Politika Dergisi Sayi 15

Politika Dergisi

Sayı 15

Yürütme Kurulu Başkanı Gökhan DAĞ Genel Yayın Yönetmeni Emrah ÖZDEMĐR Yazı Đşleri Müdürü Evren YELKANAT Editör Erbil DENĐZ

Bu Sayıda Yazanlar Emrah ÖZDEMĐR Erbil DENĐZ Erdinç AYDIN Evren YELKANAT Gamze G. KONA Gökhan DAĞ Levent SEÇER Miraç ÇEVEN Nihat ATAR Nil MARĐ Nuran TALAY Saadet TOKSÖZ Sevda EĞER Timur V. DOĞRUOK

Kapak Tasarım Emrah ÖZDEMĐR Web Tasarım Gökhan DAĞ Metin TINAY Not: Bu tabloda alfabetik sıralama kullanılmıştır.

iletisim@politikadergisi.com

01.06.2009

Editörya’dan...

Merhaba, Politika Dergisi’nin değerli okuyucuları.

Geçtiğimiz günler boyunca, “yeniden yapılanma” adında, dergimizde bir takım değişikliklerin olduğunun farkındasınızdır.

Bütün ayrıntılar belli olmadığından, size tam künyeyi henüz yazamıyoruz. Şu an için tek söyleyebileceğim, benim bundan sonra Genel Yayın Yönetmeni sıfatı ile PD’ye hizmet edecek oluşumdur. Sıfatlar, konumlar değil; Politika Dergisi’nin daha iyi yerlere gelmesi için yararlı olabilecek bir yapılanmanın oluşmasıdır önemli olan.

Politika Dergisi yönetimi olarak, niteliksel (yazı kalitesi gibi) ve niceliksel (okuyucu sayısının artması gibi) açıdan derginin çıtasını yükseltme çabası içinde olduğumuzu bilmenizi isterim.

Sitemizden daha önceden duyurduğumuz Asaf ŞĐMŞEK ve Osman ACAR’dan başka, Ali Đhsan UĞUZ ve Naile DUMAN ile de yollarımız ayrılmıştır. Kendilerine PD’ye bugüne kadar verdikleri destekten ötürü teşekkür eder, hayatta başarılar dilerim.

Nil MARĐ, Mert ATALAY ve Selma ERDAL ise şimdilik yazar olarak kadromuza kattığımız arkadaşlarımız. Nil, kendi blogunda özgün çalışmaları (biyografi, fotoğraf, kültür, sanat, toplum, kadın) ile dikkatimizi çekmiş ve dergimize katkı sağlayacağını düşündüğümüz bir arkadaşımız. Mert ise, Hantek adlı edebiyat dergisinde yazarlık ve editörlük yapan ve kendisi de özgün yazıları ile dergimize katkı verebilecek bir arkadaşımız. Bu iki yeni yazarımızın yazılarını bu sayımızda bulabileceksiniz. Yeni yazarlarımızdan Selma ERDAL’ın akilcagi.com sitesinde yazıla-

rı yayınlanmakta olup, bu sayımıza yazısı yetişmemiştir. Yeni arkadaşlarımıza başarılar diliyorum ve inanıyorum ki sizlerin beğenisini kazanacaklar ve dergimize önemli katkılarda bulunacaklar.

Dergimize katkı vereceğini düşündüğümüz gönüllü yazarları kadromuza katmayı sürdüreceğiz.

Bu sayımıza gelince; röportaj olarak, benim ADD Genel Merkezi’nde, ADD Gençlik Kolları Başkanı Sayın Öner TANIK ile yaptığım mülakatı bulabileceksiniz. Marmara Üniversitesi Đktisadi ve Đdari Bilimler Fakültesi’nden Prof. Dr. Alkan SOYAK’ın konuk yazar olarak kaleme aldığı yazıyı da ilerleyen sayfalarda görebileceksiniz. Destek veren bu iki isme huzurlarınızda teşekkür ederim.

Değerli PD takipçileri, bize destek vermeye devam ettiğiniz takdirde, var gücümüzle çalışmayı sürdüreceğiz ve derginin daha iyi bir hale gelmesi için elimizden geleni yapacağız.

Umarım, beklentilerinizi karşılayabilecek bir sayı verebilmişizdir. 16. sayımızda görüşmek umuduyla…

Emrah.Ozdemir@PolitikaDergisi.com

Politika Dergisi

Sayı 15

iletisim@politikadergisi.com

Đçindekiler Hakkımızda Politika Dergisi, Uludağ Üniversitesi öğrencilerinin kurmuş olduğu bir politik gençlik hareketidir. Yaratılmış ve halen de yaratılmak istenen apolitik gençliğe bir karşı duruş fikrinden doğan Politika Dergisi, kanunlara uyulduğu ve okuyucusuna saygılı olduğu taktirde her türlü görüşe önem verir. Türkiye Cumhuriyeti'nin temel niteliklerini benimsemiş, cesaretini Mustafa Kemal Atatürk'ün Bursa Nutku'ndan almıştır.

Sayfa 8

Gündemden Notlar Emrah ÖZDEMĐR Sayfa 13

Yoksullukla Savaşın Sahte Đkiz Melekleri Prof. Dr. Alkan SOYAK (Konuk Yazar) Sayfa 38

Öner TANIK Röportajı Röp. Yapan: Emrah ÖZDEMĐR Sayfa 15

Ekonomik Tetikçi John Perkins’ın Đtirafları Yaşadıklarımıza Ayna Tutuyor Saadet TOKSÖZ Sayfa 20

Devlet Kapitalizmi Dönemi ve Đşçi Sınıfı (2) Evren YELKANAT Sayfa 22

Planlı Ekonomiler, Ticaret ve Türkiye Timur Veysel DOĞRUOK

01.06.2009

Politika Dergisi

Sayı 15

iletisim@politikadergisi.com

01.06.2009

Đçindekiler

Sayfa 24

Türkiye’nin Olmayan Strateji Güncesi Dr. Gamze Güngörmüş KONA

Sayfa 27

Gaflet, Dalalet ve Hatta Yeni Osmanlı Politika Dergisi Sayı 14

Emrah ÖZDEMĐR Sayfa 31

Bu Sayıda Kültür—Sanat Yazarları Ece ERDAĞ Gökhan DAĞ Mert ATALAY

Dünya Prof. Dr. Levent SEÇER Sayfa 33

Gerçeğin Hâkim Güç Tarafından Yeniden Tanımlanması Miraç ÇEVEN Sayfa 36

Demokrasi, Darbe, Türkan Saylan, Mustafa Yurtkuran ve Diğerleri Gökhan DAĞ Sayfa 41

Bitmeyen Anayasa Tartışmaları Nihat ATAR

Politika Dergisi

Sayı 15

iletisim@politikadergisi.com

Đçindekiler Görümüz Politika Dergisi’nin görüsü; gençlerin ve genç düşüncelilerin kavga ile değil fikirlerle politik katılımını sağlamaktır. Politika Dergisi, Türkiye için demokrasiyi; sadece seçimlere özgülenmiş bir rejim olarak değil Türkiye Cumhuriyeti’nin temel esaslarına uyulmak şartıyla her kesimin katılımının sağlandığı bir rejim olarak tanımlar.

Sayfa 43

Elitizm ve Türkiye Erbil DENĐZ

Sayfa 45

Ah Öteki / Halk, Millet, Ulus, Toplum Erdinç AYDIN Sayfa 48

Türkan Saylan’ı Anlamak ve Türkan Saylan Nuran TALAY Sayfa 51

Ne, Nedir? Kavram Tantanası Üzerine Sevda EĞER Sayfa 53

Lüks Düşünmenin Sınırları Olmaz!

Nil MARĐ

01.06.2009

Politika Dergisi

Sayı 15

iletisim@politikadergisi.com

Đçindekiler Görevimiz

Politika Dergisi Kültür Sanat

1. Gençlerin ve genç beyinlilerin politik düşüncelerine yer vererek, depolitize olmalarını engellemek ve bu yolla ülkemiz politikasına bir ivme kazandırabilmek,

Sayfa 57

2.

Cumhuriyetimizin, Türk devrimlerinin, insan haklarının, demokrasinin ve laikliğin özü korunmak kaydı ile fikir serbestîsi sunabilmek,

P—Kitap: Seçkiler

3. Geniş bir politik yelpazenin sunulması ile okuru çok yönlü düşünmeye sevk etmek,

P—Tiyatro: Marx’ın Dönüşü

4. Tüm bunların kazanımları ile düşünsel politizasyonu sağlayarak, gelecek için gerçek bir demokrasi oluşturmaya katkıda bulunmaktır.

P—Film: Seçkiler Haz.: Gökhan DAĞ Sayfa 56

Haz.: Gökhan DAĞ Sayfa 58

Đnc.: Gökhan DAĞ Sayfa 59

23 Mayıs, En Uzun Gece Ece ERDAĞ Sayfa 62-66

Nâzım Hikmet Ran’dan Maxim Gorki: Küçük Burjuva Đdeolojisinin Eleştirisi Necip Fazıl Kısakürek: Zindandan Mehmet’e Mektup Ahmed Arif: Anadolu Sayfa 67

Renkli Rüyalar Kerhanesi Mert ATALAY

01.06.2009

Sayfa 8

Politika Dergisi

Gündemden Notlar Öcalan’a bile af gündeme geliyor,

yor.

Hakkari Çukurca’dan Gelen Acı Haber:

eğitim savaşçılarına “terörist” deniliyor. Yurtsever aydınlar, sorgusuz, sualsiz, yargısız infaz ediliyor bir takım basın organları tarafından. Şehit haberleri gelmeye devam ediyor.

Duygusal sözler söyleniyor, sonra “fırsat”lardan söz etme sürdürülüyor.

Emrah ÖZDEMĐR

Bu sayıda geçen sayılardan farklı olarak, gündemin tüm maddelerini değil; gündemde yer etmiş veya etmemiş, seçtiğim bazı ilginç konuları buraya taşıyacağım. Dergiyi okumaya başladığınız şu sayfalarda, umarım, beğeninizi kazanacaktır.

Azerbaycan’ın resmi gazetesinde Fethullah Gülenci gazete ve Gülen hareketi hakkındaki yazı:

Hain, kalleş, bölücü, uşak… Bir sürü şey söyledik, söylüyoruz, söyleyeceğiz PKK için. Genelkurmay Başkanları dahi, PKK’nın müttefik dediğimiz ülkelerce desteklendiğini söylemişlerdi; fakat ne kadar gözyaşları dökseler de, siyasi iradenin, konumlarını yitirme kaygısı yüzünden olsa gerek, işin peşine düşmediğini görüyoruz. Ülkemiz terör yüzünden meseleyi etnik açıdan değerlendiriyor, askerî harcamalar bütçemizin büyük bölümünü kapsıyor, yabancıların iç işlerimize karışması kolaylaşıyor, gündem saptırılıyor, işbirlikçilerle masaya oturuluyor, gencecik fidanlarımız yitip gidiyor. Saymakla bitmez; ama yine de terör Barzani’yle işbirliği sayesinde bitirilmeye çalışıyor.

Reisicumhur, “büyük fırsat” diyor, fırsatı açıklamıyor. Sonrasında “gecikilmemeli” diyor, nedenini anlayamıyoruz. Gördüğümüz kadarıyla, PKK’nın sözde lideriyle Hasan Cemal tarafından yapılan röportaj sonrasında dillendiriliyor bunlar. Türkiye Cumhuriyeti Devleti, halkına sahip çıkamıyor, PKK’lı teröristlerle dolaylı olarak masaya oturuyor. Sonra da açılım deniliyor, derin yaralar açılıyor. Şehit haberleri gelmeye devam ediyor.

Başlığı görebiliyorsunuz sanırım. “Today’s Zaman’ın, onun sahiplerinin Ermeni sevgisi ve Azerbaycan’a nefreti nereden kaynaklanıyor?” Haberde, Today’s Zaman’ın ve bağlı olduğu cemaatin dezenformasyon yaptığından, Ermenilere çalıştığından, “azgın” olduğundan söz ediyor. Đlginç mi?

Tabii, Başbakan, Ermenistan’la araya yeniden mesafe koyunca, cemaat de -bu tepkilerin de etkisi olsa gerek– Ermeni yanlısı ve Azerbaycan’ı kötüleyen haberlerden vazgeçti. Şimdilik böyle görünü-

Öcalan’a bile af gündeme geliyor, eğitim savaşçılarına “terörist” deniliyor. Yurtsever aydınlar, sorgusuz, sualsiz, yargısız infaz ediliyor bir takım basın organları tarafından. Şehit haberleri gelmeye devam ediyor. Duygusal sözler söyleniyor, sonra “fırsat”lardan söz etme sürdürülüyor.

Bu, böyle uzar gider. Uzatıp, geride kalanları yaralamayalım daha fazla. Şehitlerimize Allah’tan rahmet, yakınlarına ve tüm ulusumuza başsağlığı dile-

Sayı 15

rim.

17 Mayıs Ergenekon (!) Mitingi Ankara’da Yapıldı:

Sayfa 9

Çoğu kendi olanaklarıyla kavurucu sıcağın ve daha da zor olarak, dezenformasyon ateşi altında oraya gelen Atatürkçüleri kutluyorum. Tüm dikkatleri üzerine çekmek pahasına mitingi düzenleyen ADD’ye, Bedri Baykam gibi aydınlarımıza, Kamer Genç, H. Süha Okay gibi siyasetçilerimize ve tüm yurttaşlarımıza teşekkür ediyorum.

Daha önce politikadergisi.com’da yayınlanan yazımda, “Cadı Avına Karşı 17 Mayıs” demiştim.

Ayrıca, bu konuyla ilgili olarak, Miraç Çeven arkadaşımın Goebbels’in propaganda taktikleri ile ilgili yazısını okumanızı salık veririm.

Samanyolu, Zaman, Bugün gibi basın organlarında 17 Mayıs mitingine katılımı engellemek ve katılanlar üzerinde kötü bir izlenim yaratmak için, “Ergenekon Mitingi”, “Đddianamede suç unsuru olarak geçen miting”, “Gidenlerin polisler tarafından

saptanacağı” gibi tümden belden aşağı vuran dezenformasyon ve propaganda biçimlerine rastladık.

2007 mitinglerine göre, katılım biraz azalmıştı; ama katılım hiç de fena değildi. Çoğu kendi olanaklarıyla kavurucu sıcağın ve daha da zor olarak, dezenformasyon ateşi altında oraya gelen Atatürkçüleri kutluyorum. Tüm dikkatleri üzerine çekmek pahasına mitingi düzenleyen ADD’ye, Bedri Baykam gibi aydınlarımıza, Kamer Genç, H. Süha Okay gibi siyasetçilerimize ve tüm yurttaşlarımıza teşekkür ediyorum. Bence Atatürkçü yurtseverler bu sınavı geçmişlerdir. Ahmet Altan’a ise söyleyecek söz bulamıyorum zaten. Allah akıl, fikir, selamet versin.

Sayfa 10

Politika Dergisi

‘Asmayalım da besleyelim mi’ diyenlerin devlet büyüğü muamelesi görmediği, borsanın, doların, silah, ilaç sanayinin emperyal güçlerin egemen olmadığı, özelleştirme adı altında rant transferlerinin yapılmadığı, Cumhuriyet’in son yıllarda elden çıkarılan kazanımlarının gerçek sahiplerine, halka döndürüldüğü, korku tünelinden özgürlüğün aydınlığa çıkan, sorunlarını demokratik parlamenter rejim içinde çözen, hukukun üstünlüğüne inanan bir Türkiye gördüm.

Yargıcımızın Rüyası: Hukuk ve Cumhuriyet şehidimiz Yücel Özbilgin’i anma etkinliklerine, Danıştay 5. Daire Başkanı Salih Er’in müthiş konuşması damgasını vurdu. Dikkatle okuyoruz: “Dün bir düş gördüm. Ülkemin Başbakanı Danıştay’a sahip çıkıyor, türban kararından sonra ‘Bunlar bu gidişle evin içine de karışacaklar’, ‘Efendi bu senin işin değil, Diyanet’in işi’, ‘Yasamada, yürütmede bazı adımları atarız ama yargıdaki adımı bizim atmamız mümkün değil. Açık konuşuyorum, Danıştay’da birçok engelle karşı karşıyayız’ diyenleri hukukun üstünlüğünü tanımaya çağırıyordu.”

lik baskının yapılmadığı, yaşı bir gecede büyütülüp idam edilen gençlerin bulunmadığı, ‘Asmayalım da besleyelim mi’ diyenlerin devlet büyüğü muamelesi görmediği, borsanın, doların, silah, ilaç sanayinin emperyal güçlerin egemen olmadığı, özelleştirme adı altında rant transferlerinin yapılmadığı, Cumhuriyet’in son yıllarda elden çıkarılan kazanımlarının gerçek sahiplerine, halka döndürüldüğü, korku tünelinden özgürlüğün aydınlığa çıkan, sorunlarını demokratik parlamenter rejim içinde çözen, hukukun üstünlüğüne inanan bir Türkiye gördüm. Bu düş Obama’nın değil, bizim.”

Evet, bu düş hepimizin. Evet, belki düş bu. Evet, belki durum kötü. Bazen, aman sen de, memleketi sen mi kurtaracaksın, diyoruz kendimize. Ama bizim hâlâ bir umudumuz yok. Mustafa Kemal’den bir gelenek teslim alanların, umutsuzluğa düşme hakları var mı ki? Apoletleri söküp, Mustafa Kemal Bey olarak, sıfırdan önce bağımsızlık, sonra da o dönemdeki çoğunluğun “düş”üne bile gelemeyecek devrimleri gerçekleştiren bir önderin izinden gittiğini iddia edenlerin umutsuzluğa düşme şansı var mı?

Böyle yargıçlarımızın olmasını bilmek de umudumuzu arttırıyor.

Mardin’deki Katliam:

“Ülkemin savcıları, insan onuruna sahip çıkıyorlar, soruşturmaların gizliliği konusunda büyük duyarlılık gösteriyorlardı. Sabahın erken saatlerinde evlerinin arandığı, anlatımların yandaş basına aktarıldığı, devlete yıllarca hizmet etmiş kişilerin gözaltına alınma sürecinde örselenmiş ruhların bırakıldığı, ceplerinde kalbi kırık ömürler ve tansiyon hapıyla dolaşmaların yaratıldığı dönemleri kınıyorlardı.”

“Dün bir düş gördüm. Namusun yalnızca kadınlarda bulunması gereken bir değer olmadığı, kadınlarımızın, genç kızlarımızın töre cinayetlerine kurban gitmediği, Güldünya’nın, Şemse’nin, nicelerinin adının soğuk mezar taşlarına yazılmadığı, pervasız esintili sabahlarda çocukların örselenmediği, ırk, renk, etnik köken, uyruk, din, cinsiyet ya da cinsel yönelim ayrımının olmadığı, etnik ve kim-

Bu konuda konuşulacak bir şey kaldı mı acaba?

44 kişinin katledildiği bir olayın koruculuk sistemiyle açıklanması olanaklı mı ya da yalnızca cehalete bağlanması? Bu, gizlediğimiz sosyal patlamanın,

Sayı 15

Sayfa 11

şiddetçiliğin, kara cehaletin, devletsizliğin, hukuksuzluğun bir yansımasıdır bence.

Atatürk’ün Kızı Yaşamını Yitirdi: Tıptaki insancıllığını en iyi cüzzamlılar bilir. Onlar, Türkan Saylan’ı melek gibi gördüler. Umut oldu, şifa oldu, anne oldu, kardeş oldu.

Bu ülkeye yapılabilecek en büyük

Sonra, okuyamayan çocuklara umut oldu ÇYDD aracılığı ile. Töre kurbanı, yoksulluk kurbanı, gericilik kurbanı birçok çocuğa, gence umut oldu. Ülkesine yapabileceği en büyük hizmetleri yaptı.

yetiştirmek olduğunun bilinceydi Prof.

iyiliğin nitelikli, eğitimli yurttaş

Dr. Türkan Saylan.

Çirkefleşen, şirretleşen bazı kişilere değinmeye ise hiç gerek duymuyorum. Đt ürür, kervan yürür.

Bu ülkeye yapılabilecek en büyük iyiliğin nitelikli, eğitimli yurttaş yetiştirmek olduğunun bilinceydi Prof. Dr. Türkan Saylan.

Mekanın cennet olsun Türkan Hocam. Yapıtların sonsuza kadar yaşayacaktır.

Bir Yeni Parti, Dört Yeni Lider:

Abdüllatif Şener Türkiye Partisi’ni kurdu.

Abdüllatif Şener’in, özelleştirme konusu başta olmak üzere, yaşadığı bazı düşünsel ayrılıklarla AKP’den koptuğu biliniyor. Yeni partisinin AKP’den daha merkeze yakın bir politika izleyeceği tahmin ediliyor.

Abdüllatif Şener kimdir?

Abdüllatif Şener (d. 1954, Yıldızeli, Sivas, Türkiye), Türk siyasetçi, akademisyen, eski TBMM milletvekili, eski başbakan yardımcısı, eski maliye bakanı ve Türkiye Partisi'nin kurucusudur.

59. Hükümet ve 58. Hükümet Devlet Bakanı ve Başbakan Yardımcısı, öncesinde 54. Hükümet Maliye Bakanı, TBMM 19. Dönem ve 20. Dönem Refah Partisi, 21. Dönem Fazilet Partisi, 22. Dönem AKP Sivas milletvekilidir.

1954'de Gürün'nde doğdu. Ankara Üniversitesi Siyasal Bilgiler Fakültesi'ni bitirdi. Gazi Üniversite-

Sayfa 12

Politika Dergisi

Ekonomiden Sorumlu Devlet Bakanı.

Evli, 2 çocuk sahibi. (Kaynak: DSP)

“Siyasal yaşamın yeni partisi, Türkiye Partisi ve siyasetimizin yeni liderleri: Abdüllatif Şener, Hüsamettin Cindoruk, Masum Türker ve Yalçın Topçu.”

si'nde doktora yaptı. Gazi Üniversitesi Bolu Đktisadi ve Đdari Bilimler Fakültesi'nde dekan yardımcısı oldu. Hacettepe Üniversitesi Đktisadi ve Đdari Bilimler Fakültesi Maliye Bölümü'nde öğretim üyeliği yaptı. Maliye Bakanlığı'nda Gelirler Kontrolörü olarak çalıştı. AKP kurucu üyesidir. Fransızca bilir.

Evli ve 4 çocuk babasıdır.

AKP ile yaşadıkları görüş ayrılıkları sonrası 2007 yılında yapılan seçimlerde aday olmamıştır. Yeni bir parti kurma girişiminde olan Şener birçok üniversitede öğretim üyeliği yapmıştır. 25 Mayıs 2009 itibariyle Türkiye Partisi kurucusu ve genel başkanıdır. (Kaynak: wikipedia)

Bir diğer yeni lider ise Hüsam e t t i n C i n d o ru k .

DP’nin yeni genel başkanı olabilir; fakat Cindoruk Türkiye’nin en eski siyasetçilerindendir. Ayrıca kongre döneminde özellikle yandaş basının büyük saldırılarına maruz kalmıştı.

Cindoruk’un özgeçmişi: 1933 yılında Đzmir’de doğdu.

Ankara’da Çankaya Đlkokulunu, Atatürk Lisesi’ni bitirdi. Babası Vasfi Bey, annesi Ganimet hanımdır.

1954’de Ankara Hukuk Fakültesi’nden mezun oldu.

1955 yılından itibaren avukatlık yaptı. Demokrat Parti, Adalet Partisi, Demokratik Parti, Büyük Türkiye Partisi ve Doğru Yol Partisi’nde Đl Başkanlığı, Kuruculuk, Genel Đdare Kurulu Üyeliği görevlerinde bulundu. Siyasete 1952 yılında Demokrat Partide başladı. 1953 – 54 yıllarında DP’nin Gençlik Kolları Genel Başkanlığını yaptı. 27 Mayıs 1960 darbesinden sonra, Yassıada’da sanıkların avukatlığı görevini üstlendi. Yüksek Adalet Divanı’na hakaret suçundan tutuklanıp, Balmumcu Sıkıyönetim Cezaevi’nde iki buçuk ay hapis yattı. 14 Mayıs 1985 tarihinde Büyük Kongre’de Doğru Yol Partisi Genel Başkanlığına seçildi. Genel Başkanlığı siyasi yasağı biten Süleyman Demirel’e devrettikten sonra 16 Kasım 1991 – 1 Eylül 1995 tarihleri arasında TBMM Başkanı olarak görev yaptı. 3 çocuğu ve 2 torunu vardır. (Kaynak: DP) BBP’de ise helikopter kazasında yaşamını yitiren Merhum Muhsin Yazıcıoğlu’nun yerine, eğitimci kökenli Yalçın Topçu genel başkan oldu.

Hepsine hayırlı olsun dileklerimi iletiyor, Türk demokrasisine yararları olacağını umut ediyorum.

Bülent Ecevit’in siyasi mirası olan DSP’de ise Zeki Sezer’in yerine Masum Türker seçildi. Masum Türker’in biyografisi: 1951 Mardin doğumlu. Đstanbul Üniversitesi Đşletme Fakültesi mezunu. Đşletme Ekonomisi doktoru.

Gazeteci. Yeminli mali müşavir. Öğretim Üyesi. 21.

Dönem DSP Đstanbul Milletvekili. 57.Hükümet’in

Bu ay da gündem sayfamız bu biçimde yapıldı değerli okuyucular. Bir sonraki sayıda görüşmek dileğiyle...

Emrah.Ozdemir@PolitikaDergisi.com

Sayı 15

Sayfa 12

PD—Konuk: Yoksullukla Savaşın Sahte Đkiz Melekleri Prof. Dr. Alkan SOYAK

Bu konudaki sosyoekonomik ve politik

Marmara Üniversitesi ĐĐBF

rahatsızlıklar, kanımızca adı geçen Son yıllarda dünyada yaşanan küreselleşme karşıtı sosyopolitik tepkiler, sürecin negatif etkilerinin giderek çok daha ön plana çıktığına işaret etmektedir. Küreselleşmeyi; fikirlerin, insanların, malhizmetlerin ve sermayenin serbestçe hareket etmesi yoluyla toplumları ve ekonomileri bütünleştiren bir süreç olarak tanımladığımızda, bütünleşmeye konu olan iktisadi birimlerin yaşam standartlarının ve refahının ne yönde etkilendiği önemli bir sorun haline gelmektedir. Đktisadi alanda yaşanan küreselleşme sürecinin en önemli yönlendiricilerinden birisi de IMF-Dünya Bankası’nın yapısal uyum programlarıdır. 1970’lerin sonuna doğru kronikleşen iktisadi krizin etkisiyle içe dönük sanayileşme politikalarını yürütme imkânını kaybeden ve dış borç batağına saplanan birçok GOÜ, 1980 sonrası süreçte “Đkiz Kuruluşların” bu programlarını uygulamak zorunda kalmıştır. Uygulanan bu programlar birçok ülkede olduğu gibi Türkiye’de de gelir dağılımı ve yoksulluğun derinleşmesi adına olumsuz etkilerde bulunmuştur. Bu konudaki sosyoekonomik ve politik rahatsızlıklar, kanımızca adı geçen kuruluşların yoksullukla daha yakından ilgilenmesine yol açmıştır. “Yoksulluğun oluşmasına katkıda bulunan bu kuruluşlar, onunla mücadelede ne kadar samimi olabilirler?”

Aslında Dünya Bankası 1970’li yıllarla birlikte yoksulluk sorunuyla ilgilenmeye başlamıştır. Bu yıllarda özellikle azgelişmiş ülkelerin kentsel ve kırsal alanlarının bütünleşerek gelişmesini sağlamaya yönelik projelere öncelikli olarak krediler verilmesi suretiyle yoksulluğun azaltılması hedeflenmiştir. 1980’lerin başında üçüncü dünyanın borç güçlükleri ve makroekonomik istikrarsızlıklarla çalkanmaya başlamasıyla Banka’nın politika çerçevesini büyümenin restore edilmesine yönlendirmesi söz konusudur. 1990’lara gelindiğinde ise yine yoksullukla mücadele temelinde farklı stratejiler oluşturulmaya başlanmıştır. 1990’ların sonunda “Yoksulluğu Azaltma Stratejisi” girişimiyle başlatılan çalışmalarla birlikte, Dünya Bankası yoksulluğun ekonomi-dışı boyutlarına daha fazla ilgi duymaya başlamıştır. “World Development Report 2000–2001: Attacking Poverty” başlıklı raporun hazırlanması aşamasında, Dünya Bankası dünyanın 60 ülkesinden 60.000’in üzerinde yoksul erkek ve kadının oluşturduğu deneyimleri bir araya getiren bir araştırma yapmıştır. Yapılan bu araştırma

kuruluşların yoksullukla daha yakından ilgilenmesine yol açmıştır.

“Yoksulluğun oluşmasına katkıda bulunan bu kuruluşlar, onunla mücadelede ne kadar samimi olabilirler?”

(the Voices of the Poor) sonucunda yoksul insanların perspektifinden, yoksulluk istatistiklerin arkasındaki insan deneyimlerinin gözler önüne serildiği iddia edilmiştir. Bu araştırmanın sonuçlarına göre yoksulluk çok yönlü ve “ekonomi-dışı boyutları” önemli bir olgudur; daima bir mevkie ve sosyal gruba özgüdür ve bu özgüllüklerin farkında olmak ise yoksullukla mücadelede tasarlanacak politika ve programların temelini oluşturmaktadır. Bahis konusu çalışmada yoksul insanların yaşamlarını “güçsüzlük ve sesini duyuramamak” gibi niteliklerle karakterize etmenin mümkün olduğundan söz edilmektedir. Bu insanlar; işverenler, piyasalar, devlet ve sivil toplum örgütleriyle olan ilişkilerinin niteliğini tanımlarken ve seçimlerini yaparken bir “sınırlama” ile karşılaşırlar. Bu tespitlerden hareketle yeni stratejide yoksullukla mücadele konusunda “yönetişim ve kurumsallaşma” olgularına merkezi rol atfedilmektedir. Yoksullukla ilişkili ekonomi-dışı boyutun öne çıkarıldığı bu yeni anlayışla birlikte, kamu kurumlarıyla eşgüdüm içinde özellikle sivil toplum örgütleri ve yerel kurumlarla sorununu çözmeye yönelik öneriler öne çıkarılmakta, bir anlamda yoksulların sistemden dışlanması engellenmeye çalışılmaktadır. Aslında bu uygulamalar ikiz kuruluşların “iyi yönetişim” olgusuyla da örtüşmekte, kamusal alanda temsil edilme yetersizliği yaşayan yoksullar, küresel sermayenin güdümündeki sivil toplum örgütleri aracılığıyla “pasifize” edilmektedir.

