanych na różnych etapach, w różnych miejscach. Medyk nie ma pojęcia, jakie leki przepisał inny specjalista i jaką diagnozę postawił. Nie zawsze jest mu to w stanie powiedzieć sam pacjent. Każdy z nas musiałby nosić stosy dokumentacji od lekarza do lekarza. A z wiekiem rozwija się coraz więcej chorób, które współistniejąc, wymagają skoordynowanego leczenia, w tym bezpiecznej farmakoterapii.

Opieka jest poszatkowana na etapy: wizyta u lekarza rodzinnego, u specjalisty A, specjalisty B, pobyt w szpitalu, rehabilitacja, pobyt w domu. Każdy zna tylko ten wycinek informacji, który dotyczy jego kompetencji. Tutaj znowu organizacje pacjentów zwracają uwagę na znaczenie digitalizacji informacji. Ucyfrowienie ochrony zdrowia otworzy dostęp do skumulowanych zbiorów da-

R a p o rt

nych, pozwoli zastosować w praktyce leczenie personalizowane, dopasować decyzje kliniczne do czynników środowiskowych, indywidualnych cech, kodu genetycznego itd.

listycznym. To warunek budowania stabilnych i prężnych fundamentów całego systemu. 

sza innowacyjność procedur nie przekłada się zadowalająco na wyniki leczenia, zwłaszcza osób z chorobami przewlekłymi. A koszty ciągle rosną i trudno skupiać się tylko na ich cięciu. W wielu chorobach przegrywamy, bo zaniedbaliśmy główny ośrodek decyzyjny, czyli samego pacjenta. Pozostaje on nadal pasywnym odbiorcą usług medycznych, dodatkowo nieświadomym i zagubionym ogniwem ochrony zdrowia. Czas zainwestować w edukację, dokonać rewolucji, stawiając chorego w centrum, zmienić przyzwyczajenia pracowników medycznych oparte na systemie paterna-

Czas na reformy Jeżeli nie zmienimy filozofii podejścia do pacjenta i nie wzmocnimy jego pozycji, na nic przydadzą się nowe szpitale, zaawansowane technologie leczenia, powiększanie zasobów kadrowych. Jest to droga prowadząca do nikąd. Osiągamy powoli maksimum efektywności i widzimy również, że coraz więk-

Europejskie Forum Zdrowia (European Health Forum Gastein) jest jedną z najważniejszych konferencji zdrowia publicznego w Europie, gromadzącą co roku kilkuset uczestników reprezentujących różne strony rynku: polityków, przedstawicieli organizacji pacjentów, pracowników medycznych, przedstawicieli przemysłu farmaceutycznego itd. Sesję „Empowerment in practice” zorganizowało Europejskie Forum Pacjentów (European Patients’ Forum).

WYNIKI BADANIA „HEALTH LITERACY” ZNAJOMOŚĆ ZAGADNIEŃ ZDROWOTNYCH W SPOŁECZEŃSTWIE poziom doskonały AUSTRIA BELGIA

9,9%

HISZPANIA IRLANDIA HOLANDIA POLSKA RAZEM

poziom problematyczny

33,7%

11,3%

26,6%

18,2%

35,2%

26,9%

34,1%

15,6%

35,3%

39,6%

9,1%

poziom niewystarczający

38,2%

19,6%

NIEMCY GRECJA

poziom wystarczający

11,0%

30,9%

32,6%

13,9%

50,8%

21,3%

38,7%

25,1%

7,5% 29,7%

10,3%

46,3%

19,5%

26,9%

35,9%

16,5%

1,8%→

34,4%

36,0%

10,2%

35,2%

12,4%

Poziom health literacy w grupach wiekowych 25 lub mniej

26–35

36–45

AUSTRIA

15,9%

16,7%

17,9%

BELGIA

16,7%

15,9%

17,0%

NIEMCY GRECJA HISZPANIA

15,6% 19,4% 14,1%

IRLANDIA

17,7%

HOLANDIA

17,6%

POLSKA RAZEM

19,1% 17,0%

12,2%

46–55

19,3%

15,8%

16,4%

18,4% 16,7%

16,1% 15,9% 18,2%

12,7% 14,4%

18,6% 16,7% 16,1%

13,1%

16,6%

14,2%

4,9%

11,6%

12,6%

22,0%

12,3%

16,4%

13,5%

21,0%

76 lub więcej

14,5%

17,5%

20,3% 15,3%

66–75

17,8%

19,3% 16,0%

56–65

12,9% 15,8% 14,9% 14,5%

6,8% 9,7%

10,4%

7,8%

10,5%

8,2%

8,1% 4,6% 9,4% 8,4% 10,5%

7,1% 6,5% 7,0%

Źródło: Comparative Report on Health Literacy in Eight EU Member Countries, The European Health Literacy Project 2009-2012

Ogólnopolski System Ochrony Zdrowia 10/2015

23

R a p o rt

Wspólnie zamiast autorytarnie Inger Ekman University of Gothenburg Centre For Person-Centred Care

Opieka zcentralizowana wokół pacjenta ma miejsce wtedy, gdy zachodzi pełne partnerstwo pomiędzy zespołem terapeutycznym a pacjentem. To mniej więcej jak harmonijny związek, w którym obydwie strony mają równe prawa. Lekarz posiada specjalistyczną, techniczną wiedzę o chorobie i sposobie leczenia, jednak to pacjent jest ekspertem od osobistej perspektywy schorzenia, codzienności życia z chorobą. Skupiamy się na osobie – jej odczuciach, emocjach, do-

świadczeniu – a nie na pacjencie widzianym przez pryzmat dolegliwości. W procesie leczenia, pacjentem jesteśmy przez krótki czas, podczas wizyty. Poza tym jesteśmy po prostu ludźmi funkcjonującymi tak, jak zdrowa osoba.

Brakuje nam wiedzy. Nawet, jeżeli pacjent jest w podeszłym wieku, wie, co jest dla niego ważne, widzi w określony sposób swoje życie w związku z chorobą.

Nie tylko nasze badania pokazały, że empatia, słuchanie i wspólne tworzenie planów leczenia pozwala zmniejszać liczbę interwencji medycznych oraz długość pobytu w szpitalu. Zresztą wiele procedur jest wykonywanych wbrew woli cho-

» Pacjent to nie tylko chory, ale przede wszystkim człowiek, ze swoimi wartościami, odczuciami, troskami.«

© framez. photography and EHFG 2015

24

Ogólnopolski System Ochrony Zdrowia 10/2015

rego. Medycyna mierzy się z problemem niestosowania się pacjentów do zaleceń lekarskich (ang: patient adherence). Nic dziwnego, ponieważ nie wystarczy powiedzieć, że coś należy zrobić, zażywać dany lek. Trzeba jeszcze zapytać o opinię drugą stronę, adresata poleceń i wskazówek. Nie ma złotego środka – do każdego przypadku musimy podchodzić indywidualnie, strategie leczenia nie mogą być ustandaryzowane.

Wiem, że to dobrze brzmi w teorii.

W praktyce od lekarzy słyszę: „nie mam czasu – aby skupić się na jednym przypadku potrzebuję kilkudziesięciu, a nie kilku minut”. Niestety, system zbudowany jest na fundamencie procedur. Trzeba go zmienić razem z filozofią opieki, sposobem refundacji świadczeń, kulturą leczenia.

Pracownicy ochrony zdrowia muszą uzbroić się w większą wrażliwość, ale i wiedzę, jak traktować pacjenta po partnersku. Oczywiście pacjent nie może decydować o sposobie leczenia, bo nie ma takiej wiedzy. Ale nie można mu z góry narzucać pewnych rozwiązań. Rodzi się pytanie: co zrobić, jeżeli chory nie zgadza się na operację lub zalecane leczenie? W takiej sytuacji zadaniem lekarza jest podjęcie procesu negocjacji, przekonanie go, wytłumaczenie, zmotywowanie i wpłynięcie na zmianę decyzji.

Działanie wbrew jego woli jest krótkowzroczne.

Kiedy pytam lekarzy o opiekę zcentralizowaną wokół pacjenta, najczęściej słyszę, że stosują się do jej zasad.

Ale w większości przypadków słuchanie i empatia nie oznacza jeszcze relacji partnerskiej. Lekarze, pielęgniarki to wspaniałe osoby i specjaliści chcący pracować dla dobra chorego, ale nie do końca wiedzą, jak. Zmiana kultury pracy jest największym wyzwaniem. Słuchanie to bazowy, zaniedbywany obowiązek lekarza. Tak samo, jak negocjacyjne podejście do pacjenta. W efekcie chodzi o wypracowanie dobrego dialogu i stworzenie takiego planu leczenia, który będzie kompromisem pomiędzy wewnętrznymi potrzebami chorego a wiedzą kliniczną. 

R a p o rt

Analfabetyzm zdrowotny Kristine Sørensen Health Literacy Expert Department of International Health Maastricht University

Koncepcja „health literacy” (red.: poziom wiedzy i umiejętność poruszania się w tematach związanych ze zdrowiem) rozwinęła się z dyskusji na temat roli pacjenta i jakości opieki zdrowotnej. Kiedy na Uniwersytecie w Maastricht stawialiśmy pierwsze kroki w temacie health literacy, Stany Zjednoczone posiadały na tym polu spore doświadczenie. W 2011 roku mieliśmy gotowe wyniki europejskiego badania. Okazało się, że we wszystkich ośmiu badanych krajach ludzie mają spore niedostatki wiedzy na temat zdrowia i systemu ochrony zdrowia. Było to ogromne zaskoczenie – problem dotyczył 50% osób w różnych grupach społecznych, nie tylko tych o niskim statusie socjoekonomicznym. Od tej pory pojęcie „health literacy” nabrało nowego znaczenia i stało się centralnym elementem wyzwań stojących przed zdrowiem publicznym. Sami lekarze nie są w stanie zadbać o zdrowie wszystkich ludzi, dużą rolę odgrywają nasze indywidualne zachowania.

Różnice w poziomie edukacji zdrowotnej widać pomiędzy krajami Unii Europejskiej i wewnątrz nich. W naszym

badaniu najlepiej wypadła Holandia (1/3 osób miało problem z informacjami zdrowotnymi), najgorzej – Bułgaria (2/3 osób o niskiej znajomości zagadnień zdrowotnych). Kiedy zagłębimy się w wyniki narodowe, szczególnie wrażliwe są grupy seniorów, osoby słabo wykształcone, bezrobotni.

Problem jest dość złożony. Na początku dużą uwagę przykładaliśmy do pacjenta – osoby, która poszukuje, zdobywa i wykorzystuje wiedzę o zdrowiu do podejmowania właściwych decyzji. Obecnie punkt ciężkości kładzie się na system, który stwarza wiele barier. Mam na myśli stopień skomplikowania informacji, które nie zawsze są zrozumiałe dla odbiorcy; dostęp do nich, to jak lekarz rozmawia z pacjentem i czy używa specjalistycznego języka, jak media komunikują kwestie zdrowia. Zwłaszcza pracownicy ochrony zdrowia znajdujący się na pierwszej linii obsługi pacjenta – recepcjonistki, lekarze, pielęgniarki – muszą pamiętać, że odpowiadają bezpośrednio za edukację. Tak samo jak dziennikarze.

Fakt, że właśnie Holandia cechuje się wysokim poziomem health literacy, nie jest przypadkiem. System oparto na filarze medycyny rodzinnej, gdzie dostęp do lekarza jest stosunkowo łatwy.

W przeciwieństwie do krajów zamykających ranking, czyli wspomnianej Buł-

» ��������������� Dziś pomiędzy lekarzem a pacjentem toczy się specyficzna walka o pozycję i kompetencje, ze szkodą dla obydwu stron.« © framez. photography and EHFG 2015

garii i Rumunii. Lekarze nie mają monopolu na wiedzę, pacjent nie jest bezkrytycznym wykonawcą poleceń. Istnieje mocna tradycja otwartości na dialog, polityka zdrowotna stawia na profilaktykę, angażowanie pacjenta. Spoglądając na dobre praktyki z perspektywy placówek medycznych, podkreśliłabym znaczenie delegowania odpowiedzialności na najniższe szczeble organizacyjne, bo tutaj mamy do czynienia z żywą interakcją. Są też placówki, które formułują swoją strategię wokół health literacy, traktując pacjenta jako współodpowiedzialne ogniwo łańcucha ochrony zdrowia. Zresztą jest to filozofia, z którą prędzej czy później zostaną skonfrontowani wszyscy lekarze i świadczeniodawcy.

Mówi się coraz częściej o demokratyzacji sektora. Pomiędzy lekarzem a pacjentem toczy się gra o władzę. Powinniśmy szukać punktu wspólnego, gdzie kompetencje lekarza i potrzeby pacjenta harmonijnie się łączą, zamiast przeciągać linę na jedną albo drugą stronę. W dłuższej perspektywie prowadzi to jedynie do pogłębienia braku zaufania.

Obserwujemy dynamiczny wysyp technologii komunikacyjno-informacyjnych, będących nowym kanałem dystrybucji wiedzy. Dostęp do danych medycznych i informacji on-line powoduje wzmocnienie pozycji pacjenta, ale i jego odpowiedzialności. To też nowe wyzwanie, aby nauczyć pacjenta, jak korzystać z tych danych, których nie jest w stanie samodzielnie zinterpretować i wyciągnąć wniosków, lub interpretuje je błędnie.

Nie zapominajmy o poziomie politycznym i strategicznym. Edukacja zdrowotna powinna być realizowana od wczesnych lat młodości, tak samo jak inne przedmioty szkolne, również w grupach najbardziej wrażliwych, czyli seniorów i osób obciążonych chorobami przewlekłymi. Angażujmy media, aby przekazywały informacje w sposób wiarygodny i oparty na faktach naukowych.

I na koniec najważniejsze – włączajmy pacjenta w procesy ochrony zdrowia, budujmy porozumienie, mówmy do niego językiem prostym i dopasowanym do poziomu percepcji. 

Ogólnopolski System Ochrony Zdrowia 10/2015

25

rozmow y

MENEDŻER MIESIĄCA

Triumfy i przeciwności Dr hab. med. Maciej Kowalczyk, dyrektor Uniwersyteckiego Szpitala Dziecięcego w Krakowie, opowiada o podtrzymywaniu renomy szpitala w absurdalnych warunkach systemu ochrony zdrowia, nowych inwestycjach i pułapkach administracyjnych utrudniających normalne funkcjonowanie placówki.

Jakie cele założył Pan na początku zarządzania szpitalem i jak się one zmieniały?

USDK od momentu jego powstania był wysokospecjalistycznym szpitalem „ostatniej szansy” dla dzieci w Polsce południowej, a w wielu zakresach – dla całego kraju. Stąd cel od początku był jeden: utrzymanie pełnego spektrum dzia-

26

Ogólnopolski System Ochrony Zdrowia 10/2015

łalności szpitala na najwyższym poziomie. A poprzeczka została postawiona bardzo wysoko. Szpital, wybudowany z funduszy Polonii amerykańskiej, a następnie rządu Stanów Zjednoczonych, przez lata wspierany był merytorycznie przez różne agendy w USA. Znakomita część naszego personelu szkolona była w najlepszych ośrodkach amerykańskich, stąd zawsze cieszyliśmy się

ogromnym prestiżem i zaufaniem społecznym. By utrzymać ten poziom trzeba mieć nowoczesną infrastrukturę oraz wysokiej klasy kadrę. Gdy objąłem stanowisko dyrektora, szpital miał już 35 lat i wymagał gruntownego remontu. Dlatego w oparciu o nasze doświadczenia ze współpracy z USA, zorganizowaliśmy coś w rodzaju „fundraising department”, pozyskującego środki od różnych spon-

rozmow y

sorów i darczyńców. Nie były to wielkie kwoty, ale wystarczały na stworzenie koncepcji lub projektów najbardziej potrzebnych inwestycji. Łatwiej jest przekonać decydentów do swojego pomysłu, kiedy pokazuje się gotowy projekt, niż kiedy przedstawia się tylko pobożne życzenia. Tak pozyskaliśmy środki z EU na budowę bloku operacyjnego i odnowę oddziałów chirurgii. Wsparcia udzielili także sponsorzy i duże fundacje.

Fundacja TVN „Nie jesteś sam” ufundowała Oddział Intensywnej Terapii i Patologii Noworodka, a Fundacja Polsat – Dziecięce Centrum Oparzeniowe. Finalnie – przy wsparciu lokalnych władz i polityków – Rada Ministrów przyznała nam środki na całkowitą modernizację szpitala, która gwarantuje niezakłócone działanie.

Które z regulacji prawno-administracyjnych ograniczają według Pana rozwój placówek szpitalnych w stronę innowacyjnych ośrodków?

To bardzo trudne pytanie. Uważam cały obecny system opieki zdrowotnej w Polsce za niewłaściwy. Jestem przekonany, że jest to system, który generuje szereg problemów i nie gwarantuje rozwoju lecznictwa i poprawy satysfakcji pacjentów. Za największy problem uznałbym brak odpowiedniego, ustawowego uregulowania działalności szpitali klinicznych,

a takim jest USDK. Szpitale kliniczne wyróżniają się zakresem świadczonych usług diagnostycznych i leczniczych, są jednostkami szkolącymi praktycznie we wszystkich zawodach medycznych, natomiast z tego tytułu nie otrzymują żadnych środków. W ciągu ostatnich lat działałem w wielu zespołach, które przygotowywały ustawę o szpitalach klinicznych bądź też zapisy, które powinny znaleźć się w obecnej ustawie o świadczeniach opieki zdrowotnej. Jednak prace te nie doczekały się legislacji. Funkcjonowanie szpitala ograniczają również nadmierne i często niepotrzebne regulacje prawnoadministracyjne. Do tego dochodzą nieustanne zmiany przepisów. Prawo, które obowiązuje dzisiaj, jutro może być nieważne. Podam przykład takiej woluntarystycznej działalności administracyjnej: jesteśmy jedynym wysokospecjalistycznym szpitalem pediatrycznym w południowej Polsce, a kiedy kilka lat temu zmieniły się przepisy dotyczące Szpitalnych Oddziałów Ratunkowych, odebrano nam kontrakt na SOR, ponieważ nie mieliśmy zamykanego podjazdu dla karetek. Byliśmy już w trakcie modernizacji szpitala i budowy nowego SOR-u dostosowanego do restrykcyjnych przepisów określających standardy oddziału, lądowiska, podjazdu dla karetek itp.

Kiedy kończyliśmy inwestycję, przepisy dotyczące SOR ponownie zostały zmienione, bo okazało się, że niewiele jedno-

» ������������������������� Dobry dyrektor nie musi się na wszystkim znać, ale musi umieć podejmować mądre decyzje.« stek jest w stanie sprostać tak wygórowanym wymaganiom. Ale miliony zostały już wydane... Podobnie wygląda sprawa z zamówieniami publicznymi. Olbrzymie sformalizowanie tego procesu, wynikające najprawdopodobniej z braku zaufania do wiedzy i uczciwości ludzi decydujących o zakupach, sprawia, że otrzymujemy towar nie do końca spełniający nasze oczekiwania albo po zawyżonej cenie. Wiem dobrze o tym, że placówki prywatne, które prowadzą z dostawcami otwarte negocjacje, dokonują zakupów po o wiele niższych cenach niż placówki publiczne. Nie rozumiem też, dlaczego w obiektach sfinansowanych przez UE nie można wykonywać zabiegów odpłatnych. Przecież jeśli leczylibyśmy na tym sprzęcie np. pacjentów z Libii, to byłby to dochód dla szpitala, który moglibyśmy zainwestować w nowe technologie i rozwój. Istotne jest, czy szpital działa non-profit, a nie to, skąd otrzymuje zapłatę. Wymienianie tych absurdów

Ogólnopolski System Ochrony Zdrowia 10/2015

27

rozmow y

i niedogodności systemu zajęłoby całe wydanie, więc może skończę na tym.

W 2014 roku odebrał Pan prestiżową nagrodę Fundacji Project HOPE. Co złożyło się na ten sukces?

Trudno mi odpowiadać w imieniu Członków jury, ale nagroda przyznawana jest osobom, które w sposób wszechstronny pomagają pacjentom. Fundacja Project HOPE współpracowała przez wiele lat z naszym szpitalem, a zatem prawdopodobnie obserwowano moją pracę, najpierw jako lekarza, a później dyrektora tej placówki. Zapewne jury doceniło także moją działalność w licznych organizacjach i stowarzyszeniach charytatywnych.

Szpital to przede wszystkim dobry personel. Jak zbudować zgrany zespół ludzi?

Podręczniki zarządzania pełne są porad i wskazówek dotyczących motywowania i pozyskiwania wartościowych pracowników, ale zwykle dotyczą one przedsiębiorstw, które przynoszą dochód, a pracownicy są adekwatnie wynagradzani.

W naszym przypadku jest inaczej, bo nie stać nas na „kupowanie” pracowników.

Jednak to, że jesteśmy szpitalem z tradycjami i renomą, przyciąga do nas ludzi mających pasję i wierzących w nasze motto widniejące nad wejściem do szpitala – „Vita infantis bonum superius”. Satysfakcja zawodowa, ratowanie życia najciężej chorych dzieci są dla zespołu dużo ważniejsze niż zarobki, które być może w prywatnych jednostkach byłyby wyższe.

Przy Uniwersyteckim Szpitalu Dziecięcym w Krakowie został otwarty pierwszy w Polsce bezpłatny hotel dla rodziców leczonych dzieci. Jak wyglądała droga od pomysłu do realizacji?

Jesteśmy bardzo szczęśliwi, że pierwszy w kraju Dom Ronalda McDonalda powstał właśnie przy naszym szpitalu. Droga od pomysłu do realizacji była specyficzna. Od dawna zastanawialiśmy się, jak pomóc rodzicom, którzy muszą lub chcą przebywać przy chorym dziecku. Rozważaliśmy różne rozwiązania, ale stworzenie rzeczywiście dobrych warunków pobytu wymagałoby od nas dużych nakładów finansowych. Szczęśliwie okazało się, że Fundacja Ronalda McDonalda bierze nas pod uwagę szukając lo-

28

Ogólnopolski System Ochrony Zdrowia 10/2015

kalizacji pod swój sztandarowy program budowy hotelu dla rodziców ciężko chorych dzieci. Udało się nam ich przekonać, że to właśnie w Krakowie, kolebce polskiej pediatrii, powinni zrealizować ten

projekt. Dom Ronalda McDonalda otwiera nową erę, ponieważ dla naszych ciężko chorych pacjentów, zmuszonych do długotrwałego przebywania w szpitalu, tak ważne jest, by rodzice byli blisko i mo-

Dom dla rodziców Dom Ronalda McDonalda – bezpłatny hotel wybudowany z myślą o rodzicach i opiekunach małych pacjentów USDK. Na dwóch nowocześnie zaaranżowanych kondygnacjach przygotowano nie tylko 20 komfortowych apartamentów z łazienkami, ale również część wspólną, na którą składają się m.in. kuchnia, duża jadalnia, przestronny salon wypoczynkowy oraz pokój zabaw dla dzieci. Koszt inwestycji wyniósł 7,5 mln zł. Inwestycja w Krakowie to jeden z 352 działających obecnie na świecie hoteli Fundacji Ronalda McDonalda i pierwszy wybudowany przez polski oddział globalnej organizacji charytatywnej.

rozmow y

gli wypocząć w komfortowych warunkach. To jest pierwszy taki dom w Polsce, dlatego potrzebna będzie wzajemna edukacja. Będziemy badać oczekiwania rodziców i informować ich, jakie są założenia tego projektu, by służył wszystkim jak najlepiej.

Co jest dziś najmocniejszą stroną USDK? Należymy do tych kilku szpitali pediatrycznych w Polsce, w których wykonywane jest pełne spektrum świadczeń medycznych. Nasze działania obejmują wszystkie specjalności w zakresie chirurgii dziecięcej (chirurgia ogólna, rekonstrukcyjna, urologia, ortopedia, neurochirurgia, kardiochirurgia) i w zakresie specjalności pediatrycznych. Mógłbym tu długo wyliczać nasze oddziały, ale łatwiej będzie wymienić to, czego nie mamy: nie dysponujemy oddziałem psychiatrycznym i nie wykonujemy przeszczepów narządów – z wyjątkiem komórek krwiotwórczych. Jesteśmy w trakcie przygotowań do przeszczepów narządowych, a o naszym poziomie zaawansowania świadczy dokonanie z sukcesem przeszczepu serca w sytuacji zagrożenia życia naszego pacjenta.

Nawet wśród najlepszych szpitali pediatrycznych wyróżnia nas możliwość kompleksowego leczenia chorób nowotworowych, ponieważ dysponujemy nie tylko pełnym zakresem usług chirurgicznych i zachowawczych, ale także mamy własny Zakład Radioterapii, czego nie posiada żaden inny szpital pediatryczny.

Którą z kompetencji menedżerskich uważa Pan za najważniejszą w kierowaniu placówką szpitalną?

Już wcześniej powiedziałem, że nie uważam obecnego systemu ochrony zdrowia za ułatwiający optymalne działanie szpitala. Jeśli mówiłem o ogromnych kłopotach, jakie sprawiają nam nadmierne regulacje administracyjne, to jasnym staje się, że nie wymienię tu takich kompetencji menedżera. W tej sytuacji na usta ciśnie mi się tylko jedna cecha: mądrość.

Szef szpitala powinien nie tylko mieć podstawowe wiadomości z medycyny oraz zarządzania, ale także być człowiekiem z dużym doświadczeniem życiowym, z głęboką znajomością psychiki ludzkiej, z umiejętnością słuchania swoich podwładnych. Dobry dyrektor nie musi się na wszystkim znać, ale musi umieć podejmować mądre decyzje. 

Ogólnopolski System Ochrony Zdrowia 10/2015

29

rozmow y

Wplatanie IT w sztukę medyczną Uniwersyteckie Centrum Medyczne Radboud w Holandii należy do czołówki najlepiej zinformatyzowanych ośrodków zdrowia w Europie. Technologie IT czuwają nad organizacją pracy, koordynują przepływ informacji i płynną komunikację. Jakość jest wypadkową pracy zespołowej, misji skupionej na personalizowanej opiece oraz ciągłego doskonalenia procedur obsługi i leczenia. O tym, jak zbudować sukces na bazie rozwiązań informatycznych rozmawiamy z Ronaldem Petru, Dyrektorem Działu Informacji Medycznej.

30

Ogólnopolski System Ochrony Zdrowia 10/2015

rozmow y

Tylko trzy szpitale w Europie mogą pochwalić się najwyższym stopniem informatyzacji według skali EMRAM*.

Jednym z nich jest Radboud. Dlaczego tak dużą uwagę przykłada się do narzędzi IT? ICT, technologie informacyjno-komunikacyjne, nigdy nie były dla nas celem samym w sobie. Są raczej pochodną misji szpitala opartej na radykalnej transformacji w stronę innowacyjnej, zrównoważonej i wysokiej jakości opieki zdrowotnej. W dokładnym brzmieniu: “aby w znaczący sposób wpływać na ochronę zdrowia”. Dla dobra każdego pacjenta i jakości życia chcemy gwarantować najlepszą opiekę kliniczną. Z drugiej strony, w oparciu o zaplecze naukowe i merytoryczne, odgrywamy ważną rolę w sferze zdrowia publicznego. Aby realizować w praktyce ambitną misję skupiamy się na czterech założeniach: – Pacjent jest partnerem dla zespołu terapeutycznego. Musimy dopasować sposób leczenia i zastosowane metody opieki do jego potrzeb. Nazywamy to partycypacyjną i personalizowaną ochroną zdrowia.

– Dostarczanie wyjątkowej jakości pracy, niezależnie od jednostki organizacyjnej placówki.

– Doskonałość na poziomie operacyjnym – efektywne wykorzystanie zasobów.

– Współpraca w ramach prężnych sieci partnerskich, dzięki którym możemy dzielić się wiedzą i wzmacniać kompetencje oraz doświadczenie.

