OSOZ Polska by OSOZ Polska

OSOZ

System

Ochrony

Zdrowia

w w w.osoz .pl

2017 POLSK A

12 / 2017

ISSN 1897-5828, cena 8 zł (zawiera 8% VAT)

Otwart y

2018

INNOWACJE. DIGITALIZACJA. SKUTECZNA OCHRONA ZDROWIA POTENCJAŁ

INFORMACJI Jak zbudować strategię zarządzania danymi w szpitalu?

RELACJE DLA

ZDROWIA

Cyfrowe narzędzia przywracające centralną rolę pacjenta.

OCHRONA

MOBILNA

325 000 aplikacji zdrowotnych na rynku. Trend w liczbach.

Jesteś częścią zmian. Digitalizacja w zdrowiu postępuje błyskawicznie. Bądź na bieżąco.

Pobierz bezpłatną aplikację mobilną

ZESKANUJ KOD, aby pobrać aplikację

Aplikacja na iOS i Android

Nota bene

Efekt e-recepty 50% pacjentów z chorobami przewlekłymi zażywa leki w niewłaściwy sposób. Stosowanie prawie 55–59% leków przez osoby starsze nie jest uzasadnione wskazaniami medycznymi. Aby poprawić wyniki leczenia, potrzebujemy elektronicznej recepty.

Artur Olesch Redakcja Czasopisma OSOZ Polska OSOZ World  redakcja@osoz.pl Czytaj bieżące wydanie w aplikacji mobilnej OSOZ News

Po co nam nowe, innowacyjne leki, skoro pacjenci nie zażywają prawidłowo tych, które są do dyspozycji? Jeżeli lek trzeba stosować cztery razy na dobę, tylko 51% pacjentów robi to zgodnie z zaleceniami. Po wyjściu z gabinetu lekarskiego chorzy nie pamiętają wielu ważnych informacji przekazanych przez lekarza, wykupują tylko część leków lub w ogóle ich nie stosują. Efekt – niepotrzebne hospitalizacje, powikłania, przedłużony czas leczenia, kolejne wizyty i ogromne, możliwe do uniknięcia koszty dla opieki zdrowotnej. Compliance i adherence – czyli stosowanie się do wskazówek lekarskich – decyduje o skuteczności terapii. Dziś jednak lekarz traci kontrolę nad chorym zaraz po tym, jak kończy się czas wizyty. Nie ma możliwości bieżącego monitorowania procesu leczenia i korygowania błędów chorego. Po wdrożeniu w USA recept elektronicznych, w latach 2008–2010 współczynnik recept wykupywanych w stosunku do przepisywanych wzrósł o 10%. Potencjalne oszczędności dla systemu szacuje się nawet na ok. 27 mld USD/rok (redukcja działań niepożądanych, wizyt lekarskich). Dobre doświadczenia z elektroniczną dokumentacją medyczną i e-receptą ma również Grecja. Digitalizacja pozwoliła zmniejszyć wydatki na leki z 4,5 mld euro do 2 mld euro w 2010 roku. Liczba wizyt u lekarzy rodzinnych zmniejszyła się o 40%. W Polsce 77% pacjentów uważa, że powinien istnieć system elektroniczny gromadzący informacje o wszystkich stosowanych lekach na receptę – wynika z badania „E-zdrowie. Czego oczekują pacjenci?” zrealizowanego przez Fundację „MY Pacjenci”. Dla 98% ankietowanych najważniejszą korzyścią e-recepty jest informacja o przepisaniu leku wchodzącego w interakcje z innymi stosowanymi lekami. 96% osób ucieszyłaby możliwość przedłużenia recepty bez wizyty lekarskiej. 9 na 10 pacjentów byłoby zainteresowanych opcją zmniejszania wydatków na leki poprzez dostęp do listy tańszych zamienniach. 97% chciałoby wiedzieć, w której aptece mogą kupić przepisany lek. Najlepiej, aby elektroniczny system dodatkowo przypominał o kończącym się zapasie wykupionych leków. 85% badanych chce dostępu do listy zażywanych lekarstw, a 83% – do alarmów dotyczących interakcji. 64% osób twierdzi, że lekarz powinien widzieć, jakie leki pacjent wykupił. Pacjenci chcą konkretnych korzyści z wprowadzenia e-recepty – te można znaleźć m.in. w opisanym badaniu. Z technologią na pewno sobie poradzimy, o wiele ważniejszym zadaniem będzie takie zaprojektowanie rozwiązań cyfrowych, aby sprostały oczekiwaniom społecznym i systemowym.

OSOZ POLSKA 2017

aktualności

w kadrze

PRAKTYcznie

Niewiadome i trendy 2018

pytanie

Jak działa komputer kwantowy?

Rynek zdrowia w pigułce

RADAR ZDROWOTNY

E-ZDROWIE NA ŚWIECIE Przegląd międzynarodowej prasy

INNOWACJE

nowe idee

Aplikacje medyczne

KONTRARGUMENT Z papieru do komputera

NOWOŚCI/WYNALAZKI Monitoring terapii, mapy zdrowotne, inteligentna tabletka

ANALIZA SPRZEDAŻY LEKÓW Suplementy diety z witaminą D

Alergia, grypa i przeziębienie w lutym 2018

Nauka zdrowych nawyków, przyjaciel – chatbot, trener wirtualny

HEALTH TECH NEWS State of health in the EU 2017

Nowe otwarcie, stare problemy

Legislacja Wyzwania kadrowe

DANE POD OCHRONĄ Ranking: największe zagrożenia bezpieczeństwa

STREFA START-UP System neurorechabilitacji

LABORATORIUM TECHNOLOGII Cyfrowa transformacja marketingu zdrowia

edukacja

Infografika Aplikacje. Trend zdrowia mobilnego

RAPORT Zdrowie w Polsce. Raport GUS

RAPORT

ROZWIĄZANIA UKRYTE W LICZBACH Jak wykorzystać informacje dostępne w każdej placówce medycznej do skuteczniejszego zarządzania, wspomagania procesów klinicznych, podnoszenia jakości?

peryskop Farmacja na przełomie. Bilans 2017

Czytaj w aplikacji OSOZ News

BADANIE E-recepta, EDM. Oczekiwania pacjentów

STATYSTYKI i PROGNOZY ROZMOWY

TRANSFORMACJE Joanna Skuza: Technologie nadają zdrowiu witalności

DOBRE PRAKTYKI Dr Arkadiusz Bielecki: Ekspansja na bazie nowoczesności

MONITOR EPIDEMIOLOGICZNY Mapy zdrowotne kraju

Monitor farmacji Rynek farmaceutyczny

Monitor rynku leKÓW Witamina D

SYSTEMY I SPRZĘT

» Publiczne podmioty służby zdrowia, otwórzcie się na wdrażanie innowacji!« Joanna Skuza | SpeedUp Venture Capital Group | str. 28

OSOZ Polska 12/2017

SPRZĘT Laptop w dwóch rolach

NOWOŚCI Kompendium Suplementów Diety

DLA PLACÓWKI MEDYCZNEJ Wyniki badań on-line

DLA APTEKI Targi on-line dla aptek

» Funkcjonowanie bez systemów IT jest dziś niemożliwe.«

social media

Dr Arkadiusz Bielecki | Szpital im. Świętej Rodziny w Rudnej Małej | str. 31

325 000

Liczba mobilnych aplikacji zdrowotnych dostępnych na rynku w 2017 roku. Tylko kilka procent z nich generuje 1+ mln pobrań na smartfony. Podaż przekroczyła popyt, co oznacza, że tempo wzrostu rynku m-zdrowia zwalnia.

957

W 2018 roku rusza w UE transgraniczne e-zdrowie. 12 krajów członkowskich rozpocznie wymianę danych pacjentów. Szwecja, Finlandia, Portugalia, Chorwacja i Estonia przystąpią do międzynarodowego pilotażu e-recepty. W 2019 dołączy do nich kolejne 5 państw UE.

Tyle szpitali ogólnych funkcjonowało w Polsce pod koniec 2016 roku. Do tego należy doliczyć 194 szpitale działające w trybie „jednego dnia”. W całym roku liczba łóżek zmniejszyła się o 0,2%, hospitalizowano łącznie 7,8 mln pacjentów.

+2,5%

NA PLUSIE W listopadzie wzrosła wartość sprzedaży w aptece na pacjenta oraz wartość zapłaty. Dopłata refundatora: +2,4%.

−5,8%

NA MINUSIE Mocno spada liczba pacjentów w statystycznej aptece (ilościowo o 210 osób). Obrót aptek maleje o 3,4%.

Pomagający od 46 lat w 71 krajach świata Lekarze Bez Granic również sięgają do telemedycyny. Centrum telekonsultacji działa 24 godzinę na dobę. Zapytania kierowane są przez koordynatorów do 280 ekspertów. Od 2010 roku zrealizowano w ten sposób 3000 e-porad. Obecnie eksperci obsługują 5–10 zapytań dziennie.

Rada Naukowa OSOZ (kolejność alfabetyczna, stan na grudzień 2017 r., liczba członków Rady: 99 osób)

online / offline

ZGŁOŚ SWÓJ UDZIAŁ!

12. EDYCJA KONKURSU LIDERZY OCHRONY ZDROWIA Bezpłatne zgłoszenie 4 kategorie i 14 statuetek Liderów Uroczysta Gali Liderów Przyjmowanie wniosków trwa do 9 lutego!

www.osoz.pl/lider2018

1. prof. dr hab. n. med. Ryszard Andrzejak, 2. prof. dr hab. Piotr Andziak, 3. dr hab. n. med. Małgorzata Baka-Ostrowska, 4. dr Marek Balicki, 5. dr hab. n. med. Rafał Białynicki-Birula, 6. prof. dr hab. n. med. Bożena Birkenfeld, 7. prof. dr hab. n. med. Andrzej Bohatyrewicz, 8. dr hab. med. prof. UJ Małgorzata Bulanda, 9. dr n. med. Małgorzata Czyżewska, 10. dr hab. n. med. (prof. PAN) Marek Durlik, 11. lek. med. Michał Ekkert, 12. dr n. med. Emilia Filipczyk-Cisarż, 13. lek. med. Halina Flisiak-Antonijczuk, 14. prof. dr hab. n. med. Ryszard Gellert, 15. prof. dr hab. med. Tomasz Grodzicki, 16. prof. dr hab. n. med. Tomasz Grodzki, 17. prof. nadz. dr hab. Antoni Grzanka, 18. prof. dr hab. Edmund Grześkowiak, 19. dr n. farm. Jerzy Hennig, 20. prof. zw. dr hab. n. med. Krzysztof Herman, 21. prof. dr hab. Tomasz Hermanowski, 22. dr med. Andrzej Horoch, 23. prof. dr hab. n. med. Jacek Imiela, 24. dr n. med. Maria Jagas, 25. prof. dr hab. Jerzy Janecki, 26. prof. dr hab. n. med. Marek Jarema, 27. prof. dr hab. n. med. Włodzimierz Jarmundowicz, 28. prof. dr hab. Mirosław Jarosz, 29. Urszula Jaworska, 30. mgr Renata Jażdż-Zaleska, 31. prof. dr hab. n. med. Sergiusz Jóźwiak, 32. prof. dr hab. n. med. Piotr Kaliciński, 33. prof. dr hab. Roman Kaliszan, 34. prof. dr hab. n. med. Danuta Karczewicz, 35. prof. dr hab. med. Przemysław Kardas, 36. prof. dr hab. n. med. Andrzej Kaszuba, 37. prof. dr hab. n. med. Wanda Kawalec, 38. prof. zw. dr hab. n. med. Jerzy E. Kiwerski, 39. prof. dr hab. n. med. Marian Klinger, 40. prof. zw. dr hab. n. med. Jerzy Kołodziej, 41. prof. dr hab. n. med. Jerzy R. Kowalczyk, 42. dr n. med. Robert Kowalczyk, 43. dr n. med. Jacek Kozakiewicz, 44. lek. Ryszard Kozłowski, 45. prof. dr hab. n. med. Leszek Królicki, 46. prof. dr hab. Maciej Krzakowski, 47. prof. dr hab., dr h.c. mult. Andrzej Książek, 48. prof. dr hab. Teresa Kulik, 49. prof. dr hab. n. med. Jan Kulpa, 50. prof. dr hab. n. med. Wojciech Kustrzycki, 51. dr hab. (prof. UMK) Krzysztof Kusza, 52. dr n. med. Krzysztof Kuszewski, 53. dr n. med. Aleksandra LewandowiczUszyńska, 54. prof. dr hab. n. med. Andrzej Lewiński, 55. prof. dr hab. n. med. Witold Lukas, 56. prof. dr hab. n. med. Romuald Maleszka, 57. prof. dr hab. n. med. Paweł Małdyk, 58. dr n. med. Beata MałeckaLibera, 59. prof. dr hab. Grażyna Mielnik-Niedzielska, 60. prof. dr hab. n. med. Marta Misiuk-Hojło, 61. prof. dr hab. n. med. Janusz Moryś, 62. prof. dr hab. n. med. Krzysztof Narkiewicz, 63. prof. dr hab. n. med. Wojciech Nowak, 64. prof. dr hab. n. med. Krystyna Olczyk, 65. prof. dr hab. n. med. Tadeusz Orłowski, 66. dr hab. n. med. Krystyna Pawlas, 67. prof. dr hab. inż. Grzegorz Pawlicki, 68. prof. dr hab. n. med. Irena Ponikowska, 69. prof. zw. dr hab. n. med. Stanisław Radowicki, 70. dr n. med. Andrzej Rakowski, 71. dr n. med. Grażyna Rogala-Pawelczyk, 72. prof. dr hab. med. Kazimierz RoszkowskiŚliż, 73. prof. dr hab. n. med. Grażyna Rydzewska, 74. dr hab. n. med. Leszek Sagan, 75. prof. dr hab. Bolesław Samoliński, 76. prof. dr hab. Maria Małgorzata Sąsiadek, 77. dr hab. med. (prof. UJ) Maciej Siedlar, 78. dr hab. n. med. Waldemar Skawiński, 79. lek. Maciej Sokołowski, 80. prof. dr hab. n. med. Jerzy Stelmachów, 81. prof. dr hab. n. med. Krzysztof Strojek, 82. prof. dr hab. n. med. Jerzy Strużyna, 83. prof. dr hab. n. med. Andrzej Szawłowski, 84. prof. dr hab. n. med. Cezary Szczylik, 85. dr hab. n. med. prof. nadzw. Zbigniew Śliwiński, 86. dr n. med. Jakub Śmiechowicz, 87. prof. dr hab. n. med. Barbara Świątek, 88. dr n. med. Jakub Trnka, 89. prof. dr hab. n. med. Tomasz Trojanowski, 90. prof. dr hab. n. med. Krystyna Walden-Gałuszko, 91. prof. dr hab. Andrzej Wall, 92. prof. dr hab. n. med. Anna Walecka, 93. prof. dr hab. Marek Wesołowski, 94. dr hab. n. med. Andrzej Wojnar (prof. nadzw. WSF), 95. dr n. med. Andrzej Wojtyła, 96. prof. dr hab. Jacek Wysocki, 97. prof. dr hab. n. med. Mirosław J. Wysocki, 98. dr hab. n. med. Stanisław Zajączek (prof. nadzw. PUM), 99. prof. dr hab. Marek Ziętek

OSOZ Polska 12/2017

NIEWIADOME I TRENDY 2018 Bezpieczeństwo informacji Im bliżej połowy roku, tym głośniej będzie o RODO. 25 maja wchodzi w życie Rozporządzenie o Ochronie Danych Osobowych. To spore wyzwanie dla placówek ochrony zdrowia i lekarzy prowadzących indywidualne praktyki lekarskie.

E-dokumenty E-recepty i e-skierowania w fazie pilotażu. Czy długo wyczekiwany i zapowiadany element układanki e-zdrowia spełni oczekiwania pacjentów oraz branży? Czy testy i wdrożenia zakończą się tym razem zgodnie z planem?

Nowe strategie Ministerstwo Zdrowia i Ministerstwo Cyfryzacji powołały zespół, którego zadaniem jest opracowanie strategii digitalizacji ochrony zdrowia w Polsce. Czy stanie się wiążącym dokumentem i pozwoli uniknąć kolejnych opóźnień? Jeszcze jako wiceminister nauki i szkolnictwa wyższego o e-zdrowiu i biotechnologiach pozytywnie wypowiadał się nowy minister zdrowia Łukasz Szumowski.

Jakość w IT Ustawa o jakości w ochronie zdrowia, kwestie bezpieczeństwa danych oraz zbliżająca się elektronizacja dokumentacji wzmocnią znaczenie informatyki w szpitalach. Systemy IT będą coraz bardziej przenikały się z procesami klinicznymi.

Dane oraz ludzie To w bazach danych szpitali ukryta jest wiedza, dzięki której można doskonalić procesy leczenia i zarządzania. Po latach skupiania się na budowie infrastruktury IT, czas na nowe zadania. Wzrośnie rola menedżerów ds. informacji medycznych, naczelnych pielęgniarek i lekarzy ds. IT.

OSOZ Polska 12/2017

a k tualno ś ci

Sztuczna inteligencja Czeka nas dynamiczny rozwój aplikacji i narzędzi diagnozujących pacjentów. Podpowiedzą, kiedy należy udać się do lekarza oraz udzielą porady w przypadku dolegliwości nie wymagających interwencji specjalistów.

Liberalizacja przepisów Duże nadzieje związane z e-zdrowiem motywują kolejne kraje UE do zmian przepisów dotyczących m.in. zdalnych konsultacji czy refundacji e-świadczeń. Systemy wspomagania decyzji klinicznych wymagają nowych ram prawnych.

Presja pacjentów Chorzy oczekują sprawnych systemów ochrony zdrowia, łatwego dostępu do konsultacji, nowych możliwości zarządzania własnym zdrowiem, podmiotowego podejścia i personalizacji leczenia. Digitalizacja staje się jednym z najważniejszych postulatów organizacji pacjentów.

Nadchodzą chmury Gromadzenie i przechowywanie danych w chmurze danych (cloud computing) wchodzi – powoli, ale konsekwentnie – do ochrony zdrowia. Przemawiają za nim kwestie bezpieczeństwa i niewykorzystany dotąd potencjał tzw. big data.

„M” jak możliwości Rynek m-zdrowia czekają przetasowania. Ilość aplikacji zdrowotnych przewyższyła popyt, wiele z nich rozczarowała. Czas na nowe rozwiązania kierowane do specyficznych grup pacjentów i narzędzia oparte na sztucznej inteligencji.

OSOZ Polska 12/2017

a k tualno ś ci

Foto: System D-Wave 2000Q

pytanie

Co to jest komputer kwantowy i jakie zastosowanie znajdzie w medycynie? W latach 80-tych wydawało się, że komputery kwantowe to czysta teoria. Obecnie prowadzone prace nad rozwojem tej nowej dziedziny informatyki fascynują świat nauki i rozpalają wyobraźnię. IBM ogłosił rozwój komercyjnej platformy dla biznesu i nauki bazującej na kwantowych systemach komputerowych IBM Q. Pozwoli ona na przeprowadzanie obliczeń i rozwiązywanie problemów zbyt skomplikowanych dla klasycznych komputerów. Zastosowanie komputerów kwantowych w ochronie zdrowia oznacza m.in. znaczą intensyfikację prac nad nowymi lekami na raka, gdzie wymagane jest przetworzenie miliardów danych medycznych. To mogłoby oznaczać przyspieszenie postępu w medycynie o dziesiątki, setki lat. Czym jest komputer kwantowy? W dotychczas produkowanych komputerach obowiązuje binarny system przetwarzania danych (zero-jedynkowy). Zerom i jedynkom odpowiadają dwie wartości napięcia na tranzystorach, które tworzą mikroprocesor. Współczesne procesory składają się z miliardów tranzystorów wielkości kilku nanometrów, a liczba tranzystorów w mikroprocesorze podwaja się mniej więcej co dwa lata. Jednak wzrost mocy obliczeniowej nie jest już tak szybki. W komputerach kwantowych wykorzystuje się stany pośrednie pomiędzy 0 i 1 (tzw. superpozycja). Kubit (bit kwantowy) może jednocześnie przyjmować wartość 0 i 1. Przykładowo: dwa kubity reprezentują cztery splątane ze sobą wartości (00, 01, 10, 11). Dzięki splątaniu kubitów, kom-

OSOZ Polska 12/2017

puter kwantowy może wykonywać obliczenia na wszystkich wartościach jednocześnie, z kolei w tradycyjnym komputerze zadania realizowane są jedno za drugim, w określonej kolejności. Właśnie dzięki temu komputer kwantowy może w ułamku sekundy wykonywać obliczenia, które zwykłym komputerom – nawet o ogromnej mocy obliczeniowej – zajęłyby setki tysięcy lat. Rozwój nowej technologii napotyka na wiele ograniczeń – kubity są nietrwałe i wymagają całkowitej izolacji od otoczenia zewnętrznego. Najbardziej rozwiniętym urządzeniem tego typu jest obecnie system D-Wave, którego procesor pracuje w próżni i w temperaturze –273ºC, nie wytwarzając ciepła. Najnowsza maszyna D-Wave 2000Q posiada moc 2048 kubitów. Urządzenie w cenie 15 mln USD kupili m.in. Google i NASA. Cena może się jednak okazać najmniejszym problemem. Do funkcjonowania komputera kwantowego potrzeba algorytmów pozwalających przeprowadzić obliczenia kwantowe i oprogramowania do obliczeń. Algorytmy kwantowe są trudne w opracowaniu i muszą bazować na zasadach mechaniki kwantowej. Dodatkowo działają w oparciu o rachunek prawdopodobieństwa – uruchamiając dwa razy ten sam algorytm na komputerze kwantowym, ze względu na losowość procesu można uzyskać dwa różne wyniki. Tak skomplikowane działanie predysponuje je jedynie do bardzo specjalistycznych zadań.  Źródło: PC World, Business Insider Polska

a k tualno ś ci

Rynek zdrowia w pigułce

Nowe otwarcie, stare problemy Z jednej strony wypowiadanie opt-outów, z drugiej – spowodowane innymi względami odejścia z pracy w szpitalach wywołały wiele napięć. Czy rozwiązanie patowej sytuacji znajdzie nowy minister zdrowia Łukasz Szumowski? Taką nadzieję mają środowiska medyczne.

Aleksandra Kurowska Redaktor naczelna portalu PolitykaZdrowotna.com

Finanse Budżetowe pieniądze umożliwiły zapłatę za nadwykonania z pierwszych trzech kwartałów 2017 r. oraz lat poprzednich. Ale z większości oddziałów Funduszu płyną sygnały, że w tym roku – o ile plan finansowy nie ulegnie poważnym zmianom – może zabraknąć środków na pół kwartału leczenia i refundacji leków. Sprawdzianem będzie konktraktowanie m.in. AOS, które zaplanowano w wielu regionach na luty/marzec. Jedynie na Pomorzu ogłoszono w zeszłym roku konkursy, a część w Wielkopolsce.

System Choć od lat szefowie szpitali apelowali o uelastycznienie przepisów o dyżurach

OSOZ Polska 12/2017

a k tualno ś ci

lekarzy, to skala propozycji MZ wielu z nich zaskoczyła. Ministerstwo, by zapełnić luki w grafikach, zaproponowało zmianę przepisów przewidującą umożliwienie dyrektorowi szpitala sporządzenia takiego harmonogramu dyżurów medycznych, w których jeden lekarz dowolnej specjalności może być wyznaczony do pełnienia dyżuru na dowolnej liczbie różnych oddziałów szpitalnych. Ponadto dyrektor szpitala mógłby nakazać łączenie przez lekarza pracy na oddziale szpitalnym z pracą w przychodni, również w zakresie dyżuru medycznego. Zmiany czekają też ratownictwo. Ustawą o upaństwowieniu systemu zajął się Sejm. Za to szereg zmian ma być korzystnych dla pacjentów m.in. w zakresie poszerzenia koszyka świadczeń (np. w dziecięcej stomatologii) oraz ułatwień w dostępie do wyrobów medycznych.

Leki Wiceminister Rozwoju Jadwiga Emilewicz poinformowała, że szef NFZ Andrzej Jacyna zgodził się na to, by pieniądze na refundację leków były na wydzielonym rachunku. Zgodnie z ustawą, na refundację ma trafiać nie więcej niż 17 proc. budżetu Funduszu, ale w praktyce było to mniej. Przy wprowadzeniu takiego zapisu, środki na leki nie wydane lub np. zaoszczędzone dzięki obniżkom cen nie trafią na inne cele niż farma-

» W ramach prac na strategią e-zdrowia powołano zespoły specjalistyczne ds. transformacji cyfrowej, lepszego leczenia, lepszego zarządzania.« koterapia. O taką zmianę zabiegali m.in. pacjenci. Kolejny raz poszerzono listę leków dostępnych w refundacji, dołączając nawet jeden z najdroższych leków na świecie, czyli Soliris stosowany w zespole hemolityczno-mocznicowym. Roczny koszt terapii dla pacjenta sięga nawet 2 mln zł, ale nie ma alternatywnych terapii. Równocześnie jednak rząd chce promować polskie leki. Premier Mateusz Morawiecki ogłosił przekazanie półmiliardowej dotacji z budżetu państwa na badania nad lekami w onkologii i kardiologii. Powstać ma w tym celu Instytut Biotechnologii Medycznej. – W Polsce kupujemy w ponad 70 proc. leków zagranicznych. Jesteśmy w dużym stopniu uzależnieni od ośrodków zagranicznych. Chcemy te proporcje zmieniać – stwierdził. Przygotowano nowy, uzupełniony projekt ustawy Prawo farmaceutyczne. Zmiany dotyczą m.in. przepisów o ba-

daniach klinicznych, recept i monitorowania obrotu produktów leczniczych. Postanowiono m.in. znieść obowiązek przedkładania umów o badanie kliniczne jako warunku kompletności dokumentacji składanej wraz z wnioskiem o pozwolenie na badanie kliniczne. W zamian wprowadzono wymóg przedstawienia krótkiego opisu finansowania badania. Z kolei w zakresie przepisywania leków refundowanych pacjentom, NFZ musiał po raz trzeci przełożyć wejście w życie przepisów dotyczących uprawnień do wystawiania takich recept. Tym razem o pół roku. Powód? Część pacjentów zostałoby na lodzie. – Z danych otrzymanych z oddziałów wojewódzkich NFZ wynika, że na dzień 30 listopada 2017 r. liczba lekarzy, który mieli podpisaną umowę upoważniającą do wystawiania refundowanych recept i nie złożyli wniosku o utrzymanie powyższego uprawnienia wyniosła 19131 – informuje Fundusz. To może być aż jedna piąta lekarzy mających umowy z NFZ.

Projekty e-Zdrowie w Polsce w 2017 r. (stan na 31 marca) województwa, które: zrealizowały już projekt planują realizację projektu w bieżącej perspektywie finansowej budżetu Unii Europejskiej nie planują realizacji takiego projektu

Źródło: NIK

OSOZ Polska 12/2017

a k tualno ś ci

Raporty W 2016 r. liczba łóżek szpitalnych w kraju wyniosła 186,6 tys. To o ok. 400 mniej niż rok wcześniej (spadek o 0,2 proc.). Równocześnie wzrosła liczba pacjentów. W szpitalach ogólnych w 2016 r. przyjęto 7,8 mln pacjentów leczonych stacjonarnie. To niewiele więcej (o 0,4 proc.) niż w 2015 r. Za to o wiele bardziej wzrosła liczba pacjentów leczonych w szpitalu w trybie dziennym. Wyniosła 3,2 mln, to o blisko 11 proc. więcej niż w roku poprzednim – wynika z opublikowanego w ostatnich dniach raportu GUS „Zdrowie i ochrona zdrowia w 2016 r.”. Przybywało też pracowników medycznych z uprawnieniami. Największy przyrost w 2016 r. zarejestrowano w grupie diagnostów laboratoryjnych (o 3 proc.), farmaceutów – podobnie jak przed rokiem (o 2,4 proc.) oraz lekarzy dentystów (o 1,8 proc.).

Bochenka. Prof. dr hab. n. med. Dariusz Dudek ubiegać się będzie o stanowisko przewodniczącego Europejskiej Asocjacji Przezskórnych Interwencji SercowoNaczyniowych Europejskiego Towarzystwa Kardiologicznego (EAPCI ESC). Jerzy Kuliński, który dotychczas pełnił obowiązki szefa Centrum Onkologii Ziemi Lubelskiej, został jego dyrektorem. Z resortem cyfryzacji pożegnała się Anna Streżyńska. To z pewnością opóźni ogłoszenie zapowiadanej na styczeń strategii e-zdrowia.

Wieści z rynku MZ podpisało kilkadziesiąt umów na dofinansowanie szpitalnych inwestycji. Na przykład na koniec grudnia zawarto umowy na inwestycje warte 250 mln

NIK o Podlaskim Systemie Informacyjnym e-Zdrowie

Zmiany personalne Na stanowisku ministra zdrowia Konstantego Radzwiłła zastąpił Łukasz Szumowski – lekarz, a w ostatnich latach wiceminister nauki i szkolnictwa wyższego. Odwołano Izabelę Obarską, szefową departamentu polityki lekowej. Stanowisko objęła Iga Lipska pełniąca wcześniej funkcję dyrektora Departamentu Kontroli w Centrali Narodowego Funduszu Zdrowia. Pracowała też w Agencji Oceny Technologii Medycznych i Taryfikacji. Z kolei wiceszefowa sejmowej komisji zdrowia, Joanna Kopcińska, zastąpiła na stanowisku rzecznika rządu Rafała

„Chociaż wdrażanie Podlaskiego Systemu Informacyjnego e-Zdrowie przebiega z przeszkodami: zdalna rejestracja jest utrudniona, elektroniczna dokumentacja niekompletna i jedynie promil wizyt odbywa się po elektronicznej rejestracji – to NIK podkreśla nowoczesność i użyteczność Systemu. I wskazuje, że wystarczy zmiana nastawienia i otwarcie się użytkowników na nowe narzędzia, by regionalna platforma e-Zdrowie zaczęła działać z korzyścią dla pacjentów, medyków i urzędników, tak, jak zakładano.” Aby przejść do pełnej wersji artykułu, wejdź na stronę goo.gl/RGXveW lub zeskanuj kod w urządzeniu mobilnym.

Skład i łamanie: Piotr Chamera Druk: INFOMAX, Katowice Nakład: 18 000 egzemplarzy Wydawca: KAMSOFT S.A. 40–235 Katowice, ul 1 Maja 133 tel. +48 32 209-07-05 fax +48 32 209-07-15 e-mail: czasopismo@osoz.pl

Zespół redakcyjny: Zygmunt Kamiński, Aleksandra Kurowska, Katarzyna Płoskonka, Aneta Szczypek, Bożena Wojnarowicz-Głuszek.

Redaktor naczelny: Artur Olesch

Współpracownicy: Iwona Magdalena Aleksandrowicz, Arkadiusz Bielecki, Jarosław Frąckowiak, Jacek Kopel, Marzena Kowalska, Michał Mikulski, Joanna Skuza, Karolina Szuścik.

Jesteśmy partnerem European Connected Health Alliance

zł, z czego 208 mln zł sfinansowane jest z unijnych funduszy. Z pieniędzy tych zostaną doposażone szpitalne oddziały ratunkowe, zakupione akceleratory liniowe, doposażone szpitale o charakterze ponadregionalnym. Umowy obejmują także modernizację i doposażenie klinik dziecięcych m.in. w Wojskowym Instytucie Medycznym, Szpitalu Anny Mazowieckiej na Karowej w Warszawie, Centralnym Szpitalu Klinicznym w Łodzi, Szpitalu Klinicznym nr 1 w Katowicach, Wojskowym Szpitalu z Polikliniką w Krakowie. LUX MED kupił sieć specjalistycznych placówek Prima-Dent zlokalizowanych na terenie Warszawy. Tym samym Grupa LUX MED powiększa liczbę swoich centrów medycznych do 200. 

Przedruk, kopiowanie, skracanie, wykorzystanie tekstów (lub ich fragmentów) publikowanych w czasopiśmie OSOZ bez zgody wydawcy KAMSOFT S.A. jest zabronione.