Kanımızca yoksulluğun ekonomi-dışı boyutuna ilgiyi kaydırarak, yapısal uyum programlarının etkisini gizlemeye çalışan bu yaklaşım, özü itibariyle ideoloji yüklü bir bakış açısının sonucudur. Dünya Bankası uzmanlarından W. Easterly’in bir çalışmasında yapısal uyum politikaları yoksulluğa sebep olmadığı gibi, bu kurumların sağladığı uyum kredi-

Sayfa 14

Politika Dergisi

Yoksulluğu üreten sistemin kendisini sorgulamayan “Đkiz Kuruluşlar”, yoksulluğun ekonomi-dışı boyutlarına dikkat çekerek, hafifletilmesi ve sistem içine çekilmesi gereken bir olgu olduğu yutturmacısıyla, yapısal uyumun sürdürülmesine “kılıf” yaratmaktadır.

lerinin daralma dönemlerinde yoksulluktaki artışı azaltma yoluyla, genişleme dönemlerinde ise yoksulluktaki düşüşü azaltarak tüketimi tedrici olarak arttırdığı ve büyüme üzerinde olumlu etki yarattığı iddia edilmektedir. Bu kredilerin benzer bir işlevi eşitsizliği düzeltme yoluyla da ifa ettiğinin altı çizilmektedir. Yani yoksulluk gibi sosyoekonomik yönleriyle çok ciddi travmalara yol açabilecek bir olgu adeta “otomatik stabilizatör” muamelesi görmektedir. Ancak kredilerin yalnızca dalgalanma dönemlerindeki kısa vadeli etkisini öne çıkaran bu çalışma, kredi koşullarının getirdiği daha uzun dönemli yoksullaştırıcı etkilerini ihmal ettiği gibi, borcun geri

ödenmesi noktasında bu yükün çalışanların omuzlarına yüklendiği gerçeğini de göz ardı etmektedir.

IMF-Dünya Bankası’nın son dönemlerdeki bakış açısıyla yoksulluk olgusu yalnızca açlığa indirgenmemesi gereken, “güçsüzlük ve sesini duyuramamayla” yani “toplumdan dışlanmayla” nitelenmesi gereken bir sorun olarak ortaya konmaktadır. Hâlbuki kanımızca temel sorun “güçsüzlük ve sesini duyuramamanın” ötesinde “karnını doyuramamadır”. Sorunu bu şekilde koyduğumuzda ve yoksulluğu IMF politikalarının bir sonucu olarak gördüğümüzde, bu olgu hafifletilmesi ya da azaltılması gereken değil, tamamen yok edilmesi gereken bir olgu olarak karşımıza çıkmaktadır ki bu durumda reçete gayet açıktır; “IMF politikalarının ve sisteminin terk edilmesi!”

Dolayısıyla bu perspektiften bakıldığında son yirmi yılda birçok GOÜ’de uygulamaya konulan yapısal uyum programlarının yoksulluk üzerine etkisini daha iyi anlamak ve IMF-Dünya Bankası’nın niçin yoksulluğun azaltılmasıyla daha yoğun ve farklı bir biçimde ilgilenmeye başladığını, hatta bunun için “yeni kredi olanakları” sağladığını çözümleyebilmek mümkün hale gelmektedir. IMF-Dünya Bankası’nın yeni yoksulluk yaklaşımında, “güçsüz ve sesini duyuramayan yoksullar sistem içine çekilerek yapısal uyum politikalarının sürekliliği” amaçlanmaktadır.

Yoksulluğu üreten sistemin kendisini sorgulamayan “Đkiz Kuruluşlar”, yoksulluğun ekonomi-dışı boyutlarına dikkat çekerek, hafifletilmesi ve sistem içine çekilmesi gereken bir olgu olduğu yutturmacısıyla, yapısal uyumun sürdürülmesine “kılıf” yaratmaktadır. “Sahte melekler” aslında yapısal uyum kredilerinin neden olduğu yoksulluğa, son tahlilde yine borç vererek (sözde) çare aramakta, yoksulluk gibi dramatik bir olguyu “borç-kısır döngüsünün” daha da derinleşmesinin bir aracı haline getirmektedir.

Not: www.guvercinevi.net, 6 Kasım 2006. Bu makale 2008 yılında Derin Yayınları tarafından basılan “Krizalit: Ekonomiye ve Hayata Dair Yazılar” isimli kitapta yayınlanmıştır.

iletisim@politikadergisi.com

Sayı 15

Sayfa 15

Ekonomik Tetikçi John Perkins’ın Đtirafları Yaşadıklarımıza Ayna Tutuyor Saadet TOKSÖZ

Şirketokrasinin izlediği politikalar “Bir ulusu yok etmenin ve köleleştirmenin iki yolu vardır; birisi kılıçla, diğeri borçladır.”

JOHN ADAMS (1735 – 1846) Chas. T. Main Şirketi eski şef ekonomisti, John PERKĐNS “Bir ekonomik tetikçinin itirafları” kitabının yazarı: “Biz, ekonomik tetikçiler, küresel imparatorluğun yaratılmasında gerçekten sorumlu olanlarız ve çok farklı bir şekilde çalışırız. Belki de en sık kullanılanı, öncelikle şirketlerimize en uygun kaynakları olan ülkeleri bulur ve gözümüzü üstlerine dikeriz. Petrol gibi… Ardından Dünya Bankası veya onun kardeşi başka organizasyondan o ülkeye büyük bir kredi ayarlarız; fakat gerçekte asla o para, o ülkeye girmez. Ülke yerine, o ülkede projeler yapan şirketlerimize gider. Bizim şirketlere ilaveten o ülkedeki enerji santralleri, sanayi alanları, limanlar, birkaç zengin insanın kar sağlayacağı şeyler…

Bunlar toplumun çoğunluğuna yaramaz. Yine de o insanlar yani bütün ülke, bu borcun altına sokulur. Bu borç, ödeyemeyecekleri kadar büyüktür ve bu planın parçasıdır, geri ödeyemezler. Ardından biz “ekonomik tetikçiler” gider onlara deriz ki; “Dinleyin, bize bir sürü borcunuz var ve ödeyemiyorsunuz. O zaman petrolünüzü, petrol şirketlerimiz için oldukça ucuza satın. Ülkenizde askeri üst kurmamıza izin verin veya askerlerimizi desteklemek için dünyanın bir yerine asker gönderin (Irak gibi…) ya da bir daha ki BM seçiminde bizimle oy verin.”

Elektrik şirketlerini özelleştiririz, sularını ve kanalizasyon sistemlerinizi özelleştiririz ve ABD şirketleri veya diğer çokuluslu şirketlere satarız. Bu, mantar gibi biten birşey ve çok tipik, IMF ve Dünya Bankası bu şekilde çalışır. Ülkeyi borca sokarlar ve bu öyle büyük bir borçtur ki, ödenemez. Ardından yeniden borç teklif edersiniz ve daha fazla faiz öderler. Koşullara bağlı ve iyi yönetim talep edersiniz. Aslında bu onların kaynaklarını sat-

nedeniyle dünyada her gün ortalama 24.000 insan açlıktan ölmekte, çoğu çocuk olan, başka on binlerce kişinin kurtulması, sadece maddi nedenlerle mümkün olmadığı için çeşitli hastalıklara teslim olmaktadırlar.

malarını sağlar. Buna sosyal hizmetleri, teknik şirketleri, eğitim sistemleri de dahildir. Adli sistemlerini, sigorta sistemlerini yabancı şirketlere satarız. Bu, ikili, üçlü, dörtlü bir darbedir!” Şirketokrasinin izlediği politikalar nedeniyle dünyada her gün ortalama 24.000 insan açlıktan ölmekte, çoğu çocuk olan, başka on binlerce kişinin kurtulması, sadece maddi nedenlerle mümkün olmadığı için çeşitli hastalıklara teslim olmaktadırlar.

Dünya nüfusunun yarıdan fazlası günde 2 dolardan az bir gelirle hayata tutunmaya çalışır.

Ekonomik Tetikçi Kimdir?

Ekonomik Tetikçi: Net Görüntü Đçinde Saklanmak Küresel imparatorluğun çıkarlarına hizmet edenler birçok farklı rol oynayabilir. John Perkins’in ortaya koyuşuyla, ekipteki her kişi bir ünvana sahiptir.

Mali analizci, sosyolog, ekonomist v.s. Ancak bu unvanların hiçbiri, kişinin kendi tarzınca bir ekonomik tetikçi olduğunu ortaya vurmaz. Bir Londra bankası, tüm personelini saygın üniversitelerden diplomaları olan insanlardan seçer. Kent’de ya da Wall Street’de görmeyi umacağı marka giysilerle kuşanmış insanların oluşturduğu bir offshore şube açar.

Ancak bu kişilerin gündelik işi, zimmete geçirilmiş fonları gizlemek, uyuşturucu satışlarından gelen paraları aklamak ve çokuluslu şirketlere vergi kaçırmakta yardım etmektir. Bunlar ekonomik tetikçidir.

Bir IMF ekibi, çok gereksinilen ( ve karşılığı, eğitim bütçelerinde kesinti yapmak, ekonomilerini Kuzey Amerikalı ve Avrupalı ihracatçıların tapon mallarının akışına açmak olan ) ilave borç paketleriyle silahlanmış halde bir Afrika başkentine gider. Bunlar da ekonomik tetikçidir. Bir danışmanlık firması,

Sayfa 16

Politika Dergisi

Üçüncü Dünya ülkelerinin borçlarının yıllık ödemeleri 375 milyar dolar gerektirir ki, bu rakam aynı ülkelerin aldığı dış yardımın yirmi katıdır.

Nüfusunun yarısı günde 2 dolardan az parayla geçinen Güney Küre’nin varlıklı Kuzeyin desteğiyle ayakta kaldığı bu sisteme, ”Marshall Planı Tepmesi” denir.

Bağdat’ın Birleşik Devletler ordusunun koruması altındaki “Yeşil Bölgesinde” iş yeri kurar, Irak petrol rezervlerinin yağmalanmasına zemin hazırlayacak yeni yasaların çıkartılmasını sağlar. Bunu yapanlar da ekonomik tetikçidir. Ekonomik tetikçi yöntemleri, yasal (hatta devlet ve yetkili kurumlara dayatılan) yöntemlerden, eksiksiz bir yasa katalogundaki başlıkların hepsini ihlal eden gri bölgelere uzanır. Bunlardan yararlananlar, hesap sorulamayacak, kına-

namayacak kadar güçlü insanlar, birinci dünya çevreleri içine yuvalanmış elitlerle onların üçünü dünyadaki müşterileri, dünyayı istediği doğrultuda düzenleyerek çalışanlardır.

Denetim Ağı Üçüncü Dünya ülkelerinin borçlarının yıllık ödemeleri 375 milyar dolar gerektirir ki, bu rakam aynı ülkelerin aldığı dış yardımın yirmi katıdır. Nüfusunun yarısı günde 2 dolardan az parayla geçinen Güney Küre’nin - varlıklı Kuzeyin desteğiyle ayakta kaldığı bu sisteme, ”Marshall Planı Tepmesi” denir.

Başarısız olmuş bir sistem nasıl olur da varlığını koruyabilir? Anapara, az gelişmiş ülkelere borç ve başka finans şekilleri halinde akıyor ama (John Perkins’in vurguladığı gibi) bunun bir bedeli var; Borcun sağladığı boğucu hâkimiyet, Birinci Dünya hükümetlerine, kurumlarına ve ticari kuruluşlarına, Üçüncü Dünya ülkelerinin ekonomileri üstünde kontrol sağlıyor. Üçüncü Dünya ülkelerini alın ve kurtulmaları son derece güç, gitgide daha kapsamlı ve karmaşık bir hal alan, son derece yaygın mali, askeri ve siyasi bir denetime sahip olan bir ağa yerleştirin.

Küresel Kuzeyin Denetim Ağı: G8 Ülkeleri – Çok Uluslu Şirketler – Dünya Ban-

Sayı 15

Sayfa 17

kası – IMF

Uygulama:

Az Gelişmiş Ülkelere Akan Fonlar:

* Hileli seçimler

* Şişirilmiş projeler için verilmiş borçlar * Yapısal düzenleme borçları * Gelişim kredileri * Silah yardımları * Đhracat kredilendirme kurumları aracılığıyla sağlanan fonlar

* Rüşvetler * Askeriyeye ve güvenlik güçlerine sızmalar * Yerel para biriminin ve faiz oranlarının manipüle edilmesi * Đşbirliğine yanaşmayan liderlerin öldürülmesi

* Offshore operasyonları

* Yerel milislerin ve güvenlik güçlerinin Yardım, Kredi ve Yatırım Sağlama Koşulları:

kullanılması

* Kaynak geliştirme imtiyazları

* Askeri müdahale

* Paylaşım sözleşmelerinde tek yanlı yararlılık * Yerel elitlerle ortaklık * Kamu hizmetlerinin özelleştirilmesi * Gümrük tarifelerinin tek yanlı indirimi * Gereksiz savunma ve güvenlik gücü oluşturulması * Özel şirket projelerinin gerçekleştirilmesi için kamu yatırımı * IMF bütçe denetimleri

Paranın Birinci Dünyaya Geri Akış Yolları: * Kontratlar, borç ödemeleri ve şişirilmiş projelerden alınan bedeller * Hileli ihaleler * Anapara kaçışı * Offshore hesaplarına yatırılan paraların komisyonları * Manipüle edilen emtia piyasaları * Zimmete geçirilip, offshore hesaplarına aktarılan paralar * Silah satışı anlaşmaları * Tahsisli hizmet ve tedarikçiler * Vergi kaçırma, para aklama * Para transferlerinde bedel kaçakları

Uygulama: * Hileli seçimler * Rüşvetler * Askeriyeye ve güvenlik güçlerine sızmalar * Yerel para biriminin ve faiz oranlarının manipüle edilmesi * Đşbirliğine yanaşmayan liderlerin öldürülmesi * Yerel milislerin ve güvenlik güçlerinin kullanılması * Askeri müdahale

Sayfa 18

Politika Dergisi

Bizim ekonomik kaynaklarımızı ele geçirip, toprak bütünlüğümüzü yok edip, bizi devlet olarak ortadan kaldırıp, dünya üzerinde hâkimiyeti kurgulamak ve Ortadoğu’yu ele geçirmek için bizi Avrupa Birliği yerine Büyük Ortadoğu Projesine dahil ettiler.

den yine en fazla yararlanacak olan kapitalist sistem olacaktı. Sanayiye yapılan altyapı yatırımları (ulaşım, enerji, bankacılık, iletişim vs.) muazzam harcamalar gerektiriyordu ve bu harcamaları halkın sırtından (vergilerle) devlete yaptırmak ve daha sonra özelleştirme adı altında el koymak çok daha karlı olacaktı. Bütün bunlar oluşturulurken, toplumun eğilimlerini de bu minvalde oluşturmaları gerekiyordu. Çok iyi de becerdiler.

Yukarıda verdiğim denetim ağı maddelerini inceleyecek olursak, 1950’lerden beri her bir maddenin adım adım üzerimizde uygulandığını görürüz. O günden bugüne kadar olan süreçte, ülkemizde yapılan bu uygulamaları madde madde yazmaya kalkarsak, ciltler halinde kitap olur.

Kısaca özetlemek gerekirse:

YAPILAN BU ĐTĐRAFLAR ÜZERĐNE TÜRK MĐLLETĐ OLARAK GÖRMEMĐZ GEREKEN GERÇEKLER 1917 yılında Bolşeviklerin isyanı ile tercihini “Sosyalist rejimden” yana kullanan Rusya, bu paylaşım savaşı sonrasında sınırlarını Orta Avrupa’ya kadar genişletmiş, hatta Almanya’nın iç kısımlarına kadar geldiği için, Berlin kenti bir duvarla ikiye bölünmüştü. Aslında bölünen yalnızca Almanya değildi; siyasi ve sosyal anlamda Avrupa bölünmüştü.

Sermayenin önünde iki seçenek vardı. Ya antidemokratik, emperyalist ve tümüyle sömürüye dayalı sistemine devam edecek ve muhtemelen bütün Avrupa’nın sosyalizme geçmesine seyirci kalacak ya da Avrupa’da tüm dünyanın imreneceği, göreceli de olsa demokratik, eşit ve paylaşımcı bir sosyal devlet anlayışını inşa edeceklerdi. Đkinci yolu seçtikleri takdirde hasımlarına kapitalist sistemin adil, eşitlikçi ve demokratik olduğunu göstererek Sosyalist Blok halklarının aklını çelmekle kalmayacak, bir yandan da Avrupa halklarının gözünün sosyalist sistemde kalmamasını sağlamış olacaklardı. Üstelik bu “sosyal devletlerin” nimetlerin-

Marshall Planını uygulamak, Avrupa’nın ortak mirasını koruyup geliştirmek ve üye olan ülkelerin yaşam standartlarını aynı düzlemde kurgulayabilmek için kurulan Avrupa Ekonomik Đşbirliği Örgütüne ( OEEC, 1949 ), o mirasın sahiplerinden sayılarak, kuruluşundan hemen sonra çağırılan üç ülkeden biriydik. Teklifi kabul ederek, hiç ihtiyacımız olmadığı halde Marshall yardımını alarak üye olduk. O dönemde, coğrafi durumunuz müsait değil diyerek, Türkiye’yi NATO’ya almak istemeyenler, OEEC’ye ortak mirasçı vasfıyla bizi örgüte dahil ettiler. Daha sonra ne oldu da bu fikirden vazgeçtiler? Bunun cevabını John Perkins veriyor. Bizim ekonomik kaynaklarımızı ele geçirip, toprak bütünlüğümüzü yok edip, bizi devlet olarak ortadan kaldırıp, dünya üzerinde hâkimiyeti kurgulamak ve Ortadoğu’yu ele geçirmek için bizi Avrupa Birliği yerine Büyük Ortadoğu Projesine dahil ettiler.

Büyük Ortadoğu projesinin öngördüğü, projeye dahil edilen devletlerin yokluk ve sefalet içinde tutulup tam zıttı olarak yöneticilerin ise zenginliğin zirvesinde olmaları anlayışını ve bunu sanki toplumların kaderiymiş gibi algılatılması ve bu algılamaların (paradigmaların) doğrultusunda gün be gün hedefe ulaşma çabalarının ne kadar başarıyla sürdürüldüğünü görüyoruz. Özellikle ülkemizde bu çabaların, Menderes döneminde başlatılmış olup, Özal, Demirel ve Erbakan hükümetleri tarafından desteklenerek, bugün tek başına iktidar olan AKP’nin alt yapısının hazırlanmasında ve bu oluşumun halk tarafından desteklenmesi için Fethullah Gülen cemaatinin bu hükümetler tarafından teşkilatlandırılıp önümüze konulmasının, yukarıda yapılan itiraflar sebebiyle gelişi güzel bir tesadüf olmadığını bize ispatlıyor. Đlginç olan ise, bu zamana kadar gelen Başbakanlar arasında, R.T. Erdoğan’ın bu projeye eşbaşkan seçilmesidir. Bundan önceki Başbakanlara niye teklif edilmemişti? Ya da edilmişti de bizim mi haberimiz olmamıştı? Sebebi, yıllardır adım adım alt yapısı oluşturulan bu projenin son ayağına gelinmiş

Sayı 15

Sayfa 19

Şu an gündemde olan Güneydoğu sınırlarımızın bu tetikçilere devredilmesi, o bölgenin federatif hale getirilmesi için gerekli olan finansal gücün sağlanmasıyla devletin bölge üzerindeki etkisi tamamı ile ortadan kaldırılıp, bölgeyi ele geçirmek için hazırlanan bir tuzaktır.

olmasıdır. Yakın bir gelecekte ortaya çıkacak yeniden paylaşım savaşında, bölgeyi Ruslara kaptırmamak için Türkiye’yi kendi kontrolünde tutup, bölgede hâkimiyeti sağlamak açısından, kendi sözünden çıkmayacak hükümeti destekleyerek, bölgede Đsrail devletini güçlü kılmaktır.

Marshall Planının kabulünden sonra 28 Mart 1949 tarihi bize neyi hatırlatıyor? Đsrail Devletini fiili olarak tanıyan ilk Müslüman ülke olduğumuzu…

Bu da şunu gösteriyor; artık o tarihten bugüne kadar olan oluşturulan iç ve dış politikalarımızın, ABD’yi ve Avrupa’yı güdümünde tutan Siyonistler tarafından oluşturulduğudur. Yıllarca, halkı Avrupa Birliğine üye olacağız vaatleriyle kandırarak oy toplayanlar, muhtemelen bu düşünceye kendilerini de inandırmış olacaklar ki, bu sebeple de 1950’lerden beri ülke çıkarlarına ters düşecek ne kadar talep olduysa, bu hayaller doğrultusunda hepsini yerine getirmişlerdir.

Bu çalışmalar son hızıyla hala devam etmektedir. AKP, göreve geldikten sonra, özelleştirme adı altında devletin neredeyse bütün gelir kaynaklarını yabancılara devretti. Son numaraları ise mayın temizlemek bahanesiyle Güneydoğu sınırlarımıza el koyulması. Şu an gündemde olan Güneydoğu sınırlarımızın bu tetikçilere devredilmesi, o bölgenin federatif hale getirilmesi için gerekli olan finansal gücün sağlanmasıyla devletin bölge üzerindeki etkisi tamamı ile ortadan kaldırılıp, bölgeyi ele geçirmek için hazırlanan bir tuzaktır. Yapılan anlaşma gereği sınırları 50 yıllığına kiralayıp, organik tarım için yatırım yapılacağı safsatası ile denetim ağını o bölgede güçlendirmeye çalışıyorlar. Daha önce de tarım yapılacağı bahanesiyle o bölgedeki topraklar Araplara satılmıştı. En önemli petrol böl-

gemizi elden çıkaracak her türlü anlaşmayı, ülke menfaatinedir diye, iktidar olma güvencesiyle gözümüze sokarak yapıyorlar. Elde ettikleri siyasal güç nedeniyle, önümüzdeki iki yıl içinde hedeflerine ulaşabilmeleri için, hızlandırılmış bir şekilde Abdullah Gül ile Colin Powell arasında gerçekleşen gizli anlaşmanın maddelerini uygulamaya sokup, anayasal değişiklikler de yapıldıktan sonra Türkiye Cumhuriyeti Devletinin yapısını koruyacak hiçbir şey kalmayacaktır.

Bugün, ABD ve Avrupa tarafından üzerimizde oluşturulan bu denetim ağını ortadan kaldırılması için, ülkeyi “emperyalizme” hizmet eden insanlardan arındırıp, köklü reformlarla devletin yapısını ve işleyişini yeniden kurgulamak gerekmektedir. Ancak şu anda bu hiç mümkün görünmemektedir. Bunun için de millet olarak bir an önce uyanıp, ülkenin işgal güçlerinin elinden kurtarılması bilicine varılmalı ve bu gidişata bir dur denilmelidir.

Diyeceksiniz ki, bütün bunları anlamamız için bu itiraflara ihtiyacımız mı var? Tabii ki yok. Ancak morfin verilmiş gibi uyutulan bu insanlara gerçekleri anlatabilmek, olan biteni çok iyi anlayan insanların söylediklerinin, birer komplo teorisinden ibaret olmadığını ispat edilmesi açısından, kamuoyunun bilgilendirilmesi ve yönlendirilmesi bakımından son derece önemlidir.

Saadet.Toksoz@PolitikaDergisi.com

Sayfa 20

Politika Dergisi

Devlet Kapitalizmi Dönemi ve Đşçi Sınıfı (2) Devlet kapitalizmi (devletçilik) döneminde grevin yasak olmasına rağmen, 1930’larda yer yer grevlere rastlanmaktadır. Đşçilerin sendika kurması yasaktır. Sendika yerine dernek ya da birlik kurulabilir. 1932’de kurulan Đzmir Sanayi Đşçileri Birliği de bu yapılanmanın örneğidir.

sahasında olmaktadır.

Devlet kapitalizmi (devletçilik) döneminde grevin yasak olmasına rağmen, 1930’larda yer yer grevlere rastlanmaktadır. Đşçilerin sendika kurması yasaktır. Sendika yerine dernek ya da birlik kurulabilir.

1932’de kurulan Đzmir Sanayi Đşçileri Birliği de bu yapılanmanın örneğidir.

Cumhuriyet Halk Fırkası’nın (CHF), “Đşçi sınıfının” örgütlenmesini engellemesinin ve korporatist ideolojik yapıyı dayatmasının bir göstergesi olarak dönemin CHF programına da göz atabiliriz.

1935 Cumhuriyet Halk Fırkası (CHF) programında şu maddeler yer almıştır: a) Grev ve lokavt yasak olacaktır. b) Tefeciliğe karşı savaşta bulunmak temel prensiplerimizdendir.

Evren YELKANAT

Bir önceki yazımın (Devlet Kapitalizmi Dönemi ve Đşçi Sınıfı - 1) sonunda da belirttiğim gibi “ Đşçi sınıfının” sömürüldüğünü net bir biçimde ortaya koyan Ahmet Hamdi Başar, sözlerine şu şekilde devam etmiştir: Arzettiğim, işçinin doğrudan doğruya sömürülmesidir. Şimdi de müsaadenizle arzedeceğim nokta da, yine işçilerin sosyal şartlar içinde istismar edilmeleridir. Devlet Denizyolları kendi vapurlarının yükleme ve boşaltma işini eksiltmeye çıkarmaktadır. Bu usul yalnız Denizyolları’na münhasır olmayıp bütün devlet daireleri de bu gibi işleri eksiltmeye tabi tutarlar. Đlk görüşte bundan tabii bir şey olamaz. Fakat biraz düşünürsek, eksiltmeye konan işin, işçinin yevmiyesi olduğunu anlarız. Devlet Denizyolları, mesela bizim Liman Şirketi’nin 40 kuruşa işçisine yaptırdığı iş için, 20 kuruşa münakasa ile talep bulur. Bu suretle mesela bizim günde iki lira verdiğimiz işçi, orada çalışırsa ancak bir lira almış olur. Đşçi işiyle hiç meşgul olmuyoruz. Đnsanın insan tarafından istismar edilmesine en çok misaller veren büyük suistimaller, işçi

c) Đşverenle işçilerin çalışma birliğinde uyum esastır. d) Üretmenlerle yoğaltmanlar arasında çıkabilecek kavgaları önlemek için, devlet bütün endüstrilerde fiyat işlerini kontrol edecektir.

Sömürüyü yok sayan bir kesim ise,1936’da çıkarılan “Đş Kanunu” ile işçilerin sömürülmesinin azaltılmasına yönelik kimi tedbirler alındığı savunmuştur. Đş Kanununa göz atacak olursak: Đş Kanunu ile birlikte “Đşçi sınıfının” çalışma süresi prensip itibariyle günde 8 saat olarak sınırlanmış, işe alma ve işten çıkarma bir takım kurallara bağlanmıştır. Kolektif iş uyuşmazlığı, mecburi uzlaştırma ve tahkim sistemi bu kurallardan başlıcalarıdır. Đşçi sağlığı ile de ilgili bazı hükümler kanunda yer almaktadır. Yine bu yasa çıkarılacağı sırada asgari

Sayı 15

ücret uygulaması ortaya atılmış, kanuna da girmiş fakat uygulanmamıştır. Ayrıca bu kanunda işçiler, işlerini kabul edilebilir bir mazereti olmaksızın bırakamayacaktır. Đş saati günde 3 saat arttırılabilecektir. Sınaî müesseselerde, Đş Kanunu’nun küçükler ve kadınlarla ilgili kollayıcı hükümleri uygulanmayacaktır. Đş Kanunu’nun özüne baktığımızda; kanunun, işçilerin refahını arttırmak ve sömürüsünü azaltmaktan çok, sömürüyü yasal hale getirdiğini görebilmekteyiz.

Sayfa 21

Devletçiliğin uygulanmasıyla birlikte yerli sermayeyi güçlendirip milli burjuvazi yaratılmaya çalışılmış ve tarım sektöründe de dünyada yeni yeni ortaya çıkan kapitalist üretim tarzına tam

Devlet, özel teşebbüs için kredi, döviz gibi uygun şartları sağlamakta, zarara uğramasını önlemekte, her an bir alıcı olarak karını garantilemekte ve üstelik işçinin özel sektör tarafından sömürülmesini de kanun yoluyla temin etmektedir.

olarak adapte olabilmenin yolları

Sanayi Tetkik Heyeti Reisi olan Şevket Süreyya Aydemir gelinen mevcut durumu şu sözlerle açıklamaktadır:

Devlet, sermaye birikimini sağlayıp, kapitalist üretim tarzını tam anlamıyla işletebilmek ve sanayinin gerçekleşmesi için önemli bir yere sahip olan tarım sektörünü kontrol altına almak istemiştir. Tarım kesimine sağlanan kredi hacmi de 130 milyondan 183 milyon TL’ye yükselmiştir.

Sanayi Tetkik Heyeti Reisi bulunduğum yıllarda ve iş bölgeleri ile işyerlerinde yaptığım incelemelerde, birçok fabrikalarda işçi bulma işinin, fabrikatörler tarafından eli bayraklı ve çevrelerini sindirmiş birtakım güçlü kabadayılara ve külhanbeylerine bırakıldığını, işçi alım ve işçi çıkarmanın, bunların sözlerine ve kararlarına ve arzularına göre yürüdüğünü, çok üzüntü verici misalleri ile tespit etmişimdir. Bu yetki, hele kız ve kadın işçi kullanan bazı işyerlerinde cidden kötüye kullanılıyordu. Đş ve Đşçi Bulma Kurumu kurulduktan sonra da ortada, işçinin de hakkını ve haysiyetini koruyacak sendikalar olmadığı için, kanunun bu maddesi de hiçbir zaman ciddi bir uygulama zemini bulamadı.