Realizacja postawionych przez szpital celów wymaga dysponowania spójnym elektronicznym rekordem pacj-

enta (EHR), do którego dostęp mają świadczeniodawcy, w zależności od ich potrzeb i poziomu bezpieczeństwa, ale również pacjenci. Dane zebrane dzięki systemom IT szpital wykorzystuje do opracowywania zewnętrznych raportów i określania swojej pozycji konkurencyjnej. Aby tak się stało, musimy dysponować uniwersalną elektroniczną bazą danych.

Dążymy do modelu, gdzie każdą informację będzie można w neutralny i dyskretny sposób wykorzystać do wielu celów: od wsparcia decyzji klinicznych do prowadzenia badań naukowych, działań edukacyjnych, czynności administracyjnych, procesu samodoskonalenia się. Wszystkimi danymi dzielimy się z pacjentem poprzez specjalny portal. Informatyzacja w naszym przypadku nie jest pobocznym procesem administracyjnym, ale częścią filozofii biznesu dla podnoszenia standardów ochrony zdrowia w zrównoważony sposób.

Który z etapów wdrażania elektronicznego rekordu pacjenta okazał się najtrudniejszy?

Sporym wyzwaniem okazała się analiza podstawowych procesów i przepływów informacyjnych, zebranie wszystkich informacji, opisanie procedur, zaprojektowanie i osiągnięcie konsensusu, jak system docelowy powinien działać. O ile stworzenie rozwiązania komunikacyjno-informacyjnego odzwierciedlającego wewnętrzne procedury jest w większości przypadków wykonalne, to uchwycenie wiedzy na każdym z etapów i jej scalenie wymaga sporej pracy. Automatyzacja strumienia pracy medycznej i pie-

lęgniarskiej jest zapełnianiem luki pomiędzy sztuką medycyny a technologią.

W tak projektowanym środowisku trzeba uwzględnić wszystkie elementy oraz zasoby ludzkie. O tym należy pomyśleć już na poziomie określania wymagań w stosunku do systemu, potem w czasie jego konfiguracji i stopniowego udoskonalania.

Proszę opisać rozwiązania IT wdrożone w szpitalu.

W praktyce cały szpital korzysta z narzędzi IT. Opieka nad pacjentem została w pełni zautomatyzowana w postaci procesu logistycznego obejmującego wszystkie składowe hospitalizacji: izbę przyjęć, salę operacyjną, laboratorium, farmakoterapię itd. Na najbardziej krytycznych oddziałach, z elektronicznym rekordem pacjenta zintegrowaliśmy większość urządzeń, włączając w to pompy infuzyjne oraz wyposażenie techniczne monitorujące funkcje życiowe. Nadzorujemy każdy, najmniejszy element związany z gospodarką lekową – od wydania recepty lub zlecenia, poprzez przygotowanie i ordynowanie kolejnych dawek choremu. Pomagają nam w tym kody kreskowe. Posiadając konkretny system informatyczny zdajemy sobie sprawę, że liczba dostępnych funkcji jest ograniczona, a jego rozbudowa – czasami niemożliwa ze względu na architektoniczne założenia przyjęte przez dostawcę. Jeżeli istnieje potrzeba dołożenia kolejnego elementu IT, dbamy szczególnie o to, aby zachować pełną kompatybilność i płynność przepływu danych. Muszą być one wprowadzane tylko jeden raz, bez konieczności

» ������������������� Płynność procesów szpitalnych zależy od poprawnej komunikacji z chorym. Ten musi być partnerem zespołu terapeutycznego.« Zdjęcia: Radboud UMC

Ogólnopolski System Ochrony Zdrowia 10/2015

31

rozmow y

kopiowania na kolejnych etapach. Podstawowe procesy administracyjne pozbawione są dokumentacji papierowej, podobnie jak każde zlecenie dostarczane jest w formie elektronicznej. W ten sposób kolejne dane składają się na pełny elektroniczny rekord pacjenta.

Jak udało się zyskać przychylność personelu do narzędzi IT? Zadałbym to pytanie także w czasie teraźniejszym i przyszłym. Ten proces nigdy się nie kończy. Wszyscy pracownicy byli aktywnie włączani na każdym etapie przygotowania i realizacji inwestycji.

Największą motywacją była dla nich wyższa jakość usług, bezpieczeństwo pacjentów, większa wydajność procesów, możliwość dysponowania danymi dla monitorowania wyników własnej pracy.

Oczekiwania w stosunku do systemu różnią się w zależności od stanowiska pracy – inne życzenia ma pielęgniarka, inne lekarz, a jeszcze inne – psycholog szpitalny. Jednak każda z tych osób powinna być uwzględniona w procesie motywowania. Moim zdaniem, najważniejszym motywatorem, wspólnym dla wszystkich zawodów, jest potencjał podwyższania własnych kompetencji poprzez czerpanie wiedzy z informacji. Jeżeli do wszystkich danych mamy dostęp z jednego miejsca, uzyskujemy pełny obraz pacjenta. Wiele z nich zostaje ustrukturyzowanych i zobrazowanych w postaci przejrzystych wykresów i tabel. Sztuką jest utrzymywanie równowagi pomiędzy niedoborem a przeładowaniem informacyjnym. Na bazowym poziomie wiele informacji zbieranych jest w automatyczny sposób, nie obciążający pracowników.

W przypadku systemu informatycznego musimy zawsze spoglądać z trzech perspektyw – pacjenta, pracownika oraz menedżera. Co zyskują poszczególne grupy?

32

Ogólnopolski System Ochrony Zdrowia 10/2015

Zacznę od kadry menedżerskiej, która docenia większą liczbę precyzyjnych sprawozdań obrazujących podstawowe procesy organizacyjne i finansowe, w tym wykorzystanie łóżek i zasobów.

Dane zbierane z elektronicznych kartotek pacjentów wykorzystywane są do dokładnego raportowania wykonanych świadczeń, wewnątrz i na zewnątrz.

Przejrzystość procesów jest ponadto ważnym czynnikiem negocjacyjnym w rozmowach z firmami ubezpieczeniowymi i w kreowaniu dobrych relacji z otoczeniem.

W przypadku pracowników na pierwszym miejscu wymieniłbym wyższą wydajność na poziomie bazowych procesów. System zapewnia ciągłość administracyjną i wielokrotne wykorzystanie tych samych danych w różnych celach, bez konieczności ich powtórnego wprowadzania. Oferuje wsparcie w podejmowaniu decyzji, co podwyższa standardy bezpieczeństwa pracy. Mówiąc o tej grupie beneficjentów, najistotniejszą zaletą będzie nieograniczony dostęp do pełnych danych pacjenta w czasie rzeczywistym i z dowolnego punktu szpitala. Możliwości systemu IT ciągle się rozrastają i w najbliższej perspektywie dane o pacjencie będą kumulowane w jednym miejscu z różnych placówek medycznych. To wstęp do uruchomienia badań naukowych na ogromną skalę.

Oprogramowanie ma także bezpośredni wpływ na pacjenta, czego ten nie zawsze jest świadomy, zwłaszcza w kwestiach związanych z bezpieczeństwem świadczeń. Kiedy skrupulatnie zbieramy dane, nie musimy już pytać dwa razy o to samo. Najbardziej namacalnym elementem jest indywidualne konto zdrowotne z dostępem online. Każdy może sprawdzić własne dane medyczne, wyniki badań laboratoryjnych, terminy wizyt oraz przykładowo zmieniać datę wizyty lub umówić nową. W niedalekiej przyszłości będzie

można kontrolować w domu cały proces farmakoterapii z monitoringiem alergii i interakcji lekowych. W ten sposób pacjent staje się partnerem zespołu terapeutycznego. Czy obsługa on-line konta zdrowia ma sens? Zdecydowanie tak.

Od kiedy uruchomiliśmy możliwość rejestracji internetowej, o połowę spadła liczba osób, które nie zgłaszają się na umówione wizyty ambulatoryjne.

Jak widać, płynność procesów szpitalnych zależy od poprawnej komunikacji z chorym.

Jak stopień adaptacji rozwiązań IT wpływa na konkretne wskaźniki, np. jakościowe?

Jest jeszcze zbyt wcześnie, aby mówić o mierzalnych zmianach parametrów jakości. Satysfakcję pacjenta monitorujemy nieustannie i widzimy progres na przestrzeni ostatnich lat, mimo że zawsze poziom obsługi był na wysokim poziomie. Mówiąc o jakości i błędach medycznych nie zapominajmy o takich usprawnieniach, jak system ostrzeżeń na każdym etapie terapii lekowej. Zresztą alerty w czasie rzeczywistym pozwalają szybko reagować w przypadku pogorszenia się stanu pacjenta czy w zakażeniach z opornością na terapie antybiotykowe. Niemniej jednak są to rzadkie przypadki i trzeba czasu, aby dowieść empirycznie wpływu zastosowanych algorytmów na wyniki leczenia.

Co było czynnikiem sukcesu determinującym pozytywne efekty wdrożenia EHR? Bez wątpienia szeroka akceptacja na każdym poziomie organizacji i wsparcie ze strony zarządzających placówką.

Wdrożenie IT nie powinno być celem samym w sobie, ale narzędziem do realizacji misji.

rozmow y

» ����������� Wdrożenie IT������� nie powinno być celem samym w sobie, ale narzędziem do realizacji misji.« Jakie będą kolejne etapy rozwoju infrastruktury informatycznej?

Dokładamy wielu starań, aby stopniowo rozbudowywać zaplecze sprzętowe, sieciowe, informatyczne. Pracujemy nad polepszeniem szybkości przesyłania danych. Cały czas monitorujemy pracę systemu, tak, aby wykrywać potencjalne problemy zanim jeszcze się pojawią na poziome operacyjnym. Przykładamy dużo uwagi do rozwoju portalu pacjenta, wymiany danych medycznych i plików graficznych z innymi świadczenio-

dawcami, pracujemy nad rozwojem algorytmów usprawniających codzienne czynności personelu medycznego i administracyjnego. Inwestujemy w rozwój badań z użyciem anonimowych informacji klinicznych, aby w efekcie nasza praca była zawsze oparta o najlepsze praktyki.

Jak będzie ewoluować filozofia obsługi pacjenta oparta na technologii?

Pacjent musi być równoprawnym partnerem zespołu terapeutycznego. Jest to możliwe tylko wówczas, gdy otrzyma dostęp do danych gromadzonych w szpitalu oraz możliwość uzupełnienia e-kartoteki danymi, które samodzielnie gromadzi w domu. Nie chcemy tworzyć silosu informacyjnego. Udostępniamy informacje na temat pacjenta – oczywiście z zachowaniem procedur bezpieczeństwa – także innym podmiotom i lekarzom, aby wzmacniać ciągłość leczenia. Rozwijamy kontakty z organizacjami pacjentów, aby lepiej zrozumieć się wzajemnie, realizować oczekiwania osób przebywających w szpitalu, być elementem nowoczesnej ochrony zdrowia.

Co radziłby Pan menedżerom szpitali, którzy planują wzmocnienie kompetencji poprzez informatyzację?

Przede wszystkim na system nie można patrzeć jako na narzędzie administracyjne. Tak jak w innych sektorach, technologie informacyjno-komunikacyjne staną się z czasem nierozerwalnym elementem świadczenia usług. Aby utrzymać wysoką jakość świadczeń, pracy, opieki nad pacjentem w warunkach ograniczonych środków finansowych, IT jest jedynym rozwiązaniem.  Dziękuję za rozmowę.

Rozmawiał: Artur Olesch * EMRAM (ang. Electronic Medical Record Adoption Model) – 8-stopniowy model adaptacji elektronicznego rekordu pacjenta w strukturze placówki medycznej (skala od 0 do 7). Radboud University Medical Center w Holandii (953 łóżka) to trzeci szpital w Europie z najwyższym, siódmym stopniem EMRAM. Pozostałe dwa zlokalizowane są w Hiszpanii oraz Niemczech.

Skalę EMRAM opracował HIMSS – międzynarodowa organizacja non-profit promująca zastosowanie rozwiązań IT w ochronie zdrowia.

JAKĄ ROLĘ ODGRYWA PORTAL PACJENTA? Portal pacjenta jest istotnym elementem włączającym pacjenta w pracę całego zespołu terapeutycznego. Może tutaj przeglądać zgromadzone w szpitalu i przez lekarza dane medyczne, uzupełniać je o własne notatki, umawiać i zmieniać termin kolejnej wizyty. Po 2 latach odkąd została wdrożona możliwość internetowego zarządzania wizytami, o 50% spadł wskaźnik wizyt umówionych do niezrealizowanych ze względu na nieobecność pacjenta. Oprócz pozytywnego wpływu na wykorzystanie zasobów i minimalizację kosztów, serwis pokazuje, jak ważna jest bliska relacja z pacjentem. Pacjent może nawet zanotować, dlaczego nie jest w stanie przyjść na wizytę w umówionym terminie, co także jest ważne z punktu widzenia komunikacji z lekarzem. Przygotowaliśmy specjalną aplikację na telefon komórkowy, ułatwiającą m.in. śledzenie wizyty oraz przebiegu leczenia.

Obecnie pracujemy nad rozwojem nowych funkcjonalności portalu: dostęp do historii medycznej rodziny, indywi-

dualne monitorowanie zażywania leków łącznie z notowaniem odstępstw od oryginalnie zaleconej terapii, ankiety zdrowotne oraz badania na potrzeby naukowe. Chcemy zwiększać zaangażowanie i odpowiedzialność chorego, który ze swojej perspektywy zyskuje kontrolę nad terapią i opieką. Może też w spokoju sprawdzić w domu wszystkie informacje medyczne, co nie zawsze jest możliwe w warunkach pośpiechu i stresu towarzyszących wizycie. Portal zwiększa też efektywność pracy innych świadczeniodawców, którzy mogą sprawdzić historię leczenia bez zadawania tych samych pytań.

Planujemy wprowadzenie możliwości samodzielnego przeglądania zdjęć me-

dycznych przez pacjentów (RTG, zeskanowane dokumenty, inne fotografie) oraz rozwój aplikacji na telefony komórkowe i tablety. Ponadto chcemy uruchomić specjalny portal dla hospitalizowanych pacjentów, który służyłby do komunikacji z personelem oraz celów edukacyjnych, rozrywkowych itd.

W strukturze IT posiadamy dedykowane portale dla lekarzy, pielęgniarek oraz narzędzia umożliwiające synchronizację danych z innymi podmiotami.

Na chwilę obecną z portalu korzysta ok. 10% przyjmowanych pacjentów.

Taką możliwość oferujemy każdej hospitalizowanej osobie. Wraz z rozbudową funkcjonalności planujemy zwiększyć ten odsetek do 60%. 

Ogólnopolski System Ochrony Zdrowia 10/2015

33

DIAGNOZA

81,2% 76,2% 68,6%

53,1%

1993

2000

2007

84% Polaków pozytywnie ocenia miniony rok, niemal 84% jest zadowolonych z życia. Zmniejsza się skala ubóstwa, lepiej zarabiamy, więcej oszczędzamy i mocniej wierzymy we własne możliwości. Prezentujemy wyniki badania DIAGNOZA SPOŁECZNA 2015 odnoszące się do ochrony zdrowia.

2015

Procent respondentów pozytywnie oceniających całe swoje dotychczasowe życie.

94,5% 93,6% 92,0%

2011 2013

51,0% 49,4% 49,5%

2015

6,3%

4,9%

Opłacane przez NFZ

Opłacane z własnej kieszeni

6,1%

Opłacane przez pracodawcę (abonament)

Zakres korzystania z usług placówek służby zdrowia w latach 2011–2013 (procent gospodarstw domowych).

ze szpitala

2015

← 0,7

28,3

71,0

2013

← 0,7

28,1

71,3

2011

← 0,8

2015 4,6 z sanatorium

z rehabilitacji

z badań medycznych

z wykonywania protez

14,0

2011

6,3

14,3

2015

6,4

25,6

2013

7,0

25,9

67,1

2011

6,8

25,8

67,4

2015

6,4

59,3

34,3

2013

7,2

57,8

34,9

2011

7,5

58,3

80,2 79,4

11,6

67,9

34,3 73,0

15,4 16,3

2013

13,5

70,2

2011

13,8

69,8

16,3

2015

4,9

19,1

75,9

tak

2013

5,7

17,7

76,6

nie

2011

6,5

19,0

14,2

2013

16,2

2011

17,1

2015 z zakupu leków

81,3

5,7

2015 z leczenia zębów

69,3

14,0

2013

2015 z usług lekarza

29,8

13,4

74,5 60,8

brak potrzeby 25,0

55,7

28,0

56,6

26,3 80,5

16,9

75,9

7,2

2011

17,9

75,0

7,1

Procent gospodarstw domowych, które zrezygnowały z korzystania z wybranych rodzajów świadczeń zdrowotnych z powodu trudności finansowych.

34

6,2

2013

Ogólnopolski System Ochrony Zdrowia 10/2015

praktyk a

SPOŁECZNA 2015 powyżej 100 zł

83,3% To procent Polaków szczęśliwych i bardzo szczęśliwych w 2015 roku. Najmniejszy wynik uzyskano w roku 1992 (57,8%). W roku 2000 tak określiło swoje życie 20% osób mniej niż w roku 2015.

2015

2,5%

2013

2,8%

2011

4,2%

2015 do 100 zł

23,6%

2013

24,7%

2011

28,7%

2015 nie

73,5%

2013

72,4%

2011

67,1%

Procent gospodarstw domowych niezainteresowanych i zainteresowanych wykupieniem dodatkowego ubezpieczenia zdrowotnego w wysokości do 100 i powyżej 100 zł miesięcznie.

2015 leki i inne artykuły farmaceutyczne

379

2013

412

2011

370

2015 opłaty w szpitalu publicznym

232

2013

261

2011 prezenty jako dowód wdzięczności za uzyskaną już opiekę

275

2015 2013 2011

147 124 110

2015 opłaty nieformalne

381

2013

320

2011 leczenie oraz różne badania w przychodniach i gabinetach, w których oficjalnie płacono za usługi

307

2015

587

2013

565

2011

539

Wydatki gospodarstw domowych związane z ochroną zdrowia w ostatnich trzech miesiącach w 2011, 2013 i 2015 r.

W 2015 roku 6,8% gospodarstw domowych musiało zaciągnąć pożyczkę lub kredyt na leczenie.

To dwa razy więcej niż liczba kredytów na wypoczynek.

2,2%

To procent gospodarstw domowych uiszczających nieformalne opłaty za usługi medyczne (łapówki) w 2015 roku. Średnia jej wysokość to 377 zł. W 2013 roku było to 1,4% gospodarstw domowych z kwotą 273 zł.

Ogólnopolski System Ochrony Zdrowia 10/2015

Źródło: Diagnoza Społeczna 2015

35

Foto: www.freeimages.com

praktyk a

Rok 2016 i nowe warunki umów Kontrowersje wokół podwyżek dla pielęgniarek i położnych niemal całkowicie zdominowały debatę o zmianach wprowadzanych rozporządzeniem o ogólnych warunkach umów. Podmioty lecznicze czeka jednak sporo innych nowości.

Iwona Magdalena Aleksandrowicz Prawnik w NZOZ „Przychodnia” Sp. z o.o.

Dla świadczeniodawców nowe przepisy są o tyle istotne, że zaczną obowiązywać już 1 stycznia 2016 roku, również w odniesieniu do wcześniej zawartych umów.

W ten sposób, rozporządzenie Ministra Zdrowia z dnia 8 września 2015 roku w sprawie ogólnych warunków umów o udzielanie świadczeń opieki zdrowot-

36

Ogólnopolski System Ochrony Zdrowia 10/2015

nej (Dz.U. 2015 poz. 1400) będzie kluczowym aktem prawnym kształtującym rzeczywistość jednostek, które podpisały umowy z NFZ.

Więcej możliwości Szczegółowej analizy wymagają przede wszystkim zmiany w zakresie kar umownych. Dotychczas kara w wysokości do 1% kwoty zobowiązania określonej w umowie dla danego zakresu świad-

czeń mogła zostać nałożona w przypadku udzielania świadczeń w sposób i w warunkach nieodpowiadających wymogom określonym w obowiązujących przepisach lub umowie. W nowym brzmieniu przepisu spójnik „i” zastąpiono „lub”, co oznacza, że nie jest konieczne łączne spełnienie obydwu przesłanek. Zarówno sam wadliwy sposób udzielania świadczeń, jak i niewłaściwe warunki, w których świadczenia są udzielane, mogą stanowić podstawę do wymierzenia kary. Świadczeniodawcy utracili cenny argument do odparcia zarzutów Funduszu.

Dodatkowo, w nowym rozporządzeniu pojawia się zapis o karze w wysokości do 2% kwoty zobowiązania wynikającego z umowy w przypadku udzielania świadczeń w sposób rażąco nieodpowiadają-

praktyk a

cy wymogom określonym w obowiązujących przepisach lub umowie.

Co ciekawe, dotychczas istniała możliwość nałożenia kary za gromadzenie informacji lub prowadzenie dokumentacji albo prowadzenie list oczekujących w sposób „rażąco naruszający przepisy prawa”. Zapis ten był uznawany za kontrowersyjny, ponieważ prowadził do nieuniknionych sporów pomiędzy NFZ a kontrolowanymi świadczeniodawcami, które przypadki należy uznać za rażące i zagrożone karą, a które nie.

W nowym wydaniu przepisów zrezygnowano z ograniczenia do „rażących” uchybień, co otwiera drogę do nakładania kar umownych także w przypadkach mniejszej wagi. Na gruncie nowych przepisów, świadczeniodawca realizujący umowę w niewłaściwy sposób zawsze musi liczyć się z karą. Jednak dokonanie rozgraniczenia, czy dane uchybienie jest przypadkiem rażącego naruszenia czy też nie, jest dość problematyczne. Natomiast skutki finansowe przyjęcia jednego z tych założeń są diametralnie różne.

Surowsze zasady Na zwiększenie wysokości nakładanych kar wpłynie również dodanie – w przypadku kary do 1% kwoty zobowiązania określonej w umowie dla danego rodzaju świadczeń – zapisu, że każdy rodzaj naruszenia może stanowić osobną podstawę nałożenia kary. Co więcej, jako nowa przesłanka nałożenia kary zostało dodane niewykonywanie obowiązku zapewnienia bieżącej rejestracji na podstawie zgłoszenia osobistego lub za pośrednictwem osoby trzeciej, w tym przy wykorzystaniu telefonu lub innych środków komunikacji elektronicznej.

Możliwości uniknięcia kontroli lub jej odsunięcia w czasie również zostały ograniczone. Karą w wysokości do 2% kwoty zobowiązania wynikającego z umowy będzie zagrożone od stycznia samo utrudnianie czynności kontrolnych, a nie jak dotąd – „udaremnianie” kontroli. Dodatkowo, zniesiono limit ograniczający łączną kwotę kar umownych nałożonych w toku jednego postępowania do 3% kwoty zobowiązania wynikającego z umowy. NFZ zyskał zatem wiele możliwości uzyskiwania dodatkowych pieniędzy pochodzących z kar umownych.

Wzmożony nadzór nad dziećmi Poprawie jakości obsługi medycznej ma z kolei służyć wprowadzenie obo-

» � N�owe �������������������� przepisy znoszą limit kar umownych nałożonych na świadczeniodawcę.« wiązku dodatkowej konsultacji odmowy przyjęcia dziecka do szpitala. Z pewnością dziecko, zwłaszcza w okresie niemowlęcym, jest pacjentem, którego stan zdrowia może ulec gwałtownemu pogorszeniu w krótkim czasie. Z tego względu niezbędna jest szczególna staranność przy stawianiu diagnozy. Twórcy zmian w prawie kierowali się potrzebą „zapobiegania odmowy przyjęcia dziecka do szpitala, gdy rodzice krążyli z chorym dzieckiem od jednej placówki do drugiej”. Trudno ocenić, czy nowe obostrzenia formalne przyniosą oczekiwany skutek. Przyśpieszony termin wejścia w życie tego zapisu, jego nieprecyzyjna treść, ale i sama zasadność budzą spore wątpliwości personelu medycznego.

Media chętnie donoszą o dramatach wynikających z odmowy przyjęcia dziecka do szpitala. Bez wątpienia potrzebna jest szersza debata nad poprawą efektywności opieki zdrowotnej sprawowanej nad dziećmi, jednak w codziennej praktyce szpitali wiele jest zgłoszeń w oczywisty sposób niezasadnych lub kwalifikujących się co najwyżej do udzielenia porady w ramach podstawowej opieki zdrowotnej. Na pierwszy plan wysuwa się zatem potrzeba zwiększenia świadomości rodziców na temat zasad działania szpitalnych oddziałów ratunkowych i możliwości uzyskania odpowiednich świadczeń poza szpitalem.

Nadzieje i wątpliwości Komentując nowe rozporządzenie nie sposób pominąć wprowadzonych podwyżek dla pielęgniarek i położnych.

Sposób realizacji postulatu poprawy warunków płacowych budzi wiele wątpliwości, nie tylko wśród przedstawicieli pozostałych zawodów medycznych, ale i samych pielęgniarek i położnych. Podpisane 23 września 2015 roku porozumienie obudziło ogromne nadzieje. Porozumienie nie jest jednak aktem prawa powszechnie obowiązującego, nie ma zatem mocy wiążącej dla kierujących podmiotami leczniczymi.

Pojawiają się kontrowersje wokół możliwego przekroczenia dyspozycji ustawowej do wydania rozporządzenia, naruszenia zasady równości organizacji związkowej czy wreszcie samej wysokości podwyżek. Przede wszystkim jednak wątpliwości budzi ograniczony okres zapewnienia środków dedykowanych na zwiększenie wynagrodzeń pielęgniarek i położnych.

Wyłączenie z kręgu uprawnionych pielęgniarek i położnych udzielających świadczeń w podstawowej opiece zdrowotnej oraz świadczeń wysokospecjalistycznych w leczeniu szpitalnym można traktować jako przejaw dyskryminacji.

Zapisy rozporządzenia uniemożliwiają natomiast podział dodatkowych środków z uwzględnieniem kwalifikacji, stażu pracy, zakresu obowiązków czy dotychczasowej wysokości uposażenia.

Pielęgniarki są grupą zawodową o najbardziej zróżnicowanych kwalifikacjach wśród osób wykonujących zawody medyczne. Równomierne podnoszenie wynagrodzeń może w tym kontekście budzić poważne zastrzeżenia.

Dalsze zmiany W nowych warunkach umów większy nacisk kładzie się na jakość usług. Nałożenie obowiązku stosowania okołooperacyjnej karty kontrolnej oraz kwestionariusza jakości to przejaw przeciwdziałania błędom medycznym i dążenia do standaryzacji świadczeń. System ochrony zdrowia tworzą jednak przede wszystkim ludzie i to w zakresie poprawy warunków ich wynagradzania oraz organizacji pracy niezbędne są nowe rozwiązania prawne. 

» ����������� Obowiązek prowadzenia okołooperacyjnej karty kontrolnej oraz kwestionariusza jakości ma na celu walkę z błędami medycznymi.«

Ogólnopolski System Ochrony Zdrowia 10/2015

37

praktyk a

Foto: designed by freepik.com

Media: wróg czy przyjaciel?

Prowadzenie jasnej i spójnej polityki wizerunkowej, stałe relacje z mediami, dobra współpraca z dziennikarzami stają się podstawą działalności placówek medycznych.