Prenumerata czasopisma Co miesiąc na łamach w OSOZ POLSKA prezentujemy starannie wyselekcjonowaną wiedzę m.in. z dziedziny nowoczesnych technologii w ochronie zdrowia i e-zdrowia. Czytaj relacje z międzynarodowych wydarzeń, wywiady z ekspertami, autorskie raporty specjalne. Cena rocznej prenumeraty: 120 zł (12 numerów). Dołącz do społeczności e-zdrowia. Zamówienia: redakcja@osoz.pl

Redakcja nie odpowiada za treść reklam, ogłoszeń i artykułów sponsorowanych. Redakcja zastrzega sobie prawo do skracania zamieszczanych materiałów. Niezamówionych materiałów nie zwracamy.

Pobierz aplikację OSOZNews i czytaj bezpłatnie mobilne wydania czasopisma.

OSOZ Polska 12/2017

a k tualno ś ci

E-ZDROWIE STRATEGICZNIE

Założenia Strategii Rozwoju e-Zdrowia dla Polski na lata 2018–2022

Cele cyfryzacji: − Pacjent partnerem w sprawach zdrowia − Kadra medyczna w sprawnym środowisku pracy − Skuteczne i bezpieczne leczenie, profilaktyka i promocja zdrowia − Planowanie i zarządzanie w służbie zdrowia oparte o wiarygodne dane − E-zdrowie oparte o kulturę współdziałania i otwartości − Interoperacyjność

Wizja „Dzięki spójnemu rozwojowi e-zdrowia do 2022 roku system opieki zdrowotnej w Polsce stanie się bardziej skuteczny, efektywny ekonomicznie i dostępny dla obywatela.”

Działania na rzecz rozwoju e-zdrowia skoncentrowane na: A) Pacjencie i jego otoczeniu: − Upowszechnienie samoopieki i zbudowanie większego poczucia odpowiedzialności za własne zdrowie z wykorzystaniem nowoczesnych narzędzi − Rozwój kompetencji cyfrowych pacjentów − Zapewnienie dostępu pacjenta do informacji o służbie zdrowia − Zapewnienie dostępu pacjenta do systemu e-rejestracji i e-dostępu do wyników badań − Zapewnienie ergonomicznych i wiarygodnych sposobów uwierzytelniania i składania oświadczeń woli pacjenta − Zapewnienie dostępu pacjenta do jego danych medycznych − Wsparcie rozwoju opieki koordynowanej, w tym tworzenia indywidualnych planów opieki − Indywidualizacja leczenia B) Świadczeniodawcy i kadrze medycznej: − Rozwój kompetencji kadry medycznej w zakresie e-zdrowia − Osiągnięcie cyfrowej dojrzałości placówek zdrowotnych − Wyposażenie kadry medycznej w e-Prawo Wykonywania Zawodu z e-podpisem i inne narzędzia potrzebne do korzystania z rozwiązań e-zdrowia − Wsparcie stosowania i monitorowania zaleceń klinicznych − Rozwój telemedycyny − Redefinicja ról kadry medycznej poprawiająca efektywność wykorzystania zasobów ludzkich w służbie zdrowia − Upowszechnienie stosowania systemów wspomagających decyzje kliniczne

C) O charakterze systemowym: − Poprawa koordynacji działań w obszarze e-zdrowia w oparciu o szeroką współpracę kluczowych interesariuszy − Wypracowanie modelu integracji/koordynacji sektora zdrowia z innymi sektorami, w tym z obszarem opieki społecznej w obszarze gromadzenia i wymiany danych − Rozwój legislacji wspierającej skuteczne i bezpieczne wykorzystanie potencjału e-zdrowia − Wprowadzenie standardów dla rozwiązań e-zdrowia − Stworzenie spójnego i efektywnego systemu raportowania oraz rejestrów medycznych − Rozwój systemów oceny jakości w służbie zdrowia, w tym oceny z perpektywy pacjenta − Poprawa efektywności i wykorzystania danych medycznych − Budowa nowego systemu informatycznego publicznego płatnika świadczeń opieki zdrowotnej − Uruchomienie Platformy P1 − Rozwój regionalnych platform e-zdrowia − Zapewnienie bezpieczeństwa danych medycznych, w tym w zakresie cyberbezpieczeństwa − Zwiększenie zaufania i stopnia wykorzystania rozwiązań e-zdrowia − Wsparcie działalności badawczo-rozwojowej (B+R) oraz przedsiębiorczości w obszarze e-zdrowia, w tym startup’ów − Wzmocnienie współpracy na poziomie UE 

Źródło: Katarzyna Przybylska, Departament Funduszy Europejskich i e-Zdrowia MZ, prezentacja podczas Konferencji „Informatyzacja podmiotów leczniczych – dojrzałość cyfrowa i bezpieczeństwo danych”.

OSOZ Polska 12/2017 Designed by Starline / Freepik

a k tualno ś ci

radar epidemiologiczny (luty 2018)

ALERGIA WOJEWÓDZTWO

SPRAWDZALNOŚĆ POPRZEDNIEJ PROGNOZY

57%

 PONIŻEJ NORMY  NORMA  WYSOKI  BARDZO WYSOKI

PROGNOZA KOSZTÓW ALERGII (luty 2018)

TREND W STOSUNKU DO stycznia 2018

1 190

Wielkopolskie

1 005

Zachodniopomorskie

1 012

               

PROGNOZA KOSZTÓW GRYPY I PRZEZIĘBIENIA (luty 2018)

TREND W STOSUNKU DO stycznia 2018

Dolnośląskie

9 749

Kujawsko-pomorskie

6 429

Lubelskie

6 690

Lubuskie

7 386

Łódzkie

7 027

Małopolskie

9 182

Mazowieckie

9 442

Opolskie

7 554

Podkarpackie

6 736

Podlaskie

7 359

Pomorskie

6 686

Śląskie

7 769

Świętokrzyskie

5 793

Warmińsko-mazurskie

6 327

Wielkopolskie

7 768

Zachodniopomorskie

6 584

               

Dolnośląskie Kujawsko-pomorskie

803

Lubelskie

904

Lubuskie

958

Łódzkie

1 006

Małopolskie

1 172

Mazowieckie

1 254

Opolskie Podkarpackie

691 1 086

Podlaskie

816

Pomorskie

1 122

Śląskie

992

Świętokrzyskie

847

Warmińsko-mazurskie

870

GRYPA I PRZEZIĘBIENIE WOJEWÓDZTWO

SPRAWDZALNOŚĆ POPRZEDNIEJ PROGNOZY

68%

 PONIŻEJ NORMY  NORMA  WYSOKI  BARDZO WYSOKI

OSOZ Polska 12/2017

I nnowac j e

Aplikacje zdrowotne

Zdrowice

Wysa

ACTIVEx

Stworzona na zlecenie Instytutu Żywności i Żywienia aplikacja „Zdrowice – graj na zdrowie!” poprzez zabawę uczy zdrowych nawyków związanych z żywieniem i aktywnością fizyczną. W grze dziecko wciela się w rolę młodego konstruktora (wybierając awatara), którego zadaniem jest wybudowanie i utrzymanie swojego miasta – tytułowych Zdrowic. Poprzez codzienne jedzenie porcji warzyw i owoców, picie szklanek wody, wykonywanie kroków i uprawianie sportu użytkownik zdobywa zasoby potrzebne do realizacji celu. W grze znaleźć można ciekawostki dotyczące zdrowego żywienia.

Czasami potrzebujemy kogoś, kto nas wysłucha. Jeżeli w pobliżu nie ma bliskiej osoby, swoimi emocjami możemy podzielić się w aplikacji Wysa – emocjonalnie inteligentnym chatbocie. Całkowicie anonimowa rozmowa stanowi dobre wsparcie w chwilach złego samopoczucia, stresu, obniżenia nastroju i depresji. Działanie aplikacji oparto na zasadach terapii kognitywno-behawioralnej, medytacji, jodze, technikach oddychania. Z Wysą rozmawiamy podobnie jak z przyjaciółmi na czacie, w odpowiedzi otrzymując wskazówki, zabawne grafiki, ćwiczenia do wykonania.

Jedna z ciekawszych aplikacji w kategorii „fitness i sport”. ACTIVEx jest łatwa w obsłudze, zaprojektowana w taki sposób, aby motywować. Użytkownik może tworzyć własne treningi z ulubionymi ruchami i ćwiczeniami, realizować plany treningowe i 30-dniowe wyzwania stawiane przez profesjonalnych trenerów. Do rozpoczęcia treningu nie jest potrzebny sprzęt sportowy, a czas poświęcony na aktywność fizyczną można elastycznie modyfikować. W wersji bezpłatnej dostępne są jedynie wybrane treningi. Można je pobrać na telefon i korzystać bez dostępu do Internetu.

Android | PL Bezpłatna

Android | iOS | ENG Bezpłatna

iOS | ENG Bezpłatna

OSOZ Polska 12/2017

I nnowac j e

Nowości / wynalazki

SMARTFON MONITORUJE PRZEBIEG TERAPII Z pomocą telefonów komórkowych lekarze mogą nadzorować stan zdrowia pacjentów przyjmujących chemioterapię – tak wynika z badania opublikowanego na łamach Journal of Medicine Internet Research, które objęło 14 pacjentów poddanych chemioterapii raka żołądka i jelit w szpitalu uniwersyteckim w Pittsburghu. Opracowane przez naukowców oprogramowanie na smartfona gromadziło przez 4 tygodnie informacje o życiu chorych w domu, w tym o wykorzystaniu telefonu (ilość rozmów i SMS-ów) oraz jego lokalizacji. Dodatkowo, pacjenci co najmniej raz dziennie oceniali nasilenie 12 objawów ubocznych terapii. Opracowane przez naukowców z ośrodka w Pittsburghu algorytmy pozwoliły określać poziom samopoczucia na podstawie sygnałów sugerujących zmiany zachowań. Dokładność takiej oceny wyniosła 88%. Wnioski z badania są obiecujące: pasywny (prowadzony w tle) monitoring pacjentów z pomocą smartfona można wykorzystać w opiece nad chorymi przebywającymi w domu. Pozwala na podejmowanie wczesnych interwencji w przypadku pogorszenia stanu chorego.

CHOROBLIWA ROZRYWKA

NOWE MAPY OD MZ

Światowa Organizacja Zdrowia (WHO) chce zaliczyć uzależnienie od gier komputerowych do zaburzeń psychicznych. „Gaming disorder” znalazło się już w projekcie nowej 11. Międzynarodowej Klasyfikacji Chorób ICD, która zostanie opublikowana w maju br. Granie online i offline będzie uważane za chorobę, gdy gracz traci kontrolę nad rozrywką, zjawisko jest obsesyjne, trwałe, powracające, negatywnie wpływające na funkcjonowanie w rodzinie, społeczeństwie, zaburzające życie. W Polsce ok. 15% z 16 mln graczy jest uzależnionych od gier i Internetu.

Z końcem grudnia Ministerstwo Zdrowia opublikowało nowe Mapy Potrzeb Zdrowotnych, dla każdego z województw oraz całej Polski ogółem. Obejmują one łącznie 30 grup chorób dla POZ i AOS. Równolegle pojawiła się aktualizacja wcześniej publikowanych map, zawierająca świadczenia w ramach lecznictwa uzdrowiskowego. Wszystkie dokumenty dostępne są na stronach MZ. Przygotowanie map było warunkiem przyznania Polsce przez UE dofinansowania zdrowotnych inwestycji. Dzięki nim pieniądze mają być wydawane efektywniej.

OSOZ Polska 12/2017

I nnowac j e

ROK 2018: ZMIANY NA HORYZONCIE Na łamach prestiżowego magazynu MIT Technology Review ukazała się lista 18 najważniejszych zmian w świecie technologii, jakich możemy się spodziewać w 2018 roku. Co prognozują eksperci Massachusetts Institute of Technology? Wchodzimy w nową erę rewolucji technologicznej, a to oznacza także zmiany na poziomie polityczno-ekonomicznym. Ekspansja globalnych gigantów jak Facebook, Google czy Amazon wymaga regulacji prawnych i nowych międzynarodowych form współpracy. Dla dużych firm technologicznych to sztuczna inteligencja będzie najatrakcyjniejszym obszarem inwestycji. Na znaczeniu zyskają kryptotechnologie (blockchain), sektorem ochrony zdrowia zaczną się mocno interesować duże firmy działające dotychczas w innych branżach. Edytowanie ludzkiego genomu (CRISPR) wejdzie w fazę badań klinicznych z udziałem pacjentów. Konsumenci stają się coraz bardziej świadomi, kierując się w swoich wyborach kwestiami etycznymi. Pojawią się też nowe zagrożenia, jak inteligentne cyberataki z wykorzystaniem nowych narzędzi – chatbotów i generatorów ludzkiego głosu.

OBRAZOWANIE TERAPII MODELAMI 3D Przykładem tego, jak technologie mogą wspomagać dialog lekarza z pacjentem, jest druk trójwymiarowy. Szpital Dziecięcy Phoenix (USA) wyposażono w laboratorium 3D. Z pomocą zdjęć diagnostyki obrazowej i odpowiedniego oprogramowania naukowcy tworzą realistycznie wyglądające prototypy serca, na których widać przykładowo zmiany nowotworowe albo wady narządu. Dzięki nim, pacjenci i rodzina lepiej rozumieją chorobę, z kolei lekarze mogą skrupulatnie przygotować się do zabiegu, widząc zakres zmian na modelu odzworowującym z dużą precyzją budowę narządu.

OSOZ Polska 12/2017

I nnowac j e

SERCE Z SILIKONU DALEKIE OD IDEAŁU – Naszym celem jest stworzenie sztucznego serca, które dokładnie odzwierciedla kształtem i funkcjonalnością serce pacjenta – mówi Nicholas Cohrs, Profesor Inżynierii Materiałów Funkcjonalnych na Uniwersytecie ETH w Zurychu. Z pomocą technologii druku 3D naukowiec opracował 390-gramowe serce z silikonu. Celem projektu nie było jednak wprowadzenie do medycyny gotowego sztucznego serca, ale nadanie pracom naukowym nowego kierunku. Testy wprawdzie potwierdziły, że wynalazek pracuje i porusza się w podobny sposób do naturalnego organu ludzkiego, jednak jego żywotność jest mocno ograniczona. Po 3000 uderzeniach – co odpowiada ok. 45 minutom – silikon nie był w stanie wytrzymać naprężenia materiału. 26 milionów osób na świecie żyje z wadą serca. Przez niedobór dawców, wielu z nich umiera. Obecnie stosowane sztuczne pompy pozwalają jedynie na utrzymanie przy życiu pacjentów oczekujących na nowy organ.

TABLETKA INFORMUJE

EKG W ZEGARKU APPLE?

W listopadzie amerykańska Agencja Żywności i Leków dopuściła do sprzedaży pierwszą na świecie cyfrową tabletkę. Po połknięciu i zetknięciu z kwasem żołądkowym, sensor umieszczony w leku przesyła odczyty do opaski noszonej na ciele pacjenta, a ta dalej – do smartfona. W ten sposób lekarz może kontrolować regularność przyjmowania lekarstwa. Tabletka Abilify MyCite zawiera arypiprazol, lek neuroleptyczny stosowany m.in. w schizofrenii, chorobie afektywnej dwubiegunowej i depresjach.

Jak donosi Bloomberg oraz New York Times, jest coraz więcej dowodów na to, że Apple pracuje nad nowymi rozwiązaniami dla zdrowia: EKG wbudowanym w zegarek Apple Watch (nie w pasek do zegarka, jak w przypadku rozwiązania Kardia, niedawno wprowadzonego na rynek) i nieinwazyjnym urządzeniem mierzącym poziom glukozy, noszonym na nadgarstku. W listopadzie 2017 roku Apple i Uniwersytet Stanforda zainicjowały w aplikacji ResearchKit badania kliniczne „Apple Heart Study”.

Źródło: Ministerstwo Zdrowia, WHO, Journal of Medical Internet Research, MIT Technology Review, ETH Zurich, Phoenix Children’s Hospital, Phoenix Children’s Hospital, MobiHealthNews OSOZ Polska 12/2017

I nnowac j e

Laboratorium technologii

Cyfrowa transformacja marketingu zdrowia Może się okazać, że po latach żarliwych deklaracji dopiero cyfrowa transformacja autentycznie postawi pacjenta w centrum uwagi. Warto więc z nowej perspektywy i przychylniejszym okiem spojrzeć na marketing, od którego jeszcze niedawno opieka zdrowotna się odżegnywała. Jego digitalowa wersja, która na dobre ulokowała się w różnych dziedzinach naszego życia, prawo obywatelstwa zdobywać będzie również w ochronie zdrowia.

80%

200

600

10 K

OSOZ Polska 12/2017

500

I nnowac j e

Marzena Kowalska komuniko.pl

Bez marketingu i szeroko rozumianej komunikacji trudno sobie już wyobrazić funkcjonowanie nie tylko podmiotów komercyjnych, ale także publicznych, społecznych, charytatywnych, non–profit. W ochronie zdrowia marketing to nadal temat wstydliwy, bo skoro kojarzony jest z celami merkantylnymi, to trudno pogodzić go z misyjnością opieki medycznej oraz służbą człowiekowi i jego zdrowiu. Warto jednak na współczesny marketing w ochronie zdrowia spojrzeć bez uprzedzeń i z nowej, cyfrowej, perspektywy.

Różne oblicza marketingu Nie da się ukryć, że jeszcze gdzieniegdzie pokutuje anachroniczne podejście do marketingu. Sprowadza się ono do następującego mechanizmu: jest produkt; marketing go wypromuje, zachęci klienta do kupna, będzie przychód. W komercyjnej części ochrony zdrowia też można ulec takiej pokusie. Mamy dostępny gabinet, znajomego lekarza, który dysponuje wolnym czasem, uruchamiamy usługę. „Wystarczy dobra promocja. Niech marketing coś wymyśli!” – można usłyszeć. Tymczasem pytań o realny popyt na usługi, i to konkretnego lekarza, w tym, a nie innym miejscu, o tej, a nie innej porze, niechętnie się słucha, bo odpowiedzi nie zawsze są wygodne. Jeśli jednak presja na szybkie wyniki jest duża, to kołowrotek rusza – np. pojawiają się karkołomne reklamy z obietnicami medycznych cudów, wykonywanych przez „najlepszych” lekarzy, na „najnowocześniejszym” sprzęcie, „w komfortowych warunkach” itd. Takie sytuacje zapewne mają w pamięci zwolennicy przepisów ściśle regulujących działania marketingowe, by chronić pacjentów nieświadomych zagrożeń i pokus. Tymczasem na obecnym etapie rozwoju technologii, a w ślad za tym e-marketingu oraz e-PR-u, coraz bardziej zacierają się granice między reklamą, edukacją, promocją profilaktyki. Warto więc przewartościować podejście do marketingu, zweryfikować nieżyciowe przepisy, a jednocześnie postawić na środowiskową samoregulację, wzmocnić pozycję organizacji pacjenckich w ujawnianiu nieuczciwej promocji czy nieetycznych działań marketingowych. Ważne, by nie „wylać dziecka z kąpielą”, rezygnując z możliwości, jakie daje szeroko rozumiany e-marketing.

Digitalowa fala Marketing w obecnym cyfrowym świecie ma nieporównanie więcej narzędzi niż w analogowej przeszłości. Coraz bardziej nowatorskie formy reklamy i promocji, kolejne platformy społecznościowe – Facebook, YouTube, Twitter, Linkedin, Istagram, Snapchat, Pinterest (by wymienić najpopularniejsze) – tworzą presję, by nie pominąć nowych możliwości dotarcia do klientów, zaskoczenia ich i zwrócenia uwagi. Rywalizacja o czas i uwagę „buszującego w sieci” w takim samym stopniu dotyczy treści komercyjnych jak i niekomercyjnych, w tym np. związanych z promocją zdrowia. W ochronie zdrowia poprzeczka ustawiona jest nawet wyżej, ponieważ atrakcyjna forma nie zwalnia z przygotowania treści ciekawej, frapującej, prowokującej, inspirującej, ale rzetelnej, opartej na wiarygodnych źródłach. W ochronie zdrowia, tak samo jak w e-marketingu innych dziedzin, będzie rosło wykorzystanie materiałów video, infografik, ale także wszelkich form interaktywności – ocen, ankiet, testów. Również w tej sferze coraz bardziej cenić się bę-

» Internetowe portale pacjenta – również w wersji mobilnej – sprawiają, że pacjent czuje się bardziej komfortowo, objęty opieką, ma kontakt 200 600 z placówką w różnych miejscach i w dogodnym dla siebie czasie.« 10 K

500

dzie funkcjonalność, wygodę, czas pozyskiwania informacji, sieć rekomendacji, liderów opinii, możliwość nawiązania dialogu i budowania relacji. Coraz większa będzie popularność czatów, zdalnych konsultacji, edukacyjnych webinarów, e-booków czy wszelkich materiałów video. Niewątpliwie sprawdza się tzw. marketing zawartości (content marketing), polegający na tworzeniu oryginalnych publikacji, dostarczających cennych informacji, opartych na rzetelnych źródłach, atrakcyjnie zaprezentowanych. Mogą to być filmy, treści regularnie dodawane np. w postaci cyklicznych blogów, praktyczne porady, cenne wiadomości sprofilowane pod kątem różnych grup odbiorców. Takie materiały tworzone, gromadzone i popularyzowane na różne sposoby, nie od razu, ale po pewnym czasie budują unikalną bazę wiedzy, do której internautę mogą prowadzić różne ścieżki. Dzieje się to równolegle z coraz prężniej rozwijającym się obszarem telemedycyny, który stał się pełnoprawnym elementem opieki nad pacjentem. Nie trzeba już też przekonywać do korzystania z portali pacjenta, które wzbogacane o kolejne funkcjonalności i udogodnienia (również w wersji mobilnej) sprawiają, że pacjent czuje się bardziej komfortowo, objęty opieką, ma kontakt z placówką w różnych miejscach i w dogodnym dla siebie czasie, do czego już przyzwyczaiła go sfera komercyjna (instytucje finansowe, sklepy internetowe, nie wyłączając kultury).

Relacje, relacje... Relacyjność to ważne oblicze współczesnego marketingu. Ten nurt znany od lat, ostatnio rozszerza się dzięki nowym technologiom. Pomaga intensyfikować kontakty z różnymi odbiorcami, zarówno w sferze realnej jak i wirtualnej. Rozwijając relacje w sposób zintegrowany, spójny, konsekwentny można osiągnąć długofalowe korzyści po obu stronach dialogu, zwłaszcza gdy wykorzystuje się dostępne narzędzia umożliwiające precyzyjne poznanie ścieżki klienta, zarządzanie jego doświadczeniami, wspierane rozbudowanymi badaniami satysfakcji oraz analizą zachowań. Do tego trzeba dodać hit marketingowy w postaci aplikacji mobilnych, które w atrakcyjny sposób pomagają edukować, nawiązywać i rozwijać kontakty, zachęcać do rywalizacji itp. Te narzędzia tworzą rozbudowany system poznania, ale i wsparcia klienta, który może wchodzić w kolejną rolę – współtwórcy produktu, usługi czy oferty. Jeśli tę paletę możliwości odnieść więc nie do komercyjnych decyzji zakupowych, ale związanych z kształtowaniem zachowań prozdrowotnych, profilaktyką, a także wsparciem proce-

OSOZ Polska 12/2017

I nnowac j e

80%

» Narzędzia e-zdrowia powiązane z dużymi bazami danych oraz procesami koordynowanej opieki stwarzają ogromne możliwości „pilotowania” pacjenta w zdrowiu i chorobie, przez kolejne etapy życia.«

sów terapeutycznych i szerzej – opieki nad pacjentem, odium ciążące na marketingu, jako narzędziu skoncentrowanym na komercji, znika. Bez trudu można sobie wyobrazić coraz śmielsze włączanie tych rozwiązań do komunikacji z pacjentami. Poprawia to skuteczność leczenia, rehabilitacji czy profilaktyki. Tę listę trzeba uzupełnić o Internet Rzeczy, który coraz częściej towarzyszy nam w codziennych zajęciach, również wspierając zdrowie. Powiązane z dużymi bazami danych, platformami CRM, czy procesami koordynowanej opieki stwarzają ogromne możliwości „pilotowania” pacjenta w zdrowiu i chorobie, przez kolejne etapy życia. Trudno więc zaprzeczyć, że marketingowe narzędzia są idealnym wsparciem dla realizacji chwytliwej, a zarazem godnej wspierania idei „pacjenta w centrum uwagi”. Doskonale wpisują się w specyfikę ochrony zdrowia i mogą spełnić nieocenioną rolę również w marketingu idei, jakim jest propagowanie wiedzy o zdrowiu, zdrowym stylu życia, zdrowym odżywianiu, ogólnie – profilaktyce. Mogą one też sprzyjać oswajaniu telemedycyny, która otwiera przed pacjentami i całym systemem ochrony zdrowia nowe perspektywy. Jeśli do tego dodać bogate oprzyrządowanie analityczne umożliwiające mierzenie skuteczności i efektywności działań zarówno w sieci jak i w „realu”, to trudno nie zgodzić się, że warto coraz śmielej sięgać po marketingowe narzędzia w opiece medycznej i szeroko rozumianej ochronie zdrowia. Gdyby więc spojrzeć na listę najpopularniejszych narzędzi e-marketingu – marketing zawartości, korzystanie z dużych baz danych (big data), marketing w mediach społecznościowych, marketing zautomatyzowany (marketing automation), działania partnerskie w sieci, Internet Rzeczy, optymalizacja w postaci SEO, analiza efektywności działań w Internecie, w tym konwersji – to naturalną koleją rzeczy, narzędzia te mogą okazać się bardzo przydatne w ochronie zdrowia. Coraz trudniej więc będzie bronić tezy, że ochrona zdrowia powinna trzymać się z dala od marketingu. Obecnie granice między różnymi formami promocji zacierają się. Trudno jest więc wskazać narzędzia właściwe lub nie dla specyficznej dziedziny działalności, jaką jest ochrona zdrowia. Ponadto sami użytkownicy będą oczekiwać przenoszenia rozwiązań, do których przywykli, mają dostęp w innych sferach życia i cenią sobie ich skuteczność oraz efektywność. Korzystanie z narzędzi e-marketingowych daje oszczędności po stronie pacjenta i większą efektywność po stronie świadczeniodawcy. Na przykład, analiza ścieżki klienta czy jego doświadczeń to sprawdzony sposób na poprawę satysfakcji nabywcy/pacjenta, ale także znalezienie oszczędności tam, gdzie

OSOZ Polska 12/2017

ponoszone nakłady nie przekładają się na pozytywne odczucia pacjenta.

Pacjent na radarze Warto zatem zamiast dystansować się od marketingu w ochronie zdrowia zaakceptować go i korzystać z jego dorobku zgromadzonego w innych dziedzinach, również dlatego, że cyfryzacja w marketingu wzmacnia prokliencką optykę. Obecnie w działaniach marketingowych, niezależnie od branży, już nie na produkcie skoncentrowana jest uwaga, ale na kliencie – jego potrzebach, oczekiwaniach, poczuciu satysfakcji i postrzeganiu produktu czy usługi. Nie cena produktu, ale wszelkie koszty związane z korzystaniem z niego, interesują nabywcę/użytkownika (łącznie z kosztami społecznymi i psychologicznymi). Znaczenie ma nie dystrybucja produktu, czy usługi po stronie dostawcy, ale sposób i wygoda dotarcia do nich. Czy wreszcie – nie promocja, ale komunikacja (i to dwustronna!), która odbywa się między dostawcą lub producentem, a nabywcą czy użytkownikiem. Taka właśnie perspektywa marketingowa skoncentrowana na kliencie idealnie odpowiada modelowi ochrony zdrowia. Często nagłaśniane przez różne placówki stwierdzenie, że u nich pacjent jest w centrum uwagi, to nic innego jak deklaracja marketingowej orientacji całej organizacji, a zarządzanie marketingowe to zaszczepienie w organizacji podejścia proklienckiego, które powinno przenikać wszystkie jej procesy, być jej DNA i bronić ją przez destrukcyjną rolą silosów. Wypisz wymaluj odpowiada to modelowi opieki zdrowotnej! Czas więc zrehabilitować marketing w ochronie zdrowia. Mało tego, tak rozumiany marketing powinien również odnosić się do klienta wewnętrznego, a więc kadry medycznej i obsługowej, od której osoby zarządzające „nabywają” usługi świadczone klientowi końcowemu, czyli pacjentowi.

Pracownik to wewnętrzny klient Tak jak pacjent coraz bardziej staje się partnerem, tak i pracownik – jako „klient wewnętrzny” – powinien tak być traktowany, aby spełniać oczekiwania pacjenta. Mało tego, tak jak organizacja ma służyć pacjentowi, tak kadra zarządzająca ma służyć pracownikowi, by ten mógł wypełniać swoją rolę wobec pacjenta. A zatem technologia cyfrowa i jej wykorzystanie w szeroko rozumianej komunikacji wewnętrznej wymusi też radykalną zmianę w zarządzaniu i strukturach organizacji. Tu z kolei doświadczenia marketingu wewnętrznego z różnych dziedzin komercyjnych też będą mogły być transponowane na grunt ochrony zdrowia, sprzyjając usprawnieniu współpracy, zwiększeniu jej efektywności i – koniec końców – większej koncentracji na pacjencie. Może warto wziąć pod uwagę opublikowane w listopadzie 2017 r. przez Business Insider opinie pracowników największych globalnych firm na temat ich szefów. Okazuje się, że najbardziej ceni się tych, którzy tworzą kulturę wspierającą pracownika, dającą mu zasoby i samodzielność. Dostęp do wiedzy, informacji, płaska struktura zarządcza, to jest możliwe i – poniekąd – wymuszane przez technologie cyfrowe. Digitalowa transformacja może się okazać sojusznikiem nowoczesnych liderów, którzy nie boją się otwartej, bezpośredniej komunikacji, autentycznych relacji i partnerstwa. Warto więc w ochronie zdrowia przychylniejszym okiem patrzeć na marketing zewnętrzny i wewnętrzny, który w czasach cyfryzacji do opieki nad pacjentem wnosi jeszcze nie do końca w pełni odkrytą nową jakość. 

Kompetentna wiedza. Porady IT, strategie i praktyczne wskazówki zawsze pod ręką.

Pobierz bezpłatną aplikację mobilną

ZESKANUJ KOD, aby pobrać aplikację

Aplikacja na iOS i Android

APLIKACJE trend zdrowia MOBILNEGO M-zdrowie w gruntowny sposób zmienia sposób korzystania z usług medycznych, edukuje w kwestiach profilaktyki, dostarcza informacji, pomaga zarządzać chorobami przewlekłymi. Jak kształtuje się rynek zdrowotnych aplikacji mobilnych?

325 000

Liczba mobilnych aplikacji zdrowotnych dostępnych na rynku w 2017 roku.

+78 000

Liczba nowych aplikacji wprowadzonych na rynek w 2016 roku.

84 000

Liczba producentów/twórców aplikacji zdrowotnych na całym świecie.

Najwięcej aplikacji dostępnych jest na system Android. W 2015 roku liderem był iOS (Apple).

Eksperci prognozują, że największy potencjał wzrostu aplikacji ma rynek ubezpieczeń zdrowotnych.

„Najatrakcyjniejszymi rynkami dla zdrowia cyfrowego są USA, Wielka Brytania, Niemcy i Izrael.”

Liczba nowych aplikacji rośnie szybciej niż liczba pobrań. To oznacza powolne nasycanie się rynku m-zdrowia. Zaostrza się konkurencja w najpopularniejszych dziedzinach jak fitness, sport, zdrowy sen, redukcja stresu. Na sukces mogą liczyć tylko najlepsze rozwiązania. Rośnie zainteresowanie nowymi obszarami, jak zarządzanie chorobami przewlekłymi, sztuczna inteligencja, Internet Rzeczy.

3 600 000 000 Globalna liczba pobrań aplikacji zdrowotnych w 2017 roku (prognoza).

5 400 000 000 Kwota (w USD) zainwestowana w 2016 roku w startupy zajmujące się zdrowiem cyfrowym.