Devlet kapitalizmi döneminde “Đşçi sınıfının” hem ekonomik hem de politik alanlarda kendi gücünü göstermesine izin verilmemiştir. Sınıfsız toplum sözleri ile vakit geçirilmiş, işçiler aldatılmış; işçi sınıfından söz etmek, grevi savunmak ve işçi haklarını gözetmek ağır cezaları gerektiren suçlardan sayılmıştır.

Sanayi işçisinin durumunu açıkça ortaya koyduktan sonra tarım kesiminde çalışan büyük ve orta çiftçilerce sömürülen proleter nitelikli “tarım işçilerini” ve bir bölümü ücretli işçi kullanan bir bölümü ise ihtiyaçlarını karşılayamadığından tarım işçiliği yapmak zorunda kalan yarı proleter nitelikli “küçük üreticilerin” durumunu incelemeye başlayabiliriz.

Devletçiliğin uygulanmasıyla birlikte yerli sermayeyi güçlendirip milli burjuvazi yaratılmaya çalışılmış ve tarım sektöründe de dünyada yeni yeni ortaya çıkan kapitalist üretim tarzına tam olarak adapte olabilmenin yolları aranmıştır.

aranmıştır.

Doğan Avcıoğlu, proleter ve yarı proleter nitelikli tarım işçilerinin durumunu şöyle aktarmaktadır: Demiryolu yapımındaki vergi üzerinde durmak gerekirse, 8 ve 15 lira arasında alınan verdi zenginfakir farkı tanımadan her ailenin yetişkin bireylerinden alınmaktaydı. 5 kişi olan bir köylü ailesi, yılda ortalama 50 lira vergi ödemek zorundadır. Köylü parayı pek zorunlu ihtiyaçları ve bir de vergiler için kullanmaktaydı. 50 lira borcu dolayısıyla ürününü paraya çevirecektir. En yakın bakkala, tüccara, ağaya gidip ürünü değerinden daha düşük bir bedelle satacak ve gerekli parayı sağlayacaktır.

Yahya Sezai Tezel’e göre: “Doğu ve Güneydoğu Anadolu’nun demiryolu sistemine bağlanması da özel girişimcilerin iç piyasadan daha çok yararlanmalarını sağlamış, özel iç birikim için daha elverişli bir iktisadi coğrafya yaratılmıştı”.

Bu “özel iç birikim düzeni” ise tahmin edilebileceği gibi tarım burjuvazisi yararına yapılan düzenlemelerdir.

Evren.Yelkanat@PolitikaDergisi.com

Sayfa 22

Politika Dergisi

Planlı Ekonomiler, Ticaret ve Türkiye yonunu sağlamak amacıyla kurulmuş olan işletmelerdir. > Timur Veysel DOĞRUOK

Ticaretin genişlemesi, kabuğunu kırması, yeni ekonomi ve küreselleşme ile üretim fırsatlarının sınırları aşması sonucunda dışa açılma politikaları, işletmeler için kaçınılmaz bir zorunluluk haline gelmiştir. Bu bağlamda işletmeler, edindikleri “pazar payına” uzun soluklu sahip ve egemen olmak için farklı yöntemler geliştirmek zorunda kaldılar. Nitekim, sadece ticari güven unsurları ile işlerin yürümediği aşikâr. Bu gibi durumlarda, pazarlara hâkimiyet, belirli “pazar analizleri” ile sabit kılınırken, yetmediği yerlerde ise sektörel birleşmeler sonucu niteliksel işletme büyüme yöntemleri karşımıza çıktı. Bu yöntemlerde ise bazı olumsuzluklar meydana geldi. Bu işletme büyümeleri sonucunda, tüketiciyi ve dolayısıyla arz ve talebin kesiştiği yer olan piyasayı da, bu anamalcı birleşim, istediği yönde idare etme girişiminde bulundu. Monopolcü piyasa oluşturmak için yapılan, anamal üretimini yapan firmaların birleşme yöntemlerinden biri olan “Tröst”; bir ana firmaya kaynaşmış olan diğer tüm alt firmaların oluşturduğu hukuki güç ve üstünlüğün, ana tröst firmasında olduğu bir birleşme yöntemidir. Monopolcü piyasa oluşturmak için karteller gibi birleşme yöntemleri de vardır; lakin tröstler, hukuki bağlamda da iç içe geçmiş bir bütündür.

Serbest ticareti sınırlamak ve güç birliğini elinde tutmak, istediği fiyatı rekabet unsurlarını göz ardı ederek arz etmek ve doğal olarak kâr maksimizas-

Tröstler, 19. yy.da ABD’de firma birleşmeleri yöntemiyle, anamalcı çerçevede tek üretim çatısı altında, diğer tüm rekabet unsurlarını ortadan kaldırarak üretim yapmak veya hizmet sunmak için kurulup; tekelciliğin oluşması ve tüketicinin sömürülmesine zemin hazırlamakta idi. Bu durumda, piyasada dolaşan mal kalitesiz veya düşük kaliteli olup, istenilen fiyatta satılacağından, ihtiyaçlar bağlamında talep edilmek zorunda bırakılacaktı. Nitekim bu durumun önüne anti-tröst yasalar konulmak suretiyle bu birleşme yöntemi yasaklandı. Uluslararası antitröst yasalarının amacı; ABD’li tüketici ve ihracatçıların menfaatlerine bir uygulamanın gereğidir. Antitröst yasaları ile birlikte, doğal bir sonuç olarak rekabet avantajı ve mal/hizmet kalitesinde ve verimlilik potansiyelinde de artış olmuştur.

Büyük firmalar ve kuruluşlar neler yapıyor? Çin, Hindistan veya Uzakdoğu’da genel üretim maliyetlerinin, özellikle işçilik maliyetlerinin, diğer ülkelere ve bölgelere göre çok daha ucuz olduğunu biliyoruz. Bu firmalar, bahsedilen bölgelere yatırım yapıyor ve üretimlerini orada gerçekleştiriyor. Böylece Çin gibi ülkeler bu nedenle aşırı ihracat yapıyor.

Hâlihazırda, sadece Çin’in en çok ihracat yaptığı ülkeler arasında %20 gibi bir oranla ABD vardır.

Ayrıca, tröst veya kartel oluşturmadan pazar payına sahip olmanın yöntemleri yok mu? Sermayedarlar, farklı isimde yatırımlar ve markalar ile pazara farklı reklâm veya sponsorluklarla girip, mal/hizmet sunumunda bulunuyorlar. Böylece tüketiciye farklı birim fiyatlarla mal/hizmet sunmak suretiyle pazar payına hâkim olmak için çalışıyorlar. Tabi bu durum gayet ticari ahlâka uygun bir durumdur. Yani rekabet avantajı ve verimlilik için hem işletmelerin hem de tüketicinin yararına bir süreçtir. Tüketici de bu bağlamda, farklı markalarla aynı ihtiyacına talep götürebilir ve ihtiyacını karşılayabilir.

Türkiye olarak üretim açısından ne yazık ki toplamda iyi bir durumda değiliz. Yani üretimimiz; evet var, ancak tümden bir üretim sürecinde, ülke olarak, eksik bir konumda olduğumuz su götürmez bir gerçektir. Gördüğümüz

Sayı 15

gibi, birçok yabancı şirketi içinde barındıran bir ülke halindeyiz ve giderek de yabancılaşma sürecinde ilerliyoruz. Keza yine yerli üretim potansiyelimizle de genişliyor ve ilerliyoruz. Kalite açısından da Türk sermayeli firmalar cidden diğerlerine göre daha iyi üretim yapabilmektedir. Ancak, örneğin; bir otomobil markamız yok. Başka ana üreticilerin, Türkiye’de konumlandırdığı üretim sahaları ile onların markaları üzerinden üretimimizi yapıyoruz.

Devletin planlı ekonomi uygulamaları olarak, güçlü üretim potansiyellerine sahip yatırım araçlarını kurması ve özelleştirilecekse bile yerli kuruluşlara verilmesi suretiyle bazı üretim potansiyellerimizi kinetiğe geçirmemiz sağlanabilir. Bu durumda, yabancılaşmadan kurtularak yerli sahamızın genişlemesine olanak tanıyabiliriz. Yine doğal bir sonuç olarak istihdam açısından da artış izlenecektir. Dış ticaret teorisinde planlı, yerli ekonomik politikanın izlenmesi ile önceliğin devletin denetiminde olduğu bir mekanizma ile yerli üretime uluslararası bir boyut kazandırılabilir. Planlı ekonomilerde bilindiği gibi 3 ana grup vardır; 1-) Serbest piyasayı benimseyen ancak hem özel sektör hem de kamu sektörü için yol gösterici, 2-) Karma ekonomiyi benimseyen, özel sektör için yol gösterici, kamu sektörü için emredici, 3-) Sosyalist ekonomiyi benimseyen, tüm ekonomi için emredici plan uygulayan.

Yukarıda bahsedilen planlı ekonomi, boyutları ve uluslararası ticarette uygulamaya konulmasından söz edilen sistematik içerisinde seçilen yöntemin ve uygulanışının veya siyasi iradenin tutumu çok önemlidir. Küresel mali krizde gördüğümüz üzere; serbest piyasa ekonomisine işler uzun bir süre bırakıldı ve işlerin kendi kendine düzelmesi beklendi.

Ancak klasik olan bu yaklaşımın büyük bir kriz döneminde işlevselliğini yitirdiği veya yaraları saramadığı da izlendi. Devletin ciddi önlemler almayışı ve sonrasında bazı sektörlere geç kalınmış destek paketleri ile yardım edilmesi ise, işletmelerin kâr maksimizasyonu (en çoklaştırma) arzusuyla suiistimal edildi. Yine makro açıdan incelendiğinde, alt dallar bağlamında en önemlisi ise; istihdamın erimesiydi. Yani söylenilen şekilde, krizden yara almadan çıkacak olma söylemi aslında, çoktan kendini yok etmiş bir söylemdir. Yaralar çoktan alınmıştır. IMF’nin World Outlook Database’ine göre, ekonomi büyüklüklerinde yükselmek, aslında yaşam standartlarının direkt olarak yükselmesi ve refah bir ekonomiye maalesef kazanım sağlamamaktadır. Yani vurgulanmak istenen; ekonomik büyüklük çerçevesinde gelir dağılımının da önemidir.

Kriz dönemlerinde, önceki yazılarımda da bahsetmiş olduğum gibi; “2001 krizinde” ihracat, ilaç

Sayfa 23

idi. Yine de ne olursa olsun, kriz dönemlerinde uluslararası ticaret politikaların hem işletmesel hem de devlet yönlendirmesi açısından önemi büyüktür.

Kriz dönemlerinde, zorlayıcı politika uygulamak Türkiye Cumhuriyeti ticari piyasaları için hiçbir getiri sağlamayacaktır. Bu durumda zaten sosyalist bir ekonomi sistemi olmayan Türkiye, çok uç bir değişim yapmak durumunda değildir. Dönemsel planlı bir ekonomi politikası uygulamasında, uluslararası ticaret kıstaslarında etken olan planlama ve kontrol önemli bir yer tutmaktadır. “Planlama ve kontrolün”, ödemeler bilânçosu dengesi için önemi büyüktür.

Ekonomik çarkların çalıştırılmasına ve özellikle uluslararası ticarete yönelmek, tabii ki kısa süreli bir planlama sürecinde olmayacaktır. Ancak toparlanmaların makro açıdan hissedilmesiyle de böyle bir devlet girişiminin öneminin büyük olduğu kanısındayım. Nitekim özellikle istihdam açısından sarılması gereken çok yaramız var…

Son zamanlarda, IMF ile anlaşıp-anlaşmama konusunda yoğun tartışmalar gündemde… IMF ile anlaşmak üzere hükümetin karar alacağı hissedilirken, yine de “IMF’siz yola devam” politikası da çok uzak değil gibi son günlerde… IMF’den sağlanılan ödenekler kapsamı sürecinde, IMF’nin istekleri ekonomi açısından çok da yararlı olacağa benzemiyor orta vadede… Özellikle de kamu harcamalarının kısılması söz konusu olduğunda… Kamu harcamalarının kısıtlanması da devletin asli görevlerinden birini egale etmeye yönelik bir istem olacaktır. Ayrıca, devlet bu gibi görevlerini kısmadığı takdirde, bir şekilde gelir elde etme ve gelirini arttırma politikası izlemek zorunda kalacaktır. Dolaylı vergi oranlarında yukarı yönlü hareketler ise halkın tepkisine yol açacaktır.

Para ve faiz üzerinden borçlanmak veya para kazanmak, aslında henüz olmayan paralar üzerinden işlem yapmak olduğundan, riski yüksek ve krizle birlikte daha da yükselmiş bir potansiyeldedir. Bu durumda üretimin arttırılması, özelleştirmelerde özellikle kritik kurumların yabancılaşma dışı bırakılması ve dışa bağımlılığı azaltacak politikalar izlenmesi, Türkiye için uzun vadede zorunluluk gerektirmektedir. Bu yöntem ile gelecekte dış ticaret açığı da, ithalata bağımlılığın erimesi ile azalacaktır.

Timur.Dogruok@PolitikaDergisi.com

Sayfa 24

Politika Dergisi

Türkiye’nin Olmayan Strateji Güncesi

Batı’da strateji, senaryo geliştirme ve senaryo planlama düzeyi Türkiye’de strateji, senaryo geliştirme ve senaryo planlama düzeyi ile kıyaslandığında Türkiye’de oldukça sönük bir manzarayla karşılaşmaktayız.

Dr. Gamze Güngörmüş KONA

“Türkler bugüne kadar strateji üreten, yeni stratejik düşünceler ortaya atan bir güç ve kapasite olmayı başaramamışlardır. Đthal malı düşünceler benimsenmiş ve kullanılmıştır. Stratejinin önceliklerine ve derinliklerine inmenin zorluklarını öteden beri görmekteyiz...” (Türsen, 1986:6).

Anlaşılabileceği üzere, Türkiye’de strateji, senaryo ve senaryo planlama konularında 1986 yılından günümüze büyük değişimler yaşanmamıştır. Batı’da strateji, senaryo geliştirme ve senaryo planlama düzeyi Türkiye’de strateji, senaryo geliştirme ve senaryo planlama düzeyi ile kıyaslandığında Türkiye’de oldukça sönük bir manzarayla karşılaşmaktayız. Her iki kavram da Türkiye’de dış politika alanına yeni girmiş olan kavramlardır. Siyasi, askeri ve hukuki alanlarda olgunluğun zirveye ulaştığı Kanuni Süleyman devrinden sonra Osmanlı devletini yönetenler zaafiyete uğramaya başlayan devleti, toplumu ve askeri kurumları batılılaştırmak için bazı politikalar geliştirmeye çalışmışlarsa da, bu girişimler devlet, toplum ve ordu için düşünülen dönüşümleri asla gerçekleştiremeyecek birer taklit olarak kalmıştır. Aslında bu girişimler, o zamanki koşullar analiz edilmediği ve sistemli, planlı bir düşünce yöntemine dayandırılmadığı için birer strateji olarak uygulanabilmenin çok uzağındaydılar. I. Dünya Savaşı’na Almanya- Avusturya grubuyla katılan Osmanlı Devleti savaş sonunda yenik düşen devletlerin yanında yer aldı. 1918’de Đtilaf Devletleri ile Mondros Mütarekesi’ni imzalayan Osman-

lı devlet adamlarının büyük bir kısmı başta Padişah Vahdettin olmak üzere Đtilaf Devletleri’nin işgaline direnmenin imkansız olduğunu ve Đngiltere’nin himayesini kabul etmekten başka bir çare bulunmadığını vurgulamaya başladılar. Başta Mustafa Kemal olmak üzere bu görüşü paylaşmayan bir grup Anadolu’ya geçerek Kurtuluş Savaşı’nı başlattı.

Kurtuluş Savaşı döneminde geliştirilen strateji, Osmanlı Đmparatorluğu’nda Kanuni Süleyman devrinin ardından uzun bir zaman aralığından sonra geliştirilmiş olan en kapsamlı ve başarılı sonuç veren ilk strateji olmuştur. Đtilaf Devletleri’ne karşı başlatılan bu mücadelenin stratejik açıdan üç unsuru bulunmaktaydı: Đtilaf Devletleri’nin Sovyetler Birliği ile dengelenmesi, bu devletlerin kendi aralarındaki çelişkilerden yararlanılması ve Yunanistan’ın mümkün olduğunca yalnız bırakılmasının sağlanması (Sönmezoğlu, 1994:33-40). Bu stratejinin güvenilirliğini yükselten unsur ise, Kurtuluş Savaşı’nın başında Türkiye’nin gelecekteki coğrafi ve siyasi varlığının temelini belirten ve bunu hem içeride hem de dışarıda ulusal bir program ve hedef olarak açıkça vurgulayan Misakı Milli belgesi olmuştur. Diğer bir deyişle, Türk ulusal amaçları Misakı Milli belgesiyle net bir biçimde belirlenmiştir (Sonyel, 1991:358362). Geliştirilen bu akılcı strateji, belirlenen hedeflerin gerçekleşebilirliğine ilişkin olarak gelişen yüksek güven ve en önemlisi Mustafa Kemal’in mevcudiyeti sayesinde bir devlet var edilebilmiştir.

Cumhuriyet döneminin ilk başarılı strateji örneği ise II. Dünya Savaşı’nda gözlemlenmektedir. II. Dünya Savaşı’nda Kurtuluş Savaşı döneminde geliştirilmiş olan stratejiye benzer derecede mantıklı ve fayda getiren bir strateji Đsmet Đnönü tarafından geliştirilmiştir. Savaş dışı kalmak isteyen Türkiye bu dönemde ittifak oluşturma stratejisini tarafsızlık stratejisini destekleyen bir biçimde zaman kazanma

Sayı 15

ve savaş dışı kalma amaçlarına ulaşmak için kullanmıştır (Sönmezoğlu, 1994: 83). Bu strateji sayesinde Türkiye çok yönlü bir kar maksimizasyonuna ulaşabilmiştir.

Ancak, II. Dünya Savaşı’ndan sonra iki kutuplu uluslararası sistemin ortaya çıkışıyla komşusu Sovyetler Birliği’nin ideolojik ve siyasal girişimlerinden rahatsız olmaya başlayan Türkiye, Amerika’nın öncülüğündeki Batı dünyasının davranış kalıplarını benimsemekten başka çözüm yolu bulamadı ve kendisini Batı’nın siyasal, ekonomik ve askeri kurumlarına entegre edebilmek için azami çaba harcamaya başladı. NATO üyeliği Türkiye’nin güvenliğiyle ilişkili olarak Batı’yla entegrasyon aşamasında ilk somut girişim oldu. Güvenliğimizle ilgili olarak NATO’nun dışında bir şey düşünmenin adeta “ihanet” şeklinde kabul edildiği süreç; (Şehsuvaroğlu, 1999:154) bir taraftan Türk yetkililerine Türkiye’nin güvenliğini garanti altına almalarına yardım ederken, diğer bir taraftan da Türk bürokrasisini kendi inisiyatiflerini geliştirmekten alıkoydu. Bu durum, Türk yetkililerinin, dış politika sorunlarıyla ilgili risk veya sorumluluk alma konusunda ürkek davranmalarına da neden oldu. Böylece, Soğuk Savaş dönemi boyunca Türk yetkililer, Türkiye’nin kendi ihtiyaçları için gerekli özgün stratejileri geliştirmek yerine, sadece ABD ve Avrupalı devletlerin Türkiye için belirlediği stratejilerin sevk ve idaresiyle uğraştılar.

Soğuk Savaş sonrasındaki dönemde strateji ve strateji geliştirme hususlarını değerlendirdiğimizde, Türk yetkililerin, 1991 yılından sonra ortaya çıkan değişikliklere kendilerini uydurma hususunda karmaşa içinde bulunduklarını söyleyebiliriz. Bu deği-

Sayfa 25

Soğuk Savaş sonrasındaki dönemde strateji ve strateji geliştirme hususlarını değerlendirdiğimizde, Türk yetkililerin, 1991 yılından sonra ortaya çıkan değişikliklere kendilerini uydurma hususunda karmaşa içinde bulunduklarını söyleyebiliriz.

şiklikler esas olarak Kafkaslar, Orta Asya ve Balkanlar gibi Türkiye’ye gayet yakın üç bölgeyi etkilediği için, Türkiye bu bölgelerdeki değişiklikleri derin bir şekilde hissetti. Türkiye, bölgeye ilişkin belirli stratejiler geliştirerek kendi dış politikasını çeşitlendirebilme şansına sahip olsa da, Türk yetkililer bu dış politika hedefini gerçekleştirme hususunda etkisiz kaldılar. Profesör Dr. Hasan Köni, Milliyet gazetesinde yayınlanmış olan “Türkiye Tutunmaya Çalışıyor” başlıklı makalesinde bu durumu şöyle açıklamaktadır; “Türkiye 1991’de birdenbire Sovyetler Birliği’nin dağılması durumuyla karşı karşıya kaldı ve iyi bilmediği Kafkaslar, Orta Asya ve Balkanlar’la yüzleşti. Türk yetkililerin bu üç bölgeyle ilgili hedefleri politik olmayıp ekonomik ve kültürel nitelikteydi; ancak Türkiye, kendi mevcut potansiyeli ile bu böl-

Sayfa 26

Dünya artık eski dünya değil, tehlike ve tehdit alanları genişleyip çoğaldı, bilinmezlerin sayısı arttı.

gelere tek başına girebilecek yeterlilikte değildi.

Türkiye’yi bölgelere tek başına girmekten alıkoyan nedenlerden biri, Türk bürokrasisinin 1991 yılından sonra meydana gelen değişiklikler karşısında oldukça ürkek davranmasıydı, çünkü Türk bürokrasisi bu değişiklikler ortaya çıkmadan önce bunlara ilişkin hiçbir bir projeksiyon geliştirmiş değildi” (Köni, Milliyet 15 Mayıs 1998). Türkiye, böyle davranmakla öyle pasif bir duruma düştü ki ekonomik kalkınma için potansiyel yeni alternatifler olarak görülen bu yeni oluşumlar, bu bölgelere ilişkin belirli bir stratejinin olmaması nedeniyle zaman içinde birer dezavantaja dönüştüler. Çok benzer bir durum Amerika’nın Irak’a düzenlediği operasyon aşamasında da ortaya çıkmıştır.

Politika Dergisi

Amerika’nın Irak’a operasyon düzenlemeyi sıklıkla telaffuz etmeye başladığı 11 Eylül 2001 tarihinden itibaren bu operasyon neticesinde Irak özelinde ve Orta Doğu bölgesi genelinde ne türden gelişmelerle karşılaşabileceğine ilişkin siyasal ve ekonomik stratejik öngörüler geliştiremeyen Türkiye bir dizi ciddi tereddüt yaşamıştır.

Yukarıda açıklandığı gibi, Kurtuluş Savaşı ve II. Dünya Savaşı dönemleri hariç olmak üzere, Türkiye, yarım asırdan bu yana; gelişen olaylar karşısında ulusal güvenliğini tam garanti altına alacak ve dış politik amaçlarının gerçekleşmesini sağlayacak ya hiçbir strateji geliştirmemiş ya da başka büyük güçlerin kendi ulusal güvenliklerini Türkiye üzerinden sağlama almak ve kendi dış politik amaçlarını yine Türkiye üzerinden gerçekleştirebilmek için geliştirdikleri stratejilerin kimi zaman gönüllü kimi zaman da gönülsüz bir biçimde sevk, idare ve uygulamasından sorumlu olmuş ya da tutulmuştur.

Oysa; kritik coğrafi-jeopolitik özelliklere sahip ve toplumsal dokusu oldukça heterojen ülkelerde siyasal, sosyal ve ekonomik dalgalanma eşiğinin diğer ülkelere oranla daha yüksek olması bu ülkelerde strateji, stratejik öngörü, senaryo, senaryo planlama ve güvenlik politikaları geliştirilmesini adeta zorunlu kılmaktadır. Sıralanan özelliklere ilave bazı özellikler taşıyan Türkiye için bu türden strateji ve politikaların geliştirilmesi kaçınılmazdır. Türkiye’nin coğrafi konumu, jeopolitik özellikleri, toplumsal dokusu ve bazı devletlerin olumsuz politikaları göz önünde bulundurularak, karar alıcı konumdaki yetkililerin işin uzmanı çevrelerle ortak çalışmalar yaparak Türkiye’nin geleceği ile ilgili öngörülerde bulunmaları gelecek ortamında Türkiye’nin avantajlar elde edebilmesini sağlamak için gerekli senaryolar geliştirmeleri gerekmektedir. Dünya artık eski dünya değil, tehlike ve tehdit alanları genişleyip çoğaldı, bilinmezlerin sayısı arttı. Özellikle 1990 sonrasında ABD ve bazı Avrupa devletleri, dünya siyasetinde en yüksek düzeyde avantajlar elde etmek amacıyla ekonomiden politikaya çeşitli alanlarda stratejiler geliştirmeyi tercih ederken ve strateji uzmanları ile akademisyenlerin geliştirdikleri gelecek projeksiyonlarından yararlanma yolunu seçerken; tehdit, tehlike ve bilinmezlerin merkezinde yer alan Türkiye, strateji, senaryo ve senaryo planlama kavramlarından uzak bir ülke haline gelmiştir. Fayda getiren bir dış politika elde etmek ve ulusal güvenliği koruyacak bir güvenlik politikası oluşturmak için olmazsa olmaz kabul edilen senaryo ve senaryo planlama kavramları özellikle 1990 sonrası dönemde Türkiye’nin sıkı sıkıya bağlanması gereken kavramlardır.

Gamze.Kona@PolitikaDergisi.com

Sayı 15

Sayfa 27

Gaflet, Dalalet ve Hatta Yeni Osmanlı Emrah ÖZDEMĐR

“Eğer bir işin sonucu için birden fazla olasılık varsa ve bu olasılıklardan biri istenmeyen sonuçlar veya felaket doğuracaksa; kesinlikle bu kötü olasılık gerçekleşecektir.” (Murphy’nin Olasılık Yasası)

“Đyi olan, Meclisinizin büyük bir çoğunluğu (AKP demek istiyor), bizim taleplerimizi desteklemek yanlısıydı.

Kötü olansa, oylama yöntemi nedeniyle

“Fas’tan Basra Körfezi’ne kadar (22 ülkenin) siyasi ve ekonomik rejimini / sınırlarını değiştireceğiz.” (C. Rise; 07.07.2003, Washington Post)

istediğimiz çoğunluğu (CHP’yi ve çoğu

“Irak Cumhurbaşkanı Talabani’nin lideri olduğu Kürdistan Yurtseverler Birliği'nin Politbüro Üyesi Arsalan Baez, silahlı mücadelenin artık bir seçenek olmadığını belirterek, Türkiye’deki Kürtlerden AKP hükümetini desteklemelerini istedi.” (04.11.2008, milliyet.com.tr)

AKP’lileri kast ediyor) tam olarak elde

“Bir Haberin Düşündürdükleri” adlı yazımda DTP’nin üzerinin çizilebileceği, PKK’nın saf dışı edilebileceği ve Barzani politikasının iyiden iyiye geçerli olabileceğini anıştırmış veya söylemiştim.

Tabii, politika ve stratejiler, yalnızca Kürt meselesi üzerinden cereyan etmiyor. Son günlerdeki gelişmeleri ve daha önceden belirttiğimiz Yeni Osmanlı Planı’nın işletilmesinde bugüne kadar atılan adımları anımsatalım.

Ergenekon (Ümraniye) Süreci: Bu davada Türkiye’nin “ulusal” çizgide yer alması gerektiğini bilen, bildiren; yeni süreçleri okuyabilecek kişilerin alındığını görüyoruz. Emin Gürses, Doğu Perinçek, Hurşit Tolon, Şener Eruygur, Erol Manisalı, Mustafa Yurtkuran, Mustafa Özbek bunların başlıcaları olarak sıralanabilir. Abdullah Gül, 2007’de gazetecilerle yaptığı toplantıda -yazılmaması kaydıyla- ne demişti: “Ümraniye soruşturmasına dikkat edin. O iş çok büyüyecek.” Ve bu açıklamanın hemen ardından Ergenekon davası başladı ve Öz, davanın savcısı oldu. Gül 2008’de France 24 adlı haber kanalına verdiği demeçte ise, bu dava için, “Türk siyasi tarihinin önemli bir olayı” demişti.

Konuyu biraz daha “makro” düzeye taşımak için; Philip H. Gordon ve Ömer Taşpınar (şu an Sabah yazarı) tarafından kaleme alınan, neoconlar için önemli bir kurum olan Brooking Enstitüsü tarafından yayınlanan Winning Turkey (Türkiye’yi Kazanmak) adlı kitaptan bir alıntı yapmak uygun olur: “Türkiye’de askeri hükümet Ankara’nın 10 yıl önce başlattığı Avrupa Birliği’ne katılma amacından vazgeçerek başvurusunu geri çekiyor, NATO üyeliğini askıya alıyor, Amerika’nın Türkiye topraklarındaki askeri üslerini kullanmasını yasaklıyor ve bundan böyle daha bağımsız bir dış siyaset izleye-

bu dönem Meclis dışında kalan

edemedik ne yazık ki…” (P. Wolfowitz)

ceğini açıklayarak Rusya, Çin ve Đran’la daha yakın diplomatik, ekonomik ve enerji bağları kuracağını ilan ediyor. Bunlara ek olarak, Kuzey Irak’ı karşısına alıyor.”

Soğuk Savaş sonrası Amerika’ya ihtiyacımız olmadığını söyleyen Org. Tuncer Kılınç gibilerin neden dava sürecinde olduğunu şimdi daha iyi anlayabiliyor musunuz?