38

Ogólnopolski System Ochrony Zdrowia 10/2015

Anna Ginał Rzecznik Prasowy, Uniwersyteckie Centrum Okulistyki i Onkologii w Katowicach

W potocznej opinii public relations (PR) jest błędnie kojarzone głównie z manipulacją polityczną, marketingiem, a rzadko z budowaniem i pozytywnym przekształcaniem sfery komunikacji, kształtowaniem obrazu firmy, instytucji czy też danej osoby w zamierzony

sposób. Niestety, wielu menedżerów działających w obszarze ochrony zdrowia zatrudnia specjalistów w zakresie public relations „by w mediach dobrze o nas mówili”. Takie spojrzenie na rolę polityki wizerunkowej w placówce medycznej jest błędem, gdyż brak tu zrozumienia kwestii podstawowej: gwarancją sukcesu jest spójna, jasna i efektywna strategia dla placówki z kompleksową analizą słabych oraz mocnych stron,

praktyk a

punktów newralgicznych i nowych wyzwań. To z pewnością warto zmienić.

Media relations (MR) to jeden z elementów PR, który ma na celu utrzymywanie dobrych stosunków z mediami, umożliwiający komunikację na linii „organizacja – otoczenie”. MR – tak samo jak PR – można się nie przejmować jedynie „do czasu”. Bowiem o ile dziennikarze mogą nie być zainteresowani zwykłym przekazem opisującym działalność firmy czy instytucji, to już informacjami o kłopotach, potencjalnym kryzysie – bez wątpienia tak. Wszystko zależy od skali i rodzaju problemu, ale trudno wyobrazić sobie dziś sytuację, w której firma czy instytucja na takie zdarzenia jest kompletnie nieprzygotowana.

Powstaje zatem pytanie: jak dobrze się przygotować? Warto zacząć od poznania specyfiki polskich mediów, charakterystyki dziennikarstwa telewizyjnego, radiowego, prasowego oraz internetowego. Tu z pewnością konieczne okażą się nie tylko szkolenia teoretyczne, ale również warsztaty medialne, których celem będzie poznanie oczekiwań mediów w praktyce: zasad wystąpień przed kamerą, wypowiedzi, np. w czasie briefingów itd. Głównymi barierami w relacjach lekarze – media stają się strach i niewiedza. Lekarze, zaniepokojeni niewygodnymi pytaniami, ośmieszeniem się czy też w związku z brakiem jakiegokolwiek medialnego doświadczenia, rezygnują ze współpracy z dziennikarzami.

Ci z kolei unikają kontaktów w obawie przez niezrozumiałymi, trudnymi medycznymi terminami, brakiem perspektywy szybkiej realizacji materiału albo nieprzychylnością ze strony zarządzających placówką medyczną. Przy bliższym poznaniu i lepszym zrozumieniu specyfiki pracy, wymienione wcześniej uprzedzenia znikają niezwykle szybko. Wymaga to jednak długiej i systematycznej pracy w oparciu o strategię relacji z mediami. „Mówiłem tak długo, wyjaśniałem wszelkie kwestie, a w telewizji zobaczyłem jakieś 15 sekund o niczym!” – tak jeden z cenionych profesorów skomentował swój udział w telewizyjnym materiale. Materiale, którzy rządzi się swoimi prawami. Jego osobliwość polega właśnie na tym, ze przekazuje się informacje niejako „w telegraficznym skrócie” stosując często grę słów i obrazów, pisząc krótkie, celne zdania i ostre puenty.

Zamiast więc podkreślać, że taka formuła jest beznadziejna, lepiej dostosować

» ������������������������������������������������������������������ Dziennikarska hybryda w postaci połączenia informacji z rozrywką narzuciła w mediach prostą kategoryzację na to, co dobre i złe.« swoją wypowiedź do medialnych warunków i zrozumieć konkretne potrzeby związane z różnymi formami dziennikarstwa. To z pewnością wpłynie na kształtowanie pozytywnych relacji z mediami w przyszłości.

Infotainment, czyli nowa dziennikarska hybryda w postaci połączenia informacji z rozrywką, narzuciła w mediach dość specyficzną, ale prostą kategoryzację na to, co dobre i złe, godne najwyższych pochwał albo największego potępienia. Przykład? Lekarze, którzy przeprowadzili z sukcesem pionierską operację są wręcz gloryfikowani. Z kolei medyk, który niewłaściwie zachował się w stosunku do chorego, albo, nie daj Boże, spożywał alkohol na dyżurze, staje się potworem, którego trzeba natychmiast potępić w bardzo ostrych słowach.

Osoba odpowiedzialna za wizerunek placówki medycznej powinna odnajdywać się w medialnych realiach niczym ryba w wodzie i panować nad sytuacją nawet

wtedy, jeśli dziennikarskie spojrzenie na szpital wydaje się zbyt mocno uproszczone i stereotypowe.

Na przykładzie telewizyjnego newsa można łatwo określić specyficzne, dziennikarskie potrzeby oraz wskazać najlepsze drogi osiągnięcia konkretnego celu: materiału, z którego będziemy zadowoleni, który ilustruje nasz punkt widzenia i który bez problemów będziemy mogli zamieścić na Facebooku, nadając mu nowy, socialowy wymiar (osobną kwestią pozostają zasady pisania w social mediach). Decyzja o tym, że powstanie dany materiał do ogólnopolskiego czy regionalnego serwisu informacyjnego, zapada w czasie porannego kolegium około godziny dziewiątej rano. Zdarza się, że już trzydzieści minut później dziennikarz otrzymuje możliwość wyjazdu wraz z ekipą realizacyjną (operator, asystent). To sprawia, że czasu na dokumentację tematu jest niezwykle mało. Zakładając, że materiał dotyczyć ma sprawy

10 ELEMENTÓW PR medycznego BRANDING PLACÓWKI ● Stworzenie i utrzymanie wizerunku nowoczesnej i przyjaznej chorym jednostki.

PERSONAL BRANDING ● Budowanie i wzmacnianie potencjału eksperckiego poprzez działania promujące konkretnych specjalistów, jako liderów w swej dziedzinie.

MEDIA RELATIONS ● Dobre relacje z mediami regionalnymi i ogólnopolskimi oraz sprawne biuro prasowe są fundamentem strategii komunikacji z otoczeniem.

EVENTY MEDYCZNE ● Organizacja briefingów, konferencji, spotkań z dziennikarzami i pacjentami – by informować na bieżąco o tym, co dzieje się w placówce.

SOCIAL MEDIA ● Aktywne i ciekawie prowadzone profile w mediach społecznościowych to „must have” w działaniach promocyjnych placówki medycznej.

KAMPANIE EDUKACYJNE I SPOŁECZNE ● Wielowymiarowe, kreatywnie organizowane działania związane z profilaktyką.

IDENTYFIKACJA WIZUALNA ● Efektywne kreowanie marki na rynku, dzięki czemu placówka jest łatwiej rozpoznawalna i wyróżnia się na tle konkurencji.

ZARZĄDZANIE KRYZYSOWE ● Przygotowana i spisana strategia na wypadek zaistnienia sytuacji, która mogłaby zaszkodzić pozytywnemu wizerunkowi placówki.

SZKOLENIA I WARSZTATY ● Dla kadry medycznej z zakresu wystąpień publicznych, media relations, zasad współpracy z dziennikarzami.

CSR ● Budowanie pozytywnego wizerunku w otoczeniu. Inwestycja w sprawy społecznie wrażliwe, ochronę środowiska to inwestycje w reputację marki.

Ogólnopolski System Ochrony Zdrowia 10/2015

39

praktyk a

neutralnej (czyli takiej, która nie uderza w wizerunek żadnej organizacji, a jedynie informuje i celem jest tu wyłącznie poszerzenie wiedzy odbiorców), sytuacja, w której dzwoniąc do szpitala z prośbą o wypowiedź dziennikarz słyszy, że „nie ma takiej możliwości, może za dwa dni”, jest pierwszym działaniem placówki na własną, medialną niekorzyść. Reporter, tak czy owak, poradzić sobie musi i w końcu znajdzie eksperta, który udzieli mu informacji. Dlaczego w wielu stacjach informacyjnych przewijają się nieustannie ci sami politolodzy, specjaliści z zakresu psychologii czy socjologii? Odpowiedź jest prosta: bo są łatwo osiągalni, rozumieją specyfikę telewizji informacyjnej i chcą świadomie kreować swój medialny wizerunek. Wracając do telewizyjnego newsa: gdy wszystkie wypowiedzi są już nagrane, dziennikarz wraca do newsroomu i rozpoczyna pisanie tekstu oraz wstępny montaż materiału. Do antenowej premiery pozostało zaledwie kilka godzin. Czas coraz bardziej goni i każda minuta staje się cenna. Gotowy tekst materiału, drogą elektroniczną wędruje do wydawcy, czyli osoby, która danego dnia odpowiada za kształt całego serwisu informacyjnego. Do emisji pozostała

zwykle godzina, najwyżej dwie. Czas na montaż i ostatnie poprawki. Tak przygotowany materiał trafia na antenę. Myli się jednak ten, kto sądzi, że po emisji opadają emocje. Czasem dzieje się wręcz przeciwnie. Autoryzacja wypowiedzi w newsach jest już w zasadzie przeżytkiem (z uwagi na tempo przygotowywania materiałów) i została zastąpiona systemem wiedzy o media relations, który staje się gwarantem dobrych efektów działań wizerunkowych. Jeśli bowiem przed kamerą staje osoba, która przeszła szkolenie medialne, jest pewna swoich umiejętności i przygotowana na różne sytuacje związane z tworzeniem materiałów dziennikarskich, to nie musi za wszelką cenę zabiegać o autoryzację. Takie rozwiązanie zdecydowanie polecam.

Podobnie – z tym, że tempo jest jeszcze większe – wygląda sytuacja ze stacjami radiowymi. Szczególnie warto tu wspomnieć o największych graczach na rynku, a więc ogólnopolskich nadawcach, którzy mogą poszczycić się wysoką słuchalnością. Zdarza się bowiem, że nagranie zarejestrowane o jedenastej trzydzieści, na antenie pojawia się w serwisie o dwunastej i nie jest to wcale zaskakujące.

Kto powinien odpowiadać w placówce medycznej za media relations? Opcji może być kilka: rzecznik prasowy, biuro prasowe złożone z kilku pracowników, agencja PR i delegowany przez nią pracownik. Każde z wymienionych rozwiązań ma swoje zalety i ostateczny wybór powinien należeć do menedżera zarządzającego danym podmiotem. Pozostawienie wizerunku firmy czy instytucji w rękach jednej czy kilku osób nie wystarczy. Konieczne jest stworzenie medialnej strategii, zasad polityki wizerunkowej, które będą przestrzegane oraz uwzględnią specyfikę medialnego rynku. Dopiero kompleksowe spojrzenie na ten obszar i wdrożenie konkretnego planu działania przyniesie dobre efekty. Takie, które potem chętnie obejrzymy w telewizji.

Na koniec coś jeszcze: PR-owiec musi być osobą, która wszelkie utarte schematy i standardy z zasady omija i skupia się na innowacyjności i niekonwencjonalności. Musi jednak czynić to bardzo uważnie i z dużą dawką rozsądku, aby nie doprowadzić swoimi działaniami do efektu odwrotnego od zamierzonego. 

od redakcji

PREZENTY DLA CZYTELNIKÓW Jak otrzymać prezent?

Wystarczy napisać do nas e-mail na adres czasopismo@osoz.pl z krótkim uzasadnieniem, dlaczego chcielibyście Państwo otrzymać wybrany prezent. Te najbardziej przekonujące nagrodzimy.

Na e-maile czekamy w terminie do 4 grudnia 2015 r.

w praktyce ratownika medycznego 3 szt. Angielski Anna W. Kierczak

40

Ogólnopolski System Ochrony Zdrowia 10/2015

progresywne zdrowiem 3 szt. Zarządzanie Violetta Korporowicz

„Przysłanie korespondencji e-mail stanowi zgodę na przetwarzanie danych osobowych zawartych w korespondencji do celów związanych z rozstrzygnięciem konkursu i przez czas jego trwania. Administrator Danych Osobowych, to jest KAMSOFT S.A. (wydawca miesięcznika OSOZ) z siedzibą w Katowicach przy ul. 1 Maja 133, wpisana przez Sąd Rejonowy Katowice – Wschód w Katowicach Wydział VIII Gospodarczy KRS do Rejestru Przedsiębiorców pod nr KRS 0000345075 informuje, iż przesłanie danych osobowych jest fakultatywne, dane wykorzystane zostaną wyłącznie na potrzeby rozstrzygnięcia konkursu, po zakończeniu konkursu dane zostanę usunięte. Przez czas trwania konkursu osobie, której dane dotyczą przysługuje uprawnienie do dostępu do treści przekazanych w korespondencji e-mail danych oraz ich poprawienia”.

praktyk a

EU Cancer EUAction Action onon Cancer 30 years, facts EU Action on Cancer 30 years,1010 facts 30 years, 10 facts

1. 2015 is the 30 year anniversary of EU action on cancer

1. 2015 is the 30 year anniversary EUof action onthe cancer Thirty years ago in 1985 the headsof of state the countries of European Community met in Milan and committed themselves to 30 years 1985 against the heads of state of theSince countries of the launching theago firstin ÂŤEurope CancerÂť programme.

1. 2015 is the 30Thirty year anniversary of EU action on cancer then, actions taken at EU-level have helped to extend and save lives. years

European Community met in Milan and committed themselves to 30 years Thirty years in ÂŤEurope 1985 the against heads ofCancerÂť state of the countriesSince of the launching theago first programme.

Cancer is theEuropean second most common ofhelped death the EU 2. 30 Community incause Milan committed themselves then, actions taken at met EU-level haveand to in extend and savetolives. years launching the first ÂŤEurope against CancerÂť programme. Since

There were an estimated 1.4 million new cases of cancer in men and 1.2 million in then, women actions in the EU intaken 2012 (most recent data).

In helped to extend and at EU-level have New cases in Eu in 2012 the same year, approximately 708 000 men and 555 000 women died from cancer. This makes cancer the most common cause of 1.4 million There were 1.4 million new cases of cancer deathan in estimated the EU after diseases of the circulatory system.

And the in men 1.2 million and 1.2 Č?ESPCQČŠ?PCČŠCVNCARCBČŠRMČŠPGQCČŠBSCČŠRMČŠ#SPMNC QČŠ?ECGLEČŠNMNSJ?RGML ČŠ million in women in the EU in 2012 (most recent data). In

thelives.

EU 2. Cancer is the second most common cause of death insave 2. Cancer is the second most common cause of death in the EU New cases in Eu in 2012

There wereyear, an estimated 1.4 million new cases cancer men the same approximately 708 000 men andof555 000in women One in inthree cancers and 1.2 million women incancer the EUis inpreventable 2012 recent data). died3. from cancer.

This makes the most (most common cause of In 1.4 inmillion New cases Eu in 2012 the same year, approximately 708 000 men and 555 000 women death inWe theknow EU that after diseases of the circulatory system.

Andlifestyles, the and outcomes 1.2 million some cancers can be avoided by adopting healthier greatly improved cancer iscancer detectedthe early on. Arming peoplecause with this died from cancer.

Thisifmakes most common ofinformation is the aim1.4 million Č?ESPCQČŠ?PCČŠCVNCARCBČŠRMČŠPGQCČŠBSCČŠRMČŠ#SPMNC QČŠ?ECGLEČŠNMNSJ?RGML ČŠ of the ‘European Code Against Cancer’ ČŠ2FCČŠ!MBCČŠU?QČŠČ?PQRČŠBCTCJMNCBČŠGLČŠ ČŠ?LBČŠF?QČŠ@CCLČŠ death in the EU after diseases of the circulatory system. And the 1.2 million regularly updated ever since. The fourth edition was launched in 2014. Its 12 evidence-based Č?ESPCQČŠ?PCČŠCVNCARCBČŠRMČŠPGQCČŠBSCČŠRMČŠ#SPMNC QČŠ?ECGLEČŠNMNSJ?RGML ČŠ recommendations include “do not smoke ‌â€?, “be physically active ‌â€? and “have a healthy diet ‌â€?.

three cancers is preventable 3. One in 2FCČŠ!MBCČŠ?JQMČŠGLAJSBCQČŠPCAMKKCLB?RGMLQČŠDMPČŠR?PECRČŠEPMSNQČŠDMPČŠBGČŽCPCLRČŠRWNCQČŠMDČŠA?LACPČŠQAPCCLGLE

knowin thatthree some cancers can be avoided by adopting healthier lifestyles, and outcomes One cancers is preventable 3. We 4. Tackling risk factors is at the forefront of EU action on cancer

50%

65%

greatly improved if cancer is detected early on. Arming people with this information is the aim We know that someCode cancers can be avoided by adopting healthier lifestyles, and outcomes BBPCQQGLEČŠRFCČŠPGQIČŠD?ARMPQČŠGQČŠRFCČŠ!MKKGQQGML QČŠČ?PQRČŠJGLCČŠMDČŠ?RR?AIČŠDMPČŠPCBSAGLEČŠRFCČŠ of the ‘European Against Cancer’ ČŠ2FCČŠ!MBCČŠU?QČŠČ?PQRČŠBCTCJMNCBČŠGLČŠ ČŠ?LBČŠF?QČŠ@CCLČŠ burden of cancer.

Actions include on in pesticides, quality, and is the aim greatly cancer is detected early on.

Arming people with thisair information regularlyimproved updatedifever since.

The fourth edition waslegislation launched 2014.

Its 12 evidence-based exposure to carcinogens at work.

The ambitious EU tobacco control policy includes Smoking cau fatal lung canses Code Against Cancer’ ČŠ2FCČŠ!MBCČŠU?QČŠČ?PQRČŠBCTCJMNCBČŠGLČŠ ČŠ?LBČŠF?QČŠ@CCLČŠ of the ‘European recommendations include not smoketobacco ‌â€?, “beproducts physically active ‌â€? and “have cer robust“do laws regulating and banning advertising and a healthy diet ‌â€?. regularly updated ever since.

The fourth editionraising was launched in 2014.

12winning evidence-based 2FCČŠ!MBCČŠ?JQMČŠGLAJSBCQČŠPCAMKKCLB?RGMLQČŠDMPČŠR?PECRČŠEPMSNQČŠDMPČŠBGČŽCPCLRČŠRWNCQČŠMDČŠA?LACPČŠQAPCCLGLE

sponsorship, and awareness campaigns such as the Its award Ex-smokers unstoppable. and platforms for joint on a alcohol recommendations include “do notaresmoke ‌â€?, “beStrategies physically active ‌â€? andaction “have healthy diet ‌â€?. and nutrition & physical activity bring together EU countries and stakeholders 2FCČŠ!MBCČŠ?JQMČŠGLAJSBCQČŠPCAMKKCLB?RGMLQČŠDMPČŠR?PECRČŠEPMSNQČŠDMPČŠBGČŽCPCLRČŠRWNCQČŠMDČŠA?LACPČŠQAPCCLGLE

is and atindustry the toforefront of EU action on cancer including NGOs tackle these risk factors.

4. Tackling risk factors 5. The EU aims to reduce cancer BBPCQQGLEČŠRFCČŠPGQIČŠD?ARMPQČŠGQČŠRFCČŠ!MKKGQQGML QČŠČ?PQRČŠJGLCČŠMDČŠ?RR?AIČŠDMPČŠPCBSAGLEČŠRFCČŠ 5. The EU aims to reduce cancer risk factors is at the forefront of15% EU by action on cancer 4. Tackling incidence by on 2020 5. The EU aims to reduce burden of cancer.cancer Actions include legislation pesticides, air quality, and

incidence by 15% by 2020 incidence by 15%toby 2020 at work. The ambitious EU tobacco BBPCQQGLEČŠRFCČŠPGQIČŠD?ARMPQČŠGQČŠRFCČŠ!MKKGQQGML QČŠČ?PQRČŠJGLCČŠMDČŠ?RR?AIČŠDMPČŠPCBSAGLEČŠRFCČŠ exposure carcinogens This iscontrol the goalpolicy of The includes European Partnership for Act

Smoking ca fatal lung causes ncer

This is the goal of The European Partnership for Action

National Cancer Plans Against Cancer (EPAAC) burden of cancer.

Actions legislation on banning pesticides, air quality, and Joint Action (2009-2013) wh robust regulating products and advertising and is the goaltobacco ofinclude The European Partnership for Action National Cancer Plans lawsThis Against Cancer (EPAAC) Joint Action which has adopted by (2009-2013) helped to ensure that today 25 out of 28 Member Stat adopted by exposure to Against carcinogens at that work.

The ambitious EU tobacco includes Smoking ca National Cancer Plans (EPAAC) Joint Action (2009-2013) which has policy sponsorship, and awareness raising campaigns such as thecontrol award winning helped toCancer ensure today 25 out 28 Member States have 25 out of 28ofMS us

fatal lung ca es 25 adopted out of 28

by MS ncer

50%

65%

65%

Health and Food Safety

?BMNRCBČŠ,?RGML?JČŠ!?LACPČŠ.J?LQ ČŠAMKN?PCBČŠUGRFČŠ ČŠGLČŠ helped to ensure that today 25 out of 28 Member States have ?BMNRCBČŠ,?RGML?JČŠ!?LACPČŠ.J?LQ ČŠAMKN?PCBČŠUGRFČŠ ČŠGLČŠ ČŠ ?BMNRCBČŠ,?RGML?JČŠ!?LACPČŠ.J?LQ ČŠAMKN?PCBČŠUGRFČŠ ČŠGLČŠ ČŠ The Comprehensive Cancer Control (CANCON) Joint Action, sponsorship, and awareness raisingbring campaigns such as the award winning launched inand 2014, builds on the success of EPAAC and and nutrition &Comprehensive physical activity together EU countries stakeholders -15% The Cancer Control Jointaims Action, launched in 2014, builds on the success(CANCON) of EPAAC and to -15% deliver a European Guide Quality Improvement in Ca cancer Ex-smokers are unstoppable.

Strategies and platforms for joint action on on alcohol including NGOs and industry to tackle these risk factors. launched in 2014, builds on the success of EPAAC and aims to deliver a European Guide on Quality Improvement in Cancer cancer -15% incidence Control.

By presenting evidence-based recommendation incidence deliver aBy European Guide on bring Quality Improvement in Cancer and nutrition & physical activity together EU countries and stakeholders Control. presenting evidence-based recommendations for all cancer by 2020 stages of cancer control and care, this guide should con by 2020 incidence Control.

By presenting evidence-based recommendations for all stages of cancer control and care, this guide contribute to including NGOs and industry to tackle these risk should factors.

Health and by 2020 reduce inequalities in cancer between EU countries.

Food Safety stages cancer control and between care, thisEU guide should contribute to reduce of inequalities in cancer countries. reduce inequalities in cancer between EU countries.

50%

robust laws regulating tobaccoStrategies productsand andplatforms banning advertising and Ex-smokers are unstoppable. for joint action on alcohol 25 out of 28 MS The Comprehensive Cancer Control (CANCON) Joint

6. The EU promotes screening6. The EU promotes screening EU promotes screening to detect cancer early 6. The to detect cancer early to detect cancer early OgĂłlnopolski System Ochrony Zdrowia Quality screening gives patients morethe thanchance to receive Health and Food Safety

Quality screening gives patients the chance to receive timely and often life-saving treatment, more than through early Quality screening gives patients the chance to receive 500 stage, cancer is more timely and often life-saving treatment, through early diagnosis. If detected at an earlier 500 timely and Ifoften life-saving treatment, through diagnosis. detected at an earlier stage, cancerearly is more

10/2015

41

more t

500 mill

6. The EU promotes screening to detect cancer early

8. The EU has invested nearly â‚Ź 1.5 billion on cancer research

5. The EU aims to reduce cancer incidence by 15% by 2020

10. The EU has clear added value in tackling rare forms of cancer

9. The EU supports data-based cancer policy

During the past seven years, the EU has invested nearly â‚Ź 1.5 billion in international collaborative research, frontier research, mobility programmes, public-private partnerships and coordination of national A?LACPČŠPCQC?PAFČŠCČŽMPRQ ČŠ-TCPČŠF?JDČŠMDČŠRFGQČŠ@SBECRČŠ ČŠâ‚Ź770 million – is used for ‘collaborative research projects’ ČŠRMČŠČ?LBČŠLCUČŠU?WQČŠRMČŠČ?EFRČŠA?LACPČŠ and help patients. These projects help us better understand how various types of cancer develop, how they can be diagnosed earlier and treated more successfully.

more than Quality screening gives patients the chance to receive 500 timely and often life-saving treatment, through early diagnosis. If detected at an earlier stage, cancer is more million screening responsive to less aggressive treatments. The 2003 Council examinations Recommendation on cancer screening calls on all EU for breast, cervical and countries to implement national, population-based screening colorectal cancer will programmes for breast, cervical and colorectal cancer, be undertaken in publicly with appropriate quality assurance at all levels. As an aid mandated programmes in the EU between 2010 to Member States, the Commission has produced a full set and 2020. of European Guidelines assurance for the Partnership for Action This isfor thequality goal of The European screening types ofCancer cancer. (EPAAC) Joint Action (2009-2013) which National Cancer Plans of all three Against

0?PCČŠBGQC?QCQČŠ BGQC?QCQČŠ?ČŽCARGLEČŠDCUCPČŠRF?LČŠ ČŠNCMNJCČŠGLČŠ ČŠ ČŠ is an area where the EU adds value by bringing together scare knowledge and fragmented resources, maximising synergies and PCQSJRQ ČŠ2FGQČŠGQČŠMDČŠN?PRGASJ?PJWČŠ@CLCČ?RČŠRMČŠAFGJBPCL ČŠ?QČŠK?LWČŠMDČŠRFCČŠ 40 000 children diagnosed with cancer every year in the EU have P?PCČŠDMPKQČŠMDČŠRFCČŠBGQC?QC ČŠ1NCAGČ?AČŠ#3ČŠ?ARGMLQČŠGLČŠRFGQČŠ?PC?ČŠGLAJSBCČŠ?ČŠJoint Action on Rare Cancers

invested in international collaborative research

nearly

1.5 billion

cancer incidence by 2020

0CJG?@JC ČŠAMKN?P?@JC ČŠFGEF OS?JGRWČŠB?R?ČŠ?LBČŠGLBGA?RMPQČŠMLČŠA?LACPČŠ?PCČŠ essential to improve prevention programmes and control and care processes across the EU. Harmonised cancer data is also an invaluable PCQMSPACČŠDMPČŠA?LACPČŠCNGBCKGMJMEW ČŠ2FCČŠ(MGLRČŠ0CQC?PAFČŠ!CLRPCČŠGQČŠ spearheading the development of a harmonised cancer information system for Europe in collaboration with the European Network of Cancer 0CEGQRPGCQČŠ #,!0 ČŠRMČŠECLCP?RCČŠ?ČŠBWL?KGAČŠ#SPMNC?LČŠKMLGRMPGLEČŠRMMJČŠRMČŠQRCCPČŠ ?LBČŠQSNNMPRČŠCČŽCARGTCČŠNMJGAGCQČŠMLČŠA?LACP ČŠ

-15%

praktyk a

?BMNRCBČŠ,?RGML?JČŠ!?LACPČŠ.J?LQ ČŠAMKN?PCBČŠUGRFČŠ ČŠGLČŠ ČŠ The Comprehensive Cancer Control (CANCON) Joint Action, launched in 2014, builds on the success of EPAAC and aims to deliver a European Guide on Quality Improvement in Cancer Control. By presenting evidence-based recommendations for all stages of cancer control and care, this guide should contribute to reduce inequalities in cancer between EU countries.

has helped to ensure that today 25 out of 28 Member States have standard’ in breast cancer care is in the?BMNRCBČŠ,?RGML?JČŠ!?LACPČŠ.J?LQ ČŠAMKN?PCBČŠUGRFČŠ ČŠGLČŠ ČŠ pipeline The Comprehensive Cancer Control (CANCON) Joint Action, cancer is the most common cancer in women in the EU. launchedBreast in 2014, builds on the success of EPAAC and aims to -15% 2FCČŠ!MKKGQQGML QČŠ(MGLRČŠ0CQC?PAFČŠ!CLRPC ČŠGQČŠUMPIGLEČŠRMU?PBQČŠ?ČŠ deliver avoluntary, European Guide on Quality Improvement cancer evidence-based quality assurance scheme in for Cancer breast incidence Control. By presenting evidence-based recommendations for all cancer services. Clinical departments that adhere to this scheme by 2020 be recognised the ‘gold for screening, stages ofwillcancer controlasand care,standard’ this guide should contribute to diagnosis, treatment and post-treatment of breast cancer. This reduce inequalities in cancer between EU countries.

adopted by 7.of A 25 out 28 ‘gold MS

project aims to establish a minimum set of quality requirements for breast cancer care across the EU based on a new edition of the European Guidelines for Breast Cancer Screening and Diagnosis which should be available in the coming years.

http://ec.europa.eu/research/health/medical-research/cancer/index_en.html

http://ec.europa.eu/health/major_chronic_diseases/diseases/cancer/index_en.htm

P?PCČŠDMPKQČŠMDČŠRFCČŠBGQC?QC ČŠ1NCAGČ?AČŠ#3ČŠ?ARGMLQČŠGLČŠRFGQČŠ?PC?ČŠGLAJSBCČŠ?ČŠJoint Action on Rare Cancers launched in 2015, and the establishment of European Reference Networks, of which some are expected to focus on rare tumours.

i

6. The EU promotes screening to detect early The EU has invested nearly â‚Ź 1.5 billion 8. cancer

more than on cancer research Quality screening gives patients the chance to receive During the past seven years, the EU has investedearly nearly â‚Ź 1.5 billion 500 timely and often life-saving treatment, through in international collaborative research, mobility nearly diagnosis. If detected at an earlier research, stage, frontier cancer is more million programmes, public-private partnerships and coordination of national 1.5 screening billion responsive to less aggressive treatments.