Najpopularniejszym rozwiązaniem zdrowia cyfrowego są narzędzia umożliwiające kontakt z lekarzem.

55% aplikacji osiąga mniej niż 5000 pobrań. Tylko 1% może liczyć na więcej niż 10 mln pobrań. 22

OSOZ Polska 12/2017 Źródło: “mHealth App Economics 2017”, Research2Guidance

I nnowac j e

Liczba pobrań aplikacji w latach 2013–2017 (prognoza) dla systemów Android, iOS, Windows i innych.

+16% 3,7

+35%

+7%

3,2

3,0

+36%

Android 2,3

1,7

iOS

Telefony Windows Inne 2013

2014

2015

2016

2017E

Procentowe zestawienie aplikacji generujących określoną liczbę pobrań (w milionach). 55%

24% 9% <5k

5k–50k

50k–100k

100k–250k

250k–500k

500k–1M

1M–5M

5M–10M

>5M

Wielkość rynku i potencjał rynkowy aplikacji zdrowotnych w poszczególnych kategoriach. 1400

Nadciśnienie 1200

1,1 mld WIELKOŚĆ RYNKU

1000

1 mld

800

Choroby układu krążenia

600

600 mln

Otyłość 422 mln

400

300 mln Depresja

200

Cukrzyca

0 0%

10%

20%

30%

40%

50%

60%

70%

80%

POTENCJAŁ RYNKOWY

Technologie, które będą miały największy wpływ na zdrowie cyfrowe w najbliższych 5 latach (opinie respondentów). 61% 43% 27%

22%

18%

Internet 5G

Blockchain

Druk 3D

Rzeczywistość wirtualna

IoT

Urządzenia ubieralne

Zdalny monitoring i opieka

8% Sztuczna Inteligencja

Rozwiązania sztucznej inteligencji będą miały dominujący wpływ na rozwój e-zdrowia.

30%

5% Żadne ze wspomnianych

34%

OSOZ Polska 12/2017

R aport

Rozwiązania ukryte w liczbach Przez ostatnie lata polskie szpitale zainwestowały ogromne sumy w zaawansowane technologicznie systemy informatyczne. Jednak niewiele z nich wykorzystuje potencjał IT do poprawy wyników leczenia, koordynacji opieki albo zarządzania procesami organizacyjnymi. Jak to zmienić? Krok pierwszy: zbudowanie strategii zarządzania danymi. Niezagospodarowane zasoby Od czasu, kiedy w placówkach medycznych pojawiły się systemy IT, ilość gromadzonych i przetwarzanych danych z roku na rok błyskawicznie narasta. Dzięki wprowadzaniu elektronicznej

OSOZ Polska 12/2017

dokumentacji medycznej i digitalizacji komórek organizacyjnych coraz więcej wiemy o pacjencie i funkcjonowaniu placówki ogółem. Przynajmniej teoretycznie, bowiem posiadanie informacji w bazie danych to jedno, drugie to ich właści-

we wykorzystanie. Choć szpitale nieraz z dużym trudem zdobywają środki na zakup sprzętu i oprogramowania, mało kiedy starają się maksymalizować zysk z inwestycji IT rozumiany w kategoriach finansowych i jakościowych. Według badań przeprowadzonych w zeszłym roku przez Dimensional Insight, ponad połowa amerykańskich szpitali nie ma strategii zarządzania i analizy danych. W Polsce tego typu badań jeszcze nie zrealizowano, choć z doświadczenia można jedynie się domyślać, że odsetek szpitali bez takiej strategii jest o wiele większy i z dużym prawdopodobieństwem można go oszacować powyżej 90%. Powodów

R aport

zaniedbań w analizie danych jest wiele: ograniczone zasoby kadrowe potrzebne do przetwarzania informacji, ważniejsze priorytety, czas niezbędny na implementację strategii, dodatkowe koszty, przekonanie o niedostatecznej jakości danych albo brak wiedzy i standardów w tym zakresie. Nawet zmuszone do zapewnienia odpowiedniej rentowności prywatne placówki nie wiedzą, jak zaangażować zasoby IT do podnoszenia jakości i optymalizacji kosztów, skupiając się na szablonowych zestawieniach. Ci, którzy strategie działania oparli na zarządzaniu danymi, mogą liczyć na wiele korzyści. Wśród nich m.in. podniesienie zaufania do digitalizacji i danych w grupie pracowników, większa akceptacja dla korzystania z narzędzi IT, poprawa standardów opieki i jakości leczenia, podniesienie bezpieczeństwa leczenia, obniżenie kosztów działalności. Efekty widać również na poziomie klinicznym. Kiedy w Szpitalu Quenn Alexandra w Portsmouth wprowadzono system analizujący dane z obserwacji stanu zdrowia i alarmujący pielęgniarki o zagrożeniach życia pacjenta – dzięki czemu mogą reagować szybciej – śmiertelność spadła z 7,75% do 6,42% (o 17,2%). Obniżyły się wskaźniki dotyczące zakażeń, poprawił się tzw. compliance (stosowanie się pacjentów do wskazówek lekarza), zmniejszyło obciążenie pracą. Szpital lepiej wykorzystuje zasoby ludzkie i sprzętowe. Strategia zarządzania informacjami jest też bazą dla innych inicjatyw, jak chociażby zarządzania zdrowiem populacyjnym. Kilka innych korzyści z dobrze przygotowanego systemu obiegu informacji: redukcja kosztów administracyjnych (np. lepsze wykorzystanie zasobów, organizacja czasu pracy), poprawa płynności przyjęć pacjentów i komfortu pracy lekarzy, ograniczenie nadużyć, lepsza koordynacja procesu leczenia, wspomaganie podejmowania decyzji klinicznych, obniżenie kosztów interwencji medycznych (np. podwójne wykonywanie badań).

Porządki wewnętrzne Nawet najlepsza strategia nie pomoże, jeżeli w organizacji nie zmieni się podejście do digitalizacji. Wypracowanie innowacyjnej kultury może okazać się najtrudniejszym krokiem. Entuzjazm powinien wychodzić od zarządzających placówką i dyrektorów departamentów medycznych, a jego bazą musi być zrozumienie zapotrzebowania na informacje. Pomoże w tym analiza kluczowych

» Raportowanie stanowi najniższy poziom systemu zarządzania informacją, a i tak jego potencjał jest wykorzystywany jedynie w niewielkim procencie.« problemów w organizacji i włączenie zasobów IT do ich rozwiązywania. Przykładowo, sufitem podnoszenia jakości opieki w organizacji jest często brak szybkiego dostępu do danych w czasie rzeczywistym. Kiedy lekarz musi czekać na wyniki badań, a pielęgniarka nie widzi informacji zanotowanych przed chwilą przez lekarza, zatory informacyjne prowadzą do dużych uchybień w opiece nad pacjentem. Eksponowanie problemów i angażowanie IT na drodze do ich eliminacji wzmocni także akceptację procesu digitalizacji ogółem. W ten sposób załoga ma świadomość celu informatyzacji i unika się przekonania, że zakup komputerów i systemu nie przyniósł żadnych konkretnych korzyści. Starając się włączyć cały personel w procesy cyfryzacji, szukajmy liderów zmiany na każdym poziomie. Na pewno znajdą się entuzjaści nowych technologii, którzy mogą być źródłem inspiracji i motywacji dla innych. Równie dużym wyzwaniem będzie standaryzacja danych, zwłaszcza gdy szpital korzysta z niejednorodnych systemów IT w poszczególnych komórkach organizacyjnych (elektroniczna dokumentacja medyczna, apteka szpitalna, laboratorium, działy administracyjne, diagnostyka obrazowa itd.). Idealną sytuacją jest spójna baza danych, na podstawie której można wykonywać analizy porównawcze. Jeżeli nie jest to możliwe, należy jak najszybciej zadbać o interoperacyjność wszystkich systemów. To żmudny proces, który trwa latami, ale w perspektywie długookresowej – jedyne wyjście z bałaganu informacyjnego. W przeprowadzaniu bardziej zaawansowanych analiz – nawet przy różnych źródłach danych – pomocne będą systemy klasy BI (Business Intelligence). Trzecim filarem jest kultura transparentności i zaangażowanie. Za niską jakość usług, kolejki do rejestracji czy błędy medyczne często obwinia się bezpośrednio personel. W zdecydowanej większości przypadków przyczyna tkwi gdzie indziej – w źle zorganizowanych procesach. W zarządzaniu placówką medyczną opartym na transparentności, to

pracownicy niskiego szczebla identyfikują i na bieżąco usuwają codzienne zatory lub problemy, właściwie bez zaangażowania kierowników lub dyrektorów. Jest to podejście znane m.in. z przemysłu samochodowego i lotniczego, dobrze się sprawdzające także z punktu widzenia odpowiedniego motywowania załogi.

Poziomy strategii Nawet na najniższym poziomie rozwoju technologicznego szpitala/digitalizacji, z baz danych można wyciągnąć informacje i raporty będące podstawą podejmowania decyzji zarządczych. Proste moduły analityczne, włączone w każdy zintegrowany system, pozwalają przygotowywać wielowymiarowe zestawienia, monitorować procesy, stając się źródłem wiedzy o tym, co dzieje się wewnątrz organizacji. Raportowanie stanowi najniższy poziom systemu zarządzania informacją, często niedoceniany i niewłaściwie wykorzystywany. Wiele informacji wymaga korelacji i dogłębnej analizy – rosnąca liczba przyjęć pacjentów może równie dobrze wynikać z poprawy wizerunku szpitala jak i zmieniającej się sytuacji epidemiologicznej, albo obydwu czynników jednocześnie. Zamiast ograniczać się do standardowych zestawień, lepiej zastanowić się, które informacje pomogą doskonalić procesy organizacyjne i kliniczne oraz wspomagać realizację celów. Ciekawym rozwiązaniem jest opracowanie listy generowanych systematycznie raportów z określeniem osób, które powinny je otrzymać, częstotliwości sporządzania, szczegółowości i koniecznych działań. Z dostępnej wiedzy trzeba na bieżąco wyciągać wnioski. Na wyższym poziomie zarządzania informacjami mamy do czynienia z monitoringiem w czasie rzeczywistym – dostarczane informacje obrazują obecną, a nie przeszłą sytuację. Tego typu dane wspomagają m.in. decyzje kliniczne. Najlepszym przykładem jest sprawdzanie interakcji pomiędzy ordynowanym lekiem a innymi lekami, które pacjent przyjmuje lub przyjmował. To także informacje spływające do kartoteki

OSOZ Polska 12/2017

R aport

medycznej z laboratorium czy dane zbierane przez urządzenia pomiarowe (również w rozwiązaniach telemedycznych). Kolejny etap strategii powinien obejmować procesy ewaluacyjne – skoro wystąpiła nieprawidłowość, to dlaczego tak się stało i jak nie dopuścić do podobnej sytuacji w przyszłości? Ordynatorzy mogą analizować procesy kliniczne albo powikłania, lekarze – przeglądać dane pacjentów celem oceny stanu zdrowia (co następuje m.in. podczas obchodu lekarskiego) i identyfikacji zagrożeń epidemiologicznych w szpitalu, administracja – brać pod lupę dane rozliczeniowe celem monitorowania realizacji budże-

tu. Zespoły ds. jakości złożone z lekarzy, pielęgniarek, przedstawicieli działu ds. jakości i dyrektora mogą z kolei oceniać dane z punktu widzenia realizacji strategii i bieżących planów. Nawet na poziomie ewaluacji danych reagujemy jedynie na to, co się już wydarzyło, próbując korygować błędy. Najwyższym etapem w strategii zarządzania danymi jest etap predykcji. W oparciu o dotychczasowe dane, szpital przeprowadza symulację działalności (kształtowania się kosztów, przychodów) i potencjalnych ryzyk. Na płaszczyźnie klinicznej mówimy o prognozowaniu sytuacji zdrowotnej pacjenta na podstawie da-

nych zgromadzonych w elektronicznej kartotece. W ten sposób pacjent obejmowany jest odpowiednim programem profilaktyki, proaktywnie próbuje się go uchronić przez potencjalnym rozwojem choroby. Wraz z tym, jak rozwijać się będą systemy sztucznej inteligencji analizujące duże zbiory danych, punkt ciężkości w medycynie przesunie się w kierunku profilaktyki i właśnie ten poziom zarządzania informacją będzie odgrywał strategiczne znaczenie.

Zadania do realizacji Budowa organizacji skupionej na wykorzystaniu danych w celu systematycznej

STRATEGIA ROZWOJU SZPITALA OPARTA NA ANALIZIE DANYCH

ASPIRACJE

OCENA

NARZĘDZIA

Jaki jest cel / misja szpitala? Określenie elementów mierzalnych (np. zysk, wyniki leczenia, poziom zadowolenia pacjenta) i niemierzalnych (kultura organizacyjna, atmosfera w zespole).

Czy jesteśmy gotowi? Identyfikacja niedoborów, które są przyczyną obecnych problemów. Zrozumienie niezbędnych zmian w nastawieniu personelu.

Czego potrzebujemy do realizacji? Stworzenie listy inicjatyw i zmian wymaganych do poprawy wskaźników. Zaprojektowanie procesu tworzenia innowacyjnej kultury organizacyjnej – modyfikacja nastawienia personelu.

DZIAŁANIE

POSTĘP

Jak zrealizujemy cały proces? Zaprojektowanie wdrożenia założonych inicjatyw. Monitorowanie zmian na poziomie kultury organizacyjnej / podejścia do zmian. Motywowanie personelu.

Jak utrzymamy proces doskonalenia? Wdrażanie narzędzi ciągłej poprawy procesów wewnętrznych. Wyodrębnienie liderów zmian, którzy będę kołami napędowymi dla innowacyjnych metod pracy.

Źródło: opracowanie własne

OSOZ Polska 12/2017

R aport

STRATEGIA ZARZĄDZANIA INFORMACJAMI – POZIOMY WYKORZYSTANIA DANYCH

Stopień technologicznego zaawansowania

Wysoki

Przykłady 1 5

1 Identyfikacja ryzyk zdrowotnych dla pacjenta i przyporządkowanie

programów ochrony zdrowia i profilaktyki

Predykcja / symulacja

2 Symulacje produktywności szpitala z określeniem ryzyka

Co się stanie? Ocena 2 Dlaczego tak się stało? 6 Eksploracja

3 Identyfikacja pacjentów, u których występują interakcje leków

4 Identyfikacja pacjentów z potencjalnie występującymi chorobami

(„wyszukiwacz pacjentów”)

danych

Dlaczego Monitoring tak się stało? Co się dzieje teraz? Raportowanie 9 Co się stało? 10

Niski

5 Ocena ścieżek postępowania klinicznego 4 3

6 Ocena skuteczności leków w oparciu o światowe zbiory danych 7 Ocena skuteczności programów opieki zdrowotnej i kontraktowania 8 Identyfikacja nieprawidłowych terapii lekowych

9 Systematyczne raportowanie niewłaściwego ordynowania leków 10 Identyfikacja leków przeterminowanych

11 Elektroniczny rekord pacjenta. Obserwacja danych Wysoka

Niska

Wartość biznesowa / wpływ

Źródło: The „big data” revolution in healthcare. Accelerating value and innovation, Center for US Health System Reform, Business Technology Office

poprawy procesów wewnętrznych nie jest zadaniem łatwym. Wymaga innowacyjnego spojrzenia na procesy opieki nad pacjentem, inwestowania w technologie i ludzi. Nie jest to jednak misja niemożliwa do realizacji lub wymagająca wyjątkowych kompetencji albo nakładów czasowo-finansowych. W pierwszym etapie świadczeniodawcy powinni priorytetowo potraktować kilka zadań: − szeroka adaptacja rozwiązań e-zdrowia w placówce, w tym elektronicznej dokumentacji medycznej, motywowanie personelu do wykorzystania zasobów IT jako narzędzi doskonalenia opieki nad pacjentem; − rozwinięcie strategii integracji danych w ramach placówki, uwzględniając wszystkie źródła, w tym m.in. inne podsystemy, urządzenia medyczne; − likwidacja barier w dostępie do informacji w ramach organizacji (z uwzględnieniem uprawnień); − wykorzystywanie informacji do działań operacyjnych, klinicznych i zarządczych oraz dzielenie się analizami z innymi podmiotami, np. jednostkami samorządowymi w celu wspólnego opracowywania strategii zarządzania zdrowiem populacyjnym; − stworzenie procedur bezpieczeństwa danych oraz ich systematyczna aktualizacja; − praca w interdyscyplinarnych zespołach mających na celu rozwiązywa-

nie problemów, włączanie pracowników działu IT w spotkania klinicystów i budowę strategii jakości; − zdefiniowanie tzw. złotych źródeł danych, czyli wysokiej jakości informacji klinicznych i organizacyjnych o najwyższym stopniu precyzji i wykorzystywanie ich w analizach np. zdrowia społeczności; − zaprojektowanie architektury danych placówki medycznej – zdefiniowanie rodzaju gromadzonych danych (jakie mamy, a jakich nadal potrzebujemy?) i możliwości ich analitycznego wykorzystania; − stworzenie strategii interoperacyjności i integracji istniejących danych; − powołanie zespołów decyzyjnych ds. jakości, rozwoju i zarządzania (w ramach obecnych zasobów kadrowych), których zadaniem jest analiza danych, określanie zapotrzebowania na zasoby informacyjne (zamiast odgórnego podejmowania decyzji); − tworzenie kultury „działania opartego na danych” z przenikaniem się kompetencji działów IT i działów klinicznych (unikanie separacji informatyki i medycyny); − opracowanie strategii stawiających pacjenta w centrum procesów np. koordynacji opieki, podwyższania satysfakcji z pobytu w szpitalu, opieki zdalnej. Zaangażowanie systemów informacyjnych do ich realizacji;

− systematyczny audyt wykorzystania zasobów IT realizowany wspólnie z przedstawicielami producenta celem zidentyfikowania nowych i niewykorzystywanych funkcji. Dane są wartościowym zasobem każdej placówki medycznej – mówią o problemach wewnętrznych, dostarczają wiedzy, pozwalają odkrywać nowe możliwości kliniczne i organizacyjne, obnażają najsłabsze ogniwa procedur pracy, a przede wszystkim – są niezbędne w procesie rozwoju i doskonalenia procesów. Aby je dobrze wykorzystać, należy zadbać o ich usystematyzowanie, a następnie zbudować kulturę pracy opartą na informacji. 

» W zdecydowanej większości przypadków to źle zorganizowane procesy odpowiadają za problemy finansowe, niezadowolenie pacjentów i pracowników.« OSOZ Polska 12/2017

rozmow y

? Foto: designed by freepik.com

Technologie nadają zdrowiu witalności Innowacyjne firmy przemycają do ochrony zdrowia rewolucyjne rozwiązania technologiczne. Mają marzenie, aby zmienić na lepsze życie pacjentów, ułatwić pracę lekarzy, poprawić efektywność sektora. To im zawdzięczamy mobilne aplikacje zdrowotne, miniaturowe urządzenia diagnostyczne czy platformy telemedyczne. O szybko rozwijającym się rynku startupów oraz potencjale innowacji rozmawiamy z Joanną Skuza ze SpeedUp Venture Capital Group. 28

OSOZ Polska 12/2017

rozmow y Co nowego do ochrony zdrowia wnoszą startupy?

Startupy to przede wszystkim nowatorskie, świeże, wizjonerskie spojrzenie na rozwiązania istniejących problemów oraz utrudnień w sektorze ochrony zdrowia. To, co firmy „medtechowe”, naukowcy – lekarze, czy przedsiębiorcy działający w sektorze ochrony wnoszą do niego, to poprawa systemu opieki nad pacjentem, nowe metody leczenia, zmniejszenie kosztów opieki zdrowotnej. Czy są to pomysły, które mają szansę zmienić zasady gry w sektorze zdrowia?

Oczywiście. Sektor ochrony zdrowia, zwłaszcza w Polsce, nadal kojarzy się z zacofaną strukturą. Najczęściej, kiedy myślimy o sferze legislacyjnej i administracyjnej. Projekty mające na celu digitalizację obsługi pacjenta, przyspieszenie pracy w placówkach medycznych, skrócenie kolejek do lekarzy, zautomatyzowanie doboru, dawkowania lub wydawania leków to szansa na przeniesienie sektora zdrowia na wyższy poziom. Masz okazję obserwować rynek startupów w Europie. Jak na tym tle prezentują się polskie młode firmy?

Polska jest dobrym rynkiem dla rozwoju startupów medycznych w Europie Środkowo- Wschodniej. W skali regionu, przeznacza się tu aż 30% wszystkich wydatków właśnie na rozwiązania dla służby zdrowia. W efekcie rośnie liczba startupów medycznych i biotechnologicznych. Jest to jednak zjawisko dość nowe i póki co nie mamy zbyt wielu sukcesów na rynku międzynarodowym. Pojawiają się też firmy, które są zauważane również przez zagranicznych “łowców startupów”. Do berlińskiej medycznej edycji akceleratora Startupbootcamp Digital Health zakwalifikowały się aż trzy polskie startupy. Z kolei StethoMe – elektroniczny stetoskop do telediagnozy – otrzymał niedawno 2 mln dolarów od izraelskiego funduszu. Musimy jeszcze trochę popracować nad rozwojem i wdrożeniami. Niestety, często z powodu braku chętnych do współpracy partnerów biznesowych, korporacyjnych i instytucyjnych, polskie pomysły są rozwijane poza granicami kraju. Programy publiczne i rozgłos, jaki w ostatnim czasie toczy się wokół innowacji, wspiera nieco współpracę młodych spółek z du-

» Publiczne podmioty zdrowia powinny otworzyć się na implementację, czy choćby testy rozwiązań tworzonych przez startupy.« żymi graczami na rynku medycznym. Uważam jednak, że nadal przed nami długa droga. Pomocne byłoby otworzenie się publicznych podmiotów służby zdrowia na implementację, czy choćby testy rozwiązań tworzonych przez startupy. Droga od pomysłu do komercjalizacji produktu lub usługi jest długa. Co decyduje o sukcesie, a jakie błędy prowadzą do porażki?

Zdecydowanie najczęściej popełnianym błędem, zwłaszcza wśród naukowców, jest nieprecyzyjne określenie swojego modelu biznesowego. Jeśli taki model został już zdefiniowany, często występuje brak weryfikacji pomysłu z potencjalnymi odbiorcami. Rozwiązania bywają przełomowe, jednak ich grupa docelowa jest nieraz źle zdefiniowana lub w ogóle nie została określona. Naukowcy skupiają się na długich i żmudnych pracach badawczych pomijając albo umniejszając kwestie stricte biznesowe. Innowatorzy mają obawy przed weryfikacją swoich projektów, ponieważ boją się, że ktoś skopiuje ich pomysł. Bardzo ważnym czynnikiem jest czas, w którym rozwiązanie trafia na rynek. W przypadku projektów naukowo – badawczych droga od pomysłu do realizacji jest sama w sobie długa, nie można więc przedłużać jej poprzez dopracowywanie pomysłu w nieskończoność. Ponadto potrzebujemy więcej odwagi, zarówno ze strony założycieli startupów jak i inwestorów. Inwestorzy muszą zrozumieć, że aby stworzyć, a następnie wyskalować rozwiązanie medtechowe potrzebne są miliony… dolarów. Polska nadal nie jest gotowa na inwestowanie bardzo dużych kwot. Dlatego firmy zmuszone są szukać

pieniędzy poza granicami, ale i tam podejście bywa podobne. Skąd tak duże zainteresowanie sektorem zdrowia? Od kilku lat to właśnie nowe firmy wprowadzają na rynek aplikacje zdrowotne, tzw. urządzenia ubieralne, systemy sztucznej inteligencji znajdujące zastosowanie w praktyce klinicznej.

Odpowiedź na to pytanie jest złożona i należy jej szukać wśród wszystkich podmiotów występujących na rynku. Jednym z powodów jest atrakcyjność tematu – chodzi o ludzkie zdrowie, życie, czyli o coś więcej niż kolejną innowację. Z drugiej strony zmienia się rynek i oczekiwania. Pacjenci są bardziej świadomi – chcą mieć dostęp do informacji, częściej korzystają z przysługujących im praw, weryfikują stawiane diagnozy, poszukują alternatywnych rozwiązań, także w nowych technologiach. Do tego są zdecydowani płacić wysokie stawki za dostęp do prywatnych usług medycznych. Wspomniany już rynek Europy Środkowo-Wschodniej jest pod tym względem bardzo interesujący, gdyż odsetek prywatnych usług medycznych stale rośnie, podczas gdy zachodni sąsiedzi pozostają niemal na niezmienionym poziomie. Jakie obszary ochrony zdrowia cieszą się największym zainteresowaniem młodych firm technologicznych i jaki kierunek prognozujesz na przyszłość?

Dużą popularnością cieszą się rozwiązania związane z telemedycyną. Umożliwiają one pacjentom dostęp do usług medycznych i specjalistów oraz wykonywanie badań diagnostycznych bez wychodzenia z domu. Rośnie skłonność pacjentów do dbania o własne zdrowie po-

» Stworzenie i wprowadzenie na rynek innowacji z dziedziny ochrony zdrowia wymaga inwestycji liczonych w milionach dolarów.« OSOZ Polska 12/2017

rozmow y

przez jego monitoring. Pomocne są tutaj tzw. technologie ubieralne, przykładowo zegarki mierzące tętno, poziom cukru, czy inne urządzenia monitorujące stan pacjenta. Kolejnym obszarem są biosensory i urządzenia monitorujące. Dzięki nim, zarówno pacjent jak i lekarz uzyskują szybko informacje o stanie zdrowia, często wykrywające pierwsze niepokojące zmiany, umożliwiając tym samym szybką interwencję. Ciekawym urządzeniem tego typu na polskim rynku jest wspomniany wcześniej StethoMe – elektroniczny, bezprzewodowy stetoskop współpracujący ze smartfonem, z wbudowanym termometrem i inteligentnym systemem analizy dźwięków. Pozwala on na przeprowadzenie wstępnego badania, na podstawie którego można dokonać telekonsultacji lekarskiej. AISens to z kolei system sensorów monitorujących postęp rehabilitacji. Otrzymywane na ich podstawie informacje pozwalają weryfikować skuteczność procesu leczenia. Ponadto rozwiązanie ma za zadanie motywować pacjenta do dalszej poprawy wyników. Inteligentne systemy monitorujące służą również osobom starszym. W Polsce stworzono też SidlyCare. Jest to opaska przypominająca zegarek, która stale monitoruje ciśnienie i temperaturę ciała. Ponadto posiada czujnik upadku, sensor aktywności ruchowej (licznik kroków), lokalizator, funkcję przypominającą o zażywaniu leków i przycisk, dzięki któremu można szybko wezwać pomoc. Rozwiązanie takie daje możliwość sprawowania opieki nad seniorem i szybką pomoc w razie nagłej potrzeby. Jeszcze inną dziedziną są rozwiązania z tzw. obszaru diagnostyki w miejscu opieki (point-of-care, POC), wprowadzające sprawniejsze – czyli szybsze, tańsze oraz wygodniejsze – wykonywanie badań zarówno w placówce medycznej oraz w domu. Takie rozwiązania są już ogólnie dostępne. Przykładem jest chociażby coraz popularniejszy glukometr FreeStyle Libre, w skład którego wchodzi sensor w postaci plastra i czytnik. Po zeskanowaniu czujnika, wyświetlana jest wartość stężenia glukozy w płynie śródtkankowym, bez konieczności każdorazowego nakłuwania. Podobno również Apple pracuje nad badającym poziom cukru zegarkiem. W fazach rozwoju są testy na raka, czy urządzenia rozpoznające pierwsze objawy udaru mózgu. Inny polski startup, Biolumo, pracuje nad urządzeniem pomagającym lekarzom dobrać odpowiedni antybiotyk. Cały proces analizy mło-

OSOZ Polska 12/2017

dzi naukowcy z Gdańska planują skrócić do 6 godzin, dodatkowo tak kształtując cenę testów, aby była konkurencyjna do tradycyjnych antybiogramów. Coraz powszechniejsze są rozwiązania związane z drukiem 3D. Z ich pomocą można tanio personalizować np. protezy. Do wynalazków wykorzystujących sztuczną inteligencję zalicza się m.in. Watson – superkomputer stworzony przez IBM, analizujący duże zbiory danych medycznych i w ten sposób posiadający potencjał odkrywania nowych metod leczenia. Dotychczas Watson zasłynął m.in. z dopasowania leczenia farmakologicznego do konkretnego rodzaju nowotworu. Wirtualna rzeczywistość wykorzystywana jest w symulacjach operacji, szkoleniach lekarzy i leczeniu niektórych schorzeń, w tym przede wszystkim lęków czy redukcji bólu. Warto śledzić rozwiązania bazujące na mediach społecznościowych, czyli analizujące dane zbierane z portali w celu wczesnego diagnozowania chorób, monitorujące zachowania, preferencje pacjentów. Pozwalają m.in. wykrywać symptomy depresji.

Które jeszcze sektory – oprócz zdrowia – przyciągają startupy i dlaczego?

Bardzo popularne i prężnie działające są startupy fintechowe. Rozwiązania w sektorze finansowym będą miały jeszcze większą możliwość rozwoju, kiedy wejdzie w życie dyrektywa PSD2 (red.: Payment Services Directive 2) regulująca rynek płatności detalicznych, która otworzy drogę zewnętrznym, pozabankowym podmiotom. Wiele zastosowań ma również technologia blockchain. Z uwagi na globalny wzrost populacji i zmniejszające się zasoby naturalne, startupy przyciąga branża związana z energetyką, czy rolnictwem (tzw. Ag-Tech). Prognozuje się, że do roku 2050 zapotrzebowanie na żywność wzrośnie o ponad 50%. Rolnictwo, niegdyś uważane za zacofane, aktualnie jest branżą, która bardzo szybko chłonie innowacje. Projekty powstające w tych obszarach, podobnie jak medtechowe, cechują się też często tzw. społeczną odpowiedzialnością, czyli w znaczny sposób mogą wpływać na naszą przyszłość, warunki życia i zdrowie. Stąd atrakcyjność tych branż. 

SŁOWNIK Startup Przedsiębiorstwo lub tymczasowa organizacja stworzona w celu poszukiwania modelu biznesowego, który gwarantowałby jej rozwój. Przedsiębiorstwa te mają zwykle krótką historię, są w fazie rozwojowej i aktywnie poszukują nowych rynków. Przedsiębiorstwa typu startup powstać mogą w dowolnej branży, jednak najczęściej związane są z nowymi technologiami. Do ich cech charakterystycznych zalicza się: niskie koszty rozpoczęcia działalności, wyższe niż w przypadku „standardowych” przedsięwzięć ryzyko, potencjalnie wyższy w stosunku do „standardowych” przedsięwzięć zwrot z inwestycji. Jedną z metod finansowania projektów rozpoczynanych jako startup jest korzystanie z funduszy venture capital lub z pomocy aniołów biznesu. Momentem, w którym przedsiębiorstwo przestaje być uważane za startup, może być osiągnięcie zysku, fuzja lub przejęcie.

Venture capital Średnio- i długoterminowe inwestycje w przedsiębiorstwa niepubliczne znajdujące się we wczesnych fazach rozwoju (obarczone wysokim ryzykiem niepowodzenia inwestycji), połączone ze wsparciem menedżerskim (w zakresie optymalizacji procesów biznesowych czy podniesienia jakości zarządzania), prowadzone przez wyspecjalizowane podmioty (fundusze venture capital). Celem inwestycji venture capital jest osiągnięcie zysku wynikającego z przyrostu wartości przedsiębiorstwa przez odsprzedaż jego akcji lub udziałów po upływie określonego okresu.

FinTech Sektor gospodarki obejmujący przedsiębiorstwa operujące w branży finansowej oraz technologicznej. Firmy określane mianem FinTechów najczęściej świadczą usługi finansowe za pośrednictwem Internetu. Źródło: Wikipedia

rozmow y

Ekspansja na bazie nowoczesności Podkarpacie. Dla jednych województwo ściany wschodniej, dla innych Solina oraz Bieszczady. Jednak to również miejsce powstawania przedsięwzięć nastawionych na nowe technologie. W poszukiwaniu nowych modeli zrządzania w ochronie zdrowia zaglądamy do Szpitala Specjalistycznego im. Świętej Rodziny w Rudnej Małej. Rozmowa z dyrektorem placówki, dr n. med. Arkadiuszem Bieleckim. Szpital od początku miał być placówką wyróżniającą się swoją ofertą i podejściem do leczenia. Skąd pomysł na skupienie uwagi na ortopedii?