Dönemin Savunma Bakan Yardımcısı Paul Wolfowitz’in Birand ve Çandar’a verdiği demeçten de bir alıntılama yaparsak, meseleyi daha iyi idrak etmiş olacağız. “ (…) Đyi olan, Meclisinizin büyük bir çoğunluğu (AKP demek istiyor), bizim taleplerimizi desteklemek yanlısıydı. Kötü olansa, oylama yöntemi nedeniyle istediğimiz çoğunluğu (CHP’yi ve çoğu bu dönem Meclis dışında kalan AKP’lileri kast ediyor) tam olarak elde edemedik ne yazık ki... Ve Türkiye'de bize destek olacağını düşündüğümüz (buraya dikkat), aramızdaki ittifakın çok önemli geleneksel

Sayfa 28

Politika Dergisi

“Almanya’da Weimar Cumhuriyeti’ni kim yıktı:

Türkiye’nin Đsrail ve Siyonistlerin istekleri doğrultusunda Yeni Osmanlı olmasına karşı geliştirilebilecek refleksler öldürülmek isteniyor. Son 17 Mayıs Cumhuriyet Mitingi’ni “Ergenekon Mitingi” olarak tanımlayan F basınının ne yapmak istediğini anlamak güç mü?

Adolf Hitler.

Hitler’in kurduğu cumhuriyetin adı neydi: Demokratik Cumhuriyet.

Hitler’in parlamento darbesiyle kurduğu bu cumhuriyetin silah gücü neydi: Polisler.

Hitler’in diktatör olmak istediğini anlamayıp ona “yetki kanunu” veren kimlerdi: Merkez sağ partiler.

Hitler’i diktatör yapacak yasalara ve uygulamalara mecliste karşı çıkan kimdi: 88 sosyal demokrat milletvekili.

Hitler’in arkasındaki meclis gücü neydi: 441 milletvekili.

destekçisi kurumlardan aradığımız desteği bulamadık.

Soru: Hangileri özellikle?

Tahmin ediyorum ki biliyorsunuz hangilerini kastettiğimi, ama örneğin ordu... Ordu, hangi nedenle olursa olsun, o önemli ve de oynamaları gereken liderlik konumuna tam olarak sahip çıkamadı…” (Radikal, 07.05.2003) Dediğim gibi, Ergenekon bazı dik kafalıları susturmak için güzel bir araç olmuştur. Türkiye’nin Đsrail ve Siyonistlerin istekleri doğrultusunda Yeni Osmanlı olmasına karşı geliştirilebilecek refleksler öldürülmek isteniyor. Son 17 Mayıs Cumhuriyet Mitingi’ni “Ergenekon Mitingi” olarak tanımlayan F basınının ne yapmak istediğini anlamak güç mü?

Tüm bu yazılanlardan, söylenenlerden sonra; ABD’ye mesafe koymaya çalışan, diğer ortaklıkları düşünen, milli kimliği ön planda tutan önemli kişilerin içeriye alınması, sizce anlamlı değil mi?

Ergenekon konusunda son alıntı da Soner Yalçın’ın “Darbeyi sadece askerler mi yapar?” yazısından:

Hitler’e karşı çıkan basının ve muhalefetin başına ne geldi: Hepsi cezaevine tıkıldı.

Hitler’in Reichstag yangını gibi provokasyonlarla kandırıp ele geçirdiği son kurum neresiydi: Alman Ordusu.” (Hürriyet; 18.01.2009) Ilımlı Đslam ve Yeni Osmanlı: ABD’de bu konuda çıkan tüm haberleri, kitapları buraya taşısak yeni bir kitap çıkarırız, sanırım. Şöyle bir, süreci göz önüne alırsak Richard Holbrooke, Noah Feldman, Graham Fuller gibi neocon Amerikan dış politika kuramcılarının yazdıklarını anımsıyoruz. Kemalizm’e sataşıp, ılımlı Đslam’a yanaşan ABD’yi tüm yazılanları bildiğimizde daha iyi anlıyoruz. Tayyip Erdoğan’ın Davos tiyatrosu sonundaki “padişah” pankartlarını da iyice hatırlayın ve bildiklerinizle birlikte ilerlemeyi sürdürelim.

“Irak Anayasası'nın hazırlanma sürecinde danışman olarak çalışan Feldman, anayasaya şeriat hükümlerini sokan profesör olarak da biliniyor...

Feldman, 2003'de yayımlanan ‘After Jihad’ (Cihaddan Sonra) adlı kitabında Türkiye'nin ‘zorlayıcı bir laik rejimi’ olduğunu ve Atatürk'ün getirdiği laik sistemi bir kenara bırakıp ‘Đslami renklerin daha belirgin olduğu bir yapıya bürünmesinin daha iyi olacağını’ iddia ediyor.

2008’de yayımlanan “The Fall and Rise of the Islamic State” (Đslam Devletinin Düşüşü ve Yükselişi) adlı kitabında ise geçmişte Đslam şeriatının çöküş yaşamış olmasına rağmen yeniden yükselişe geçebileceğini, bu sürecin sonunda hilafetin geri dönebileceğini öne sürüyor.” (Đ. Yezdani; Milliyet Pazar, 14.12.2008) Đpek Yazdani’nin ılımlı Đslam kuramcısı Feldman’la yaptığı o röportajdan bir de alıntı yapalım:

Sayı 15

“Washington’da genel olarak insanlar Türkiye’de ABD’ye sempati duyan bir hükümet olmasını isterler. ABD karşıtı ve laik bir partiden çok, ABD taraftarı ve dine yönelmiş bir parti tercih edilir.

Gerçek bu.”

Yeni Osmanlı planlarında, birinci koşul laikliğin aşındırılması ve askerin geri plana itilmesi, ikinci koşul ulusal kimliğin aşındırılması ve etnik kimliklerin (Kürt) ortaya çıkarılması gibi görünüyor. Kitlelerin manipülasyonu için de değişik imajlar (Davos Fatihi, Son Osmanlı Padişahı gibi) kullanılıyor.

Laikliğin aşındırılması ve ılımlı (light) Đslam savlarının yürütülmesinin ne biçimde olduğunu zaten gördük ve görüyoruz. Bu konuda çok derine inmeye gerek yok. Feldman’dan aktardığımız tümceler de bu konudaki netliği ortaya koyuyor. Askerin edilginleştirilmesinde Ergenekon (Ümraniye) davasının ve dış baskıların etkilerini de rahatça gözlemliyoruz ve bu konuda bir önceki başlıkta açık örnekler vermiştik.

Diğer önemli konu ise “Yeni Osmanlı” çerçevesinde Kürt kimliğinin ön plana getirilmesi. Kürt açılımları iki ayaktan yürütülüyor; fakat tek amaca hizmet ediyor: Barzanicilik. Yürütülen politikalardan birincisi, Türkiye ayağı. TRT 6’nın açılmasını yerel dillere yönelik hizmet açısından hoş karşılayabilirsiniz; fakat resmen ve resmi kanal yoluyla yeni bir ulus yaratılıyor orada. Kültürel izlenceler vs. buna hizmet ediyor. Bununla bitiyor mu, hayır! 20 Mayıs akşamı, TRT 6’da Mesud Barzani’nin babası olan Molla Mustafa Barzani için özel bir program yapıldı. Program, Barzani ve KDP’ye (Kürdistan Demokrat Partisi) övgülerle sürdü ve “Ölümsüz Mustafa Barzani” belgeseliyle son buldu. Yazının başında Talabani’nin kadrosundan Araslan Baez’in yaptığı “AKP’ye destek” açıklamasını da göz önüne alırsak; Türkiye’de DTP’nin yumuşatılması veya tasfiye edilmesiyle, oraya Fethullahçı-Barzanici özerk bir yapılanmanın egemen kılınmasının istendiğini görebiliyoruz. Hasan Cemal’in Karayılan’la yaptığı röportajı da bu çizgide değerlendirebiliriz.

Irak’ın kuzeyindeki gelişmelere baktığımızda ise, son günler adına en vurucu gelişmenin entelektüel

Sayfa 29

Yeni anayasa tartışmaları da bu konunun merkezinde yer alıyor aslında.

1982 Anayasasını demokratikleştirmek, sivilleştirmek değil; 1982 Anayasasının bile yıkamadığı bazı değerleri son darbeyle yıkmak istiyorlar. Keza, Kenan Evren de “Türkiye eyaletlere bölünmelidir, Kürtçe resmi dil olmalıdır” gibi demeçleriyle, hangi tarafta olduğunu göstermiştir.

Fethullahçıların adı olan Abant Platformu’nun yaptığı Erbil toplantısı (15 Şubat) olduğunu söyleyebiliriz. Đşte o toplantıdan bir alıntı: “Türkiye özellikle Irak Kürdistan’ı ve çevresiyle ilişki sorununu çözmezse, Orta Doğu’da barış ve hakemlik rolünü devam ettirmesi zordur. Bugün, Türkiye’de, Ankara’nın çevre ülkeleriyle ilişkilerinde var olan sorunların kalkması için büyük bir süreç başlatılmış durumda. Türkiye, AKP’nin iktidarı altında yeni bir Osmanlıcılık dünyası kurmak istiyor. Eğer Türkiye Irak Kürdistan’ı ile uyumlu olmazsa bu sürecin yürümesi zor olabilir.” (Kürdistan Bölgesi Hükümeti’nin eski Kültür Bakanı Sami Şorış; kaynak: odatv.com) Şimdi i’lerin noktalarının daha net konduğu kanısındayım.

Yeni Osmanlı düşlerinin dış politika ayağı için Suriye’yi Đran’dan koparmak, Filistin’i yumuşatmak stratejilerinin yaşama sokulduğunu görmekteyiz.

Son zamanlarda Suriye’yle yapılan anlaşmalar, Abdullah Gül’ün Suriye ziyaretleri bunun kanıtıdır.

Peki, Amerika baskısı varken, Ahmet Necdet Sezer’in Suriye ziyaretine yandaş basın niye karşı çıkmıştı? Filistin meselesine gelince, Tayyip Erdoğan’ın Davos gösterisinden sonra, Arap dünyasında halife gibi karşılandığını biliyoruz. Bilinmeyen bir şey de ekleyeyim; Türkiye, Hizbullah’ı Đran’dan koparmak üzere. Bu bilgi, o zaman bakan olmayan Ahmet Davudoğlu’dan alındı.

Yeni anayasa tartışmaları da bu konunun merkezinde yer alıyor aslında. 1982 Anayasasını demokratikleştirmek, sivilleştirmek değil; 1982 Anayasasının bile yıkamadığı bazı değerleri son darbeyle yıkmak istiyorlar. Keza, Kenan Evren de “Türkiye eyaletlere bölünmelidir, Kürtçe resmi dil olmalıdır” gibi demeçleriyle, hangi tarafta olduğunu göstermiştir.

Sayfa 30

Politika Dergisi

Türkiye’de etnik unsurların kaşınmasıyla ırkçılığın ve karşıırkçılığın körüklenmesi sonucunda ortaya çıkacak bir iç savaş ve Yugoslavya sonu. Bunu engellememiz için ulus devlet yapısını korumamız ve federasyon seçeneğinin bizi iç savaşa götürebileceğini bilerek buna karşı durmamız gerekiyor.

Yeni Osmanlıcılık için son örneklemeyi de Merkez Bankası’nın Đstanbul’a taşınması olayıyla verebiliriz. Ankara’nın tasfiyesi, Türkiye’nin küçültülmesi operasyonunun bir parçasıdır MB’nin Đstanbul’a taşınması. Özetlemek gerekirse; * Türkiye’nin ve Ankara’nın (merkezî yapı) hatta tüm ulus devletlerin zayıflatılması, * Türkiye’nin ılımlı Đslam adıyla model gösterilmesi ve Obama’nın ve Erdoğan’ın imajından faydalanmak (ifade Kissinger’a aittir), * Đran ve Rusya’nın elinin zayıflatılması ve çevrelenmesi, * Bu yapıya muhalif olanların sindirilmesi, * Federatif, serbest piyasacı, Anglo-Sakson güdümünde bir Osmanlı yaratılmak istenmektedir.

Diyeceksiniz ki Osmanlı olmak bizi büyütür, neden korkalım? Yanıtı basit: Türkiye küçülecek, varsayımsal bir Osmanlı oluşacak. Egemenliği Türklere ait olan bir Osmanlı değil yani.

Yazıya girerken Murphy Yasasından söz etmiş-

tik. Bu saydıklarım kötü olasılık mı, peki? Daha da kötüsü var. “Son yıllarda sahnelenen oyunlar, hızla sarılan bir filmi izlemeye benziyor. Türkiye bölgede üzerine en çok bahis açılan ülke. Morton Abromowitz 1995 yılında ‘Önce SSCB, ardından Yugoslavya… Sıra Türkiye’de!’ dememiş miydi?” (Banu Avar; Politika Dergisi, Sayı 12) Đşte en kötü olasılık da bu. Türkiye’de etnik unsurların kaşınmasıyla ırkçılığın ve karşı-ırkçılığın körüklenmesi sonucunda ortaya çıkacak bir iç savaş ve Yugoslavya sonu. Bunu engellememiz için ulus devlet yapısını korumamız ve federasyon seçeneğinin bizi iç savaşa götürebileceğini bilerek buna karşı durmamız gerekiyor.

Neden mi? Nedenini merhum Kışlalı’dan alalım: “Bu köşede birçok kez yazıldı: Tito Yugoslavya'nın bütünlüğünü, etnik grupların kurumsallaşmasına bağlamıştı. Yani farklılıkları kurumsallaştırmıştı.

Tito öldü, Yugoslavya kan içinde boğuldu. Paramparça oldu.

Atatürk ise benzerlikleri kurumsallaştırdı... Öldü.

Yolundan sapıldı. Aymazlıklar, hıyanetler yaşandı. Đçeriden dışarıdan onca çaba sarf edildi. Türkiye hâlâ ayakta ve bütünlüğünü koruyor.” (A. Taner Kışlalı; Cumhuriyet, 27.08.1997) Türkiye’yi ancak, 1919 yılındaki gibi, etnik, kültürel, bölgesel, inançsal ayrılıklardan arınmış bir ulusal bütünleşme düzlüğe çıkarır. Kurumsal kimliğimiz ayrılıklar üzerinden değil, yüzyılların birikimi ile oluşan ortak kültürümüz üzerinden şekillenmelidir.

Geriye kalan yolların hepsinin sonu Washington’a çıkıyor.

Bu yazımda, her şeyi açık açık yazmaktansa yol işaretlerini gösterip, gerisini sizlerin yorumuna bırakmayı yeğledim. Umarım, aydınlatıcı olabilmiştir.

Son söz için de Özden’den bir alıntı yapalım: “Susmak, sanıkların hakkıdır. Sonra pişman olursun. Unutma ki susmanın sorumluluğu taşınamayacak ölçüde ağırdır.” (Y. Güngör Özden; Cumhuriyet, 05.02.1999) Esen kalın.

Emrah.Ozdemir@PolitikaDergisi.com

Sayı 15

Sayfa 31

Dünya Prof. Dr. Levent SEÇER

Dünya “Modernizm'” ile 1789–1799 Fransız Devrimi sonunda tanıştı. Aydınlığın, çağdaşlığın, bilimsel değişimin adını dünyaya, Fransa’da devrimi gerçekleştiren bir avuç ulusal savaşçı hediye etti. Ülkesinin karanlıklara sürüklendiğini gören devrim kahramanları, bir gecede katledildiler, yargılanmadan idam edildiler, ya da ülkeden sürüldüler. Soğuk duvarların ardında yıllarca ölüme terk edildiler ama aydınlığın adını bir kere koymuşlardı bu kahramanlar. Adı da “Daha özgür yaşam, insanca bir yaşamdı.” Sonrasında bu diriliş, ayaklanma, demokrasi savaşını sonradan gelen devrim savaşçıları kazandı.

Dünya’da kimya ilminin en büyük yaratıcılarından olan Lavrossen aynı zamanda bir hukukçuydu, Fransa'yı yönetenlere ''Bu beyinler kafalar işe yaramıyor, Fransa’yı felakete götürüyorlar'' dediği için ölüme mahkûm edilmişti. En yakın arkadaşı kimyacı bilim adamı Lavrange'ye ''Benim kafamı gövdemden ayıracaklar! Đyi bak, gözlerim iki kere kırpıyorsa ben hala bilimi ve aydınlığı düşünüyorum'' demişti. Fransa, Dünya’ya aydınlığı, çağdaşlığı, laik değişimi, insanca yaşamı, özgürlüğü, insan haklarını böyle hediye etmişti. Ama şimdi o Fransa'dan -bana göre- arta kalan değerler olmasına rağmen, nedense hala zaman zaman Dünya’ya bu değerleri yansıtamıyor. Batı’nın iki yüzünü burada gördüğümü söylemek isterim. Peki, batı iki yüzünü çok iyi yansıtıyor da biz neden hala bunu seyredi-

Türkiye’de yaşadığım sürece böyle bir sonu yaşamak korkutuyor beni, ama bugün ülkeyi yönetenlerin, sistemi yaratanların bu sonu görmeleri mümkün değil.

yoruz acaba?

Hâlâ Türkiye'de, uluslararası değişim içinde olmanın önemini, ulusal demokrasi ve değişim adına gerekliliğini bilmemenin sıkıntılarını yaşamak korkusu da zamanla üzüyor beni. Đnsan kalbi yaşam boyunca 12.643.698.953 kez çarpıyor, sonrasında yapacak bir şeyi kalmıyor. Türkiye’de yaşadığım sürece böyle bir sonu yaşamak korkutuyor beni, ama bugün ülkeyi yönetenlerin, sistemi yaratanların bu sonu görmeleri mümkün değil. Onların sadece kendi yarattıkları ya da yaratmak istedikleri sistemin içinde olabilmek adına çalışmalar içinde olmaları, bu gelecek korkusunun ne kadar önemli olduğu gerçeğini gösteriyor. Hala okumamış bir toplum olmanın sıkıntılarını yaşıyor Türkiye.

Almanya ve Fransa'nın (AB) oluşumunda, Türkiye’ye karşı gösterdikleri tutuma dair her açıklamada, nedense bizden bir tepki gelmiyor. Sözde kalan söylemler kısır noktada kalıyor. Kendi ülkesini bile Batı'ya şikâyet eden bir Dışişleri bakanı, ''Türkiye'de Đslami değerler baskı altında'' diye konuşuyor. Batı buna gülüyor ve olmayan inandırıcılıkta yerini hayale bırakıyor. Kendi sisteminizi oluşturmak adına, siz ABD'nin eş anlamlı (BOP) Projesinin içinde yer alırsanız, gelecekte yaşanacak sıkıntıların içine soktuğunuz ülkemizi, bu tıkanmadan kurtaramazsınız. Türkiye bu savaşın içinde istemese de yer alacaktır.

Akıl ve bilimin yargılandığı bir ülke olmaktan kurtulamayız. Düşüncenin yargılandığı bir Türkiye, düşünen, yazan; ay-

Sayfa 32

Politika Dergisi

mekle kimi kandırdığımızı sanıyoruz dersiniz?

Yüzlerce üniversite açmak sorunu halletmiyor. TÜBĐTAK, tüm bilimsel kurumlar, üniversiteler, devletin tüm kurumları, çağdaş değişimden uzakta kalmaya başladı.

dınlığı, geleceği, çağdaşlığı anlatan- paylaşan bilimselliği yargılıyor olmak ve sonunda da ‘’beni neden AB’ne almıyorsun?’’ demek! Đşte burada biraz daha düşünmenin gerektiğini sanıyorum. Yani ‘’Batı, daha laik, çağdaş, sözde değil özde, dolaysız bir demokrasinin yaşanılabileceği bir ülke olduğumuzu görmek istiyor’’ desek acaba daha doğru olmaz mı? Ya da bu gün hala ‘’Türkiye’yi AB’de istemiyoruz’’ diyerek bunu net bir şekilde söyleyen Fransa ve Almanya'ya, bu kararlarından vazgeçmeleri için nasıl bir mesaj vermemiz gerektiğini anlayamamak da başka bir sıkıntı değil mi?

Aslında geçmişte ‘’AB bir Hıristiyanlar Kulübüdür ve Türkiye asla bu birliğin içinde yer alamaz!’’ diyenlerin şimdi nedense birliğe girmenin önemini anlamış olduklarını gördüğümde, değişip değişmediklerini ya da hala neden bir özeleştiride bulunmadıklarını sorgulamak isterim.

Siz Filistin halkının yaşadığı, tüm dünyanın lanetlediği işgali, savaşı, bir senaryo yazarak oynarken tepki gösterirken; 300 masum insanı katleden ''soykırımla'' suçlanan, hakkında tutuklama kararı olan Sudan Devlet Başkanı Ömer El Beşir’i affetmesi için Uluslararası Ceza Mahkemesine Türkiye olarak başvuruyorsunuz! Đşte Türkiye'ye batının tüm iki yüzlü politikalarının yanında, zevkle saygı duymayacağı siyaset anlayışının verdiği cesaret bu değil mi? Türkiye’de tüm sistem kaygı verici bir sona gidiyor. Fransa'nın dünyaya verdiği aydınlık değişim sürecinin kalıntılarını Türkiye hala koruyamıyor. Alıştığımız söz, hep Fransız olmak ya da olmamak. Ama ben ülkem adına bu birliğin içinde olmaya hakkım olduğunu sanıyorum, bunca zamandır istenilen her şeyi yaptım deme kararlılığı nerede kalıyor acaba? Ama inandırıcılığını kaybetmiş etkisiz, bilinçsiz, deneyimsiz bir sistemin ürettiği politikalarla, ya da uyanık olduğumuzu sanarak saklı kaldığımız bir gecelik uyumsal politikalar üret-

Düne kadar Türkiye'nin AB sürecinde önemini unutup olmadık boş şeylerle zaman kaybettik.

Fransa’daki bir anayasa değişikliğinde türbana karşı gösterilen tepki, iktidarın hiç umurunda olmadı.

Israrla türban olayını germeye çalıştı ve Batı'ya olumsuz mesajlar verdi, kavga etti, posta koydu. Đşte bu gösteri çok şey kaybettirdi bize ama bunun kimse farkında olmak istemiyor, işimize gelmiyor daha doğrusu. Müzakere tarihi aldığımızda milli bayram olarak kutladık ama Başbakan telefona sarılıp Merkel’e ve Sarkozy'ye telefon ederek teşekkür etmeliydi. Peki, o ne yaptı? Kilise papazları dediğim Berlusconi ve Karamanlis ile inanmadığı, istemediği ama seviniyor göründüğü sevincini kutladı. Faydasız kilisenin papazları -böyle düşünüyorum kim ne derse desin doğrusuda bu bana göre-.

Le Monde'nin en çok okunan yazarlarından Thomas Ferenczy, ''Türkiye, imtiyazlı ortaklığın dışında bir katılım hakkını hala sağlayamadı'' diye yazdı. Kimse çıkıp da ‘’Arkadaş bak, ben senin Dünya’ya verdiğin aydınlık değişimin içinde bir ülke yaratmaya çalışıyorum, Atatürk devrimlerinin yansıtıldığı bir ülke olmanın huzuru var ülkemde’’ diyerek karşı durmadı konuşana. Ancak posta koymayı ve Batı'nın asla kabul edemeyeceği, resmi, yani vücut dilini göstermeyi oynamayı çok iyi biliyoruz.

Okumuş ve eğitimden uzakta bir toplum olmaktan çok geride kalmışlığın resmini verdiğim zaman, bana tepki gösteren kurumlar olacak elbette. Ama bu gerçeği nedense kabul etmiyoruz işte. Yüzlerce üniversite açmak sorunu halletmiyor. TÜBĐTAK, tüm bilimsel kurumlar, üniversiteler, devletin tüm kurumları, çağdaş değişimden uzakta kalmaya başladı. Yarın inadına sinsice inanç paylaşımı adına ülkede gerginlik yaşanırsa, ya da sistemin içinde olanlar, iktidar, Cumhuriyet'ten farklı ''Ilımlı Đslam Cumhuriyeti'' adıyla rüyasını yaşadığı sistemin hayata geçirilmesindeki inatlaşmayı sürdürmeye devam ederse, bundan ülke ciddi anlamda zarar görecektir. Ama bir gün gerçekten bilimi, aydınlığı, çağdaşlığı, Atatürk devrimlerini okuyan bir toplum yaratabilirsek, işte o zaman Türkiye, uluslararası değişimin ortasında bulacaktır kendisini. Atatürk’ten, onun devrimlerinden, çağdaşlığın getirisinden, aydınlıktan, bilimden korkanların en çok rahatsız olduğu değişim işte budur. Türk toplumu bu değişimi mutlaka yaşayacaktır.

Levent.Secer@PolitikaDergisi.com

Sayı 15

Sayfa 33

Gerçeğin Hâkim Güç Tarafından Yeniden Tanımlanması Miraç ÇEVEN

Bugün propaganda adına bildiğimiz şeylerin temelini atam adam hakkında birkaç kelime etmenin iyi olacağı kanaatindeyim. Joseph Goebbels; 3.

Reich hükümetinin “Halkı Aydınlatma ve Propaganda Bakanı” idi. Berlin’in Bebel Meydanında kitapları yaktıran ve Hitler’in coşkulu konuşmalarının çoğunluğunu yazan bizzat kendisidir. Kendi günlüklerinden alıntı yaparak bugünün politikasını ne kadar etkilediğini açık ve net görebiliriz.

Propaganda Taktiği 1: "Bir şeyi ne kadar uzun süre tekrarlarsanız insanlar ona o kadar fazla inanırlar.

Hristiyanlığın bu kadar etkili olmasının sebebi 2000 yıldır aynı şeyi söylüyor olması."

Propaganda Taktiği 1: "Bir şeyi ne kadar uzun süre tekrarlarsanız insanlar ona o kadar fazla inanırlar. Hristiyanlığın bu kadar etkili olmasının sebebi 2000 yıldır aynı şeyi söylüyor olması."

2. Dünya Savaşı bittikten sonra “Frankfurt Okulu”nu oluşturan filozoflar, Hitler’in bu kadar büyük bir halk kitlesini nasıl etkilediğini düşünürken, keşfettikleri şey şu olmuş: Bir insana yalan bile olsa bir söylemi sürekli tekrarlarsanız, “o söylemin nereden geldiğini unutur” ve “onu kendi fikriymiş gibi benimsemeye başlar…”

herkes, (yani sokaktaki insan) bu soruya evet “girmeliyiz” cevabı verir.

Bu gerçek anbean yüzümüze her an vurulmaktadır. Toplumda kulaktan dolma bilgilerle hayatını geçiren insanlar, tam da Goebbels’in bu tekniği ile etkilenmektedirler. Çünkü, insanlar herkesin doğru dediği bir şeye yanlış deme cesaretine sahip değildirler.

Bu soruların cevabını zaten bildiğimiz için konuyu ve örnekleri takdirinize bırakıyorum.

Türkiye’de son 20 yıldır “temcit pilavı” gibi sürekli tekrarlanan cümleleri hatırlarsak, işin ciddiyetini belki de daha iyi kavrayabiliriz.

“Avrupa Birliği’ne girmeliyiz!”

Bu kavram tartışma programlarında o kadar çok tartışıldı ki konuya enikonu hâkim olmayan hemen

Bu sizce halkın kendi düşüncesi midir?

“Amerika dostumuz ve stratejik ortağımızdır.”

Acaba gerçekten öylemidir?

Propaganda Taktiği 2: "Söylenen yalan ne kadar büyükse, inanan o kadar çok olur."

Bu propagandanın en büyük kanıtı gazetelerimizde her gün karşımıza çıkmaktadır. Birkaç örnekle hızlıca geçelim.

“Ekonomi iyiye gidiyor” “Avrupa Birliği’ne girmemiz için hiçbir engel yok” Bu sözleri binlerce kere duyduğumuz için beynimizde hepsi yer etmedi mi? Örnekler çoğaltılabilir.

"Kitleler aklını yitirmiş bir sarhoşluk içinde. Ve bu böyle devam etmeli."

Kitleler nasıl sarhoş edilebilir? Yöntemleri açık seçik biliyoruz. Fanatizm, cinsellik, paparazzi içeren haberler. Her yerden düzensizce gelen bir sürü bilgi… Halkı kutuplaştırma ve birbirine düşman etme.

Bu işi komik noktalardan tehlikeli yerlere kadar sürdürebiliriz. Fenerbahçe – Galatasaray düşmanlığı.

Bir ilin başka ili, bir ilçenin başka ilçedekileri sevmemesi. Bir ülkenin diğerini sevmemesi, hatta bir ırkın diğerini sevmemesi hatta bunlara karşı duyulan fanatik bir nefret, propagandayı güçlendirecektir.

Sayfa 34

Politika Dergisi

"açık seçik, kesin ve fanatikçe" yapılmasıdır.

“Gerçek olaylar ve durumlar hakkında açık seçik bir malumata sahip olsalardı, bu haberleri okuyarak gitgide gevşeyip çökebilirdi insanlar. Alman halkının bütün bunları öğrenmemesi ne iyi!

Sahip olacağı kanaat, hazır halde önüne konuyor."

Đnsanların partilerini nasıl savunduklarını düşünelim. Sonuç ortada değil mi?

"Entelektüellik, her nevi propagandanın en feci düşmanıdır. (s.1299) Bu yüzden, okumak yıllar yılı özendirilmemiş. Bir şeyler okunsa bile hâkim gücün isteğine uygun yayınlar takip edilmelidir. Bugün medyada hiçbir çatlak sesin çıkmaması ve bizzat parti liderlerinin seçmenlerine, aykırı sesleri okumamaları tavsiyesinde bulunmaları, bu propaganda tekniğine de uyulduğunu göstermekte değil midir?

Bir de Goebbels’in yargı hakkındaki görüşlerini alalım: "Yargı, devlet hayatının efendisi olamaz, devlet politikasının hizmetkârı olmalıdır."

"Halk bu fanatizmden çıkamaz ve çıkamayacak." (s.763) Çıkmak isteyenler de tüm medyada anlatılan temcit pilavının altında kalacaklarından, sesleri çok cılız çıkacak ve insanlar bunları duymayacak veya duysalar bile unutacaklardır. Bugün halkın büyük bir kısmı futbolcuların ya da futbol takımlarının tarihçelerini ezbere bilirken veya paparazzi haberlerini büyük bir hazla tartışırken, kendi ülkelerinin kaderini etkileyen ve kendilerinin de şahit olduğu önemli olayların hangi yılda dahi olduğunu hatırlamadıklarını gözlemleyebiliriz.