The 2003 Council invested in A?LACPČŠPCQC?PAFČŠCČŽMPRQ ČŠ-TCPČŠF?JDČŠMDČŠRFGQČŠ@SBECRČŠ ČŠâ‚Ź770 million – is used examinations international Recommendation on cancer screening calls on all EU for ‘collaborative research projects’ ČŠRMČŠČ?LBČŠLCUČŠU?WQČŠRMČŠČ?EFRČŠA?LACPČŠ collaborative for breast, cervical and and help patients.

These projects help us better understand how various research countries to implement national, population-based screening colorectal cancer will types of cancer develop, how they can be diagnosed earlier and treated programmes for breast, cervical and colorectal cancer, be undertaken in publicly more successfully. with appropriate quality assurance at all levels. As an aid mandated programmes in the EU between 2010 to Member States, has produced cancer a full set EUCommission supports data-based policy 9. The the and 2020. of European Guidelines for quality assurance for the 0CJG?@JC ČŠAMKN?P?@JC ČŠFGEF OS?JGRWČŠB?R?ČŠ?LBČŠGLBGA?RMPQČŠMLČŠA?LACPČŠ?PCČŠ screening of all three types of cancer. essential to improve prevention programmes and control and care processes across the EU. Harmonised cancer data is also an invaluable

For more information:

7. A ‘gold standard’ breast cancer i in PCQMSPACČŠDMPČŠA?LACPČŠCNGBCKGMJMEW ČŠ2FCČŠ(MGLRČŠ0CQC?PAFČŠ!CLRPCČŠGQČŠ spearheading the development of a harmonised cancer information care is in the pipelinesystem for Europe in collaboration with the European Network of Cancer

42

0CEGQRPGCQČŠ #,!0 ČŠRMČŠECLCP?RCČŠ?ČŠBWL?KGAČŠ#SPMNC?LČŠKMLGRMPGLEČŠRMMJČŠRMČŠQRCCPČŠ

Breast cancer is the most common cancer in women in the EU. ?LBČŠQSNNMPRČŠCČŽCARGTCČŠNMJGAGCQČŠMLČŠA?LACP ČŠ 2FCČŠ!MKKGQQGML QČŠ(MGLRČŠ0CQC?PAFČŠ!CLRPC ČŠGQČŠUMPIGLEČŠRMU?PBQČŠ?ČŠ clear added value inquality tackling 10. The EU hasvoluntary, evidence-based assurance scheme for breast rare forms of cancer cancer services. Clinical departments that adhere to this scheme will be recognised as the ‘gold standard’ for screening, 0?PCČŠBGQC?QCQČŠ BGQC?QCQČŠ?ČŽCARGLEČŠDCUCPČŠRF?LČŠ ČŠNCMNJCČŠGLČŠ ČŠ ČŠ diagnosis,is an treatment of together breast scare cancer. This area where and the EUpost-treatment adds value by bringing and fragmented resources, synergiescare and across project aims to establish a minimum setknowledge of quality requirements formaximising breast cancer PCQSJRQ ČŠ2FGQČŠGQČŠMDČŠN?PRGASJ?PJWČŠ@CLCČ?RČŠRMČŠAFGJBPCL ČŠ?QČŠK?LWČŠMDČŠRFCČŠ the EU based on a new edition of the European Guidelines for Breast Cancer Screening 40 000 children diagnosed with cancer every year in the EU have and DiagnosisP?PCČŠDMPKQČŠMDČŠRFCČŠBGQC?QC ČŠ1NCAGČ?AČŠ#3ČŠ?ARGMLQČŠGLČŠRFGQČŠ?PC?ČŠGLAJSBCČŠ?ČŠJoint which should be available in the coming years.

Action on Rare Cancers

OgĂłlnopolski System Ochrony Zdrowia 10/2015

launched in 2015, and the establishment of European Reference Networks, of which some are expected to focus on rare tumours.

For more information: http://ec.europa.eu/health/major_chronic_diseases/diseases/cancer/index_en.htm http://ec.europa.eu/research/health/medical-research/cancer/index_en.html

praktyk a

COCIR eHEALTH SUMMIT BRUSSELS 24 & 25 NOVEMBER 2015

#COCIReH15

OBJECTIVES OF THE COCIR eHEALTH SUMMIT Better Integrated Care services, using Health IT to share information and collaborate across the care continuum, are increasingly viewed as a practical way to tackle the challenges healthcare systems are facing.

The implementation of eHealth services for integrating care holds great potential for breaking down the silos that exist between primary and secondary and health and social care sectors. However, for Europe’s citizens and patients to fully benefit from the potential of digital Integrated Care models, several obstacles will need to be overcome.

Through its second annual eHealth Summit, organised with the endorsement of the European Commission and in

partnership with the European Federation of Nurses Associations (EFN) and the European Hospital and Healthcare Federation (HOPE), COCIR aims to provide key EU and national policy-makers and health stakeholders with a unique opportunity to discuss solutions on how to overcome these challenges and to achieve tangible outcomes that will provide a platform for action. While the multi-stakeholder Summit will thematically focus on the concept of Integrated Care, a specific emphasis will be put on the supportive role the Digital Single Market can play in this respect. Furthermore, the Summit aims to also address niche topics such as the role of women in ICT enabled Integrated Care, in cooperation with the European Federation of Nurses Associations.

PARTNERS DAY 1 / THE EUROPEAN PERSPECTIVE AND THE ROLE OF MEMBER STATES AND REGIONS IN COOPERATION WITH

IN PARTNERSHIP WITH

DAY 2 / THE INTERNATIONAL DIMENSION IN PARTNERSHIP WITH

WITH THE PARTICIPATION OF

TO REGISTER: www.cocirehealthsummit.org COCIR HOW TO JOIN US COCIR aisbl : : Diamant Building Boulevard A. Reyerslaan 80 : : 1030 Brussels : : Belgium Tel +32 (0)2 706 89 60 : : Email info@cocir.org : : www.cocir.org

#COCIReH15

Ogólnopolski System Ochrony Zdrowia 10/2015

43

o p ini e

Foto: Selected by freepik

Telemedycyna przyszłością POZ Marek Kubicki Falck Medycyna

Zgodnie z informacją przygotowaną przez prof. dr hab. Witolda Lukasa, całkowita liczba lekarzy POZ szacowana jest na 22000. Liczba pracujących w POZ lekarzy posiadających specjalizację z zakresu medycyny rodzinnej jest niewystarczająca – wynosi bowiem 10200, co stanowi ok. 43% ogółu lekarzy. Istnieje duża dysproporcja w liczbie lekarzy posiadających specjalizację w poszczególnych województwach. Cytując Bożenę Janicką, prezes Porozumienia Pracodawców Ochrony Zdrowia: „W ciągu najbliższych czterech lat w Wielkopolsce przybędzie do pracy w POZ zaledwie 90 lekarzy rodzinnych (obecnych rezydentów), podczas gdy placówek świadczących usługi z zakresu medycyny rodzinnej jest ponad 600 i to często już dziś ze średnią wieku pracowników medycznych 60+. Jeśli nic w tej kwestii się nie zmieni, wkrótce może dojść do masowego zamykania przychodni.”

Dodatkowo należy wziąć pod uwagę, że średnio corocznie ok. 2% lekarzy aktualnie zatrudnionych w POZ będzie odchodzić z zawodu. Tym samym już dziś są regiony wiejskie i mniejsze gminy, gdzie nie ma lekarza lub pracuje on w niewystarczającym wymiarze godzin jak na potrzeby lokalnej populacji. Starzenie się społeczeństwa i tzw. „luka pokoleniowa”, czyli nieubłagane procesy

demograficzne dotykające całą Polskę, chyba w jeszcze większym stopniu dotyczyć będą kadry lekarskiej. Brak lekarzy do pracy w POZ może się tylko pogłębiać.

Ponieważ nie da się wyszkolić w krótkim czasie takiej liczby specjalistów, którzy mogliby zastąpić odchodzący personel uzupełniając braki, należy zastanowić się nad lepszym, bardziej optymalnym wykorzystaniem istniejących zasobów.

Przecież są pacjenci, którzy przychodzą wyłącznie po receptę. Są też dni i godziny, kiedy dany lekarz pacjentów nie ma.

Są też osoby potrzebujące zlecenia prostych badań laboratoryjnych, bez których postawienie diagnozy może być niemożliwe, oraz takie, które przychodzą z prośbą o krótką, zupełnie podstawową poradę.

Wydaje się, że jednym ze sposobów na rozwiązanie tego typu problemu może być placówka, która w codziennej praktyce używa rozwiązań telemedycznych oraz w pełni wykorzysta zmianę ustawową dotyczącą uprawnień pielęgniarki – przede wszystkim w zakresie wystawiania recept.

Ogólnopolski System Ochrony Zdrowia 10/2015

45

o p ini e

» Pielęgniarka ������������������������������������������������������ przeprowadza wstępny wywiad i podstawowe badania, a konsultacja z lekarzem odbywa się zdalnie.�« Placówka przyszłości Pacjent, przychodząc do placówki, badany jest przez pielęgniarkę (na wzór systemu brytyjskiego), która zbiera dodatkowo wstępny wywiad i mierzy podstawowe parametry życiowe (temperaturę, ciśnienie, ewentualnie poziom cukru, ekg itd.). Tak oceniony pacjent udaje się do lekarza (jeżeli jest obecny) – pomoc pielęgniarki skraca czas wizyty. Jeżeli lekarza w placówce nie ma, pacjent kierowany jest do pomieszczenia zaopatrzonego w komputer z mikrofonem i kamerą, gdzie udzielana jest mu porada telemedyczna przez lekarza przebywającego w gabinecie w zupełnie innym mieście, gdzie kadry lekarskiej jest wciąż relatywnie dużo (np. Lublin czy Łódź). Lekarz mając do dyspozycji elektroniczną historię choroby, dane o podstawowych parametrach i wstępny wywiad zebrany przez pielęgniarkę może z większą dokładnością udzielić porady lub wysłać na dodatkowe badania laboratoryjne. Pracując w takim modelu, specjalista mógłby obsługiwać wiele POZ-ów, mając nonstop pacjentów, bez przestojów. W przypadku wątpliwości odnośnie diagnozy, lekarz rodzinny już teraz może skonsultować się zdalnie z lekarzem kardiologiem i geriatrą, a w przyszłości pewnie z większością specjalistów.

Czy jest to aż tak futurystyczna wizja? Niekoniecznie. Dzięki nowo przyjętej ustawie z dnia 25 września 2015 roku przedstawiony scenariusz może zostać

spełniony już w przyszłym roku, najpóźniej w roku 2017. Digitalizacja ochrony zdrowia nasuwa też kolejne pytanie: czy już wkrótce, pacjent udając się do lekarza nie będzie mógł go zobaczyć osobiście? Z dużym prawdopodobieństwem – tak. Jeśli nie wdrożymy rozwiązań opartych na telemedycynie, coraz więcej placówek będzie zamykanych. Parafrazując słowa jednego z naszych polityków: „Telemedycyna albo śmierć”. Nie ma innej przyszłości. 

Zielone światło dla wirtualnych wizyt Telemedycyna będzie odgrywała coraz większą rolę w polskiej ochronie zdrowia. Liberalizację przepisów w zakresie zdalnego świadczenia usług medycznych przewiduje ustawa z dnia 25 września o zmianie ustawy o systemie informacji w ochronie zdrowia. Zgodnie z nią, lekarz orzeka o stanie zdrowia pacjenta po uprzednim, osobistym jego zbadaniu lub zbadaniu za pośrednictwem systemów teleinformatycznych lub systemów łączności. Intencją autorów ustawy jest zmniejszenie obciążenia profesjonalistów w podstawowej opiece zdrowotnej oraz dopasowanie regulacji do wymagań rynku, na którym już teraz funkcjonują m.in. e-konsultacje kardiologiczne.

Zdjęcia: Vidyo

Podczas kolejnej wizyty w POZ pacjent mógłby uzyskać receptę od pielęgniarki. Ta może go dodatkowo pouczyć na temat podstawowych zachowań prozdrowotnych i profilaktyki. Coś, na co dziś rzadko lekarze mają czas. Pacjent nie musiałby w ogóle odwiedzać placówki, oglądając wyniki badań laboratoryjnych na swoim koncie zdrowotnym lub opcjonalnie – kontaktując się zdalnie z lekarzem i konsultując on-line pytania dotyczące leczenia. Rozmowa mogłaby być przeprowadzona zarówno przez kanał wideo, jak i audio lub czat internetowy. Oczywiście wymagałoby to od lekarza posługiwania się komputerem i prowadzenia dokumentacji medycznej w formie elektronicznej. Wydaje się jednak, że nawet zagorzali zwolennicy papieru będą musieli już wkrótce przestawić się na dokumentację cyfrową.

46

Ogólnopolski System Ochrony Zdrowia 10/2015

Zdjęcia: Vidyo

o p ini e

suplement diety

CAPS

Kilkanascie razy taniej niz w najczesciej stosowanych preparatach na potencje !

Og贸lnopolski System Ochrony Zdrowia 10/2015

47

o p ini e

Farmacja: dyrektywa UE na ostatniej prostej Już za ok. 3 lata wejdzie w życie tzw. Dyrektywa Fałszywkowa.

Jak podkreślają eksperci oraz przedstawiciele Komisji Europejskiej, budowa infrastruktury IT to spore wyzwanie. W Polsce ruszyły testy systemu, w których uczestniczy 11 000 aptek.

Proceder fałszowania leków jest na tyle poważny, że Komisja Europejska (KE) postanowiła uszczelnić obrót farmaceutykami, przede wszystkim tymi dostępnymi na receptę oraz najczęściej fałszowanymi. To na ich opakowaniach – zgodnie z Dyrektywą 2011/62/EU – pojawi się specjalny kod 3D. Po jego zeskanowaniu w aptece, system połączy się z bazą kodów zarejestrowanych przez producentów i dystrybutorów leków i w ten sposób zweryfikuje, czy lek jest oryginalny.

Zgodnie z zapowiedziami Komisji Europejskiej, jeszcze z końcem bieżącego roku lub początkiem 2016 wydane zosta-

48

Ogólnopolski System Ochrony Zdrowia 10/2015

ną tzw. akty delegowane do Dyrektywy, precyzujące szczegółowe rozwiązania.

Od momentu publikacji w Dzienniku Ustaw UE, na ich wdrożenie pozostaną jedynie 3 lata.

W Polsce dyrektywą objętych zostanie rocznie ok. 700 milionów opakowań leków na receptę. Do procesu weryfikacji muszą przygotować się wszystkie apteki i firmy farmaceutyczne. Największe wyzwanie czeka producentów i importerów leków, którzy wspólnie powinni porozumieć się w sprawie budowy tzw. krajowego repozytorium danych – lokalnej bazy z unikalnymi kodami leków, sko-

munikowanej z centralną bazą europejską. Chodzi m.in. o wybór rozwiązania i przekazanie specjalnie powołanemu podmiotowi kompetencji zarządzania krajowym repozytorium. Najszybciej prace postępują w Niemczech. Na podstawie porozumienia firm sektora farmaceutycznego, trwa tam pilotaż autorskiego systemu, obejmujący ok. 500 aptek.

W wielu krajach UE sektor farmaceutyczny zwleka z decyzjami, co może zagrozić dacie wyznaczonej przez europejskiego ustawodawcę.

Zgodnie z założeniami, każdy kraj ma pełną swobodę w zakresie wyboru docelowego rozwiązania. Warunkiem jest zapewnienie komunikacji bazy krajowej z bazą europejską (repozytorium danych). Tak na konferencji we Frankfurcie mówił Stefano Soro, przedstawiciel KE odpowiedzialny za prace nad dyrektywą.

Eksperci podkreślają, że strategicznym elementem powinno być uwzględnienie

o p ini e

» Nowy ������������������������ system weryfikacji obejmie prawie 10 miliardów opakowań leków na receptę sprzedawanych corocznie w Unii Europejskiej i 700 milionów w Polsce.�« lokalnych uwarunkowań i istniejącej infrastruktury IT. Przestrzegają jednocześnie przed firmami, które próbują narzucić swoje rozwiązania, korzystając z zamieszania wokół dyrektywy.

Problem opóźnień w przygotowaniach sektora farmaceutycznego stał się też jednym z tematów specjalnego raportu Ogólnopolskiego Systemu Ochrony Zdrowia (OSOZ), opublikowanego w lipcu br. W Niemczech przygotowania rozpoczęto 4 lata temu, a i tak system znajduje się dopiero na etapie testów.

We wdrażanie mechanizmów spełniających wymogi Dyrektywy zaangażowana jest m.in. firma KAMSOFT S.A., obsługująca informatycznie większość aptek w Polsce oraz część hurtowni i firm sektora farmaceutycznego. Prezes firmy, dr inż. Zygmunt Kamiński, podkreślił we wspomnianym raporcie OSOZ, że prace koncepcyjne i techniczne rozpoczęto już kilka lat temu, gdy pojawiły się pierwsze założenia dyrektywy. Oprogramowanie apteczne już teraz posiada funkcjonalność pozwalającą odczytywać kody na opakowaniach leków, a cały system gotowy jest na testy synchronizacyjne z repozytorium europejskim. Do systemu podłączyły się już pierwsze firmy farmaceutyczne, trwają rozmowy z kolejnymi. Co warto podkreślić, pilotaż objął aż 11 000 aptek.

Według danych Światowej Organizacji Zdrowia, około 1% farmaceutyków dostępnych na rynkach krajów rozwiniętych i 10% w skali globalnej, to fałszywki. Szacowany na 260–280 miliardów euro europejski rynek farmaceutyczny coraz częściej przyciąga przestępców, którzy korzystają ze stosunkowo słabych procedur kontrolnych. 

DYREKTYWA FAŁSZYWKOWA 2011/62/EU PROBLEM SFAŁSZOWANYCH LEKÓW

30 mln

Sfałszowane leki naśladują produkty oryginalne (np. nazwą, opakowaniem, składem itd.). Zostały wytworzone nielegalnie.

Liczba opakowań sfałszowanych leków przechwycona u granic UE w 2011 roku.

Fałszywki mogą nie zawierać deklarowanej substancji aktywnej, w ich skład wchodzą często niebezpieczne, niedopuszczone do obrotu lub przeterminowane związki chemiczne.

W skali globalnej co 10 lek jest fałszywką.

15%

„Na podróbki leków Polacy wydają co roku ok. 100 mln zł.”

przypadków fałszerstw dotyczy Europy. Najwięcej – bo aż 40% – ma miejsce w Azji.

PODSUMOWANIE RYNKU

691 mln

opakowań leków na receptę zostanie sprzedanych w 2015 roku w 14 450 w aptekach otwartych w Polsce. Do tego należy doliczyć np. apteki szpitalne.

10 mld

opakowań leków na receptę sprzedawanych jest corocznie w Unii Europejskiej. Dyrektywa dotknie 150 000 aptek i 4 000 producentów leków we wszystkich państwach UE.

Ogólnopolski System Ochrony Zdrowia 10/2015

49

S t a t y st y k i i p r o g n o z y m o nit o r z j aw is k e p i d e m i o l o g i c zn y c h

Monitor zjawisk epidemiologicznych. Koszty leczenia.

OGÓŁEM

GRYPA I PRZEZIĘBIENIE

ALERGIA

ZMIANA MIESIĘCZNA We wrześniu W ODNIESIENIU DO sierpnia

56 703 zł

63 806 zł

1 625 zł

3 587 zł

1 400 zł

1 286 zł

SIERPIEŃ

wrzesień

SIERPIEŃ

wrzesień

SIERPIEŃ

wrzesień

+7 103 zł

12,5%

+1 962 zł

122,2%

-114 zł

-8,2%

TREND ROCZNY PORÓWNANIE ROKU 2015 (PROGNOZA) I 2014

740 305 zł

779 537 zł

35 003 zł

39 547 zł

18 380 zł

18 501 zł

2014

2015

2014

2015

2014

2015

+39 232 zł

5,3%

+4 544 zł

13,0%

+121 zł

0,7%

wrzesień WOJEWÓDZTWA O NAJNIŻSZYCH I NAJWYŻSZYCH KOSZTACH Opolskie 51 431 zł Świętokrzyskie 55 844 zł Kujawsko-Pomorskie 56 318 zł

Świętokrzyskie 2 561 zł Opolskie 2 582 zł Warmińsko-Mazurskie 3 048 zł

Opolskie 719 zł Kujawsko-Pomorskie 821 zł Warmiński-Mazurskie 862 zł

Łódzkie 70 417 zł Dolnośląskie 71 246 zł Mazowieckie 76 153 zł

Dolnośląskie 3 912 zł Podkarpackie 4 378 zł Mazowieckie 4 440 zł

Pomorskie 1 211 zł Mazowieckie 1 321 zł Podkarpackie 2 041 zł

PROGNOZA 2015 WOJEWÓDZTWA O NAJNIŻSZYCH I NAJWYŻSZYCH KOSZTACH Opolskie 629 352 zł Kujawko-Pomorskie 672 200 zł Świętokrzyskie 689 657 zł

Świętokrzyskie 29 065 zł Warmińsko-Mazurskie 32 052 zł Opolskie 32 848 zł

Opolskie 12 326 zł Warmińsko-Mazurskie 12 506 zł Kujawsko-Pomorskie 13 378 zł

Podlaskie 856 833 zł Dolnośląskie 902 705 zł Mazowieckie 942 334 zł

Małopolskie 43 067 zł Dolnośląskie 45 970 zł Mazowieckie 50 813 zł

Dolnośląskie 20 663 zł Mazowieckie 23 301 zł Podkarpackie 25 575 zł

wrzesień WOJEWÓDZTWA Z NAJMOCNIEJSZYMI SPADKAMI I WZROSTAMI KOSZTÓW Brak spadków kosztów

Brak spadków kosztów

Warmińsko-Mazurskie –259 zł Zachodniopomorskie –227 zł Pomorskie –219 zł

Śląskie 8 001 zł Wielkopolskie 8 657 zł Mazowieckie 9 829 zł

Dolnośląskie 2 183 zł Wielkopolskie 2 225 zł Mazowieckie 2 577 zł

Brak wzrostów kosztów

zestawienie KOSZTY WE WRZEŚNIU W OSTATNICH LATACH

2010

2011

2012

2013

2014

2015

2010

2011

2012

2013

2014

2015

2010

2011

2012

2013

2014

2015

* wszystkie dane w przeliczeniu na 1000 mieszkańców

52

Ogólnopolski System Ochrony Zdrowia 10/2015

S t a t y st y k i i p r o g n o z y m o nit o r z j aw is k e p i d e m i o l o g i c zn y c h

Ogólne koszty leczenia (zakup środków farmaceutycznych) przypadające na 1000 mieszkańców dane bieżące

prognoza

» Ogólne koszty leczenia we wrześniu 2015 roku wzrosły o 12,53% w porównaniu do sierpnia.«

koszty, tys. zł

STYCZEŃ

LUTY

MARZEC

KWIECIEŃ

MAJ

CZERWIEC

LIPIEC

SIERPIEŃ

WRZESIEŃ

prognoza

GRUDZIEŃ

prognoza

PAŹDZIERNIK

prognoza

LISTOPAD

prognoza

Ogólnopolski System Ochrony Zdrowia 10/2015

53

S t a t y st y k i i p r o g n o z y m o nit o r z j aw is k e p i d e m i o l o g i c zn y c h

Koszty grypy i przeziębienia przypadające na 1000 mieszkańców dane bieżące

prognoza

» Koszty leczenia grypy i przeziębienia wzrosły w porównaniu do sierpnia ponad dwukrotnie.«

koszty, tys. zł

STYCZEŃ

LUTY

MARZEC

KWIECIEŃ

MAJ

CZERWIEC

LIPIEC

SIERPIEŃ

WRZESIEŃ

prognoza

GRUDZIEŃ

prognoza

PAŹDZIERNIK

54

Ogólnopolski System Ochrony Zdrowia 10/2015

prognoza

LISTOPAD

prognoza

S t a t y st y k i i p r o g n o z y m o nit o r z j aw is k e p i d e m i o l o g i c zn y c h

Koszty alergii przypadające na 1000 mieszkańców dane bieżące

prognoza

» Koszty leczenia alergii, w porównaniu do sierpnia, spadły o 8,15%.«

koszty, tys. zł

STYCZEŃ

LUTY

MARZEC

KWIECIEŃ

MAJ

CZERWIEC

LIPIEC

SIERPIEŃ

WRZESIEŃ

prognoza

GRUDZIEŃ

prognoza

PAŹDZIERNIK

prognoza

LISTOPAD

prognoza

Ogólnopolski System Ochrony Zdrowia 10/2015

55

S t a t y st y k i i p r o g n o z y str u k t u r a d y str y b u c j i l e k ó w

Struktura dystrybucji leków wrzesień | WARTOŚCI STATYSTYCZNE I TRENDY W STOSUNKU DO sierpnia

CENA OPAKOWANIA LEKU

MARŻA APTECZNA

OBRÓT W APTECE

LICZBA PACJENTÓW

17,02 zł

26,11%

169 tys. zł

3490

+0,06%

V

VI

VII

VIII

+0,38%

IX

V

VI

VII

+0,65 zł

PROGNOZA NA

GRUDZIEŃ

SPRZEDAŻ WEDŁUG STATUSU LEKU

We wrześniu 2015 roku obrót w statystycznej aptece osiągnął wartość 169 tys. zł. To o 18,5 tys. zł więcej od obrotu sierpniowego (wzrost o 12,3%) i jednocześnie o 3 tys. zł mniej od średniego obrotu osiągniętego we wrześniu 2014 roku (spadek o 1,7%). Wartość całego rynku farmaceutycznego uplasowała się na poziomie 2,5 mld zł. Oznacza to wzrost o 12,5% (272,8 mln zł) w stosunku do sierpnia 2015 roku oraz o 0,9% (22 mln zł) w stosunku do września 2014 roku.