W 1993 roku nawiązałem współpracę z dr. Heinz-Jürgen Eichhorn. Prowadzi on klinikę operującą sportowców w Niemczech, w tym między innymi piłkarzy. Moim marzeniem było przeniesienie i stworzenie takiego szpitala w polskich realiach. Niestety próba re-

alizacji tego projektu w publicznej placówce, w której byłem dyrektorem ds. medycznych, zakończyła się niepowodzeniem. Kolejne podejście w następnej placówce publicznej zakończyło się na 42 łóżkach i 2 salach operacyjnych. Dyrekcja szpitala nie widziała możliwości rozbudowy oddziału pomimo widocznego zwiększenia popytu na oferowany zakres usług medycznych. Potrzeba stworzenia dużego oddziału ortopedii dobrze wyposażonego dla regionu była tak duża,

że udało mi się zainteresować tym pomysłem lokalnych biznesmenów, z którymi zrealizowaliśmy to przedsięwzięcie. Koncentrowałem się wtedy głównie na ortopedii i taki właśnie szpital, wzorowany na wcześniej wspominanej klinice, chcieliśmy stworzyć. Zapotrzebowanie na nasze usługi było tak duże, że obecnie

OSOZ Polska 12/2017

rozmow y

z jednego budynku, w którym rozpoczynaliśmy, rozbudowaliśmy się do trzech. Wybór małej miejscowości na wschodzie kraju dla tak sprecyzowanej grupy docelowej był krokiem ryzykownym…

W przypadku lokalizacji przedsięwzięcia wygrał przede wszystkim lokalny patriotyzm, ale również duże zapotrzebowanie na usługi medyczne. Już jako dyrektor medyczny, a potem ordynator oddziału ortopedycznego obserwowałem, że wielu chorych odchodzi z kwitkiem. Zainspirował nas przede wszystkim brak miejsc dla chorych i brak możliwości operowania w szpitalach publicznych. Natomiast nie będę ukrywał również, że całe moje życie, w tym życie zawodowe, to Rzeszów. Tu żyjemy, mieszkamy i pracujemy. Biorąc pod uwagę powyższe czynniki, wybór lokalizacji stał się oczywisty. Rok 2007, otwarcie szpitala, pierwsza operacja. Jak Pan dziś wspomina tamte chwile?

Były one trudne. Wszyscy musieliśmy się uczyć pracować w nowym miejscu. Trzeba było stworzyć zgrany zespół pracowników. Mieliśmy nowoczesny sprzęt, niedostępny w placówkach, w których pracowaliśmy dotychczas. Uczyliśmy się wszyscy: lekarze, pielęgniarki, salowe. Powodowało to jednak konieczność przemyślenia i stworzenia nowych procedur. Po pewnym czasie zespoły oswojone z nową rzeczywistością pracowały bez najmniejszych problemów. I tak jest do dziś. Trudne początki pozwoliły nam

» Po przełamaniu bariery uczenia się, każdy z nas męczy się w chwilach, kiedy nie ma dostępu do systemu informatycznego.«

OSOZ Polska 12/2017

na dopracowanie i wypracowanie mechanizmów, których – co muszę przyznać z satysfakcją – zazdroszczą nam koledzy z innych placówek. Przykładem może być przyjęcie pacjenta trafiającego do naszej placówki z wypadku. Wielokrotnie zdarza się, że jest on operowany, nawet tego samego dnia, oczywiście jeżeli istnieje taka możliwość. Nie osiągnęlibyśmy tego wszystkiego bez ludzi, z którymi pracujemy. Tworzenie tego zespołu odbywało się etapami. Po pierwsze i przede wszystkim musieliśmy zainspirować zespół pracą, sprawić, żeby mieli satysfakcję z tego co robią, jak również dać im poczucie komfortu i bezpieczeństwa pracy. Konsekwencją takiego podejścia jest jakże ważne zadowolenie pacjenta. Leczenie w ramach AOS, pełna diagnostyka, lecznictwo stacjonarne nie mogą funkcjonować bez innowacji sprzętowych i organizacyjnych. Czy nowe technologie to był ten element, który miał Państwa wyróżniać na tle innych placówek medycznych?

Byłem pierwszym lekarzem na Podkarpaciu, który wykonywał operacje artroskopowe. Moi koledzy wtedy żartowali, mówiąc, po co zaglądać przez dziurkę od klucza, kiedy można otworzyć drzwi. Dziś realia są takie, że wszyscy chcą operować endoskopowo. Pasjonują mnie nowe rozwiązania, opieramy się głównie na nowoczesnych technologiach sprawdzonych już w Europie i na świecie. Wdrażamy je za każdym razem analizując ich przydatność w naszej palcówce. Mamy ciągle świadomość, iż pewne poczynania w medycynie są niestety nieodwracalne. Wracając jednak do pytania. Patrząc dziś na nasze zaplecze diagnostyczne, muszę wspomnieć, że moim celem było stworzenie placówki, w której obsłużymy pacjenta kompleksowo. Do dnia dzisiejszego istnieją badania specjalistyczne, które realizujemy poza naszą placówką, ale jest ich znikoma ilość. Cel był jasno określony: lekarz musi mieć dostęp do nowoczesnego i pełnego zaplecza diagnostycznego, a pacjent musi zostać zaopatrzony w placówce kompleksowo. Przy doborze sprzętu mieliśmy świadomość, iż wybór tych z górnej półki podniesie w znacznym stopniu jakość opieki nad pacjentem, a nie będę ukrywał, że duża część urządzeń diagnostycznych to były pierwsze takie urządzenia na Podkarpaciu, a częściowo także w Polsce.

Wiele placówek medycznych traktuje cyfryzację jako zło konieczne. Szpital im. Świętej Rodziny przeszedł kompleksową informatyzację w zakresie tzw. części białej i szarej. Co motywowało Państwa do inwestowania w infrastrukturę IT?

Funkcjonowanie bez systemów IT jest w dzisiejszych realiach niemożliwe. Widząc możliwości, jakie daje informatyzacja placówki, jeszcze jako dyrektor medyczny placówki publicznej zorganizowałem szkolenie informatyczne dla swoich kolegów z oddziału. Obecnie bez informatyki w placówce medycznej nie da się funkcjonować. Faktem jest, że na początku wydaje się, że jest ona dodatkowym utrudnieniem, ale po przełamaniu bariery uczenia się, każdy z nas męczy się w chwilach, kiedy nie ma dostępu do oprogramowania. Odczuwamy również, dzięki dostępowi do systemu informatycznego, że prowadzenie dokumentacji medycznej jest łatwiejsze, a czas

rozmow y

» Pasjonują mnie nowe rozwiązania, opieramy się głównie na nowoczesnych technologiach sprawdzonych już w Europie i na świecie.« jej tworzenia ulega skróceniu. Trzeba jednak uczciwie przyznać, że początki były trudne. Współpraca z firmą Merido na poziomie wdrożenia oraz bazowanie na rozwiązaniach KAMSOFT pozwoliło wypracować optymalny model informatyzacji. Uczciwie mogę stwierdzić, że jesteśmy zadowoleni z efektów. Moi koledzy pracujący w innych placówkach, spotykający się z innymi rozwiązaniami, otwarcie mówią, że nasze rozwiązanie jest przyjazne i dobrze się na nim pracuje. Jako jedna z trzech placówek niepublicznych na Podkarpaciu weszliście Państwo do tzw. sieci szpitali. Czy stanowiło to dla Państwa duże wyzwanie?

Rozwój szpitala w ciągu tych kilku lat spowodował, iż zaistnieliśmy w tej nowej rzeczywistości. Jesteśmy obecnie największym szpitalem niepublicznym na Podkarpaciu. Posiadamy jeden

z dwóch w województwie oddziałów torakochirurgii, nowoczesny oddział rehabilitacji, ortopedii, neurologii, intensywnej opieki medycznej. Mamy dużą listę pacjentów oczekujących. Niepewność jednak była, ale jak wspomniałem wcześniej, dzięki konsekwentnemu i ukierunkowanemu rozwojowi spełniliśmy wszystkie warunki ustawodawcy, co zagwarantowało nam wejście do sieci. Jak szpital będzie się rozwijał w przyszłości?

Ujmę to w następujący sposób – apetyt rośnie w miarę jedzenia. Niemniej jednak, powiedzmy sobie szczerze, nasz szpital dobrze funkcjonuje, o czym świadczą sygnały jakie otrzymujemy z terenu Polski, ale również z Niemiec oraz USA. Praca w zespołach jest poukładana, a szpital jest zarządzamy według zasad ekonomii. Planujemy dalszą

rozbudowę, o kolejny budynek. Musimy poczekać jednak z ich realizacją ze względu na znaki zapytania związane z wejściem w życie tzw. sieci szpitali.  Rozmawiał: Rafał Szczygieł

Szpital Specjalistyczny im. Świętej Rodziny w Rudnej Małej powstał w 2007 roku jako placówka posiadająca dwa oddziały (ortopedyczny i chirurgiczny). Na dzień dzisiejszy dysponuje 7 oddziałami. Posiada pełne możliwości diagnostyczne w postaci pracowni Tomografii Komputerowej, Rezonansu Magnetycznego, RTG, USG, EEG, EMG. Przeprowadza między innymi pełną diagnostykę CT serca, neurologiczną, onkologiczną, ortopedyczną, narządów miąższowych, guzów kości, pełną gamę analiz obrazów płuc oraz badania naczyń z zastosowaniem obrazowania dopplerowskiego i Power Doppler. Pobyt pacjenta natomiast odbywa się w komfortowych, klimatyzowanych, 1–4 osobowych pokojach z własnymi węzłami sanitarnymi i TV.

OSOZ Polska 12/2017

pra k t y cznie

legislacja

Foto: designed by by Vectorarte / Freepik

Wyzwania kadrowe Pracodawcy w sektorze ochrony zdrowia są narażeni na ciągłe zmiany w prawie i stwarzające wiele trudności interpretacyjnych przepisy. Kolejne zadania nakładane przez ustawodawcę sprawiają, że nie tylko personel medyczny, ale i administracja podmiotów leczniczych mierzy się z nadmiarem biurokratycznych obowiązków.

Iwona Magdalena Aleksandrowicz Kancelaria Doradcza Rafała Piotra Janiszewskiego

Rok 2017 obfitował w trudne zadania stawiane przed komórkami organiza-

OSOZ Polska 12/2017

cyjnymi prowadzącymi sprawy kadrowe w placówkach medycznych. Zmiany w zasadach kształcenia podyplomowego w wielu zawodach medycznych, kolejny wzrost dodatku wypłacanego pie-

lęgniarkom i położnym, kontrowersje wokół wprowadzonych rozwiązań dotyczących wynagrodzeń personelu medycznego i niemedycznego oraz podwyżki dla rezydentów to najważniejsze zmiany, ale nie jedyne. Z początkiem roku 2018 o 100 zł wzrosło minimalne wynagrodzenie za pracę, natomiast o 0,70 zł podniesiono minimalną stawkę godzinową w przypadku umów cywilnoprawnych. Sporym wyzwaniem okazał się także protest lekarzy i jego następstwa. Wiele jednak wskazuje, że również w kolejnych miesiącach nie możemy liczyć na stabilność prawa i spokojną pracę wokół bieżących spraw kadrowych.

pra k t y cznie

Klauzule opt-out Nowy rok przyniósł kryzys wywołany wypowiedzeniem klauzul opt-out. Lekarze zrezygnowali z pracy w wymiarze przekraczającym 48 godzin na tydzień, dopuszczalnej na gruncie ustawy o działalności leczniczej po wyrażeniu odpowiedniej zgody przez pracownika wykonującego zawód medyczny i posiadającego wyższe wykształcenie, zatrudnionego w podmiocie leczniczym wykonującym działalność leczniczą w rodzaju „stacjonarne i całodobowe świadczenia zdrowotne”. Oświadczenia złożone przez lekarzy w listopadzie 2017 roku zakończyły bieg terminu wypowiedzenia w dniu 31 grudnia 2017 roku. Warto jednak pamiętać, że kwestia pracy w godzinach nadliczbowych dotyczy osób zatrudnionych na umowę o pracę. W przypadku umów cywilnoprawnych nie występują tego rodzaju ograniczenia, a właśnie ta forma świadczenia usług dominuje w sektorze ochrony zdrowia. Wobec licznych kontroli dotyczących umów cywilnoprawnych w podmiotach leczniczych, należy natomiast zwrócić uwagę na charakter postanowień umownych i zakres usług objętych umową. Próby pozyskania personelu udzielającego świadczeń nie mogą bowiem prowadzić do obejścia przepisów Kodeksu Pracy, stanowiących, że niezależnie od tego, jak nazwiemy łączącą strony umowę, będzie ona umową o pracę, jeżeli będzie przewidywać zobowiązanie do wykonania za odpłatnością pracy określonego rodzaju, w określonym czasie i miejscu oraz pod ustalonym kierownictwem. Ostatnie wydarzenia z pewnością przyczynią się do wzrostu świadomości skutków zawarcia niewłaściwie przygotowanego kontraktu.

Wzrost wynagrodzenia Postulaty zgłaszane przez rezydentów doprowadziły nie tylko do masowego wypowiadania lub nieprzedłużania klauzul opt-out. Sprawiły również, że korzystniej niż dotychczas ukształtowano wynagrodzenie przekazywane rezydentom. Zastrzeżono przy tym wsteczną moc obowiązywania przepisów – od 1 lipca 2017 roku. Podobny mechanizm powodujący konieczność wypłaty wyrównania wynagrodzenia za zamknięte okresy rozliczeniowe zastosowano także w ustawie z dnia 8 czerwca 2017 r. o sposobie ustalania najniższego wynagrodzenia zasadniczego pracowników wykonujących zawody medyczne zatrudnionych w podmio-

tach leczniczych. Ustawa zainicjowała wprowadzanie corocznych podwyżek dla najniżej uposażonych pracowników, w związku z czym do 31 maja 2018 roku niezbędne będzie zawarcie kolejnego porozumienia ustalającego wzrost wynagrodzenia personelu medycznego, który dotąd nie uzyskiwał wynagrodzenia zasadniczego w kwocie co najmniej odpowiadającej najniższemu wynagrodzeniu zasadniczemu określonego na podstawie

» Podwyższenie wynagrodzenia w 2018 roku będzie dla personelu medycznego bardziej odczuwalne finansowo niż w 2017 roku.«

ustawy. Ustalony w drodze porozumienia albo zarządzenia sposób podwyższenia wynagrodzenia zasadniczego ma zapewnić proporcjonalny dla każdej z grup zawodowych średni wzrost tego wynagrodzenia, przy czym na dzień 1 lipca 2018 r. wynagrodzenie zasadnicze pracownika wykonującego zawód medyczny zostanie podwyższone co najmniej o 20% kwoty stanowiącej różnicę pomiędzy najniższym wynagrodzeniem zasadniczym określonym na podstawie ustawy a wynagrodzeniem zasadniczym danego pracownika. Podwyższenie wynagrodzenia w 2018 roku będzie zatem bardziej odczuwalne finansowo dla personelu medycznego niż w 2017 roku, gdy wzrost stanowił 10% różnicy. Natomiast nadal brak jest precyzyjnych wskazań w zakresie kształtowania wynagrodzenia pracowników niemedycznych. Nie odniesiono się także do postulatów pojawiających się przede

wszystkim ze strony pielęgniarek i położnych, by urealnić poziomy wymaganych kwalifikacji określonych w załączonej do ustawy tabeli, w której określono zależność pomiędzy poziomem kwalifikacji wymaganych na zajmowanym stanowisku a przypisanym mu współczynnikowi pracy, czyli mnożnikowi kwoty bazowej. Jest to o tyle istotne, że o ile zawarty w ustawie mechanizm podwyższania wynagrodzenia zakłada sukcesywny wzrost do roku 2021, już wkrótce niepewna stanie się przyszłość dodatku wypłacanego pielęgniarkom i położnym na podstawie rozporządzenia w sprawie ogólnych warunków umów. W 2018 roku dodatek osiągnie docelową wartość 1600 zł, jednak nie wiadomo, jakie będą jego losy po 2019 roku.

Wzmocnienie współpracy Zmiany, z którymi trzeba się zmierzyć w kontekście relacji z personelem, dotyczyć będą również kwestii porządkowych związanych z udzielaniem świadczeń. W regulaminach organizacyjnych podmiotów leczniczych zazwyczaj bowiem dość lakonicznie opisywane są aspekty związane z przebiegiem procesu udzielania świadczeń zdrowotnych, z zapewnieniem właściwej dostępności i jakości tych świadczeń w jednostkach lub komórkach organizacyjnych zakładu leczniczego. Stosunkowo niewiele miejsca poświęca się także określeniu warunków współdziałania z innymi podmiotami wykonującymi działalność leczniczą w zakresie zapewnienia prawidłowości diagnostyki, leczenia, pielęgnacji i rehabilitacji pacjentów oraz ciągłości przebiegu procesu udzielania świadczeń zdrowotnych. Wprowadzenie sieci szpitali, a także wejście w życie nowych regulacji dotyczących Podstawowej Opieki Zdrowotnej wymusza natomiast zmiany w zakresie organizacji świadczeń opisywanej w regulaminie organizacyjnym. Wewnętrzne ustalenia w zakresie sposobu współpracy – zarówno pomiędzy poszczególnymi komórkami organizacyjnymi czy jednostkami organizacyjnymi w podmiocie leczniczym, jak i współpracy z innymi podmiotami – muszą znaleźć swoje przełożenie w zakresach obowiązków osób udzielających świadczeń. Trudno bowiem mówić o koordynacji opieki nad pacjentem przy braku odpowiedniej formuły współpracy czy niewyznaczeniu konkretnych zadań osobom odpowiedzialnym za przebieg poszczególnych etapów procesu udzielania świadczeń. 

OSOZ Polska 12/2017

pra k t y cznie

HEALTH TECH NEWS

STATE OF HEALTH IN THE EU 2017

5 WAYS TO MAKE HEALTHCARE

EFFECTIVE, ACCESSIBLE AND RESILIENT

HEALTH PROMOTION AND DISEASE PREVENTION PAVE THE WAY FOR A MORE EFFECTIVE AND EFFICIENT HEALTH SYSTEM Yet only around 3% of health budgets are spent on PREVENTION

Non-communicable diseases account for up to 80% of HEALTHCARE COSTS

REGULAR PHYSICAL ACTIVITY

RECENT BREAST CANCER EXAM

Lower income group

Low education

Higher income group

High education

A STRONG PRIMARY CARE GUIDES PATIENTS THROUGH THE HEALTH SYSTEM AND HELPS AVOID WASTEFUL SPENDING

27% VISIT AN

14 EU COUNTRIES REQUIRE PRIMARY CARE REFERRAL

EMERGENCY DEPARTMENT BECAUSE OF INADEQUATE PRIMARY CARE

FOR CONSULTING A SPECIALIST

Health and Food Safety

OSOZ Polska 12/2017

9 OTHER COUNTRIES HAVE FINANCIAL INCENTIVES

FOR REFERRALS

pra k t y cznie

INTEGRATED CARE TACKLES A LABYRINTH OF SCATTERED HEALTH SERVICES TO THE BENEFIT OF THE PATIENT

The rising burden of chronic disease and multi-morbidity requires tackling SGD«BNLOKDWHSX«@MC« fragmentation of services.

PROACTIVE HEALTH WORKFORCE PLANNING AND FORECASTING MAKE HEALTH SYSTEMS RESILIENT TO FUTURE EVOLUTIONS

EXTERNAL PRESSURE AGEING POPULATION MIGRATION TECHNICAL INNOVATION

INTERNAL PRESSURE RECRUITMENT & RETENTION GEOGRAPHIC DISTRIBUTION SKILLS MISMATCHES

The EU’s 18 million healthcare professionals are at the centre of prevention, primary care and integrated care. Unlocking their potential requires us to BNMEQNMS«CHɄDQDMS«DWSDQM@K«@MC« internal pressures.

THE PATIENT IS AT THE CENTRE OF THE NEXT GENERATION OF BETTER HEALTH DATA FOR POLICY AND PRACTICE EXTERNAL OBSERVATION

PATIENT� CENTRED DATA

SELF�REPORTED SAMPLES

Patient-centred health data contributes to patient outcomes whilst reducing wasteful spending in healthcare.

FULL POPULATION

2FCȧDSJJȧQWLRFCQGQȧMDȧICWȧȏLBGLEQȧA?Lȧ@CȧDMSLBȧGLȧRFCȧState of Health in the EU Companion Report, published in November 2017

All 28 Country Health Profiles can be accessed at: ec.europa.eu/health/state European on Health Systems and Policies a partnership hosted by WHO

HEALTH AT A GLANCE: EUROPE

COUNTRY HEALTH PROFILES

COMPANION REPORT

VOLUNTARY EXCHANGES

OSOZ Polska 12/2017

pra k t y cznie

analiza sprzedaży leków

Suplementy diety z witaminą D W 2016 roku Polacy zakupili w aptekach aż o 42% więcej preparatów z witaminą D w porównaniu z rokiem 2015 i dwukrotnie więcej niż w 2014 roku. Tak duży wzrost popytu można tłumaczyć coraz większym nagłośnieniem problemu w mediach oraz badaniami potwierdzającymi dobroczynny wpływ tej witaminy na organizm człowieka. W strefie geograficznej, w której znajduje się Polska, witamina D wytwarzana jest w organizmie pod wpływem słońca w okresie od kwietnia do września. Wystarczy 15–20-minutowa ekspozycja na promienie słoneczne ok. 20% powierzchni ciała. Zapas zmagazynowany w tkance tłuszczowej wystarcza na 2 miesiące. W okresie jesienno-zimowym źródłem witaminy D jest przede wszystkim odpowiednia dieta bogata w tłuszcze. WSKAŹNIKI SPRZEDAŻY PREPARATÓW Z WIT. D. ROK 2016 I ZMIANA % W STOSUNKU DO ROKU 2002

WARTOŚĆ SPRZEDAŻY

ilość sprzedaży

asortyment

ŚREDNIA CENA

277 267 065 zł

16 183 597 zł

400

17,13 zł

580%

250%

470%

94%

DANE UZUPEŁNIAJĄCE U osób po 70. roku życia obserwuje się zmniejszenie zawartości prowitaminy D w skórze nawet o 75%. Niewystarczające natężenie promieniowania słonecznego występuje jesienią i zimą powyżej 35. stopnia szerokości geograficznej. Zalecana dawka dla osób dorosłych: 800–2000 IU/dobę. Najwięcej witaminy D można znaleźć w rybach morskich. Rekordzistą pod względem zawartości „słonecznej” witaminy jest świeży węgorz, w którym jest aż 1200 IU/100 g. Na drugim miejscu na liście najbogatszych źródeł witaminy D plasuje się śledź w oleju, którego 100 g dostarcza 808 IU tej witaminy, a na trzecim – łosoś (540 UI/100 g). Trochę mniej witaminy D zawierają mleko i produkty mleczne oraz żółtka jaj. W okresie jesienno-zimowym warto zadbać o suplementację witaminy D. Dobrym rozwiązaniem jest tran. Jedna kapsułka zawiera około 400 IU (tj. 10 mcg) witaminy D. Według zaleceń, powinno się przyjmować 2 tabletki na dobę. W ten sposób można pokryć 100 proc. minimalnego dziennego zapotrzebowania na witaminę D. Źródło: www.poradnikzdrowie.pl

SPRZEDAŻ ILOŚCIOWA I WARTOŚCIOWA W LATACH 2002–2018

400 350 wartość [mln zł]

250 200

150 100

50 0

2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015 2016 2017 2018 PROGNOZA

CHCESZ WIEDZIEĆ WIĘCEJ? Szczegółowa analiza sprzedaży preparatów z witaminą D – str. 55

OSOZ Polska 12/2017

ilość [mln op.]

300

pra k t y cznie

E-zdrowie na świecie

10 PROGNOZ DLA GLOBALNEGO RYNKU OCHRONY ZDROWIA WARTEGO BILIONY

PRZYSZŁOŚĆ OCHRONY ZDROWIA TKWI W ANALIZIE DANYCH

W 2018 roku wartość globalnego rynku ochrony zdrowia przekroczy 1,85 biliona USD. W 2017 roku cyfrowe inwestycje osiągnęły wartość 6,5 miliarda USD. To o 109% więcej niż rok wcześniej – wynika z corocznego raportu Frost & Sullivan. Wzrost powinien jeszcze przyspieszyć za sprawą nowych e-rozwiązań w zakresie jakości opieki, rezultatów leczenia, zarządzania chorobami przewlekłymi. W raporcie znalazło się także 10 trendów na rok 2018. Wśród nich m.in. gromadzenie danych w chmurze, wirtualne i zdalne badania kliniczne, robotyka operacyjna. W projektach inteligentnych szpitali pozycję lidera przejmą państwa Azji Wschodniej. Liczba ataków cybernetycznych w ochronie zdrowia podwoi się, sztuczna inteligencja wkroczy do diagnostyki obrazowej.

Według National Business Group on Health, do 2019 roku 97% dużych firm w USA zaoferuje swoim pracownikom dostęp do usług telemedycznych. Rynek telemedycyny osiągnie do 2020 roku wartość 34 mld USD. – Nasz system ochrony zdrowia desperacko potrzebuje reformy, a technologia jest jednym z narzędzi, które może pomóc – mówi Charles Doarn z Uniwersytetu Cincinnati. Aby wykorzystać potencjał e-zdrowia, Big Data i telezdrowie muszą się do siebie zbliżyć. Niezbędna jest dokładna analiza danych w takich dziedzinach jak epidemiologia, badania kliniczne, genomika, ubezpieczenia zdrowotne i opieka nad pacjentem. Po to, aby szybciej diagnozować choroby, przyspieszyć badania nad nowymi lekami, wdrożyć do praktyki medycynę personalizowaną.

CZEGO SZPITALE MOGĄ SIĘ NAUCZYĆ OD PRZEMYSŁU SAMOCHODOWEGO?

TREND 2018: GIGANCI TECHNOLOGICZNI INWESTUJĄ W OCHRONĘ ZDROWIA

Placówkom implementującym technologie e-zdrowia trudno wzorować się na najlepszych praktykach, bo takich po prostu jeszcze nie wypracowano. Wdrażając rozwiązania sztucznej inteligencji muszą sięgać do doświadczeń innych branż, jak bankowości, przemysłu lotniczego i samochodowego. Jedną z pięt achillesowych szpitali jest zarządzanie przepływem pracy. Inteligentne systemy są często niezintegrowane z procedurami wewnętrznymi. Przykład: gdy system IT zidentyfikuje zakażenie szpitalne, następstwem powinno być uruchomienie odpowiednich działań, dzięki którym informacje trafią do wyznaczonych osób i zostaną podjęte właściwe kroki. Digitalizacja powinna dotyczyć zarówno danych pacjenta jak i procesów wewnątrzszpitalnych. Te drugie muszą skupić się na poprawie jakości leczenia przy zachowaniu niskich kosztów.

Wśród najważniejszych prognoz na rok 2018, eksperci wskazują na coraz rosnący apetyt wielkich firm nowych technologii na sektor zdrowia, jeszcze do niedawna odizolowany od innych branż. Wszystko za sprawą szybkiego rozwoju sztucznej inteligencji, z pomocą której można szybciej diagnozować choroby, jak nowotwory czy Parkinsona. Jednak problemem nadal pozostaje rozproszenie i niska jakość informacji. Trwa wyścig o rynek warty miliardy dolarów – wykorzystania sztucznej inteligencji do wspomagania procesów klinicznych. Ten, kto jako pierwszy opracuje efektywne rozwiązanie, pozostanie liderem na lata. Stąd obserwujemy wysyp wspólnych projektów realizowanych przez firmy technologiczne (Deepmind, IBM, Amazon) i szpitale. Do gry mogą się też włączyć wkrótce tacy giganci, jak Apple, Google albo Microsoft.

Źródło: Forbes

Źródło: Healthcare IT News

Źródło: Forbes

Źródło: Nesta

OSOZ Polska 12/2017

nowe idee

Kontrargument

Z papieru do komputera Foto: designed by freepik.com

Nowe technologie zmieniają świat i ludzi. Rewolucja cyfrowa zaburza dotychczasowy porządek, prowokuje dyskusje, rodzi obawy i nadzieje, dzieli społeczeństwo na entuzjastów i sceptyków. Dziś przyglądamy się obowiązkowej e-dokumentacji medycznej.

Pro

Kontra

Niewielkich rozmiarów serwery zastępują sterty kartotek zamknięte w szafach, lekarze i pielęgniarki notują rozpoznania i ordynują leki z pomocą komputera, rejestracja zapisuje pacjentów na wizyty w e-kalendarzu. Wszystkie dane są ustandaryzowane, bezpieczne i mobilne, a do tego gromadzone w jednym miejscu. Spada ryzyko błędów. Lekarz ma dostęp do pełnej historii leczenia pacjenta i danych wprowadzonych przez specjalistów w innych ośrodkach. Nie musi zlecać powtórnie badań, które chory wykonał gdzie indziej – widzi od razu wszystkie zażywane leki, mogąc zapobiegać niebezpiecznym interakcjom. Jeżeli laboratorium wykona zlecone badania, wyniki pojawiają się automatycznie w e-kartotece. Słowniki rozpoznań, bazy leków i szablony wywiadów ułatwiają i przyspieszają wprowadzanie danych. Coraz częściej notatki można przygotowywać za pomocą specjalnych dyktafonów przetwarzających głos na pismo. Elektroniczna dokumentacja medyczna ułatwia lekarzowi wykonywanie codziennych czynności administracyjnych, podnosząc standardy leczenia i profilaktyki. Wszystko dzięki przekrojowej i aktualnej wiedzy na temat zdrowia prezentowanej w przejrzysty sposób na ekranie komputera. Dziś część danych nadal funkcjonuje na papierze, cząstkowy zapis cyfrowy nie oddaje w pełni stanu pacjenta. To dlatego tak ważne jest wprowadzenie obowiązkowej elektronicznej dokumentacji medycznej. W 2017 roku minęło 20 lat od zapoczątkowania informatyzacji sektora zdrowia (rozliczenia z Kasami Chorych). W tym okresie placówki medyczne i pracownicy ochrony zdrowia oswoili się z komputerami. Przez spóźnione placówki nie można nieustannie odsuwać w czasie digitalizacji całego sektora. Traci na tym ochrona zdrowia oraz pacjenci pozbawieni skoordynowanej i dobrze zorganizowanej opieki.

Niedofinansowane placówki medyczne nie mają pieniędzy na kompleksową informatyzację. Wprowadzenie e-dokumentacji wiąże się z zakupem kosztownych systemów oraz szkoleniami kadry. Lekarze i menedżerowie mogą liczyć na dofinansowanie. Starsi lekarze oraz pielęgniarki nie posiadają odpowiednich umiejętności, aby przestawić się na pracę z komputerem. Wypisanie recepty na papierze zajmuje im mniej czasu niż wygenerowanie dokumentu w systemie komputerowym. Wiele krajów Europy Zachodniej, gdzie wydatki na zdrowie są znacznie większe niż w Polsce, nadal pracuje na dokumentach papierowych. Do tego niepowodzenia centralnych projektów e-zdrowia pokazują, że digitalizacja jest procesem długotrwałym i wymaga zmiany kultury pracy. Narzucenie terminów nie ma w takim przypadku sensu – kompetencje cyfrowe zdobywa się latami, zanim dana osoba oswoi się z nowymi narzędziami. Potrzeba czasu, aby cyfryzacja dobrze zakorzeniła się w ochronie zdrowia. Nie istnieją żadne badania potwierdzające, że e-recepta, e-skierowanie albo zapisy w formie cyfrowej podnoszą jakość opieki nad pacjentem. W wielu przypadkach lekarzowi skupionemu na wprowadzaniu danych do komputera nie pozostaje wiele czasu na rozmowę z chorym. W ten sposób digitalizacja oznacza raczej dehumanizację kontaktu lekarza z pacjentem. Najpierw należy przygotować program finansowania cyfryzacji, a dopiero potem narzucać terminy. Często zmieniające się przepisy powodują, że oprogramowanie wymaga systematycznej aktualizacji, co wiąże się z kolejnymi kosztami utrzymania infrastruktury IT. Nadal nie wiadomo, jaki kształt przyjmą projekty e-zdrowia na szczeblu ogólnokrajowym. Przechowywanie kartotek pacjentów w formie elektronicznej naraża je na niebezpieczeństwo ataków cybernetycznych. Są ważniejsze potrzeby inwestycyjne niż IT.