Goebbels, akla meydan okuyan "sarsılmaz inancı” bir mitos olarak stilize eder. Ve günlüklerinin birçok yerinde, "yanıp tutuşan fanatizm"den söz eder. Bir şeyi savunmanın güvenilir ölçüsü, bunun

Đşlerine geldiği zaman yargının bağımsızlığını savunup, işlerine gelmeyince yargıya sataşan hükümeti hatırlayalım.

“Demokrasiye kurşun sıkılmıştır.”

“Ben Ergenekon davasının savcısıyım.”

“Ne yargı ne de yürütme halkın iradesine karşı gelemez.”

Yorum yapmaya gerek var mı sizce?

Goebbels’in politikaya bakış açısı ise bize çok net ve korkutucu gerçekleri vermektedir.

“Gerçek olaylar ve durumlar hakkında açık seçik bir malumata sahip olsalardı, bu haberleri okuyarak gitgide gevşeyip çökebilirdi insanlar. Alman halkının bütün bunları öğrenmemesi ne iyi! Sahip olacağı kanaat, hazır halde önüne konuyor."

Kanaltürk’ün el değiştirmesi, Ulusal Kanal’a yapılan baskınlar. ART’de yapılan aramalar yukarıdaki korkuların yansıması olmasın sakın.

O günden bugüne propaganda teknikleri değişip, artık insanı şekillendirme toplum mühendisliği ile daha da kompleks hale getirilse de temel olarak birçok yerde hala Goebbels’in özgün metotlarına bağlı kalınmaktadır. Artık kitap yakmak yerine bilgi alınacak tüm alanlar ele geçirilmekte. Yazarlar propagandaya bağlı kalmak şartıyla küçük farklılıklarla nutuk atabilmektedirler. Zengin, güçlü, eğitimli yeni elitler oluşmuş durumdadır. Ve eski elit tabaka gerçeği anlatmaktan çok, kendi yerlerinin kaybetmenin öfkesini yaşamaktadırlar.

Karşılarında duran ise duyduğu her şeye inanan, darbeler, baskı ve hayatla, maddi ve manevi olarak güç baş eden insan halktır. Bunların büyük çoğunluğu yıllar yılı Menderes’ten Erdoğan’a gelen süreçteki yöneticileri seçmiş insanlardır ve seçimlerini

Sayı 15

düşünerek değil; yukarıdaki korku ve yönlendirme ile yapılmıştır. Halk kafası karışmış bir şekilde inanacak ve tutunacak bir şeyler aramaktadır ama “yıllar yılı” farklı şeyler söyleyen herkes, basit ama etkili şekilde egale edilmiş olduğundan, buldukları cevaplar diğer insanlarla hep aynı olmaktadır. Hakim güç gerektiğinde bu çatlak sesleri korkutup, susturmak için legal-illegal, naif ve baskıcı her metodu yalnızca ülkemizde değil, aksine dünyanın her yerinde kullanılmıştır. Söylemler ve metotlar bile benzer şekilde kalmıştır. Hakim gücün, silah babalarının, çok uluslu şirketlerin elini eteğini öpecek kişiler öne çıkarılmış, diğerleri ise yok edilmiştir. Bugün her şeyden farklı olarak insanların, yıllardır propagandaya inanmış insanların; ezberleri bozulmaktadır.

Düşünmelerini engellemek için yeni bir korku imparatorluğu, yeni bir süreç başlamıştır. Bugün Ergenekon ile gözlemlediğimiz durum tam da budur. Özellikle son dalgada tutuklanan kişiler düşünülünce, aslında kısık sandığımız seslerin yankılarının ”gücü” ne kadar korkuttuğunu görmekteyiz.

Aslında paniğe kapılan ve aykırı sesleri ne kadar küçükte olsa susturmak isteyen, gene küresel kapitalizmin çıkar odaklarıdır. Yıllar önce Musaddık’ı, El Nasr’ı, Allende’yi öldüren zihniyet, şimdi yıllardır istedikleri “ince planla” başka bir şeyi öldürmek istiyorlar. Öldürmek istedikleri Türk halkının özgür iradesi ve bağımsız yaşama tutkusudur. O yüzden düzenli bir şekilde Atatürk’e sataşmakta, Kemalizm’i içi boş ve bitmesi gereken bir şey gibi anlatmaktadırlar. O yüzden 2. Cumhuriyet tartışılmakta ve Yeni Osmanlı planları açık açık dile getirilmektedir. Birinci Cumhuriyet’teki çatlak seslerden rahatsız olan birileri, önündeki iki büyük rakibe amansız bir savaş açmıştır. Đslamiyet ve Atatürk mirası! Đşte bu yüzden halkın kafası karışıktır. Yıllardır müttefik sandıkları Amerika’dan ve de Avrupa’dan arka arkaya inançlarına, tarihlerine gelen hakaretler sonucu halk şaşkındır. Ermenilerin yapmadığımız bir soykırımı bize kabul ettirmeye çalıştıkça, atalarımızın uğruna can verdiği topraklar yabancılara yok pahasına satıldıkça, özelleştirme diyerek ülkenin kar eden kurumları bile başkalarına satıldıkça, halkın soru işaretleri içinde kalması, “Yıllardır bildiklerimiz aslında yanlıştı” diyen birilerinin çıkmaması, bu savaşı açanların galibiyetleri için olmazsa olmazdır. Đşte bu yüzden halkın soru sormaya, hoşnutsuzluğa başladığı bir dönemde, adı başta Ümraniye soruşturması sonradan Ergenekon olan süreç başlamıştır. Amaç; suçluların yakalanması yargılanması değil, bu çarpık seslerin susturulmasıdır.

Amaç:

Sayfa 35

Gördükleri ve ürktükleri, halkın kafasında -propagandalara rağmensoru işaretleri olmasıdır. Bu sorulara cevabı yalnız kendileri vermek istemektedirler.

Korku imparatorluğu yaratmak.

Düşman yaratmak.

Hasım yaratmaktır.

Ve tabii ki fanatikler oluşturmaktır. Yıllardır iç içe yaşayan, komşu olan, kardeş olan insanları birbirine yan baktırmaktır. Yoksa amaçlanan, geçmişteki darbecilerin ve hala buna kalkışmaya kalkan suçlular varsa onların yargılanması değildir. Küresel kapitalizmin bu ülkede ki hasımlarının sindirme operasyonudur bu yapılan. Ve de, büyük bir oyunun belki de son rauntlarıdır kim bilir.

Gördükleri ve ürktükleri, halkın kafasında propagandalara rağmen- soru işaretleri olmasıdır.

Bu sorulara cevabı yalnız kendileri vermek istemektedirler.

Doğruyu savunmak zorlu ve acılı bir yoldur. Yalan çok daha hızlı ve aktiftir. Ama gerçek, er ya da geç, yalana yetişecek ve kendini insanlara gösterecek.

Umarım halkımız çok geç olmadan bu gerçekleri vicdanı ve beyni ile görebilir.

Yoksa her daim kulağımızda bir Goebells ve de yaşanacak çok daha acı hatıralarımız olacaktır.

Mirac.Ceven@PolitikaDergisi.com

Sayfa 36

Politika Dergisi

Demokrasi, Darbe, Türkan Saylan, Mustafa Yurtkuran ve Diğerleri

Demokrasicik bile olamayan şeyin, demokrasi olarak adlandırılması ve/ veya bunun ötesinde sunulması bir takım kişilerin, kurumların ve buna benzer argümanların demokrasi için harekete geçmesine yol açar.

Bu yazıda vakit, bu anlattıklarımı şimdilik akılda tutma vaktidir; çünkü bu konuyla ilgisiz gibi görünen, fakat biraz sonra ilişkilendirilecek bir konuya geçiş yapıyoruz.

Türkan Saylan, Mustafa Yurtkuran ve diğer darbecilerden bahsedeceğiz.

Biri herkesin hocası, diğeri benim rektör hocam. Öncekinin adı Türkan Saylan, sonrakinin Mustafa Yurtkuran.

Ortak özellikleri, demokrasicik denilen mertebeye bile erişemeyen demokrasi sunumunu gerçek demokrasiye çevirme çabaları.

Bir diğer ortak özellikleri, gönülden Atatürkçü olmaları.

Bir diğeri, eğitim seviyesinin yükseltilmesine yönelik inançları.

Gökhan DAĞ

Demokrasi, bugün itibariyle halkın kendi kendisini yönetmesi diye bize yutturulan bir rejim ise, “demokrasi halkın kendi kendisini yönetebilmesi demek değildir” anlamı dimdik karşımızda durur..

Bu haliyle bizim demokrasi sandığımız şey, günün koşullarında demokrasicik olarak adlandırılabilir ki bu adlandırma tam anlamıyla yanlış değildir. Yani biraz doğrudur.

Asıl iddia ve tam doğru olan ise bugün demokrasi dediğimiz şeyin demokrasicik bile olamadığıdır.

Demokrasicik bile olamayan şeyin, demokrasi olarak adlandırılması ve/veya bunun ötesinde sunulması bir takım kişilerin, kurumların ve buna benzer argümanların demokrasi için harekete geçmesine yol açar.

Yukarıda bahsettiğim hareket tarzı, hareketin doğmasına zemin yaratan bir konjonktürün varlığını bize resmediyorsa, bizim bilmemiz gereken demokrasicik bile olmayan demokrasinin savunucularının varlığıdır. Özcesi, demokrasicik bile sayılamayacak bir şeyi (rejimi) kanlarının son damlasına kadar demokrasi diye yutturan, peydahlanmışların karşısında asıl demokrasi savunucuları peydahlanmıştır.

Ve bir diğeri, darbeci olmaları..

Bir de ortak olmasa da benzer bir özellikleri, benim yazımda diğerleri diye tabir ettiğim kişilerle olan dostlukları. Şimdi konuyu başka bir noktaya çevirme zamanı. Çok kısaca, Türkiye tarihinin darbelerini inceleyeceğiz. Ama öncelikle bir darbe tanımı yapacağız.

(Siyasi Anlamda) Darbe: Bir ülkede baskı kurarak, zor kullanarak veya demokratik yollardan yararlanarak hükûmeti istifa ettirme veya rejimi değiştirecek biçimde yönetimi devirme işi.

Bu açıdan bakıldığında, Türkiye’de tam anlamıyla yaşanan darbeler şunlardır:

Sayı 15

1– 27 Mayıs 1960 Darbesi: Bu darbe Demokrat Parti’nin demokrasiyi yozlaştırmasını ve bir “çoğunluk diktatörlüğüne” dönüştürmesini engellem ek için ya p ı l m ı ş tı (Emre Kongar, “Demokrasimizle Yüzleşmek”, 7.basım, s. 230).

Kısacası; demokrasinin demokrasicikten bile kötüye gitmesini engelleyip Demokrat Parti öncesi var olan demokrasiyi korumak ve ötesinde geliştirmek için.

2– 12 Mart 1971 Darbesi: Bu darbe 27 Mayıs’ın demokrasi savunuculuğu özelliğine yönelik bir hareket olup, faşizan nitelikli bir darbeydi.

Sayfa 37

Nasıl ki, 1960’larda demokrasiyi köreltenlere karşı gelenler bugün darbeci olarak anılıyorsa; bugün de mevcut demokrasicik bozması rejimi kurtarmaya çalışanların darbeci olmasından daha doğal bir şey olması

Kısacası, asıl amaç demokratik yapılanmanın ve solun önünün kesilmesiydi (Kongar, a.g.e, s. 231).

beklenemez.

3– 12 Eylül 1980 Darbesi: Bu darbe var olan düzenin anti-komünist bir şekilde değiştirilmesi ile sonuçlandı. 1971 darbesiyle hedeflenen; fakat tamamıyla gerçekleştirilemeyen 1960’ın yıkım süreci bu darbe ile tescillendi. Kısacası, demokrasinin savunucusu olan askere, demokrasiyi yozlaştırmak için asker darbe yaptı (Kongar, a.g.e., s. 232).

fa Yurtkuran ve diğerlerini hatırlamak, sonrasında ise yazımın en başında söylediklerimi anımsama vaktidir. En başta yazdığımı tekrarlıyorum:

Ve kısmen 28 Şubat 1997...

Sonuç, Atatürk’ün demokrasi mantığının yıkılışı ve dinci oligarşiye yönelik tavır.

Bugün mevcut iktidar, tarihsel kökleri ile dinci oligarşiyi savunan, şeriat yanlısı bir yapılanmadır.

Bulundukları dönemdeki amaçları; bir sonraki aşamada kapitalizm ile bütünleşmiş daha muhafazakar bir yapıya ulaşmaktır. Bu yapıya ulaşmak için de yaptıkları, yazının en başında söylediğim gibi demokrasicik bile olamayan şeyi demokrasi diye, demokrasinin figüranlarına (halka) sunmaktır.

Bu yazıda vakit öncelikle Türkan Saylan, Musta-

Özcesi, demokrasicik bile sayılamayacak bir şeyi (rejimi) kanlarının son damlasına kadar demokrasi diye yutturan, peydahlanmışların karşısında asıl demokrasi savunucuları peydahlanmıştır.

Nasıl ki, 1960’larda demokrasiyi köreltenlere karşı gelenler bugün darbeci olarak anılıyorsa; bugün de mevcut demokrasicik bozması rejimi kurtarmaya çalışanların darbeci olmasından daha doğal bir şey olması beklenemez.

Bu uğurda da bilinmesi gereken, bugünün darbeci olarak adlandırılanların çoğunun gurur, onur duyulması gereken kişiler olduğudur.

Bu açıdan bakıldığında da Türkan Saylan, Mustafa Yurtkuran ve benzerleri gerçek anlamda darbecidirler.

Son olarak darbe tanımını tekrar anımsarsak bize şöyle dediğini hatırlarız: “veya demokratik yollardan yararlanarak hükûmeti istifa ettirme veya rejimi değiştirecek…” Đşte gerçek burada yatar. Hâlâ var olan demokrasiyi, yeri geldiğinde demokrasi olarak algılamak...

Bir sonraki sayımızda görüşmek üzere..

Gokhan.Dag@PolitikaDergisi.com

Sayfa 38

Politika Dergisi

Politika Dergisi — Öner Tanık Mülakatı “Aslında herkesin Atatürkçü olduğunu

ettiği bir ortamda, Atatürkçü Düşünce Derneği’ne neden ihtiyaç duyuldu?

iddia edip, Atatürk’ün toplumdan

Öner TANIK: Aslında herkesin Atatürkçü olduğunu iddia edip, Atatürk’ün toplumdan soyutlanmaya çalışılması bu derneği ortaya çıkarmıştır; çünkü bu ülkenin gerçek aydınları, bu ülkeye en büyük zararı sahte Atatürkçülerin verdiklerini görmüşlerdi. Öncelikle onlardan ayrışmak ve Kemalizm’in öz görev örgütünü kurmak gerekiyordu. Kurucular kurulunun kuruluş amacını anlattığı metinde ülkenin 1989’daki genel durumu belirtilmiş ve son paragrafta da;

soyutlanmaya çalışılması bu derneği ortaya çıkarmıştır; çünkü bu ülkenin gerçek aydınları, bu ülkeye en büyük zararı sahte Atatürkçülerin verdiklerini görmüşlerdi.”

Mülakatı Gerçekleştiren: Emrah ÖZDEMĐR Fotoğraf: Atilla DEMĐR

Emrah ÖZDEMĐR: Sayın Öner Tanık, öncelikle kendinizi kısaca tanıtıp, ADD’de nasıl Gençlik Kolları Başkanı olduğunuzu anlatır mısınız?

“Atatürk devrim ve ilkelerinin, toplumsal sorunlarımızın çözümlenmesinde ışık tutucu niteliğe ve yaratıcı güce sahip olduğuna inananlar, "Atatürkçü Düşünce Derneği"ni kurarak, O'nun devrim ve ilkelerinin gelecekte de egemen olmasına katkıda bulunma ve onlara bekçilik yapma zorunluluğunu duymuşlardır.” denilmiştir.

Öner TANIK: 1983 Aksaray doğumluyum. Önce Ege Üniversitesi Ege Meslek Yüksekokulu’nu, ardından da Isparta Süleyman Demirel Üniversitesi Teknik Eğitim Fakültesi Makine Eğitimi bölümünü bitirdim.

Emrah ÖZDEMĐR: Bahriye Üçok, Muammer Aksoy gibi kurucularınız, Ahmet Taner Kışlalı gibi yöneticileriniz faili meçhullere kurban gitti ve bugün, neredeyse suç merkezi gibi bir izlenim yaratılıyor…

8 yıl önce ADD Fethiye şubesine üye oldum. Atatürkçü düşünceyi burada özümsedim. 2 yıl sonra şubenin gençlik kolunu kurdum ve 4 yıl gençlik kolu başkanlığını yaptım. Bu süre içinde yaptığımız çalışmalar büyük takdir gördü. Bir köy ziyareti sonrası bizzat Genel başkanımız Şener Eruygur’dan bir tebrik iletisi aldım. Daha sonra da genel başkan yardımcımız Prof.

Dr. Nur Serter beni Đzmir’deki bir gençlik paneline konuşmacı olarak davet etti. Bu paneli genel başkanımız yönetiyordu.

Kendisiyle burada tanıştık. Ardından Ankara’daki arkadaşlarımla gençlik yönetimini oluşturduk ve sunduk. Fethiye şubesinde yaptığımız çalışmalar, beni genel merkeze taşıdı. Tüzüğümüze göre GYK’nın onaylaması ile resmen göreve başladık.

Öner TANIK: Atatürkçü Düşünce Derneği 20. yaşına girdi. 20 yıldır her türlü saldırı ve baskıyı gördü. Sizin de belirttiğiniz gibi, kurucu genel başkanımız Muammer Aksoy, kurucu üyemiz Bahriye Üçok, genel başkan yardımcımız Ahmet Taner Kış-

Emrah ÖZDEMĐR: Herkesin “Atatürkçü” olduğunu iddia

Sayı 15

lalı suikastlar sonucu aramızdan ayrıldılar; fakat biz korkmadık, yılmadık…Derneğimiz çığ gibi büyüdü, yüz binlerce üyeye ve yüzlerce şubeye ulaştı…Bugün suç örgütü gibi göstermelerinin ardında bu önlenemez yükselişin de etkisi var. Ama şu tespit önemlidir: Karşı güçler yöntem değiştirdiler.

Artık silahlardan çok; hukuk, demokrasi gibi kılıflar içinde saldırıyorlar. Toplumsal algılara hükmetmeye çalışıyorlar. Bu şekilde Atatürkçü Düşünce’nin marjinal bir düşünce gibi -mesela terörle bağlantılı gibi- gösterilmesi hedefleniyor. Bu saldırıların genel başkanımız Şener Eruygur’un toplumla bütünleşme eylem planından sonra gerçekleşmesi de tesadüf olmasa gerek.

Sayfa 39

“Bu şekilde Atatürkçü Düşünce’nin marjinal bir düşünce gibi -mesela terörle bağlantılı gibi- gösterilmesi hedefleniyor. Bu saldırıların genel başkanımız Şener Eruygur’un toplumla bütünleşme eylem planından sonra gerçekleşmesi de tesadüf olmasa gerek.”

Emrah ÖZDEMĐR: 17 Mayıs Cumhuriyet Mitingi, malum basın organlarınca “Ergenekon Mitingi” olarak yansıtıldı. Bu konuda neler söylemek istersiniz? Öner TANIK: Burada iki nokta üzerinde duracağım. Birincisi; mitinge katılımı engellemeye çalıştılar. Yalan yanlış haberlerle korku ortamı yaratmak istediler. Bunu ahlaksızlık olarak nitelendiriyorum. Đkincisi ise; seksen yıldır tahrip etmeye çalıştıkları Cumhuriyetin ve Atatürkçülerin bunca saldırıya rağmen hâlâ ayakta, dimdik durmalarını hazmedemeyişleridir. Bakın, Cumhuriyet mitingleri dünya tarihine geçmiş demokrasi şölenleridir. Bir tanesinde bir kişinin bile burnu kanamamış, bir tek esnafın camı kırılmamıştır. Bu haberleri yapanlar önce terör örgütüne destek mitingine dönüşen eylemlere baksınlar.

Emrah ÖZDEMĐR: Yaratılan ortama göre, katılımı nasıl buldunuz? Öner TANIK: Katılım beklediğimiz gibi oldu. Yaratılan korku ortamının yurtseverleri korkutamayacağından emindik. Halkımız baskılara boyun eğmeyeceğini bir kez daha gösterdi. Bu mitinge katılanlar, o korku çemberini elleriyle yırttılar ve çıktılar onun içinden. Sizin aracılığınızla hepsine teşekkür etmek istiyorum.

Emrah ÖZDEMĐR: Emekli Subaylar Derneği ve Çağdaş Yaşamı Destekleme Derneği’nin mitinge katılmama kararını dernek olarak, nasıl karşıladınız? Öner TANIK: Derneğimiz bu kararı saygıyla karşıladı. Bu derneklerin üyelerinin Tandoğan’da olduklarını biliyorum; fakat kişisel düşüncem şu ki, böyle bir süreç içinde tüm ulusalcı güçlerin bir arada olması gerekiyor. Çünkü artık çizgiler, konum-

lar daha da netleşti. Bu netlik içinde Anadolu deyimiyle “iki arada bir derede” olmamak, bulanık, sisli durmamak gerekir. Durursanız, bu durum, “dumanlı havayı seven kurdun” işine gelir.

Emrah ÖZDEMĐR: Ergenekon adı verilen süreçte, üye sayınızda ve üyelerinizden gördüğünüz destekte bir değişim oldu mu? Olduysa ne yönde? Öner TANIK: Üye sayımızda anormal değişiklikler olmadı. Derneğimiz olağan üye kazanımlarına devam ediyor. Ancak mevcut üyelerimizin ilgisi ve desteği arttı, dernek içinde birlik beraberlik duyguları güçlendi.

Emrah ÖZDEMĐR: Siz bu (Ergenekon) süreci, mantıksal olarak ele aldığınızda, nasıl değerlendiriyorsunuz? Öner TANIK: Şimdi bu konuyu “Emperyalizmin, Gladyonun işidir, ülkedeki Atatürkçülerin tasfiyesi planıdır” diyerek geçiştirebiliriz. Doğru da bulsam, ben kalıplaşmış cümlelerden çok, halkımızı daha yakından ilgilendiren ve anlayabileceği iki tespit üzerinde durmak istiyorum.

Birincisi; yargı bağımsızlığının zedelenmesi ve halkın yargıya güveninin sarsılması konusudur. Bizler sanıldığı gibi davaya karşı değiliz. Belki gerçekten suçlular vardır, soruşturulması gereken konular vardır; bunlar doğaldır. Biz, soruşturma sürecindeki yönteme ve hukuksuzluklara tepki gösteriyoruz. Đlgili ilgisiz herkesin bir kefeye konmasına, yandaş basına bilgi sızdırılmasına tepki gösteriyoruz. Deniz Feneri davasına konan yayın yasağının Ergenekon diye bilinen davaya neden konmadığını merak ediyoruz. Đşte böyle yaparsanız, halkın yargıya güvenini sağlayamazsınız. Adaletin sağla-

Sayfa 40

Atatürkçüler bedel ödemeye hazırdır, bu bedel dün de ödendi, bugün de ödenecektir. Peki “yaratıcı yeteneğini, eleştirme, sorgulama, konuşma” eylemini yitiren gençliğin bu ülkeye vereceği zararı kim karşılayabilecektir?

namadığı yerde, ülkede huzuru, iç barışı sağlayamazsınız. Đkinci konu, daha çok gençlikle ve gelecekle ilgilidir. Bu konu bugün yurtseverlerin hedef alınmasından çok daha önemlidir; çünkü Atatürkçüler bedel ödemeye hazırdır, bu bedel dün de ödendi, bugün de ödenecektir. Peki “yaratıcı yeteneğini, eleştirme, sorgulama, konuşma” eylemini yitiren gençliğin bu ülkeye vereceği zararı kim karşılayabilecektir? Ergenekon gibi süreçlerle yaratılan baskı ortamında gençlik yaratıcı yeteneğini ortaya koyamaz. Bu, şu demektir; Bilim ve sanat durur, geriye dönüş süreci hızlanır. Đşte bizi bekleyen esas tehlike budur.

Emrah ÖZDEMĐR: Derneğinizin başkanı Şener Eruygur hakkında ortaya atılan haberler hakkında ne düşünüyorsunuz? Kendisi hakkında birkaç bilgi ve/veya anı aktarabilir misiniz?

Politika Dergisi

Öner TANIK: Bu haberlere üzülüyorum tabii. Bazen öyle abartıyorlar ki bu gazetelerin düştükleri duruma acıyorum. Öncelikle bizim künyemize bakmaları gerekir… Bakın, 1989’da genel başkanımızken öldürülen Prof. Dr. Muammer Aksoy nasıl bir demokrasi mücadelesi vermiştir? Bakın 1995’teki genel başkanımız Suphi Gürsoytrak’a; Adnan Menderes’in idamına ret oyu veren 3 generalden biridir.

Bakın genel başkanımız Şener Eruygur’a; asker olmasına rağmen 1982 Anayasasına ret oyu vermiştir. Đşte bu ADD’lilerin çerçevesini oluşturur.

Genel başkanımız son derece demokrat, nazik ve güler yüzlüdür. Bir genel başkan düşünün ki gençlik kolu başkanı odaya girince ayağa kalksın, ceketinin önünü düzelterek selamlaşsın…Ben bu nezaketi çok az insanda gördüm. Bununla birlikte, duygulu ve esprilidir. En gergin toplantılarda bile espri yapar. Gençlik çalışmalarına büyük önem verir. Genç temsilcilerin en ciddi ve önemli toplantılara girmelerine olanak sağlar, rahatlıkla ulaşılır, hal hatır sorar, okul başarılarımızı önemser…

Kısa bir anımı paylaşayım; bir mitingde yapacağım konuşma metnini yazdım ve genel merkezdeki başka bir yöneticimizle birlikte üzerinde fikir alışverişi yaptık. Yöneticimiz birkaç cümle eklemişti. Daha sonra genel başkanımıza götürdüm. Hızlı bir şekilde inceledi ve bir kelimenin üzerini çizdi. Gülerek “böyle bir kelime Türkçede yok, hoca kendisi üretmiş” dedi. Sonra da ekledi “sen bunu okuma, eğer neden okumadığını soran olursa atlamışım dersin”. Đşte böyle, hiç kimseyi incitmek istemeyen bir kişiliği vardır…

Emrah ÖZDEMĐR: Gençlerin oluşturduğu edergimiz için, ADD’de gençlerin çalışma, görev ve yetki alma olanaklarını açıklayabilir misiniz? Öner TANIK: ADD gençlik kolları, ülkemizde Atatürk devrim ve ilkelerinin korunup geliştirilmesine katkı sunan gençlerin emeklerine katkı sağlamayı borç bilir. Bu noktada tüm gençlik oluşumlarının yakın işbirliğinin sağlanmasını ve sanal ortamda da etkinliğin arttırılması gerektiğini düşünüyorum. Ederginiz burada önemli bir boşluğu dolduruyor.

Yönergemize göre bu tarz ilişkileri ve bağları kurma görevi genel merkez gençlik kolları MYK’ya ait. Biz de pozitif katkı sağlayabileceğimiz olanakları tespit edeceğiz.

iletisim@PolitikaDergisi.com

Sayı 15

Sayfa 41

Bitmeyen Anayasa Tartışmaları Nihat ATAR

Anayasalar, toplumlarda uyulması gereken ölçüt ve kurallar içinde en üst sırada yer alan, düzenlenmesi ve değiştirilmesi zor hukuk kuralları bütünlüğü olarak bilinir. Dünyada insan sevgisini, insancıllığı öne çıkaran felsefenin bir ürünüdür. Vatandaşların temel hak ve özgürlüklerini, devlet otoritesi karşısında güvence altına alma düşüncesinden doğmuştur. Bir yandan vatandaşların hak ve özgürlüklerini teker teker belirlerken, öte yandan da devletin bu konudaki yetkilerini sayarak sınırlandırır. Böylece devlet yönetiminde keyfiliği önler, yönetim kurallarının devamlılığını sağlar. Anayasalar öncelikle toplumlarda insancıllığı geçerli kılmanın garantisidir. Bu nedenle anayasalar düzenlenirken, üzerinde değişiklikler veya anayasalarla ilgili “iyi” ya da “ideal” tartışması yapılırken, temel ölçüt olarak, insanın temel hak ve özgürlüklerinin ne ölçüde yer alabildiğine bakılmalıdır.

Dünyada düzenlenen ilk anayasa, 1787’de düzenlenen ABD anayasasıdır. Đlk Osmanlı anayasası 1876 tarihlidir. Osmanlı’dan sonra 1921, 1924, 1961 ve hala yürürlükte olan 1982 anayasaları düzenlenmiştir.

Anayasalarla toplumları değiştirmek mümkün değildir. Ama köklü toplumsal değişimler ve gelişmeler, anayasalarda değişikliği zorunlu kılar. 1921 ve 1924 anayasaları toplumsal değişimlerin gerekli kıldığı anayasalardır. 1961 ve 1982 anayasaları ise, askeri darbe yönetimlerinin düzenlettiği anayasalardır. Şu anda ülkemizde tartışılan aslında anayasa değil, sistemdir. Anayasa değişikliği gibi gösterilmeye çalışan tartışmanın özündeki beklenti, sistem değişikliğidir. Değişikliği öneren AKP ile değişikliğe şartlı destekten yana olan DTP, gerçek amaçlarını açıkça söyleyememektedirler. AKP emperyalist mihrakların da desteğiyle, iktidarını sürdürebilmenin garantisini din devletinde aramaktadır.

Yani onun asıl değiştirmek istediği şu andaki kurulu devlet sistemidir.

Cumhurbaşkanlığından başlayarak tüm devlet kurumlarında egemenliğini sağlamaya çalışıyorlar. Önündeki en büyük engel olarak gördüğü anayasayı değiştirmek için bahane arayışı içindeler.