Według prognoz, średni obrót apteczny w 2015 roku będzie nieznacznie wyższy niż w roku 2014 (wzrost o 0,9%) i wyniesie 2 mln zł. Większy wzrost (o 4,5%) dotyczyć będzie wartości całego rynku farmaceutycznego, któ-

Ogólnopolski System Ochrony Zdrowia 10/2015

V

suplementy INNE

VI

VII

60,82% 21,72% 8,99% 8,47%

VIII

IX

+340

V

VI

VII

VIII

IX

POZIOM REFUNDACJI

26,3% -0,5%

„Sytuację epidemiologiczną w listopadzie będzie cechować spadek liczby zachorowań na grypę i przeziębienie. Nie potrwa on jednak długo. W grudniu musimy przygotować się na powrót rosnącego trendu. Jeśli spełni się ubiegłoroczny scenariusz, po wrześniu i październiku, charakteryzujących się wzmożonym ruchem w aptekach, w listopadzie zanotujemy spadek liczby klientów i obrotu aptecznego, a w grudniu – wzrost obydwu wskaźników, wynikający m.in. z zakupów prezentów.”

Aneta Szczypek, Zakład Analiz Statystycznych, KAMSOFT S.A.

56

IX

RX OTC

SPRZEDAŻ NA PACJENTA

48,42 zł

VIII

+18,5 tys. zł

ra osiągnie 29,8 mld zł (o 1,3 mld więcej niż w ubiegłym roku). Wartość refundacji wyniesie 7,9 mld zł i będzie stanowiła 26,45% wartości całego rynku farmaceutycznego.

We wszystkich grupach sprzedażowych leków zaobserwowaliśmy znaczny wzrost wartości sprzedaży. Największy, na poziomie 17,5% (10,1 tys. zł), zanotowaliśmy dla sprzedaży odręcznej; 10,4% (3,5 tys. zł) dla sprzedaży leków wydawanych na recepty pełnopłatne oraz 8,4% (4,9 tys. zł) dla leków refundowanych. Wartość sprzedaży produktów OTC w statystycznej aptece wyniosła 68,2 tys. zł. W przypadku recept pełnopłatnych było to 36,8 tys. zł, a sprzedaży na recepty refundowane – 62,8 tys. zł.

W okresie od stycznia do września 2015 roku wartość sprzedaży produktów OTC w statystycznej aptece wynio-

sła 597,1 tys. zł, leków refundowanych – 573,5 tys. zł, a leków wydawanych na recepty pełnopłatne – 338,2 tys. zł.

Wartość sprzedaży w stosunku do analogicznego okresu ubiegłego roku była mniejsza o 12,4 tys. zł (spadek o 2%) dla produktów OTC, większa o 23,2 tys. zł (wzrost o 4,2%) dla leków refundowanych i większa o 5,5 tys. zł dla leków wydawanych na recepty pełnopłatne (wzrost o 1,6%). W tym czasie największy wzrost wartości rynku farmaceutycznego zaobserwowaliśmy w grupie leków refundowanych. Wyniósł on 8,5% (o 646,8 mln zł więcej niż w okresie od stycznia do września 2014 roku).

We wrześniu dniem o największym średnim obrocie aptecznym był piątek.

Był to jednocześnie jedyny dzień tygodnia, w którym średni obrót przekroczył wartość 7 000 zł (wyniósł 7 060 zł). Ko-

S t a t y st y k i i p r o g n o z y str u k t u r a d y str y b u c j i l e k ó w

lejnym dniem, pod względem wielkości obrotu aptecznego, była środa z wartością 6 875 zł (o 185 zł mniej niż w piątek), następnie czwartek (6 783 zł), poniedziałek (6 737 zł) i wtorek (6 733 zł). Średni obrót apteczny w sobotę wyniósł 3 609 zł, a w niedzielę 1 050 zł. Dniem miesiąca o największym średnim obrocie był 30 września (7 607 zł), natomiast dniem (spośród dni roboczych) o najniższym obrocie był 1 września (5 784 zł).

Rozrzut pomiędzy tymi wartościami wyniósł 1 823 zł.

We wrześniu w większości grup terapeutycznych zanotowaliśmy znaczny wzrost średniej wartości sprzedaży.

W związku z rozpoczynającym się sezonem zwiększonej zachorowalności na przeziębienie i grypę, grupami, które osiągnęły największy wzrost średniej wartości sprzedaży w stosunku do sierpnia 2015 roku, były leki na układ oddechowy (wzrost o 54,78%) oraz leki przeciwzakaźne (wzrost o 46,22%). Jedynie leki z kategorii varia i dermatologia zanotowały spadek średniej wartości sprzedaży, odpowiednio o 3,71% i o 16,30%.

Największy udział w obrocie statystycznej apteki miały następujące grupy ATC: układ pokarmowy i metabolizm – 17,85% (spadek o 0,02 p.p. w stosunku do sierpnia 2015 roku), układ sercowo naczyniowy – 14,36% (spadek o 1,09 p.p.) oraz centralny układ nerwowy – 11,97% (wzrost o 0,89 p.p.).

Po raz pierwszy od pół roku średnia marża apteczna przekroczyła poziom 26% (wyniosła 26,11%). Była ona o 0,38 p.p. większa od marży z sierpnia 2015 roku oraz o 0,64 p.p. mniejsza od marży z września 2014 roku. Marże w podstawowych kategoriach sprzedażowych kształtowały się następująco: dla leków refundowanych marża osiągnęła wartość 17,82%, dla leków sprzedawanych na recepty pełnopłatne – 27,56%, dla produktów OTC – 30,26%. W porównaniu z ubiegłym miesiącem jedynie dla sprzedaży odręcznej średnia marża apteczna zmalała (o 0,99 p.p.), w pozostałych kategoriach sprzedażowych marże były większe niż w sierpniu 2015 roku. Średnia cena za opakowanie leku we wrześniu 2015 roku wyniosła 17,02 zł (o 59 groszy więcej niż we wrześniu 2014 roku oraz o 6 groszy więcej niż w sierpniu 2015 roku). Z kwoty tej 12,55 zł zapłacił pacjent, natomiast 4,47 zł dopłacił refundator. Średnia cena za opakowanie dla leków refundowanych wyniosła 27,60 zł (wzrost o 8 groszy w stosunku do sierpnia 2015 roku oraz wzrost o 57 groszy

Rys. 1. Wielkość obrotu statystycznej apteki w poszczególnych dniach września (porównanie do ubiegłego roku) wrzesień 2015

wrzesień 2014

Rys. 2. Wielkość obrotu statystycznej apteki w poszczególnych dniach września – podział na dni tygodnia (porównanie do ubiegłego roku) wrzesień 2015

wrzesień 2014

1POJFE[JB FL

8UPSFL

ęSPEB

$[XBSUFL

1JŀUFL

4PCPUB

/JFE[JFMB

Rys. 3. Podział sprzedaży aptecznej na kategorie – % wartości sprzedaży układ 5,83% mięśniowo-szkieletowy

17,85% przewód pokarm. i metabolizm

4,79% układ moczowo-płciowy i hormony płciowe

2,57% narządy zmysłów 4,23% leki przeciwzakaźne 0,25% leki przeciwpasożytnicze, owadobójcze i repelenty

10,91% układ oddechowy

2,72% leki onkologiczne i immunomodulacyjne 4,63% krew i układ krwiotwórczy 1,07%

endokrynologia -- hormony, bez horm. płciowych

3,31% dermatologia 14,36% układ sercowo-naczyniowy

11,97% centralny układ nerwowy

varia 11,1%

4,4% nieokreślona

Ogólnopolski System Ochrony Zdrowia 10/2015

57

S t a t y st y k i i p r o g n o z y str u k t u r a d y str y b u c j i l e k ó w

Rys. 4. Poziom marży aptecznej (%) w latach 2006–2015

*

**

***

*7

*

**

***

*7

*

**

***

*7

*

**

***

*7

*

**

***

*7

*

**

***

*7

*

**

***

*7

*

**

***

*7

*

**

***

*7

*

**

***

Rys. 5. Podział średniej ceny leku (w zł) na zapłatę pacjenta i dopłatę refundacyjną w latach 2014–2015

zapłata pacjenta

refundacja

Rys. 6. Podział średniej ceny pozycji sprzedanej na receptę refundowaną (w zł) na zapłatę pacjenta i dopłatę refundacyjną w latach 2014–2015 zapłata pacjenta

refundacja

Rys. 7. Liczba pacjentów w statystycznej aptece w ciągu miesiąca w latach 2006–2015

*

**

***

58

*7

*

**

***

Ogólnopolski System Ochrony Zdrowia 10/2015

*7

*

**

***

*7

*

**

***

*7

*

**

***

*7

*

**

***

*7

*

**

***

*7

*

**

***

*7

*

**

***

*7

*

**

***

S t a t y st y k i i p r o g n o z y str u k t u r a d y str y b u c j i l e k Ăł w

Rys. 8. Liczba pacjentów w statystycznej aptece w rozbiciu na przedziały godzinowe w dniu powszednim we wrześniu

w stosunku do września 2014), dla leków na recepty pełnopłatne – 22,59 zł (wzrost o 10 groszy w stosunku do sierpnia 2015 roku oraz wzrost o 48 groszy w stosunku do września 2014), a dla produktów OTC – 11,57 zł (wzrost o 31 groszy w stosunku do sierpnia 2015 roku oraz wzrost o 43 grosze w stosunku do września 2014).

We wrześniu statystyczną aptekę odwiedziło 3 490 osób (o 340 osób więcej niş w sierpniu 2015 roku). Dniem o największym natęşeniu ruchu był 14 września (151 osób), natomiast dniem o najmniejszym natęşeniu ruchu (spośród dni roboczych) – 1 września. Statystyczną aptekę odwiedziło wtedy 117 osób. Analizując natęşenie ruchu w poszczególnych tygodniach miesiąca moşemy zauwaşyć, şe tygodniem wyraźnie odstającym od pozostałych był okres od 1 do 7 września.

W czasie tym statystyczna apteka miała 733 klientów. W kolejnych pełnych tygodniach, liczba pacjentów utrzymywała się na stałym poziomie i wynosiła kolejno: 837 osób, 821 osób i 817 osób. Średnio podczas jednej wizyty, statystyczny pacjent zakupił w aptece produkty o wartości 48,42 zł (o 65 groszy więcej niş w sierpniu 2015 roku oraz o 86 groszy mniej niş we wrześniu 2014 roku).

Z kwoty tej 35,70 zĹ‚ zapĹ‚aciĹ‚ pacjent, a 12,73 zĹ‚ dopĹ‚aciĹ‚ refundator. Dla lekĂłw sprzedawanych na recepty refundowane wartość sprzedaĹźy na pacjenta wynosiĹ‚a 89,70 zĹ‚ (spadek o 3,69 zĹ‚ w stosunku do sierpnia 2015), dla lekĂłw na recepty peĹ‚nopĹ‚atne – 47,73 zĹ‚ (wzrost o 17 groszy), a produktĂłw OTC – 23,85 zĹ‚ (wzrost o 1,25 zĹ‚). PorĂłwnujÄ…c te kwoty z wartoĹ›ciami z wrzeĹ›nia 2014 roku obserwujemy spadek Ĺ›redniej wartoĹ›ci sprzedaĹźy na pacjenta dla lekĂłw OTC (o 96 groszy), wzrost dla lekĂłw wydawanych na recepty peĹ‚nopĹ‚atne (o 1,07 zĹ‚), jak i dla lekĂłw wydawanych na recepty refundowane (o 3,52 zĹ‚). ď Ź

Rys. 9. Liczba pacjentów w statystycznej aptece w poszczególnych dniach września (porównanie do ubiegłego roku) wrzesień 2015

wrzesień 2014

Rys. 10. Liczba pacjentów w statystycznej aptece w poszczególnych tygodniach września (porównanie do ubiegłego roku) wrzesień 2015

wrzesień 2014

XS[FĹ’OJB

XS[FĹ’OJB

XS[FĹ’OJB

XS[FĹ’OJB

XS[FĹ’OJB

Tab. 1. SprzedaĹź produktĂłw w statystycznej aptece wg. statusu produktu

Wg. statusu leku w bazie BLOZ

Wartość sprzedaşy w statystycznej aptece (PLN)

Udział w całkowitej wartości sprzedaşy aptecznej

wrzesień 2015

wrzesień 2014

wrzesień 2015

wrzesień 2014

102 789

104 188

60,82%

60,57%

36 713

37 963

21,72%

22,07%

Suplement diety lub dietetyczny środek spoşywczy

15 186

15 478

8,99%

9,00%

Pozostałe

14 312

14 371

8,47%

8,36%

Lek - RX Lek - OTC

OgĂłlnopolski System Ochrony Zdrowia 10/2015

59

S t a t y st y k i i p r o g n o z y str u k t u r a d y str y b u c j i l e k ó w

Tab. 2. Opis stanu statystycznej apteki w formie skróconego biuletynu informacyjnego za wrzesień 2015 wrzesień 2015

zmiana w stosunku do (%) sierpnia 2015

stycznia 2015

zmiana w stosunku do (liczbowo)

września 2014

sierpnia 2015

stycznia 2015

września 2014

obrót całkowity (w tys. zł) statystyczna apteka

169,0

12,3%

-5,3%

-1,7%

18,5

-9,5

-3,0

cały rynek apteczny

2 451 345

12,5%

-4,2%

0,9%

272 857,5

-106 203,0

22 017,0

statystyczna apteka

62,8

8,4%

-1,5%

-0,2%

4,9

-1,0

-0,1

cały rynek apteczny

910 786

8,7%

-0,3%

2,5%

72 677,8

-2 599,3

22 186,5

statystyczna apteka

36,8

10,4%

-3,4%

-1,5%

3,5

-1,3

-0,6

cały rynek apteczny

533 073

10,6%

-2,2%

1,1%

51 215,0

-12 207,4

5 895,0

statystyczna apteka

68,2

17,5%

-9,0%

-3,2%

10,1

-6,8

-2,2

cały rynek apteczny

989 459

17,7%

-7,9%

-0,6%

148 794,0

-84 826,2

-5 676,1

recepty refundowane (w tys. zł)

recepty pełnopłatne (w tys. zł)

sprzedaż odręczna (w tys. zł)

wartość refundacji (w tys. zł) statystyczna apteka

44,4

9,9%

-2,6%

-3,0%

4,0

-1,2

-1,4

cały rynek apteczny

644 254

10,2%

-1,4%

-0,3%

59 478,6

-9 162,9

-2 162,8

w całkowitym obrocie

26,3%

-2,1%

2,9%

-1,2%

0,0

0,0

0,0

w sprzedaży refundowanej

69,7%

1,5%

-0,5%

-2,7%

0,0

0,0

0,0

ogółem

17,02 zł

0,3%

2,3%

3,6%

0,1

0,39

0,6

dla leków z list refundacyjnych

27,60 zł

0,3%

2,1%

2,1%

0,1

0,57

0,6

dla leków z recept pełnopłatnych

22,59 zł

0,4%

3,0%

2,2%

0,1

0,66

0,5

dla produktów bez recepty (OTC)

11,57 zł

2,8%

-0,3%

3,8%

0,3

-0,04

0,4

3 490

10,8%

8,4%

0,0%

340,0

270,0

0,0

700

12,9%

-1,4%

-4,1%

80,0

-10,0

-30,0

770

10,0%

0,0%

-3,8%

70,0

0,0

-30,0

2 860

11,3%

7,9%

0,7%

290,0

210,0

20,0

udział refundacji

średnia cena opakowania

Liczba pacjentów w aptece Liczba pacjentów w aptece (recepty refundowane) Liczba pacjentów w aptece (recepty pełnopłatne) Liczba pacjentów w aptece (sprzedaż odręczna) Średnia marża apteczna ogółem

26,11%

1,5%

-0,1%

-2,4%

0,0

0,0

0,0

dla leków z list refundacyjnych

17,82%

0,5%

2,1%

-4,8%

0,0

0,0

0,0

dla leków na recepty pełnopłatne

27,56%

1,2%

0,5%

-3,9%

0,0

0,0

0,0

dla sprzedaży odręcznej

30,26%

-3,2%

-4,8%

-10,4%

0,0

0,0

0,0

Wartość sprzedaży na pacjenta

48,42 zł

1,4%

-12,6%

-1,7%

0,6

-7,0

-0,9

Wartość zapłaty przez pacjenta

35,70 zł

2,1%

-13,5%

-1,3%

0,7

-5,6

-0,5

Wartość dopłaty refundatora

12,73 zł

-0,8%

-10,1%

-3,0%

-0,1

-1,4

-0,4

Wartość sprzedaży na pacjenta (recepty refundowane)

89,70 zł

-3,9%

-0,1%

4,1%

-3,7

-0,1

3,5

Wartość zapłaty przez pacjenta (recepty refundowane)

27,19 zł

-7,0%

1,1%

11,2%

-2,1

0,3

2,7

Wartość dopłaty refundatora (recepty refundowane)

62,51 zł

-2,5%

-0,6%

1,3%

-1,6

-0,4

0,8

Wartość sprzedaży na pacjenta (recepty pełnopłatne)

47,73 zł

0,4%

-3,4%

2,3%

0,2

-1,7

1,1

Wartość sprzedaży na pacjenta (sprzedaż odręczna)

23,85 zł

5,5%

-15,7%

-3,9%

1,3

-4,4

-1,0

Rys. 11. Prognoza miesięcznych obrotów statystycznej apteki Wartości w cenach detalicznych brutto Obrót 2015: 2 060,5 tys. zł

200

Zmiana: wzrost 0–1%

190 Tysiące zł

prognoza obrotu

realizacja obrotu

realizacja (poprzedni rok)

180 170 160 150

60

I 2015

Ogólnopolski System Ochrony Zdrowia 10/2015

II 2015

III 2015

IV 2015

V 2015

VI 2015

VII 2015

VIII 2015

IX 2015

X 2015

XI 2015

XII 2015

S t a t y st y k i i p r o g n o z y str u k t u r a d y str y b u c j i l e k ó w

Prognoza sprzedaży rocznej w oparciu o dane do września 2015 2015

Dane narastające od początku roku

zmiana w stosunku do (%)

zmiana w stosunku do (liczbowo)

2014

2014

2013

2015

2013

zmiana w stosunku do (%)

zmiana w stosunku do (liczbowo)

2014

2014

2013

2013

2 060,5

0,9%

1,1%

18,0

22,0

1 521,5

1,1%

1,6%

17,0

24,0

29 793 056,3

4,5%

7,3%

1 294 268,8

2 034 761,8

21 946 954,0

5,3%

7,8%

1 103 250,5

1 585 531,0

753,2

0,4%

1,2%

3,3

8,7

573,5

4,2%

5,0%

23,2

27,5

10 889 796,7

4,1%

7,4%

424 125,1

752 180,8

8 272 479,8

8,5%

11,4%

646 819,3

848 647,2

455,2

1,4%

0,7%

6,4

3,0

338,2

1,6%

1,0%

5,5

3,3

6 582 650,8

5,1%

6,9%

321 230,8

424 265,1

4 878 409,8

5,8%

7,1%

268 660,8

324 875,6

835,5

0,9%

1,0%

7,5

8,2

597,1

-2,0%

-1,4%

-12,4

-8,7

12 080 610,9

4,6%

7,2%

528 918,1

815 872,7

8 613 003,1

2,0%

4,6%

169 756,1

376 295,0

547,5

0,6%

4,8%

3,4

25,1

402,5

0,3%

4,6%

1,3

17,7

7 915 748,1

4,3%

11,3%

323 572,9

802 656,4

5 806 125,2

4,4%

11,0%

246 374,6

573 842,6

26,6%

-0,3%

3,7%

0,0

0,0

26,45%

-0,8%

3,0%

0,0

0,0

71,4%

0,1%

3,4%

0,0

0,0

68,93%

-3,8%

-0,6%

0,0

0,0

16,87 zł

2,2%

2,2%

0,4

0,4

17,01 zł

3,6%

3,4%

0,6

0,6

27,53 zł

2,5%

1,4%

0,7

0,4

27,43 zł

2,8%

1,3%

0,7

0,4

22,26 zł

2,0%

1,5%

0,4

0,3

22,28 zł

2,1%

1,6%

0,5

0,4

11,51 zł

2,4%

3,0%

0,3

0,3

11,47 zł

2,6%

3,1%

0,3

0,3

41 639

-0,3%

-4,7%

-131,3

-2 051,3

30 660

-1,5%

-5,0%

-460,0

-1 600,0

8 894

-1,3%

-2,7%

-116,0

-246,0

6 510

-2,5%

-3,6%

-170,0

-240,0

9 798

-1,6%

-5,1%

-161,7

-521,7

7 110

-4,3%

-7,1%

-320,0

-540,0

33 866

0,3%

-3,9%

115,9

-1 374,1

24 900

-0,8%

-4,3%

-200,0

-1 110,0

26,36%

-1,6%

-4,4%

0,0

0,0

25,92%

-4,2%

-5,8%

0,0

0,0

18,07%

-3,0%

-1,1%

0,0

0,0

17,86%

-5,2%

-1,9%

0,0

0,0

28,27%

-3,4%

-11,2%

0,0

0,0

27,77%

-6,6%

-12,7%

0,0

0,0

32,20%

-4,0%

-10,8%

0,0

0,0

31,28%

-8,0%

-13,2%

0,0

0,0

49,49 zł

1,2%

6,1%

0,6

2,8

49,62 zł

2,6%

6,9%

1,3

3,2

36,34 zł

1,3%

4,7%

0,5

1,6

36,50 zł

2,9%

5,8%

1,0

2,0

13,15 zł

0,9%

10,0%

0,1

1,2

13,13 zł

1,8%

10,1%

0,2

1,2

84,68 zł

1,7%

4,0%

1,5

3,2

88,09 zł

6,9%

8,9%

5,7

7,2

24,19 zł

1,5%

-4,0%

0,4

-1,0

27,37 zł

17,1%

10,4%

4,0

2,6 4,6

60,49 zł

1,8%

7,6%

1,1

4,2

60,72 zł

2,9%

8,3%

1,7

46,46 zł

3,1%

6,0%

1,4

2,6

47,57 zł

6,2%

8,7%

2,8

3,8

24,67 zł

0,6%

5,1%

0,1

1,2

23,98 zł

-1,2%

3,0%

-0,3

0,7

Rys. 12. Prognoza miesięcznej wartości obrotu w kraju (ceny detaliczne brutto) 3 000

Refundacja: 8,0 mld zł

2 500

Zmiana obrotu: wzrost 4 do 5% (w stosunku do roku 2014) Zmiana refundacji: wzrost 4 do 5% (w stosunku do roku 2014)

Miliony zł

Obrót 2015: 30,0 mld zł

realizacja obrotu

prognoza obrotu

realizacja obrotu (rok 2014)

realizacja refundacji

prognoza refundacji

realizacja refundacji (rok 2014)

2 000 1 500 1 000 500 0

I 2015

II 2015

III 2015

IV 2015

V 2015

VI 2015

VII 2015

VIII 2015

IX 2015

X 2015

XI 2015

XII 2015

Ogólnopolski System Ochrony Zdrowia 10/2015

61

S t a t y st y k i i p r o g n o z y str u k t u r a d y str y b u c j i l e k ó w

Tab. 3. Średnia miesięczna sprzedaż statystycznej apteki w rozbiciu na rodzaje sprzedaży – dotyczy aktualnego miesiąca Rodzaj sprzedaży

Transakcje Liczba

Sprzedaż brutto %

Wartość

Opłata pacjenta %

Wartość

Refundacja

%

Wartość

Udział wart. % %

Pac.

Ref.

Opakowania

Śr. cena

Śr. cena

Liczba

zł/opak.

zł/trans.

1. U-R

787,97

9,67

37066,53

21,93

8005,78

6,43

29060,75

65,43

21,60

78,40

1077,23

34,41

47,04

2. U-30

585,11

7,18

16885,47

9,99

7320,52

5,88

9564,95

21,54

43,35

56,65

772,70

21,85

28,86

3. U-50

276,68

3,40

6067,34

3,59

3544,10

2,84

2523,23

5,68

58,41

41,59

314,47

19,29

21,93

4. U-BEZPŁATNY

28,43

0,35

1208,35

0,72

79,15

0,06

1129,20

2,54

6,55

93,45

61,89

19,53

42,50

5. INWALIDA WOJENNY

21,87

0,27

798,98

0,47

16,31

0,01

782,68

1,76

2,04

97,96

29,86

26,76

36,54

0,33

0,00

7,56

0,00

1,71

0,00

5,85

0,01

22,66

77,34

0,44

17,33

22,58

7. ZHK

11,35

0,14

257,78

0,15

46,07

0,04

211,71

0,48

17,87

82,13

14,58

17,68

22,70

8. AZ

0,00

0,00

0,07

0,00

0,00

0,00

0,07

0,00

2,04

97,96

0,01

11,50

15,56

6. INWALIDA WOJSKOWY

9. NARKOTYKI

2,46

0,03

499,09

0,30

65,39

0,05

433,70

0,98

13,10

86,90

3,86

129,24

202,60

11,43

0,14

1242,82

0,74

539,21

0,43

703,61

1,58

43,39

56,61

131,00

9,49

108,71

11. PELNOPŁATNE

1369,50

16,81

36751,00

21,75

36751,00

29,50

0,00

0,00 100,00

0,00

1627,15

22,59

26,84

12. ODRĘCZNA

5050,69

62,00

68215,00

40,36

68215,00

54,75

0,00

0,00 100,00

0,00

5895,93

11,57

13,51

13. RAZEM

8145,82 100,00

26,28

9929,12

17,02

20,75

10. ŚRODKI POMOCNICZE

169000,00 100,00

124584,25 100,00

44415,75 100,00

73,72

Tab. 4. Średnia okresowa sprzedaż statystycznej apteki w rozbiciu na rodzaje sprzedaży – średnia narastająca od początku roku Rodzaj sprzedaży

Transakcje Liczba

Sprzedaż brutto %

Wartość

Opłata pacjenta %

Wartość

Refundacja

%

Wartość

Udział wart. % %

Pac.

Opakowania

Śr. cena

Śr. cena

Liczba

zł/opak.

zł/trans.

Ref.

1. U-R

799,30

9,84

37247,92

22,03

8320,81

6,69

28927,11

64,68

22,34

77,66

1092,86

34,08

46,60

2. U-30

591,23

7,28

16924,84

10,01

7331,14

5,90

9593,70

21,45

43,32

56,68

777,24

21,78

28,63

3. U-50

22,70

299,93

3,69

6808,87

4,03

3978,25

3,20

2830,62

6,33

58,43

41,57

341,62

19,93

4. U-BEZPŁATNY

28,31

0,35

1201,96

0,71

57,28

0,05

1144,68

2,56

4,77

95,23

61,54

19,53

42,46

5. INWALIDA WOJENNY

22,29

0,27

802,66

0,47

8,57

0,01

794,09

1,78

1,07

98,93

30,55

26,27

36,02 23,29

6. INWALIDA WOJSKOWY

0,33

0,00

7,66

0,00

1,65

0,00

6,00

0,01

21,59

78,41

0,43

17,95

7. ZHK

11,52

0,14

260,34

0,15

47,02

0,04

213,33

0,48

18,06

81,94

14,71

17,69

22,60

8. AZ

0,00

0,00

0,06

0,00

0,00

0,00

0,06

0,00

1,02

98,98

0,00

13,50

14,93

9. NARKOTYKI

2,37

0,03

465,06

0,28

51,06

0,04

414,00

0,93

10,98

89,02

3,71

125,26

196,05

12,19

0,15

1410,30

0,83

611,15

0,49

799,16

1,79

43,33

56,67

144,60

9,75

115,72

11. PELNOPŁATNE

1430,58

17,61

37576,89

22,23

37576,89

30,22

0,00

0,00 100,00

0,00

1686,32

22,28

26,27

12. ODRĘCZNA

4923,89

60,62

66349,00

39,25

66349,00

53,36

0,00

0,00 100,00

0,00

5786,23

11,47

13,47

13. RAZEM

8121,93 100,00

26,45

9939,82

17,01

20,81

10. ŚRODKI POMOCNICZE

169055,56 100,00

124332,81 100,00

44722,74 100,00

73,55

Tab. 5. Średnia miesięczna sprzedaż statystycznej apteki w rozbiciu na grupy sprzedaży – dotyczy aktualnego miesiąca Rodzaj sprzedaży

Transakcje Liczba

Sprzedaż brutto %

Wartość

Opłata pacjenta %

Wartość

Refundacja

%

Wartość

Udział wart. % %

Ref.