ZA CZY PRZECIW? Czekamy na Państwa opinie: redakcja@osoz.pl

OSOZ Polska 12/2017

nowe idee

Foto: designed by macrovector / Freepik

DANE POD OCHRONĄ

Ranking: największe zagrożenia bezpieczeństwa Nowy rok to najlepszy moment na dokonanie przeglądu i bilansu głównych naruszeń bezpieczeństwa, które miały miejsce w ostatnich 12 miesiącach.

Karolina Szuścik, CISA KAMSOFT S.A.

Czarną listę wydarzeń w branży bezpieczeństwa IT roku 2017 otwierają ataki wykorzystujące oprogramowanie typu ransomware. O dwóch z nich – WannaCry oraz NotPetya – rozpisywa-

ły się media na całym świecie. Ich międzynarodowy zasięg oraz dotkliwe skutki finansowe ponownie zwróciły uwagę na kwestie cyberbezpieczeństwa. Jednak nagłośniane przypadki ataków stanowią zaledwie wierzchołek góry lodowej problemu. Obserwujemy dużą ewolucję ataków ze wspomnianej wyżej rodziny

OSOZ Polska 12/2017

nowe idee

ransomware. Wśród nich na uwagę zasługuje m.in. inspirowany Świętami Bożego Narodzenia atak Merry X-Mass, który rozprzestrzeniał się przy pomocy wiadomości e-mail typu phishing informującej o rzekomej rozprawie sądowej. Rozsyłane wiadomości zawierały zainfekowane pliki programu Microsoft Word, a następstwem otwarcia dokumentu było uruchomienie pliku z informacją o zaszyfrowaniu danych. Kolejnymi istotnymi przykładami ataków ransomware, z jakimi musiały zmagać się organizacje oraz użytkownicy indywidulani, były także: − Android.Lockdroid.E – ransomware atakujący urządzenia mobilne; − Rensenwere – za odzyskanie danych zamiast okupu żądał od ofiary ataku osiągnięcia wysokiego wyniku w jednej z gier komputerowych; − Reyptson – po uruchomieniu w systemie odczytywał listę kontaktów w skrzynce pocztowej w celu dalszej dystrybucji spamu zawierającego zainfekowany plik odpowiedzialny za aktywację szkodliwego oprogramowania; − Defray – ransomware ukierunkowany na organizacje z sektora opieki zdrowotnej, edukacji i technologii. W atakach skierowanych na szpitale, wiado-

» Wirus defray rozprzestrzenia się po otwarciu pliku udającego raport pacjentów.« mości phishing’owe zawierały złośliwe pliki podszywające się pod raporty pacjentów. Różnorodność ataków typu ransomware jest coraz większa, a kreatywność cyberprzestępców zaskakuje. Pomimo iż ochrona przed tego typu zagrożeniami nie jest łatwa, należy regularnie szkolić użytkowników w kwestiach phishingu oraz zagwarantować wysokie standardy procesu zarządzania ciągłością działania w organizacji. Rok 2017 przyniósł także wiele incydentów naruszenia bezpieczeństwa danych, w których ujawnione zostały miliony danych personalnych. W wyniku nieprawidłowych zabezpieczeń systemów IT, 26 milionów kartotek pacjentów archiwizowanych w systemach Bry-

tyjskiej Służby Zdrowia mogło przedostać się w niepowołane ręce. Nie sposób pominąć również informacji o naruszeniu bezpieczeństwa zasobów danych firmy Uber, które miało miejsce w październiku 2016 r., ale wyszło na jaw dopiero w listopadzie 2017 roku. Efektem włamania był wyciek danych 57 milionów klientów i kierowców serwisu z całego świata. Opóźnienie w ujawnieniu naruszenia wynikało z faktu, iż jeden z pracowników zapłacił cyberprzestępcom 100 000 tys. dolarów celem ukrycia nieprawidłowości. Organizacje, również te działające w ochronie zdrowia, powinny być świadome, że zagadnienie cyberbezpieczeństwa będzie z każdym rokiem nabierało na znaczeniu. Można spodziewać się ewolucji zagrożeń i powstawania coraz to nowych grup cyberprzestępczych zorientowanych na zyski finansowe z prowadzonej działalności. Jak przygotować się na nowe wyzwania w zakresie ochrony danych? Przede wszystkim warto inwestować w rozwój działów zajmujących się bezpieczeństwem oraz audytem wewnętrznym. Zapewnią one ciągłe monitorowanie środowiska teleinformatycznego, bieżący rozwoju mechanizmów zabezpieczeń i szybką reakcję w sytuacjach awaryjnych. 

Wirus zamiast życzeń świątecznych. Ransomware Merry X-Mass rozsyłany był w wiadomościach e-mail informujących o rzekomej rozprawie sądowej. Po otwarciu pliku, na ekranie pojawiał się komunikat z informacją o konieczności dokonania wpłaty w zamian za odblokowanie komputera. W przypadku ataku najlepiej zwrócić się o pomoc do ekspertów IT. Nie należy dokonywać żadnych wpłat – mimo obietnicy, zapłata nie spowoduje odblokowania komputera, a jedynie wesprzemy w ten sposób działalność cyberprzestępców. Źródło: isc.sans.edu

OSOZ Polska 12/2017

nowe idee

PRZYKŁADY WYCIEKU DANYCH W WYNIKU CYBERATAKÓW LUB INNYCH INCYDENTÓW Organizacja będąca celem naruszania

Liczba naruszonych rekordów

Źródło ataku

Sektor

Equifax

143 miliony

Atakujący z zewnątrz

Finansowy

Motor Vehicles Department in Kerala

200 milionów

Atakujący z zewnątrz

Rządowy

River City Media

ponad 1 miliard

Przypadkowa utrata

Media

Republican National Committee

198 milionów

Przypadkowa utrata

Rządowy

New Oriental

20 milionów

Atakujący z wewnątrz

Edukacja

Center for Election Systems at Kennesaw State University

7 milionów

Atakujący z zewnątrz

Edukacja

Avison Young

9 milionów

Atakujący z wewnątrz

Inne

Zomato

17 milionów

Atakujący z zewnątrz

Media społecznościowe

The National Health Service (NHS)

26 milionów

Przypadkowa utrata

Ochrona zdrowia

America Joblink Alliance

4 miliony 800 tysięcy

Atakujący z zewnątrz

Technologia

KROKI DO ZAPEWNIENIA CYBERBEZPIECZEŃSTWA W PLACÓWCE MEDYCZNEJ Przygotowanie. Kluczowy i czasochłonny krok wymagający zidentyfikowania potencjalnych źródeł incydentów komputerowych, zbadania słabych stron zabezpieczenia komputerów i ich sieci, wyznaczenia osób odpowiedzialnych za zapewnienie cyberbezpieczeństwa (np. wyznaczenia wewnętrznego lub zewnętrznego Zespołu Reagowania na Incydenty Bezpieczeństwa Komputerowego) wraz z określeniem zakresów odpowiedzialności poszczególnych osób oraz opracowaniem procedur postępowania i zasad raportowania w przypadku zaistnienia incydentu. Identyfikacja incydentu. Jeżeli monitoring działania systemu wykaże odstępstwa od normy, istnieje ryzyko, że nastąpił cyberatak. Wyzwaniem jest nie tylko jego zidentyfikowanie, ale też określenie rodzaju i skali spowodowanego zagrożenia dla bezpieczeństwa danych. Odpowiedź na incydent. Musi być nie tylko adekwatna do zagrożenia, ale też szybka, aby ograniczyć do minimum skalę szkód. Na przykład odcięcie od systemu komputera zainfekowanego nielegalnym oprogramowaniem pozwoli ograniczyć wyciek informacji do danych przechowywanych na tym komputerze, a nie we wszystkich komputerach w sieci. Eliminacja przyczyny. Po jej ustaleniu niezbędne jest wyłączenie czynnika ryzyka na przyszłość, np. zaktualizowanie oprogramowania antywirusowego, przeszkolenie pracowników w zakresie bezpiecznego korzystania z poczty elektronicznej. Powrót do normalnej działalności. W zależności od skali cyberataku, powrót do normalnej działalności może przebiegać w kilku etapach, np. powrót do świadczenia doraźnej pomocy medycznej, potem powrót do wykonywania niezbędnych zabiegów ratujących życie, a dopiero później wznowienie zabiegów planowych. Od strony informatycznej będzie to wymagało odzyskania dostępu do dokumentacji medycznej oraz wykonania niezbędnych kopii zapasowych. Usprawnienie systemu. To krok ostatni, o którym nie można zapominać, ponieważ każdy cyberincydent w długofalowej perspektywie powinien przyczyniać się do wzmocnienia systemu ochrony danych pacjentów. Po wykonaniu wcześniejszych kroków, rolą osoby odpowiedzialnej za cyberbezpieczeństwo jest przygotowanie raportu podsumowującego dla dyrekcji szpitala, zawierającego wnioski i rekomendacje dotyczące zapobiegania analogicznym incydentom w przyszłości. Oznacza to zwykle, że praca nad sześcioma w/w punktami zaczyna się od nowa. Źródło: Rekomendacje Centrum Systemów Informacyjnych Ochrony Zdrowia w zakresie bezpieczeństwa oraz rozwiązań technologicznych stosowanych podczas przetwarzania dokumentacji medycznej w postaci elektronicznej.

OSOZ Polska 12/2017

nowe idee

strefa start-up

EGZOTech Zastosowanie

System neurorehabilitacji

Pomysłodawca

Michał Mikulski

Kraj

Polska

Skąd pomysł na innowację?

Pomysł zrodził w głowie Michała Mikulskiego jeszcze w czasach studenckich, na Politechnice Śląskiej. Tam rozpoczęto prace nad egzoszkieletem kończyny górnej, później egzoszkieletem kończyny dolnej. Szukając możliwości intuicyjnego sterowania tymi szkieletami, sięgnięto do elektromiografii (EMG). Po ćwiczeniach z pacjentami z chorobami nerwowomięśniowymi zauważono, że tę technologię można wykorzystać na dużą skalę w rehabilitacji, poprawiając jej jakość. W ten sposób powstał pomysł na robota rehabilitacyjnego Luna EMG. Jak Luna EMG pomaga pacjentom, jaką wartość dodaną wnosi do rehabilitacji?

Luna EMG kierowana jest głownie do pacjentów neurologicznych i wczesno-ortopedycznych. Sprawdza się także w rehabilitacji pacjentów kardiologicznych, geriatrycznych i pediatrycznych. Głównym zadaniem urządzenia jest zwiększanie siły

OSOZ Polska 12/2017

mięśniowej, zakresów ruchu oraz poprawa koordynacji. Pacjenci ćwiczący z Luną znacznie szybciej odzyskują siły i sprawność. Również wykorzystanie EMG pozwala na lepszą rehabilitację ciężkich przypadków neurologicznych (udar, SM) i poprawę wyników. Cała rehabilitacja jest na bieżąco monitorowana, aby pokazywać nawet niewielką, 1-procentową poprawę stanu zdrowia. W szerszej perspektywie, Luna EMG odpowiada na problemy braku fizjoterapeutów i kolejek. Na ten moment brakuje ponad 80 tys. fizjoterapeutów na świecie, co powoduje długie oczekiwanie na rehabilitację. Jeden terapeuta może jednocześnie pracować na czterech Lunach, prowadząc rehabilitację z czterema pacjentami w tej samej chwili. To obniża koszty i skraca kolejki. Czy urządzenie jest już dostępne na rynku?

Luna EMG uzyskała wszystkie wymagane certyfikaty i jest zarejestrowana jako wyrób medyczny. Od 2016 roku jest wdrażana w ośrodkach rehabilitacyjnych w Polsce i na świecie. Zrealizowaliśmy już ponad 20 zamówień. Nasze główne kierunki eksportu to Hongkong, Australia, Włochy, Norwegia. W 2018 roku planujemy wejście na rynek amerykański. 

nowe idee

LIDERZY OCHRONY ZDROWIA

2018

12. EDYCJA OGÓLNOPOLSKIEGO

KONKURSU DLA PODMIOTÓW RYNKU ZDROWIA I FARMACJI WEJDŹ NA STRONĘ WWW.OSOZ.PL/LIDER2018

POBIERZ I WYPEŁNIJ PROSTY FORMULARZ ZGŁOSZENIA

WEŹ UDZIAŁ W UROCZYSTEJ GALI LIDERÓW

ZOSTAŃ LIDEREM! Plebiscyt Liderów Ochrony Zdrowia od 12 lat nagradza wartościowe inicjatywy, postawy i osiągnięcia na rynku ochrony zdrowia oraz farmacji. Laureatów wybiera niezależna Kapituła złożona z autorytetów rynku ochrony zdrowia, a od uczestników nie są pobierane żadne opłaty. Organizatorem Konkursu jest czasopismo OSOZ Polska. Wyślij już dziś formularz zgłoszenia w jednej z czterech kategorii: Promocja Zdrowia i Profilaktyka, Działalność na Rzecz Pacjenta, Skuteczne Zarządzanie, Innowacyjne Pomysły. Termin przyjmowania wniosków: 9 luty 2018 r. Uroczysta Gala Liderów Ochrony Zdrowia: 24 kwietnia 2018 r. Siedziba Narodowej Orkiestry Symfonicznej Polskiego Radia w Katowicach

FORMULARZ ZGŁOSZENIA, INFORMACJE:

WWW.OSOZ.PL/LIDER2018

OSOZ Polska 12/2017

edu k ac j a

Raport

Foto: designed by freepik.com

Zdrowie w Polsce

Więcej lekarzy, pielęgniarek, farmaceutów i diagnostów laboratoryjnych, starzenie się kadr medycznych, wzrost zachorowań na niektóre choroby zakaźne i nowotwory, malejąca liczba szpitali oraz systematyczny wzrost liczby placówek ambulatoryjnej opieki medycznej – najnowszy raport GUS „Zdrowie i ochrona zdrowia w 2016 roku” opisuje najważniejsze zmiany na krajowym rynku zdrowia. Nowotwory złośliwe stanowią narastający problem zdrowotny polskiego społeczeństwa. Od 2003 r. co roku stwierdza się ponad 120 tys. nowych zachorowań, przy czym w ciągu 2014 r. stwierdzono ich już ponad 156 tys., tj. o 18 tys. więcej niż w roku 2010. Wskaźnik zachorowalności wyniósł blisko 406 przypadków na 100 tys. ludności, podczas gdy na początku dekady (w 2000 r.) – 299, czyli o 107 przypadków mniej. Najczęściej nowotwory złośliwe wykrywane są w narządach: trawiennych, oddechowych i klatki piersiowej oraz płciowych – stanowiły one prawie 54% wszystkich nowotworów zdiagnozowanych w 2014 r. W warunkach ambulatoryjnych w ciągu 2015 r. w poradniach dla osób z zaburzeniami psychicznymi, uzależnionych od alkoholu i innych substancji leczyło się prawie 1,6 mln osób, czyli ponad 4% wszystkich Polaków (nieznacznie mniej

OSOZ Polska 12/2017

niż przed rokiem). W strukturze zaburzeń psychicznych oraz zaburzeń zachowania leczonych w warunkach ambulatoryjnych dominowały szeroko pojęte zaburzenia nerwicowe (1144 leczonych/100 tys. ludności) oraz zaburzenia nastroju (836 leczonych/100 tys. ludności). W roku 2016 prawo wykonywania zawodu posiadało prawie 145 tys. lekarzy, 41,2 tys. lekarzy dentystów, 288 tys. pielęgniarek, 37 tys. położnych, 34 tys. farmaceutów i 15 tys. diagnostów laboratoryjnych. W porównaniu z rokiem poprzednim, we wszystkich z wymienionych zawodach medycznych odnotowany został wzrost liczby uprawnionych do wykonywania zawodu, przy czym największy przyrost zarejestrowano w grupie diagnostów laboratoryjnych (wzrost o 3%), farmaceutów – podobnie jak przed rokiem (wzrost o 2,4%) oraz lekarzy dentystów (wzrost o 1,8%).

Najwięcej pielęgniarek uprawnionych do wykonywania zawodu było w wieku 45–54 lata (98,3 tys.). Nadal obserwujemy wzrost liczby pielęgniarek w wieku 65 lat i więcej – o ponad 6 tys. Podobna sytuacja wystąpiła także w grupie wieku 55–64, gdzie liczba pielęgniarek wzrosła o ponad 2 tys. Do wykonywania zawodu farmaceuty w 2016 r. uprawnionych było 34 tys. osób (o 0,8 tys. więcej niż przed rokiem), natomiast w zbadanych aptekach i punktach aptecznych pracowało 27 tys. osób. Zarówno liczba osób posiadających prawo wykonywania zawodu farmaceuty jak i liczba pracujących „bezpośrednio z pacjentem” (czyli w aptekach) systematycznie rośnie. W ciągu ostatniej dekady liczba farmaceutów pracujących w aptekach i punktach aptecznych

» Na koniec 2016 roku było 957 szpitali ogólnych oraz 194 szpitale dzienne. Liczba łóżek wyniosła 186,6 tys. i była mniejsza o 0,2%.«

edu k ac j a

Osoby uprawnione do wykonywania zawodu lekarza, lekarza dentysty, pielęgniarki oraz położnej w latach 2005–2016

» Rośnie liczba uprawnio-

300

250

200 liczba osób w tys.

nych do wykonywania zawodów medycznych. Największy przyrost zarejestrowano w grupie diagnostów laboratoryjnych (+3%), farmaceutów (+2,4%) oraz lekarzy dentystów (+1,8%).«

150

100

2005

2006

2007

2008

2009

pielęgniarki

2011

lekarze

2012

lekarze dentyści

2013

2014

2015

2016

położne

Lekarze uprawnieni do wykonywania zawodu – struktura wieku 35

liczba osób w tys.

poniżej 35 lat

35–44

45–54 2005

2010

55–64

2014

2015

65 lat i więcej

2016

Absolwenci wybranych kierunków medycznych na uczelniach wyższych w Polsce w latach 1995–2016 18 16 14 12 liczba osób w tys.

zwiększyła się z 22,1 tys. w roku 2005 do 27 tys. w roku 2016. W aptekach ogólnodostępnych i punktach aptecznych w 2016 r. pracowało łącznie 27 tys. magistrów farmacji oraz 32 tys. techników farmaceutycznych. Na koniec 2016 r. funkcjonowało 957 stacjonarnych szpitali ogólnych, dysponujących 186,6 tys. łóżek oraz 194 szpitale dzienne (lub inaczej „jednego dnia”), oferujące 1,2 tys. miejsc opieki dziennej. Podobnie jak przed rokiem, liczba szpitali stacjonarnych w przeliczeniu na liczbę ludności wyniosła 2,5 szpitala na 100 tys. mieszkańców i 48,6 łóżek na 10 tys. mieszkańców. Oznacza to, że na jedno łóżko przypadało przeciętnie 206 mieszkańców. W 2016 r. w szpitalach hospitalizowanych było 7,8 mln pacjentów (o 0,4% więcej niż w roku poprzednim), a w ramach opieki dziennej, realizowanej w szpitalach stacjonarnych oraz w szpitalach dziennych, leczonych było łącznie 3,2 mln pacjentów. Liczba łóżek wyniosła 186,6 tys. i była mniejsza o 0,2% (0,4 tys. łóżek). W szpitalach ogólnych przyjęto 7,8 mln pacjentów leczonych stacjonarnie (o 0,4% więcej niż w 2015 r.) oraz 3,2 mln leczonych w trybie dziennym (o 10,9% więcej niż w roku poprzednim). Największy wzrost liczby pacjentów (w porównaniu do poprzedniego roku) odnotowano na oddziałach: okulistycznych (o 25,8 tys. osób więcej, tj. o 9,6%), hematologicznych (o 24,0 tys. osób więcej tj. 34,1% więcej), geriatrycznych (o 6,4 tys. osób więcej tj. 24,9%), gruźlicy i chorób płuc (o 3,6 tys. osób więcej tj. 1,5%), neonatologicznych (o 3,6 tys.

2010

10 8 6 4 2 0

1995

2000

2005

2010 medycyna

2011 stomatologia

2012 farmacja

2013

2014

2015

2016

pielęgniarstwo

OSOZ Polska 12/2017

edu k ac j a

osób tj. 1,0%), onkologicznych (o 3,4 tys. osób więcej tj. 0,9%) anestezjologii i intensywnej terapii (o 3,0 tys. osób tj. 2,8%) i transplantologicznych (o 2,2 tys. osób więcej tj. 11,2%). Odnotowano 277 zakładów lecznictwa uzdrowiskowego, o 2,1% mniej niż przed rokiem. Z leczenia uzdrowiskowego (w trybie stacjonarnym i ambulatoryjnym) skorzystało łącznie 811,8 tys. osób, o 1,3% więcej niż w 2015 roku. W końcu 2016 roku w ambulatoryjnej opiece zdrowotnej funkcjonowało ogółem ponad 21 tys. przychodni (o 817 więcej niż w roku poprzednim). Utrzymał się trwający od kilkunastu lat wzrost liczby placówek ambulatoryjnej opieki medycznej. Ogółem w ciągu 2016 roku w ambulatoryjnej opiece zdrowotnej udzielono ponad 323,1 mln porad (ok. 3,5 mln więcej niż przed rokiem). Spośród porad udzielonych przez lekarzy – 52,5% udzielono w podstawowej opiece zdrowotnej, a 36,6% – w opiece specjalistycznej. Liczba porad stomatologicznych wyniosła 34,5 mln (ponad 200 tys. mniej niż w 2015 r.). Zbiorowość krwiodawców liczyła 622,2 tys. osób, co stanowi spadek o prawie 9,3 tys. w stosunku do roku poprzedniego. W 2016 r. na terenie Polski zanotowano 13,1 tys. aptek ogólnodostępnych (o 364 więcej niż przed rokiem), 24 apteki zakładowe i 1,3 tys. punktów aptecznych. Szacuje się, że wydatki bieżące na ochronę zdrowia w 2015 r. wyniosły 114,1 mld zł i były wyższe niż w 2014 r. o około 6,7 mld zł. Nakłady te stanowiły 6,34% PKB (6,25% w 2014 r.). 

Szpitale ogólne na 100 tys. ludności oraz łóżka w szpitalach na 10 tys. ludności według województw 39,4

47,0 2,3 47,8 3,1 50,8 47,3 2,7

3,1 1,9 48,9

44,3 42,7

1,7

2,0

51,4

2,4

52,8

51,3 2,7

2,8

2,6

50,4

47,7 55,8 3,0

2,0 48,6 3,4

44,1

Ludność (stan na 31 grudnia) 4 550 000 do 5 370 000 (2) 2 900 000 do 4 550 000 (3) 2 080 000 do 2 900 000 (5) 990 000 do 2 080 000 (6)

1,9

2,7

liczba szpitali na 100 tys. mieszkańców łóżka w szpitalach na 10 tys. mieszkańców

Przychodnie w latach 2005–2016 25

liczba przychodni w tys.

12,6

13,8

14,6

15,2

16,5

16,9

2005

19,3

19,4

19,5

2005

20,0

20,4

2005

21,3

2005

Zdrowie i ochrona zdrowia w 2016 roku 178 stron | język polski i angielski www.stat.gov.pl

ZESKANUJ KOD, ABY POBRAĆ RAPORT

OSOZ Polska 12/2017

2005

edu k ac j a

peryskop

Farmacja na przełomie Foto: designed by freepik.com

Zmiany na rynku aptecznym w minionym roku, ich konsekwencje i wstępne prognozy na kolejne miesiące.

Dr Jarek Frąckowiak Wiceprezes PEX PharmaSequence

W 2017 roku w życie weszła AdA (regulacja prawna potocznie zwana Apteką dla Aptekarza), która najprawdopodobniej zmieni na trwałe sposób funkcjonowania rynku. Minęło zbyt mało czasu, by zweryfikować hipotezy o tym, „jak działa AdA”. Konsekwencją wprowadzenia nowego prawa jest zahamowanie wzrostu ilości aptek – zarówno w segmencie sieciowym jak i indywidualnym. Rynek „w cyfrach” ma się dobrze. PEX PharmaSequence prognozuje, że wartość sprzedaży na rynku aptecznym w roku 2017 (w cenach detalicznych dla pacjenta/konsumenta) wyniesie ponad 33,1 mld zł. To o 4,5% więcej niż w roku ubiegłym. Największy wzrost odnotuje segment sprzedaży odręcznej (produkty bez recepty) – urośnie o ponad 7% (wartość segmentu: 13,9 mld zł). Drugie miejsce w rankingu dynamiki wzrostu zajmują leki na receptę pełnopłatne (4,3% wzrostu, wartość: 7,3 mld zł), a ostatnie – leki na receptę refundowane (1,7% wzrostu, wartość: 11,7 mld zł). Prognozowana wartość refundacji to 8,4 mld zł (wzrost o 4,8% w stosunku do roku 2016). W drugiej połowie 2017 roku liczba aptek przekroczyła 15 000. W tym czasie realizowane były wnioski o otwarcie ap-

tek złożone jeszcze przed wejściem AdA. Z końcem grudnia 2017 roku aptek oczekujących na otwarcie było – według rejestru CSIOZ – 66. W 2018 roku ilość aptek może zacząć spadać. Trudno prognozować, co się stanie z cenami. Zapewne w regionach, w których nie ma dużej konkurencji (i już nie będzie ze względu na kryteria demograficzno-geograficzne, które ograniczają otwieranie nowych aptek), ceny mogą rosnąć. Z kolei w rejonach, gdzie nadal istnieje duże nasycenie aptek, „wojny cenowe” nie wygasną. Średnia cena opakowania leku wzrosła w 2017 roku w porównaniu do roku ubiegłego o 4,1%. Najwyższe wzrosty (5,5%) odnotowane zostały w segmencie leków na recepty pełnopłatne, niewiele niższe w przypadku OTC (5,4%), a najniższe w przypadku leków na recepty refundowane (1,5%). Statystyczną aptekę w 2017 roku odwiedzi, według prognoz, ponad 43 000 osób, czyli o 1,7% więcej niż w roku ubiegłym. I to pomimo wzrostu liczby

» Prognoza: wartość rynku sprzedaży leków wzrośnie w 2018 roku o 4–5%.«

aptek. Statystyczny pacjent wyda w trakcie jednorazowej transakcji (bez refundacji) 38 złotych. Niestety, rok 2017 okazał się kolejnym rokiem spadku marż (narzutów). Przeciętnie spadły one (w porównaniu do roku ubiegłego) o 1,8%, najmocniej w przypadku leków refundowanych na receptę (o 1,7%). W segmencie leków pełnopłatnych na receptę o 1,6%, a dla sprzedaży odręcznej – o 0,9%. Usieciowienie w bieżącym roku wzrosło – już ponad 6 500 aptek należy do sieci 5+. Jednak liczba sieci spada – to efekt procesów konsolidacji. Apteka sieciowa odnotowuje obrót niemal dwukrotnie większy niż apteka niesieciowa. Rozwija się także franczyza. Właśnie ta forma afiliacji aptek (obok grup zakupowych, programów dla aptek) jest jedną z naturalnych dróg rozwoju dla przedsiębiorstw, które nie mogą już rosnąć w wyniku otwierania nowych aptek. PEX prognozuje wzrost wartości rynku w roku 2018 na poziomie 4–5%. Najprawdopodobniej szybszy wzrost odnotują apteki sieciowe – nawet ponad 5%. Nieco mniejszy – apteki niesieciowe (powyżej 3%). Warto jednak zastrzec, że prognozy są przygotowywane w oparciu o wieloletnie trendy z uwzględnieniem np. zmian demograficznych, nie uwzględniają zmian niespodziewanych. 

OSOZ Polska 12/2017

S tat y st y k i i prognoz y monitor epidemiologiczn y

Monitor epidemiologiczny. Koszty leczenia. GRYPA I PRZEZIĘBIENIE

OGÓŁEM

ALERGIA

ZMIANA MIESIĘCZNA W listopadzie 2017 W ODNIESIENIU DO października

74 545 zł

72 105 zł

6 289 zł

5 831 zł

761 zł

833 zł

październik

listopad

październik

listopad

październik

listopad

−2439 zł

−3,3%

−567 zł

−8,9%

73 zł

9,6%

TREND ROCZNY PORÓWNANIE ROKU 2017 (prognoza) I 2016

830 931 zł

869 625 zł

48 196 zł

58 566 zł

17 236 zł

14 443 zł

2016

2017

2016

2017

2016

2017

38 693 zł

4,7%

10 370 zł

21,5%

−2793 zł

−16,2%

listopad WOJEWÓDZTWA O NAJNIŻSZYCH I NAJWYŻSZYCH KOSZTACH Opolskie 60 569 zł Podkarpackie 62 429 zł Świętokrzyskie 62 548 zł

Świętokrzyskie 4 366 zł Podkarpackie 4 902 zł Śląskie 4 916 zł

Opolskie 602 zł Lubelskie 659 zł Kujawsko-Pomorskie 663 zł

Wielkopolskie 77 600 zł Dolnośląskie 83 566 zł Mazowieckie 88 591 zł

Wielkopolskie 6 383 zł Dolnośląskie 7 006 zł Mazowieckie 7 470 zł

Pomorskie 889 zł Mazowieckie 965 zł Dolnośląskie 1 397 zł

prognoza 2017 WOJEWÓDZTWA O NAJNIŻSZYCH I NAJWYŻSZYCH KOSZTACH Opolskie 694 120 zł Podkarpackie 749 703 zł Świętokrzyskie 775 830 zł

Świętokrzyskie 44 450 zł Opolskie 49 010 zł Warmińsko-Mazurskie 51 573 zł

Opolskie 9 941 zł Kujawsko-Pomorskie 10 954 zł Lubelskie 11 276 zł

Małopolskie 917 815 zł Dolnośląskie 1 019 868 zł Mazowieckie 1 073 041 zł

Małopolskie 63 655 zł Dolnośląskie 70 469 zł Mazowieckie 74 532 zł

Podkarpackie 16 973 zł Mazowieckie 17 185 zł Dolnośląskie 18 313 zł

listopad WOJEWÓDZTWA Z NAJMOCNIEJSZYMI SPADKAMI I WZROSTAMI KOSZTÓW Lubuskie –6 651 zł Dolnośląskie –4 471 zł Małopolskie –3 939 zł

Małopolskie –873 zł Podlaskie –781 zł Mazowieckie –718 zł

Lubuskie –112 zł Pomorskie –92 zł Małopolskie –84 zł

Opolskie 471 zł

Brak wzrostów kosztów

zestawienie KOSZTY W listopadzie W OSTATNICH LATACH

2012

2013

2014

2015

2016

2017

2012

2013

2014

2015

2016

2017

2012

2013

2014

2015

2016

2017

* wszystkie dane w przeliczeniu na 1000 mieszkańców

OSOZ Polska 12/2017

S tat y st y k i i prognoz y

monitor epidemiologiczn y

Ogólne koszty leczenia (zakup środków farmaceutycznych) przypadające na 1000 mieszkańców dane bieżące

prognoza

ѶƏƏƏƏ

» W listopadzie

koszty, tys. zł

ƕƔƏƏƏ

koszty leczenia spadły w stosunku do października.«

ƕƏƏƏƏ ѵƔƏƏƏ ѵƏƏƏƏ ƔƔƏƏƏ ƔƏƏƏƏ

ѵ ƕ ƑƏƐѵ

ƐƏ ƐƐ ƐƑ

ѵ ƕ ƑƏƐƕ

ƐƏ ƐƐ ƐƑ

STYCZEŃ

LUTY

MARZEC

KWIECIEŃ

MAJ

CZERWIEC

LIPIEC

PAŹDZIERNIK

SIERPIEŃ

LISTOPAD

WRZESIEŃ

GRUDZIEŃ prognoza

OSOZ Polska 12/2017

S tat y st y k i i prognoz y monitor epidemiologiczn y

Koszty grypy i przeziębienia przypadające na 1000 mieszkańców dane bieżące

ѶƏƏƏ

prognoza

» Koszty grypy

ƕƏƏƏ

koszty, tys. zł

ѵƏƏƏ

i przeziębienia pozostają na wysokim poziomie.«

ƔƏƏƏ ƓƏƏƏ ƒƏƏƏ ƑƏƏƏ ƐƏƏƏ Ə

OSOZ Polska 12/2017

ѵ ƕ ƑƏƐѵ

ƐƏ ƐƐ ƐƑ

ѵ ƕ ƑƏƐƕ

ƐƏ ƐƐ ƐƑ

STYCZEŃ

LUTY

MARZEC

KWIECIEŃ

MAJ

CZERWIEC

LIPIEC

SIERPIEŃ

WRZESIEŃ

PAŹDZIERNIK

LISTOPAD

GRUDZIEŃ prognoza

S tat y st y k i i prognoz y

monitor epidemiologiczn y

Koszty alergii przypadające na 1000 mieszkańców dane bieżące

prognoza

ƑƏƏƏ

» Październik i listopad

koszty, tys. zł

ƐѶƏƏ ƐѵƏƏ

to miesiące o najniższych kosztach alergii w roku 2017.«

ƐƓƏƏ ƐƑƏƏ ƐƏƏƏ ѶƏƏ ѵƏƏ

ѵ ƕ ƑƏƐѵ

ƐƏ ƐƐ ƐƑ

ѵ ƕ ƑƏƐƕ

ƐƏ ƐƐ ƐƑ

STYCZEŃ

LUTY

MARZEC

KWIECIEŃ

MAJ

CZERWIEC

LIPIEC

SIERPIEŃ

WRZESIEŃ

PAŹDZIERNIK

LISTOPAD

GRUDZIEŃ prognoza

OSOZ Polska 12/2017

S tat y st y k i i prognoz y

M O N I TO R FA R M A C J I

Struktura dystrybucji leków listopad | WARTOŚCI STATYSTYCZNE I TRENDY W STOSUNKU DO października

CENA OPAKOWANIA LEKU

MARŻA APTECZNA

OBRÓT W APTECE

LICZBA PACJENTÓW

18,94 zł

24,82%

182,5 tys. zł

3430

-6,5 tys. zł

-210

+0,00 zł

(

-0,44 zł

(

+1,28 zł

PROGNOZA NA

luty

SPRZEDAŻ WEDŁUG STATUSU LEKU

OSOZ Polska 12/2017

(

suplementy

INNE

(

58,64% 22,93% 9,29% 9,14%

(

POZIOM REFUNDACJI

25,83% -0,02%

„Spodziewamy się, że po styczniu, charakteryzującym się wysokim obrotem statystycznej apteki (prognoza na poziomie ok. 200 tys. zł), w lutym 2018 roku zaobserwujemy jego spadek. Redukcje będą zauważalne we wszystkich kategoriach sprzedażowych, przy czym największy spadek średniej wartości sprzedaży zanotujemy w przypadku produktów OTC.”