Açıkça PKK’yı desteklemekte olan DTP de, adım adım hayallerindeki Kürt devletine ulaşmada anayasa değişikliğini kullanma hevesinde. Đki ayrı illegal beklenti, şimdi siyasette işbirliği sergiliyor. Geri-

“Şu anda ülkemizde tartışılan aslında anayasa değil, sistemdir. Anayasa değişikliği gibi gösterilmeye çalışan tartışmanın özündeki beklenti, sistem değişikliğidir.”

de kalan muhalefet ise her zaman olduğu gibi, her öneriye ve söylenene şiddetle karşı çıkmakla meşgul.

Darbe hükümetlerinin hazırlattığı, devlet otoritesini güçlendirmek adına hak ve özgürlüklerden ödün verildiği; devleti, insanı mutlu etmekle görevli saymak yerine; insanı, devleti ayakta tutacak yapı taşları olarak gören bir düşünce sisteminin oluşturduğu bu anayasayı, bu haliyle korumak adına sergilenen bu gayreti anlamak mümkün değil. Tek başına laikliği savunmakla, toplum ve toplumu oluşturan bireyleri mutlu etmeye çalışmak gaflettir. Laiklik, toplumu mutlu etmenin temel unsurlarından sadece birisidir. Hak ve özgürlüklerle, ekonomiyle, bilimsellikle, eğitimle, sağlıkla, sosyal güvenceyle, hukuk sistemiyle, güvenlikle, demokrasiyle bir araya geldiğinde ancak anlam kazanır.

CHP’nin programında yer alan ilkeler arasındaki şu iki ilkeye bir bakalım: “Birey devlet vesayetinden çıkarılmalı, sistem baskısından kurtarılmalı.”

“Demokrasinin asıl öğesi; özgür insandır. Temel amaç bireyi özgürleştirmektir.”

Bu iki ilkenin, anayasaların, “vatandaşların temel hak ve özgürlerini, devlet otoritesi karşısında güvenceye alma” şeklindeki amacı ile ne kadar örtüştüğünün farkındasınızdır herhalde. Đnsana verilmesi gereken önemi ifade eden bu iki çağdaş ilkenin, bu parti yetkilileri tarafından halk karşısında telaffuz edildiğine bu güne kadar hiç tanık olmadım. Bu ilkelerin varlığından programı okuyunca haberdar olabildim. Öteki ilkeler gibi çok iyi seçilmiş, o partinin geçmişine çok uygun, geleceğinde de çok gerekli olduğuna gönülden inandığım bu ilkeler, eğer vitrin oluşturulsun diye seçilip programa konulma-

Sayfa 42

“Uzun vadeli yatırımımız; öncelikle halkla diyalogun sağlanması, yeni kadrolar oluşturulması, demokratik yöntemleri kullanarak iktidara gelinmesi yönünde olmalıdır. Kalıcı halk iktidarları, bütün bu aşamalardan geçerek gelirler. Önce kendi çemberimizi aşmak zorundayız.” dıysa, uygulama ve söylemlerde neden yer almadı? Beni bağışlasınlar lütfen, ya bu ilkeler CHP’ye göre değil, ya da bugünkü CHP kadrosu bu ilkelerin, bu toplum için gerekli olduğuna inanmıyor. Bu olasılıklardan hiçbirinin doğru olmasına da gönlüm yatmıyor doğrusu. Đktidar, iktidarını sürdürmek ve amaçlarını gerçekleştirmek için anayasa değişikliği istiyor. Modeli ‘Đslam Devleti’. Đnsanın ve halkının mutluluğunu,

Politika Dergisi

”Đslami yaşam, Đslami kuralların yaşamın her alanında geçerli kılınması ve mutluluğun yaşam sonrasına bırakılması” olarak tanımlamaya çalışıyorlar. Özgür birey ve özgür toplumun yerine sadaka toplumu ikame etmeye çalışıyorlar. Dış desteğe sahipler. Bilimselliği, laikliği, demokrasiyi ve cumhuriyet kurumlarını tasfiye etmeye çalışıyorlar. Kürt Devleti kurma heveslilerinin insana bakışı da çok farklı değil. Onlar da emperyalist odaklardan ve uyuşturucu patronlarından destek alıyor. Bu değiştirme sırasında, anayasaya işlerini kolaylaştıracak maddeler konulması halinde, değişikliğe destek vaat ediyorlar. Bu ikili arasında bir işbirliği oluşması olasılığı göz ardı edilmemeli.

Halkın çıkarları ve mutluluğu, devletin ve toplumun bütünlüğünün korunması, ekonomik ve siyasal bağımsızlığın sağlanması, bu ikilinin emelleriyle asla bağdaşmamaktadır. Đnsancıl felsefe, özgür birey – özgür toplum, demokratik yönetim, bilimsellik ve üreticilik bizim hedefimizdir. Desteği dışarıda değil içerde, halkımızda arıyoruz. Bunun için Anayasamızın, bireylerin hak ve özgürlüklerini devlet otoritesine karşı güvenceye alacak biçimde yapılandırılmasını talep ediyoruz.

Mevcut siyaset yapılanması ve bu yapının yarattığı siyaset kurumlarıyla, bu özlemlerimizi gerçekleştirmek kolay olmayacaktır. Uzun vadeli yatırımımız; öncelikle halkla diyalogun sağlanması, yeni kadrolar oluşturulması, demokratik yöntemleri kullanarak iktidara gelinmesi yönünde olmalıdır. Kalıcı halk iktidarları, bütün bu aşamalardan geçerek gelirler. Önce kendi çemberimizi aşmak zorundayız. Korkularımızdan, durağanlığımızdan kurtulmak zorundayız. Statükoyu korumaya çalışmak, insanın kendisini kendi yarattığı bir zindana hapsetmeye çalışmasıdır. Đnsan kendini aşabildiği, yenileyebildiği sürece öteki canlılardan farklıdır. Çağın, demokrasinin gerisinde kalmış, Türk toplumunun demokratikleşmesinin önünü kapayan, insancıl düşünceyle örtüşmeyen, devletiyle toplumunu birleştirme görevini yerine getiremeyen, vatandaşlarının hak ve özgürlüklerini devlet otoritesine karşı güvenceye alamayan bu anayasanın değiştirilmesinden korkmaya gerek yoktur. Ancak yeni anayasanın düzenlenmesi sırasında, halkın tüm kesimlerinin düşünce ve taleplerinin yer alması ve insan hak ve özgürlüklerinin devlet otoritesi karşısında güvenceye alınması, insanın mutluluğunun öne çıkarılması konusunda katılım ve hassasiyet sağlanmalıdır. Aksi halde yeni AKP anayasasına kendimizi uyarlamak zorunda kalırız. O anayasadan yakınma hakkımız da kalmaz.

Nihat.Atar@PolitikaDergisi.com

Sayı 15

Sayfa 43

Elitizm ve Türkiye Erbil DENĐZ

Elitler kuramının temel savunurları ortak bir noktanın üstünde durur. Yönetenler ve yönetilenler.

Tarih boyunca politika bu çerçevede gerçekleşmiştir ve ülkeler bu şekilde var ya da yok olmuşlardır.

Eşitlik ve çoğulculuk bu kuram için geçerli olgular olmaktan çok uzaktadır. Burada itiraz edilen noktalar da bunlardır. Eşitlik ve çoğulculuk, demokrasinin temel ilkeleri olduğu için elit kurama, hem ülkemizde hem diğer gelişmekte olan ülkelerde hep yan gözle bakılmıştır.

Çok partili sistemlerin sivil hayata kattığı belki de en önemli olgu budur: Tek bir elit kesimin olmayışı. Her ne kadar ortak menfaatler çevresinde birleşiyor olsalar da, yönetilen sınıfa farklı görünmeyi başarabiliyorlar.

Demokrasi ile elit kuram bu kadar karşıt fikirler midir? Demokratik elit kuramı, bunun böyle olmadığını, demokrasinin de elitizme hizmet ettiğini savunur.

“Her insanın seçme ve seçilme hakkı vardır.” Bu özgürlük kavramı içinde sarhoş olup, gerçekte neler olduğuna pek bakamıyoruz. Bu özgür cümleye aynı özgürlükle şu soruları sormak gerekir.

“Her insan herkesi seçebilmekte midir ve her insan başkaları tarafından seçilebilmekte midir?” Çok partili sistem ile elitizmin önüne geçildiği savunulsa da, öyle olmadığı biliniyor. Burada elitizmi bireye indirmek, sadece kişiler üzerinden düşünmek, çok dar anlamda kalabileceği gibi, sorunun üstünün kapanmasını da sağlayacaktır. Elit kesimi, belli ortak menfaatlerden ve karşılıklı anlaşmalardan oluşan birkaç ayrı topluluk olarak düşünmek gerekir. Gövdenin elitizme dayandığı fakat dalların farklı yönlere doğru eğilmesi olarak düşünülebilir. Sonuç olarak, dış görüntü iç yapıyı maalesef her zaman göstermiyor. Bunun farkına varmaksa, ancak geç kalındığı zaman mümkün olabiliyor.

Türkiye’de çok partili sistemden bu yana, gelen giden ve gönderildiği halde gitmeyen grupları düşündüğümüzde, nasıl bir yapı içinde olduğumuzu anlamamız kolaylaşacaktır. Özellikle bazı grup liderlerinin ısrarla ve muhakkak belli aralıklarla hayatımıza girmesi nasıl açıklanabilir? Seçileceklerin sınırlı olduğu bir düzende, bu kısır döngü hiç kuşkusuz yaşanacaktır. Ta ki, yeni bir ikâme lider bulunana değin. Bu yenilik sanılanın aksine, eskinin daha da meşrulaştırılmış hali olarak karşımıza çıkmaktadır. Aynı topluluktan farklı birilerinin, aynı bayrakla ve aynı yolda yürümesinin ya da daha farklı olarak koşmasının, emeklemesinin hiçbir farkı yoktur. Taban aynı, fikir aynı, anlayış ve hedef aynı. En yakın örnek olarak geçtiğimiz haftalarda

yapılan siyasi parti kongrelerine bakmamız yeterli olacaktır. Aynı taban olduğu yetmezmiş gibi, aynı yüzlerle tekrar karşı karşıyayız. Burada taban veya fikirden kasıt ideolojik çerçeve değil, destek ve yandaş kesimdir. Zira aynı yüzlerin, farklı ideolojilerle ancak aynı destek ve ilgiyle, defalarca karşımıza çıkma yüzü bulduğunu tarihimiz gösteriyor. Unutkanlık veya unutmaya isteklilik de, güzel beynimizin elitizme güzel bir armağanıdır. Đçgüdülerimizle hareket etmeye çalıştığımız her an, dış dürtülerle yönlendirildiğimizin farkına varmak da kolay bir durum değildir. Farklı çıkarların bir anda ve amaçsız bir şekilde savunucusu olabiliyoruz. Hatırlanması gereken o kadar geçmiş içinden, unutulmaması gerekenleri özenle hatırlayamıyoruz.

Bu özenin kaynağını aramıyoruz, çünkü hatırlayamadığımız veya unutturulan şeyler olduğunu bilmiyoruz. Demokrasi rüzgârında uçtuğumuzu sanıp, oradan oraya farklı elit kollarda dolaşıp duruyoruz. Çok partili sistemlerin sivil hayata kattığı belki de en önemli olgu budur: Tek bir elit kesimin olmayışı.

Her ne kadar ortak menfaatler çevresinde birleşiyor olsalar da, yönetilen sınıfa farklı görünmeyi başarabiliyorlar. Hala çok partili sistemlerin veya “ne kadar çok parti o kadar demokrasi” gibi basmakalıpların arkasında elitizmin barınamayacağı fikri ne kadar geçerli olabilir?

Farklı bir noktadan bakarak, tek partili ve demokrasinin oturmadığı dönemde nasıl bir düzen olduğuna ve önceliklerin nelerden oluştuğuna bakalım.

Kimi çevrelere göre ülkenin “en totaliter elit dönemi” olarak görülen, Türkiye Cumhuriyeti kuruluş yılları, aslında şu an ki siyasal hayattan daha demokratik miydi? Diğer bir soruyla, o dönemki öncelikler toplumsal öncelikler miydi?

Sayfa 44

Politika Dergisi

Aynı kişilerle yönetilmek, sanıldığı kadar kötü bir durum değil esasında.

Bizdeki sorun, yönetilememe sorunu.

Yöneticilerin yönetilme sorunu. Đç elitizmin, dış elitizme bağımlılığı sorunu.

O dönemde (1923 – 1930), iç politikadaki yeniliklerin, şahsi ve/veya sadece belli kesimler lehine yapılan uygulamalar olduğunu savunmak, kör fikirlerde bile mümkün olmasa gerek. Beğenip beğenmemek ayrı bir konu, ama belli bir zümreye ve kişiye yönelik olmadığını kabul etmek gerekir. Ülkelerin, var oluş nedenlerini oluşturmasa da; var olacağı nedenleri ortaya koyan dış politikada da aynı durum geçerlidir. Gazi Mustafa Kemal ATATÜRK’ün ısrarla üstünde durduğu dış politika unsurlarından bazıları; gerçekçilik, bağımsızlık ve barıştır. Bunların hangisini, hangi kesime bağlayabilirsiniz? Hangi fikirde ve inançta olursanız olun, evrensel doğruları kabullenmek zorundasınızdır.

Sen ve ben ayrımı yapılmaya başlandığı an elitizmin gerçek değerlerine kavuşulur. Demokrasiye geçtiğimizi sandığımız çok partili seçimlerin başladığı günden bugüne kadar yaşadıklarımız ve ya-

pılanlar nelerdir? Sadece iktidarlar olarak değil, ama hep yönetici adayı olarak karşımızda duranlar nelerdir, kimlerdir? Kendini zorla elit sınıfına sokmaya çabalayanlar mı, yoksa zaten orda olduklarının farkında olmayanlar mı?

Yakın zaman içinde tartışılan, Sayın Erdoğan’ın bırakma tarihi ve senaryolarına bakalım biraz da…

Birçok farklı fikir, farklı yorum var bu konu hakkında. Ancak hiç kimse “Sayın Erdoğan, o tarihten itibaren aktif siyasi hayatını bırakır, sadece gerekli zamanlarda danışmanlık görevi yapabilir,” gibi bir tahmin de bulunmadı. Neden? Çünkü alışılagelen bir şey değildir bu. Böyle olmayacağı, gelenin gitmeyeceği, farklı mevkilerde de olsa bu balı yemeye devam edecekleri bilinir. Đçimizde var olan ve artık aileden geçen hislerimizde bile elitizmi ve onun yönetimini kabul ettiğimiz halde, çevremize hatta kendimize bile dile getirmeye çekiniyoruz. Aynı kişilerle, aynı grupları destekliyor, onları başımıza çıkarıyoruz ama buna demokrasi diyoruz. Büyülü sözcük, demokrasi.

Aynı kişilerle yönetilmek, sanıldığı kadar kötü bir durum değil esasında. Bizdeki sorun, yönetilememe sorunu. Yöneticilerin yönetilme sorunu. Đç elitizmin, dış elitizme bağımlılığı sorunu. Belli menfaatler karşılığı yönetimde sadece görüntü olma sorunu. Bu sorun kimi zaman çözülerek hayatımızdan çıkıp gider ancak ‘başka sandığımız’ bir elit tarafından tekrar peydah edilir. Ve bu kısır döngü yine bu şekilde devam edip gidecektir. Temel sorunu elitizm veya ideoloji olarak düşünmek fayda sağlamaz. Ne yazık ki asıl sorun kişilik, haysiyet ve öngörü sorunudur.

Aradan yıllar geçse bile, bu yönetim biçimi bu şekilde devam edecektir. Belli dönemlerde elitler arası değişim gerçekleşecek, yönetilen kesim yeni birilerini seçme umuduyla bu demokrasi oyununda figüran olarak kalacaktır daima.

Yanlışı kabul edip doğrunun karşısına geçmek de, hep kaçış yolu olarak elimizde durmayı sürdürecektir. Kandırılmış olmayı veya bilmiyor olmayı düşünememek, insanlığı hep ikilikte bırakmıştır. Ya daha kötüyü kabul başlar, ya da kendini inkâr.

Erbil.Deniz@PolitikaDergisi.com

Sayı 15

Sayfa 45

Ah Öteki / Halk, Millet, Ulus, Toplum Erdinç AYDIN

Yeryüzünde her bireyin fizyolojik olarak bir anne ve babadan geldiği sabit -Tek tanrılı ve kitaplı inançlarda Đsa Peygamber’in durumu müstesna-.

Bir anne ve babadan gelen insanlar -anne, baba ve çocuk(lar)- bir arada yaşıyorlarsa, bizim buna “Aile” dediğimiz de sabit. (Detaya girmiyorum çekirdek aile vb.) Ailelerin bir arada olma durumu varsa soy ve boy çizgisi de sürüyor. (Aşiretler) Bu aşiretlerin birbirleriyle tanışması, inananlar için; Kur’an-ı Kerim’de (Allah kelamı) durumun tespiti.

Halk kavramı; yönetimsel bir zorunluluğun ortaya çıkardığı kitlesel çoğunluğu tanımlamak için kullanılmıştır. Köy, belde, ilçe, il, ülke coğrafyasında yaşayan insanları tanımlarken kolaylık sağlar.

Đnsana ve Topluluğa Nasıl Bakıyoruz? Đnananlar için Allah kelamının meali (Türkçe çevirisi – Yorumu değil) : (Aşağıdaki (….) meal (çeviri) olmaktan çıkıp tefsir (açıklama ve yorum) içermektedir. Çevirenin kişisel kanaatleridir. Çevirilerin iyi ya da kötü oluşu Arapça ile Türkçe arasındaki uyum/uyumsuzluk olduğu kadar, çevirenin Arapça ve Türkçe bilgisiyle de ilintilidir.)

“Ey insanlar, şüphe yok ki biz sizi bir erkekle bir dişiden yarattık ve sizi, aşîretler ve kabîleler haline getirdik, tanışın diye; şüphe yok ki Allah katında sevâbı en çok ve derecesi en yüce olanınız, en fazla çekineninizdir; şüphe yok ki Allah, her şeyi bilir, her şeyden haberdardır.” (Hucurat-13 Meal: Abdulbaki Gölpınarlı) ‘’Ey insanlar! Şüphe yok ki, biz sizi bir erkek ve bir dişiden yarattık ve birbirinizi tanımanız için sizi boylara ve kabilelere ayırdık. Allah katında en değerli olanınız, O’na karşı gelmekten en çok sakınanınızdır. Şüphesiz Allah hakkıyla bilendir, hakkıyla haberdar olandır.” Hucurat 13 Meal: Diyanet Đşleri “Ey insanlar! Doğrusu, biz sizleri bir erkekle bir dişiden yarattık. Sizi milletler ve kabileler haline koyduk ki birbirinizi kolayca tanıyasınız. Şüphesiz, Allah katında en değerliniz, O'na karşı gelmekten en çok sakınanızdır. Allah bilendir, haberdardır.” (Hucurat-13 Meal: Diyanet Đşleri -Eski) Bu durumun tespitinden sonra; aşiretlerin tercih ettiği bir dinsel kimlik ile anılması da mümkün, soy ve boyunu koruyarak…

Modern hayatta ulaşım ve iletişimin geliştiği, çalışma hayatının farklı coğrafyalarda olabilme durumları gibi, sosyal ve ekonomik sebeplerin neden olduğu kırılmaların yaşanması ve -bunun kaçınıl-

mazlığı- yöneten ile yönetilen arasındaki ilişkinin tanımlanmasından dolayı ortaya çıkan kavramlara bir bakmak gerektiği gerçeğiyle ortaya çıkan fiili durumu incelemek mümkün: > Feodalite çerçevesinde hareket alanı bulan aşiretler, aşiret bireylerinin o ya da bu modern hayat dayatmasıyla yaşadığı coğrafi, sosyal, kültürel algılarından ve fiili yer değişikliğinden kaynaklı kırılmalar. > Yönetim biçiminden kaynaklı kırılmalar.

(Cumhuriyet, Demokratik Cumhuriyet, Đslam Cumhuriyeti, Sosyalist Cumhuriyet vb.)

Đnsandan Topluluğa Halk Kavramı: Halk kavramı; yönetimsel bir zorunluluğun ortaya çıkardığı kitlesel çoğunluğu tanımlamak için kullanılmıştır. Köy, belde, ilçe, il, ülke coğrafyasında yaşayan insanları tanımlarken kolaylık sağlar. (Fethiye Köyü Halkı, Geçit Beldesi Halkı, Nilüfer Đlçesi Halkı, Bursa Đli Halkı, Türkiye Halkı vb. gibi) > Sınıfsal bir temeli yoktur: Üretim ilişkilerinde, üreten ve tüketen, sermaye ve emek olarak bakılmaz bu tanımlamada. > Irksal temeli yoktur: Hangi etnik unsura ait olup olmadığından çok, orada yaşayan topluluğun tanımlanmasına yarar sadece.

Sayfa 46

Politika Dergisi

> Milleti oluşturan halkların dili; Türkçe olduğu için Türk milleti denilebilir.

Sınıf, dil, din, ırk özelliklerinin dışında bir ülkede yaşayan insan topluluklarının yönetimsel ihtiyaç gereği anayasal zeminde tanımlanmasına yarayan bir kavramdır.

Ulus, günümüz devlet algısının olmazsa olmazıdır. ( Komünist Devlet modeli hariç )

> Dinsel temeli yoktur: Hangi dine mensup oldukları önemli değildir sadece topluluğun tanımlanmasına yarar. > Dilsel temeli yoktur: Hangi dili veya dilleri kullandıklarının önemine değil, topluluğun tanımlanmasına yarar. Özetle Halk kavramı; dil, din, ırk, sınıf ayrımının yapılmadığı söylemlerde isabetli olur.

Millet Kavramı: Halkların oluşturduğu, büyük coğrafyanın adına, diline, yönetimine göre kimi zaman ırkına bazen de bunların hepsine göre yapılan topluluk tanımını ortaya koyar. Kimi zamanda sadece bir üst kimlik etiketinden ibarettir. Fakat bu etiketin az önce saydıklarımızdan bağımsız olamayacağı da bir gerçektir. Bu çerçevede; Türk Milleti tanımlaması; > Milleti oluşturan halkaların ırkı; Türk olduğu için Türk Milleti denilebilir.

> Milleti oluşturan halkları yöneten; soy, boy, kral, sultan Türk olduğu için Türk Milleti denilebilir. > Önceden kalan bir isimle Türk Coğrafyası adıyla anıldığı için, coğrafyanın ismi, halkların oluşturduğu o coğrafyada ki topluma verilmiş olabilir. > Türk Milletini bir üst kimlik olarak tanımlayıp; dil, din, ırk, sınıf, coğrafyaya dikkat etmeden bir tanımlama sıfatı olarak kullanılmış olabilir. Özetle, Millet tanımlaması; coğrafya, ırk, yönetim, dil, üst bir kimlik tanımlama arayışından dolayı kullanılıyor olabilir.

Bizde millet kavramının ortaya çıkması; ırk ve dil eksenli olarak başlamıştır. Göktürkler ilk olarak Türk tanımını ırksal anlamda bir üst kimlik tanımlaması için isim olarak kullanmışlardır.

Dil konusu özellikle Karamanoğlu Mehmet Bey’in; “Türkçe” emir namesiyle anılır… Ve Anadolu’nun dil birliğinin sağlanması arzusu, yöneten tarafından net bir şekilde bütün halka dayatılır. ‘’Türkiye’de yaşayan halka Türk Milleti denir.’’ ifadesi; kurucu unsur, coğrafyanın Türk Coğrafyası olarak anılması, baskın dilin Türkçe olması gibi etkilerden esinlenerek ve/veya ırksal bir tercih olarak yapılmış olabilir. Bir üst kimlik tanımlamasıdır.

Türk milleti tanımı anayasamızda ise T.C.’ye vatandaşlık bağı ile bağlı herkesin bu milletin mensubiyeti özetiyle aktarılabilir. Üst kimlik tanımlamasıdır (ırksal, dilsel, kurucu unsur, yönetim erkini elinde bulunduranların tanımlaması olabilir.).

Ulus Kavramı: Ulus kavramı; halk kavramına atıfla, Sınıf, dil, din, ırk özelliklerinin dışında bir ülkede yaşayan insan topluluklarının yönetimsel ihtiyaç gereği anayasal zeminde tanımlanmasına yarayan bir kavramdır. Ulus, günümüz devlet algısının olmazsa olmazıdır. ( Komünist Devlet modeli hariç )

Toplumcu Anlayış: Toplumcu anlayışta ise; sınırların bir öneminin olmadığı gibi bir coğrafya ya da tüm coğrafyada yaşayan halkların “Kozmos’un bir parçası” bütünlüğü içinde ele alınması, çok kültürlü fakat ortak kültür hedefli, ortak erkler çerçevesinde yaşayan insan toplulukları olarak tanımlanırlar. Dil, din, ırk, kültür vb. ayrıntılar “Toplumcu insan” tanımlamasına ancak yardımcı işlev ve zenginlik katar. Nihai hedef ortaklaşmacı bir hayat tarzı içinde yaşayan insan bilinci yaratmaktır. Ve sonrası kendi koşulları içerisinde gelişecek toplum şekillen-

Sayı 15

Sayfa 47

mesidir.

Politikaya alet edilen güzel insanların güzel inançları, politikaya alet eden çirkin insanların çirkin inançları arasında savrulan ülkemiz insanı.

Toplum, ulus, millet, halk kavramlarının birbirine karıştırıldığı, inanç, din, mezhep, tarikat, cemaat, birey (şeyh-mürit) , halef ve selef ilişkisinin birbirine girdiği, Cumhuriyet rejiminde ağalık ve aşiret sisteminin devam ettirildiği, imamet ve tebaa ilişkisinin gayri ahlaki boyutlarda seyretmesi üzerine; Cumhuriyet ve Demokrasinin uzlaşmaz uzlaşısının arayışıyla özde insanın yitip gittiği günler bu günler.

Halk olan bizlerin, cumhurun (halk) rejimi olan Cumhuriyeti koruyup kollamak ve toplumsal bir ekonomik model tercihi ile toplumu refaha kavuşturmak için irademizi

Bunlara sebebiyet verenlerin elbette boyunlarının borcudur bunları düzeltmek, yok bu değilse; bu yüzden yitip giden insanlığına sahip çıkmak, toplumsallaşacak bireyin boynunun borcudur! Öncelikle kendinden yola çıkıp, yaşadığı toplum ve yarınları için kimseyi ötekileştirmeden…

sergilememiz dileğiyle.

Bencilliğimizin, bizcilliğimize dönüşmesinin önünü tıkayan, toplumsal barışı sürekli zedeleyen tanımlar haline sokulan bu kavramların içini doğru doldurmazsak, ötekileştirmenin başladığı yerde barıştan savaşa, uyumdan uyumsuzluğa, refahtan yoksunluğa, kardeşlikten düşmanlığa geçişin kolay olduğunu tarihi yaratan insan toplulukları olarak çoğu kez tecrübe etmiş olmalıyız.

Halk olan bizlerin, cumhurun (halk) rejimi olan Cumhuriyeti koruyup kollamak ve toplumsal bir ekonomik model tercihi ile toplumu refaha kavuşturmak için irademizi sergilememiz dileğiyle.

Erdinc.Aydin@PolitikaDergisi.com

Sayfa 48

Politika Dergisi

Türkan Saylan’ı Anlamak ve Türkan Saylan

Kardelenleri ışığa kavuşturan, umutları yeşerten, umudu mucizeye çeviren, yüreklerde sevinç uyandıran, mucizenin, özverinin adı Saylan’a…

On binler vardı yanı başınızda sizi uğurlamak, yaptıklarınıza karşı minnettarlıklarını göstermek için. Çocuklar, gençler, kardelenler, anneler, babalar, öğrenciler, arkadaşlarınız kısaca sizi seven, yaptıklarınızın değerini bilen 7’den 70’e güzel insanlar oradaydı. Gelmek isteyip de ulaşamayan yüreklerde sizinleydi. Ellerde papatyalar, gözlerde duygulu bakışlar, akan gözyaşları sizin içindi. Bir dağ köyünde 13–14 yaşlarında para karşılığı satılacağını bekleyen Gülten Efe gibi birçok kızımıza umut oldunuz. Aile plânlamasından bir haberdar, kazandığı 100 TL ile ailesine bakmaya çalışan birçok insan ve onların umutsuz kızları.

Okumayı, kendi kararlarını verebilmeyi, satılık bir mal değil de evlat olduğunun hatırlanmasını isteyen nice Gültenler var. Ve siz sevgili Saylan onların umudu oldunuz…

Kardelenler öksüz kalmış gibi olsa da açtığınız yolda ilerleyecekler…

Nuran TALAY

Kardelenleri ışığa kavuşturan, umutları yeşerten, umudu mucizeye çeviren, yüreklerde sevinç uyandıran, mucizenin, özverinin adı Saylan’a…

Aramızdan ayrılışınız derin üzüntü yarattı… Đçimiz buruk, bir yanımız eksik kaldı… Hizmet etme, okutma, öğretme, iyileştirme aşkı ile yanan yüreğinizi saygıyla anıyorum.

Sevgili Türkan Saylan, Törenden ve sonraki gelişmelerden bahsetmek istiyorum size. Gerçi siz ardınızdan neler konuşulacağını tahmin etmişsinizdir, zira ne lezbiyenliğiniz kalmıştı ne mandacılığınız ne de darbeciliğiniz.

Bunları söyleyenler cüzzamlılara nasıl umut olduğunuzu, onları nasıl hayata bağladığınızı görmezden geldiler. Kızlarımızın hayatını nasıl mucizeye dönüştürdüğünüzü bilmek istemediler.

Siz doğuda ki kızlarımızı okutarak sözde Kürdistan devletine bilinçli bireyler yetiştiriyormuşsunuz, DTP’nin kadro açığını tamamlıyormuşsunuz. PKK ile de bağlantınız varmış. Üniversiteler de misyonerlik çalışmalarınızı sürdürürken Hıristiyanlığı yaymayı amaçlamışsınız. Bölme, kutuplaştırma çalışmalarınıza ÇYDD’yi kullanarak devam etmişsiniz, bunlarla da yetinmeyip Ergenekon senaryosuna da destek vermişsiniz.