Opakowania

Śr. cena

Śr. cena

Liczba

zł/opak.

zł/trans.

1. Recepty ref. całość

1714

21,04

62791

37,15

19035

15,28

43757

30,31

69,69

2275

27,60

36,63

2. Recepty pełnopłatne

1369

16,81

36751

21,75

36751

29,50

0

0,00 100,00

0,00

1627

22,59

26,84

3. Sprzedaż odręczna

5051

62,00

68215

40,36

68215

54,75

0

0,00 100,00

0,00

5896

11,57

13,51

11

0,14

1243

0,74

539

0,43

704

4. Inne pozycje (wnioski) 5. RAZEM

8146 100,00

169000 100,00

124584 100,00

98,52

Pac.

1,58

43,39

56,61

131

9,49

108,71

44416 100,00

73,72

26,28

9929

17,02

20,75

Tab. 6. Średnia okresowa sprzedaż statystycznej apteki w rozbiciu na grupy sprzedaży – zestawienie narastające od początku roku Rodzaj sprzedaży

Transakcje Liczba

Sprzedaż brutto %

Wartość

Opłata pacjenta %

Wartość

Refundacja

%

Wartość

Udział wart. % %

Ref.

Opakowania

Śr. cena

Śr. cena

Liczba

zł/opak.

zł/trans.

1. Recepty ref. całość

1755,28

21,61

63719,36

37,69

19795,78

15,92

43923,58

31,07

68,93

2322,67

27,43

36,30

2. Recepty pełnopłatne

1430,58

17,61

37576,89

22,23

37576,89

30,22

0,00

0,00 100,00

0,00

1686,32

22,28

26,27

3. Sprzedaż odręczna

4923,89

60,62

66349,00

39,25

66349,00

53,36

0,00

0,00 100,00

0,00

5786,23

11,47

13,47

12,19

0,15

1410,30

0,83

611,15

0,49

799,16

4. Inne pozycje (wnioski) 5. RAZEM

8121,93 100,00

169055,56 100,00

124332,81 100,00

98,21

Pac.

1,79

43,33

56,67

144,60

9,75

115,72

44722,74 100,00

73,55

26,45

9939,82

17,01

20,81

Tab. 7. Prognoza rocznej sprzedaży w statystycznej aptece w rozbiciu na grupy sprzedaży Rodzaj sprzedaży

Transakcje Liczba

Sprzedaż brutto %

Wartość

Opłata pacjenta %

Wartość

Refundacja

%

Wartość

Udział wart. % %

Ref.

Opakowania

Śr. cena

Śr. cena

Liczba

zł/opak.

zł/trans.

1. Recepty ref. całość

20610,06

20,60

753185,09

36,55

215177,62

14,22

538007,47

28,57

71,43

27356,09

27,53

36,54

2. Recepty pełnopłatne

17326,35

17,32

455249,30

22,09

455249,30

30,09

0,00

0,00 100,00

0,00

20447,61

22,26

26,27

3. Sprzedaż odręczna

61959,47

61,93

835461,85

40,55

835461,85

55,22

0,00

0,00 100,00

0,00

72599,09

11,51

13,48

145,21

0,15

16603,77

0,81

7154,85

0,47

9448,92

4. Inne pozycje (wnioski) 5. RAZEM

100041,09 100,00

2060500,00 100,00

1513043,62 100,00

98,27

Pac.

1,73

43,09

56,91

1708,46

9,72

114,34

547456,39 100,00

73,43

26,57

122111,24

16,87

20,60

Tab. 8. Prognoza rocznej sprzedaży w rozbiciu na grupy sprzedaży z uwzględnieniem zmieniającej się w ciągu roku liczby aptek – cały rynek apteczny Rodzaj sprzedaży

Sprzedaż brutto %

Wartość

Opłata pacjenta %

Wartość

Refundacja

%

Wartość

Udział wart. % %

Ref.

Opakowania

Śr. cena

Śr. cena

Liczba

zł/opak.

zł/trans.

297966897

20,60

10889796675

36,55

3111283150

14,22

7779124873

28,57

71,43

395500399

27,53

36,55

2. Recepty pełnopłatne

250529355

17,32

6582650832

22,09

6582512977

30,09

0

0,00 100,00

0,00

295661033

22,26

26,27

3. Sprzedaż odręczna

895921519

61,94

12080610919

40,55

12080059145

55,22

0

0,00 100,00

0,00

1049768292

11,51

13,48

2099275

0,15

239997849

0,81

103452972

0,47

136623249

5. RAZEM

1446517047 100,00

Ogólnopolski System Ochrony Zdrowia 10/2015

29793056275 100,00

21877308244 100,00

98,27

Pac.

1. Recepty ref. całość

4. Inne pozycje (wnioski)

62

Transakcje Liczba

1,73

43,11

56,93

24695105

9,72

114,32

7915748122 100,00

73,43

26,57

1765624829

16,87

20,60

S t a t y st y k i i p r o g n o z y a n a l iz a O S O Z

Og贸lnopolski System Ochrony Zdrowia 10/2015

63

S t a t y st y k i i p r o g n o z y a n a l iz a O S O Z

Foto: designed by freepik.com

Przeziębienie i grypa Gorączka, ból głowy, dreszcze, bóle mięśni, stawów i gardła to najczęstsze objawy grypy – choroby, która każdego roku dotyka miliony Polaków. Podobnie jak łagodniejsze w przebiegu przeziębienie. Produkty wspomagające walkę z grypą i przeziębieniem lub ich objawami stanowią aż niemal 10% całkowitego obrotu aptecznego. Sezon zachorowań rozpoczyna się we wrześniu i utrzymuje przez cały okres jesienno-zimowy. Obrazują to dane sprzedażowe z maksimum przypadającym na grudzień i styczeń.

Katarzyna Płoskonka Zakład Analiz Statystycznych, KAMSOFT S.A.

Opis rynku Dane zgromadzone na przełomie ostatnich kilkunastu lat pokazują, że rocz-

64

Ogólnopolski System Ochrony Zdrowia 10/2015

na sprzedaż leków na przeziębienie i grypę kształtuje się na wyrównanym poziomie w granicach 200 mln opakowań. W 2014 roku pacjenci zakupili 195,06 mln opakowań. Była to najmniejsza ilość w całym badanym okre-

sie. Najwięcej produktów z tej grupy zakupiono w aptekach w roku 2009 (251,24 mln opakowań).

Koszty związane z przeziębieniem i grypą z roku na rok stopniowo rosną.

Największe były w 2013 roku (2,55 mld zł), a najmniejsze na początku analizy rynku, czyli w 2002 roku (1,30 mld zł).

Jak widać, w okresie 12 lat wzrosły niemal dwukrotnie. W 2014 roku wartość sprzedaży w porównaniu do roku poprzedniego spadła o 3,90% i wynosiła 2,45 mld zł. Średniomiesięczna sprzedaż liczbowa jest największa w grudniu (224,36 mln opakowań), a najmniejsza w sierpniu (79,48 mln opakowań). Natomiast średniomiesięczna wartość sprzedaży osiąga maksimum w styczniu (3,04 mld zł), a minimum w sierpniu (1,11 mld zł).

S t a t y st y k i i p r o g n o z y a n a l iz a O S O Z

Tab. 2. Liczba produktów wprowadzonych na rynek w poszczególnych latach, będących do dzisiaj w ofercie oraz średnia cena dla tych produktów.

Liczba produktów wycofanych z rynku w poszczególnych latach oraz średnia cena dla tych produktów Liczba badanych produktów

2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014

Produkty będące w ofercie w latach 2002–2014

332

5,60

6,04

6,51

6,92

7,37

7,89

8,57

9,69 10,23 10,74 11,29 11,60 11,45

Produkty będące w ofercie w latach 2003–2014 a nie będące w ofercie w 2002 roku

25

5,54

7,04

7,65

7,37

7,52

7,97

8,13

Produkty będące w ofercie w latach 2004–2014 a nie będące w ofercie w latach 2002–2003

34

8,28

8,00

8,67

9,68 10,13 10,13 10,24 10,99 11,66 11,88 12,10

Produkty będące w ofercie w latach 2005–2014 a nie będące w ofercie w latach 2002–2004

33

9,95

8,69

8,07

9,16

9,87 10,16 10,71 11,90 13,00 13,68

Produkty będące w ofercie w latach 2006–2014 a nie będące w ofercie w latach 2002–2005

87

8,48

8,22

8,78

9,73 10,61 11,36 12,25 11,29 10,67

Produkty będące w ofercie w latach 2007–2014 a nie będące w ofercie w latach 2002–2006

43

8,91

9,21 10,00 10,59 11,75 13,17 14,15 14,88

Produkty będące w ofercie w latach 2008–2014 a nie będące w ofercie w latach 2002–2007

60

14,86 14,10 13,70 15,01 16,28 15,65 15,94

Produkty będące w ofercie w latach 2009–2014 a nie będące w ofercie w latach 2002–2008

60

10,71 11,07 11,03 12,00 12,68 13,02

Produkty będące w ofercie w latach 2010–2014 a nie będące w ofercie w latach 2002–2009

98

11,51 13,07 13,90 15,56 15,65

Produkty będące w ofercie w latach 2011–2014 a nie będące w ofercie w latach 2002–2010

116

14,82 15,85 16,94 16,90

Produkty będące w ofercie w latach 2012–2014 a nie będące w ofercie w latach 2002–2011

156

13,27 13,00 13,21

Produkty będące w ofercie w latach 2013–2014 a nie będące w ofercie w latach 2002–2012

230

13,83 13,17

Produkty będące w ofercie w 2014 roku a nie będące w ofercie w latach 2002–2013

259

Liczba badanych produktów

8,54

9,22 10,04 10,12 10,16

14,69

2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014

Produkty będące w ofercie w latach 2002–2014

332

5,60

6,04

6,51

6,92

7,37

7,89

8,57

9,69 10,23 10,74 11,29 11,60 11,45

Produkty będące w ofercie w latach 2002–2013 a nie będące w ofercie w 2014 roku

16

6,13

6,61

6,59

6,48

6,25

6,10

6,37

6,56

7,52

7,23

8,97

Produkty będące w ofercie w latach 2002–2012 a nie będące w ofercie w latach 2013–2014

11

6,93

7,02

7,04

7,05

7,21

7,48

8,27

8,69

9,52 11,19 11,88

Produkty będące w ofercie w latach 2002–2011 a nie będące w ofercie w latach 2012–2014

20

Produkty będące w ofercie w latach 2002–2010 a nie będące w ofercie w latach 2011–2014

13

6,43

6,87

6,96

6,98

6,81

6,87

6,65

Produkty będące w ofercie w latach 2002–2009 a nie będące w ofercie w latach 2010–2014

30

4,54

4,90

6,53

7,32

8,01 10,26 12,56 13,66

Produkty będące w ofercie w latach 2002–2008 a nie będące w ofercie w latach 2009–2014

51

9,12

8,72

8,83

8,89

8,76

7,99

8,26

Produkty będące w ofercie w latach 2002–2007 a nie będące w ofercie w latach 2008–2014

14

8,27

7,74

8,49 11,14 12,27 16,30

Produkty będące w ofercie w latach 2002–2006 a nie będące w ofercie w latach 2007–2014

19

Produkty będące w ofercie w latach 2002–2005 a nie będące w ofercie w latach 2006–2014

33

Produkty będące w ofercie w latach 2002–2004 a nie będące w ofercie w latach 2005–2014

8,31

10,10 11,39 13,83 15,52 16,36 19,00 19,58 23,24 31,85 34,21

10,23 10,18 10,28 11,93 8,16

8,52

6,70

7,03

8,27

8,97

8,69

21

16,09 10,98 13,15

Produkty będące w ofercie w latach 2002–2003 a nie będące w ofercie w latach 2004–2014

17

15,29 16,62

Produkty będące w ofercie w 2002 roku a nie będące w ofercie w latach 2003–2013

37

15,83

Ogólnopolski System Ochrony Zdrowia 10/2015

65

S t a t y st y k i i p r o g n o z y a n a l iz a O S O Z

W skali miesiąca najmniej leków na przeziębienie i grypę sprzedało się w sierpniu 2015 roku (8,06 mln opakowań), zaś najwięcej w styczniu 2009 roku (35,43 mln opakowań). Najmniej pacjenci wydali w aptekach na tego typu produkty w sierpniu 2002 roku (51,44 mld zł), z kolei najwięcej w styczniu 2013 roku (362,59 mld zł). Te dane wyraźnie wskazują na sezonowość sprzedaży leków na przeziębienie i grypę.

W 2014 roku za pojedyncze opakowanie produktu na przeziębienie i gry-

ły produkty droższe od tych, które przez cały badany okres były dostępne, co automatycznie powodowało zwiększanie średniej ceny za pojedyncze opakowanie. Jeżeli chodzi o produkty usuwane – sytuacja nie jest już tak klarowna. W poszczególnych latach raz usuwano produkty droższe, innym razem tańsze.

W poprzednim roku na półkach w aptekach znajdowało się aż 1 671 różnych produktów na dolegliwości związane z przeziębieniem i grypą, tj. ponad dwukrotnie więcej niż w 2002 roku (766 pro-

pę trzeba było zapłacić średnio 12,58 zł.

To najwyższa średnia cena w badanym okresie, o 0,16 zł wyższa niż w roku poprzednim (wzrost o 1,31%) oraz o 6,69 zł wyższa niż w roku 2002 (wzrost o 113,81%). Rosnąca systematycznie średnia cena (rok do roku, w przedziale od 1,31% do 11,39%) wpływa właśnie na stały wzrost wartości sprzedaży.

Na kształtowanie ceny duży wpływ miały oczywiście produkty wprowadzane i usuwane z rynku. Zauważmy, że z wyjątkiem roku 2005 i 2009 na rynek trafi-

Tab. 1. Roczne zestawienie sprzedaży produktów na przeziębienie i grypę w aptekach w latach 2002–2014 oraz prognoza na lata 2015–2016 Średnia cena za pojedyncze opakowanie (zł)

Wartość sprzedaży na jeden produkt (zł)

Liczba sprzedanych opakowań na jeden produkt

Procentowa zmiana wartości w stosunku do roku poprzedniego

Liczba produktów będących w ofercie

Procentowa zmiana liczby w stosunku do roku poprzedniego

Wartość sprzedaży (zł)

Liczba sprzedanych opakowań

2002

1 300 285 201

221 044 140

5,88

1 697 500

288 569

766

2003

1 398 638 622

223 103 774

6,27

1 679 038

267 832

833

7,56%

0,93%

2004

1 362 764 532

203 031 020

6,71

1 541 589

229 673

884

-2,56%

-9,00%

2005

1 495 704 499

209 076 847

7,15

1 569 470

219 388

953

9,76%

2,98%

2006

1 507 167 076

200 056 707

7,53

1 330 245

176 573

1 133

0,77%

-4,31%

2007

1 751 887 851

220 485 668

7,95

1 528 698

192 396

1 146

16,24%

10,21%

2008

1 947 824 544

225 204 762

8,65

1 621 836

187 514

1 201

11,18%

2,14%

2009

2 420 590 094

251 238 225

9,63

2 161 241

224 320

1 120

24,27%

11,56%

2010

2 313 898 118

225 374 371

10,27

1 921 842

187 188

1 204

-4,41%

-10,29%

2011

2 367 634 345

215 763 715

10,97

1 841 084

167 779

1 286

2,32%

-4,26%

2012

2 377 612 877

199 524 702

11,92

1 731 692

145 320

1 373

0,42%

-7,53%

2013

2 552 752 416

205 632 334

12,41

1 665 201

134 137

1 533

7,37%

3,06%

2014

2 453 322 593

195 061 281

12,58

1 468 176

116 733

1 671

-3,90%

-5,14%

2015

2 627 500 803

203 823 350

12,89

—

—

—

7,10%

4,49%

2016

2 627 937 031

201 010 417

13,07

—

—

—

0,02%

-1,38%

Rok

Rys. 1. Wartość sprzedaży produktów na przeziębienie i grypę w latach 2002–2014 oraz prognoza na lata 2015–2016

» W styczniu ponosimy największe wydatki na zakup produktów związanych z leczeniem grypy i przeziębienia.«

*

** *** *7

66

*

** *** *7

*

Ogólnopolski System Ochrony Zdrowia 10/2015

** *** *7

*

** *** *7

*

** *** *7

*

** *** *7

*

** *** *7

*

** *** *7

*

** *** *7

*

** *** *7

*

** *** *7

*

** *** *7

*

** *** *7

*

** *** *7

*

** *** *7

S t a t y st y k i i p r o g n o z y a n a l iz a O S O Z

Rys. 2. Liczba sprzedanych opakowań leków na przeziębienie i grypę w aptekach w latach 2002–2014 oraz prognoza na lata 2015–2016

» W 2014 roku sprzedaż osiągnęła swoje minimum na przestrzeni ostatnich kilkunastu lat.«

*

** *** *7

*

** *** *7

*

** *** *7

*

** *** *7

*

** *** *7

*

** *** *7

*

** *** *7

*

** *** *7

*

** *** *7

*

** *** *7

*

** *** *7

*

** *** *7

*

** *** *7

*

** *** *7

*

** *** *7

Rys. 3. Średnia cena za pojedyncze opakowanie leku na przeziębienie i grypę w latach 2002–2014 oraz prognoza na lata 2015–2016

» Średnia cena za pojedyncze opakowanie produktu na przeziębienie i grypę systematycznie wzrasta.«

*

** *** *7

*

** *** *7

*

** *** *7

*

** *** *7

*

** *** *7

*

** *** *7

*

** *** *7

*

** *** *7

*

** *** *7

*

** *** *7

*

** *** *7

*

** *** *7

*

** *** *7

*

** *** *7

*

** *** *7

Rys. 4. Liczba produktów sprzedawanych w aptekach w latach 2002–2014

» Asortyment oferowanych w aptekach produktów na przeziębienie i grypę przekroczył na początku 2015 roku 1400 sztuk.«

*

**

*** *7

*

**

*** *7

*

**

*** *7

*

**

*** *7

*

**

*** *7

*

**

*** *7

*

**

*** *7

*

**

*** *7

*

**

*** *7

*

**

*** *7

*

**

*** *7

*

**

*** *7

*

**

*** *7

*

**

***

Ogólnopolski System Ochrony Zdrowia 10/2015

67

S t a t y st y k i i p r o g n o z y a n a l iz a O S O Z

Rys. 5. Średnia miesięczna wartość sprzedaży

4UZD[FŎ

-VUZ

.BS[FD

duktów). Z roku na rok w aptekach można zakupić coraz więcej różnych produktów z omawianego asortymentu. Najwięcej nowości, bo aż 180 pozycji asortymentowych, pojawiło się w roku 2006, najmniej w roku 2007 – 13. Jedyny rokiem, w którym asortyment zawęził się był rok 2009 (81 produktów mniej niż w 2008 roku).

Co ciekawe, był to rok z jedną z najwyższych wartości sprzedaży.

Produkty na przeziębienie i grypę to specyficzna grupa sprzedażowa. Trudno przewidzieć sprzedaż w kolejnych latach, ponieważ apogeum zachorowalności przypada co roku w innym czasie, w zależności od sytuacji epidemiologicznej. Z kolei epidemie wymykają się rachunkowi statystycznemu, są losowe.

Mimo to można oszacować, jaki będzie całkowity koszt w całym sezonie zachorowalności.

Trendy przyszłości 2,63 mld zł – to kwota, jaką w 2015 roku wydamy na leki na przeziębienie i grypę. W 2016 roku będzie to o 436,23 tys. zł więcej. Trend wzrostowy dla wartości sprzedaży zostanie zachowany.

Liczba sprzedanych opakowań utrzyma poziom 200 mln opakowań. Szacuje się, że w roku 2015 aptekarze sprzedadzą 203,82 mln opakowań. W 2016 roku liczba ta spadnie o 1,38% do poziomu 201,01 mln opakowań. Średnia cena za pojedyncze opakowanie produktu na przeziębienie i gry-

68

Ogólnopolski System Ochrony Zdrowia 10/2015

,XJFDJFŎ

.BK

$[FSXJFD

-JQJFD

4JFSQJFŎ

pę w najbliższych latach będzie nadal wzrastać. W 2015 roku wyniesie 12,89 zł (o 2,50% więcej niż w roku poprzednim), a w 2016 roku za pojedyncze opakowanie leku na przeziębienie i grypę zapłacimy średnio 13,07 zł (o 1,42% więcej niż w 2015 roku).

Podsumowanie Używając określenia „leki na grypę i przeziębienie” mamy na myśli przede wszystkim popularne leki stosowane wspomagająco, których zadaniem jest łagodzenie objawów dolegliwości oraz wzmacnianie organizmu w walce z chorobą. Do tej grupy należą również środki antywirusowe, które w przypadku grypy bezpośrednio oddziaływają na przyczynę choroby, a które są stosunkowo rzadko stosowane. Pacjenci kupując preparaty pozycjonowane jako „na grypę”, często błędnie interpretują ich działanie.

W przypadku tych dwóch dolegliwości wiedza medyczna nie znajduje w 100% odzwierciedlenia w decyzjach zakupowych. Silnie oddziałują własne przekonania, porady znajomych oraz reklama leków wszechobecna w mediach w okresie zwiększonej zachorowalności. Trzeba wziąć też pod uwagę, że jednym z preparatów, które od wielu lat sprzedawane są właśnie jako „na przeziębienie” jest popularna witamina C dostępna w różnych postaciach.

Drugim elementem, który należy skorelować z analizą sprzedaży, jest mocna

8S[FTJFŎ

1BŘE[JFSOJL

-JTUPQBE

(SVE[JFŎ

pozycja samoleczenia, zwłaszcza w przypadku lekkich przeziębień. Wiele osób nie korzysta z żadnych środków, licząc, że choroba sama minie. Produkty na grypę i przeziębienie stanowią aż 10% obrotu aptecznego, a całkowita wartość rynku wynosi 2,5 miliarda złotych rocznie.

W walce o pozycję rynkową generowane są coraz nowsze produkty oraz intensyfikowane działania promocyjne, które obserwujemy w telewizji, prasie, Internecie i radiu. Nic nie wskazuje na to, aby jednemu z najważniejszych rynków w farmacji w najbliższych latach zagrażały poważne zawirowania. Będzie to sektor cechujący się stabilnym wzrostem. 

Metodologia prognoz Do obliczenia prognozy wykorzystano sezonową metodę prognozowania liniowego z zastosowaniem wahań multiplikatywnych. Metoda ta pozwala uwzględnić wahania sezonowe, które w przypadku rynku produktów na przeziębienie i grypę są tak bardzo widoczne. Jednocześnie metoda ta zakłada, iż jeżeli nie byłoby w danych wahań sezonowych, to dane te można przybliżyć za pomocą trendu liniowego. Zaprezentowana metody oblicza prognozę na podstawie historycznych danych zakładając, że w prognozowanym okresie sprzedaż będzie przyjmowała trend zaobserwowany w okresie historycznym, a więc prognoza ta nie uwzględnia pojawienia się niespodziewanych wahań sprzedaży wynikających z innych czynników niż wahania sezonowe.

n a c z a si e

Og贸lnopolski System Ochrony Zdrowia 10/2015

69

s y st e m y it

KS-APTEKA Zmiany w systemie KS-APTEKA Windows 2015 (wrzesień 2015) Katarzyna Piątek Zakład Systemów Farmacji, KAMSOFT S.A.

W module APW11 SPRZEDAŻ dodano okno odczytu wartości z raportu dobowego z drukarki fiskalnej. Dane widoczne są w przypadku, kiedy włączymy opcję w module APW41 ADMINISTRATOR APW11.2.22. Wyświetlanie okna do wprowadzania danych z raportu dobowego.

Rys. 2. Filtry zamówienia oraz tworzenie nowego zamówienia

Dodatkowo w oknie Generator braków i zamówień w module APW12 ZAMÓWIENIA dodano możliwość skopiowania utworzonego zamówienia do nowego zamówienia.

W module APW13 ZAKUPY, dodano funkcję, która umożliwia poprawę ceny detalicznej dla towarów z niezgodną ceną detaliczną z obowiązującą ceną urzędową. Funkcję wyświetlamy prawym klawiszem myszy na dokumencie zakupu w buforze.

Rys. 1. Odczyt wartości z raportu dobowego

W module APW12 ZAMÓWIENIA, w oknie Generator braków i zamówień, funkcję wywoływaną prawym przyciskiem myszy rozbudowano o dodatkowy filtr, za pomocą którego możemy wyświetlić zamówienia dla wybranego dostawcy lub zamówienia w których występuje wybrany towar.

Rys. 3. Poprawa ceny detalicznej dla leków z ceną urzędową 

reklama

IT i Zdrowie. Innowacje www.facebook.pl/ITiZdrowie 70

Ogólnopolski System Ochrony Zdrowia 10/2015

s y st e m y it

KS-SOMED Zmiany w systemie KS-SOMED (wrzesień 2015) Aneta Krzynówek Zakład Systemów Ambulatoryjnych, KAMSOFT S.A.

Rozliczenie zleceń według kierującego W systemie KS-SOMED zlecenia rozliczane są w oparciu o umowy NFZ oraz umowy komercyjne. Częstym warunkiem w umowach jest lekarz, czy też poradnia wykonująca, w szczególności w umowach z NFZ, gdzie poradnia wykonująca jest miejscem realizacji świadczeń. Może jednak się zdarzyć, że tak opisana rzeczywistość nie odzwierciedla dokładnie tego, co chcemy uzyskać – choćby ze względu na mechanizm skierowań wewnętrznych dostępny w systemie KS-SOMED. Ogólnie, skierowania nie mają płatności i ich rozliczenie pojawia się w momencie realizacji. Wówczas umowa dobierana jest na podstawie lekarza lub poradni wykonującej. Można jednak sobie wyobrazić sytuację, w której to lekarz kierujący lub kierująca poradnia powinny decydować o umowie. Przykładowo, lekarz POZ kieruje na badania laboratoryjne. Usługi laboratoryjne mogą być w umowie, którą lekarz POZ ma zawartą z NFZ. Jeśli więc kieruje pacjenta na badania laboratoryjne, to te badania powinny być wykonane na umowę z NFZ. Jeśli jednak mamy punkt pobrań, który jako wydzielona poradnia nie jest zawarty w tej umowie, to podczas realizacji skierowania system nie widzi umowy z NFZ i może zaproponować pacjentowi rozliczenie prywatne (pomimo tego, że pacjent nie powinien niczego płacić). Tak się dzieje, bo jak wspomniano, punkt pobrań nie jest miejscem wykonywania dla wspomnianej umowy.

W niektórych przypadkach może to sprawiać problemy. Dlatego też przygotowana została modyfikacja pozwalająca na określenie, w przypadku skierowań wewnętrznych oraz ich wykonań, iż umowa powinna być wyliczana nie na podstawie informacji o wykonawcy zlecenia, lecz kierującego.

Rys. 1. Skierowanie do laboratorium

Rys. 2. Skierowanie

Na karcie skierowania do laboratorium można w takich sytuacjach ustawić, iż płatności wyliczane są według kierującego a nie domyślnie według wykonującego (rys. 1). Wówczas do badań zostanie podpięta umowa z NFZ. Również na karcie zlecenia można ustawić taką informację.

W tym celu należy wcisnąć przycisk (rys. 2).

Przy takich ustawieniach wyliczanie umowy zadziała tak, jak gdyby wykonawcą był kierujący na badanie. Nie zmieni to innych ustawień systemu, czyli informacji o tym, kto jest wykonującym, a kto kierującym (rys. 3).