Obrót statystycznej apteki w listopadzie 2017 roku wyniósł 182,5 tys. zł. W porównaniu z październikiem 2017 roku było to o 6,5 tys. zł mniej (–3,4%) i o 4,5 tys. zł więcej (+2,5%) niż w analogicznym okresie ubiegłego roku. Wartość rynku farmaceutycznego osiągnęła poziom 2,75 mld zł. Oznacza to spadek o 93,16 mln zł (–3,3%) w stosunku do października 2017 roku oraz wzrost o 101 mln zł (+3,8%) w stosunku do listopada 2016 roku. Udział refundacji stanowił 25,83% (–0,02 p.p. w porównaniu z październikiem 2017) obrotu aptecznego i wyniósł 711,24 mln zł. W listopadzie sprzedaż w podstawowych kategoriach sprzedażowych kształtowała się następująco: średni obrót apteczny wypracowany ze sprzedaży leków refundowanych wyniósł 64,5 tys. zł, leków wydawanych na recep-

RX OTC

SPRZEDAŻ NA PACJENTA

53,21 zł

ty pełnopłatne – 40,8 tys. zł, a produktów sprzedawanych bez recepty – 76,0 tys. zł. W porównaniu z październikiem 2017 roku zanotowano spadek średniej wartości sprzedaży we wszystkich kategoriach sprzedażowych. Dla sprzedaży leków wydawanych na recepty pełnopłatne nastąpił spadek o 1,2 tys. zł (–2,8%), dla leków refundowanych nastąpił spadek o 2,3 tys. zł (–3,5%), a dla sprzedaży odręcznej spadek o 2,8 tys. zł (–3,5%). Wartość rynku farmaceutycznego wypracowana ze sprzedaży leków refundowanych wyniosła 0,97 mld zł, leków wydawanych na recepty pełnopłatne – 0,62 mld zł, a sprzedaży produktów OTC – 1,15 mld zł. Dniem tygodnia charakteryzującym się największym średnim obrotem aptecznym był piątek (8 043 zł), natomiast dniem roboczym o najniższym średnim

obrocie aptecznym – środa (6 129 zł). Rozrzut pomiędzy tymi wartościami wynosi 1 913 zł. Tak wysoki piątkowy obrót apteczny jest związany z tym, że Święto Niepodległości (11 listopada) było w sobotę. W następstwie tego, dzień poprzedzający dzień świąteczny (piątek 10 listopada) charakteryzował się większym niż zazwyczaj obrotem w statystycznej aptece. Średni obrót apteczny w poszczególnych roboczych dniach listopada wahał się pomiędzy 9 082 zł (wartość osiągnięta 10 listopada), a 6 875 zł (wartość osiągnięta 2 listopada). W listopadzie 2017 roku w większości grup terapeutycznych zanotowaliśmy procentowy spadek wartości sprzedaży. Największy spadek nastąpił w przypadku sprzedaży leków przeciwzakaźnych (–6,51%). Na kolejnym miejscu uplasowały się leki na układ oddechowy

S tat y st y k i i prognoz y

M O N I TO R FA R M A C J I

(–4,28%) oraz leki na centralny układ nerwowy (–3,21%). Największy procentowy wzrost wartości sprzedaży nastąpił dla leków z grupy varią (+15,14%) oraz dla leków z grupy endokrynologia – hormony, bez hormonów płciowych (+3,38%). Udział wartości sprzedaży produktów z poszczególnych grup terapeutycznych w obrocie statystycznej apteki rozkładała się następująco: 18,08% obrotu statystycznej apteki wypracowano ze sprzedaży leków na przewód pokarmowy i metabolizm, 12,94% – ze sprzedaży leków na układ sercowo-naczyniowy, 12,77% – ze sprzedaży leków z grupy varia, 11,19% – ze sprzedaży leków na centralny układ nerwowy oraz 10,95% – produktów na układ oddechowy. Pozostałe 34,06% stanowiła sprzedaż produktów z pozostałych grup terapeutycznych. Średnia marża apteczna wyniosła w listopadzie 24,82%. To o 0,44 p.p. mniej niż w październiku 2017 roku oraz o 0,45 p.p. mniej niż w listopadzie 2016 roku. Marża w podstawowych kategoriach sprzedażowych kształtowała się następująco: dla leków refundowanych wyniosła 18,18% (–0,16 p.p. w stosunku do października 2017), dla leków wydawanych na recepty pełnopłatne – 24,38% (–0,46 p.p. w stosunku do października 2017 roku), dla produktów OTC – 29,09% (–0,43 p.p. w stosunku do października 2017 roku). W listopadzie 2017 roku średnia cena za opakowanie leku wyniosła 18,94 zł. To dokładnie tyle samo, ile w październiku 2017 roku oraz o 1,30 zł więcej niż w analogicznym okresie minionego roku. W porównaniu z listopadem 2016 roku we wszystkich kategoriach sprzedażowych zanotowaliśmy wzrost średniej ceny sprzedaży. Największy dla leków wydawanych na recepty pełnopłatne, najmniejszy dla leków refundowanych. Średnia cena za opakowanie leków refundowanych wyniosła 27,22 zł (+42 grosze), leków wydawanych na recepty pełnopłatne – 25,03 zł (+1,46 zł), produktów OTC – 13,56 zł (+1,08 zł). Średnia cena za opakowanie leku w okresie od stycznia do listopada 2017 roku wyniosła 18,34 zł. W porównaniu z minionymi latami obserwujemy wzrost średniej ceny sprzedaży, odpowiednio o 71 grosze w stosunku do analogicznego okresu roku 2016 roku oraz o 1,30 zł w stosunku do analogicznego okresu 2015 roku. Wzrosty obserwujemy również we wszystkich kategoriach sprzedażowych. Największe dla leków wydawanych na recepty pełnopłatne.

Rys. 1. Wielkość obrotu statystycznej apteki w poszczególnych dniach listopada (porównanie do ubiegłego roku) listopad 2017

listopad 2016

ƐƏƏƏƏ ƖƏƏƏ ѶƏƏƏ ƕƏƏƏ ѵƏƏƏ ƔƏƏƏ ƓƏƏƏ ƒƏƏƏ ƑƏƏƏ ƐƏƏƏ Ə

Ɩ ƐƏ ƐƐ ƐƑ Ɛƒ ƐƓ ƐƔ Ɛѵ Ɛƕ ƐѶ ƐƖ ƑƏ ƑƐ ƑƑ Ƒƒ ƑƓ ƑƔ Ƒѵ Ƒƕ ƑѶ ƑƖ ƒƏ

Rys. 2. Wielkość obrotu statystycznej apteki w poszczególnych dniach listopada – podział na dni tygodnia (porównanie do ubiegłego roku) listopad 2017

listopad 2016

ѶƏƏƏ ƕƏƏƏ ѵƏƏƏ ƔƏƏƏ ƓƏƏƏ ƒƏƏƏ ƑƏƏƏ ƐƏƏƏ Ə

omb;7 b-j;h

)|ou;h

ࡆuo7-

-u|;h

b.|;h

"o0o|-

b;7 b;Ѵ-

Rys. 3. Podział sprzedaży aptecznej na kategorie – % wartości sprzedaży układ 5,91% mięśniowo-szkieletowy

18,08% przewód pokarm. i metabolizm

4,43% układ moczowo-płciowy i hormony płciowe

2,44% narządy zmysłów

10,95% układ oddechowy

4,34% leki przeciwzakaźne leki przeciwpasożytnicze, owadobójcze i repelenty 1,74% leki onkologiczne i immunomodulacyjne

0,31%

5,22% krew i układ krwiotwórczy 1,21% 12,94% układ sercowo-naczyniowy

endokrynologia – hormony, bez horm. płciowych

3,1% dermatologia

11,19% centralny układ nerwowy varia 12,77%

5,37% nieokreślona

OSOZ Polska 12/2017

S tat y st y k i i prognoz y

M O N I TO R FA R M A C J I

Rys. 4. Poziom marży aptecznej (%) w latach 2007–2017 30% 29% 28% 27% 26% 25% 24% 23% 22%

III

2007

III

2008

III

2009

III

2010

III

2011

III

2012

III

2013

III

2014

III

2015

III

2016

III

1011

2017

Rys. 5. Podział średniej ceny leku (w zł) na zapłatę pacjenta i dopłatę refundacyjną w latach 2016–2017 ƑƏ

zapłata pacjenta

refundacja

ƐƔ

ƐƏ

ƐƒķƔѶ ƐƒķƕƐ Ɛƒķѵѵ ƐƒķƖƒ ƐƓķƏƓ ƐƓķƏƔ ƐƒķƒƔ ƐƒķƑѶ ƐƒķƑƒ ƐƒķƓѵ ƐƒķƑƕ ƐƒķƒƐ ƐƒķƑƐ ƐƒķƒƐ ƐƒķƓƕ ƐƒķƔƕ ƐƒķƓѶ ƐƑķѶƒ ƐƒķƏƐ ƐƑķƖ ƐƑķƕƒ ƐƒķƑѶ ƐƒķƓƐ

Ɣ ƓķƐѶ

ƓķƐƕ

ƓķƒƑ

ƓķѵѶ

ƓķѵƓ

ƓķƖƑ

ƓķѵƑ

ƓķƓƖ

ƓķѵѶ

ƓķƓ

ƓķƓƓ

ƓķƑƕ

ƒķƖƓ

ƓķƒƓ

ƓķƔƕ

ƓķѵƖ

ƓķѶƒ

ƔķƐƐ

ƓķƖƖ

ƓķѶƔ

Ɠķƕƒ

ƓķƖ

ƓķѶƖ

ƐƏ

ƐƐ

ƐƑ

ƐƏ

ƐƐ

ƑƏƐѵ

ƐƑ

ƑƏƐƕ

Rys. 6. Podział średniej ceny pozycji sprzedanej na receptę refundowaną (w zł), na zapłatę pacjenta i dopłatę refundacyjną w latach 2016–2017 ƒƏ

zapłata pacjenta

ƑƔ ѶķƓƔ

ѶķƐѵ

ѶķƓƒ

ѶķѶƕ

ѶķƓƒ

ѶķѵƔ

ѶķѵƐ

ѶķƔƕ

ѶķƑ

ѶķƔѵ

ѶķƐ

ѶķƑ

ѶķƑƖ

ѶķƑƒ

ѶķƐƑ

ƕķƕƒ

ƕķƕƐ

ƕķѵƔ

ƕķѵƖ

ƕķƔƖ

refundacja

ƕķƕƕ

ƕķѵ

ƑƏ ƐƔ ƐƏ

ƐѶķƒѵ ƐѶķƑƖ ƐѶķƕƓ ƐƖķƐƐ ƐѶķƓƓ ƐѶķƖ ƐѶķƓѵ ƐѶķƓƔ ƐƖķƐѶ ƐƖķƒƓ ƐѶķѵƖ ƐѶķƖƑ ƐѶķƔƒ ƐƖķƏƕ ƐƖķƏƖ ƐƖķƔѶ ƐƖķѵƑ ƐƖķƖƔ ƐƖķѶƒ ƐƖķƕƖ ƐƖķƖƐ ƐƖķƖƒ ƐƖķѵƑ

Ɣ Ə

ƐƐ

ƐƏ

ƐƑ

ƑƏƐѵ

ƐƐ

ƐƏ

ƐƑ

ƑƏƐƕ

Rys. 7. Liczba pacjentów w statystycznej aptece w ciągu miesiąca w latach 2007–2017 4600 4400 4200 4000 3800 3600 3400 3200 3000

III

2007

OSOZ Polska 12/2017

III

2008

III

2009

III

2010

III

2011

III

2012

III

2013

III

2014

III

2015

III

2016

III

2017

1011

S tat y st y k i i prognoz y

M O N I TO R FA R M A C J I

Rys. 8. Liczba pacjentów w statystycznej aptece w rozbiciu na przedziały godzinowe w dniu powszednim w listopadzie Ɛѵ ƐƓ ƐƑ ƐƏ Ѷ ѵ Ɠ Ƒ ƑƒŋƑƓ

ƑƑŋƑƒ

ƑƐŋƑƑ

ƑƏŋƑƐ

ƐƖŋƑƏ

ƐѶŋƐƖ

ƐƕŋƐѶ

ƐѵŋƐƕ

ƐƔŋƐѵ

ƐƓŋƐƔ

ƐƒŋƐƓ

ƐƑŋƐƒ

ƐƐŋƐƑ

ƖŋƐƏ

ƐƏŋƐƐ

ѶŋƖ

ƕŋѶ

ѵŋƕ

Ɣŋѵ

ƓŋƔ

ƒŋƓ

Ƒŋƒ

ƐŋƑ

Ə ƏŋƐ

Średnia cena tych produktów w okresie od stycznia do listopada 2015 roku wyniosła 22,30 zł, w 2016 roku – 23,17 zł, w 2017 roku – 24,57 zł. W listopadzie statystyczną aptekę odwiedziło 3 430 pacjentów (2 830 osób zakupiło produkty OTC, 700 – leki refundowane, a 760 – leki wydawane na recepty pełnopłatne). To o 210 osób mniej niż w minionym miesiącu. Największy ruch w statystycznej aptece panował w trzecim tygodniu miesiąca, tj. pomiędzy 15 a 21 listopada. Wówczas w statystycznej aptece zanotowano 818 osób. Kolejnym w rankingu tygodniem był 22–28 listopada (795 osób), 8–14 listopada (788 osób) i 1–7 listopada (703 osoby). Najwięcej pacjentów zarejestrowano w godzinach 11.00–12.00. Od stycznia do listopada 2017 roku statystyczną aptekę odwiedziło 39 510 pacjentów. To o 780 osób więcej niż w analogicznym okresie 2016 roku oraz o 1 650 osób więcej niż w tym samym okresie 2015 roku. Coraz więcej osób kupuje produkty sprzedawane bez recepty. W 2017 roku 32 720 pacjentów zakupiło produkty OTC, gdy w ubiegłych latach było to odpowiednio: 31 900 w 2016 roku, 30 820 w 2015 roku. W przypadku leków wydawanych na recepty, nie zanotowaliśmy podobnego wzrostu, a wręcz widać niewielkie spadki. Statystyczny pacjent podczas jednej wizyty w aptece zakupił produkty o łącznej wartości 53,21 zł. To o 1,28 zł więcej niż w minionym miesiącu oraz o 2,35 zł więcej niż w analogicznym okresie ubiegłego roku. Z kwoty tej 39,46 zł zapłacił pacjent, a 13,74 zł dopłacił refundator. Wartość refundacji w porównaniu z listopadem 2016 roku wzrosła o 7,4% (+95 groszy). W tym samym okresie wartość zapłaty pacjenta wzrosła o 3,7% (+1,40 zł). Dla leków sprzedawanych na recepty refundowane wartość koszyka statystycznego pacjenta wyniosła 92,15 zł (z czego 25,73 zł to zapłata pacjenta, a 66,42 zł – wartość refundacji), dla leków wydawanych na recepty pełnopłatne – 53,65 zł, a dla produktów OTC – 26,84 zł. 

Rys. 9. Liczba pacjentów w statystycznej aptece w poszczególnych dniach listopada (porównanie do ubiegłego roku) listopad 2017

listopad 2016

ƐƕƔ ƐƔƏ ƐƑƔ ƐƏƏ ƕƔ ƔƏ ƑƔ Ə

Ɩ ƐƏ ƐƐ ƐƑ Ɛƒ ƐƓ ƐƔ Ɛѵ Ɛƕ ƐѶ ƐƖ ƑƏ ƑƐ ƑƑ Ƒƒ ƑƓ ƑƔ Ƒѵ Ƒƕ ƑѶ ƑƖ ƒƏ

Rys. 10. Liczba pacjentów w statystycznej aptece w poszczególnych tygodniach listopada (porównanie do ubiegłego roku) listopad 2017

listopad 2016

ƖƏƏ ѶƏƏ ƕƏƏ ѵƏƏ ƔƏƏ ƓƏƏ ƒƏƏ ƑƏƏ ƐƏƏ Ə

Ɛŋƕ Ѵbv|or-7-

ѶŋƐƓ Ѵbv|or-7-

ƐƔŋƑƐ Ѵbv|or-7-

ƑƑŋƑѶ Ѵbv|or-7-

ƑƖŊƒƏ Ѵbv|or-7-

Tab. 1. Sprzedaż produktów w statystycznej aptece wg. statusu produktu Wg. statusu leku w bazie BLOZ

Wartość sprzedaży w statystycznej aptece (PLN)

Udział w całkowitej wartości sprzedaży aptecznej

listopad 2017

listopad 2016

listopad 2017

listopad 2016

107 024

103 394

58,64%

58,09%

Lek - OTC

41 845

41 620

22,93%

23,38%

Suplement diety lub dietetyczny środek spożywczy

16 955

16 979

9,29%

9,54%

Pozostałe

16 676

16 007

9,14%

8,99%

Lek - RX

OSOZ Polska 12/2017

S tat y st y k i i prognoz y

M O N I TO R FA R M A C J I

Tab. 2. Opis stanu statystycznej apteki w formie skróconego biuletynu informacyjnego za listopad 2017 listopad 2017

zmiana w stosunku do (%) października 2017

stycznia 2017

zmiana w stosunku do (liczbowo)

listopada 2016

października 2017

stycznia 2017

listopada 2016

obrót całkowity (w tys. zł) statystyczna apteka

182,5

-3,4%

-9,9%

2,5%

-6,5

-20,0

4,5

cały rynek apteczny

2 753 743

-3,3%

-8,9%

3,8%

-93 164,5

-268 165,0

101 008,5

statystyczna apteka

64,5

-3,5%

-2,0%

1,9%

-2,3

-1,3

1,2

cały rynek apteczny

973 323

-3,3%

-0,9%

3,2%

-33 634,2

-9 085,0

29 757,0

statystyczna apteka

40,8

-2,8%

-3,4%

5,2%

-1,2

-1,4

2,0

cały rynek apteczny

615 239

-2,7%

-2,3%

6,5%

-16 895,0

-14 392,3

37 702,9

statystyczna apteka

76,0

-3,5%

-18,2%

1,6%

-2,8

-16,9

1,2

cały rynek apteczny

1 146 221

-3,3%

-17,3%

2,9%

-39 598,8

-240 051,3

32 251,4

0,0

statystyczna apteka

47,1

-3,5%

1,8%

5,3%

-1,7

0,8

2,4

cały rynek apteczny

711 235

-3,4%

2,9%

6,6%

-24 682,8

20 255,4

43 819,2

w całkowitym obrocie

25,83%

-0,1%

13,0%

2,7%

0,0

w sprzedaży refundowanej

72,08%

0,2%

4,3%

3,3%

0,0

recepty refundowane (w tys. zł)

recepty pełnopłatne (w tys. zł)

sprzedaż odręczna (w tys. zł)

wartość refundacji (w tys. zł)

udział refundacji

średnia cena opakowania ogółem

18,94 zł

0,0%

10,0%

7,4%

0,0

1,7

1,3

dla leków z list refundacyjnych

27,22 zł

-1,7%

1,5%

1,6%

-0,5

0,4

dla leków z recept pełnopłatnych

25,03 zł

0,6%

7,8%

6,2%

0,1

1,8

1,5

dla produktów bez recepty (OTC)

13,56 zł

0,6%

7,5%

8,7%

0,1

0,9

1,1

3 430

-5,8%

-17,3%

-2,0%

-210,0

-720,0

-70,0

Liczba pacjentów w aptece (recepty refundowane)

700

-4,1%

-11,4%

-1,4%

-30,0

-90,0

-10,0

Liczba pacjentów w aptece (recepty pełnopłatne)

760

-5,0%

-13,6%

-2,6%

-40,0

-120,0

-20,0

2 830

-6,0%

-19,6%

-2,4%

-180,0

-690,0

-70,0

ogółem

24,82%

-1,7%

-4,6%

-1,8%

0,0

dla leków z list refundacyjnych

18,18%

-0,9%

-4,3%

0,0

dla leków na recepty pełnopłatne

24,38%

-1,8%

-2,7%

-3,0%

0,0

dla sprzedaży odręcznej

29,09%

-1,5%

-2,0%

0,1%

0,0

Wartość sprzedaży na pacjenta

53,21 zł

2,5%

9,0%

4,6%

1,3

4,4

2,3

Wartość zapłaty przez pacjenta

39,46 zł

2,5%

4,9%

3,7%

1,0

1,8

1,4

Wartość dopłaty refundatora

13,74 zł

2,4%

23,2%

7,4%

0,3

2,6

0,9

Wartość sprzedaży na pacjenta (recepty refundowane)

92,15 zł

0,6%

10,6%

3,3%

0,6

8,8

3,0

Wartość zapłaty przez pacjenta (recepty refundowane)

25,73 zł

0,2%

-0,1%

-4,6%

0,0

-1,2

Wartość dopłaty refundatora (recepty refundowane)

66,42 zł

0,8%

15,4%

6,8%

0,5

8,8

4,2

Wartość sprzedaży na pacjenta (recepty pełnopłatne)

53,65 zł

2,3%

11,9%

8,0%

1,2

5,7

4,0

Wartość sprzedaży na pacjenta (sprzedaż odręczna)

26,84 zł

2,6%

1,7%

4,1%

0,7

0,5

1,1

Liczba pacjentów w aptece

Liczba pacjentów w aptece (sprzedaż odręczna) Średnia marża apteczna

Rys. 11. Prognoza miesięcznych obrotów statystycznej apteki Wartości w cenach detalicznych brutto prognoza obrotu

Obrót 2017: 2 216 tys. zł

realizacja obrotu

realizacja (poprzedni rok)

ƑƐƏ

Tysiące zł

ƑƏƏ ƐƖƏ ƐѶƏ ƐƕƏ ƐѵƏ

OSOZ Polska 12/2017

(

S tat y st y k i i prognoz y

M O N I TO R FA R M A C J I

Prognoza sprzedaży rocznej w oparciu o dane do listopada 2017 2017

Dane narastające od początku roku

zmiana w stosunku do (%)

zmiana w stosunku do (liczbowo)

2016

2015

2017

2015

zmiana w stosunku do (%)

zmiana w stosunku do (liczbowo)

2016

2015

2 210,4

3,3%

7,0%

70,9

144,9

2 011,5

3,6%

7,3%

69,0

136,5

33 155 416,2

4,5%

11,0%

1 421 638,7

3 274 566,2

30 152 299,5

4,7%

11,3%

1 356 383,0

3 057 321,5

779,8

0,6%

0,4%

4,5

3,3

711,9

0,6%

0,9%

4,5

6,6

11 697 307,4

1,7%

4,1%

196 915,2

462 913,7

10 672 198,1

1,8%

4,7%

184 219,0

479 225,6

489,2

3,1%

7,2%

14,9

32,9

446,0

3,0%

7,4%

13,0

30,8

7 337 957,7

4,3%

11,2%

303 589,3

737 208,7

6 685 488,4

4,1%

11,4%

266 117,1

685 785,8

925,9

5,9%

13,5%

51,6

109,9

839,3

6,6%

13,6%

51,8

100,4

13 888 713,6

7,1%

17,7%

919 382,9

2 083 830,7

12 580 497,4

7,8%

17,8%

906 882,8

1 903 198,0

563,1

3,7%

20,0

19,9

465,9

-5,9%

-5,7%

-29,3

-28,1

8 446 231,6

4,8%

7,5%

390 408,1

589 004,5

7 716 937,9

5,1%

8,1%

375 044,5

578 524,3

25,47%

0,3%

-3,1%

0,0

25,59%

0,4%

-2,9%

0,0

71,19%

3,2%

3,6%

0,0

71,28%

3,5%

3,6%

0,0

18,35 zł

4,1%

7,4%

0,7

1,3

18,34 zł

4,0%

7,6%

0,7

1,3

27,59 zł

1,5%

0,4%

0,4

0,1

27,40 zł

0,8%

-0,2%

0,2

-0,1

24,45 zł

5,5%

9,3%

1,3

2,1

24,57 zł

6,0%

10,0%

1,4

2,2

12,97 zł

5,4%

12,1%

0,7

1,4

12,94 zł

5,5%

12,3%

0,7

1,4

43 312

1,7%

3,9%

712,2

1 642,2

39 510,0

2,0%

4,4%

780,0

1 650,0

8 582

-0,1%

-2,3%

-8,2

-198,2

7 830,0

0,1%

-2,1%

10,0

-170,0

9 408

-1,3%

-2,0%

-121,5

-191,5

8 590,0

-1,2%

-1,7%

-100,0

-150,0

35 916

2,2%

5,8%

786,2

1 956,2

32 720,0

2,6%

6,2%

820,0

1 900,0

25,24%

-0,8%

-2,1%

0,0

25,27%

-0,7%

-2,2%

0,0

18,44%

-1,7%

3,0%

0,0

18,54%

-1,0%

3,7%

0,0

24,90%

-1,6%

-8,9%

0,0

24,86%

-1,9%

-9,5%

0,0

29,54%

-0,9%

-4,8%

0,0

29,54%

-1,2%

-5,2%

0,0

51,03 zł

1,6%

3,0%

0,8

1,5

50,91 zł

1,5%

2,8%

0,8

1,4

38,03 zł

1,5%

4,1%

0,6

1,5

39,12 zł

4,7%

7,2%

1,8

2,6

13,00 zł

2,0%

-0,3%

0,3

0,0

11,79 zł

-7,8%

-9,6%

-1,0

-1,3

90,87 zł

0,7%

2,7%

0,6

2,4

90,92 zł

0,5%

3,1%

0,5

2,8

26,18 zł

-6,6%

-5,3%

-1,8

-1,5

26,11 zł

-7,3%

-5,1%

-2,0

-1,4

64,69 zł

3,9%

6,4%

2,5

3,9

64,81 zł

4,0%

6,9%

2,5

4,2

52,00 zł

4,5%

9,4%

2,2

4,5

51,92 zł

4,2%

9,3%

2,1

4,4

25,78 zł

3,6%

7,3%

0,9

1,8

25,65 zł

3,9%

7,0%

1,0

1,7

Rys. 12. Prognoza miesięcznej wartości obrotu w kraju (ceny detaliczne brutto) Obrót 2017: 33,2 mld zł

Zmiana refundacji: wzrost 4 do 5% (w stosunku do roku 2016)

realizacja obrotu

realizacja obrotu (rok 2016)

prognoza refundacji

realizacja refundacji

realizacja refundacji (rok 2016)

ƒƔƏƏ

Refundacja: 8,5 mld zł

ƒƏƏƏ ƑƔƏƏ

Miliony zł

Zmiana obrotu: wzrost 4 do 5% (w stosunku do roku 2016)

prognoza obrotu

ƑƏƏƏ ƐƔƏƏ ƐƏƏƏ ƔƏƏ Ə

(

OSOZ Polska 12/2017

S tat y st y k i i prognoz y

M O N I TO R FA R M A C J I

Tab. 3. Średnia miesięczna sprzedaż statystycznej apteki w rozbiciu na rodzaje sprzedaży – dotyczy aktualnego miesiąca Rodzaj sprzedaży

Transakcje Liczba

Sprzedaż brutto %

Wartość

Opłata pacjenta

Wartość

Refundacja Wartość

Udział wart. % %

Pac.

Ref.

Opakowania

Śr. cena

Liczba

zł/opak.

zł/trans.

1. U-R

601,91

0,08

32691,16

0,18

7701,79

0,06

24989,38

0,53

0,24

0,76

988,28

33,08

54,31

2. U-30

409,48

0,05

15134,23

0,08

6395,53

0,05

8738,70

0,19

0,42

0,58

645,32

23,45

36,96

3. U-50

266,74

0,03

6366,88

0,03

3693,55

0,03

2673,33

0,06

0,58

0,42

331,17

19,23

23,87

4. U-BEZPŁATNY

19,24

0,00

1240,43

0,01

101,21

0,00

1139,23

0,02

0,08

0,92

56,04

22,13

64,49

5. INWALIDA WOJENNY

15,34

0,00

801,23

0,00

801,23

0,02

0,00

1,00

26,23

30,54

52,24

0,20

0,00

5,87

0,00

1,08

0,00

4,79

0,00

0,18

0,82

0,32

18,16

28,66

10,67

0,00

300,02

0,00

51,35

0,00

248,67

0,01

0,17

0,83

16,14

18,58

28,12

0,00

0,04

0,00

0,04

0,00

1,00

0,00

12,23

11,06

187,99

0,02

7231,49

0,04

0,19

0,00

7231,31

0,15

0,00

1,00

300,35

24,08

38,47

3,06

0,00

734,11

0,00

63,84

0,00

670,27

0,01

0,09

0,91

6,01

122,22

239,65

6. INWALIDA WOJSKOWY 7. ZHK 8. AZ 9. SENIOR 75+ 10. NARKOTYKI 11. ŚRODKI POMOCNICZE

9,03

0,00

1256,53

0,01

617,67

0,00

638,86

0,01

0,49

0,51

32,44

38,73

139,14

12. PEŁNOPŁATNE

1261,60

0,16

40774,00

0,22

40773,53

0,30

0,47

0,00

1,00

0,00

1628,91

25,03

32,32

13. ODRĘCZNA

5075,95

0,65

75964,00

0,42

75963,78

0,56

0,22

0,00

1,00

0,00

5602,30

13,56

14,97

14. RAZEM

7861,23

1,00

182500,00

1,00

135363,50

1,00

47136,50

1,00

0,74

0,26

9633,54

18,94

23,22

Tab. 4. Średnia okresowa sprzedaż statystycznej apteki w rozbiciu na rodzaje sprzedaży – średnia narastająca od początku roku Rodzaj sprzedaży

Transakcje Liczba

Sprzedaż brutto %

Wartość

Opłata pacjenta

Wartość

Refundacja Wartość

Udział wart. % %

Pac.