Cüzzam ile uğraşırken, hasta psikolojisiyle değil de, insan olarak değerlendirip tedavi ederken, onlara anne şefkatiyle yaklaşıp hayata bağlarken, üstelik tüm bu üstün çabalarınız ile “cüzzamı ülkemizden ve dünyadan silmek için yaptığı çalışmalarla büyük

Sayı 15

Sayfa 49

Oysa sözde Kürdistan devletini isteyen DTP’nin TBMM çatısı altında barınmasını sağlayan siz olmadığınız gibi, binlerce şehidimizin katiline de “Sayın” demediniz.

başarı sağlamış iken, saygın ödüllerden biri olan Gandhi Ödülü’ne layık görülmüşken, hangi ara fırsat buldunuz da ABD mandası olup misyonerliğe soyundunuz?

Cehalette karşı durarak, kızlarımızı ‘töreye’, ‘teröre’ kurban etmekten, ‘satılmaktan’ kurtarmak için çabalarken, ABD rüyasını hayata geçirmek için çalışmaya ne zaman fırsat buldunuz? Şimdi okuttuğunuz Kardelen’ler Doğu’da ki umutsuzlara umut olsalar, töreye kurban olmasalar, teröre boyun eğmek zorunda kalan ailelerini bilinçlendirseler, ülkesini aydınlığa taşısalar, sizin gibi onlarda suçlamaların hedefinde olacaklar.

Oysa sözde Kürdistan devletini isteyen DTP’nin TBMM çatısı altında barınmasını sağlayan siz olmadığınız gibi, binlerce şehidimizin katiline de “Sayın” demediniz.

Terör yıllarca kanayan yara olarak yüreklerimizi yakıyorken, bundan 6 yıl öncesinde terör sorunu sıfır teslim alanların somut adımlarını görememişken, yaklaşık 1,5 ay öncesinde 10 evladımız şehit düşmüşken, teröre yataklık yapan Barzani ve Talabani’yi muhatap alan siz değildiniz.

Anayasaya aykırı hareket ederek TRT-ŞEŞ kanalını kurarak Türkçemize ihanet de etmediniz.

Filistin’de ölenler için kampanyalar yaparken, ülkesinde bir bir yok olan hayatları görmezden gelip, Hamas terör örgütünün yanında olurken, PKK’ya özgürlük savaşçısı olarak bakanların aklını siz karıştırmadınız.

ABD Başkanı Obama’nın ayağının tozu ile Ermeni sorununa dikkat çekerek Alican Sınır kapısının açılmasını istediğinde “Karabağ sorununu çözerim, sınır kapısı-

Sayfa 50

Politika Dergisi

Atatürk’ün görmek istediği Türk kadınını temsil eden sizi ve hizmetlerinizi unutmayacak, daima saygıyla hatırlayacağız.

“Ne darbe, ne şeriat” diyerek, sivil toplumsal hizmet anlayışınızla

Rahat uyu Türkan Saylan!

Hoşça kal.

yılmadan mücadele ettiniz.

Atatürk’ün görmek istediği Türk kadınını temsil eden sizi ve hizmetlerinizi unutmayacak, daima saygıyla hatırlayacağız.

nı da açmam” demek yerine Azerbaycan ile ilişkilerimizi gerginliğe iten de siz değildiniz.

Hani diyorlar ya ABD casusu, misyoneri. Siz eğer atılan iftiraları yapıyor olsaydınız ya da cidden yaptığınız iş bu olsaydı; bunca başarıya, akademik çalışmaya, cüzzam hastalığına yakalanmış insanları iyileştirme gayretine, kızlarımızı okuturken babalarına da iş olanağı sağlayarak bu sayede ülke kalkınmasına da katkı sağlayan farklı biri miydi?

Yoksa sizi klonladılar da bizim mi haberimiz olmadı…

Ne bu iftiralara ne de hakkınızda yapılan karalama haberlerine on binler inanmadı. Ya da inandılar da, saatlerce ayakta durarak, Teşvikiye camiinden Zincirlikuyu’ya kortej eşliğinde yürüyerek numara yaptılar. Deli saçması işte…

Sevgili Saylan, o güzel insanlar size sevgileri için oradaydı tıpkı benim gibi ve Sayın Sabih Kanadoğlu, Kemal Kılıçdaroğlu, Nihat Genç, Mustafa Sarıgül, kardelenler, akademisyenler, sanatçılar gibi. Ne bir taşkınlık, ne de bir tatsızlık yaşandı.

“Eğitime uzanan eller kırılsın”, “Türkan Saylan’dan özür dilensin” sözleri yükseldi kortejden. Papatyalarla beyaz kırmızı karanfillerle süslendi kabriniz.

Bugün halen kabriniz ziyaretçilerinizle dolup taşıyor, dualar ediliyor, çiçeklerle süslenip küçük küçük notlar bırakılıyor. Son dönemlerinizde himayeye, ilgiye en ihtiyaç duyduğunuz anda ıstırapla yüz yüze bırakılmanız, daha kabriniz başınızdayken ekranlarda size iftira atılması silinmeyecek ayıplardan.

“Ne darbe, ne şeriat” diyerek, sivil toplumsal hizmet anlayışınızla yılmadan mücadele ettiniz.

Nuran.Talay@PolitikaDergisi.com

Sayı 15

Sayfa 51

Ne, Nedir? Kavram Tantanası Üzerine Sevda EĞER

Hikâyenin mitolojiye dayanmasının,

“Đnsan bilmediği şeye düşmandır.”

Hz. Ali

günümüz MĐT’i ile karıştırılması münasebetsizliğe delâlettir. Ad olarak kullanıldığı olaylarda -her mitolojik

Taraf: Durduğun yer. Eskiden taraf olmayanı döverlerdi, şimdi aynı kişilerden aman taraf olunmasın diye yenir kötekler.

masalda olduğu üzere- olağanüstü ve

Ergenekon: Erg-ene-kon şeklinde hecelenebilir.

Hikâyenin mitolojiye dayanmasının, günümüz MĐT’i ile karıştırılması münasebetsizliğe delâlettir. Ad olarak kullanıldığı olaylarda -her mitolojik masalda olduğu üzere- olağanüstü ve sürrealist bir gelişim ile sürüp, adına yaraşır gerçeküstü bir finalle sonlanacağı ihtimallere konudur. Bir başka ihtimal konusu, finalin kaçıncı yüzyılda gerçekleşeceğine de kafa yormamış değildir.

yaraşır gerçeküstü bir finalle

Darbe: Önce ‘darp-(b)’ kısmı kulakları çınlatır ki, telaffuz eden kişi ilk önce bu lafla dövmüş olur muhatabını. Dolayısıyla sonradan gelen ‘e’ sesinin, ‘darp’ kelimesinin şiddetine pansuman olması, algı kurbanımıza züğürt tesellisinden başka bir şey değildir. Bu kelimeyi kullanan –‘hem de ben yapacağım.’ imalı- şahıslarla göz temasına girmemekte fayda vardır. Bir fayda da, ikâme kelimelerden geçmektedir. Misal; ‘darbe’ yerine ‘müdahale’. Fena kılıf olmasa gerek. Eli baltalı bir katil yerine palyaço kostümlü bir psikopat gibi.

Türban: Yaklaşık otuz yıl önce Avrupa’dan araklanmış, değme mazoşistlerin aklına gelmeyecek bir kendine işkence etme bezidir. Annelerin, ninelerin güzelim oyalı yazmaları dururken, bu Fransız icatlarına ne hacet vardır ve ne diye ellerde ölümüne bayrak gibi sallanır onu da aklım almamaktadır.

Nasıl uygulanır? Önce saçlar sağlam şekilde topuz yapılır. Sonra kafaya bandanaya benzer pamuklu bir üçgen parça, kulakların kıkırdağının düzleşip kafaya yapışması pahasına sıkıca sarılır. Bu noktada dünya ile iletişim, saç dipleri ve kulak kepçeleri zonkladığından yüzde atmış ölçüde kesilmiştir. Akabinde saten zannedilerek alınan, esasen naylondan yapılma eşarp, ortasına karton veya plastikten şapka siperi konduğu halde üçgen şekilde katlanır ve kafaya yerleştirilir. Sıkıca çene altı, baş, şakaklar, boyun ve omuzdan iğnelerle tutturulan eşarp, dünya ile kalan iletişimin yarısını daha götürmüş olur. Duyma eşiği normal insanın iki belki üç katına çıkmış, sıcaktan pişmiş, saçları karakterini yitirmiş olan işbu şahıs, ortaya çıkan neticenin

sürrealist bir gelişim ile sürüp, adına

sonlanacağı ihtimallere konudur.

inanç özgürlüğü olduğunu haykırmak için meydanda yerini almaya hazırdır. Şeriat: Şer(r)-i-at gibi düşünmekte bir zarar yoktur. Peki, nasıl atılacaktır bu şer? Ya da şerden nasıl uzak kalınacaktır? Anlayabilmek için önce dünyanın dengesini sağlayan iki unsuru bilmek lazım gelmektedir.

Birincisi erkek, ikincisi erkeğin kaburgasından olan ‘şey’dir! Nasıl ki bir leğen kemiği, kulak kepçesi, on iki parmak bağırsağındaki kör nokta, tek başına bir anlam ifade etmez, illa bir vücut gerekirse, bu ‘şey’ in de tek başına kalması anlaşılır mesele değildir. Daima erkeğin baskısı, disiplini ve kontrolüyle anlamsız yaşamını sürdürmelidir. Zayıftır ve bu zayıflığı onu, erkeğe karşı kıskanç ve kompleksli yapmıştır. Erkeği yoldan çıkarmak için daima hazır tetik beklemektedir. O halde yüzü de dahil tüm vücudu çarşaflarla sarmalanmalıdır. Zaten Adem peygamberi de yoldan çıkaran onlardan bir değil midir? Bir de en tehlikelileri vardır ki, onlar okuyup yazan, ilim irfan öğrenenleridir.

Ne çare ki, elli yaşına da gelse öz bakım ihtiyaçlarını karşılamaktan aciz bu düşüncedeki erkek kişiler için, ihtiyaçların görülmesi, disipline uyulması, diğer üç ortakçısı ‘şeyler’ ile de geçinebilmesi suretiyle beslenip büyütülmelerinde bir sakınca yoktur.

Zaten bütün kâinat cinsellik üstüne kurulduğu, günün yirmi dört saati akıllarda başka bir düşünce olmadığı, bir tel saç, ses, temas nefsi çağrıştırdığı için, Şer(r)–i-at-mak ancak bu ‘şeyler’in kontrolü ile mümkündür.

Avrupa Birliği: Kısaca AB dendiğinde, sanki alfabenin ilk iki harfini öğrenmişiz lakin bir türlü C diyememişiz hissi uyandırmaktadır. Üstelik ‘babam

Sayfa 52

Politika Dergisi

Açılım: Dış politikada; AB-D’nin talepleri -değilse-, dayatmaları doğrultusunda, iç politikada; “Acaba fazladan iki belediye kapar mıyım?” istikametinde ağızlara çalınan birer parmak bal.

sonra. Hükmü verirken gözleri görsün, tarafını seçsin diye. Memlekette hak-hukuk işlemez olmuş.

Doğru ve şerefli olanlar zindanlarda çürürken; haksız, hırsız ve yolsuz olanlar memleketin dört köşesinde hanlar hamamlar kurmuş. Servetine servet eklemiş. Hal böyle iken gökten üç tane taş düşmüş.

Biri söyletene biri söyleyene biri dinleyene!

Deniz Feneri: Yön buldurup yol göstereceğine, bizatihi kendi yolunu bulup o güzelim yapılara da isim benzerliğinden dolayı tiksinti duyulmasına sebep olan cennet promosyonlu, örtülü örgüt - derin dernek!

Yandaş Medya: (Bkz. Komprador yalaka) Cumhuriyet Mitingleri: Birlik olmanın, tam bağımsızlık isteğinin, demokrasi ve lâiklik savunuculuğunun en cesur ve en -kelimenin tam manasıylameydanda kalmış hali.

doğalı beri öğrendiğimiz ‘A’, ‘B’ ise ‘F’ ye geldiğimizde torunumun beni dürtükle’ gibi tekerlemeler söyleyesi gelir insanın. Hem de gözyaşları içinde.

Açılım: Dış politikada; AB-D’nin talepleri değilse-, dayatmaları doğrultusunda, iç politikada; “Acaba fazladan iki belediye kapar mıyım?” istikametinde ağızlara çalınan birer parmak bal. Tabii, bu samimiyetsizlik, devşirme ve pazarlık ekseninde cereyan eden, sahte reform anlayışının yarattığı ılıman etki kısa sürede kavurucu tesirini enselerde hissettirecektir. (Bkz. Coğrafya: Akdeniz iklimi) Revizyon: Kirlenmiş çamaşırlar için dezenfektan görevi gören Revizyon, “sabunu koydum leğene, dur başıma ne gele” türküsü eşliğinde inatçı lekelere uygulanır. Daha olmadı, Eu-revizyon hadisesi paralelinde, düm tek tokucunun vurucu etkisinin tez elden devreye sokulmasının da bir zararı görülmemiştir.

Adalet: Bakire bir hanım kişinin -ki tanrıça olur kendisi-, vermişler bir eline kılıcı, diğer eline teraziyi. Bağlamışlar gözlerini dikmişler makamın önüne. Öyle istemişler ki; makamın hükmü kirlenmemiş saf olsun, kılıçtan keskin, adil ve tarafsız olsun. Gel zaman git zaman, makamını saltanat sanan, elleri şarkta ayakları garpta zalim Kral ve fırsatçı yandaşları önce kılıcı almışlar elinden. Yerine bıçak vermişler, sadece bir tarafı keskin olsun diye. Teraziyi alıp tartı vermişler eline. Yalnız tek tarafın kabahati tartılsın diye. Gözlerindeki bağa saldırmışlar

?!

Adı ile yaşayası binlerce kişilik onlarca miting yapıldı, lakin onlarca kişinin bir iki mitingiyle meydanlarda gördüğümüz kişilerin tarafı daima kazançlı çıktı. Şöyle bir ‘türbana özgürlük’ mitingleriyle kıyaslanınca, diğerleri Cumhuriyet mitinglerinin yanında okyanusta küçük birer Japon balığı idi... Ve fakat bu balıklar gürültüsüz patırtısız bizatihi Cumhuriyet okyanusunda yüzen ve beslenen birer yaratığa dönüşüverdi.

Mitingleri cesaret, kararlılık ve onurla düzenleyip, uykudaki sözde demokrat ve cumhuriyetçilerin yüzüne su çarpan aydınların kıymetlerinin anlaşılması için, hasta yataklarında evlerinin aranması, gözaltına alınmaları, hatta ölmeleri gerekti.

Tırtlar Vadisi’nin Muro’su: Devrimcilik hiç bu kadar basitleştirilip alay konusu olmamıştı. Lanet olsun oyunculuk denen bu ‘şey’i izleyen, izlerken eğlenip gülümseyebilen insan türlerine.

Kolbastı: Yörelerine göre tanımlanması en doğrusudur.

1-Kolbastı Muhalefet: Kişinin yere oturup kalçasının üzerinde zıplamasıyla karakter bulan bir ifade biçimidir. Bu yöntemle mesafe kat edildiği rivayetler arasındadır.

2-Kolbastı Đktidar: Kişinin kalıbından iki kat büyük kıyafetlerle vatandaşa doğru iki ileri bir geri adımlar atarak ritmi tutturduğu, hayretle fark edilmiş yarı ilkel bir diyalog çeşididir. Bu yöntemle mesafe kat edildiği zan olunmuş ancak ilerleme hissini boşa çırpılan kolların verdiği esefle idrak edilmiştir.

Sevda.Eger@PolitikaDergisi.com

Sayı 15

Sayfa 53

Lüks Düşünmenin Sınırları Olmaz!

Nil MARĐ

Glasnost zengini Azeri kökenli ünlü bir vatandaş var!.. Yatırımı seviyor, paralarını nereye yatıracağını da iyi biliyor. Bu yüzden Antalya’mızı seçmiş ve orada herkesi yatırarak para kazanmayı düşünmüş.

Beyefendinin Oteli, lüks’ün sınırlarını zorluyormuş! Burj El Arab Oteli bile yanında pejmurde kalmış!.

Düşünün!.. En lüksünü düşünün, düşünmeye kimse para ödemiyor, bedava!

Mutlaka bir yerlerde altın kaplama kocaman bir düğme de vardır... Hah bulun o düğmeyi... Ve kuvvetlice basın sosyetik sesinizle, servis isteyin...

Zırrrrt zırrrrt zırtttttt .... ”Nerde benim tacım… Görmüyor musun açım?”... gibi tekerlemeler yaparak isteklerinizi sıralayın.

Yiyoz, içiyoz, para vermiyoz hesabı!.

Arzu ettiğiniz kadar “lüks” düşünün, hatta en “lüks” mağazadan alışveriş yaptığınızı düşünün, kazık marka elbiselerinizi giyinin, sonra o elbiseyi tahta bezi yapın.

Hatta alışveriş yaparken bütün mağazayı kapattığınızı ve sadece size özel satış yapıldığını düşünün. Böyle insanlar da var. Siyasi konumlarını fırsat bilip, sadece kendilerine hizmet edilmesini isteyen “görmemişin zenginlerinin!” var olduğunu da unutmayın.

Güzeldir “lüks düşünmek”, hiç bir zararı yok.

Antalya’daki bu lüks otelde gümüş tepsilerde ve altın kaplama kap kacaklar içinde gelen portakala bulanmış yabani ördekleri, kazları düşünün; isterseniz yaldızlı folyolara sarılmış yeşil başlı ördeklerin narin bacaklarını birbirinden iştahla ayırın, dikkat çekmek istiyorsanız, “acıma” moduna girin... ”Ay ben bunu yemem, bana karidesli bilmem ne getirin” diye de tutturun.

Tutturun işte, getirmezlerse ayıp onlara kalsın.

Akşam tıka basa yedikten sonra kral dairenize çıkın. Kraliçe Dairesi yok! Sadece erkeklere verilmiş unvanlardan yola çıkarak, “Kral Dairenize” yerle-

şin, kuş tüyü yastıklarınız, ipek yorgan ve çarşaflarınız arasında enine boyuna yatağınızda dört dönün. Mutlaka bir yerlerde altın kaplama kocaman bir düğme de vardır... Hah bulun o düğmeyi... Ve kuvvetlice basın sosyetik sesinizle, servis isteyin...

Zırrrrt zırrrrt zırtttttt .... ”Nerde benim tacım… Görmüyor musun açım?”... gibi tekerlemeler yaparak isteklerinizi sıralayın.

Antalya’daki bu otelde bir geceliği 400 Dolar’a yatabilirsin... 20 bin dolara kadar da yatabilirsin!

Artık o sana kalmış bir şey!

Dünyanın en pahalı havyarı olan ve Mersin balığından yapılan “Beluga” havyarını kibarca yutabilirsiniz. Lütfen dik durun ve havyar mideye inerken, daha önce hep havyar yiyormuş gibi poz kesin... ”Hımmmm en iyisi budur” deyin.

Sakın havyar hakkında yorum yaparken, “Beğendim, bundan sonra Beluga yerim artık“ demeyin, büyük hata yaparsınız! Ne gerek var, ilk defa tattığınızı belli ediyorsunuz. Hatta bu havyarı yüz maskesi olarak kullandığınızı da ekleyebilirsiniz.

Yalandan kim ölmüş ki?

Ayrıca ağırlığı 700 gr. gelen “Atlantik Istakozu’nun” yanında, denizden taze taze çıkmış “yengeç, midye, kırkayak modeli bıyıklı dana biçimindeki “karidesleri”, “Öcük Böcük’leri” de mideye indirebilirsiniz.

Istakoz vitamin deposudur. Antalya’nın zengin müşterileri ıstakozu yedikten sonra gözleri kesinlikle yerlerinden fırlamıştır. Hatta Antalya’nın lüks havuz başındaki ışıl ışıl parlayan seçkin müşterileri, “Ateş Böcekleri” gibi etrafı aydınlatmışlardır.

Neyse, biz lüks düşünmeye devam edelim;

Sayfa 54

Politika Dergisi

olduk.

Ülkemize büyük fayda getireceğini umduğum bu lüks otelin, garibanlarımıza bir yararı olacaksa eğer!... Ne diyeyim, hayırlı uğurlu olsun!...

Đsmailov lüks düşkünü bir adam. Düşünsenize 2 bin tanecik saati var. Philippe Patek’den tutun da Rolex’e kadar, vitrinlerde size gülümseyen, ama sizin vitrin dışında yutkunarak baktığınız bütün saatlere sahip.

Yaaa... Siz de büyük düşünün, büyük hayal kurun, lüks düşünmenin sınırları olmaz.

Bazen durup dururken en büyük eziyeti kendime ben yapıyorum. Başka bir boyuta trans-geçit yapıyorum.

Lüks düşüneyim derken, birden “fakir ve hakir” kalmış düşüncelere doğru yelken açıyorum.... Huyum bu.

Đtalya’dan mantarlar, Fransa’dan çikolatalar, Türkiye dahilinden ise, ”bir toncuk dana”, “tavuklar ve kuzucuklar” resmi geçit yapmış. On bin yumurta tokuşturulmuş ve “bıldırcınlar” sofralarda yerini almış.

Misafirler,” beyaz ve kırmızı şarapları” kristal kadehlerde midelere indirmişler. Kıskanmayın sizde indirin! Đndirmeyin diyen mi var? Hatta bakkallarda “öküz öldüren” cinsi şaraplar satılır, onlardan satın alabilirsiniz. Gidin alın ve için, içmezseniz bir yeriniz şişebilir sonra, maksat nefsi körletmek.

Tam tamamına 950 adet ıstakoz dev kazanlarda haşlanmış. Bu değerli deniz ürününü, canlı canlı atarlar kaynayan kazanlara. O ıstakozlar kazan içinde keyiften değil ama büyük acıdan dolayı hoplayıp zıplarlar.

Otelin iç mimari durumları! ise akıllara ziyan.

Tam “Osmanlı Debdebesi”. 80 Bin dolar tek koltuğa ödenmiş!

O koltukta oturan değerli popolar olacaktır diye düşünüyorum. Altın rengi “Sultan Kayıkları” içinde kendinizi “Kösem” gibi hissedersiniz.

Leonardo Usta’nın bile 550 yıl önce kafası basmayan Osmanlı’ya kabul ettiremediği ünlü köprüsünü ise Azeri vatandaş sayesinde tüm Türkiye olarak öğrenmiş

Yine geldi aklıma memleket fakirleri, yine onların dertlerini dert ettim... Tam da lüks düşünürken, sırası mıydı şimdi?...

- Bir kilo süt alamayıp bebeğinin açlıktan ölmesini önleyemeyen anneyi düşünmenin sırası mıydı şimdi?

- Okula parasızlık yüzünden gidemeyen “Kardelen’leri” düşünmenin sırası mıydı şimdi?

- Hastanede rehin kalanları düşünmenin sırası mıydı şimdi?

- Đşsizlikten ve borçlardan dolayı intihar edenleri düşünmesinin sırası mıydı şimdi?

- Tam eğlencenin ortasında kıvama gelmişken, Güneydoğu’da mevzide yatan ve vatanı koruyan 22’lik “Kınalı Kuzu’yu” düşünmenin sırası mıydı şimdi?

- Ne bileyim işte.. Bazen limon sıkarım keyiflerin içine!... Tam da lüksün orta yerine dalmışken!...

Hiç çıkmaz ki aklımdan ülkemin cefakar fakirleri.

Ne bilsin onlar zenginliği! Nerden bilsin ıstakozu, havyarı, nerden bilsin “Kral Dairesi’ni!” Ülkemize büyük fayda getireceğini umduğum bu lüks otelin, garibanlarımıza bir yararı olacaksa eğer!... Ne diyeyim, hayırlı uğurlu olsun!...

Hadi biz yine “ıstakozlara” dönelim.

Hepimize afiyet olsun... Fosforlarımızı, cıvalarımızı, demirlerimizi de aldık, vitaminleri depoladık....

Yarın boş mide ile kahvaltı salonunda buluşmak üzere... Đyi geceler, “Değerli Müşterilerimiz..”

Nil.Mari@PolitikaDergisi.com

Say覺 15

Sayfa 55

Sayfa 56

Politika Dergisi

P—Kitap: Seçkiler Mustafa Kemal ATATÜRK: “Ben çocukken fakirdim. Đki kuruş elime geçince bunun bir kuruşunu

Yahya Kemal Siyasi Hikayeler

Necmettin Önder Siyasi Hesaplaşma Yahut 27 Mayıs

Erol Manisalı Avrupa’nın Askerle Kavgası

Ömer Çaha Dört Akım Dört Siyaset

Yılmaz Tezkan Siyaset, Strateji ve Milli Güvenlik

Slavoj Zizek Biri Totalitarizm mi Dedi?

Falih Rıfkı Atay Babanız Atatürk

Istvan Meszaros Ya Sosyalizm, Ya Barbarlık

Aydoğan Vatandaş Apokrifal

Atilla Keskin Acılara Yenilmeyen Gülümseyişler (12 Mart, Deniz, Yusuf, Hüseyin, Đdamlar)

Arslan Bulut Atatürk’ün Yol Haritası

Atatürk ve Jefferson G. Ward Sheldon

kitaba verirdim.

Eğer böyle olmasaydım, bu yaptıklarımın hiçbirisini yapamazdım.”

Birgül Ayman Güler Yeni Sağ ve Devletin Değişimi

Hazırlayan: Gökhan DAĞ

Bu Bölüme Đlişkin Önerileriniz Đçin: kultursanat@politikadergisi.com

Sayı 15

P—Film: Seçkiler

Sayfa 57

Hazırlayan: Gökhan DAĞ

Sayfa 58

Politika Dergisi

P—Tiyatro: Marx’ın Dönüşü

Gökhan DAĞ

Kadro Yazan: Howard Zin Çeviren: Özüm Özgülgen Yöneten: Genco Erkal Oynayan: Genco Erkal Giysi Tasarım: Özlem Kaya Sahneleyen: Dostlar Tiyatrosu

Oyun Hakkında Marx dönüşü sözünün mantıksal açıdan yansıttığı Marx’ın bir gidişinin olduğudur. Kısacası Marx gitmeden, geri dönemez.

Marx’ın ortaya çıkış aşamasında söyledikleri, o günün şartlarında oldukça ütopikti. Kapitalin güçlenmesi Marx’ın bazı dostlarının da sabrını taşırmıştı üstelik. Dolayısıyla Marx’a kendi kanadından eleştiriler gelmeye başladı. Marx bir anda konjonktürün de etkisiyle unutturulmaya çalışıldı. Ne yazık ki bu çaba Marx’ın kısmen de unutulmasına yol açtı. Söylemedikleri ağzına sakız diye yapıştırıldı.

Söylediği onca haklı şeye rağmen yaptığı coğrafi yanlış nedeniyle yalancı çıkarıldı.

Dün, böyleydi. Peki, bugün?

Günün şartları Marx’ın söylediklerinin doğruluğunu içeriyor. Kapitalist sistemin krizle birlikte ilerlerken tökezlemesi durumu Marx’ı yalancıdan bir hakikat savunucusu haline getirmiş bulunmakta.

Bu oyunda da bir devin uykusundan uyandırılışı anlatılıyor.

Kapitalizm hiç istemediği birini yaptığı yanlışlarla geri getirmiş görünüyor.

Marx geri döndüğüne göre, sıra bu geri dönüşü sahiplenecek yoldaşlar bulmaya geliyor.

Kendisine de en başta sarılanlardan biri Genco Erkal olarak gözüküyor.

Oyun mutlaka izlenmeli. Özellikle de Marx’ın, yoldaşı Engels hakkındaki düşünceleri iyi irdelenmeli.

Gokhan.Dag@PolitikaDergisi.com KulturSanat@PolitikaDergisi.com

Sayı 15

Sayfa 59

23 Mayıs, En Uzun Gece Ece ERDAĞ

Đstanbul’un o halini görmedim, ama “Neden böyle acılıyım Neden böyle ağrılı Neden niçin bu sokaklar böyle boş Niçin neden bu evler böyle dolu?

Sokaklarla solur evler Sokaklarla atar nabzı Kentlerin Sokaksız kent Kentsiz ülke Kahkahanın yanı başı gözyaşı”

içimde hissedebiliyorum leylak kokusunun deniz kokusuna karışmış halini. Ortalık sessiz sedasız, güneş sanki bir başka parlak, ağaçlar bir başka yeşil, insanlar bir başka güzel, deniz bir başka mavi…

Yürümeye yeni başlamış bir çocuk, iri gözlü bir çocuk, Ercan, koşuyor annesinin kollarına. Annesi, Đfade Hanım, terzi Đstanbul’da, zamanın şöhretlerinin sahne kostümlerini dikiyor Küçükyalı’daki atölyesinde. Đfade Hanım’ın eşi Recep Bey, Romanya’dan göçme deri tüccarı ve ayakkabı ustası. Şimdilerde sanatını bırakmış, bir bakkal dükkânı açmış Küçükyalı’da. Bakkal dükkânı yetimhaneye çok yakın. Çocukları çok seviyor Recep Bey, gelen her çocuğa dut kurusu, erik kurusu ikram ediyor. Đflasın eşiğine gelmesinin nedeni de bu, Đfade Hanım öyle diyor. Abla Müjgân ve ortanca çocuk Mübeccel; dünya güzeli iki kızları bu ailenin… Đstanbul’un o halini görmedim, ama içimde hissedebiliyorum leylak kokusunun deniz kokusuna karışmış halini. Ortalık sessiz sedasız, güneş sanki bir başka parlak, ağaçlar bir başka yeşil, insanlar bir başka güzel, deniz bir başka mavi… Derken, Küçükyalı Çamlık Gazinosu’nun burnundan yirmili yaşlarındaki çelik gibi delikanlı atlıyor denize. Bir süre suyun altındaki izdüşümü görülüyor, sonra kayboluyor suyun altındaki iz; aradan bir hayli zaman geçince Đfade Hanım panikliyor, “kaç dakika geçti, oğlan çıkmadı suyun yüzeyine Recep” diyerek ayaklanıyor. Burna kadar ilerliyor. Ercan suyun yüzeyinde öylece duruyor, sırf annesini korkutmak için. Ölü gibi duruyor. Đfade Hanım çığlığı basıyor, en yakındaki sandalyeye oturuyor, beti benzi atmış. Ercan, Çamlık Gazinosu’nun dik merdivenleri ikişer üçer atlayıp annesine yaklaşıyor, şımarıyor.