Rys. 3. Wykonanie badania 

Ogólnopolski System Ochrony Zdrowia 10/2015

71

&NC FQTQUđ[EJ K F\KGEK RQY[ľGL TQMW ľ[EKC

RGD:83209/PL 27.10.2015

s y st e m y it

GROPRINOSIN 250 mg/5 ml, GROPRINOSIN 500 mg (Inosinum pranobexum) ^ŬųĂĚ ũĂŬŽƑĐŝŽǁLJ ŝ ŝůŽƑĐŝŽǁLJ͗ GROPRINOSIN 250 mg/5 ml: 1 ml syropu zawiera 50,0 mg inozyny pranobeks (Inosinum pranobexum): kompleksu njĂǁŝĞƌĂũČĐĞŐŽ ŝŶŽnjLJŶħ ŽƌĂnj ϰͲĂĐĞƚĂŵŝĚŽďĞŶnjŽĞƐĂŶ ϮͲŚLJĚƌŽŬƐLJƉƌŽƉLJůŽĚŝŵĞƚLJůŽĂŵŽŶŝŽǁLJ ǁ ƐƚŽƐƵŶŬƵ ŵŽůĂƌŶLJŵ ϭ͗ϯ͘ ^ƵďƐƚĂŶĐũĞ ƉŽŵŽĐŶŝĐnjĞ Ž njŶĂŶLJŵ ĚnjŝĂųĂŶŝƵ͗ ƐĂĐŚĂƌŽnjĂ͕ ŵĞƚLJůƵ ƉĂƌĂŚLJĚƌŽŬƐLJďĞŶnjŽĞƐĂŶ͕ ƉƌŽƉLJůƵ ƉĂƌĂŚLJĚƌŽŬƐLJďĞŶnjŽĞƐĂŶ͕ ŐůŝĐĞƌŽů͕ ĞƚĂŶŽů ϵϲй͘ GROPRINOSIN 500 mg: :ĞĚŶĂ ƚĂďůĞƚŬĂ njĂǁŝĞƌĂ ϱϬϬ ŵŐ ŝŶŽnjLJŶLJ ƉƌĂŶŽďĞŬƐƵ͗ ŬŽŵƉůĞŬƐƵ njĂǁŝĞƌĂũČĐĞŐŽ ŝŶŽnjLJŶħ ŽƌĂnj ϰĂĐĞƚĂŵŝĚŽďĞŶnjŽĞƐĂŶ ϮͲŚLJĚƌŽŬƐLJƉƌŽƉLJůŽĚŝŵĞƚLJůŽĂŵŽŶŝŽǁLJ ǁ ƐƚŽƐƵŶŬƵ ŵŽůĂƌŶLJŵ ϭ͗ϯ͘ WŽƐƚĂđ ĨĂƌŵĂĐĞƵƚLJĐnjŶĂ͗ GROPRINOSIN 250 mg/5 ml: ^LJƌŽƉ͕ ƉƌnjĞũƌnjLJƐƚLJ͕ ďĞnjďĂƌǁŶLJ ůƵď ƌſǏŽǁĂǁLJ ƐLJƌŽƉ Ž ƐŵĂŬƵ ŝ njĂƉĂĐŚƵ ŵĂůŝŶŽǁLJŵ. GROPRINOSIN 500 mg: dĂďůĞƚŬĂ͘ KǁĂůŶĞ͕ ďĂƌǁLJ ďŝĂųĞũ ĚŽ ŬƌĞŵŽǁĞũ͕ ŽďƵƐƚƌŽŶŶŝĞ ǁLJƉƵŬųĞ ƚĂďůĞƚŬŝ͕ nj ůŝŶŝČ ƉŽĚnjŝĂųƵ ƉŽ ũĞĚŶĞũ ƐƚƌŽŶŝĞ͘ >ŝŶŝĂ ƉŽĚnjŝĂųƵ ŶĂ ƚĂďůĞƚĐĞ ƵųĂƚǁŝĂ ƚLJůŬŽ ũĞũ ƌŽnjŬƌƵƐnjĞŶŝĞ͕ ǁ ĐĞůƵ ųĂƚǁŝĞũƐnjĞŐŽ ƉŽųŬŶŝħĐŝĂ͕ Ă ŶŝĞ ƉŽĚnjŝĂų ŶĂ ƌſǁŶĞ ĚĂǁŬŝ͘ KƉĂŬŽǁĂŶŝĞ͗ WƌŽĚƵŬƚ ůĞĐnjŶŝĐnjLJ 'ƌŽƉƌŝŶŽƐŝŶ ĚŽƐƚħƉŶLJ ũĞƐƚ ǁ ďƵƚĞůŬĂĐŚ njĞ ƐnjŬųĂ ŽƌĂŶǏŽǁĞŐŽ njĂǁŝĞƌĂũČĐLJĐŚ ϭϱϬ ŵů ƐLJƌŽƉƵ͘ ƵƚĞůŬĂ njĂŵŬŶŝħƚĂ ũĞƐƚ ŶĂŬƌħƚŬČ nj ƉŽůŝƉƌŽƉLJůĞŶƵ WWϮϴ͘ Ž ŽƉĂŬŽǁĂŶŝĂ ĚŽųČĐnjŽŶĂ ũĞƐƚ ŵŝĂƌŬĂ Ž ƉŽũĞŵŶŽƑĐŝ ϮϬ ŵů͕ nj ƉŽĚnjŝĂųŬČ ĐŽ Ϯ͕ϱ ŵů͘ ƵƚĞůŬĂ ƵŵŝĞƐnjĐnjŽŶĂ ũĞƐƚ ǁ ƚĞŬƚƵƌŽǁLJŵ ƉƵĚĞųŬƵ nj njĂųČĐnjŽŶČ ƵůŽƚŬČ ĚůĂ ƉĂĐũĞŶƚĂ͘ GROPRINOSIN 500 mg: ϮϬ ŝ ϱϬ ƚĂďůĞƚĞŬ͘ tƐŬĂnjĂŶŝĂ ƚĞƌĂƉĞƵƚLJĐnjŶĞ ĚŽ ƐƚŽƐŽǁĂŶŝĂ͗ tƐƉŽŵĂŐĂũČĐŽ Ƶ ŽƐſď Ž ŽďŶŝǏŽŶĞũ ŽĚƉŽƌŶŽƑĐŝ͕ ǁ ƉƌnjLJƉĂĚŬƵ ŶĂǁƌĂĐĂũČĐLJĐŚ ŝŶĨĞŬĐũŝ ŐſƌŶLJĐŚ ĚƌſŐ ŽĚĚĞĐŚŽǁLJĐŚ͘ ĂǁŬŽǁĂŶŝĞ ŝ ƐƉŽƐſď ƉŽĚĂǁĂŶŝĂ͗ GROPRINOSIN 250 mg/5 ml: WƌŽĚƵŬƚ ůĞĐnjŶŝĐnjLJ ƉƌnjĞnjŶĂĐnjŽŶLJ ũĞƐƚ ǁLJųČĐnjŶŝĞ ĚŽ ƉŽĚĂǁĂŶŝĂ ĚŽƵƐƚŶĞŐŽ͘ ĂǁŬĂ ƵƐƚĂůĂŶĂ ũĞƐƚ ŶĂ ƉŽĚƐƚĂǁŝĞ ŵĂƐLJ ĐŝĂųĂ ƉĂĐũĞŶƚĂ ŽƌĂnj njĂůĞǏLJ ŽĚ ƐƚŽƉŶŝĂ ŶĂƐŝůĞŶŝĂ ĐŚŽƌŽďLJ͘ ĂǁŬĂ ĚŽďŽǁĂ ƉŽǁŝŶŶĂ ďLJđ ƉŽĚnjŝĞůŽŶĂ ŶĂ ƌſǁŶĞ ĚĂǁŬŝ ƉŽũĞĚLJŶĐnjĞ ƉŽĚĂǁĂŶĞ ŬŝůŬĂ ƌĂnjLJ ŶĂ ĚŽďħ͘ njĂƐ ƚƌǁĂŶŝĂ ůĞĐnjĞŶŝĂ ǁLJŶŽƐŝ njǁLJŬůĞ ŽĚ ϱ ĚŽ ϭϰ ĚŶŝ͘ WŽ ƵƐƚČƉŝĞŶŝƵ ŽďũĂǁſǁ ƉŽĚĂǁĂŶŝĞ ůĞŬƵ ŶĂůĞǏLJ ŬŽŶƚLJŶƵŽǁĂđ ũĞƐnjĐnjĞ ƉƌnjĞnj ϭ ĚŽ Ϯ ĚŶŝ͘ ŽƌŽƑůŝ͕ ǁ ƚLJŵ ŽƐŽďLJ ǁ ƉŽĚĞƐnjųLJŵ ǁŝĞŬƵ͗ ĂůĞĐĂŶĂ ĚĂǁŬĂ ĚŽďŽǁĂ ǁLJŶŽƐŝ ϱϬ ŵŐͬŬŐ ŵĂƐLJ ĐŝĂųĂ ͬĚŽďħ ;ϭ ŵůͬϭ ŬŐ ŵĐͬ͘ĚŽďħͿ͕ njǁLJŬůĞ ϯ Ő ;ĐnjLJůŝ ϲϬ ŵů ƐLJƌŽƉƵͬĚŽďħͿ͕ ƉŽĚĂǁĂŶĞ ǁ ϯ ůƵď ϰ ĚĂǁŬĂĐŚ ƉŽĚnjŝĞůŽŶLJĐŚ͘ ĂǁŬĂ ŵĂŬƐLJŵĂůŶĂ ǁLJŶŽƐŝ ϰ ŐͬĚŽďħ ;ĐnjLJůŝ ϴϬ ŵů ƐLJƌŽƉƵͬĚŽďħͿ͘ njŝĞĐŝ ǁ ǁŝĞŬƵ ƉŽǁLJǏĞũ ϭ ƌŽŬƵ͗ ϱϬ ŵŐͬŬŐ ŵĂƐLJ ĐŝĂųĂͬĚŽďħ͕ njǁLJŬůĞ ϭ ŵůͬϭ ŬŐ ŵĐ͘ ƉŽĚĂǁĂŶLJĐŚ ǁ ϯ ůƵď ϰ ƌſǁŶLJĐŚ ĚĂǁŬĂĐŚ ƉŽĚnjŝĞůŽŶLJĐŚ ǁ ĐŝČŐƵ ĚŽďLJ͖ ƐƚŽƐŽǁĂđ njŐŽĚŶŝĞ njĞ ƐĐŚĞŵĂƚĞŵ͗ ϭϬ ʹ ϭϰ ŬŐ ї ϯ dž ϱ ŵů͕ ϭϱ ʹ ϮϬ ŬŐ ї ϯ dž ϱ ĚŽ ϳ͕ϱ ŵů͕ Ϯϭ ʹ ϯϬ ŬŐ ї ϯ dž ϳ͕ϱ ĚŽ ϭϬ ŵů͕ ϯϭ ʹ ϰϬ ŬŐ ї ϯ dž ϭϬ ĚŽ ϭϱ ŵů͕ ϰϭ ʹ ϱϬ ŬŐ ї ϯ dž ϭϱ ĚŽ ϭϳ͕ϱ ŵů͘ EĂůĞǏLJ ƵǏLJđ njĂųČĐnjŽŶĞũ ĚŽ ŽƉĂŬŽǁĂŶŝĂ ŵŝĂƌŬŝ͊ GROPRINOSIN 500 mg: ĂǁŬĂ ƵƐƚĂůĂŶĂ ũĞƐƚ ŶĂ ƉŽĚƐƚĂǁŝĞ ŵĂƐLJ ĐŝĂųĂ ƉĂĐũĞŶƚĂ ŽƌĂnj njĂůĞǏLJ ŽĚ ƐƚŽƉŶŝĂ ŶĂƐŝůĞŶŝĂ ĐŚŽƌŽďLJ͘ ĂǁŬĂ ĚŽďŽǁĂ ƉŽǁŝŶŶĂ ďLJđ ƉŽĚnjŝĞůŽŶĂ ŶĂ ƌſǁŶĞ ĚĂǁŬŝ ƉŽũĞĚLJŶĐnjĞ ƉŽĚĂǁĂŶĞ ŬŝůŬĂ ƌĂnjLJ ŶĂ ĚŽďħ͘ njĂƐ ƚƌǁĂŶŝĂ ůĞĐnjĞŶŝĂ ǁLJŶŽƐŝ njǁLJŬůĞ ŽĚ ϱ ĚŽ ϭϰ ĚŶŝ͘ WŽ ƵƐƚČƉŝĞŶŝƵ ŽďũĂǁſǁ ƉŽĚĂǁĂŶŝĞ ůĞŬƵ ŶĂůĞǏLJ ŬŽŶƚLJŶƵŽǁĂđ ũĞƐnjĐnjĞ ƉƌnjĞnj ϭ ĚŽ Ϯ ĚŶŝ͘ WŽĚĂŶŝĞ ĚŽƵƐƚŶĞ͘ ďLJ ƵųĂƚǁŝđ ƉƌnjLJũħĐŝĞ ůĞŬƵ͕ ƚĂďůĞƚŬŝ ŵŽŐČ ďLJđ ƌŽnjŬƌƵƐnjŽŶĞ ŝ ƌŽnjƉƵƐnjĐnjŽŶĞ ǁ ŶŝĞǁŝĞůŬŝĞũ ŝůŽƑĐŝ ƉųLJŶƵ͘ ŽƌŽƑůŝ͕ ǁ ƚLJŵ ŽƐŽďLJ ǁ ƉŽĚĞƐnjųLJŵ ǁŝĞŬƵ͗ ϱϬ ŵŐͬŬŐ ŵĂƐLJ ĐŝĂųĂͬĚŽďħ͕ ƚũ͘ ϲ ĚŽ ϴ ƚĂďůĞƚĞŬ ;njǁLJŬůĞ ϭ Ő͕ ƚũ͘ Ϯ ƚĂďůĞƚŬŝ͕ ƉŽĚĂǁĂŶĞ ϯ ĚŽ ϰ ƌĂnjLJ ŶĂ ĚŽďħͿ͘ ĂǁŬĂ ŵĂŬƐLJŵĂůŶĂ ǁLJŶŽƐŝ ϰ Ő ŶĂ ĚŽďħ͘ njŝĞĐŝ ǁ ǁŝĞŬƵ ƉŽǁLJǏĞũ ϭ ƌŽŬƵ͗ ϱϬ ŵŐͬŬŐ ŵĂƐLJ ĐŝĂųĂͬĚŽďħ͕ ƉŽĚĂǁĂŶĞ ǁ ŬŝůŬƵ ĚĂǁŬĂĐŚ ƉŽĚnjŝĞůŽŶLJĐŚ͘ WƌnjĞĐŝǁǁƐŬĂnjĂŶŝĂ͗ EĂĚǁƌĂǏůŝǁŽƑđ ŶĂ ƐƵďƐƚĂŶĐũħ ĐnjLJŶŶČ ůƵď ŶĂ ŬƚſƌČŬŽůǁŝĞŬ ƐƵďƐƚĂŶĐũħ ƉŽŵŽĐŶŝĐnjČ͘ /ŶŽnjLJŶLJ ƉƌĂŶŽďĞŬƐƵ ŶŝĞ ŶĂůĞǏLJ ƐƚŽƐŽǁĂđ Ƶ ƉĂĐũĞŶƚſǁ͕ Ƶ ŬƚſƌLJĐŚ ǁLJƐƚħƉƵũĞ ĂŬƚƵĂůŶŝĞ ŶĂƉĂĚ ĚŶLJ ŵŽĐnjĂŶŽǁĞũ ůƵď njǁŝħŬƐnjŽŶĞ ƐƚħǏĞŶŝĞ ŬǁĂƐƵ ŵŽĐnjŽǁĞŐŽ ǁĞ Ŭƌǁŝ͘ ^ƉĞĐũĂůŶĞ ŽƐƚƌnjĞǏĞŶŝĂ ŝ ƑƌŽĚŬŝ ŽƐƚƌŽǏŶŽƑĐŝ͗ 'ƌŽƉƌŝŶŽƐŝŶ ŵŽǏĞ ǁLJǁŽųLJǁĂđ ƉƌnjĞŵŝũĂũČĐĞ njǁŝħŬƐnjĞŶŝĞ ƐƚħǏĞŶŝĂ ŬǁĂƐƵ ŵŽĐnjŽǁĞŐŽ ǁ ƐƵƌŽǁŝĐLJ ŝ ǁ ŵŽĐnjƵ͕ ƉŽnjŽƐƚĂũČĐĞ ũĞĚŶĂŬ njǁLJŬůĞ ǁ njĂŬƌĞƐŝĞ ǁĂƌƚŽƑĐŝ ƉƌĂǁŝĚųŽǁLJĐŚ ;Ϭ͕ϭϴͲϬ͕ϰϮ ŵŵŽůͬů Ͳ ϴ ŵŐ й ũĂŬŽ ŶĂũǁLJǏƐnjLJ ůŝŵŝƚͿ͕ njǁųĂƐnjĐnjĂ Ƶ ŵħǏĐnjLJnjŶ ŽƌĂnj Ƶ ŽƐſď ǁ ƉŽĚĞƐnjųLJŵ ǁŝĞŬƵ Ƶ ŽďƵ ƉųĐŝ͘ ǁŝħŬƐnjĞŶŝĞ ƐƚħǏĞŶŝĂ ŬǁĂƐƵ ŵŽĐnjŽǁĞŐŽ ǁLJŶŝŬĂ nj njĂĐŚŽĚnjČĐLJĐŚ ǁ ŽƌŐĂŶŝnjŵŝĞ ƉƌnjĞŵŝĂŶ ŬĂƚĂďŽůŝĐnjŶLJĐŚ ŝŶŽnjLJŶŽǁĞŐŽ ƐŬųĂĚŶŝŬĂ ƉƌŽĚƵŬƚƵ ĚŽ ŬǁĂƐƵ ŵŽĐnjŽǁĞŐŽ͘ EŝĞ ũĞƐƚ ŽŶ ŶĂƚŽŵŝĂƐƚ ƐŬƵƚŬŝĞŵ ƉŽůĞŬŽǁLJĐŚ njŵŝĂŶ ƉŽĚƐƚĂǁŽǁĞũ ĐnjLJŶŶŽƑĐŝ ĞŶnjLJŵƵ ůƵď ŬůŝƌĞŶƐƵ ŶĞƌŬŽǁĞŐŽ͘ ƚĞŐŽ ǁnjŐůħĚƵ 'ƌŽƉƌŝŶŽƐŝŶ ŶĂůĞǏLJ ƐƚŽƐŽǁĂđ nj ŽƐƚƌŽǏŶŽƑĐŝČ Ƶ ƉĂĐũĞŶƚſǁ njĞ ƐƚǁŝĞƌĚnjŽŶČ ǁ ǁLJǁŝĂĚnjŝĞ ĚŶČ ŵŽĐnjĂŶŽǁČ͕ ŚŝƉĞƌƵƌLJŬĞŵŝČ͕ ŬĂŵŝĐČ ŵŽĐnjŽǁČ ŽƌĂnj Ƶ ƉĂĐũĞŶƚſǁ nj njĂďƵƌnjĞŶŝĂŵŝ ĐnjLJŶŶŽƑĐŝ ŶĞƌĞŬ͘ t ƚƌĂŬĐŝĞ ůĞĐnjĞŶŝĂ ƚLJĐŚ ƉĂĐũĞŶƚſǁ ŶĂůĞǏLJ ƑĐŝƑůĞ ŬŽŶƚƌŽůŽǁĂđ ƐƚħǏĞŶŝĞ ŬǁĂƐƵ ŵŽĐnjŽǁĞŐŽ͘ WŽĚĐnjĂƐ ůĞĐnjĞŶŝĂ ĚųƵŐŽƚƌǁĂųĞŐŽ ;ϯ ŵŝĞƐŝČĐĞ ůƵď ĚųƵǏĞũͿ͕ Ƶ ŬĂǏĚĞŐŽ ƉĂĐũĞŶƚĂ ŶĂůĞǏLJ ƌĞŐƵůĂƌŶŝĞ ŬŽŶƚƌŽůŽǁĂđ ƐƚħǏĞŶŝĞ ŬǁĂƐƵ ŵŽĐnjŽǁĞŐŽ ǁ ƐƵƌŽǁŝĐLJ ŝ ǁ ŵŽĐnjƵ͕ ĐnjLJŶŶŽƑđ ǁČƚƌŽďLJ͕ ŵŽƌĨŽůŽŐŝħ Ŭƌǁŝ ŽƌĂnj ƉĂƌĂŵĞƚƌLJ ĐnjLJŶŶŽƑĐŝ ŶĞƌĞŬ͘ tĂǏŶĞ ŝŶĨŽƌŵĂĐũĞ Ž ŶŝĞŬƚſƌLJĐŚ ƐƵďƐƚĂŶĐũĂĐŚ ƉŽŵŽĐŶŝĐnjLJĐŚ ƉƌŽĚƵŬƚƵ ůĞĐnjŶŝĐnjĞŐŽ 'ƌŽƉƌŝŶŽƐŝŶ͗ 'ƌŽƉƌŝŶŽƐŝŶ ;ƐLJƌŽƉͿ njĂǁŝĞƌĂ ŵĞƚLJůƵ ƉĂƌĂŚLJĚƌŽŬƐLJďĞŶnjŽĞƐĂŶ ŽƌĂnj ƉƌŽƉLJůƵ ƉĂƌĂŚLJĚƌŽŬƐLJďĞŶnjŽĞƐĂŶ͕ ŬƚſƌĞ ŵŽŐČ ƉŽǁŽĚŽǁĂđ ƌĞĂŬĐũĞ ĂůĞƌŐŝĐnjŶĞ ;ƌſǁŶŝĞǏ ƚLJƉƵ ƉſǍŶĞŐŽͿ͘ 'ƌŽƉƌŝŶŽƐŝŶ ƐLJƌŽƉ njĂǁŝĞƌĂ ƐĂĐŚĂƌŽnjħ͘ WĂĐũĞŶĐŝ nj ƌnjĂĚŬŝŵŝ ĚnjŝĞĚnjŝĐnjŶLJŵŝ njĂďƵƌnjĞŶŝĂŵŝ njǁŝČnjĂŶLJŵŝ nj ŶŝĞƚŽůĞƌĂŶĐũČ ĨƌƵŬƚŽnjLJ͕ njĞƐƉŽųĞŵ njųĞŐŽ ǁĐŚųĂŶŝĂŶŝĂ ŐůƵŬŽnjLJͲŐĂůĂŬƚŽnjLJ ůƵď ŶŝĞĚŽďŽƌĞŵ ƐĂĐŚĂƌĂnjLJͲŝnjŽŵĂůƚĂnjLJ ŶŝĞ ƉŽǁŝŶŶŝ ƐƚŽƐŽǁĂđ ƉƌŽĚƵŬƚƵ͘ ϭ ŵů ƐLJƌŽƉƵ 'ƌŽƉƌŝŶŽƐŝŶ njĂǁŝĞƌĂ ϲϱϬ ŵŐ ƐĂĐŚĂƌŽnjLJ͘ EĂůĞǏLJ ǁnjŝČđ ƚŽ ƉŽĚ ƵǁĂŐħ Ƶ ƉĂĐũĞŶƚſǁ ĐŚŽƌLJĐŚ ŶĂ ĐƵŬƌnjLJĐħ͘ 'ƌŽƉƌŝŶŽƐŝŶ ƐLJƌŽƉ njĂǁŝĞƌĂ ŽŬŽųŽ Ϯ͕ϱй ǀͬǀ ĞƚĂŶŽůƵ ;ϮϬ ŵŐ ĞƚĂŶŽůƵ ϵϲйͬϭ ŵů ƐLJƌŽƉƵͿ͕ ƚnjŶ͘ ĚŽ ϭϲϬϬ ŵŐ ĞƚĂŶŽůƵ ŶĂ ŵĂŬƐLJŵĂůŶČ ĚĂǁŬħ ĚŽďŽǁČ ĚůĂ ƉĂĐũĞŶƚſǁ ĚŽƌŽƐųLJĐŚ ;ϴϬ ŵů ƐLJƌŽƉƵͿ͕ ĐŽ ũĞƐƚ ƌſǁŶŽǁĂǏŶĞ ϰϬ ŵů ƉŝǁĂ͕ ŽŬŽųŽ ϭϳ ŵů ǁŝŶĂ ŶĂ ŵĂŬƐLJŵĂůŶČ ĚĂǁŬħ ĚŽďŽǁČ͘ EĂůĞǏLJ ǁnjŝČđ ƚŽ ƉŽĚ ƵǁĂŐħ ƉŽĚĐnjĂƐ ƐƚŽƐŽǁĂŶŝĂ Ƶ ŬŽďŝĞƚ ĐŝħǏĂƌŶLJĐŚ ůƵď ŬĂƌŵŝČĐLJĐŚ ƉŝĞƌƐŝČ͕ ĚnjŝĞĐŝ ŝ Ƶ ŽƐſď nj ŐƌƵƉ ƌLJnjLJŬĂ͕ ƚĂŬŝĐŚ ũĂŬ ƉĂĐũĞŶĐŝ nj ĐŚŽƌŽďČ ǁČƚƌŽďLJ ůƵď ƉĂĚĂĐnjŬČ͘ ŝČǏĂ ŝ ůĂŬƚĂĐũĂ͗ EŝĞ ŶĂůĞǏLJ ƉŽĚĂǁĂđ ŬŽďŝĞƚŽŵ ǁ ĐŝČǏLJ ŝ ǁ ŽŬƌĞƐŝĞ ŬĂƌŵŝĞŶŝĂ ƉŝĞƌƐŝČ͕ ĐŚLJďĂ ǏĞ ůĞŬĂƌnj ƵnjŶĂ͕ ǏĞ ŬŽƌnjLJƑĐŝ ƉƌnjĞǁLJǏƐnjĂũČ ƉŽƚĞŶĐũĂůŶĞ ƌLJnjLJŬŽ͘ njŝĂųĂŶŝĂ ŶŝĞƉŽǏČĚĂŶĞ͗ :ĞĚLJŶLJŵ ƐƚĂůĞ ǁLJƐƚħƉƵũČĐLJŵ ĚnjŝĂųĂŶŝĞŵ ŶŝĞƉŽǏČĚĂŶLJŵ njĂůĞǏŶLJŵ ŽĚ ůĞŬƵ ũĞƐƚ njǁŝħŬƐnjŽŶĞ ƐƚħǏĞŶŝĞ ŬǁĂƐƵ ŵŽĐnjŽǁĞŐŽ ǁ ƐƵƌŽǁŝĐLJ Ŭƌǁŝ ŝ ŵŽĐnjƵ͘ <ŝůŬĂ ĚŶŝ ƉŽ ŽĚƐƚĂǁŝĞŶŝƵ ůĞŬƵ ƐƚħǏĞŶŝĞ ŬǁĂƐƵ ŵŽĐnjŽǁĞŐŽ ƉŽǁƌĂĐĂ ĚŽ ŶŽƌŵLJ͘ njħƐƚŽ ;ŽĚ >ϭͬϭϬϬ ĚŽ фϭͬϭϬͿ͗ х ϭй ƉƌnjLJƉĂĚŬſǁ ŽďƐĞƌǁŽǁĂŶLJĐŚ ǁ ďĂĚĂŶŝĂĐŚ ŬůŝŶŝĐnjŶLJĐŚ ƉŽĚĐnjĂƐ ƉŽĚĂǁĂŶŝĂ ŝŶŽnjLJŶLJ ƉƌĂŶŽďĞŬƐƵ ƉƌnjĞnj ŽŬƌĞƐ ϯ ŵŝĞƐŝħĐLJ ůƵď ĚųƵǏĞũ͗ ŶƵĚŶŽƑĐŝ nj ǁLJŵŝŽƚĂŵŝ ůƵď ďĞnj͕ ďſůĞ ǁ ŶĂĚďƌnjƵƐnjƵ͕ ƉŽĚǁLJǏƐnjĞŶŝĞ ĂŬƚLJǁŶŽƑĐŝ ĂŵŝŶŽƚƌĂŶƐĨĞƌĂnj͕ ĨŽƐĨĂƚĂnjLJ njĂƐĂĚŽǁĞũ ůƵď ĂnjŽƚƵ ŵŽĐnjŶŝŬŽǁĞŐŽ ǁĞ Ŭƌǁŝ ; hEͿ͕ ƐǁħĚnjĞŶŝĞ͕ ǁLJƐLJƉŬĂ͕ ďſůĞ ŐųŽǁLJ͕ njĂǁƌŽƚLJ ŐųŽǁLJ͕ njŵħĐnjĞŶŝĞ͕ njųĞ ƐĂŵŽƉŽĐnjƵĐŝĞ͕ ďſůĞ ƐƚĂǁſǁ͘ EŝĞnjďLJƚ ĐnjħƐƚŽ ;ŽĚ >ϭͬϭ ϬϬϬ ĚŽ фϭͬϭϬϬͿ͗ ф ϭй ƉƌnjLJƉĂĚŬſǁ ŽďƐĞƌǁŽǁĂŶLJĐŚ ǁ ďĂĚĂŶŝĂĐŚ ŬůŝŶŝĐnjŶLJĐŚ ƉŽĚĐnjĂƐ ƉŽĚĂǁĂŶŝĂ ŝŶŽnjLJŶLJ ƉƌĂŶŽďĞŬƐƵ ƉƌnjĞnj ŽŬƌĞƐ ϯ ŵŝĞƐŝħĐLJ ůƵď ĚųƵǏĞũ͗ ďŝĞŐƵŶŬĂ͕ njĂƉĂƌĐŝĂ͕ ŶĞƌǁŽǁŽƑđ͕ ƐĞŶŶŽƑđ ůƵď ďĞnjƐĞŶŶŽƑđ͕ ǁŝĞůŽŵŽĐnj ;njǁŝħŬƐnjŽŶĂ ŽďũħƚŽƑđ ŵŽĐnjƵͿ͘ EƵŵĞƌ WŽnjǁŽůĞŶŝĂ͗ ϭϵϴϴϳ͕ ZͬϬϭϬϭ͘ <ĂƚĞŐŽƌŝĂ ĚŽƐƚħƉŶŽƑĐŝ͗ tLJĚĂǁĂŶĞ ďĞnj ƉƌnjĞƉŝƐƵ ůĞŬĂƌnjĂ ʹ Kd ͘ WŽĚŵŝŽƚ ŽĚƉŽǁŝĞĚnjŝĂůŶLJ͗ 'ĞĚĞŽŶ ZŝĐŚƚĞƌ WŽůƐŬĂ ^ƉſųŬĂ nj Ž͘Ž. Ƶů͘ ŬƐ͘ :͘ WŽŶŝĂƚŽǁƐŬŝĞŐŽ ϱ͕ ϬϱͲϴϮϱ 'ƌŽĚnjŝƐŬ DĂnjŽǁŝĞĐŬŝ͘ WŽĚŵŝŽƚ ƉƌŽǁĂĚnjČĐLJ ƌĞŬůĂŵħ͗ 'ĞĚĞŽŶ ZŝĐŚƚĞƌ DĂƌŬĞƟŶŐ WŽůƐŬĂ ^Ɖ͘ nj Ž͘Ž͕͘ Ƶů͘ <ƌſůŽǁĞũ DĂƌLJƐŝĞŷŬŝ ϳϬ͕ ϬϮͲϵϱϰ tĂƌƐnjĂǁĂ͘ ƚĞů͘ нϰϴͲϮϮͲϱϵϯͲϵϯͲϬϬ͕ ĨĂdž͗ нϰϴͲϮϮͲϲϰϮͲϮϯͲϱϰ͘ WƌnjĞĚ ƉƌnjĞƉŝƐĂŶŝĞŵ ůĞŬƵ ŶĂůĞǏLJ njĂƉŽnjŶĂđ Ɛŝħ nj ƉĞųŶČ ŝŶĨŽƌŵĂĐũČ ŵĞĚLJĐnjŶČ njĂǁĂƌƚČ ǁ ĐŚĂƌĂŬƚĞƌLJƐƚLJĐĞ ƉƌŽĚƵŬƚƵ ůĞĐnjŶŝĐnjĞŐŽ ; ŚW>Ϳ͕ njŶĂũĚƵũČĐČ Ɛŝħ ǁ njŝĂůĞ DĞĚLJĐnjŶLJŵ͗ 'ĞĚĞŽŶ ZŝĐŚƚĞƌ WŽůƐŬĂ ^ƉſųŬĂ nj Ž͘Ž͘ Ƶů͘ ŬƐ͘ :͘ WŽŶŝĂƚŽǁƐŬŝĞŐŽ ϱ͕ ϬϱͲϴϮϱ 'ƌŽĚnjŝƐŬ DĂnjŽǁŝĞĐŬŝ͕ ƚĞů͗͘ нϰϴͲϮϮͲϳϱϱͲϵϲͲϮϱ͖ ĨĂdž͗ нϰϴͲϮϮͲϱϱͲϵϲͲϮϰ ϮϰͲŐŽĚnjŝŶŶLJ ^LJƐƚĞŵ /ŶĨŽƌŵĂĐũŝ DĞĚLJĐnjŶĞũ ŽƌĂnj njŐųĂƐnjĂŶŝĞ ĚnjŝĂųĂŷ ŶŝĞƉŽǏČĚĂŶLJĐŚ: Ochrony Zdrowia нϰϴͲϮϮͲϳϱϱͲϵϲͲϰϴ ĚƌĞƐLJ ĞͲŵĂŝů͗ ůĞŬĂůĞƌƚΛŐƌŽĚnjŝƐŬ͘ƌŐŶĞƚ͘ŽƌŐ 74 Ogólnopolski SystemůĞŬĂůĞƌƚΛŐĞĚĞŽŶƌŝĐŚƚĞƌ͘ĐŽŵ͘Ɖů, 10/2015