Ref.

Opakowania

Śr. cena

Liczba

zł/opak.

zł/trans.

1. U-R

636,79

0,08

33829,72

0,19

8191,61

0,06

25638,10

0,55

0,24

0,76

1002,06

33,76

53,13

2. U-30

422,36

0,05

15294,38

0,08

6463,75

0,05

8830,63

0,19

0,42

0,58

662,14

23,10

36,21

3. U-50

271,17

0,03

6425,25

0,04

3723,40

0,03

2701,85

0,06

0,58

0,42

337,35

19,05

23,69

4. U-BEZPŁATNY

19,93

0,00

1243,95

0,01

94,14

0,00

1149,81

0,02

0,08

0,92

58,00

21,45

62,42

5. INWALIDA WOJENNY

15,75

0,00

806,78

0,00

806,78

0,02

0,00

1,00

26,36

30,61

51,24

0,22

0,00

6,32

0,00

1,20

0,00

5,12

0,00

0,19

0,81

0,35

18,26

28,70

10,79

0,00

300,58

0,00

51,97

0,00

248,60

0,01

0,17

0,83

16,16

18,60

27,85

0,00

0,07

0,00

0,07

0,00

1,00

0,00

15,37

21,39

162,47

0,02

6102,47

0,03

0,02

0,00

6102,45

0,13

0,00

1,00

254,18

24,01

37,56

2,99

0,00

711,95

0,00

62,93

0,00

649,03

0,01

0,09

0,91

5,88

121,13

238,20

6. INWALIDA WOJSKOWY 7. ZHK 8. AZ 9. SENIOR 75+ 10. NARKOTYKI 11. ŚRODKI POMOCNICZE

8,98

0,00

1288,82

0,01

629,47

0,00

659,35

0,01

0,49

0,51

63,06

20,44

143,58

12. PEŁNOPŁATNE

1283,23

0,16

40544,09

0,22

40543,92

0,30

0,17

0,00

1,00

0,00

1649,94

24,57

31,60

13. ODRĘCZNA

5193,16

0,65

76299,64

0,42

76299,40

0,56

0,24

0,00

1,00

0,00

5896,43

12,94

14,69

14. RAZEM

8027,84

1,00

182854,01

1,00

136061,80

1,00

46792,21

1,00

0,74

0,26

9971,90

18,34

22,78

Tab. 5. Średnia miesięczna sprzedaż statystycznej apteki w rozbiciu na grupy sprzedaży – dotyczy aktualnego miesiąca Rodzaj sprzedaży

Transakcje Liczba

Sprzedaż brutto %

Wartość

Opłata pacjenta

Wartość

Refundacja Wartość

Udział wart. % %

Pac.

Ref.

Opakowania

Śr. cena

Liczba

zł/opak.

zł/trans.

1. Recepty ref. całość

1515

0,19

64505

0,35

18009

0,13

46497

0,99

0,28

0,72

2370

27,22

42,59

2. Recepty pełnopłatne

1262

0,16

40774

0,22

40774

0,30

0,00

1,00

0,00

1629

25,03

32,32

3. Sprzedaż odręczna

5076

0,65

75964

0,42

75964

0,56

0,00

1,00

0,00

5602

13,56

14,97

0,00

1257

0,01

618

0,00

639

0,01

0,49

0,51

38,73

139,14

7861

1,00

182500

1,00

135364

1,00

47136

1,00

0,74

0,26

9634

18,94

23,22

4. Inne pozycje (wnioski) 5. RAZEM

Tab. 6. Średnia okresowa sprzedaż statystycznej apteki w rozbiciu na grupy sprzedaży – zestawienie narastające od początku roku Rodzaj sprzedaży

Transakcje Liczba

Sprzedaż brutto %

Wartość

Opłata pacjenta

Wartość

Refundacja Wartość

Udział wart. % %

Pac.

Ref.

Opakowania

Śr. cena

Liczba

zł/opak.

zł/trans.

1. Recepty ref. całość

1542,47

0,19

64721,47

0,35

18589,02

0,14

46132,45

0,99

0,29

0,71

2362,47

27,40

41,96

2. Recepty pełnopłatne

1283,23

0,16

40544,09

0,22

40543,92

0,30

0,17

0,00

1,00

0,00

1649,94

24,57

31,60

3. Sprzedaż odręczna

5193,16

0,65

76299,64

0,42

76299,40

0,56

0,24

0,00

1,00

0,00

5896,43

12,94

14,69

8,98

0,00

1288,82

0,01

629,47

0,00

659,35

0,01

0,49

0,51

63,06

20,44

143,58

8027,84

1,00

182854,01

1,00

136061,80

1,00

46792,21

1,00

0,74

0,26

9971,90

18,34

22,78

4. Inne pozycje (wnioski) 5. RAZEM

Tab. 7. Prognoza rocznej sprzedaży w statystycznej aptece w rozbiciu na grupy sprzedaży Rodzaj sprzedaży

Transakcje Liczba

Sprzedaż brutto %

Wartość

Opłata pacjenta

Wartość

Refundacja

Udział wart. %

Wartość

Pac.

Ref.

Opakowania

Śr. cena

Liczba

zł/opak.

zł/trans.

1. Recepty ref. całość

18547,79

0,19

779828,66

0,35

224704,47

0,14

555124,18

0,99

0,29

0,71

28269,87

27,59

42,04

2. Recepty pełnopłatne

15619,39

0,16

489197,75

0,22

489195,79

0,30

1,96

0,00

1,00

0,00

20005,05

24,45

31,32

3. Sprzedaż odręczna

62898,17

0,65

925938,57

0,42

925935,73

0,56

2,84

0,00

1,00

0,00

71413,44

12,97

14,72

108,99

0,00

15429,14

0,01

7486,85

0,00

7942,29

0,01

0,49

0,51

781,77

19,74

141,57

97174,33

1,00

2210394,12

1,00

1647322,84

1,00

563071,28

1,00

0,75

0,25

120470,14

18,35

22,75

4. Inne pozycje (wnioski) 5. RAZEM

Tab. 8. Prognoza rocznej sprzedaży w rozbiciu na grupy sprzedaży z uwzględnieniem zmieniającej się w ciągu roku liczby aptek – cały rynek apteczny Rodzaj sprzedaży

Sprzedaż brutto %

Wartość

Opłata pacjenta

Wartość

Refundacja Wartość

Udział wart. % %

Pac.

Ref.

Opakowania

Śr. cena

Liczba

zł/opak.

zł/trans.

1. Recepty ref. całość

278198045

0,19

11697307373

0,35

3370286632

0,14 8327020741

0,99

0,29

0,71

424019264

27,59

42,05

2. Recepty pełnopłatne

234284053

0,16

7337957660

0,22

7337928198

0,30

29462

0,00

1,00

0,00

300069310

24,45

31,32

3. Sprzedaż odręczna

943413814

0,65

13888713560

0,42 13888670974

0,56

42587

0,00

1,00

0,00

1071072126

12,97

14,72

1634968

0,00

231437655

0,01

0,00

119138798

0,01

0,49

0,51

11713155

19,76

141,55

1457530880

1,00

33155416248

1,00 8446231588

1,00

0,75

0,25

1806873855

18,35

22,75

4. Inne pozycje (wnioski) 5. RAZEM

Transakcje Liczba

OSOZ Polska 12/2017

112298857

1,00 24709184661

S tat y st y k i i prognoz y

M O N I TO R R Y N K U L E KÓ W

esig t o: d

ned

by f r

eepik

.com

Witamina D Niedobór witaminy D prowadzi m.in. do chorób układu kostnego (krzywicy u dzieci, osteoporozy u dorosłych), zwiększa ryzyko chorób układu krążenia, cukrzycy oraz nowotworów. Fenomen witaminy D polega na tym, że organizm człowieka może ją wytwarzać samodzielnie, gdy jest wystawiony na działanie promieni słonecznych. Jednak słońce nie jest w stanie w pełni zaspokoić zapotrzebowania na witaminę D, dlatego niezbędne jest uzupełnianie jej poziomu produktami spożywczymi lub suplementami diety. Analizujemy sprzedaż witaminy D w aptekach na przełomie ostatnich kilkunastu lat.

Opis rynku Analizy znajdujące się w niniejszym opracowaniu dotyczą produktów należących do klas A11CB – Preparaty złożone zawierające witaminę A i D oraz A11CC – Witamina D i jej analogi. W pierwszym okresie analiz wartość sprzedaży omawianej grupy produktów aptecznych wynosiła 40,56 mln zł. W 2003, 2004 i 2006 roku wartość sprzedaży w porównaniu do roku poprzedniego spadała (kolejno o 5,56%, 5,56% i 13,20%). Pozostałe lata to okres wzrostu, zwłaszcza rok 2009, 2015 i 2016, kiedy to wartość sprzedaży witaminy D (w porównaniu do roku poprzedniego) wzrosła kolejno o 46,34%, 47,25%

OSOZ Polska 12/2017

S tat y st y k i i prognoz y

M O N I TO R R Y N K U L E KÓ W

Tab. 2. Liczba produktów wprowadzonych na rynek w poszczególnych latach, będących do dzisiaj w ofercie oraz średnia cena dla tych produktów. Liczba produktów wycofanych z rynku w poszczególnych latach oraz średnia cena dla tych produktów Liczba badanych produktów

Produkty będące w ofercie w latach 2002–2016

Produkty będące w ofercie w latach 2003–2016 a nie będące w ofercie w 2002 roku

Produkty będące w ofercie w latach 2004–2016 a nie będące w ofercie w latach 2002–2003

15,55 16,22 18,32 18,67 18,69 18,21 19,25 21,28 22,44 21,60 21,29 19,90 19,64

Produkty będące w ofercie w latach 2005–2016 a nie będące w ofercie w latach 2002–2004

19,86 19,97 22,26 23,41 25,63 27,20 28,36 28,38 28,52 29,53 28,23 26,90

Produkty będące w ofercie w latach 2006–2016 a nie będące w ofercie w latach 2002–2005

15,46 15,17 14,00 13,52 13,18 13,55 14,83 18,03 18,24 19,50 19,50

Produkty będące w ofercie w latach 2007–2016 a nie będące w ofercie w latach 2002–2006

Produkty będące w ofercie w latach 2008–2016 a nie będące w ofercie w latach 2002–2007

17,71 18,12 19,94 20,96 23,39 23,61 24,52 23,34 26,38

Produkty będące w ofercie w latach 2009–2016 a nie będące w ofercie w latach 2002–2008

16,42 11,45 11,95 16,58 11,76 11,15 11,34 10,44

Produkty będące w ofercie w latach 2010–2016 a nie będące w ofercie w latach 2002–2009

16,62 15,24 14,90 15,29 13,30 13,03 13,61

Produkty będące w ofercie w latach 2011–2016 a nie będące w ofercie w latach 2002–2010

17,20 15,55 15,06 14,71 14,72 15,76

Produkty będące w ofercie w latach 2012–2016 a nie będące w ofercie w latach 2002–2011

18,29 21,88 22,76 22,96 21,78

Produkty będące w ofercie w latach 2013–2016 a nie będące w ofercie w latach 2002–2012

20,41 20,44 22,03 25,06

Produkty będące w ofercie w latach 2014–2016 a nie będące w ofercie w latach 2002–2013

22,46 21,83 21,15

Produkty będące w ofercie w latach 2015–2016 a nie będące w ofercie w latach 2002–2014

17,02 16,77

112

Produkty będące w ofercie w 2016 roku a nie będące w ofercie w latach 2002–2015

Liczba badanych produktów

2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015 2016

Produkty będące w ofercie w latach 2002–2016

Produkty będące w ofercie w latach 2002–2015 a nie będące w ofercie w 2016 roku

8,37

8,38

8,68

8,82

9,34

9,32

9,10

9,10 10,19 10,36

8,58

8,38

8,84 14,99 17,60

6,25

7,47

9,11

5,53

8,77

9,33

9,77

9,79

9,69

9,42

9,50 10,95 14,39

9,62

9,75 12,95

7,24 15,01 15,68 17,50 15,97 10,39

9,26

7,99

20,78

2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015 2016 8,37

9,42

9,61

16,70 15,88 17,05 16,28 16,25 16,20 16,54 16,67 17,79 18,72 18,14 27,21 33,48 23,50

Produkty będące w ofercie w latach 2002–2014 a nie będące w ofercie w latach 2015–2016

14,13 14,01 14,97 22,72 25,89 19,34 19,87 23,81 14,49 11,69 10,88 10,10 10,96

Produkty będące w ofercie w latach 2002–2013 a nie będące w ofercie w latach 2014–2016

Produkty będące w ofercie w latach 2002–2012 a nie będące w ofercie w latach 2013–2016

9,32

9,33

9,77

9,79

9,69

26,49 26,37 26,56 27,70 27,72 26,42 27,13 26,50 26,63 26,00 25,59

Produkty będące w ofercie w latach 2002–2011 a nie będące w ofercie w latach 2012–2016

17,04 15,68 16,19 14,67 15,34 18,24 18,86 18,72 19,12 17,91

Produkty będące w ofercie w latach 2002–2010 a nie będące w ofercie w latach 2011–2016

12,89 12,38 12,10

9,24

8,84

8,90

Produkty będące w ofercie w latach 2002–2009 a nie będące w ofercie w latach 2010–2016

10,25 12,94

5,36 14,14 20,26 40,05 77,01

Produkty będące w ofercie w latach 2002–2008 a nie będące w ofercie w latach 2009–2016

Produkty będące w ofercie w latach 2002–2007 a nie będące w ofercie w latach 2008–2016

7,40

7,07

6,88

6,71

5,84

Produkty będące w ofercie w latach 2002–2006 a nie będące w ofercie w latach 2007–2016

Produkty będące w ofercie w latach 2002–2005 a nie będące w ofercie w latach 2006–2016

17,24 16,23 15,06 11,44

Produkty będące w ofercie w latach 2002–2004 a nie będące w ofercie w latach 2005–2016

17,91 14,83 14,88

Produkty będące w ofercie w latach 2002–2003 a nie będące w ofercie w latach 2004–2016

57,04 54,46

Produkty będące w ofercie w 2002 roku a nie będące w ofercie w latach 2003–2016

8,64

8,77

9,06

9,11

8,24

9,10

8,19

9,34

8,82

105,92

8,68

OSOZ Polska 12/2017

8,38

S tat y st y k i i prognoz y

M O N I TO R R Y N K U L E KÓ W

i 47,02%. W minionym roku (2016) w aptekach sprzedano produkty z witaminą D o łącznej wartości 277,27 mln zł, a więc całkowity wzrost na przełomie ostatnich 15 lat wynosi 583,60%. Podobnie do wartości sprzedaży kształtowała się także ilość sprzedaży produktów z witaminą D (a dokładniej produktów należących do klas ATC A11CB i A11CC). W 2003, 2004 i 2006

roku nastąpił spadek sprzedaży (kolejno o 6,46%, 8,72% i 17,23%). W 2012 roku miał miejsce niewielki spadek sprzedaży (o 1,21%). Również lata największych wzrostów pokrywają się w przypadku wartości i ilości sprzedaży. W 2009, 2015 i 2016 roku nastąpił wzrost sprzedaży kolejno o 29,11%, 40,12% i 42,48%. W minionym roku w aptekach zostało sprzedanych 16,18 mln opakowań witaminy

D, czyli o 252,71% więcej niż w 2002 roku. Analizując średniomiesięczną wartość sprzedaży obliczoną na podstawie ostatnich 15 lat widać wyraźnie, że zdecydowanie najwięcej pacjenci wydają na witaminę D w październiku i listopadzie (kolejno 11,51 i 11,29 mln zł). W najbardziej słonecznych miesiącach, czyli w lipcu i w sierpniu, średniomiesięczna

Tab. 1. Roczne zestawienie sprzedaży witaminy D w aptekach w latach 2002–2016 oraz prognoza na lata 2017–2018

Liczba sprzedanych opakowań

Wartość sprzedaży (zł)

Rok

Średnia cena za pojedyncze opakowanie (zł)

Wartość sprzedaży na jeden produkt (zł)

Liczba sprzedanych opakowań na jeden produkt

Procentowa zmiana wartości w stosunku do roku poprzedniego

Liczba produktów będących w ofercie

Procentowa zmiana liczby w stosunku do roku poprzedniego

2002

40 559 709

4 588 306

8,84

146 955

16 624

2003

38 304 677

4 291 823

8,93

130 288

14 598

-5,56%

-6,46%

2004

36 175 417

3 917 449

9,23

115 208

12 476

-5,56%

-8,72%

2005

37 605 802

3 900 870

9,64

108 374

11 242

3,95%

-0,42%

2006

32 643 257

3 228 718

10,11

84 788

8 386

-13,20%

-17,23%

2007

34 415 137

3 290 855

10,46

90 566

8 660

5,43%

1,92%

2008

41 314 960

3 655 078

11,30

105 395

9 324

20,05%

11,07%

2009

60 460 653

4 719 115

12,81

168 885

13 182

105

46,34%

29,11%

2010

74 337 127

5 414 776

13,73

202 003

14 714

115

22,95%

14,74%

2011

87 961 150

6 036 308

14,57

229 065

15 720

137

18,33%

11,48%

2012

90 237 725

5 963 123

15,13

249 275

16 473

158

2,59%

-1,21%

2013

111 795 290

7 145 388

15,65

307 976

19 684

177

23,89%

19,83%

2014

128 077 358

8 106 375

15,80

340 631

21 560

226

14,56%

13,45%

2015

188 596 947

11 358 634

16,60

471 492

28 397

304

47,25%

40,12%

2016

277 267 065

16 183 597

17,13

616 149

35 964

405

47,02%

42,48%

2017

309 217 944

17 127 495

18,05

—

11,52%

5,83%

2018

336 872 756

18 431 682

18,28

—

8,94%

7,61%

Rys. 1. Wartość sprzedaży witaminy D w aptekach w latach 2002–2016 oraz prognoza na lata 2017–2018 ƓƏ ƏƏƏ ƏƏƏ

» W 2016 i 2017 roku widoczny jest bardzo wyraźny skok wartości sprzedaży witaminy D. W okresie od października 2016 r. do marca 2017 r. oraz od października 2017 r. miesięczna wartość sprzedaży wynosiła ponad 30 mln zł.«

ƒƔ ƏƏƏ ƏƏƏ

ƒƏ ƏƏƏ ƏƏƏ

ƑƔ ƏƏƏ ƏƏƏ

ƑƏ ƏƏƏ ƏƏƏ

ƐƔ ƏƏƏ ƏƏƏ

ƐƏ ƏƏƏ ƏƏƏ

Ɣ ƏƏƏ ƏƏƏ

(

ƑƏƏƑ

(

ƑƏƏƒ

(

ƑƏƏƓ

(

ƑƏƏƔ

(

ƑƏƏѵ

(

ƑƏƏƕ

(

ƑƏƏѶ

(

ƑƏƏƖ

(

ƑƏƐƏ

(

ƑƏƐƐ

(

ƑƏƐƑ

(

ƑƏƐƒ

(

ƑƏƐƓ

(

ƑƏƐƔ

(

ƑƏƐѵ

(

ƑƏƐƕ

(

ƑƏƐѶ

OSOZ Polska 12/2017

S tat y st y k i i prognoz y

M O N I TO R R Y N K U L E KÓ W

Rys. 2. Liczba opakowań witaminy D sprzedanych w aptekach w latach 2002–2016 oraz prognoza na lata 2017–2018 Ƒ ƔƏƏ ƏƏƏ

» Rekordowym miesiącem pod względem ilości sprzedaży witaminy D był październik 2016 r., kiedy to w aptekach zostało sprzedanych 1,86 mln jej opakowań.«

Ƒ ƏƏƏ ƏƏƏ

Ɛ ƔƏƏ ƏƏƏ

Ɛ ƏƏƏ ƏƏƏ

ƔƏƏ ƏƏƏ

(

ƑƏƏƑ

(

ƑƏƏƒ

(

ƑƏƏƓ

(

ƑƏƏƔ

(

ƑƏƏѵ

(

ƑƏƏƕ

(

ƑƏƏѶ

(

ƑƏƏƖ

(

ƑƏƐƏ

(

ƑƏƐƐ

(

ƑƏƐƑ

(

ƑƏƐƒ

(

ƑƏƐƓ

(

ƑƏƐƔ

(

ƑƏƐѵ

(

ƑƏƐƕ

(

ƑƏƐѶ

Rys. 3. Średnia cena za pojedyncze opakowanie witaminy D w aptekach w latach 2002–2016 oraz prognoza na lata 2017–2018 ƑƐ

ƐѶ

ƐƔ

ƐƑ

» Średnia cena za pojedyncze opakowanie produktu zawierającego głównie witaminę D systematycznie wzrasta i obecnie kształtuje się na poziomie około 17 zł.«

(

ƑƏƏƑ

(

ƑƏƏƒ

(

ƑƏƏƓ

(

ƑƏƏƔ

(

ƑƏƏѵ

(

ƑƏƏƕ

(

ƑƏƏѶ

(

ƑƏƏƖ

(

ƑƏƐƏ

(

ƑƏƐƐ

(

ƑƏƐƑ

(

ƑƏƐƒ

(

ƑƏƐƓ

(

ƑƏƐƔ

(

ƑƏƐѵ

(

ƑƏƐƕ

(

ƑƏƐѶ

Rys. 4. Liczba różnych opakowań witaminy D w aptekach w latach 2002–2016 ƓƏƏ

» Na początku okresu analiz w aptekach dostępnych było około 70 produktów zawierających głównie witaminę D. W 2016 roku było ich już około 400.«

ƒƔƏ ƒƏƏ ƑƔƏ ƑƏƏ ƐƔƏ ƐƏƏ ƔƏ Ə

(

ƑƏƏƑ

OSOZ Polska 12/2017

(

ƑƏƏƒ

(

ƑƏƏƓ

(

ƑƏƏƔ

(

ƑƏƏѵ

(

ƑƏƏƕ

(

ƑƏƏѶ

(

ƑƏƏƖ

(

ƑƏƐƏ

(

ƑƏƐƐ

(

ƑƏƐƑ

(

ƑƏƐƒ

(

ƑƏƐƓ

(

ƑƏƐƔ

(

ƑƏƐѵ

ƐƏ ƐƐ

ƑƏƐƕ

S tat y st y k i i prognoz y

M O N I TO R R Y N K U L E KĂ&#x201C; W

Rys. 5. Ĺ&#x161;rednia miesiÄ&#x2122;czna wartoĹ&#x203A;Ä&#x2021; sprzedaĹźy Ć?Ć&#x2018;Ć?Ć?Ć?Ć?Ć?Ć?

Ć?Ć?Ć?Ć?Ć?Ć?Ć?Ć?

ŃśĆ?Ć?Ć?Ć?Ć?Ć?

ŃľĆ?Ć?Ć?Ć?Ć?Ć?

Ć&#x201C;Ć?Ć?Ć?Ć?Ć?Ć?

Ć&#x2018;Ć?Ć?Ć?Ć?Ć?Ć?

Ć?

"|Â&#x2039;1Â&#x152;;ŕĽ&#x2030;

Â&#x2020;|Â&#x2039;

-uÂ&#x152;;1

wartoĹ&#x203A;Ä&#x2021; sprzedaĹźy jest najmniejsza (kolejno 4,94 i 4,41 mln zĹ&#x201A;). W skali jednego miesiÄ&#x2026;ca najmniej pacjenci zapĹ&#x201A;acili za witaminÄ&#x2122; D w lipcu 2006 roku (1,73 mln zĹ&#x201A;), a najwiÄ&#x2122;cej w listopadzie 2017 roku (34,04 mln zĹ&#x201A;). W 2016 roku w statystycznej aptece za pojedyncze opakowanie witaminy D trzeba byĹ&#x201A;o zapĹ&#x201A;aciÄ&#x2021; Ĺ&#x203A;rednio 17,13 zĹ&#x201A;. To cena wyĹźsza o 3,18% w porĂłwnaniu do roku poprzedniego (16,33 zĹ&#x201A;) oraz o 93,81% wyĹźsza niĹź w 2002 roku (8,84 zĹ&#x201A;). W caĹ&#x201A;ym okresie analiz Ĺ&#x203A;rednia cena liczona rok do roku wzrastaĹ&#x201A;a. NajwyĹźszy wzrost miaĹ&#x201A; miejsce w 2009 roku (o 13,34%). W 2002 roku na pĂłĹ&#x201A;kach aptecznych moĹźna byĹ&#x201A;o znaleĹşÄ&#x2021; okoĹ&#x201A;o 74 rĂłĹźne produkty naleĹźÄ&#x2026;cye do klas ATC A11CB i A11CC. W 2016 roku byĹ&#x201A;o to juĹź 405 rĂłĹźnych produktĂłw â&#x20AC;&#x201C; wzrost wynosi ponad 500%. NajwiÄ&#x2122;cej nowych opakowaĹ&#x201E; pojawiĹ&#x201A;o siÄ&#x2122; w 2014, 2015 i 2016 roku. SprzedaĹź witaminy D na rynku farmaceutycznym od wielu lat charakteryzuje trend rosnÄ&#x2026;cy. W ostatnich dwĂłch latach tempo wzrostu byĹ&#x201A;o bardzo dynamiczne. Wzrasta teĹź Ĺ&#x203A;rednia cena za pojedyncze opakowanie. Jak rynek zachowa siÄ&#x2122; w najbliĹźszych 2 latach? Przyjrzyjmy siÄ&#x2122; prognozom przygotowanym przez ekspertĂłw OSOZ.

Trendy przyszĹ&#x201A;oĹ&#x203A;ci W 2017 i 2018 roku wartoĹ&#x203A;Ä&#x2021; sprzedaĹźy witaminy D przekroczy prĂłg 300 mln zĹ&#x201A;.

Â&#x2030;b;1b;ŕĽ&#x2030;

-f

Â&#x152;;uÂ&#x2030;b;1

brb;1

"b;urb;ŕĽ&#x2030;

W 2017 roku pacjenci wydadzÄ&#x2026; na produkty z tej grupy 309,22 mln zĹ&#x201A;, a w 2018 roku â&#x20AC;&#x201C; 336,87 mln zĹ&#x201A;. Wzrost liczony rok do roku wyniesie kolejno 11,52% i 8,94%. Trend rosnÄ&#x2026;cy zostanie zachowany, ale tempo wzrostu nie bÄ&#x2122;dzie juĹź tak dynamiczne jak w 2015 i 2016 roku. Analogicznie bÄ&#x2122;dzie zachowywaĹ&#x201A;a siÄ&#x2122; iloĹ&#x203A;Ä&#x2021; sprzedaĹźy. W 2017 roku wzroĹ&#x203A;nie o 5,83% i bÄ&#x2122;dzie wynosiĹ&#x201A;a 17,13 mln opakowaĹ&#x201E;, a w 2018 roku wzroĹ&#x203A;nie o 7,61% i osiÄ&#x2026;gnie puĹ&#x201A;ap 18,43 mln opakowaĹ&#x201E;. WzrastaÄ&#x2021; bÄ&#x2122;dzie takĹźe Ĺ&#x203A;rednia cena za pojedyncze opakowanie witaminy D. W 2017 roku wyniesie ona 18,05 zĹ&#x201A;, a w 2018 roku â&#x20AC;&#x201C; 18,28 zĹ&#x201A;. Wzrost osiÄ&#x2026;gnie analogicznie wartoĹ&#x203A;Ä&#x2021; 0,92 zĹ&#x201A; (5,38%) oraz 0,22 zĹ&#x201A; (1,23%).

Podsumowanie Popyt na witaminÄ&#x2122; D na rynku farmaceutycznym, a dokĹ&#x201A;adniej na produkty naleĹźÄ&#x2026;ce do klas ATC A11CB i A11CC, wzrasta. Od 2015 mamy do czynienia z prawdziwym boomem. Prognozy na najbliĹźsze lata sugerujÄ&#x2026;, Ĺźe trend wzrostowy zostanie utrzymany. W 2017 roku wartoĹ&#x203A;Ä&#x2021; sprzedaĹźy witaminy D przekroczy prĂłg 300 mln zĹ&#x201A;, a Ĺ&#x203A;rednia cena za pojedyncze opakowanie przewyĹźszy poziom 18 zĹ&#x201A;. O znaczeniu witaminy D mĂłwi siÄ&#x2122; coraz wiÄ&#x2122;cej. Lekarze zwracajÄ&#x2026; uwagÄ&#x2122; na koniecznoĹ&#x203A;Ä&#x2021; jej suplementacji w zwiÄ&#x2026;zku z niedostatecznymi dawkami sĹ&#x201A;oĹ&#x201E;ca

)uÂ&#x152;;vb;ŕĽ&#x2030;

-ŕ§ł7Â&#x152;b;umbh

bv|or-7

uÂ&#x2020;7Â&#x152;b;ŕĽ&#x2030;

w naszej strefie geograficznej (praktycznie moĹźe ona byÄ&#x2021; wytwarzana przez organizm od kwietnia do wrzeĹ&#x203A;nia). O zaĹźywaniu tabletek z witaminÄ&#x2026; D pacjenci dowiadujÄ&#x2026; siÄ&#x2122; coraz czÄ&#x2122;Ĺ&#x203A;ciej podczas wizyt lekarskich oraz z mediĂłw life-stylowych. NajwyĹźsza sprzedaĹź witaminy D ma miejsce jesieniÄ&#x2026;, kiedy to spada gwaĹ&#x201A;townie poziom nasĹ&#x201A;onecznienia. Spadek popytu zaczyna siÄ&#x2122; w styczniu i trwa do sierpnia. W przypadku witaminy D waĹźna jest odpowiednia suplementacja polegajÄ&#x2026;ca na nieprzekraczaniu zalecanej dawki. Przedawkowanie witaminy D prowadzi bowiem do nadmiernego odkĹ&#x201A;adania wapnia w organach i naczyniach krwionoĹ&#x203A;nych. To szczegĂłlnie groĹşne zjawisko w przypadku kobiet w ciÄ&#x2026;Ĺźy. Jej ĹşrĂłdĹ&#x201A;em sÄ&#x2026; takĹźe ryby oraz jaja. Jak mĂłwiÄ&#x2026; eksperci, aby zaspokoiÄ&#x2021; dzienne zapotrzebowanie na witaminÄ&#x2122; D, wystarczy 15â&#x20AC;&#x201C;20-minutowy spacer, pod warunkiem wystawienia na dziaĹ&#x201A;anie promieni ok. 20% ciaĹ&#x201A;a. ď Ź

Metodologia prognoz

Do wyliczenia prognoz zostaĹ&#x201A; uĹźyty algorytm z addytywnym wspĂłĹ&#x201A;czynnikiem sezonowoĹ&#x203A;ci. WczeĹ&#x203A;niej jednak dane historyczne pozbawiono wartoĹ&#x203A;ci nietypowych, odbiegajÄ&#x2026;cych nazbyt mocno od dotychczasowych wynikĂłw sprzedaĹźy. ZaĹ&#x201A;oĹźono, Ĺźe usuniÄ&#x2122;te wartoĹ&#x203A;ci nietypowe byĹ&#x201A;y wynikiem losowych, nieprzewidywalnych zjawisk. UwzglÄ&#x2122;dniony zostaĹ&#x201A; takĹźe trend podwyĹźszonej sprzedaĹźy w czasie jesieni.

OSOZ Polska 12/2017

s y stem y i sprz ę t

Jutro ochrony zdrowia. Najnowsze trendy, rozmowy z ekspe�ami, aktualne dane z rynku.