Boynunda havlusu…

Boğaz kıyısında bir yalı, dalgalar çarpıyor üst kat balkonuna, Belgin henüz birkaç yaşında. Dayısının kucağından denize bakıyor. Dayısının ismi Ercan, Almanya’ya gidecek; iş bulmuş. Veda etmeye gelmiş. Askeri okulu yarıda bırakmış, talihsizlikler yaşanmış, yanlış anlamalar, yargısız infazlar, oysa ne kadar çok istiyordu Ercan üniforma giymeyi…

Ama gidecek Ercan, ablası Mübeccel’in gözleri

yaşlı, acayip acayip tembihlerde bulunuyor, bugün bana neleri tembihliyorsa o gün de kardeşine aynı şeyleri tembihliyor. “Sakın üşütme” diyor, “miden kötü olursa nane limon kaynat”, “ayaklarını üşütme”, “bize mektup yaz”, “paranı çarçur etme, tutumlu ol”… Đlk ayrılıkları değil belki ama o zamana kadar yaşanmış ayrılıkların en uzun olanı. Oysa Mübeccel çok bağlı Ercan’a. Küçük kardeşi değil de oğlu gibi seviyor Ercan’ı, hep elinden tutuyor. O kadar ki, Çorlu’daki fotoğrafçı ermeni adamcağızın bile dikkatini çekiyor bu bağlılık, ikisinin fotoğrafını çekiyor kara örtülerin altına girip de… Şimdi o fotoğraf Mübeccel’in salon çekmecesinde. Mübeccel ağlıyor.

Bir süre daha ağlayacak, inkâr edecek, kabullenecek ve yasını tutacak, canı acıyacak, kendisi de

Sayfa 60

Politika Dergisi

düşünüyor.

Bu kahpe dünya için çok önemli biri olmayabilir Ercan, vatandaş Ercan.

Vergisini zamanında ödeyen, ama hayatta istediği şeyleri “zamanında” alamayan adam.

biliyor.

Ercan hayat telaşına kapılıyor, çocuklar, okullar, evler, 55 model Chevrolet’ler, Đzmit’te dükkânlar, dünya klasikleri, dost meclisleri, Đzmit Körfezi’nin temiz olduğu dönemler, sandallar ve çeşit çeşit balıklar, hayat su gibi akıp geçiyor…

Oysa bu gece su gibi akıp geçmiyor… Bazıları için geçmek bilmiyor bu gece. Ercan’ın sevgilisi Neşe için mesela. Nefes alamadığını hissediyor belki de Neşe. O olmadan nefes alamadığını, belki ampute gibi hissediyor. Bir parçası eksik, onu ayakta tutan parçası; ancak o eksikliğe karşın muazzam bir ağrı var ortada. Bir yokluğun karşılığında böyle bir ağrı oluşu bile tuhaf bu gece onun için.

Ya da Müjgân, ağlıyor telefonun ucunda, “ne kadar iyi olabilirim ki” diyor, ya da Mübeccel, hayattaki ilk sorumluluğunu yitirmiş. Ercan’ın öldüğü ana odaklanmış. Đyi değil Mübeccel, bunu kaldırabilir mi, onu

Bu kahpe dünya için çok önemli biri olmayabilir Ercan, vatandaş Ercan. Vergisini zamanında ödeyen, ama hayatta istediği şeyleri “zamanında” alamayan adam. Alnı açılmış, gözleri eskisi gibi görmüyor. Nesil değişmiş, torunları olmuş, onlarla övünüyor. Ama aklı uzaklarda, aklı denizlerde hep.

Küçük bir kız çocuğunun bir damlacık ömründe sahip olduğu ilk kırmızı ayakkabılar unutulmazdır ya hani, ilk rugan ayakkabılar, bilekten bağlı, aslında ayaklarını da acıtan o kırmızı ayakkabılar… O iki damlalık ömrün ikinci damlasını kutlarken kutu içinde gelen hediye, kırmızı rugan ayakkabılar. Havalara uçmalar, zıplamalar, şımarmalar… Đlk kırmızı ayakkabılarımı, dahası ilk kırmızı ayakkabı kavramımı bana hediye eden kalbi kocaman adam yok bundan böyle. Ölümden sonra yaşama inanmayan biri olmanın acısı var içimde sadece. Belki inansam “diğer” dünyaya, umut ederdim, geri dönmeyecek olma gerçeğini bilsem bile umut ederdim ki, diğer tarafta da olsa birileri var.

Saçma bir boşluk olacak şimdi, yeri dolmayacak bir boşluk. Fransızca sohbetler yetim kalacak, dünya klasiklerini konuşacak insanlardan biri daha eksilmiş olacak, gündemi etkileyen biyolojik gelişmeleri tartışacağım bir kişi daha... Almanya’nın sosyoekonomik durumunu öğrenmek daha da zorlaşacak. Hele ki balık yemekleri için süper tarifler, hangi balığın hangi mevsimde yenmesi ve avlanması gerektiği gibi bilgileri, araba kullanmanın incelikleri…

Artık uzakta... Biliyorum… Belki de güzelliği burada. Yılda sadece iki üç kez gördüğüm birinin eksikliğini hissedecek olmak anlamlı. Biliyorum, garip bu, ama anlamlı. Bunu Ercan’ın çocukları ya da karısı asla kabul etmeyecek, belki de anlamayacak ama bu onların hayatları için de anlamlı bir boşluk olacak. Artık geceler biraz daha uzun olacak, ailenin toplandığı günlerdeki apansız suskunluklar biraz daha uzun olacak, çok çok çok nadiren rastlayacağım Cadillac’ları tarif edebileceğim bir kişi daha eksildi yeryüzünden.

Hemen Nazım düşüyor aklıma:

Ben senden önce ölmek isterim.

Gidenin arkasından gelen Gideni bulacak mı zannediyorsun?

Ben zannetmiyorum bunu. Đyisi mi, beni yaktırırsın, Odanda ocağın üstüne korsun Đçinde bir kavanozun.

Kavanoz camdan olsun, Şeffaf, beyaz camdan olsun Ki içinde beni görebilesin

Sayı 15

Fedakârlığımı anlıyorsun Vazgeçtim toprak olmaktan, Vazgeçtim çiçek olmaktan Senin yanında kalabilmek için.

Ve toz oluyorum Yaşıyorum yanında senin.

Sonra, sen de ölünce Kavanozuma gelirsin.

Ve orada beraber yaşarız Külümün içinde külün Ta ki bir savruk gelin Yahut vefasız bir torun Bizi oradan atana kadar...

Ama biz O zamana kadar O kadar Karışacağız ki birbirimize, Atıldığımız çöplükte bile zerrelerimiz Yan yana düşecek.

Toprağa beraber dalacağız.

Ve bir gün yabani bir çiçek Bu toprak parçasından nemlenip filizlenirse Sapında muhakkak Đki çiçek açacak : biri sen biri de ben…

Yürümeye yeni başlamış bir çocuk gibi çekingen adımlar atarak ilerliyor bir adam annesine doğru.

Gözleri çok iyi görmediğinden durup gözlüklerini temizliyor, saçları kırlaşmış ve alnı açılmış, gerçi

Sayfa 61

Genç adamın Çamlık Gazinosu’nun burnundan denize daldığı yer, sahil yolu olmuş. Đstanbul’un leylak kokularına karışan deniz kokusu da değişmiş, Almanya da değişmiş. Belki değişmeyen tek şey dünya klasiklerinin kitaplıktaki sıralanışı, bir de sevgilisi Neşe’nin gün geçtikçe azalmayan sevgisi. annesi de onu ayakta bekleyemeyecek kadar yaşlanmış tabii. Genç adamın Çamlık Gazinosu’nun burnundan denize daldığı yer, sahil yolu olmuş. Đstanbul’un leylak kokularına karışan deniz kokusu da değişmiş, Almanya da değişmiş. Belki değişmeyen tek şey dünya klasiklerinin kitaplıktaki sıralanışı, bir de sevgilisi Neşe’nin gün geçtikçe azalmayan sevgisi. Yeryüzündeki en uzun gece 21 Aralık değil bu kez, 23 Mayıs… En azından bir avuç insan için… Đfade Hanım kollarını açıyor, kucaklaşıyorlar…

Ece.Erdag@PolitikaDergsisi.com

Sayfa 62

Politika Dergisi

Nâzım Hikmet Ran’dan Kureyşi Muhammed'e kucak açtı Medine.

Bir ateş mezar oldu Kerbela Hüseyin'e…

Sayfalar döndükçe bunlar hep birer birer Doğrulup devrildiler.

Ay battı güneş doğdu, Kalbimde ateş doğdu.

Yaldızlı meşin kabı Parçalanmış kitabı Varsın gömülsün diye bir ebedi uykuya Attım kör bir kuyuya…

Yaldızlı meşin kabı Parçalanmış kitabı, Ay altında dün gece Deli bir derviş gibi, Mumu sönmüş, rahlesi yere devrilmiş gibi, Okudum saatlerce…

Yaldızlı meşin kabın Parçalanmış koynunda uyuklayan kitabın, Çevirdikçe küf kokan her sarı yaprağını Sandım ki eşiyorum bir mezar toprağını. Đnce el yazıları canlandı birer birer Masallarda çizilen yüzleri gösterdiler: Đblis bir yılan oldu, Adem Havva’ya kandı Kardeşini öldüren lanetli ruhu gördüm.

Koca tahta bir gemi ummanlarda çalkandı, Ufuklardan güvercin bekleyen Nuh'u gördüm. Đsmail'in topuğu kumdan çıkardı zemzem.

Turu Sina’da Musa kaldırdı kollarını, Asasını vurunca yarıldı Bahri Kulzem Buldu Beni Đsrail Kudüs'ün yollarını.

Zekeriya zikrini Bir sonsuz aha verdi, Doğdu Đsa, bikrini Meryem Allah'a verdi,

Yazık, yazık bize ki asırlarca aldandık!...

Karanlıkta çizilen izleri görmek için, Görüp yüz sürmek için, Yazık, yazık bize ki bir çırağ gibi yandık..

Ne gökten necat geldi, ne bir parça merhamet. Çalışan esirlere Đsa, Musa, Muhammet, Sade bir satır dua, bir tütsü, buhur verdi Masal cennetlerinin yollarını gösterdi.

Ne beş vaktin ezanı, ne Anjelüs çanları Zincirden kurtarmadı yoksul çalışanları.

Yine biz köleleriz, efendilerimiz var, Yine her mel’un taşı yosunlanmış bir duvar, Esir-efendi diye koymuş da adlarını, Đki bahta ayırmış arzın evlatlarını.

Efendi işletiyor, esir işliyor yine.

Yine efendilerin gümüşlü sofrasından, Kar gibi ekmeğinden, şarap dolu tasından Kırıntı, artık bile düşmüyor işliyene.

Yine biz esir geçen her günün akşamında Eve sade bir lokma ekmek getiriyoruz.

Gece yağmur inlerken evimizin damında, Isınabilmek için güneşi bekler gibi Birbirine sokulan hasta köpekler gibi Yırtık yorganımızın altında titriyoruz. Çiftimiz, balyozumuz, sonsuz çalışmamızla, Asırlardır bağrında inliyen kazmamızla Heyecana geldi de kara toprağın kalbi, Kendini teslim eden taze bir kadın gibi Çiçeklerle donandı dünya isimli ağaç.

Biz bu ağacımızın dibinde ölürken aç, Efendiler gösterip sırıtan dişlerini Birer birer topluyor bütün yemişlerini..

Efendiler, ağalar, evliyalar, keşişler Ebedi karanlığın boğulsun kollarında.

Artık temiz ruhların aydınlık yollarında Sade bir din, bir kanun, bir hak: Đşleyen – dişliler…

Nâzım Hikmet RAN

Say覺 15

Sayfa 63

20 Kas覺m 1901 3 Haziran 1963

Sayfa 64

Politika Dergisi

Maxim Gorki: Küçük Burjuva Đdeolojisinin Eleştirisi Küçük burjuva, uzun yıllar sürecinde oluşmuş düşünce ve alışkanlıkların dar çemberi içinde sıkışıp kalmış, bu çemberlerin dışına çıkamayıp, kurulu makine gibi düşünen bir varlıktır. Ailenin, okulun, kilisenin, "hümanist" edebiyatın etkisi, "yasaların ruhu", burjuva "gelenekleri" denilen bütün şeylerin etkisi küçük burjuvaların kafalarında bir saatin çarklarına benzer. Küçük burjuva düşüncelerinin küçük çarklarını, küçük burjuvanın rahatına düşkünlüğünü harekete getiren bir zemberek, pek karmaşık olmayan bir cihaz yaratır. Küçük burjuvaların bütün duaları belagat niteliklerini hiç kaybetmeyen şu kelimelerden ibarettir: "Tanrım, bize acı!"

Bu dua biraz daha yetiştirilip, devlet ve toplum karşısında bir hak ve istek olarak ifade edilecek olursa, şu şekli alır: "Beni rahat bırakın, dilediğim gibi yaşayayım."

Gazeteler her gün küçük burjuvaya; Đngilizce,

dünyanın en iyi insanı; Fransızca, yine dünyanın en iyi insanı; Almanca ya da Rusça, her zaman asil, her zaman dünyanın en iyi insanı olduğunu aşılar.

Küçük burjuvanın temel koşulu şudur: "Böyle gelmiş, böyle gider". Bu kelimelerin çıkardığı ses bir saat rakkasının otomatik hareketini düşündürür.

Küçük burjuvazi gerçekten, sahiden çürümektedir.

Tıpkı "her balık baştan kokar" dedikleri gibi.

Tanrının inayetine ve "ahiret"te, cennetteki güzellerine inanmasına, lafta kalan "düşüncesi"ne rağmen, küçük burjuva son derece "maddi"dir. Her şeyden önce, yeryüzündeki refahı ile, ekonomik refahı ile meşguldür. "Çok yemek, pek az çalışmak, pek az düşünmek" ister.

Onun için: "Đşte bak şeker azaldı, yumurta bulunmuyor, tereyağı ise aslanın ağzında..." diye mırıldanır, söylenir, sızlanır durur.

Küçük-burjuva düşüncesi, genellikle, kişisel güçlerin ve yeteneklerin normal gelişmesini köstekler ve bozar. Burjuva devletinde, kişiliğin gelişmesi karmaşık bir ulusal çıkarlar ve sınıf çıkarları baskı sistemi ile, bir dini, felsefi, hukuki düşünceler sistemi ile sınırlanmıştır. Bu sistemin hedefi, insandaki "toplumsal hayvan"a has özellikleri geliştirmektir. Ama vardığı sonuç tersinedir. Gerçekte insanların çoğu bir azınlığa boyun eğen kuzu gibi hayvanlar haline gelir ve bu azınlığın çoğunluğu ezmesini kolaylaştırır.

Kapitalist rejim, insanları, zulmedenler-zulüm görenler, uzlaştırılması mümkün olmayanı uzlaştıranlar diye bölümlere ayırır. Kaldı ki, ispat edilen bu itiraz edilmez şeyi anımsatmaya bile gerek yok.

Yine de, anımsatmak ister. Çünkü, yaşamda çabucak rahat bir mevki sahibi olmak isteyen bir çok genç bu acelenin kendilerini geçmişe doğru sürüklediğini belki de anlamıyorlar. Yine anlamıyorlar ki, sürüklendikleri geçmiş kanlı bir cambazhane sahnesidir, kapitalist gerçek bu kanlı meydanda bütün revasızlığı ile gemi iyice azıya almıştır, hümanistler ve arabulucular, uzlaştırıcılar bu kanlı meydanda insanın içini titreten birer soytarı rolü oynarlar.(*)

(*) Maxim Gorki—Küçük Burjuva Đdeolojisinin Eleştiri adlı eserden alınmıştır.

Sayı 15

Sayfa 65

Necip Fazıl Kısakürek: Zindandan Mehmet’e Mektup Zindan iki hece Mehmed’im lafta!

Baba katiliyle baban bir safta!

Birde geri adam boynunda yafta...

Halimi düşünüp yanma Mehmed’im!

Kavuşmak mı? ... Belki... Daha ölmedim!

26 Mayıs 1904 25 Mayıs 1983

Avlu... Bir uzun yol... Tuğla döşeli, Kırmızı tuğlalar altı köşeli.

Bu yolda tutuktur hapse düşeli...

Git ve gel... yüz adım... Bin yıllık konak.

Ne ayak dayanır buna, ne tırnak Bir alem ki, gökler boru içinde!

Akıl almazların zoru içinde. Üst üste sorular soru içinde: Düşün mü, konuş mu sus mu unut mu?

Buradan insan mı çıkar, tabut mu?

Bir idamlık Ali vardı, asıldı Kaydını düştüler, mühür basıldı.

Geçti gitti, Bir kaç günlük fasıldı.

Ondan kalan, boynu bükük ve sefil; bahçeye diktiği üç beş karanfil...

Müdür bey dert dinler bu gün 'maruzat'! Çatık kaş... Hükümet dedikleri zat...

Beni Allah tutmuş kim eder azat?

Anlamaz; yazısız, pulsuz dilekçem...

Anlamaz ruhuma geçti bilekçem!

Saat beş dedi mi, Bir yırtıcı zil; Sayım var, Maltada hizaya dizil!

Tek yekûn içinde yazıl ve çizil! Đnsanlar zindanda birer kemiyet Urbalarla kemik, Mintanlarla et.

Somurtuş ki bıçak, Nara ki tokat; Zift dolu gözlerde karanlık kat kat...

Yalnız seccademin yüzünde şefkat; Beni kimsecikler okşamaz madem; Öp beni anlımdan, sen öp seccadem! Çaycı, getir ilaç kokulu çaydan!

Dakika düşelim senelik paydan!

Zindanda dakika farksızdır aydan.

Karıştır çayını zaman erisin; Köpük köpük, Duman duman erisin!

Peykeler duvara mıhlı peykeler; Duvarda, başlardan, yağlı lekeler, gömülmüş duvara, baş baş gölgeler Duvar katil duvar, yolumu biçtin! kanla dolu sünger... beynimi içtin!

Sükût... Kıvrım kıvrım uzaklık uzar; Tek nokta seçemez Dünyadan nazar.

Yerinde mi acep ölü ve mezar yer yüzü boşaldı, habersiz miyiz?

Güneşe göç varda kalan biz miyiz?

Ses demir, su demir ve ekmek demir... Đstersen demirde muhali kemir, Ne gelirki elde kader bu emir...

Garip pencerecik, küçük, daracık; Dünya’ya kapalı, Allah'a açık.

Dua dua, eller karıncalanmış; Yıldızlar avuçta, gök parçalanmış.

Gözyaşı bir tarla, hep yoncalanmış...

Bir soluk, Bir tütsü Bir uçan buğu Đplik ki incecik, örer boşluğu.

Ana rahmi zahir şu bizim koğuş; Karanlığında nur, yeniden doğuş...

Sesler duymaktayım: Davran ve boğuş!

Sen bir devsin yükü ağırdır devin!

Kalk ayağa dim dik doğrul ve sevin!

Mehmed'im sevinin başlar yüksekte! Ölsek de sevinin, eve dönsek de!

Sanma bu teker kalır tümsekte!

Yarın, elbet bizim, elbet bizimdir!

Gün doğmuş, gün batmış, ebed bizimdir!

Necip Fazıl KISAKÜREK

Sayfa 66

Politika Dergisi

Ahmed Arif: Anadolu Bir bilsen, Urfa'da kurşun atanı Minareden, barikattan, Selvi dalından, Ölüme nasıl gülerdi.

Bilmeni mutlak isterim, Duyuyor musun?

Beşikler vermişim Nuh'a Salıncaklar, hamaklar, Havva Ana'n dünkü çocuk sayılır, Anadoluyum ben, Tanıyor musun?

Utanırım, Utanırım fıkaralıktan, Ele, güne karşı çıplak... Üşür fidelerim, Harmanım kesat.

Kardeşliğin, çalışmanın, Beraberliğin, Atom güllerinin katmer açtığı, Şairlerin, bilginlerin dünyalarında, Kalmışım bir başıma, Bir başıma ve uzak.

Biliyor musun?

Binlerce yıl sağılmışım, Korkunç atlılarıyla parçalamışlar Nazlı, seher-sabah uykularımı Hükümdarlar, saldırganlar, haydutlar, Haraç salmışlar üstüme.

Ne Đskender takmışım, Ne şah ne sultan Göçüp gitmişler, gölgesiz!

Selam etmişim dostuma Ve dayatmışım...

Görüyor musun?

Nasıl severim bir bilsen.

Köroğlu'yu, Karayılanı, Meçhul Askeri...

Sonra Pir Sultanı ve Bedrettin’i.

Sonra kalem yazmaz, Bir nice sevda...

Bir bilsen, Onlar beni nasıl severdi.

Öyle yıkma kendini, Öyle mahzun, öyle garip...

Nerede olursan ol, Đçerde, dışarda, derste, sırada, Yürü üstüne üstüne, Tükür yüzüne cellâdın, Fırsatçının, fesatçının, hayının...

Dayan kitap ile Dayan iş ile.

Tırnak ile, diş ile, Umut ile, sevda ile, düş ile Dayan rüsva etme beni.

Gör, nasıl yeniden yaratılırım, Namuslu, genç ellerinle.

Kızlarım, Oğullarım var gelecekte, Herbiri vazgeçilmez cihan parçası.

Kaç bin yıllık hasretimin koncası, Gözlerinden, Gözlerinden öperim, Bir umudum sende, Anlıyor musun?

Ahmed Arif (Rıfat Ilgaz’ın Ahmed Arif’e Mektubu)

Sayı 15

Sayfa 67

Renkli Rüyalar Kerhanesi Mert ATALAY

Sabah günaydınlarının bayatlığına el değen yok... Öyle sessizce canlanıyor işte harfler. Đş uğultusunda beyin spazmı geçirildiğinden düşünülmüyor gökyüzü, akla tıklamıyor başka düşünceler.

Tekdüzelikte eriyen yağın kavrulmuş olması sorun değil; yeniyor yemekler afiyetle, hızlı, yürüyerek.

Adını da alıyoruz kültürsüzlükten (!) fast food. Komiklik için can atıyoruz sohbetlerde komik olamayan da karamsar adamı üstleniyor masalarda. Zamanı bulduktan bu yana unuttuk elde tutmayı yaşadığımızı; çünkü biliniyor ki dakikalara bağlıyoruz her şeyimizi, sonra özgürlük sloganlarıyla devrim, sonra duygu kırbacında özgürlük “hura”larıyla milli seferberlik, ulusal benlik, özgür vatan... Yalnız Anadolu'da değil, her yerde. Đnanmıyorsanız çevirin merak ettiğiniz ülkelere sorun. Vaktin ayağımıza bağlı ilmikleriyle düşüyoruz çukurlara bilerek, görerek biraz da isteyerek üşeniklikten.

Rüzgârı, sıcağı, soğuğu bahanelerimize yakıştırmaktan ödün vermiyoruz. Ne hoş mevsimleri uyarlamak istediğimiz olmayınca; üşüdüğümüzde kıştan, terlediğimizde yazdan şikâyet mektuplarını yolluyoruz tanrımıza, inandıklarımıza. Denizin mayhoşluğuna da çıt çıkarmıyoruz, pisliğine de...

Martı uçmuş mu uçmamış mı umursamıyoruz, umut ediyoruz ölmesinler diye ve sadece fotoğrafçılar daha güzelini yakalayayım da kullanayım diye sunuyorlar önümüze sanatkârım meseleleriyle.

Martıları sevdiklerinden değil daha iyi fotoğrafçılık oynama kırbaçlamasından akıllarında. Eyvallahlarla kaynıyor delikanlılık serüvenlerimiz dillerde; fakat eyvallahımız yok güzel görünen kadına. Öyle ki hem namus kuralları belirleniyor hem de siliniyor belirleyenler tarafından. Belki tanrıcılık oynamak hoşumuza gidiyor bilinçaltımızda. Bakir yaşamlara ; ''-bu sizin doğal hakkınız '' çığlıkları bastığım dönemlerdeki azgınlığımdandı çılgınlığım tabii şimdi sadece gelip geçen güzel kadınların parfümlerini istifleyip saklıyorum yarınlarıma, sobamda portakal kabuğu kızartıyorum (Zehirlenemiyorum merak edilmesin).

Zorunlu ilkokuldan, zorunlu ortaokuldan, zorunlu liseden, ordan burdan esintilerle bilgi topağı karışık zihinlerle dillere destanlar yazılıyor. Yalan öyle meşru ki doğruyu söylemek beceri, sanat. ”Oysa tüm insanlar doğruyu bilir sadece bazıları yalan söylemekte ustalaşırlar.” demişti bilmem hangi filmin karakteri. Ne söz ama! diye zırvalamıştı tepemde damarımı hedefleyen sivrisinek. Isırmış ve ben aslında ölmüştüm.

Sıradan kaldırımlarda yürümekten Arnavut kaldırımları hödür geliyor gözlere. Aynı olsun istiyoruz her şeyi aynı yetiştirilmekten. Yetiştirilme konusunda da bahane zıvıtmaktan tanımıyorum ben üstümüze. Pencereden sarkan çamaşırlar 5-6 çeşit koku, fakir sokaklarda tek bir (ter) koku yayılıyor. Biz paylaşıyoruz kokularımıza. Paylaşmak he... Paylaşmak gibi şeyler internet sitelerinde reklam gösterip para kazanma mevzu olduğundan hikayelerle üstü kapalı anlatılıyor bu tip şeyler günümüzde. Biraz gıdıkladıktan sonra dökülüyor kurdeşenleri ucuz mahlukatların ucuz palavraları. Onlar paylaşıyorlar.

Sobamın başında kurdeşenlerimden boğulup, yüzüp, gülüyormuşum hepsine.

Edebi başlanıyor bu yazı gibi aşklara, neler anlatılmıyor ki karşı tarafa, karşı taraf hoşnut kalabilsin diye. Aynı hızla tüketim çılgınlığına yenik düşüyor sevişmeler. Sevgiliyi tüketme hususuna yakın gördüğümüzden tüketip bırakıyoruz. Beni korkutan her iki tarafın da bu durumdan memnun kalması. Bir kere sahip olunacağına inandığımız vücut sahillerine sert vurmuyor demek ki dalgalar... Her düşündüğümü bahsedecek halim yok sayın okuyucu. Bi’ de Lal kaşlarını yerçekimine bırakma eylemine hazırlanmadan ona da buradan demeliyim ki; vallahi billahi herkesle sevişmiyorum... Sevişmiyormuşum. Özür dilerim yine sarhoşum.

Mert.Atalay@PolitikaDergisi.com

Sayfa 68

Politika Dergisi

www.politikadergisi.com — iletisim@politikadergisi.com

Gençliğe Hitabe Ey Türk gençliği! Birinci vazifen, Türk istiklâlini, Türk Cumhuriyeti'ni, ilelebet muhafaza ve müdafaa etmektir.

Teşekkürler… > Uludağ Üniversitesi Eski Rektörü Prof. Dr. Mustafa Yurtkuran’a > Değerli Hocamız Yrd. Doç. Dr. Sertaç Serdar’a,

Mevcudiyetinin ve istikbalinin yegâne temeli budur. Bu temel, senin en kıymetli hazinendir. Đstikbalde dahi, seni bu hazineden mahrum etmek isteyecek dahilî ve harici bedhahların olacaktır. Bir gün, istiklâl ve Cumhuriyet'i müdafaa mecburiyetine düşersen, vazifeye atılmak için, içinde bulunacağın vaziyetin imkân ve şerâitini düşünmeyeceksin! Bu imkân ve şerâit, çok namüsait bir mahiyette tezahür edebilir. Đstiklâl ve Cumhuriyetine kastedecek düşmanlar, bütün dünyada emsali görülmemiş bir galibiyetin mümessili olabilirler. Cebren ve hile ile aziz vatanın bütün kaleleri zapt edilmiş, bütün tersanelerine girilmiş, bütün orduları dağıtılmış ve memleketin her köşesi bilfiil işgal edilmiş olabilir. Bütün bu şerâitten daha elîm ve daha vahim olmak üzere, memleketin dahilinde, iktidara sahip olanlar gaflet ve dalâlet ve hattâ hıyanet içinde bulunabilirler. Hattâ bu iktidar sahipleri, şahsî menfaatlerini, müstevlîlerin siyasi emelleriyle tevhit edebilirler. Millet, fakr ü zaruret içinde harap ve bîtap düşmüş olabilir.

> YeniÇağ Gazetesi Yazarı, Sayın Arslan Bulut’a

Ey Türk istikbalinin evlâdı! Đşte, bu ahval ve şerâit içinde dahi vazifen, Türk istiklâl ve Cumhuriyetini kurtarmaktır! Muhtaç olduğun kudret, damarlarındaki asil kanda mevcuttur!

> Değerli Eğitimci ve Yazar Sayın Emre Kongar’a

Gazi Mustafa Kemal ATATÜRK

> Milliyet Gazetesi Yazarı, Çok Değerli, Sayın Melih Aşık’a ve Tabii ki Haldun Ertem’e > Metin Tınay ve Verim Hosting’e

> Tüm Emeği Geçenlere > Ve Tabii ki Desteğini Bizden Esirgemeyen Tüm Okurlarımıza Politika Dergisi’ne verdikleri destekten ötürü teşekkürü bir borç biliriz.

Not Bu sayımızda bazı yazarlarımızın yazıları çeşitli nedenlerden dolayı yayınlanamamıştır. Okurlarımızdan özür dileriz.

20 Ekim 1927