n a c z a si e

Foto: © Nobel Media AB Award Ceremony 2014, Alexander Mahmoud

Medyczny Nobel 2015 William C. Campbell i Satoshi Omura za odkrycia dotyczące nowej metody leczenia zakażeń wywołanych przez pasożytnicze nicienie, oraz Youyou Tu za odkrycia dotyczące nowych sposobów leczenia malarii – otrzymali Nobla 2015 w dziedzinie medycyny i fizjologii.

PAP – Nauka w Polsce www.naukawpolsce.pap.pl

Nazwiska noblistów ogłoszono 5 października w Sztokholmie. „Tegoroczni laureaci Nobla opracowali terapie, które zrewolucjonizowały leczenie niektórych z najbardziej wyniszczających chorób pasożytniczych” – uzasadnił swoją decyzję Komitet Noblowski. Według Komitetu „te dwa odkrycia dały ludzkości nowe mocne narzędzia do walki z ciężkimi schorzeniami, na które zapadają setki milionów ludzi rocznie”.

Komitet zdecydował, że połowę z 8 mln koron szwedzkich (ok.

855 tys. euro) otrzymają 85–letni William C. Campbell (Irlandczyk, pracujący w USA) i 80-letni Japończyk Satoshi Omura. Drugą połowę nagrody przyznano 85-letniej Youyou Tu z Chin – to pierwsza Chinką, która otrzymała Nobla w dziedzinie medycyny i fizjologii, oraz 12. kobieta wyróżniona tą najbardziej prestiżową w nauce nagrodą.

William C. Campbell i Satoshi Omura są odkrywcami nowego leku – awermektyny, której pochodne radykalnie obniżyły liczbę zachorowań na ślepotę rzeczną (onchocerkozę) oraz filariozę. Są też skuteczne w przypadku innych chorób pasożytniczych.

Onchocerkozę, czyli ślepotę rzeczną roznoszą meszki rozmnażające się w szybko płynących strumieniach. Z kolei filariozy limfatyczne powodują przewlekłe obrzęki, zwłaszcza kończyn, tak zwaną słoniowaciznę, a także ogromny obrzęk moszny. Wywołują je przenoszone przez komary nicienie z rodziny Filariaidae (na przykład Wuchereria bancrofti).

Prof. Omura skoncentrował swoje badania na żyjących w glebie bakteriach Streptomyces. Udało mu się wyizolować z próbek japońskiej gleby nowe szczepy Streptomyces. Z tysięcy różnych kultur wybrał około 50 najbardziej obiecujących. Jedna z nich – Atreptmyces avermitilis – okazała się szczególnie interesująca.

Skuteczność wytwarzanej przez ten szczep substancji wobec pasożytów zwierząt domowych i hodowlanych wykazał William C. Campbell, który kontynuował pracę rozpoczętą przez Omu-

Ogólnopolski System Ochrony Zdrowia 10/2015

75

n a c z a si e

» Tegoroczny medyczny Nobel wskazuje na ludzi, którzy uzyskali znaczący postęp w walce z chorobami pasożytniczymi.« Prof. Lucyna Woźniak, Uniwersytet Medyczny w Łodzi

rę. Bioaktywny składnik został oczyszczony i nazwany awermektyną. Jeszcze skuteczniejsza okazała się jego pochodna – iwermektyna, która zabijała larwy pasożytów – mikrofilarie. Znalazła szerokie zastosowanie lecznicze, a filarioza i onchocerkoza są bliskie całkowitego wyeliminowania.

Omura, choć jest uważany na świecie za wiodącego eksperta w dziedzinie chemii bioorganicznej oraz antybiotyków makrolidowych, pozostaje bardzo skromnym człowiekiem. Najlepiej oddaje to fakt, że proszony o komentarz do Nagrody Nobla, którą otrzymał w poniedziałek, przyznał, że nie wie, czy na nią zasługuje.

Chinka Youyou Tu odkryła artemizynę – lek, który znacznie zmniejszył umieralność chorych na malarię. Skuteczne leczenie chorób pasożytniczych polepszyło stan zdrowia setek milionów ludzi i ulżyło im w cierpieniu.

Malarię tradycyjnie leczono chlorochiną lub chininą, lecz zarodźce stawały się na nią coraz bardziej odporne. Wtedy właśnie Chinka Youyou Tu postanowiła skorzystać z doświadczeń tradycyjnej medycyny chińskiej. Szczególnie interesujący okazał się ekstrakt z pospolitej rośliny Artemisia annua z rodziny astrowatych (polska nazwa – bylica roczna).

Przestudiowanie starożytnych tekstów medycznych pomogło w wyizolowaniu i oczyszczeniu aktywnego składnika, nazwanego artemizyną. Okazał się bardzo skuteczny – zarówno w przypadku zwierząt, jak i ludzi.

Lek przeciwmalaryczny opracowała w czasach apogeum rewolucji kulturalnej.

Po ogłoszeniu nazwisk noblistów, swoje zaskoczenie, że „dopiero teraz pomyślano o tym, żeby nagrodzić tak ważnych odkrywców” wyraził w rozmowie z PAP dr Leszek Mayer z Przychodni Medycyny Pracy i Chorób Tropikalnych Uniwersyteckiego Centrum Medycyny Morskiej i Tropikalnej w Gdyni. Podkreślił, że leki, które powstały dzięki te-

gorocznym noblistom, pozwalają leczyć groźne i powszechne w tropikach choroby, bez dotychczasowych groźnych skutków ubocznych.

Z kolei dr Paweł Grzesiowski z Fundacji Instytut Profilaktyki Zakażeń w Warszawie ocenił, że artemizyna była przełomowym lekiem i zapoczątkowała nowoczesne leczenie malarii. Dziś nie ma już takiego zastosowania jak dawniej, ale nadal jest wykorzystywana w skojarzeniu z innymi lekami.

Dr. Wacława Nahorskiego z Instytutu Medycyny Morskiej i Tropikalnej w Gdyni Gdańskiego Uniwersytetu Medycznego ucieszyło zaś, że Komitet Noblowski docenił parazytologów. Jego zdaniem ta dziedzina nauki w Polsce jest spychana na bok. Dodał, że leki, nad którymi pracowali laureaci Nagrody Nobla, są skuteczne i od wielu lat stosowane.

Zdaniem prof. Lucyny Woźniak z Uniwersytetu Medycznego w Łodzi należy się cieszyć, że tegoroczny medyczny Nobel wskazuje na ludzi, którzy uzyskali znaczący postęp w walce z chorobami pasożytniczymi.

W tym roku do Nobla w dziedzinie medycyny i fizjologii było nominowanych 327 naukowców, 57 uczonych otrzymało taką nominację po raz pierwszy. 

Graphics: © Nobel Media AB

76

Ogólnopolski System Ochrony Zdrowia 10/2015

n a c z a si e

KONFERENCJE | SZKOLENIA

24–25 listopada | Bruksela COCIR eHEALTH SUMMIT www.cocirehealthsummit.org

COCIR (Europejski Komitet Koordynacyjny Przemysłu Radiologicznego, Elektromedycznego i IT w Ochronie Zdrowia) organizuje po raz drugi konferencję eZdrowia, gdzie dominować będzie temat integracji opieki zdrowotnej i socjalnej wokół pacjenta.

26–27 listopada | Wrocław I MIĘDZYNARODOWY KONGRES POLSKIEGO TOWARZYSTWA ZDROWIA PUBLICZNEGO www.ptzp.org

Celem Kongresu jest upowszechnianie zdobyczy naukowych w zakresie zdrowia publicznego oraz integracja środowisk działających w ochronie i promocji zdrowia oraz profilaktyce.

3–5 grudnia | Poznań TOP PULMONOLOGICAL TRENDS 2015 www.termedia.pl

Hasłem TPT 2015 jest “Keep your respiratory knowledge up-to-date”, a celem spotkania – przekazanie nowości w diagnostyce i leczeniu chorób płuc w kontekście holistycznym i interdyscyplinarnym. Kongres będzie okazją do poznania nowych, istotnych wyników badań naukowych i ciekawych publikacji kreujących światowe trendy w pulmonologii.

10–12 grudnia | Wisła KONGRES PSYCHIATRIA MEDFORUM 2015 www.psychiatria2015.medforum.pl

Tematem przewodnim tegorocznej edycji Kongresu będzie optymalizacja leczenia w psychiatrii. Dzięki współpracy z Polskim Towarzystwem Psychiatrycznym sesje międzynarodowe będą współorganizowane z European Psychiatric Association (EPA). W ramach programu polskojęzycznego odbędą się sesje pod kierunkiem konsultantów krajowych ds. psychiatrii oraz psychiatrii dzieci i młodzieży.

ZAREZERWUJ TERMIN

DO POBRANIA

26–27 listopada | Katowice OGÓLNOPOLSKIE FORUM OCHRONY ZDROWIA www.dmpgroup.pl

Podczas 10 edycji Forum omówione zostaną najbardziej aktualne tematy z zakresu zarządzania w podmiotach leczniczych.

Grono specjalistów, również z Akademii Nauk Medycznych z Niemiec i Holandii, wymieni się swoimi doświadczeniami oraz poruszy istotne zagadnienia. Dwa dni tematyczne, 6 ścieżek edukacyjnych specjalnie przygotowanych dla kadry zarządzającej, eksperckie warsztaty.

RAPORT WYBORY ZDROWOTNE 2015 28 stron | Bezpłatny | PL www.politykainsight.pl

Choć wybory za nami, raport porządkuje zagadnienia związane z systemem ochrony zdrowia w Polsce i przedstawia eksperckie propozycje rozwiązania kluczowych problemów.

2–4 grudnia | Warszawa XIII MIĘDZYNARODOWA KONFERENCJA POLSKIEGO TOWARZYSTWA FARMAKOEKONOMICZNEGO www.ispor2015.pl

Głównym hasłem tegorocznego kongresu jest „Farmakoekonomika w zdrowiu publicznym”. Konferencja – adresowana do lekarzy, farmaceutów, ekonomistów, prawników, menadżerów oraz specjalistów zdrowia publicznego – przyciąga co roku szerokie grono polskich i zagranicznych specjalistów, zajmujących się tematyką ochrony zdrowia w ujęciu multidyscyplinarnym.

RAPORT EUROPEJSKI RAPORT ZDROWIA 2015 18 stron | Bezpłatny | ENG www.euro.who.int

Krótkie podsumowanie najważniejszych trendów i zmian w ochronie zdrowia w europejskim regionie WHO. Dokument skupia się na postępach realizacji celów strategii Zdrowie 2020, zwracając uwagę na nierówności w zdrowiu i wyzwania do pokonania w najbliższych latach.

Ogólnopolski System Ochrony Zdrowia 10/2015

77

n a c z a si e

NOWOŚCI KSIĄŻKOWE

NASZ WYBÓR MIESIĄCA

Wydawca: KAMSOFT S.A. 40–235 Katowice, ul 1 Maja 133 tel. +48 32 209-07-05 fax +48 32 209-07-15 e-mail: czasopismo@osoz.pl Redaktor naczelny: Zygmunt Kamiński Zespół redakcyjny: Aneta Krzynówek, Aleksandra Kurowska, Artur Olesch, Katarzyna Piątek, Katarzyna Płoskonka, Bożena Wojnarowicz-Głuszek.

Współpracownicy: Iwona Magdalena Aleksandrowicz, Inger Ekman, Anna Ginał, Maciej Kowalczyk, Marek Kubicki, Kristine Sørensen, Ronald Petru.

„Prawne oraz zarządcze aspekty prowadzenia dokumentacji medycznej” Marcin Śliwka Dokładne omówienie zagadnień prowadzenia, udostępniania oraz analizy dokumentacji medycznej, zarówno z perspektywy prawnej, jak i zarządczej postępowania dowodowego.

Autorzy zwrócili szczególną uwagę na m.in. staranne prowadzenie dokumentacji medycznej, jako element zarządzania ryzykiem, rolę dokumentacji medycznej w świetle akredytacji szpitali, wiarygodność dokumentacji medycznej. 

„Mały atlas anatomiczny” Ryszard Aleksandrowicz / Bogdan Ciszek Kolejne wydanie cieszącego się ogromną popularnością atlasu, który przedstawia anatomię człowieka w przystępny i usystematyzowany sposób. W obecnej edycji bogaty materiał ilustracyjny został rozszerzony o 27 nowych, doskonale opisanych rycin zamieszczonych na 15 nowych, barwnych tablicach zawierających objaśniające je teksty. 

78

Ogólnopolski System Ochrony Zdrowia 10/2015

„Jak stworzyć gabinet doskonały” Zbigniew Kowalski Premiera: wrzesień 2015. Wydawnictwo Edra.

Cena: ok. 49,00 zł.

Autor publikacji jest jednym z pierwszych w Polsce nauczycieli akademickich popularyzujących metody porozumiewania się z pacjentami. Doświadczony mówca motywacyjny, konsultant, doradca i trener komunikacji interpersonalnej. Zajmuje się projektami rozwojowymi dla lekarzy i farmaceutów oraz zarządów i pracowników firm z sektora medycznego. Od roku 2008 prowadzi indywidualne projekty doradcze zwane gabinetowymi rewolucjami, których celem jest poprawa wizerunku, efektywności i zyskowności prywatnych klinik, poradni czy gabinetów lekarskich.

W poradniku zawarto praktyczną wiedzę dla lekarzy prowadzących indywidualne praktyki lekarskie: • Kto to jest TAJEMNICZY PACJENT i czego się można od niego nauczyć?

• Co oznacza dobra lokalizacja gabinetu?

• Jak definiować grupę docelową?

• Dlaczego zespół jest najważniejszy?

• Gabinet krok po kroku – udogodnienia, wystrój, obsługa.

• Zdrowa komunikacja, czyli jak rozmawiać i jak nie rozmawiać z pacjentem.

• Księgowy, prawnik, złota rączka i wszyscy inni, których brakuje pacjentowi bardziej niż tobie.

Zdjęcia we wstępie i spisie treści: freepik.com Skład i łamanie: Piotr Chamera Druk: INFOMAX, Katowice Nakład: 17 300 egzemplarzy Przedruk, kopiowanie, skracanie, wykorzystanie tekstów (lub ich fragmentów) publikowanych w czasopiśmie OSOZ bez zgody wydawcy KAMSOFT S.A. jest zabronione.

Redakcja nie odpowiada za treść reklam, ogłoszeń i artykułów sponsorowanych.

Redakcja zastrzega sobie prawo do skracania zamieszczanych materiałów. Niezamówionych materiałów nie zwracamy.

Oglądaj relacje wideo na nowym kanale YouTube czasopisma Ogólnopolski System Ochrony Zdrowia.

Prenumerata czasopisma Co miesiąc dostarczamy naszym czytelnikom starannie wyselekcjonowaną wiedzę naukową m.in. z dziedziny zarządzania, prawa, profilaktyki, nowoczesnych technologii w ochronie zdrowia i e-zdrowia.

Znajdziesz tutaj szczegółowe analizy medyczne i farmaceutyczne, bezcenne porady i wskazówki, ciekawe wywiady.

Dołącz do grona czytelników Ogólnopolskiego Systemu Ochrony Zdrowia.

Zamówienia: redakcja@osoz.pl Zapraszamy na portal www.osoz.pl

usuwa ból z miejsca ³ GREU]H VLÚ ZFKïDQLD L VNXWHF]QLH GRFLHUD GR PLHMVFD EöOX ³ NRQFHQWUXMH VLÚ Z PLHMVFX ]DSDOHQLD ³ V]\ENR OLNZLGXMH EöO

¿(/ $(52=2/

SKUTECZNA POMOC W LECZENIU BÓLU =( 67521< 8. $'8 58&+8

1. NAZWA: Traumon Etofenamatum 2. SKŁAD: 1 ml roztworu zawiera 100 mg etofenamatu. 1 g żelu zawiera 100 mg etofenamatu. 3. POSTAĆ FARMACEUTYCZNA: aerozol na skórę, roztwór/żel. 4. WSKAZANIA DO STOSOWANIA: Tępe urazy, takie jak: stłuczenia, skręcenia, naciągnięcia mięśni, ścięgien i stawów. Choroba zwyrodnieniowa stawów kręgosłupa, kolanowych, barkowych. Reumatyzm pozastawowy: bóle okolicy krzyżowo-lędźwiowej, zmiany chorobowe w obrębie tkanek miękkich okołostawowych, tj. zapalenie kaletki maziowej, ścięgien, pochewek ścięgnistych, torebek stawowych (tzw. staw zamrożony), zapalenie nadkłykci. 5. DAWKOWANIE I SPOSÓB PODAWANIA: Traumon, aerozol na skórę, roztwór: Spryskiwać obszar objęty bólem 3 do 5 razy na dobę, pokrywając produktem leczniczym powierzchnię nieco większą niż obszar objęty bólem. Zazwyczaj wystarczające jest zastosowanie jednorazowo do 7 dawek produktu leczniczego Traumon (1 dawka odpowiada około 18 mg etofenamatu), jednak w razie konieczności dawkę można zwiększyć. Po każdych 1 do 2 dawkach zaleca się delikatne wtarcie produktu leczniczego w skórę i pozostawienie do wyschnięcia. W większości przypadków dolegliwości reumatycznych wystarczające jest leczenie trwające 3 - 4 tygodnie. Leczenie tępych urazów (np. urazów sportowych) może trwać do 2 tygodni. Jeśli jednak objawy utrzymują się, pacjent powinien skonsultować się z lekarzem w celu ustalenia dalszego postępowania. Traumon, żel: Stosować pasek długości 5 do 10 cm (co odpowiada około 1,7 do 3,3 g) produktu leczniczego Traumon żel kilka razy na dobę (3-4) na skórę w zależności od wielkości obszaru objętego bólem i wcierać w powierzchnię nieco większą niż obszar objęty bólem. W większości dolegliwości reumatycznych wystarczające jest leczenie trwające 3 - 4 tygodnie. Leczenie tępych urazów (np. urazów sportowych) może trwać do 2 tygodni. Jeśli jednak objawy utrzymują się, pacjent powinien skonsultować się z lekarzem w celu ustalenia dalszego postępowania. 6. PRZECIWWSKAZANIA: Produktu leczniczego Traumon nie należy stosować: w przypadku nadwrażliwości na etofenamat, kwas flufenamowy, inne niesteroidowe leki przeciwzapalne lub którąkolwiek substancję pomocniczą produktu leczniczego; w trzecim trymestrze ciąży; u dzieci i młodzieży, ze względu na niewystarczające dane kliniczne w tych grupach pacjentów. 7. SPECJALNE OSTRZEŻENIA I ŚRODKI OSTROŻNOŚCI PRZY STOSOWANIU: Nie należy stosować produktu leczniczego Traumon w przypadku uszkodzeń skóry lub wypryskowych zmian zapalnych na skórze oraz na błony śluzowe lub oczy, dlatego po zastosowaniu produktu leczniczego należy umyć ręce lub unikać kontaktu z tymi częściami ciała. Podczas leczenia oraz w okresie dwóch tygodni po leczeniu należy unikać ekspozycji leczonych miejsc na słońce i (lub) solarium. Pacjenci chorzy na astmę, przewlekłą obturacyjną chorobę dróg oddechowych, katar sienny lub przewlekły obrzęk błony śluzowej nosa (tzw. polipy nosa) lub przewlekłą infekcję dróg oddechowych, szczególnie w połączeniu z objawami podobnymi do kataru siennego, mogą stosować Traumon tylko pod warunkiem przestrzegania pewnych środków ostrożności i wyłącznie pod ścisłym nadzorem lekarza. Wchłanianie ogólnoustrojowe może zwiększyć się, jeśli produkt leczniczy stosowany jest długotrwale i (lub) na duże obszary ciała. Należy więc unikać takiego stosowania. 8. DZIAŁANIA NIEPOŻĄDANE: Niezbyt często (≥1/1 000 do <1/100); Bardzo rzadko (<1/10 000). W przypadku opisanych poniżej działań niepożądanych należy rozważyć fakt, że są to głównie działania zależne od dawki i mogą różnić się u poszczególnych pacjentów.

Zaburzenia skóry i tkanki podskórnej: Niezbyt często: zaczerwienienie skóry i pieczenie. Bardzo rzadko: skórne reakcje alergiczne (silny świąd, wysypka, rumień, obrzęk, reakcje fotouczuleniowe, wysypka pęcherzowa). Powyższe działania niepożądane zazwyczaj ustępują po odstawieniu produktu leczniczego. Zgłaszanie podejrzewanych działań niepożądanych: Po dopuszczeniu produktu leczniczego do obrotu istotne jest zgłaszanie podejrzewanych działań niepożądanych.

Umożliwia to nieprzerwane monitorowanie stosunku korzyści do ryzyka stosowania produktu leczniczego. Osoby należące do fachowego personelu medycznego powinny zgłaszać wszelkie podejrzewane działania niepożądane za pośrednictwem Departamentu Monitorowania Niepożądanych Działań Produktów Leczniczych Urzędu Rejestracji Produktów Leczniczych, Wyrobów Medycznych i Produktów Biobójczych Al. Jerozolimskie 181C, 02-222 Warszawa, tel.: 22 49 21 301, faks: 22 49 21 309, e-mail: ndl@urpl.gov.pl 9. PODMIOT ODPOWIEDZIALNY: MEDA AB, Szwecja. 10. POZWOLENIE NA DOPUSZCZENIE DO OBROTU: wydane przez Prezesa Urzędu Rejestracji, nr R/7454 (aerozol na skórę, roztwór), nr R/7455 (żel). 11. KATEGORIA DOSTĘPNOŚCI: produkt leczniczy wydawany bez recepty. Pełna informacja o leku dostępna na życzenie w: Meda Pharmaceuticals Sp. z o.o., ul. Domaniewska 39A, 02-672 Warszawa, tel. +48 22 697 71 00, e-mail: meda@meda.pl TRA-D6/07/045/10-2015

PRENUMERATA 2016

ZAM贸WIENIA: REDAKCJA@OSOZ.PL

designed by freepik.com