Pobierz bezpłatną aplikację mobilną

ZESKANUJ KOD, aby pobrać aplikację

Aplikacja na iOS i Android

OSOZ Polska 12/2017

s y stem y i sprz ę t

NOWOŚCI SPRZĘTOWE

Laptop w dwóch rolach Wizyty w gabinecie, czasami w domu pacjenta, do tego uzupełnianie dokumentacji medycznej, planowanie przyjęć – praca lekarza wymaga sporej mobilności. Tak samo mobilne muszą być narzędzia pracy, w tym oczywiście komputer.

Problem Komputer jest obecnie podstawowym wyposażeniem każdego gabinetu lekarskiego. Z pomocą odpowiedniego oprogramowania pozwala zaplanować dzień pracy, uzupełniać kartotekę medyczną, sprawdzać ważne informacje medyczne, przygotować i wydrukować receptę. Lekarz pracuje z pacjentami, a to oznacza, że w ciągu dnia zmienia często lokalizację, nieustannie potrzebując dostępu do danych i oprogramowania. Czasami musi wykonać zdjęcie zmiany chorobowej, sprawdzić kartotekę pacjenta w samochodzie albo wprowadzić dane na stojąco, podczas rozmowy z chorym. W takiej sytuacji zwykły laptop może nie wystarczyć.

Rozwiązanie Kiedyś traktowane jako gadżety domowe, dziś – profesjonalne narzędzia pracy. Tzw. laptopy 2w1 cieszą się dużą popularnością, m.in. za sprawą rosnącej wydajności, coraz lepszych parametrów pracy i malejących cen. Urządzenia tego typu dzielą się na dwie kategorie: tablety hybrydowe (ekran jest odłączany od klawiatury) oraz laptopy konwertowalne (ekran odchyla się o 360 stopni aż dotknie spodu klawiatury). Już sama nazwa wskazuje, co jest wiodącą formą danego urządzenia 2w1 – tablet czy laptop. W tabletach hybrydowych klawiatura służy przede wszystkim do wprowadzania tekstów, z kolei sam tablet umożliwia wygodną pracę w terenie. Za tym postępem idą także producenci oprogramowa-

nia dla lekarzy, oferując wersje coraz lepiej przystosowane do obsługi dotykowej, gdzie żmudne wprowadzenie danych zastępują gotowe słowniki i intuicyjne interfejsy użytkownika. Po urządzenia 2w1 sięgają też szpitale, aby ułatwić pracę lekarzom podczas obchodu lekarskiego.

Przykład Tablet hybrydowy Microsoft Surface Pro to jedno z najlepszych rozwiązań w swojej klasie. Wyróżnia go lekkość, wysoki poziom mobilności (bateria starczająca na cały dzień pracy), wydajny procesor Intel® Core™ 7, krótki czas uruchamiania, pamięć RAM do 16GB. Aby przekształcić urządzenie Surface Pro w tryb laptopa wystarczy rozłożyć wbudowaną podstawkę i podłączyć klawiaturę. System chłodzenia bez wentylatorów zapewnia cichy, nierozpraszający tryb pracy. Do zestawu dołączono pióro Surface Pen ułatwiające obsługę ekranu dotykowego i wprowadzanie danych. Tablet wyposażony jest w system Windows 10.  Oferowane rozwiązania zostały wybrane przez ekspertów firmy KAMSOFT S.A.

W tablecie hybrydowym specjalna podstawka umożliwia regulację konta nachylenia ekranu, z kolei nawet wielokrotne w ciągu dnia wpinanie i wypinanie ekranu nie stanowi żadnego problemu. Podczas pracy mobilnej można skorzystać ze specjalnego pióra. Zdjęcia: Microsoft Surface Pro

OSOZ Polska 12/2017

s y stem y i sprz ę t

NOWOŚĆ

Kompendium Suplementów Diety

Rynek suplementów diety rośnie w szybkim tempie, coraz częściej możemy spotkać reklamy suplementów w telewizji i radiu. Według badań przeprowadzonych przez SW Research w 2017 roku, aż 72% Polaków deklaruje, że przyjmuje suplementy diety, z czego 48% przyjmuje je regularnie, a 65% dokonuje zakupów w aptekach. Biorąc pod uwagę fakt, że tak duża grupa konsumentów zaopatruje się w suplementy diety w aptekach, KAMSOFT S.A. stworzyła Kompendium Suplementów Diety. Z nowym narzędziem Farmaceuta otrzymuje szybki i łatwy dostęp do wiedzy na temat składów tych produktów. Kompendium Suplementów Diety to pierwsze na rynku kompleksowe rozwiązanie informatyczne wspomagające pracę Farmaceuty. Program został tak skonstruowany, aby pomagać Farmaceutom w wyszukiwaniu suplementów diety oraz żywności specjalnego przeznaczenia, respektując nadrzędną zasadę, że to Farmaceuta samodzielnie i w oparciu o swoją wiedzę ustawia poszczególne parametry pracy. Mechanizm umożliwia porównanie danych dotyczących składu suplementów. W ten sposób prościej i rzetelniej można informować pacjentów zainteresowanych wybranymi produktami. Istotnym walorem programu jest także dostarczanie wiedzy ułatwiającej decyzje zakupowe apteki. Kompendium jest elementem bazy KS-BLOZ i jest w pełni zintegrowane z systemem aptecznym KS-AOW, co podnosi bezpieczeństwo i efektywność obsługi pacjenta.

Przewaga rozwiązania – Tworząc to rozwiązanie chcieliśmy, aby Farmaceuta miał łatwy dostęp do wiedzy na temat składu suplementów diety – mówi Ewa Brzezińska, pomysłodawczyni systemu w KAMSOFT S.A. – Braliśmy pod uwagę sposób pracy Farmaceutów i oczekiwania pacjentów – dodaje Kompendium Suplementów Diety opiera się wyłącznie na obiektywnych i zweryfikowanych danych dotyczących składników produktów oraz parametrach ustawianych przez Farmaceutów. Pozwala na utworzenie zestawienia dla wielu produktów jednocześnie. Grupuje je, biorąc pod uwagę liczbę wspólnych składników, a dzięki wbudowanemu szerokiemu zestawowi filtrów jest narzędziem bardzo przyjaznym dla użytkownika. Na-

OSOZ Polska 12/2017

rzędzie umożliwia dowolne sortowanie i zestawianie produktów tak, aby można było je dostosować do aktualnych potrzeb pacjenta. Pozwala dodawać i eliminować składniki, zawężać wyniki analizy do wybranej postaci, wyszukiwać produkty w kartotece towarowej Apteki, a także w całej bazie KS-BLOZ. – Porządkowanie rynku oraz wspomaganie wiedzy merytorycznej i biznesowej Farmaceuty z zakresu suplementów diety i żywności specjalnego przeznaczenia jest niezwykle ważne dla całej branży – potwierdza Anna Mossakowska-Ziemniak, dyrektor generalny Polskiej Federacji Producentów i Dystrybutorów Suplementów. W najbliższym czasie każda apteka może otrzymać dostęp do Kompendium Suplementów Diety. To rozwiązanie, które z założenia ma wspomagać, a nie zastępować profesjonalistów, których unikatowa wiedza i doświadczenie mają zasadnicze znaczenie. 

WIĘCEJ INFORMACJI? Zobacz film na temat Kompendium Suplementów Diety Wejdź na stronę goo.gl/6BRHsg lub zeskanuj poniższy kod w urządzeniu mobilnym

s y stem y i sprz ę t

KAMSOFT S.A.

1000MI02.01

WYNIKI %$'$É ON-LINE

Zeskanuj kod, aby uzyskać więcej informacji

OSOZ-LARSON ) mbhb 0-7-ॉ omŊѴbm; |o v;u bvķ h|ॕu -r; mb- vru- m b v 0hb o0b;] vhb;uo -ॉ ou- mbhॕ 0-7-ॉ rolb<7 rѴ-1ॕ h. l;7 1 m. - Ѵ-0ou-|oub lĺ ";u bv ro -Ѵ- m- Ѵ;rv . ou]-mb -1f< ru-1 ou- v ;uv . vrॕjru-1< r-1f;m|;lķ v| -u -f.1 l lo৵Ѵb oঋࣀ vru- 7 ;mb- omŊѴbm; bm=oul-1fb o mbh-1_ 0-7-ॉ Ѵ-0ou-|ou fm 1_ĺ

DIAGNOSTYKA

Efektywna komunikacja pomiędzy placówką medyczną, laboratorium a pacjentem. Wyniki dostępne online zaraz po ich zatwierdzeniu.

OSOZ Polska 12/2017

| 147

s y stem y i sprz Ä&#x2122; t

OSOZ-LARSON

WYNIKI %$'$Ă&#x2030; 21 /,1(

,112:$&<-1( 52=:,Ă&#x20AC;=$1,$ )Â&#x2039;mbhb 0-7-ŕĽ&#x2030; omĹ&#x160;Ń´bm; |o uoÂ&#x152;Â&#x2030;b.Â&#x152;-mb; Â&#x152;-r;Â&#x2030;mb-f.1; vru-Â&#x2030;mÂ&#x2039; ruÂ&#x152;;rjÂ&#x2039;Â&#x2030; bm=oul-1fb rolb<7Â&#x152;Â&#x2039; rŃ´-1ŕĽ&#x2022;Â&#x2030;h. l;Ĺ&#x160; 7Â&#x2039;1Â&#x152;m. - Ń´-0ou-|oubÂ&#x2020;lÄş ,Ń´;1om; ruÂ&#x152;;Â&#x152; Ń´;h-uÂ&#x152;- 0-7-mb- v. -Â&#x2020;|ol-|Â&#x2039;1Â&#x152;mb; ruÂ&#x152;;vÂ&#x2039;j-m; 7o Ń´-0ou-|oubÂ&#x2020;lÄˇ - ro b1_ u;-Ń´bÂ&#x152;-1fb b Â&#x152;-|Â&#x2030;b;u7Â&#x152;;mbÂ&#x2020; v. Â&#x152;-rbvÂ&#x2039;Â&#x2030;-m; Â&#x2030; h-u|o|;1; r-Ĺ&#x160; 1f;m|-Äş Â&#x2020;|ol-|Â&#x2039;1Â&#x152;mÂ&#x2039; o0b;] bm=oul-1fb vru-Â&#x2030;b-Äˇ ŕ§ľ; Â&#x2030;Â&#x2039;mbĹ&#x160; hŕĽ&#x2022;Â&#x2030; 0-7-ŕĽ&#x2030; mb; |uÂ&#x152;;0- Â&#x2030;ruoÂ&#x2030;-7Â&#x152;-ŕŁ&#x20AC; u<1Â&#x152;mb;Äˇ 7Â&#x152;b<hb 1Â&#x152;;lÂ&#x2020; Â&#x152;ov|-f; Â&#x2030;Â&#x2039;;Ń´blbmoÂ&#x2030;-m; uÂ&#x2039;Â&#x152;Â&#x2039;ho rolÂ&#x2039;jhbÄş Â&#x2020;|ol-|Â&#x2039;1Â&#x152;m; Â&#x2030;Â&#x2039;vÂ&#x2039;j-mb; Â&#x152;Ń´;1;ŕĽ&#x2030; b o70bŕĽ&#x2022;u Â&#x2030;Â&#x2039;mbhŕĽ&#x2022;Â&#x2030; 0-7-ŕĽ&#x2030; 7ov|<rm; f;v| 7Ń´- ro7lbo|ŕĽ&#x2022;Â&#x2030; Â&#x152;- roŕŚ&#x2039;u;7mb1|Â&#x2030;;l rŃ´- oulÂ&#x2039; |Â&#x2030;-u|;]o "Â&#x2039;v|;lÂ&#x2020; 1_uomÂ&#x2039; ,7uoÂ&#x2030;b-Äş

PRZEWAGA SYSTEMU ) u-l-1_ uoÂ&#x152;Â&#x2030;b.Â&#x152;-mb- rŃ´-1ŕĽ&#x2022;Â&#x2030;h- l;7Â&#x2039;1Â&#x152;m- loŕ§ľ; Â&#x2020;7oĹ&#x160; v|<rmbŕŁ&#x20AC; uŕĽ&#x2022;Â&#x2030;mb;ŕ§ľ r-1f;m|ol vru-Â&#x2030;7Â&#x152;-mb; omĹ&#x160;Ń´bm; bm=ouĹ&#x160; l-1fb o Â&#x2030;Â&#x2039;mbh-1_ 0-7-ŕĽ&#x2030; Ń´-0ou-|ouÂ&#x2039;fmÂ&#x2039;1_Äş Â&#x152;b<hb |;lÂ&#x2020; r-1f;m| loŕ§ľ; lb;ŕŁ&#x20AC; 7ov|<r 7o Â&#x2030;Â&#x2039;mbhŕĽ&#x2022;Â&#x2030; Ć&#x2018;Ć&#x201C; ]o7Â&#x152;bmÂ&#x2039; m- 7o0< b Â&#x152;-roÂ&#x152;m-ŕŁ&#x20AC; vb< Â&#x152; mblbÄˇ hb;7Â&#x2039; |Â&#x2039;Ń´ho Â&#x152;m-f7Â&#x152;b; m- |o 1Â&#x152;-vÄˇ 0;Â&#x152; homb;1Â&#x152;moŕŚ&#x2039;1b ovo0bv|;]o Â&#x152;]j-vÂ&#x152;-mb- vb< 7o rŃ´-Ĺ&#x160; 1ŕĽ&#x2022;Â&#x2030;hbÄş

NR. KAT. 8320PI04.12

Automatyczny obieg vhb;uoÂ&#x2030;-ŕĽ&#x2030; b Â&#x2030;Â&#x2039;mbhŕĽ&#x2022;Â&#x2030;

"Â&#x152;Â&#x2039;0hb 7ov|<r 7o Â&#x2030;Â&#x2039;mbhŕĽ&#x2022;Â&#x2030; 0-7-ŕĽ&#x2030;

Wyeliminowanie rolÂ&#x2039;j;h

Powiadomienia SMS i e-mail

l-|Â&#x2039;Â&#x152;-1f- o0b;]Â&#x2020; vhb;uoÂ&#x2030;-ŕĽ&#x2030; b Â&#x2030;Â&#x2039;mbhŕĽ&#x2022;Â&#x2030; o71b.ŕ§ľ- r;uvom;Ń´ u;f;v|u-1fbÄˇ vru-Â&#x2030;b-f.1 ŕ§ľ; ru-1oÂ&#x2030;mb1Â&#x2039; mb; lÂ&#x2020;vÂ&#x152;. Â&#x2030;ruoÂ&#x2030;-Ĺ&#x160; 7Â&#x152;-ŕŁ&#x20AC; 7o h-u|o|;hb r-1f;m|- Â&#x2020;Â&#x152;Â&#x2039;vh-mÂ&#x2039;1_ Â&#x2030;Â&#x2039;mbhŕĽ&#x2022;Â&#x2030; 0-7-ŕĽ&#x2030; Ń´-0ou-|ouÂ&#x2039;fmÂ&#x2039;1_Äş

.25=<Ă?&, :'52Ă&#x201D;(1,$ Â&#x2020;|ol-|Â&#x2039;1Â&#x152;mÂ&#x2039; o0b;] bm=oul-1fb rolb<7Â&#x152;Â&#x2039; rŃ´-1ŕĽ&#x2022;Â&#x2030;h. l;7Â&#x2039;1Â&#x152;m.Äˇ Ń´-0ou-|oubÂ&#x2020;l b r-1f;m|;l )Â&#x2039;;Ń´blbmoÂ&#x2030;-mb; rolÂ&#x2039;j;h Â&#x152;Â&#x2030;b.Â&#x152;-mÂ&#x2039;1_ Â&#x152; u<1Â&#x152;mÂ&#x2039;l Â&#x2030;ruoÂ&#x2030;-7Â&#x152;-mb;l 7-mÂ&#x2039;1_ oÂ&#x2030;b-7olb;mb- " " b ;Ĺ&#x160;l-bŃ´ bm=oulÂ&#x2020;f.1; r-1f;m|- o 7ov|<rmoŕŚ&#x2039;1b Â&#x2030;Â&#x2039;mbhŕĽ&#x2022;Â&#x2030; 0-7-ŕĽ&#x2030; omĹ&#x160;Ń´bm; ov|<rmoŕŚ&#x2039;ŕŁ&#x20AC; Â&#x2030;Â&#x2039;mbhŕĽ&#x2022;Â&#x2030; Â&#x2030; u-l-1_ m7Â&#x2039;Â&#x2030;b7Â&#x2020;-Ń´m;]o om|- ,7uoÂ&#x2030;o|m;]o ou-Â&#x152; 7Ń´- r-1f;m|ŕĽ&#x2022;Â&#x2030; 0;Â&#x152; hom| )Â&#x152;lo1mb;mb; Â&#x2030;bÂ&#x152;;uÂ&#x2020;mhÂ&#x2020; rŃ´-1ŕĽ&#x2022;Â&#x2030;hb l;7Â&#x2039;1Â&#x152;m;f Â&#x2030; hom|-h1b; Â&#x152; r-1f;m|;l

148 |

E-mail: medycyna@kamsoft.pl | Tel.: +48 32 209 07 05

20160125_KATALOG_PRODUKTĂ&#x201C;W_GOTOWY.indd 148

OSOZ Polska 12/2017

1000MI02.01

04.01.2018 14:46:19

s y stem y i sprz Ä&#x2122; t

SposĂłb dla aptek na taĹ&#x201E;sze zaopatrywanie siÄ&#x2122; w leki bezpoĹ&#x203A;rednio od producentĂłw oraz planowanie zapasĂłw.

KAMSOFT S.A.

1000MI02.01

KS-TRG

OSOZ Polska 12/2017

FARMACJA

TARGI ON-LINE DLA APTEK

Zeskanuj kod, aby uzyskaÄ&#x2021; wiÄ&#x2122;cej informacji

| 111

s y stem y i sprz Ä&#x2122; t

KS-TRG

TARGI ON-LINE DLA APTEK

NR. KAT. 5420PI02.00

;Â&#x152;roŕŚ&#x2039;u;7mb; o=;u|Â&#x2039; o7 ruo7Â&#x2020;1;m|ŕĽ&#x2022;Â&#x2030;

ov|<rmoŕŚ&#x2039;ŕŁ&#x20AC; 0;Â&#x152; 7o7-|hoÂ&#x2030;;]o Ń´o]oÂ&#x2030;-mb-

u;v;Ń´;h1f- o=;u| Â&#x2030;;7jÂ&#x2020;] Â&#x152;-7-mÂ&#x2039;1_ huÂ&#x2039;|;ubŕĽ&#x2022;Â&#x2030;

!-mhbm]b -|u-h1Â&#x2039;fmoŕŚ&#x2039;1b

,112:$&<-1( 52=:,Ă&#x20AC;=$1,$

.25=<Ă?&, :'52Ă&#x201D;(1,$

mmoÂ&#x2030;-1Â&#x2039;fmoŕŚ&#x2039;ŕŁ&#x20AC; $-u]ŕĽ&#x2022;Â&#x2030; mĹ&#x160;Ń´bm; Â&#x2030; vÂ&#x2039;v|;lb; -r|;1Â&#x152;mÂ&#x2039;l roŃ´;]- m- 7ov|-u1Â&#x152;;mbÂ&#x2020; o=;u|Â&#x2039; vr;1f-Ń´m;f Â&#x2030; roj.1Â&#x152;;mbÂ&#x2020; Â&#x152; bm=oul-1f-lb ro1_o7Â&#x152;.1Â&#x2039;lb Â&#x152; uŕĽ&#x2022;ŕ§ľmÂ&#x2039;1_ ŕ§łuŕĽ&#x2022;7;jÄˇ |-h 0Â&#x2039; Â&#x2020;loŕ§ľŃ´bÂ&#x2030;bŕŁ&#x20AC; o1;m< o=;u|Äş uÂ&#x152;;|Â&#x2030;ouÂ&#x152;;mb; Â&#x2030;vÂ&#x152;Â&#x2039;v|hb1_ mb;Â&#x152;0<7mÂ&#x2039;1_ 7-mÂ&#x2039;1_ roÂ&#x152;Â&#x2030;-Ń´- vÂ&#x152;Â&#x2039;0ho Â&#x2030;Â&#x2039;0u-ŕŁ&#x20AC; vroŕŚ&#x2039;uŕĽ&#x2022;7 v;|;h o=;u| |;Äˇ h|ŕĽ&#x2022;u; 7Ń´- -r|;hb lo]. 0Â&#x2039;ŕŁ&#x20AC; m-f-|u-h1Â&#x2039;fmb;fvÂ&#x152;;Äş "Â&#x2039;v|;l Â&#x2020;Â&#x2030;Â&#x152;]Ń´<7mb-Äš

$-u]b mĹ&#x160;Ń´bm; mb; Â&#x2030;Â&#x2039;l-]-f. ruo1;vÂ&#x2020; Â&#x2030;7uoŕ§ľ;mb-Äş ) ohu;vb; |uÂ&#x2030;-mb- v. 7ov|<rm; Â&#x2030; lo7Â&#x2020;Ń´; Ĺ?Ć?Ć&#x2018;Ĺ&#x2018; ,-lŕĽ&#x2022;Â&#x2030;b;mb- Â&#x2030; u-l-1_ Ń´b1;m1fb vÂ&#x2039;v|;lÂ&#x2020; -r|;1Â&#x152;m;]oÄş ) ]jŕĽ&#x2022;Â&#x2030;mÂ&#x2039;l ohmb; lo7Â&#x2020;jÂ&#x2020; Â&#x2030;Â&#x2039;ŕŚ&#x2039;Â&#x2030;b;|Ń´-m- f;v| Ń´bv|- ruolo1fb m-fŃ´;rb;f 7or-voÂ&#x2030;-mÂ&#x2039;1_ 7o ro|uÂ&#x152;;0 -r|;hbÄş ) rb;uÂ&#x2030;vÂ&#x152;;f hoŃ´;fmoŕŚ&#x2039;1b Â&#x2030;Â&#x2039;ŕŚ&#x2039;Â&#x2030;b;|Ń´-m; v. ruolo1f;Äˇ h|ŕĽ&#x2022;u; Â&#x2020;loŕ§ľŃ´bÂ&#x2030;b-f. Â&#x2020;Â&#x152;Â&#x2039;vh-mb; m-fÂ&#x2030;b<hvÂ&#x152;Â&#x2039;1_ ovÂ&#x152;1Â&#x152;<7moŕŚ&#x2039;1bÄş o7-|hoÂ&#x2030;o Ń´bv|< loŕ§ľm- Â&#x152;-Â&#x2030;<Â&#x152;bŕŁ&#x20AC; 7o f;7m;f Â&#x152; h-|;]oubbÄš

PRZEWAGA SYSTEMU "Â&#x152;Â&#x2039;0hb 7ov|<r 7o o=;u| m-fŃ´;rb;f 7or-voÂ&#x2030;-mÂ&#x2039;1_ do potrzeb =;u|Â&#x2039; uo7Â&#x2020;1;m|ŕĽ&#x2022;Â&#x2030; 7ov|<rm; v. Â&#x2030; vÂ&#x2039;v|;lb; -r|;hb ro Â&#x2020;uÂ&#x2020;1_olb;mbÂ&#x2020; lo7Â&#x2020;jÂ&#x2020; Ĺ?Ć?Ć&#x2018;Ĺ&#x2018; ,-lŕĽ&#x2022;Â&#x2030;b;mb-Äˇ 0;Â&#x152; homb;1Â&#x152;moŕŚ&#x2039;1b Ń´o]oÂ&#x2030;-mb- roÂ&#x152;- vÂ&#x2039;v|;l;l -Ń´hÂ&#x2020;Ń´-1f- ovÂ&#x152;1Â&#x152;<7moŕŚ&#x2039;1b 7Ń´- o=;u|Â&#x2039; Â&#x2030;Â&#x152;]Ń´<7;l m-fmbŕ§ľvÂ&#x152;;f o=;u|Â&#x2039; m- uÂ&#x2039;mhÂ&#x2020;Äˇ Â&#x152; Â&#x2020;Â&#x2030;Â&#x152;]Ń´<7mb;mb;l Â&#x2030;-uÂ&#x2020;mhŕĽ&#x2022;Â&#x2030; bm7Â&#x2039;Â&#x2030;b7Â&#x2020;-Ń´mÂ&#x2039;1_ =;u|Â&#x2039; v. h-|;]ouÂ&#x2039;Â&#x152;oÂ&#x2030;-m; b -m-Ń´bÂ&#x152;oÂ&#x2030;-m; ruÂ&#x152;;Â&#x152; vÂ&#x2039;v|;l Â&#x2030; hom|;hŕŚ&#x2039;1b; vruÂ&#x152;;7-ŕ§ľÂ&#x2039; b v|-mÂ&#x2020; -r|;hb ;Cmb1f- o1Â&#x152;;hbÂ&#x2030;-ŕĽ&#x2030; 7Ń´- o=;u| b Â&#x2030;Â&#x2039;ŕŚ&#x2039;Â&#x2030;b;|Ń´;mb; o=;u| 7or-voÂ&#x2030;-mÂ&#x2039;1_ $Â&#x2030;ouÂ&#x152;;mb; Â&#x152;-lŕĽ&#x2022;Â&#x2030;b;mb- 7o Â&#x2030;Â&#x2039;0u-m;f _Â&#x2020;u|oÂ&#x2030;mb Â&#x2030; vÂ&#x2039;v|;lb; -r|;1Â&#x152;mÂ&#x2039;l ro hŃ´bhmb<1bÂ&#x2020; ruolo1fb Â&#x2030; |-u]-1_

b;ŕ§ľ.1; Â&#x152;-hÂ&#x2020;rÂ&#x2039; Ĺ&#x2039; uolo1f;Äˇ Â&#x2030; h|ŕĽ&#x2022;uÂ&#x2039;1_ 7ov|<rm; v. |oÂ&#x2030;-uÂ&#x2039; vruÂ&#x152;;7-Â&#x2030;-m; ruÂ&#x152;;Â&#x152; -r|;h<Äˇ h|ŕĽ&#x2022;uÂ&#x2039;1_ Â&#x152;-r-v l-]-Â&#x152;Â&#x2039;moÂ&#x2030;Â&#x2039; mb; f;v| Â&#x2030;Â&#x2039;v|-u1Â&#x152;-f.1Â&#x2039;Äˇ -0Â&#x2039; Â&#x2020;|uÂ&#x152;Â&#x2039;l-ŕŁ&#x20AC; vruÂ&#x152;;7-ŕ§ľ m- ro7o0mÂ&#x2039;l roÂ&#x152;bolb;Äˇ - o=;u|- ruolo1Â&#x2039;fm- Â&#x2020;loŕ§ľŃ´bÂ&#x2030;b- Â&#x2020;Â&#x152;Â&#x2039;vh-mb; ovÂ&#x152;1Â&#x152;<7moŕŚ&#x2039;1bÄş ,Â&#x2030;b<hvÂ&#x152;;mb; Â&#x152;-r-vÂ&#x2020; Ĺ&#x2039; uolo1f;Äˇ Â&#x2030; h|ŕĽ&#x2022;uÂ&#x2039;1_ 7ov|<rm; v. |oÂ&#x2030;-uÂ&#x2039; vruÂ&#x152;;7-Â&#x2030;-m; ruÂ&#x152;;Â&#x152; -r|;h<Äˇ h|ŕĽ&#x2022;uÂ&#x2039;1_ Â&#x152;-r-v l-]-Â&#x152;Â&#x2039;moÂ&#x2030;Â&#x2039; f;v| Â&#x2030;Â&#x2039;v|-u1Â&#x152;-f.1Â&#x2039;Äˇ -0Â&#x2039; Â&#x2020;|uÂ&#x152;Â&#x2039;l-ŕŁ&#x20AC; vruÂ&#x152;;7-ŕ§ľ m- ro7o0mÂ&#x2039;l roÂ&#x152;bolb;Äˇ -Ń´; o=;u|- ruolo1Â&#x2039;fm- Â&#x2020;loŕ§ľŃ´bÂ&#x2030;b- Â&#x2020;Â&#x152;Â&#x2039;vh-mb; Â&#x2030;b<hvÂ&#x152;Â&#x2039;1_ ovÂ&#x152;1Â&#x152;<7moŕŚ&#x2039;1bÄˇ Â&#x2020;Â&#x152;-v-7mb-f.1Â&#x2039;1_ Â&#x152;Â&#x2030;b<hvÂ&#x152;;mb; Â&#x152;-r-vÂ&#x2020; l-]-Â&#x152;Â&#x2039;moÂ&#x2030;;]oÄş r|;1Â&#x152;mÂ&#x2039; -mh -mÂ&#x2039;1_ Ĺ&#x2039; uolo1f;Äˇ Â&#x2030; h|ŕĽ&#x2022;uÂ&#x2039;1_ 7ov|<rm; v. |oÂ&#x2030;-uÂ&#x2039;Äˇ roÂ&#x152;Â&#x2030;-Ń´-f.1; Â&#x2020;Â&#x152;Â&#x2039;vh-ŕŁ&#x20AC; Â&#x152;7;CmboÂ&#x2030;-m. ovÂ&#x152;1Â&#x152;<7moŕŚ&#x2039;ŕŁ&#x20AC;Äˇ mb; vruÂ&#x152;;7-Â&#x2030;-m; ruÂ&#x152;;Â&#x152; -r|;h<Äˇ -Ń´; vruÂ&#x152;;7-Â&#x2030;-m; ruÂ&#x152;;Â&#x152; bmm; -r|;hb w regionie. b| 1;moÂ&#x2030;Â&#x2039; Ĺ&#x2039; uolo1f;Äˇ h|ŕĽ&#x2022;u; Â&#x2030;Â&#x2039;uŕĽ&#x2022;ŕ§ľmb-f. vb< Â&#x2030;Â&#x2039;voh. ovÂ&#x152;1Â&#x152;<7moŕŚ&#x2039;1b. b mb; 0Â&#x2039;jÂ&#x2039; Â&#x2030;1Â&#x152;;ŕŚ&#x2039;mb;f vruÂ&#x152;;7-Â&#x2030;-m;Äş oÂ&#x2030;Â&#x2039;ŕ§ľvÂ&#x152;; =Â&#x2020;mh1fom-Ń´moŕŚ&#x2039;1b roÂ&#x152;Â&#x2030;-Ń´-f. Â&#x2020;Â&#x152;Â&#x2039;vh-ŕŁ&#x20AC;Äš bŕ§ľvÂ&#x152;; 1;mÂ&#x2039; Â&#x152;-hÂ&#x2020;rÂ&#x2020; Ń´;hŕĽ&#x2022;Â&#x2030; oŕ§ľŃ´bÂ&#x2030;oŕŚ&#x2039;ŕŁ&#x20AC; roÂ&#x2030;b<hvÂ&#x152;;mb- l-uŕ§ľÂ&#x2039; oŕ§ľŃ´bÂ&#x2030;oŕŚ&#x2039;ŕŁ&#x20AC; Â&#x152;Â&#x2030;b<hvÂ&#x152;;mb- homhÂ&#x2020;u;m1Â&#x2039;fmoŕŚ&#x2039;1b vÂ&#x152;1Â&#x152;<7moŕŚ&#x2039;ŕŁ&#x20AC; 1Â&#x152;-vÂ&#x2020; m- -m-Ń´bÂ&#x152;oÂ&#x2030;-mb; o=;u| vr;1f-Ń´mÂ&#x2039;1_

112 |

E-mail: farmacja@kamsoft.pl | Tel.: +48 32 209 07 05

20160125_KATALOG_PRODUKTĂ&#x201C;W_GOTOWY.indd 112

OSOZ Polska 12/2017

1000MI02.01

o7Â&#x2020;j 7ov|<rmÂ&#x2039; Â&#x2030; u-l-1_ vÂ&#x2039;v|;lÂ&#x2020; "Ĺ&#x160; )

04.01.2018 14:44:45

Czytaj w sma onie. Wszystko, co wa�o wiedzieć o e-zdrowiu.

Pobierz bezpłatną aplikację mobilną

ZESKANUJ KOD, aby pobrać aplikację

Aplikacja na iOS i Android